Bài giảng Triệu chứng học bệnh đường mật - BS. Nguyễn Việt Thành

Ệ Ệ

Ứ Ứ

TRI U CH NG H C B NH  TRI U CH NG H C B NH

Ờ Ờ

Ọ Ệ Ọ Ệ Ậ    ĐĐƯƯ NG M T Ậ NG M T

Ệ Ệ

Ễ BÁC SĨ NGUY N VI T THÀNH  Ễ BÁC SĨ NGUY N VI T THÀNH

ố ọ ố ọ

ứ đưđư ng m t là các tri u ch ng gây ra do r i l an ch c  ng m t là các tri u ch ng gây ra do r i l an ch c  ứ

ặ ố ọ ặ ố ọ

ệ ệ ỏ ỏ

ậ ậ ắ ắ

ệ ệ ậ ậ

ờ ờ ỏ ỏ

ứ ứ

ậ ậ

ặ ặ

ứ ứ ệ  Tri u ch ng b nh  Tri u ch ng b nh  ệ ứ ứ ủ nnăăng c a túi m t do s i, do t c m t (s i ho c k) và ho c r i l an ch c  ng c a túi m t do s i, do t c m t (s i ho c k) và ho c r i l an ch c  ủ nnăăng c a củng c a củ ơơ vòng Oddi.   vòng Oddi.

ồ ồ

ế ế

ể ể

ố ặ đđau (au (đđau qu n gan), các r i  au qu n gan), các r i  ố ặ ạ n),vàng da (ti u vàng, phân b c  ăăn),vàng da (ti u vàng, phân b c  ạ

ứ ứ

ứ ệ ồ  Các tri u ch ng này g m bu n nôn, nôn,  Các tri u ch ng này g m bu n nôn, nôn,  ứ ệ ồ ờ ủ đưđư ng tiêu hóa (bi ng  ọ ng tiêu hóa (bi ng  l an khác c a  ờ ủ ọ l an khác c a  ố ụ màu, ng a, s t cân, s t ụ ố màu, ng a, s t cân, s t

ả ả

ờ ờ

ờ ờ

au h  sạ ưư n ph i 2­3 gi n ph i 2­3 gi đđau h  sạ

sau   sau

ề ăăn nhi u m   n nhi u m   ề

ỡ ở   ỡ ở

ể ể ụ ữ ụ ữ

ề ề

ậ ậ

ồ  Đi n hình: bu n nôn, nôn,  Đi n hình: bu n nôn, nôn,  ồ ph  n  > 40 t, m p, nhi u con.  ph  n  > 40 t, m p, nhi u con.

ứ ứ

ợ ợ

ứ ứ

ệ ệ

ấ ấ

ờ ờ

ăăn­thn­thưư ng cho th y tri u ch ng  ng cho th y tri u ch ng

ưư ng không  ệ ể ờ  Tuy nhiên, tri u ch ng th Tuy nhiên, tri u ch ng th ểi n hình:  đđi n hình:  ờng không  ệ ả ờ đđa h  sạa h  sạ ưư n ph i,  ị Đau thưư ng v  thay vì  n ph i,  ng v  thay vì  ả ờ ị o Đau th ế ử ăăn­ xu t hi n sau  ệ ấ ự đđ n b a  ựS  liên quan  n­ xu t hi n sau  ế ửn b a  ấ ệ o S  liên quan  ậ ờ  ừ đưđư ng m t. ng m t. do nguyên nhân t ậ ờ  ừ do nguyên nhân t

