TĂNG Đ NG GI M CHÚ Ý TĂNG Đ NG GI M CHÚ Ý
Ộ Ộ
Ả Ả
ADHD ADHD
Ệ Ệ
Ộ Ộ
Ế Ế
Ế Ế
( ( B NH THI U CHÚ Ý VÀ QUÁ HI U Đ NG ) B NH THI U CHÚ Ý VÀ QUÁ HI U Đ NG ) ATTENTION DEFICIT HYPERACTIVE DISORDER ATTENTION DEFICIT HYPERACTIVE DISORDER
BS CKII VÕ TH KHÁNH NGUY T
Ệ
Ị
11/30/14
ADHD Có ph bi n ? ADHD Có ph bi n ?
ổ ế ổ ế
ể ế
R t ph bi n và ti n tri n mãn tính. R i lo n Tâm TKinh hay g p Bé Trai g p 3-4 l n gái . ấ Mãn tính : ( di n ti n…theo các giai đo n)
tr em. ấ ố ổ ế ạ ặ ở ẻ
ầ ế ễ ạ
– u th ( 5%- 18%) – V thành niên : 9.6% ng thành :4.4%
ơ
11/30/14
Ấ ị – Tr ưở
ứ
M t nghiên c u ADHD năm 2000 : H c sinh ti u h c có 6,6% ọ ể H c sinh trung h c c s là 4,29%, ọ Ph thông trung h c là 2,63%.
ơ ở
B nh xu t hi n trong m i t ng l p xã h i
ộ ọ ọ ổ ọ
ộ
ấ ng đ ớ c 7 tu i. ệ và th ệ ượ ọ ầ c phát hi n tr ệ ướ ổ ườ
70% tr v n ti p t c bi u hi n h i ch ng này ể ng thành.
ế ụ ứ ệ ộ
11/30/14
ẻ ẫ cho đ n tu i tr ế ổ ưở
t Nam ? t Nam ? ả
ạ ố
ệVi ệ Vi ư ả
Ch a có kh o sát nào trên ph m vi toàn qu c Kho ng 6.5 % tr có bi u hi n ADHD phía Nam ể Kh o sát :(trong 1 l p 20 H/S có 1 tr ADHD)
ẻ ệ
ẻ ả ớ
– Vĩnh Long :2009 (BSCKII Ph m Hoài Danh) – TP HCM : 2010 ( Ths BS Cù Huy Ngo n )ạ
11/30/14
ạ
ng nghe cha m than:
ườ
ẹ
Ta th
ậ ắ
ồ i ngh ch phá trong
ằ ằ
ỏ ỏ
ộ
ị
ị
"Th ng nh này 'qu y' l m. Nó không lúc nào ng i yên" "Th ng nh này b cô giáo mét hoài vì t l p" ho c …Lóc chóc …. Hi u đ ng … ớ
ế
ặ
ộ
"Th ng này quên đ th ..."
ủ ứ
ằ
Ngành Y đã đ ý đ n nh ng đ a nh hay b
ữ
ứ
ể
ế
ỏ
ị than phi nề
lâu.
ừ
Nh ng năm 1998, ADHD m i chính th c đ
c công nh n
ứ
ớ
ượ
ậ
này t ư b nh .
ệ
V y ADHD là gì?
