THS.BS NGUY N VĂN H NG Ễ ƯỚ
BM Th n Kinh ĐHYHN ầ
TAI BI N M CH NÃO
Ạ
Ế
T n th ổ
ng các ch c năng th n kinh x y ra ưươ ứ ầ ả đ t ộ
ạ
ng th n kinh th
và di n bi n có th d n đ n ng khu trú h n là lan ơ ườ ể ẫ ế ế
ễ i di ch ng vong ho c đ l ng tộ do nguyên nhân m ch máu não Các t n th ổ t a, t n t ỏ ồ ạ t ử ầ ưươ i quá 24 gi ờ ặ ể ạ ứ
Warlow C et al. Stroke.
Lancet 2003
Gánh n ng kinh t ặ
ế
xã h i ộ
M t trong nh ng nguyên nhân hàng đ u gây t
vong
ữ
ầ
ộ
ử
và tàn ph trên th gi ế
ứ
ử
ư các n ế
ủ ế ặ
ề
i ế ớ T vong th ba sau ung th và tim m ch Ch y u gây tàn ph ế ở Gánh n ng cho n n kinh t (Hoa kỳ chi phí 45 t
ạ c phát tri n ể ướ – xã h i (+++) ộ )
D ki n t
vong tăng g p đôi vào 2020
ự ế ử
USD/năm ỷ ấ
Gánh n ng kinh t ặ
ế
xã h i ộ
châu Âu
1 tri u ng ệ
ườ
i m c m i/năm ớ
ắ
ở
200,000 t
vong /năm
châu Âu
ử
ở
Kho ng 1.9 tri u ng
i b TBMN năm 2008
ệ
ả
ườ ị
(Hoa kỳ, châu Âu, Nh t b n)
ậ ả
T l
m c
ỷ ệ ắ
i Hoa kỳ (2005): 700.000/năm ắ ạ
T l T l Ư
vong160.000/năm
phát hi n ệ
i b TBMN ườ ị h t nhân (MRI) ừ ạ i TBMN ch a có tri u ch ng trên ưưở ệ ng t ườ ứ ư ệ
m i m c t ỷ ệ ớ t ỷ ệ ử íc tính 1phút/1 ng Ch p c ng h ụ ộ kho ng 22 tri u ng ả lâm sàng
C¸c nguy c ¬ g©y tbmmn
ộ
ả
ơ ữ ộ
ạ
ị ạ ạ ạ ệ
Đ BN nào có nguy c ?ơ Đ Các b nh lý nh ưư ệ ○ _h p đ ng ,m ch c nh ạ ẹ ○ _ Rung nhĩ ○ _ M ng x v a ả Đ Tăng HA đ ng m ch Đ Tăng Cholesterol Đ ĐTĐ, tăng acid uric, d d ng m ch m v m u, x v a đ ng m ch, b nh l ề ỏ máu đông t lá, u ng r ố
ây t c m ch), ti n s h ạ ắ áu não, b nh ệ ý van tim (c c ụ ế ử út thu c ố
ơ ữ ộ tim g ừ u ượ
Y U T NGUY C
Ế Ố
Ơ
NHI U KH NĂNG
C CÓ TH C I BI N Đ Ể Ả Ế ƯỢ
Ả C I BI N Đ C Ề Ả ƯỢ Ế
ngườ
ơ
uượ ngưỡ
Đái tháo đ Tăng homocystein máu U ngố r Dinh d Béo phì Ít ho tạ đ ngộ thểl cự
ả
Tăng huy t áp ế Rung nhĩ Nh i máu c tim m i ớ ồ Hút thu c ố R i lo n lipid máu ố ạ B nh h ng c u li m ầ ề ồ ệ C n thi u máu não tho ng qua ơ ế Li u pháp hormon estrogen ệ
Các y u t
nguy c ơ
ế ố cao
Bi u hi n lâm sàng
ể
ệ
TB tho ¶ng qua
TBMN
H p ĐM c nh
ẹ
ả
Tri u ch ng
ứ
ệ
M ng x v a ơ ữ
ả
Dày n i – trung m c ạ
ộ
THA/ĐtĐ/Cholesterol/th/Béo phì/R uượ
y u t
nguy c
ế ố
ơ
Gen
Các y u t ế ố có th thay đ i đ ể
nguy c ơ c ổ ượ
Tăng HA
B NH TIM
Ệ
Đái tháo đ
ngườ
Hút thu c láố
Cholesterol cao
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Nguy c t
ơ ươ
ng đ i ố
* Nh t là rung nhĩ.