Ứ Ứ

Ệ Ệ

TRI U CH NG C TRI U CH NG C

ƠƠ NĂNG  NĂNG

ả ả

ừ ừ

ắ ắ ố ố

ớ ớ

ữ ắ ở ố ữ ắ ở ố

ậ ậ ố ố

ả ả

ồ ồ

ặ ậ   tri u ch ng chính. Đau   Đau qu n m t: ặ ậ ệ ở ụ ứ Đau qu n m t:  b ng  tri u ch ng chính. Đau  ệ ở ụ ứ  b ng  ưư ng khó  ể ờ ả ặ ăăng. C m giác th ờng khó  trên. Ki u xuyên ho c c ng. C m giác th ặ ể ả trên. Ki u xuyên ho c c ờ ề ộ ộ ở ,  t ng t, kéo dài 15p­nhi u gi . Kh i phát  mô t đđ t ng t, kéo dài 15p­nhi u gi ờ ộ ề ộ ở ,  . Kh i phát  mô t ưưng ng  ặ ộ ứ đđ t ng t. Danh t ộ ấ ồ  “qu n”  nh t ng t. Danh t r i ch m d t  ộ ặ ộ ứ ấ ồ r i ch m d t   “qu n”  nh ẽ au liên t c hụ ơơn. Đau do t c ngh n dòng  ththưư ng ờng ờ n. Đau do t c ngh n dòng  đđau liên t c hụ ẽ ể ậ ng chưư ng lòng  ng m t, bi u  ả ủ ng lòng  ng m t, bi u  ăăng ch ch y c a m t, c ể ậ ả ủ ch y c a m t, c ặ ở ậ ệ     ng túi m t ho c  hi n LS gi ng nhau gi a t c  ặ ở ậ ệ   ng túi m t ho c  hi n LS gi ng nhau gi a t c    ơơn, n, đđau lan  ị ạ au lan  OMC. Khi tk t ng b  kích thích nhi u h ị ạ OMC. Khi tk t ng b  kích thích nhi u h lên vai P ho c xuặ lên vai P ho c xuặ

ề ề ơơng b  vai P và kèm bu n nôn/nôn.  ng b  vai P và kèm bu n nôn/nôn.

ể ể

Chuy n hóa bilirubin Chuy n hóa bilirubin

ể ể

ể ể ắ ắ

û bn già, t c ắ ậ ƠƠû bn già, t c ắ ậ ấ ấ ế ế

ưư. VD kh i ở . VD kh i ở ụ ụn, s t cân, phân  ăăn, s t cân, phân

ể ể

ế ế

ủ ế ở ậ  Vàng da:    bili chuy n hóa và v n chuy n ch  y u  Vàng da: bili chuy n hóa và v n chuy n ch  y u  ủ ế ở ậ   ậ ệ h  gan m t. Da b t màu vàng khi bili./ht > 3 mg/dl.  ậ ệ h  gan m t. Da b t màu vàng khi bili./ht > 3 mg/dl.  ấ ủ ố ắ  Vàng da­ : t c bán c p c a  ng m t.  Vàng da­đđauau: t c bán c p c a  ng m t.  ắ ấ ủ ố ể ấ au. Viêm gan siêu vi c p hi m khi  đđau. Viêm gan siêu vi c p hi m khi  bán c p có th  không  ấ ể bán c p có th  không  ậ ể au ki u m t.  đđau ki u m t.  ậ ể ậ ợ ắ  Vàng da­không   g i ý t c m t do ung th Vàng da­không đđau:au: g i ý t c m t do ung th ậ ợ ắ ể ầ ừ ừ ng d n. Có th  kèm chán  ăăng d n. Có th  kèm chán   t phát t  và t ầ ừ ừ ể  t phát t  và t ậ ề ặ ỏ l ng ho c m m không có m t. Có th  do nguyên nhân  ặ ậ ề ỏ l ng ho c m m không có m t. Có th  do nguyên nhân  ề ả ậ ồ ờ ngòai đưđư ng m t g m t ng s n xu t (huy t tán, truy n  ăăng s n xu t (huy t tán, truy n  ng m t g m t ề ả ậ ồ ờ ngòai  ọ ặ ệ ầ ồ máu, sinh h ng c u không hi u qu ) ho c gi m thanh l c  ồ ọ ặ ầ ệ máu, sinh h ng c u không hi u qu ) ho c gi m thanh l c  ệ bilirubin (b nh Gilbert, Crigler­Najar, Dubin­Joohnson). ệ bilirubin (b nh Gilbert, Crigler­Najar, Dubin­Joohnson).

ấ ấ ả ả ả ả

ố ố

au =  đđau =

ắ ắ

ủ ậ ỏ ố  Vd do s i  ng m t ch : vd thóang qua+ s t +  Vd do s i  ng m t ch : vd thóang qua+ s t +  ậ ỏ ố ủ ứ tam ch ng Charcot ứ tam ch ng Charcot ầ ụ ừ ừ ăăng d n­s t cân = k ở  Vd kh i phát t ng d n­s t cân = k  t  t Vd kh i phát t ầ ụ ừ ừ ở  t  t ỏ ổ ậ  Vd sau c t túi m t = sót s i, t n th Vd sau c t túi m t = sót s i, t n th ỏ ổ ậ

ậ ươương  ng m t ố ng  ng m t ậ ố

Ứ Ứ

Ệ Ệ

TRI U CH NG C TRI U CH NG C

ƠƠ NĂNG  NĂNG

 S t:ốS t:ố  th thưư ng g p trong viêm  ng g p trong viêm

ặ ặ ờ ờ m, áp xe gan, viêm TM, viêm  đđm, áp xe gan, viêm TM, viêm

ứ ậ ứ ậ gan…gan…  Ng a ứNg a ứ do  do ấ  m t là tc phi n hà nh t. Không giúp phân bi ấ  m t là tc phi n hà nh t. Không giúp phân bi ệ t  ệ t

