Bài giảng Toxoplasma gondii được biên soạn nhằm mục tiêu giúp cho các bạn hiểu được 3 dạng toxoplasma gondii; chu trình phát triển; đặc điểm dịch tể học; bệnh lý bẩm sinh và mắc phải toxoplasma gondii; phương pháp chẩn đoán và điều trị; các biện pháp dự phòng toxoplasma gondii.
ả
1. Mô t
ạ 3 d ng
Toxoplasma gondii.
2. Trình bày chu trình phát tri n.ể
ể
ị
ể ọ
ặ 3. Trình bày đ c đi m d ch t
h c.
ệ
ắ
ả
ẩ 4. Trình bày b nh lý b m sinh và m c ph i
Toxoplasma gondii.
ươ
ề
ẩ
5. Nêu ph
ị ng pháp ch n đoán và đi u tr .
ự
ệ
6. Nêu các bi n pháp d phòng.
ượ ấ ạ ệ 1908 KST này đ c tìm th y t i vi n Paster Tunis ở
ấ ộ ậ ặ đ ng v t g m nh m.
ặ Nicolle và Manceaux đ t tên Toxoplasma gondii.
ệ ệ 1923 Janku phát hi n b nh ở ườ ng i.
ể ạ ộ 1. Th ho t đ ng
ể ưở ặ ấ Th tăng tr ng nhanh Tachyzoites, g p trong gđ c p.
ề Hình li m, kt # 4 – 6 x 2 – 3 mcm.
ể ể 2. Th bào nang ( th nang gi ả )
ể ưở ặ ậ ạ Th tăng tr ng ch m Brachyzoites, g p trong gđ m n
tính.
ứ ầ Hình c u đk # 20 – 100 mcm, bên trong ch a hàng trăm
ề thoa trùng hình li m kt 4 – 6 x 1 – 3,5 mcm.
ể ứ 3. Th tr ng nang
ứ ứ ử Hình tr ng, kt# 9 – 14 mcm, bên trong ch a 2 bào t nang,
ỗ ử ứ m i bào t nang ch a 4 thoa trùng.
1. Chu trình hoàn ch nhỉ
ả ở ộ X y ra ru t non mèo và loài Felides.
ộ ị Khi mèo ăn th t chim, chu t có nang trùng.
ể ạ ộ ộ
Th ho t đ ng xâm nh p vào bi u mô ru t non, phát ể ử ệ ậ t sinh và giao t tri n 2 chu trình li ể sinh.
ể
t sinh, th ho t đ ng ký sinh trong t ưở ế ỡ ế ng nhanh t o 8 – 16 thoa trùng, v t bào
ạ ộ ạ ể ộ ệ Chu trình li ể bi u mô, tăng tr ậ ế ụ bào, ti p t c xâm nh p vào bi u mô ru t.
ử ể Chu trình giao t ế
ể ạ ộ ự
ế ợ ể ạ ứ
sinh, th ho t đ ng ký sinh trong t bào bi u mô, hình thành giao bào đ c và giao bào cái, chúng k t h p đ t o thành tr ng nang theo phân ra ạ ả ngo i c nh.
2. Chu trình vô tính, không đ y đầ ủ
ả
ở
ữ
ườ
chim và loài h u nhũ trong đó có ng
i. Là
ữ
X y ra ủ nh ng ký ch trung gian.
ị ố
ủ
ệ
ả
Ký ch này nhi m b nh do ăn ph i th t s ng có nang
ả ứ
ặ
ố
ả
ễ trong mô ho c do nu t ph i tr ng nang.
gi
ả
ứ
ộ Vào ru t, nang gi
hay tr ng nang phóng thích các thoa
trùng.
ế
ạ
ộ
ạ
ộ
ạ Chúng xuyên vách ru t, vào máu và m ch b ch huy t, ề Tachyzoites t o nên ạ
ạ ấ ủ ệ
ả ký sinh n i bào, sinh s n vô tính t o nhi u giai đo n c p c a b nh.
ủ
ễ
ị
ạ ạ
Brachyzoites ký sinh trong
ứ i, t o thành các ạ
ủ ệ
ạ
ơ ể Khi c th ký ch có đáp ng mi n d ch, các thoa trùng ậ ể phát tri n ch m l ạ ệ ộ h n i mô t o nên giai đo n m n tính c a b nh.
1. Phân bố
ố ộ ế ớ ắ i: Pháp 90%, B c
Phân b r ng rãi kh p th gi ỹ
ắ ắ M 30%, Cuba 50%, B c phi 65%, Anh 30%, Tây Ban Nha 40% Singapore 25%
ệ ừ Vi t Nam t 2,9% 4,97%
̣ ̀ 2. Nguô n bênh
ứ ẫ Mèo (phân mèo l n tr ng nang)
Chim, chu tộ ̀ươ 3. Đ
ng lây ố ố ứ ị ả Ăn u ng : nu t tr ng nang, ăn th t thú có nang gi ,
ẹ s a mữ
Qua nhau thai .
ự ệ ườ Lây th c nghi m : qua da, tiêm vào máu, đ ng
ấ ổ ụ tiêu hóa, hô h p, b ng.
ặ ở ẻ ớ
ườ
ầ ồ
ấ
ố
G p
tr l n và ng
i, S t 3838,50 C vài tu n r i m t.