ấ
YẾU TỐ NGUY C Ơ ÍT ĐƯỢC BIẾT RÕ
- Bệnh c timơ
- Thuốc ngừa thai
- Nhiễm khuẩn mạn tính
- Viêm
- Prôtein phản ứng C (CRP)
- Các cytokin chống viêm
(yếu tố hoại tử u alpha, IL 1 bêta, IL 18…)
L u l
ng máu não
ư ượ
Không d tr glycogen đ t o glucose, ph i l y
ả ấ
ự ữ glucose và oxy tr c ti p t
ự ế ừ
ơ
ể ạ máu ề
Não là c quan tiêu th nhi u glucose và oxy (50- ụ 55ml máu/100gam/phút)
ng máu não gi m xu ng d
i
Khi l
ả
ố
ướ
ượ
ưư
thi u máu não, xu t hi n các tri u ch ng
ứ
ệ
ệ
ấ
u l 25ml/100gam/phút ế th n kinh khu trú
ầ
Nguyên nhân
TBMN
80%
20%
T c m ch não ạ
ắ
Ch y máu não
ả
Ngu n g c ồ ố timừ t
X v a ơ ữ ĐM l nớ
B nh ệ ĐM nhỏ
Không rõ nguyên nhân
Bóc tách ĐM nh ng NN khác
ữ
20%
15%
25%
2-3%
18-40%
T c m ch não ạ
ắ
S gi m đ t ng t l
ầ
ộ ầ
ng tu n hoàn não do ạ
ệ
ấ th n kinh khu trú, nh t là li
t n a ng
u l ộ ưư ưượ ự ả t c m t ph n hay toàn b m t đ ng m ch não ộ ắ Lâm sàng xu t hi n đ t ng t c a các tri u ch ng ứ ộ ấ
ộ ộ ộ ộ ủ ệ ử
ệ i ưườ
ầ
ắ
T c m ch não ạ Sinh lý b nhệ
tối
VùngVùng tranh tranh tranh tối sáng tranh sáng
Thời gian là não!
Nguyên nhân
X v a đ ng m ch não
ơ ữ ộ
ấ
ạ ổ ứ ổ ầ ố ắ ườ ặ
Sau 45 tu i, c 10 năm t n s m c tăng g p đôi ng kèm theo các y u t Tr ố ế ố ng, r i lo n lipid ạ ướ ơ
c tu i 40 ít g p; th nguy c (tăng huy t áp, đái tháo đ ườ ế máu, hút thu c lá và di truy n v.v...) ề
h c nh: ng đá- V trí ị ạ ươ
ướ ộ
V trí ị Xoang c nh, đo n trong x i đ ng m ch não gi a ữ ề Đ ng m ch đ t s ng, thân n n, ố ố ề ạ
ả ạ ộ các nhánh đ ng m ch não sau ố ở ệ ả xoang hang,1/3 d h s ng n n: ở ệ ố ạ ộ
Nguyên nhân
Các huy t kh i t ế ố ừ
ơ
ứ ệ
ế ồ
tim (20%) Rung nhĩ: Tăng nguy c lên 17 l n ầ Bi n ch ng c a th p tim : B nh van tim ấ ủ giai đo n c p : Nh t là Nh i máu c tim ạ ấ ở ấ ơ Viêm n i tâm m c do vi khu n c p, bán c p ẩ ấ ộ ấ ạ B nh c tim, u nh y c a ti u nhĩ, van tim nhân t o, ể ầ ủ ơ ệ ạ
thông liên nhĩ (PFO) v.v...