ề ề ặ ặ

ầ ầ ủ ố ủ ố

ỡ ứ ặ ắ ỡ ứ ặ ắ ủ ủ ấ ấ ậ , kém h p thu m  (  ho c t c m t  n không đđ , kém h p thu m  (  ho c t c m t  ậ do ăăn không   do

ề ề ỡ ỡ ơ ơ ng v  ề đđêm.  ậ nguyên nhân do gan ho c do m t. T êm.  ăăng v  ề ậ nguyên nhân do gan ho c do m t. T ệ ứ ở ỏ  kh i phát âm th m, theo sau là ng a, vàng da,   M t m i: M t m i:  kh i phát âm th m, theo sau là ng a, vàng da,  ệ ứ ở ỏ  gan m t ậ ơơ gan m t ậ ậ ặ ở ệ ờ ththưư ng g p   b nh c a  ng m t trong gan (x ng g p  ậ ặ ở ệ ờ  b nh c a  ng m t trong gan (x nguyên phát, primary sclerosing cholangitis) nguyên phát, primary sclerosing cholangitis) ụ  S t cân: ụS t cân: kéo dài) kéo dài) ạ  Tc khác: không dung n p m , nhi u h i, khó tiêu,  Tc khác: không dung n p m , nhi u h i, khó tiêu,  ạ ầ ụ đđ y b ng  ầ ụy b ng

TI N SỀ Ử TI N SỀ Ử

ưư uợuợ

ề ề

ệ ệ ổ ỏ ổ ỏ

ố  U ng r ốU ng r ề  Viêm gan: ts tiêm chích, truy n máu, ngh   Viêm gan: ts tiêm chích, truy n máu, ngh   ề ớ nghi p liên quan v i máu. ớ nghi p liên quan v i máu. ụ ậ  M  s i m t, viêm t y… M  s i m t, viêm t y… ụ ậ ộ ố đđ c cho gan…. ộ  Nhi m ễNhi m ễ đđ c, thu c  ộc cho gan…. c, thu c  ố ộ

TOÀN THÂN TOÀN THÂN

ặ ặ

ế ả đđau, au,  ưư th  gi m   th  gi m  ế ả

ồ ồ ấ ấ ạ ạ ặ ặ

ể ể ặ ặ

ế ế

ậ  Bn Bn đđau qu n m t: lo âu, không có t au qu n m t: lo âu, không có t ậ n nhó. nhnhăăn nhó. ệ ằ  Qu n qu i, vã m  hôi: b nh n ng­c p. Tuy nhiên viêm  Qu n qu i, vã m  hôi: b nh n ng­c p. Tuy nhiên viêm  ệ ằ ưư i ởi ở ằ ạ phúc m c, bn có th û n m im, m t lo âu, môi khô, l ằ ạ phúc m c, bn có th û n m im, m t lo âu, môi khô, l ở ddơơ, h, hơơi th  hôi….  ởi th  hôi….  ồ ấ  D u sinh t n:  D u sinh t n:  ồ ấ ờ Bình thưư ng.   Bình th ờng.  ặ ố  S t: viêm ho c nhi m trùng. S t: viêm ho c nhi m trùng. ố ặ Kèm v i ớ đđau, có th  m ch nhanh, cao huy t áp.  Kèm v i ớ au, có th  m ch nhanh, cao huy t áp. ấ ưư c. ớc. ớ ố ạ  M ch nhanh, h  huy t áp= s c nhi m trùng, m t n M ch nhanh, h  huy t áp= s c nhi m trùng, m t n ấ ố ạ

ễ ễ ể ạ ể ạ ế ế ễ ễ ạ ạ

KHÁM TH C THỰ KHÁM TH C THỰ

Ể   Ể

TOÀN THÂN TOÀN THÂN

ở ở ắ ắ ạ ạ ế ế

ớ ớ

ậ ậ ớ ớ

ắ ạ ế ưư i lới lớ ưư i. K t m c m t   Vàng da­niêm: k t m c m t, d i. K t m c m t  Vàng da­niêm: k t m c m t, d ắ ạ ế ạ vàng: bili>2,5 mg/dl => 58% vàng l p cũng m c ạ vàng: bili>2,5 mg/dl => 58% vàng l p cũng m c Sao m chạ  Sao m chạ ắ ế ưư i da: suy gan, t c m t kéo dài ấ  Xu t huy t d i da: suy gan, t c m t kéo dài Xu t huy t d ắ ế ấ  PhùPhù

ở ở

ắ ắ

ỗ ỗ

ể ợ ể ợ bn da sáng, màu da có th  g i ý nguyên nhân:  bn da sáng, màu da có th  g i ý nguyên nhân:

da, t  da, t

mi m t, gân du i.   mi m t, gân du i.