ậ
11/30/14
Đây là m t b nh kinh niên, x y ra t
lúc nh và ộ ệ ỏ
Khi m c b nh này th
ừ ng thành. có th kéo dài cho đ n tu i tr ả ổ ưở ế ể
ng không th chú ý đ c ắ ệ ể ượ
ể
ườ lâu, không th ng i yên lâu và hay hành đ ng ồ m t cách b c phát, không k m ch đ ộ c . ế ượ ề ộ ộ
B nh nhân th ả
ườ ư ế ị
ề ở
ạ ư
11/30/14
i khác. ng hay b la m ng đ a đ n s ự ắ m c c m và có th gây ra nhi u tr ng i trong ể đ ng h c v n , trong vi c làm cũng nh trong ệ ấ nh ng m i liên h v i ng ườ ệ ặ ườ ữ ệ ớ ọ ố
B nh ADHD c n ph i đ
c nh n d ng và đi u
ả ượ
ầ
ề
ậ
ạ
ệ tr .ị
ng pháp
ị ệ
ươ
ố ố ch a c n đ
Thu c u ng và tâm lý tr li u là 2 ph c th c hành song song ự
ữ ầ ượ
Giúp các em này thành công trên đ
ng h c v n và ọ ấ
có m t đ i s ng vui v , t
ộ ờ ố
ẻ ố ẹ
ườ t đ p h n. ơ
11/30/14
Quan ni m sai l m ph bi n Quan ni m sai l m ph bi n
ổ ế ổ ế
ệ ệ
ầ ầ
ỉ
ấ ấ
tr . ở ẻ
ờ
ẽ ế
ng.
ẻ ườ
ằ
ạ ị ườ
ư
ế ấ ạ ủ
ế ứ ấ
Ch là “ B n ch t x u v n có” ố ả T m th i khi l n s h t ớ B ADHD ko thông minh b ng tr th L i bi ng ch a c g ng h t s c . ố ắ Th t b i c a cha m trong v n đ k lu t . ẹ ADHD ch c n ch n đoán và đi u tr tâm lý
ề ỷ ậ ị
ỉ ầ
ề
ẩ
giáo d c là đ . ụ
ủ
ADHD Không có th t .ậ
11/30/14
ệ ệ
ứ ệ
ứ ứ Không chú ý chi ti ộ
Tri u ch ng Tri u ch ng 1/ Tri u ch ng thi u chú ý: t :ế ế - Trong khi ch i m t trò ch i hay làm m t công vi c gì ệ ơ ộ ơ i ế ờ
i khác nói v i mình, t c không chú ý đ n l ứ ớ
- Khi ng ng ườ
ườ i khác nói - Công vi c thi u óc t ế ệ ổ ch c . ứ
ườ ầ
ữ ng hay ệ nhà. ng tránh ho c không thích làm nh ng vi c c n tr ở ườ ặ ư ở
- Th s chú ý lâu dài nh bài làm ự – L i nói bài v … ở
ờ - Th ườ ch i...ơ - D lo ra ễ - Hay quên
11/30/14
ng hay làm m t đ dùng nh sách, bút, đ ồ ấ ồ ư
ỏ
ơ ớ
ồ ọ
ỗ ơ ầ
ữ
nh ng n i không thích h p.
Tay chân hay ngó ngoáy và ng i không yên Hay b ch đi ra ngoài n i l p h c hay r p hát, ạ (nh ng n i c n ng i yên lâu và chú ý lâu) ồ Ch y nh y, leo trèo ở ả
ữ
ạ
ơ
ợ
ổ ị
ư
ẻ ớ ấ
ồ
c. c.
ượ ượ
ị ặ
ư
ẻ
Tr l n h n trong tu i v thành niên không leo trèo nh ng s ơ ẽ c m th y b t r t không ng i yên đ ứ ứ ả Không ch i m t cách yên l ng đ ặ ộ ơ Lúc nào cũng có v nh b n r n hay nh đang b v n máy ư ậ ộ ch yạ
ừ
c ượ
ắ ờ
ườ
ặ
i khác ho c xen vào m t vi c hay trò ch i gì ộ
ệ
ơ
Nói chuy n không ng ng ệ Không ch đ n phiên mình đ ờ ế Hay c t l i ng 11/30/14 đó.