Hình nh rung nhĩ Hình nh rung nhĩ
ả ả
Các nguyên nhân khác
ố
ụ
ẻ ạ
Các thu c u ng ch ng th thai ố ố Bóc tách đ ng m ch não ộ ạ Lo n s n x - c thành m ch ạ ơ ạ ả ơ Viêm đ ng m ch ạ ộ Các b nh máu ệ B nh m ch máu não sau đ B nh liên quan di truy n ề B nh Takayasu-Onishi B nh Moya-Moya Không rõ nguyên nhân: 18-40%
ệ ệ ệ ệ
Lâm sàng
Ti n s TBTQ, c đ a, các YTNC Xu t hi n đ t ng t tri u ch ng th n kinh khu trú ệ
(vài ề ử ệ ấ ơ ị ộ ứ
ộ , t ờ ố
t, r i lo n ầ i đa có th vài ngày) ể Tri u ch ng (h c nh ho c s ng n n): ề ặ ố ệ ả phút, vài gi ứ ệ
ạ t TKSN, h i ấ Li ặ ệ ố ệ ộ
ắ ạ ầ ố
ổ
Tri u ch ng khác: ứ
c m giác, th t ngôn, bán manh, chóng m t, li ả ch ng giao bên ... ứ Đ ng kinh c c b hay toàn b (5%) ộ ụ ộ ộ ứ t c m ch di n r ng; r i lo n tâm th n R i lo n ý th c ( ạ ệ ộ ạ ố trong vòng 3 ngày đ u g p ng ặ ở ườ ế ầ S t, ti ng th i đ ng m ch c nh ... ố i trên 65 tu i) ả ạ ổ ộ ệ
C n lâm sàng
ậ
Hình nh h c (+++)
ọ ả
Các xét nghi m khác Công th c máu; hematocrit; đi n gi
ệ
ứ i đ ; đ ả ồ ườ
ắ ệ ơ ả
ế ầ ả ứ ế
c ti u v.v... ướ
ệ
ng, urê huy t; máu l ng; đông máu c b n; Cholesterol toàn ph n và HDL-C, LDL-C; ph n ng huy t thanh giang mai, men tim, n ể Xét nghi m d ch não t y ủ ị Holter tim , c y máu khi s t ... ấ ố
Ả
CH N ĐOÁN HÌNH NH Ẩ H CỌ
(không tiêm thu c ố
Ch p c t l p vi tính s não
ụ ắ ớ
ọ
t ch y máu não s m và ch y máu não
ả
ớ đ u
c n quang) ả Phân bi ệ s m trong nh ng gi ớ
ả ữ
ờ ầ
M t s hình nh gián ti p nh i máu não
ộ ố
ế
ả
ồ
Hình nh CT scanner s
ả
ọ
CT SCAN nh ng b nh nhân nghi ng TBMN
ữ
ờ
ệ
H×nh t¨ng tÝn hiÖu ®éng m¹ch n·o gi÷a
Ngay khi vµo viÖn
Sau 48 giêgiê Sau 48
Ch n đoán hình nh h c ọ
ả
ẩ
ng t
ừ ạ
Đ nh y cao h n trong ph
áu
ộ
(MRI) h t nhân át hi n s m nh i m ồ ệ ớ
Ch p c ng h ưở ụ ộ ơ ạ não bán c u ầ ạ
ắ
ệ ố ộ
ả
ộ