ở  Da:  Da:  ở ng bili gián ti pế ơ  Da vàng r m= t ăăng bili gián ti pế Da vàng r m= t ơ ế ệ  Da màu cam: b nh t Da màu cam: b nh t  bào gan ế ệ  bào gan ậ ắ ậ  Xanh lá cây  m= t c m t kéo dài.  Xanh lá cây đđ m= t c m t kéo dài.  ậ ắ ậ ông máu trong xơơ gan.  ễ ầ  Da d  b m: rl   gan.  đđông máu trong x Da d  b m: rl  ễ ầ ở ậ ấ  ƯƯù m t:d u gãi  ng melanin, xanthomas  ăăng melanin, xanthomas  ù m t:d u gãi  ở ậ ấ

ạ ạ

ế ế Vàng k t m c  Vàng k t m c

VDVD

NT vàng  NT vàng

KHÁM B NGỤ

ậ ậ

ắ ắ

ậ ậ

ạ ạ

ậ ắ ố ậ ắ ố

ẻ ưư nờnờ ẻ

au: Murphy, tam giác chauffard­Rivet, sưư n ờn ờ

ệ ệ

ữ ữ Khám gan­túi m tậ  Khám gan­túi m tậ ậ  Túi m t to­vàng da: t c m t do k Túi m t to­vàng da: t c m t do k ậ ậ  Túi m t to­không vàng da: u túi m t, t c  ng túi m t m n tính Túi m t to­không vàng da: u túi m t, t c  ng túi m t m n tính ậ Khám các đđi m ểi m ể đđau: Murphy, tam giác chauffard­Rivet, s  Khám các  cứcứ ệ  Nghi m pháp: ệNghi m pháp: ấ    Rung gan,  n k  s Rung gan,  n k  s ấ  Murphy Murphy Báng b ng ụ  Báng b ng ụ ầ  Tu n hoàn bàng h Tu n hoàn bàng h ầ  Lách to­vú n  hóa­teo tinh hoàn­lòng bàn tay son Lách to­vú n  hóa­teo tinh hoàn­lòng bàn tay son

ụ ụ

Báng b ng (Ascites) Báng b ng (Ascites)

Ậ

ẬC N LÂM SÀNG  C N LÂM SÀNG

Ứ

CH C NĂNG GAN

bào gan: AST, ALT, LDH   bào gan: AST, ALT, LDH

ế ố   ế ố

ọ ử ế  H ai t  t H ai t ọ ử ế  t ậ ắ  T c m t: AP, GGT, bilirubin,  T c m t: AP, GGT, bilirubin,  ậ ắ ợ ổ  T ng h p protein: Albumin, Globulin, y u t T ng h p protein: Albumin, Globulin, y u t ợ ổ ông máu (VIII, vit K) đđông máu (VIII, vit K) ệ  Xét nghi m khác: Xét nghi m khác: ệ ẩ đđoán viêm gan ế  Huy t thanh ch n  oán viêm gan Huy t thanh ch n  ẩ ế  AFPAFP  CEACEA

Ậ

ẬC N LÂM SÀNG  C N LÂM SÀNG

Ứ

CH C NĂNG GAN

Aminotransferase: Aspartate aminotransferase (AST),  Aminotransferase: Aspartate aminotransferase (AST),

ộ ộ

ả ả ể ể ế i phóng vào máu khi màng t ế i phóng vào máu khi màng t ị ư  bào gan b  h   ị ư  bào gan b  h

ơ ươ ơ ươ ụ ụ ở ở

ậ ậ ộ ả ộ ả ổ ổ ứ ứ

ậ ậ ả ng, th n, n o, t y, ph i,  ả ng, th n, n o, t y, ph i,  ầ ầ ư ư ơ ng, c  tim. ơ ng, c  tim.

ế ế Alanin aminotransferase (ALT) Alanin aminotransferase (ALT)    enzymes n i bào tham gia vào chuy n hóa acid amin.  enzymes n i bào tham gia vào chuy n hóa acid amin.  ượ Đ c gi ượ Đ c gi h i.  ạh i.  ạ ơ  AST có  AST có   gan, c  tim, c  x ơ  gan, c  tim, c  x ờ ồ ầ ồ ầ ạ ồ b ch c u, h ng c u v i n ng đ  gi m d n theo th ờ ồ ầ ầ ạ b ch c u, h ng c u v i n ng đ  gi m d n theo th ủ ủ ế  ALT: ch  y u trong cytosol c a tb gan nh ng cũng có  ủ ế ủ ALT: ch  y u trong cytosol c a tb gan nh ng cũng có  ơ ươ ỏ ố ượ ng nh  trong th n, c  x s  l ơ ươ ỏ ố ượ ng nh  trong th n, c  x s  l ơ ệ ặ  ALT đ c hi u cho t ơ ệ ặ ALT đ c hi u cho t bào gan h n.   bào gan h n.