ạ
ổ ở ổ
ạ
ắ
H ch n i ấ
ể ỏ ự
ẹ ầ
ơ ấ
ế
ạ
c không to l m, h i đau, có th có h ch nách, b n, ệ nhiên không c n
ị
trung th t . Sau đó h ch cũng bi n m t. B nh kh i t đi u trề
3. Th b nh n ng
ẩ
ổ
ổ
ơ
: màng não, c tim, ph i, n i m n
ể ư ế ử
ỏ ở đ
ị
ụ ự
ủ
nhiên,
Th viêm màng não
ư
ứ
ế
ư ở ắ
nh ng đôi khi bi n ch ng viêm não hay ápxe não cũng nh
: d ch não t y trong, bình ph c t m t.
ươ
ạ
ắ
ắ
ố
ng đáy m t gi ng viêm h c võng m c,
m t
Th ướ ủ
ổ ầ c c a nhãn c u
ầ ph n tr
ệ
ở
Th b nh
ng
i suy gi m mi n d ch
: b nh toàn thân,
ề
ạ
ơ
ơ
ơ
ườ
ổ
ườ
ư
nhi u c quan, não, võng m c, c tim, c liên s
n và ph i. Th
ng đ a
ế ử
đ n t
vong.
ơ ễ ủ ố ở
Ø
ủ
1. Viêm não màng não t y s ng Ở ẻ ầ Ø Đ u to: do ầ ỳ ầ thai k đ u. ồ d ch não t y, thóp ph ng. ả
Ø
ự ơ ng l c c , ầ ươ ạ ươ ả ạ ố ng, r i lo n th n kinh
Ø
ề ố
Ø
nhi u thùy não. ạ ộ ọ ầ ữ ỏ
ắ ế ầ
ế ẽ ậ ầ ạ ậ ộ tr em s sinh nhi m KST ứ ị ộ Th n kinh: đ ng kinh, tăng hay gi m tr ấ ặ tăng ho c m t ph n x gân x ự ậ th c v t ở Hoá vôi n i s : nh ng n t tròn ắ M t : nhãn c u nh , lé, viêm h c võng m c. ế ể Ch t trong vài tu n, n u không ch t s chuy n sang ể m n tính, ch m phát tri n tâm th n v n đ ng.
Ø
ộ ể ộ ạ 2.Th n i t ng ậ Ø KST xâm nh p thai nhi mu n.
ẻ ị ấ
Ø
ự ạ
ạ ườ ế ễ ế Sau khi sanh tr b vàng da, gan to, lách to, xu t ả huy t niêm m c th c qu n và loét đ i tràng. ư ế ử ng đ a đ n t Di n ti n th vong
ấ ể ệ ệ
ố ệ ứ ộ ậ 3. Th b nh xu t hi n ch m ỳ ậ Ø KST xâm nh p cu i thai k . Ø Sau khi sanh có tri u ch ng ngay hay sau m t
th i gian.
ể ầ
ạ ắ ờ ậ + Ch m phát tri n tâm th n. ầ + Đ u to. ộ + Đ ng kinh. + Viêm h c võng m c.
ắ
ạ Viêm h c võng m c
ầ ẫ ắ
ế ị
ệ ị ệ ẫ ẩ ừ ử t
ẩ 1.Tìm KST trong b nh ph m: ủ ủ ươ T y x ng, máu, d ch não t y, m u b nh ph m t thi
ệ ộ ạ ụ ẩ
ế ẩ tìm IgM và IgG 2.Tiêm b nh ph m vào màng b ng chu t b ch 3. Huy t thanh ch n đoán:
ẩ
ự ỉ ệ
ầ
ừ ầ ấ
ố ố
ở ầ ứ tu n th 18. ệ ở thai nhi 3.Ch n đoán b nh Toxoplasma Siêu âm : theo dõi t ở ừ ầ tu n 18 tr đi. S gia tăng t l ậ ướ ự bán c u não, s thành l p n c báng. Phân tích máu thai nhi: t tu n 2024, l y máu cu ng r n tiêm vào thú. Ch c n ọ ướ ố tiêm vào thú i: c
Rovamycin 150.000UI/kg/ngày x 1 tháng.
i suy mi n
2. Toxoplasma b m sinh và ng d chị
Rovamycine 150.000UI/kg/ngày x 1 tháng
ầ
ớ
ế ợ k t h p v i Fansidar 20 kg/15 ngày/l n x 1 tháng.
(500mg Salfadoxin và 25 mg Pyrimethamine)
3. Toxoplasma tái phát
Rovamycine 300.000UI/kg/ngày x 1 tháng
ầ
Fansidar 1 viên /20 kg/10 ngày/l n x 1 tháng
ầ
Sau đó Fanidar 1 viên /20kg/15ngày/ l n x 6
tháng
́ ́ ́ ́ ư ̣ ̣
́ ̀ươ Câ p 0: Gia o duc dân chu ng y th c vê sinh môi tr ng.
́ ̀ ́ ̃ ̀ ự ư ̣ Du ng hô xi t hoai, không đi tiêu b a ba i
̀ ̀ ́ ươ Không du ng phân t i bo n rau ma u.
́ ́ ́ ́ ́ ươ Câ p 1: Uô ng n c đun sôi, ăn rau nâ u chi n.
́ ̀ ̃ ư a rau d ́ ươ i vo i
̀ ̀ ̉ ́ Nê u ăn rau sô ng nên ngâm, r ́ ươ c chay nhiê u lâ n. n
́ ̀ ́ ̃ ươ ̣ Câ p 2: Ti m ng ̀ ̀ i nhiê m giun bă ng xe t nghiêm
̀ ̉ ̣ phân đê điê u tri.
́ ̀ ́ ̣ Câ p 3: Điê u tri biê n