T c m ch h s ng n n (thân não, ti u não) ề Phình tách đ ng m ch c nh, đ ng m ch đ t ố s ng ho c nghi ng viêm t c tĩnh m ch não ố
ể ạ ạ
ạ ờ
ặ
ắ
C p c u ấ ứ kh i đ u b ng hình nh h c … ằ ở ầ
ả ọ
FLAIR
ng
ưở
IRM : 4 k ỹ thu tậ Diffusion FLAIR T2* C ng h ộ m ch t ừ ạ
Diffusion
T2*
ARM
T c m ch não: Tăng tín hi u thì T2
ệ
ạ
ắ
m ch não
ng t
ừ ạ
ưưở
ưưở
ừ
khu ch tán ế
Doppler m ch c nh ngoai s ọ
Ch p c ng h ụ ộ (Angio-MRI) ng t Ch p c ng h ụ ộ (diffusion-weighted MRI) ạ ẹ ắ ộ
ả Ch p đ ng m ch nao
ả (h p t c đ ng m ch c nh ngoài s ) ọ ạ ụ ộ
ạ
ĐI U TR NH I MÁU NÃO Ồ
Ề
Ị
ĐI U TR TAI BI N THOÁNG QUA Ế
Ề
Ị
ĐI U TR TRONG GIAI ĐO N C P
Ấ
Ạ
Ề
Ị
ĐI U TR D PHÒNG
Ị Ự
Ề
ĐI U TR TAI BI N THOÁNG QUA Ế
Ề
Ị
Ki m soát các y u t
nguy c , nh t là tăng huy t
ế ố
ể
ế
ấ
ơ
áp đ ng m ch
ạ
ộ
ố
ố
ể ầ
ậ
Dùng thu c ch ng ng ng t p ti u c u:
ư Aspirin (100-300mg/ngày), Ticlopidine (500mg/ngày), Clopidogrel (75mg/ngày) v.v...
ĐI U TR TRONG GIAI ĐO N C P
Ạ
Ấ
Ề
Ị
ờ (huy t áp, ế
ng
- Đ m b o đ dinh d ả ủ
ả
ưỡ
- Theo dõi liên t c trong vòng 48 gi ụ holter đi n tim, đ bão hòa oxy máu…) ộ ệ
ụ ồ
ớ (gi m nguy c loét tỳ đè,
ả ơ - Ph c h i ch c năng s m ứ
nhi m trùng, t c m ch chi, ph i) ễ ạ ắ ổ
ắ
ạ (Héparin tr ng l
ng phân ọ ượ
th p) - Phòng viêm t c m ch t ử ấ
ng máu th
ng xuyên
ườ
ườ
(Insulin) - Theo dõi đ
ĐI U TR TRONG GIAI ĐO N C P
Ạ
Ấ
Ề
Ị
- Theo dõi thân nhi
ệ
t:ệ H nhi ạ ễ
t khi ế ổ
>38°5 t ni u, ph i . Kháng sinh khi nhi m trùng ti ệ . H n ch đ t xông bàng quang hay l u xông ư ế ặ ạ
ề
ế
ị
- Đi u tr phù não (n u có):
Mannitol, t th đ u cao ư ế ầ
30°, th oxy ho c ph u thu t m s bán ph n ầ ở ọ ẫ ậ ặ ở
Ề
Ạ
Ị
ĐI U TR TRONG GIAI ĐO N C P Ấ C n tăng huy t áp
thu n l
i cho THA
ệ
ế ố
ề
ậ ợ
Đau, bí ti u ti n, căng ể
ệ
Phát hi n và đi u các y u t th ng tâm lý, thi u oxy..