ổ ổ

ặ  TTăăng A g p trong t n th ng A g p trong t n th ặ

ươương gan do vgsv: kéo dài >  ng gan do vgsv: kéo dài >

1 tu n. ầ1 tu n. ầ

ậ ấ ậ ấ

ắ ắ

ặ ặ

ả ả

 TTăăng và gi m nhanh g p trong t c m t c p sau gan,  ng và gi m nhanh g p trong t c m t c p sau gan,  ế

ếthi u máu gan thóang qua.  thi u máu gan thóang qua.

′ ′ Alkaline phosphatase, 5 ­nucleotidase, and  Alkaline phosphatase, 5 ­nucleotidase, and  GGT GGT

ứ ậ ứ ậ  m t   m t

ế ế ế ế ả ả

′ ′ ở ở  bào gan   bào gan  ướ ộ ướ ộ

ằ ằ ủ ố ủ ố ể ể

ế ế ệ ệ ặ ặ ứ ứ

 Tăng trong  Tăng trong  ấ ở  Alkaline phosphatase and 5 ­nucleotidase tìm th y    Alkaline phosphatase and 5 ­nucleotidase tìm th y  ấ ở   ậ ể ủ ể  các ti u qu n m t,   bào  a các t màng t ậ ủ  bào  a các t  các ti u qu n m t,  màng t ế ế   i n i bào và trong các t trong khi GGT n m trong l trong khi GGT n m trong l   i n i bào và trong các t ậ bào bi u mô c a  ng m t.  ậ bào bi u mô c a  ng m t.   Tăng GGT elevation trong huy t thanh ít đ c hi u cho  Tăng GGT elevation trong huy t thanh ít đ c hi u cho  m t h n tăng alkaline phosphatase or 5 ­nucleotidase.  m t h n tăng alkaline phosphatase or 5 ­nucleotidase.

ậ ơ ậ ơ ′ ′

Ậ

ẬC N LÂM SÀNG  C N LÂM SÀNG

Ứ

CH C NĂNG GAN

ệ ủ ứ   ệ ủ ứ

ng trong > 90% bn  ăăng trong > 90% bn

ăăng ng

ờ ờ

ấ ấ ứ ậ  m t.  ứ ậ  m t.  ơơng, nhau, ru t non => t ộ ng, nhau, ru t non => t ộ ậ đưđư ng m t. ng m t. ậ

ồ ồ

gan  gan

 AP (alkaline phosphatase): d u hi u c a  AP (alkaline phosphatase): d u hi u c a  m t. Tậm t. Tậ ồ  Đ ng phân: gan, xu ồĐ ng phân: gan, xu ệ ặ ệc hi u cho  AP không đđ c hi u cho  ặ AP không   GGT (gamma glutamyl transpeptidase):  GGT (gamma glutamyl transpeptidase):  ố ừ  ttăăng => t ng AP có ngu n g c t ng => tăăng AP có ngu n g c t ố ừ ố ừ ươương  ng   ồ  bt => t  x ố ừ ồ  x

ng AP có ngu n g c t bt => tăăng AP có ngu n g c t

Ứ

CH C NĂNG GAN

Ậ

ẬC N LÂM SÀNG C N LÂM SÀNG

ầ ầ

ạ đđ  ể ể đđánh giá cn bài ti ánh giá cn bài ti ạ ụ ụ

ố ố

ộ ộ ợ ợ

ễ ễ  5’­nucleopeptidase:

ế ủ ế ủ

ánh giá ch c nứ ăăng bài  ng bài  v Bodansky/dL đđv Bodansky/dL

t c a gan. Bt: 0,3­0,6  t c a gan. Bt: 0,3­0,6

ấ ấ

ng trong  ăăng trong

ậ ậ

ế ủ ấ  GGT: r t nh y  t c a  GGT: r t nh y  ế ủ ấ t c a  ỏ ậ gan. Th n, t y, ru t cũng góp ph n nh .  ỏ ậ gan. Th n, t y, ru t cũng góp ph n nh .  ố TTăăng khi u ng ru u, thu c (acetaminophen),  ng khi u ng ru u, thu c (acetaminophen),  ố ỡ gan nhi m m . Bt: 30 UI/l ỡ gan nhi m m . Bt: 30 UI/l 5’­nucleopeptidase: đđánh giá ch c nứ ti ti ả  Cholesterol: gi m trong vg c p. T Cholesterol: gi m trong vg c p. T ả ắ t c m t kéo dài. Bt: < 200 mg/dl ắ t c m t kéo dài. Bt: < 200 mg/dl