2.Tri u ch ng quá hi u đ ng và b c đ ng : ế ứ ộ ố ồ ệ
ề ẻ ệ ứ
ộ t ) ệ
ổ
ỏ ệ ổ ẳ
ng có m t s c chú ý ng n m t ạ ắ ộ ứ ộ
ẻ ở ổ chuy n thông th ng Tr em BT cũng có m t hay nhi u tri u ch ng nêu trên. ( C n phân bi ầ Cha m nghĩ ADHD khi m t em nh 3 tu i không th ể ộ ẹ ng i yên nghe đ c h t m t chuy n c tích ch ng h n. ộ ườ tu i này. ở ổ ồ Nh ng tr ư ệ ọ ế tu i này th ườ
các em l n h n, tu i “teen” ch ng h n, s c chú ả ở ứ ẳ ổ
Ngay c ủ
ạ ơ ý c a các em có th thay đ i tùy theo công vi c. ớ ể ệ ổ
ệ
v i b n bè nh ng kém chú ý và t p trung h n Thích hay ko? có th ch i video game hay nói chuy n ơ ể ơ ư ậ
11/30/14
h ng gi ằ khi làm bài nhà. ờ ớ ạ ở
V n đ quá hi u đ ng :
Ph n l n tr em đ u năng đ ng và có th v n còn ch y
ộ
ể ẫ
ạ
ầ ớ ẩ
ng d b khích đ ng b i hình
ễ ị
ườ
ộ
ở
ế
ả
ề ẻ nh y ho t đ ng lâu ạ ộ Tuy nhiên, tr ADHD th ẻ ụ ộ ng tr thành b t r t và có th tr nên x n x ,
nh, ti ng đ ng hay đ ng ch m. ở
ạ ứ ứ
ể ở
ấ
ổ
i nói.
Chúng th ườ c v hành đ ng l n l ả ề
ẫ ờ
Ng
i, tr thi u chú ý nh ng không hi u đ ng th
ng
ư
ế
ộ
ế i riêng c a chúng, không đ ý
c l ượ ạ ư ắ
ủ
ườ ể
ế ớ ẩ
ữ
ế
ộ ẻ nh đ m chìm vào th gi đ n nh ng chuy n x y ra chung quanh. Đa s các em b nh ADHD không có h t t
ố
ế ấ ả
t c nh ng tri u ữ
ệ
ệ ệ ch ng nêu trên.
ứ
11/30/14
ộ ề ế ấ
Ngoài ra, tr em trai và tr em gái th
ng có tri u ẻ ẻ ườ ệ
ch ng khác nhau: ườ ơ
Tr em trai th tr em gái th
Tr em gái khi không chú ý th
ng d b b nh thi u chú ý h n. ứ ẻ ẻ ườ ng d b hi u đ ng h n, trong khi ễ ị ế ộ ế ễ ị ệ ơ
Con trai khi không chú ý th
ẻ ườ ng hay m m ng lo ra, ơ ộ
ng c m th y b t r t, ng i ườ ấ ứ ứ ả ồ
Tr con trai cũng th
không yên.
ng không nghe l i th y giáo hay ườ ờ ầ
Do đó, chúng d b "chú ý" h n.
ng i l n h n. ẻ ườ ớ ơ
11/30/14
ễ ị ơ
i l n
ng
Tri u ch ng ADHD ứ
ệ
ở ườ ớ
tu i ắ ầ ừ ổ ờ ứ
Tri u ch ng b nh ADHD bao gi ệ nh và có th kéo dài đ n tu i tr
cũng b t đ u t ng thành. ế ệ ỏ ổ ưở
ứ
ấ ộ ổ ệ ở
ng ể 3 nhóm tri u ch ng chính là ệ Thi u chú ý ế Quá hi u đ ng ộ ế Hành đ ng b c phát, nông n i... cũng xu t hi n ộ i l n. ườ ớ
i l n b ADHD th ườ ớ ị ườ ng ch có ỉ
Tuy nhiên, đa s các ng ứ
11/30/14
1 hay 2 nhóm tri u ch ng , ít khi có c 3. ố ệ ả
Ng
ơ ộ
ườ
ế
ng m m ng lo ra khi ng i ồ ng
ườ ớ ị ứ ả
ổ ọ
ườ
ữ c giao phó.