ế
ẳ
Ti p t c các thu c huy t áp đang dùng Ti p t c các thu c huy t áp đang dùng
ế ụ ế ụ
ế ế
ố ố
(thu c ch n calci ng m d
ơ ế
Không dùng các thu c h huy t áp nhanh ố
ế
ạ
ẹ
ậ
ố
i ướ
l i)ưỡ
hù hù
ế ế
ặ ặ
ợ ợ
ồ ồ
ng h p đ c bi ợ ng h p đ c bi ợ ủ ệ ủ ệ
ấ ấ ạ ạ
ế ế
ế ế
ệ Nh i máu c tim c p, p Nh i máu c tim c p, p t Duy trì huy t áp h p lý tr tr ơ ừ ườ t Duy trì huy t áp h p lý tr tr ơ ệ ừ ườ ó k ho ch ph i c p, phình tách đ ng m ch ch , b nh não tăng huy t áp, c ộ ạ ph i c p, phình tách đ ng m ch ch , b nh não tăng huy t áp, c ó k ho ch ộ ạ đi u tr tiêu huy t kh i ố đi u tr tiêu huy t kh i ố
ổ ấ ổ ấ ị ề ị ề
ế ế
i đa) và 90 ho c 100mmHg (huy t áp
ế
ặ
ố
ế
ặ
Duy tri 160 ho c 180 mmHg (huy t áp t t ố
ể ) i thi u
ế
ụ
ậ
ơ
ọ
ị
N u HA cao h n, th n tr ng đi u tr và ph i theo dõi liên t c HA ề Thu c hay dùng:
ố
Nicardipine (BTD) kh i đ u 1 mg/h Nicardipine (BTD) kh i đ u 1 mg/h
ả ở ầ ở ầ
ĐI U TR TRONG GIAI ĐO N C P
Ạ
Ấ
Ề
Ị
ế
ế
ở
- Theo dõi oxy trong máu đ ng m ch
oxy ho c th a CO
ừ
ặ
ặ
2 (n ng thêm phù não)
(n u có)
ế
ạ : Th oxy n u thi u ộ
- Đ ng kinh
ộ
- Tr m c m ầ ả Th ườ
ng trong nh ng tu n đ u ữ
ầ
ầ
ĐI U TR TRONG GIAI ĐO N C P
Ấ
Ạ
Ề
Ị
ị
ế ể ầ
t
tái phát
vong và t
l ể ỷ ệ ử
l ỷ ệ (heparin)
ề Duy nh t Aspirine (300mg/ngày) đã làm ả ề
ắ
ớ
Đi u tr thu c c ch ti u c u ố ứ ấ gi m đáng k t Đi u tr ch ng đông ị ố Ch đ nh s m trong t c nguyên nhân t ị ỉ ạ ạ
ắ
ộ
ừ tim, bóc tách đ ng m ch, viêm t c tĩnh m ch não vv... ư
ng ở ườ
ơ ả
L u ý khi s d ng heparin i có ử ụ tu i (tăng đáng k nguy c ch y máu não th ứ ể ổ phát)
ĐI U TR
Ề
Ị TRONG GIAI ĐO N C P
Ạ
Ấ
ế
ng tĩnh m ch (rt-PA) ạ i các b nh vi n l n hay các đ n v tai bi n
ệ ớ
ế
ơ
ị
Tiêu huy t kh i đ Ch th c hi n t ệ ạ ỉ ự m ch não b i các bác sĩ th n kinh
ố ườ ệ ầ
ạ
ở
Vi c l a ch n b nh nhân r t nghiêm ng t ặ
ọ ệ
ệ ự
ấ
ế
m¹ch n·o
Ch ng huy t kh i (heparin) ắ
ố ạ (l u ý tăng huy t áp, t¾c
ư
ế
Tai bi n m ch não thoáng qua tái phát nhi u l n
ố B nh tim gây t c m ch ệ di n r ng) ệ ộ ế
ề ầ
ạ
ộ
Phình tách các đ ng m ch ngoài s ạ M t s r i lo n đông máu, viêm t c tĩnh m ch ạ
ộ ố ố
ọ ắ
ạ
ĐI U TR D PHÒNG Ị Ự
Ề
Ki m soát các y u t ế ố
ng, r i lo n m máu, ạ ố ỡ
nguy c ơ ể Tăng huy t áp, đái tháo đ ườ ế ụ ố ượ
ố u v.v... ậ
ố ỉ
