CÁC VI SINH V T GÂY NHI M TRÙNG TI T NI UẬ Ễ Ế Ệ
M c tiêu h c t p:ụ ọ ậ
1. Mô t các vi sinh v t, đc đi m c b n v vi sinh v t, đng lây truy n b nh các vi ả ậ ặ ể ơ ả ề ậ ườ ề ệ
sinh v t gây nhi m trùng đng ti t ni u.ậ ễ ườ ế ệ
2. Trình bày đc các đc tr ng v tính ch t gây b nh, ch n đoán phòng thí nghi m và ượ ặ ư ề ấ ệ ẩ ệ
nguyên lý v phòng và đi u tr các vi sinh v t gây nhi m trùng ti t ni u th ng g pề ề ị ậ ễ ế ệ ườ ặ
I. KHÁI NI M V NHI M TRÙNG ĐNG TI T NI U Ệ Ề Ễ ƯỜ Ế Ệ
Nhi m trùng đng ti u theo v trí ng i ta chia nhi m trùng đng ti u d i g mễ ườ ể ị ườ ễ ườ ể ướ ồ
viêm ni u đo, viêm bàng quang, viêm ti n li t tuy n. Nhi m trùng đng ti u trên nh viêmệ ạ ề ệ ế ễ ườ ể ư
đài, b th n c p, nhi m trùng các v trí này có th x y ra cùng lúc ho c riêng r và có thể ậ ấ ễ ị ể ả ặ ẽ ể
không có tri u chúng lâm sàng ho c có tri u ch ng rõ. ệ ặ ệ ứ
1. Các vi khu n gây b nhẩ ệ
Nhi u vi khu n khác nhau có th gây nhi m trùng đng ti u, th ng g p nh t là cácề ẩ ể ễ ườ ể ườ ặ ấ
tr c khu n Gram âm, trong đó E.coli (xem bài các vi sinh v t gây b nh đng tiêu hóa)ự ẩ ậ ệ ở ườ
chi m g n 80% nhi m trùng c p tính b nh nhân không có b t th ng v đng ti t ni uế ầ ễ ấ ở ệ ấ ườ ề ườ ế ệ
ho c do s i. Các vi khu n Gram âm khác g m Proteus, Klebsiella, enterobacter, serratia vàặ ỏ ẩ ồ
Pseudomonas (xem các vi khu n gây nhi m trùng da và ph n m m) chi m t l th p h n ẩ ễ ở ầ ề ế ỷ ệ ấ ơ
C u khu n Gram d ng có ít vai trò trong nhi m trùng đng ti u, các Enterococci vàầ ẩ ươ ễ ườ ể
Staphylococcus aureus (xem các vi khu n gây nhi m trùng da và ph n m m) gây nhi m trùngẩ ễ ầ ề ễ
b nh nhân s i th n ho c b nh nhân có đt d ng c tr c đây. Khi phân l p cóở ệ ỏ ậ ặ ệ ặ ụ ụ ướ ậ
Staphylococcus aureus, nên nghi ng có nhi m khu n máu. ờ ễ ẩ
Các virus có th gây viêm th n b th n, ng i cytomegalovirus (CMV) th ng tìmể ậ ể ậ ở ườ ườ
th y n c ti u mà không có tri u ch ng v th n, m t s virus adeno gây viêm bàng quangấ ở ướ ể ệ ứ ề ậ ộ ố
xu t huy t c p tính. Candida và các lo i n m khác có th tìm th y trong n c ti u b nhấ ế ấ ạ ấ ể ấ ướ ể ở ệ
nhân đt sond ti u ho c b nh nhân đái tháo đng.ặ ể ặ ở ệ ườ
2. Ch n đoán nhi m trùng đng ti uẩ ễ ườ ể
Các tri u ch ng lâm sàng không có giá tr ch n đoán nhi m trùng đng ti u và v tríệ ứ ị ẩ ễ ườ ể ị
nhi m trùng. Nhi u b nh nhân ti u v i l ng l n vi khu n nh ng hoàn toàn không có tri uễ ề ệ ể ớ ượ ớ ẩ ư ệ
ch ng. Trong viêm b th n c p các tri u ch ng nh s t cao, l nh run, bu n nôn, m a, tiêuứ ể ậ ấ ệ ứ ư ố ạ ồ ữ