t công vi c đ
i l n b ch ng thi u chú ý th trong l p nghe gi ng bài ho c trong nh ng bu i h p và th ặ ớ không hoàn t ệ ượ
ấ
ẽ
ạ
ẩ
ị ứ ồ
i l n b ch ng hi u đ ng s không ch y nh y nh tr con c, có i không
ư ẻ ạ ượ ườ
ế ạ ổ ị
ặ ẹ
Ng ườ ớ ộ nh ng ít khi ng i trong r p hát coi phim hay nghe nh c đ ư ng i thì cũng hay thay đ i v trí, gõ tay chân, v n v o ng ồ yên.
i l n b ch ng b c đ ng thì khó x p hàng ch đ i ho c g p
ườ ớ ị ứ
ố ồ
ế
Ng k t xe thì r t khó ch u, đôi khi l ẹ
ặ ặ i làm nh ng chuy n nguy hi m. ể
ờ ợ ệ
ữ
ấ
ạ
ị
Ng
i l n b ADHD th
ồ ấ
ẩ
ườ ch u đ ng stress n i và th
ng không liên h v i ai lâu dài đ
ườ ớ ị ị ự
ng vui bu n b t ch t, nóng n y, không ợ c. ệ ớ ườ
ượ
ổ
11/30/14
ệ ệ
Sinh lý b nh - Nguyên nhân Sinh lý b nh - Nguyên nhân
ư ư
c tìm ra. ượ c tìm ra. ượ nh sau đây đã nh sau đây đã
Nguyên nhân chính xác ch a đ Nguyên nhân chính xác ch a đ Tuy nhiên, nhi u y u t ế ố ề Tuy nhiên, nhi u y u t ề ế ố c quan sát th y: đ c quan sát th y: đ
ư ư ấ ấ
ượ ượ
11/30/14
1. Ch c năng c a Não b b bi n đ i: ộ ị ế ổ
ứ
ủ
ng ầ ể ươ
Ph n não ki m soát s chú ý, ho ch đ nh ch ị ự ơ ể ữ nh ng tr b ẻ ị ạ ộ
ể
ạ ạ ộ t ố ở ữ
trình và ki m soát nh ng ho t đ ng c th hình nh là không ho t đ ng t ư ADHD.
Ng ườ ớ ế
ẻ ộ i l n và tr con ADHD có v b thi u ch t ọ ệ ấ
ẻ ị ề ữ
11/30/14
ấ dopamine là m t ch t hóa h c có nhi u nhi m v quan tr ng trong vi c chuy n nh ng tín hi u ệ ể ệ ọ ụ i ph n não nói trên. th n kinh t ớ ầ ầ
c cho là ý
b nh căn đ
ượ
ế ố ệ
.
ố ẻ
ấ
ộ
ng cùng b ADHD m t l
t.
2. Di truy nề y u t nghĩa nh t trong hình thành ADHD ấ Đa s tr ADHD có ít nh t là m t thân nhân cũng b ch ng này. ị ứ 1 / 3 nh ng ông b ADHD sinh con cũng b ị ị ữ Anh em sinh đôi th ộ ượ ườ
ị
11/30/14
Y u t Y u t
gia đình gia đình
ế ố ế ố
ị
ơ
ẹ ị ị
ơ ẻ ơ ẻ
ơ ẻ
ẹ
Nguy c anh ch em : 25-35% M B ADHD : nguy c tr : 15-20% Cha B ADHD : nguy c tr : 25-30% Cha + M : nguy c tr : 55-92 % Sinh đôi cùng tr ng : 55-92 % ứ Sinh đôi khác tr ng: 30% ứ
11/30/14
ị ễ ố
ố ẽ ễ
ạ ộ ủ
ữ ễ
ị
11/30/14
3. Bà m hút thu c, dùng ma túy hay b nhi m ẹ ch t đ c: ấ ộ Đàn bà mang thai hút thu c s d sinh con b ị u và ma túy cũng làm gi m ADHD. Ngoài ra r ả ượ bào th n kinh ti t ra ch t ho t đ ng c a lo i t ấ ế ầ ạ ế dopamine. Nh ng bà b nhi m ch t đ c nh PCB ư ấ ộ ị hay dioxins cũng d sinh con b ADHD. ễ
Trong th p niên 1990s, b nh ADHD b t đ u đ
c ắ ầ ượ ệ
ề
ng trình radio và TV đ c p đ n ậ chú ý đ n nhi u. ế Nhi u bài báo, ch ươ ề ậ ế
ề b nh này.