(Hi u qu g p thu c lá, l m d ng r ạ Thu c ch ng ng ng t p ti u c u ể ầ ư ố Aspirin (100-325mg/ngày) Ticlopidine Clopidogrel (Khi ch ng ch đ nh v i Aspirin) ị Ph i h p aspirin-dipyridamol ả ấ ớ ệ ố ợ
đôi aspirin)
ĐI U TR D PHÒNG Ị Ự
Ề
Ph u thu t đ ng m ch c nh
ả ạ ậ ộ
c >50% tái ả (tránh đ ượ ạ
ng kính lòng m ch ẫ H p khít đ ng m ch c nh ộ ẹ phát) Ch đ nh khi h p >70% đ ạ ẹ ườ
ố
(gi m 70% tai bi n) ị ố ế ả ế
Theo dõi ch t ch v đông máu ỉ Thu c ch ng đông Các huy t kh i t ố ừ Các b nh tim gây t c m ch khác ệ ặ tim ạ ắ ẽ ề
CH Y MÁU NÃO
Ả
ể ệ ở
Xu t hi n máu ở
Ch y máu não chi m 10% tai bi n m ch não
ấ máu trong khoang d trong nhu mô não, có th kèm theo i nh n và các não th t ấ ướ ệ
ế ế ạ ả
Nguyên nhân Tăng huy t áp ế
ặ
ng ệ ở ườ
i có tu i t ổ i tăng huy t áp m n kèm các đ t ế
ạ
ợ
các nhân xám trung
ng, đ i th , c u
ươ
ị ầ
ồ
ở
ị ạ
ố
- Chi m ế 70-80%, đ c bi - Hay g p nh ng ng ườ ặ ở ữ tăng huy t áp c p tính ấ ế ng - V trí t n th ươ ổ ị não, ti u não ể D d ng m ch máu não ạ - Túi ph ng đ ng m ch não ộ ạ ồ ạ - Thông đ ng tĩnh m ch ộ - Các r i lo n đông máu ạ ộ - B nh m ch máu não d ng tinh b t ạ
ệ
ạ
Các nguyên nhân khác
- Viêm m ch máu ạ - Ch y máu trong U não
ả
Lâm sàng
ố ạ ộ (đau đ u d d i, nôn, r i lo n ý
Tri u ch ng th n kinh khu trú xu t hi n khá nhanh nh ư
các m c đ - n ng nh t là hôn mê) ặ ầ ữ ộ ấ
ấ
ệ t m t cùng bên v.v... li ườ
ở th c ứ ở ứ ệ t n a ng ệ ử ộ ể (10-20%) ặ ặ
ể
Kh i phát đ t ng t ộ ứ ộ ầ i, li ệ Đ ng kinh c c b ho c toàn th ụ ộ Có th kèm h i ch ng màng não do có máu trong ộ ả
ứ i nh n khoang d ệ (ch y máu não –màng não) ướ
C N LÂM SÀNG
Ậ
(nhu mô não, trong não
Ch p c t l p vi tính ụ ắ ớ tr ng c a máu - Tăng t ủ ỷ ọ ng - V trí t n th ươ ổ ị th t, trong khoang d ướ
ấ
ệ ứ
ẩ
các não th t, đ
ấ
ườ
ng gi a ữ
i nh n) ệ - Phù não xung quanh, có hi u ng đè đ y
Các th gi
i ph u - lâm sàng
ể ả
ẫ
Ch y máu bán c u
ả * * * (3,9% TBMN nói chung và ả ả ả
35,9% ch y máu não nói riêng) ả
(5% ch y máu não) (10%TBMN) ầ (85%) Ch y máu l n ớ Ch y máu vùng bao trong - nhân đ u ậ Ch y máu thùy ả Ch y máu thân não Ch y máu ti u não ả ả ể
Ch y máu ti u não
ể
ả
ĐI U TR
Ề
Ị
Đi u tr n i khoa
ề
ị ộ ấ
ồ ứ
và theo dõi liên t c) t ừ ừ ọ ụ
ủ ế ạ ẫ
ố