ch y có tính ch t g i ý. C y đnh l ng vi khu n trong n c ti u là ph ng pháp ch n đoánả ấ ợ ấ ị ượ ẩ ướ ể ươ ẩ
có tính ch t quy t đnh và đnh danh đc vi sinh v t gây b nh. L y m u n c ti u v trí bấ ế ị ị ượ ậ ệ ấ ẫ ướ ể ở ị ị
nhi m trùng, tránh nhi m b n t bên ngoài. Th ng là n c ti u gi a dòng, n c ti u quaễ ễ ẩ ừ ườ ướ ể ữ ướ ể
sond hay qua ch c trên x ng mu. V vi khu n h c nhi m trùng đng ti u x y ra khi có viọ ươ ề ẩ ọ ễ ườ ể ả
khu n gây b nh trong n c ti u, trong ni u đo, th n và tuy n ti n li t. Trong h u h tẩ ệ ướ ể ệ ạ ậ ế ề ệ ầ ế
tr ng h p khi c y n c ti u có 10ườ ợ ấ ướ ể 5 vi khu n (CFU) / ml ( CFU = colony forming unit ) n cẩ ướ
ti u l y gi a dòng s ch thì đc xem là nhi m trùng đng ti u. Tuy nhiên có nh ng tr ngể ấ ữ ạ ượ ễ ườ ể ữ ườ
h p có nhi m trùng đng ti u th c s nh ng s l ng vi khu n trong n c ti u gi a dòngợ ễ ườ ể ự ự ư ố ượ ẩ ướ ể ữ
ch 10ỉ2 -104 / ml. M u n c ti u l y b ng ch c hút trên x ng mu ho c qua đt sonde ti u, sẫ ướ ể ấ ằ ọ ươ ặ ặ ể ố
l ng vi khu n 10ượ ẩ 2 -104 /ml đc xem là nhi m trùng, ng c l i đôi khi s l ng vi khu nượ ễ ượ ạ ố ượ ẩ
trên 105 vi khu n/ ml có th do nhi m b n.ẩ ể ễ ẩ
II. CÁC VI KHU N GÂY NHI M TRÙNG ĐNG TI T NI UẨ Ễ ƯỜ Ế Ệ
2.1. ESCHERICHIA COLI
Escherichia coli (E.coli) thu c h ộ ọ Enterobacteriaceae, là nh ng vi khu n ký sinh, bìnhữ ẩ
th ng có ru t, nh ng đng th i cũng là tác nhân gây b nh khi chúng xâm nh p vào các cườ ở ộ ư ồ ờ ệ ậ ơ
quan khác nh đng ni u, đng máu..., và có m t s ch ng ư ườ ệ ườ ộ ố ủ E. coli có kh năng gây b nhả ệ
tiêu ch y nh ETEC, EPEC, EIEC... ả ư
E.coli là tr c khu n gram âm, di đng do có lông quanh thân, m t s ch ng ự ẩ ộ ộ ố ủ E.coli có
v polysaccharide, không sinh nha bào, là vi khu n hi u khí ho c k khí không b t bu c, phátỏ ẩ ế ặ ỵ ắ ộ
tri n d dàng trên các môi tr ng nuôi c y thông th ngể ễ ườ ấ ườ
E.coli có r t nhi u typ huy t thanh mà công th c d a vào s xác đnh kháng nguyênấ ề ế ứ ự ự ị
thân O, kháng nguyên v K và kháng nguyên lông H.ỏ
Kháng nguyên O: Có kho ng 150 y u t khác nhau v m t huy t thanh.ả ế ố ề ặ ế
Kháng nguyên K: Đc chia ra thành lo i L, A ho c B tùy theo s c đ kháng đi v iượ ạ ặ ứ ề ố ớ
nhi t. Có ch ng 100 kháng nguyên K khác nhau.ệ ừ
Kháng nguyên H: Đã xác đnh ịđcượ kho ng 50 y u t H.ả ế ố
2.1.1. Các E.coli gây b nh tiêu ch y ng i:ệ ả ở ườ
2.1.1.1. Enterotoxigenic E.coli (ETEC)
Là lo i ạE.coli sinh đc t ru t. ETEC là nguyên nhân quan tr ng gây tiêu ch y n ngộ ố ộ ọ ả ặ