ể ể

Chuy n hóa bilirubin Chuy n hóa bilirubin

Serum bilirubin Serum bilirubin

 Found in blood in two fractions Found in blood in two fractions Unconjugated (indirect) • Unconjugated (indirect) Conjugated (direct)   Conjugated (direct) •  In most liver diseases, both conjugated and unconjugated fractions tend to  In most liver diseases, both conjugated and unconjugated fractions tend to  bebe elevated. elevated.  Conjugated hyperbilirubinemia almost always implies liver or biliary tract  Conjugated hyperbilirubinemia almost always implies liver or biliary tract  disease. disease.  Elevation of unconjugated bilirubin rarely is due to liver disease. Elevation of unconjugated bilirubin rarely is due to liver disease.

Ậ

ẬC N LÂM SÀNG  C N LÂM SÀNG

Ứ

CH C NĂNG GAN

ẩ ẩ

ả ả

ủ ủ

ế ế

ự ự

do): không tan trong n  do): không tan trong n

ớ ớ

ớ ớ  tb gan

ậ ưư c, v n  ậc, v n   tb gan bili   bili   m tậ m tậ

 bilirubin: s n ph m c a heme, 80% do HC, 20% do  bilirubin: s n ph m c a heme, 80% do HC, 20% do  cytochrom và myoglobin.  cytochrom và myoglobin.   bili gián ti p (t bili gián ti p (t ắ chy n trong máu­g n v i albumin ắ chy n trong máu­g n v i albumin tr c ti p b i men glucuronyl transferase  tr c ti p b i men glucuronyl transferase  ậ ậ

ắ ắ

ể ể ở ự ế ở ự ế  TTăăng: suy gan, t c m t.  ng: suy gan, t c m t.   BT: bili tp 0,1­1mg/dL. Bili TT 0­0,2 mg/dL, bili GT  BT: bili tp 0,1­1mg/dL. Bili TT 0­0,2 mg/dL, bili GT  0,8­1 mg/dL 0,8­1 mg/dL

Urine bilirubin  Urine bilirubin

tất cả bilirubin trong nước tiểu ở dạng kết o o tất cả bilirubin trong nước tiểu ở dạng kết hợp. hợp.

o có bilirubin trong nước tiểu = bệnh gan o có bilirubin trong nước tiểu = bệnh gan

mậtmật Bt 0-4 mg/24giờ o Bt 0-4 mg/24giờ

Ậ

ẬC N LÂM SÀNG  C N LÂM SÀNG

Ứ

CH C NĂNG GAN

ở ở

ở ưư ng b i cn  ng b i cn  ở

ả ả ấ ấ ạ đđ m => gamma globulin  ạm => gamma globulin

ợ ổ  T ng h p Protein:   T ng h p Protein:   ổ ợ  Albumin và Globulin: Alb/ ht  nh h Albumin và Globulin: Alb/ ht  nh h ệ ở gan, dinh dưư ng, b nh gây m t albumin.  ng, b nh gây m t albumin.  ở ệ gan, dinh d ệ ấ đđi n di  ạ ệ  B nh gan m n > c p:  ệi n di  B nh gan m n > c p:  ấ ạ ệ ttăăngng

ổ ổ

ợ ợ

ông máu: ch c nứ ăăng t ng h p.  ng t ng h p.

ổ ổ

ậ ậ ắ ắ ậ ậ

ậ ầ ậ ầ ế ế ấ ấ t cho h p thu vit k. Vit  t cho h p thu vit k. Vit

 Ch c nứCh c nứ ăăng ng đđông máu: ch c nứ ợ đưđư c.ợc.ợ  Suy gan: không t ng h p  Suy gan: không t ng h p  ợ ờ  T c m t kéo dài: kéo dài th i gian thành l p  T c m t kéo dài: kéo dài th i gian thành l p  ờ prothrombin vì axit m t c n thi prothrombin vì axit m t c n thi ổ K c n cho t ng h p prothrombib, VII, IX, X.  ổ K c n cho t ng h p prothrombib, VII, IX, X.   Bt: PT 11­13’’ Bt: PT 11­13’’

ầ ầ ợ ợ

ế ế

ammonia huy t thanh    ammonia huy t thanh

Ammonia được sản xuất bởi vi khuẩn o o Ammonia được sản xuất bởi vi khuẩn trong ruột già hoặc do chuyển hóa protein trong ruột già hoặc do chuyển hóa protein và được chuyển thành urea trong gan. và được chuyển thành urea trong gan. o Trong bệnh gan hoặc nối tĩnh mạch cửa- o Trong bệnh gan hoặc nối tĩnh mạch cửa-

chủ, nồng độ ammonia huyết thanh tăng . chủ, nồng độ ammonia huyết thanh tăng .