R t quan tr ng (+++) ọ Ch y u là chăm sóc và h i s c H áp th n tr ng (t ậ Đi u tr ph u thu t ề ậ ị Ph u thu t d n l u kh i máu t ậ ẫ ư ẫ - T máu ở ể ụ ụ t k t ho c chèn ặ
ép
- T máu thùy (n u đi u tr n i khoa th t ti u não d a t ọ ụ ẹ thân não, não úng th yủ ị ộ ề ế ụ ấ
b i)ạ
Ph u thu t nguyên nhân ậ ẫ ạ ) (d d ng m ch ị ạ
Ch y máu d
i nh n
ả
ướ
ệ
ị
Đ nh nghĩa-nguyên nhân
i nh n ệ
ướ ạ (anevrysm) và
ị ạ
ạ
ị ạ
ế ế
ổ ổ
m chạ
- Có máu trong não th t & khoang d ấ - 70% do v d d ng đ ng m ch ộ ỡ ị ạ ạ (AVM) các d d ng đ ng-tĩnh m ch ộ - Các nguyên nhân khác: Nh ch y máu não ư ả - >45 tu i: Chi m 10% tai bi n m ch máu não ế - <35 tu i: Chi m 50%, ch y u do d d ng ủ ế
Lâm sàng
Kh i phát đ t ng t, có th sau g ng s c Đau đ u d d i, nôn v t, s ánh sáng, s ti ng đ ng, kích
ở ứ (ho, r n...) ắ ặ ộ ộ
ể ọ ợ ợ ế ộ
ầ ữ ộ thích v t vã…ậ ứ ứ
ộ ệ (gáy c ng, Kernig, Brudzinski...) (co th t m ch th phát) ạ ắ ứ
ố
H i ch ng màng não Tri u ch ng th n kinh khu trú ầ ứ R i lo n ý th c các m c đ (+/-) ứ ộ ứ ở ạ Không có h i ch ng nhi m trùng ễ ứ
(phân bi t viêm màng ộ ệ
não)
C n lâm sàng
ậ
ố ả
Ch p c t l p vi tính
(không thu c c n
ụ ắ ớ
quang)
ị
ướ
ặ
ồ
ộ
Xác đ nh máu trong khoang d i nh n ho c ệ (do co th t m ch) ạ ắ đ u và 58% ờ ầ
nh i máu não th phát ứ Đ nh y cao (98%) trong 12 gi ậ trong ngày th nămứ Ch p c t l p vinh tính (-) sau 5 đ n 8 ngày (tiêu h t máu trong khoang d
ụ ắ ớ ế
ướ
ế ệ i nh n)
C N LÂM SÀNG
Ậ
(anevrysm hay AVM) m ch
ừ ạ
ạ ưở
ắ
ạ
ọ
ng
ườ
ọ
Ch p đ ng m ch não ụ ộ Ch p c ng h ng t ụ ộ Siêu âm Doppler xuyên sọ (co th t m ch) Ch c dò th t l ng ắ ư Ch p c t l p vi tính s não bình th B nh c nh không đi n hình, ho c nghi ng ờ
ể
ặ
ụ ắ ớ ả ệ viêm màng não
Bi n ch ng
ứ
ế
ự ộ ọ
ừ
(50%) ế
ầ
ệ
ầ
không có tri u ch ng ho c t c m ch th phát
ứ ộ ứ
ứ
ệ
ạ ạ
ự
ẩ
ọ
Tăng áp l c n i s Co th t đ ng m ch não ạ ắ ộ X y ra t ngày 4 đ n 10, kéo dài vài tu n ả Tùy theo m c đ co th t và tu n hoàn bàng h ắ ặ ắ Ch n đoán d a vào ch p m ch và Doppler xuyên s ụ Ch y máu tái phát ả Th
ng trong 15 ngày đ u (nh t là t
ngày 7 đ n
ườ
ừ
ế
ấ
ầ
11)
tái phát 30% trong tháng đ u ầ vong trong h n 1/3 tr
T l ỷ ệ N ng lên, t ặ
ử
ơ
ườ
ng h p ợ
ĐI U TR N I KHOA Ị Ộ
Ề
ọ ơ
ị ấ ứ ề ệ ố ươ
ng ti n đi u tr c p c u, h i s c ồ ứ ạ (Nimodipine)