S tr em đ nh là có b nh ADHD gia tăng rõ r t, t ệ
ệ ố ẻ ị
ệ
ệ ừ 950,000 trong năm 1990 đ n 2,4 tri u em năm 1996. ế i l n đ nh là có b nh ADHD cũng tăng g p ệ ấ ị ố ườ ớ
S ng năm 1992 đ n năm 1997. ba t ế ừ Con s các em đ ượ ị ố nhi u em đ ệ
c đ nh b nh gia tăng có nghĩa là ệ
11/30/14
ượ ị ề c đ nh b nh và ch a tr . ị ữ
ủ
ứ
ợ
ề ớ
ủ
ệ
ề
ứ ầ
ệ
ộ
c )..., nhi u em
ượ
ề
Tuy nhiên vì nhi u tri u ch ng c a ADHD ệ cũng trùng h p v i nh ng tri u ch ng c a ữ nhi u b nh khác nh depression (tr m ư c m), anxiety( lo l ng quá đ ), learning ắ ả disability (h c không đ ọ cũng có th b đ nh b nh sai l m. ệ ị ể ị
ầ
11/30/14
ị ệ
Làm sao đ nh b nh? Không nh nh ng b nh v th ch t, không có m t ộ th nghi m nào có th xác đ nh ngay b nh ADHD.
ư ữ ề ể ấ
ử ệ ị
ệ ự ề
c b nh ADHD và ệ ể Nh ng s khám nghi m k càng, dùng nhi u thì ỹ ệ t đ ệ ượ ệ
gi nh ng b nh tâm th n khác. ư s có th phân bi ể ờ ẽ ầ ữ ệ
ệ
Nh ng bác sĩ sau đây th ệ
ữ ể ị ầ
11/30/14
ng có kinh nghi m và có ườ th đ nh b nh ADHD: bác sĩ tâm th n (psychiatrist), bác sĩ tâm lý (psychologist), bác sĩ nhi khoa, bác sĩ th n kinh nhi khoa (pediatric neurologist). ầ
TIÊU CHU N CH N ĐOÁN TIÊU CHU N CH N ĐOÁN
Ẩ Ẩ
Ẩ Ẩ
ADHD ADHD
ớ
ng g p nhi u
các bé trai.
Tình tr ng này xu t hi n khá s m, ấ ạ D th y nh t ấ ở ẻ ễ ấ Khi b ướ
ệ tr 5 – 12 tu i, ổ c vào tu i đi h c và th ọ ổ
ườ
ề ở
ặ
11/30/14
CH N ĐOÁN ADHD Nh th nào ? CH N ĐOÁN ADHD Nh th nào ?