Ậ

ẬC N LÂM SÀNG  C N LÂM SÀNG

Ứ

CH C NĂNG GAN

ế ế

ẩ đđoán vg. oán vg. ẩ

ụ ụ

ứ ứ

ạ ạ

ừ đđ i tràng, t y… i tràng, t y…   ừ

ặ ặ

ờ ờ

 Huy t thanh ch n  Huy t thanh ch n  Lactate dehydrogenase (LDH): tb gan, cơơ vân. Bt: 5­  Lactate dehydrogenase (LDH): tb gan, c  vân. Bt: 5­ 30 UI/l 30 UI/l  AFP: bt 0­20 ng/ml. AFP (+) khi > 400 ng/ml AFP: bt 0­20 ng/ml. AFP (+) khi > 400 ng/ml  CEA: t ng trong k gan th  phát t CEA: tăăng trong k gan th  phát t bt: 0­5 ng/ml.  bt: 0­5 ng/ml.   Antimytochondrial antibodies (AMA):> 90% PBC Antimytochondrial antibodies (AMA):> 90% PBC  Marker immunologic: antineutrophil cytoplasmic  Marker immunologic: antineutrophil cytoplasmic  antibody (ANCA), anti­saccharomyses cerevisiae  antibody (ANCA), anti­saccharomyses cerevisiae  ạ antibody (ASCA) thưư ng g p trong viêm loét đ i  ng g p trong viêm loét đ i  ạ antibody (ASCA) th tràng (79%), PBC (82%) tràng (79%), PBC (82%)

sinh thiết gan qua da sinh thiết gan qua da phương pháp an toàn, dễ thực hiện ở ngay • • phương pháp an toàn, dễ thực hiện ở ngay giường bệnh, tê tại chỗ giường bệnh, tê tại chỗ phát hiện tốt các nguyên nhân gây thay đổi • • phát hiện tốt các nguyên nhân gây thay đổi lan tỏa trong gan lan tỏa trong gan không nên dùng như chẩn đoán đâu tiên ở • • không nên dùng như chẩn đoán đâu tiên ở bn tắc mật mà nên khảo sát tình trạng tắc bn tắc mật mà nên khảo sát tình trạng tắc mật trước. mật trước. Chống chỉ định: rối loạn đông máu  Chống chỉ định: rối loạn đông máu

Ậ

Ẩ

Ả

CH N ĐÓAN HÌNH  NH

ẬC N LÂM SÀNG  C N LÂM SÀNG

ụ ụ

 X quang: X quang: ị ẩ ụ  Xq b ng không chu n b Xq b ng không chu n b ị ẩ ụ ố ờ ậ ằ đưđư ng u ng  Ch p túi m t b ng  ng u ng Ch p túi m t b ng  ố ờ ậ ằ ậ  Ch p ụCh p ụ đưđư ng m t xuyên gan qua da ờ ng m t xuyên gan qua da ờ ậ ộ ậ ụ  Ch p m t t y ng Ch p m t t y ng ộ ậ ụ  Siêu âm  Siêu âm  ệ ụ ắ ớ đđi n toán  Ch p c t l p  ệi n toán Ch p c t l p  ụ ắ ớ ừ ậ ụ ở ưư ng t ụ ộ  Ch p c ng h  m t t y ng t Ch p c ng h ừ ậ ụ ở ụ ộ  m t t y ậ ạ  X  hình gan m t: Technetium X  hình gan m t: Technetium ậ ạ

ụ ụ ợ ợ ưư c dòng qua n i soi   c dòng qua n i soi

Ultrasonography  Ultrasonography

CLS được dùng đầu tiên khi nghi ngờ tắc mật  CLS được dùng đầu tiên khi nghi ngờ tắc mật Để tìm giãn đường mật trong hoặc ngoài gan  Để tìm giãn đường mật trong hoặc ngoài gan Phát hiện sỏi mật  Phát hiện sỏi mật Phân biệt khối u dạng nang và đặc.  Phân biệt khối u dạng nang và đặc. Hướng dẩn sinh thiết gan qua da  Hướng dẩn sinh thiết gan qua da