t gây NMN) ụ
(thu c không nh h ng đ n ch c ưở ế ả ố ứ
ố
- Ngh ng i tuy t đ i, tránh m i kích thích ỉ - Có đ các ph ệ ủ - Tránh co th t m ch ắ - Duy trì HA tâm thu 150mmHg (HA t - Ch ng đ ng kinh ộ ố - Gi m đau ả năng ti u c u) ể ầ - Ch ng táo bón - An th n khi có kích thích, tăng đ ng ầ ộ
ĐI U TR C N Đ NG KINH Ị Ơ Ộ
Ề
Đi u tr ph u thu t ậ ị ẫ
ề
Đi u tr
ề ị (AVM, anevrysm) s m tránh ch y máu tái ớ ả
Không ph u thu t n u >70 tu i ho c th tr ng
phát và co th t m ch ạ
ậ ế ể ạ ặ ổ ắ ẫ
Ch p đ ng m ch và ph u thu t d d ng m ch sau
quá n ngặ
ạ
giai đo n c p ụ ộ ạ ấ (n u không m s m đ ẫ ổ ớ ậ ị ạ c) ượ ạ ế
Các ch đ nh ph u thu t …
ẫ
ậ
ị
ỉ
Máu t
ti u não > 3 cm
ụ ể
ệ
ấ
Lâm sàng n ngặ D u hi u chèn ép thân não Não úng th yủ
D d ng m ch não có th m ể ổ
ị ạ
ạ
đ
ạ
ồ
c ượ (ph ng đ ng m ch, d ị ộ
d ng đ ng-tĩnh m ch)
ạ
ạ
ộ
Ch y máu thùy não
ứ
ng i ở ườ tr có tri u ch ng lâm sàng ệ n ng lên ??
ả ẻ ặ
Bi n ch ng
ứ
ế
S m ớ (trong vòng 1 tháng đ u):ầ
50% các tr
ng h
vong do các bi n ch
ườ
pợ t
ử
ế
ứng v n i
ề ộ
khoa (nhi m trùng...) ễ
50% tử vong do các bi n chế
ứng th n kinh (tái phát, phù
ầ
não...) Mu nộ
Di ch ng tàn ph (20% trong năm đ u tiên)
ứ
ế
ầ
Tái phát tai bi n m ch não (10-15% trong năm đ u tiên,
ế
ầ
ạ
các năm sau)
sau gi m d n còn 5% ầ
ả
ở
Đ N V TBMN
Ơ Ị
Là n i m t b nh nhân TBMN:
ộ ệ
Đ c chăm sóc b i m t đ i ngũ nhân viên y t
đa
ơ ượ
ộ ộ
ở
ế
chuyên ngành, đào t o đ
ể chăm sóc b nh nhân TBMN ệ
ạ
K t h p h i ph c ch c năng s m ụ
ế ợ
ứ
ớ
ồ
Có s tham gia c a gia đình
, b nh nhân và gia đình đ
c
ự
ệ
ượ
ủ giáo d c v b nh
ụ ề ệ
Không ph i là đ n v đi u tr tích c c ự ơ
ị ề
ả
ị
CÁC LÝ DO Đ CÓ Đ N V TBMN
Ơ Ị
Ể
T o môi tr
ng n đ nh đ chăm sóc b nh nhân
ạ
ườ
ệ
ể
ổ
ị
Tăng s ph i h p và s d ng các ngu n l c,
ự ố ợ
ồ ự
ử ụ
ng pháp đ
nhi u ph ề
ươ
ượ ử ụ
ơ c s d ng s m h n
ớ
Ít bi n ch ng
ứ
ế
Tăng s l
ố ượ
ng chuyên gia trong nhóm làm vi c ệ
Đ c t o thu n l
i b i các quy trình chăm sóc
ượ ạ
ậ ợ ở
Vai trò c a đ n v TBMN
ủ
ơ
ị
Gi m 17% nguy c t
vong và tàn t
ơ ử
ả
t ậ
Đi u tr 25 b nh nhân TBMN tránh đ
c 1 t
vong
ệ
ề
ị
ượ
ử
Đi u tr 20 b nh nhân TBMN thì có 1 tr
ng h p không di
ệ
ề
ị
ườ
ợ
ch ngứ
Đi u tr 100 b nh nhân tai bi n tránh đ
c 1 tr
ng h
ế
ệ
ề
ị
ượ
ườ
ợp tàn
ph ế