ư ế ư ế
Ẩ Ẩ
Không có xét nghi m ch n đoán sinh h c nào ẩ Không có tr c nghi m tâm lý nào có th giúp ch n
Ch y u d a vào tr/ch hành vi có bi u hi n không
ệ ệ ọ ể ẩ
ể ệ
thích h p v i l a tu i ớ ứ
nhi u ngu n / ng i ổ t b nh s t ế ệ ử ừ ề ồ ườ
11/30/14
ắ đoán ADHD ủ ế ự ợ Thu th p chi ti ậ cung c p tin. ấ
Tr ẻ
Ch n đoán ADHD
ẩ
Ph huynh ụ
Giáo viên
11/30/14
11/30/14
11/30/14
11/30/14
11/30/14
DSM-IV DSM-IV
Diagnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders 4th edition
Diagnostic Statistical Manual IV Diagnostic and Statistical Manual version IV
11/30/14
Bi n ch ng c a ADHD Bi n ch ng c a ADHD
ứ ứ
ủ ủ
ế ế
ề
ị
i
ữ ệ ạ (Oppositional defiant disorder): i, hay cãi l tr em quá hi u ố ố
i l n x y ra ả
ườ ớ
ở ẻ
ế
1/3 tr b ADHD b thêm nh ng b nh v tâm lý : ẻ ị • Ch ng không vâng l ờ ứ – Cãi l i hay có hành đ ng ch ng đ i ng ộ ạ đ ng và hay b c đông ộ
ố
tr em hay ng
i l n,
ầ
ả
ườ ớ
• Ch ng tr m c m (Depression ứ ng là trong gia đình đã có ng
th
i b tr m c m.
ườ
): X y ra ả ườ ị ầ
ở ẻ ả
• Ch ng quá lo l ng (Anxiety disorders):X
ứ
ắ
ả
làm cho em lo l ng quá đ và b tim đ p nhanh, ra m hôi và chóng m t.
ắ
ậ
ộ
ị
y ra n i các em ADHD, ặ
ơ ồ
• Ch ng không h c đ
ứ
ọ ượ (Learning disabilities): Nhi u em ADHD cũng
ề
c b thêm ch ng này và c n đ ầ ượ ị
ứ
c giúp đ nhi u. ỡ
ề
• Ch ng Tourette's
ứ
ộ
: các em ADHD d b m c ch ng này, m t ch ng ứ t các b p th t và hay la hét, không k m
ứ
ệ
ễ ị ắ ị ắ
ứ ề
ậ
b nh có tri u ch ng hay co gi ệ ch n i. ế ổ
11/30/14
ữ
ứ
Ko có nh ng ch ng trên, các em ADHD cũng g p ặ nhi u khó khăn trong l p h c và d b ch di u. ớ
ế ễ
ễ ị
ề
ọ
ng b đi m x u và
ẫ
ườ
ị ể
ấ
Dù r t thông minh, các em v n th i l p hay b h c.
d
ấ l ễ ở ạ ớ
ỏ ọ
Các em cũng d b th
ễ ị ươ
ớ
ng
ị
ơ
ng tích, các em l n h n thì d ễ ư ễ ị
ơ ườ
b tai n n xe h i cũng nh d b đi vào con đ ạ nghi n ng p.
ệ
ậ
11/30/14
Ng
i l n b ADHD thì d có v n đ trong hôn ề ễ ầ
ị ườ ớ nhân và li d .ị
Nh ng ng ữ
ng không đ ượ
c đ nh b nh c ộ ỏ ườ ệ ượ ị ể
i hành đ ng nh v y. i này th ườ nh và su t cu c đ i th ố i sao mình l ạ ườ ờ ộ t ừ t ạ ng không hi u đ ư ậ
Nhi u ng ề
i không bi
11/30/14
c đ nh b nh . ế ườ đ n khi chính con h đ ọ ượ t là mình b ADHD cho ị ệ ế ị
11/30/14
Đi u tr ị ề
Tr em và ng ườ ớ ả
c ầ ả ị ượ
ị ệ
Hi n nay v n cón nhi u tranh cãi v cách
i l n b ADHD c n ph i đ ch a b ng c hai cách là tâm lý tr li u và thu c u ng. ẻ ữ ố ằ ố
ề ề
11/30/14
ẫ ch a ADHD. ệ ữ
Ch a tr ? Ch a tr ?
ữ ữ
ị ị
Bác sĩ tâm th n (psychiatrist), ầ Bác sĩ tâm lý (psychologist), Bác sĩ nhi khoa ( pediatrican) Bác sĩ th n kinh nhi khoa (pediatric
ầ
neurologist).
11/30/14
11/30/14
Chân thành cám n ơ s chú ý l ng nghe ắ
ự
11/30/14