Ứ Ứ

Ộ Ộ

CÁC H I CH NG   CÁC H I CH NG

ạ ạ

ộ ộ ộ ộ

ế ế

ắ ắ ự ự  bào gan  bào gan

ủ ứ ủ ứ

ứ ậ  Hôi ch ng vàng da t c m t Hôi ch ng vàng da t c m t ứ ậ ử ứ  H i ch ng t ăăng áp l c tĩnh m ch c a ng áp l c tĩnh m ch c a H i ch ng t ử ứ ứ  H i ch ng suy t H i ch ng suy t ứ ứ  Tam ch ng charcot­ng  ch ng Reynold­ Tam ch ng charcot­ng  ch ng Reynold­ ứ Dargan Dargan ứ  Tam ch ng Fontan Tam ch ng Fontan ứ

ử ử

ự TTăăng áp l c TM c a    ng áp l c TM c a    ự

ơơ gan   gan

ệ ệ

ấ ấ

ng gamma Globulin ăăng gamma Globulin ế ố đđông máu: PT th p, TQ  ông máu: PT th p, TQ    ế ố

ị ị

ự ự

ờ  ththưư ng do x ờng do x ầ ụ  Báng b ng, lách to, tu n hòang bàng h , sao  Báng b ng, lách to, tu n hòang bàng h , sao  ụ ầ m chạm chạ ả  Gi m Alb, t ảGi m Alb, t ả  Suy gi m y u t Suy gi m y u t ả kéøo dài kéøo dài  SA: d ch báng, gan thô, lách to SA: d ch báng, gan thô, lách to ả ạ  NS: giãn tĩnh m ch th c qu n NS: giãn tĩnh m ch th c qu n ả ạ

ạ ạVd t Vd t

i gan  i gan

Tăng bili KH­không KH/máu, tăng ALT, AST

ắ ắ

ậ ậ VD t c m t sau gan  VD t c m t sau gan

ắ ố ắ ố

ậ    ậ T c  ng m t T c  ng m t

ascariasis ascariasis

ẹ

ậ

ố

H p giãn  ng m t trong gan

ầ ụ ầ ụu t y K K đđ u t y

ĐL courvoisier ĐL courvoisier

ỏ

ỏS i OMC S i OMC

ĐL Courvoisier

ậ ộ

ổ ắ

ậ

ờ

Ch p ụ đư ng m t trong m  c t túi m t n i soi

PTC: Chiba needle

PTC: soûi OMC

Intraoperative transcholecysto­cholangiogram

ẹ ố

PTC: h p  ng gan trái

ố

ỏ ở đ an cu i OMC (mũi tên

đen)

ọ SA: s i   hình vòng cung­tăng âm

ớ

ự ớ

ả ương t

v i

ậ ắ

ả

ớ

ề

ệ

ậ ấ SA: Túi m t viêm c p v i thành túi m t (mũi tên tr ng)v i nhi u dãy ph n âm  tr ng­ố

ề ặ đ c hi u cho viêm

ế CLVT cho k t qu  t ăng đ m ậ nhi u dãy t ậ ề ộ đ  (mũi tên)­phù n  thành túi m t

ỏ EUS: s i OMC

ộ ậ

ự

ờ

đư ng m t v i k  thu t MIP: s i OMC

ậ ỏ

a. CLVT: giãn OMC –hình tăng đ  ộ đ  bên trong ỏ ậ ớ ỹ b. D ng hình  c. NSMTND: xác nh n s i OMC

Three­dimensional volume rendered CT cholangiogram: left posterior oblique  orientation image show low cystic duct insertion

Lateral projection of three dimensional volume rendered CT cholangiogram:  posterior insertion of cystic duct  (A: anterior)

Lateral projection of three dimensional volume rendered CT cholangiogram:  a. helical or left cystic duct insertion b. gallstones

MRCP

Posterioanterior three dimensional shaded surface  dispaled helical CT choloangiogram: cystic duct  draining into inferior aspect of right aberrant bile  duct

CT scan: dilated bile duct at the level of porta hepatis

Cholangiogram:  Klastkin Tumor

MRCP:  a. Dilated intrahepatic duct b. Enhancing hilar cholangiocarcinoma

ỏ ERCP: s i OMC

ỏ MRCP: s i OMC

ộ

ể đ t ng t t ỗ

ớ

ỉ ấ ụ

ấ ố

ầ ụ MRCP: K đ u t y (chuy n  ụ ủ ố c a  ng t y chính t

ộ ừ ỗ  ch  giãn ừơng không giãn )

i ch  bình th

ERCP ch  th y OMC giãn không  th y  ng t y chính

ả ả

ậ ậ

Gi Gi

ờ ẫ đưđư ng m t  ờ ẫ ng m t  i ph u  i ph u