gi ng tri u ch ng do ố ệ ứ Vibrio cholerae 01 gây ra ng i.ở ườ
C ch gây b nh: ETEC vào ru t s g n vào niêm m c ru t nh các y u t bám dính,ơ ế ệ ộ ẽ ắ ạ ộ ờ ế ố
đng th i s n sinh ra đc t ru t tác đng lên t bào niêm m c ru t gây xu t ti t ra m t sồ ờ ả ộ ố ộ ộ ế ạ ộ ấ ế ộ ố
l ng l n m t ch t d ch đng tr ng v i huy t t ng. B nh nhân nôn, tiêu ch y liên t c,ượ ớ ộ ấ ị ẳ ươ ớ ế ươ ệ ả ụ
ph n l n có đau nh c b p c , đau b ng và s t nh .ầ ớ ứ ắ ơ ụ ố ẹ
Có hai lo i đc t ru t đã ạ ộ ố ộ đcượ nghiên c u k v tính ch t sinh lý, sinh hóa và tínhứ ỹ ề ấ
truy n b ng plasmid đó là: Đc t ru t LT (Heat- labile) và đc t ru t ST (Heat - stable).ề ằ ộ ố ộ ộ ố ộ
Nh ng ch ng ETEC có th sinh ra 1 ho c 2 lo i đc t ru t tùy thu c vào plasmid mà chúngữ ủ ể ặ ạ ộ ố ộ ộ
mang.
LT là lo i đc t ru t b h y b i nhi t, có c u t o và c ch gây b nh t ng t nhạ ộ ố ộ ị ủ ở ệ ấ ạ ơ ế ệ ươ ự ư
đc t ru t c a vi khu n t . ộ ố ộ ủ ẩ ả
ST là lo i đc t ru t kháng nhi t, là m t phân t có tr ng l ng th p nh t và khôngạ ộ ố ộ ệ ộ ử ọ ượ ấ ấ
có tính kháng nguyên. Th th dánh cho ST khác v i th th LT. Sau khi đã g n v i th th ,ụ ể ớ ụ ể ắ ớ ụ ể
ST s ho t hóa guanyl cyclase trong t bào niêm m c ru t. Hi n t ng này d n t i s tăngẽ ạ ế ạ ộ ệ ượ ẫ ớ ự
guanosin monophosphat vòng (GMP vòng) và do đó x y ra tình tr ng tăng ti t d ch ru t.ả ạ ế ị ở ộ
2.1.1.2. Enteropathogenic E.coli (EPEC : EPEC hi n nay ệđcượ bi t g m m t s typ huy tế ồ ộ ố ế
thanh th ng gây b nh tiêu ch y c p (b nh viêm d dày - ru t) tr em l a tu i nh (trườ ệ ả ấ ệ ạ ộ ở ẻ ứ ổ ỏ ẻ
d i m t tu i), có th gây thành d ch. Các v d ch do EPEC th ng hay g p trong b nh vi n,ướ ộ ổ ể ị ụ ị ườ ặ ệ ệ
c ch gây b nh c a EPEC ch a ơ ế ệ ủ ư đcượ bi t rõ. ế
2.1.1.3.Enteroinvasive E.coli (EIEC): Là lo i ạE.coli gây b nh b ng c ch xâm nh p t bàoệ ằ ơ ế ậ ế
bi u mô niêm m c ru t, gây tiêu ch y ng i l n và tr em v i nh ng tri u ch ng b nh lýể ạ ộ ả ở ườ ớ ẻ ớ ữ ệ ứ ệ
gi ng ốShigella: nghĩa là đau b ng qu n, mót r n, đi tiêu nhi u l n, phân có nhi u mũi nh y vàụ ặ ặ ề ầ ề ầ
máu.
2.1.1.4. Enteroadherent E.coli (EAEC : Là lo i ạE.coli bám dính đng ru t gây b nh do bámườ ộ ệ
vào niêm m c và làm t n th ng ch c năng ru t.ạ ổ ươ ứ ộ
2.1.1.5. Enterohemorrhagic E.coli (EHEC ) : EHEC là m t trong nh ng tác nhân gây tiêu ch yộ ữ ả
có th d n t i viêm đi tràng xu t huy t và h i ch ng tan máu - ure huy t. EHEC là nh ngể ẫ ớ ạ ấ ế ộ ứ ế ữ
ch ng ủE.coli có kh năng s n xu t m t đc t gây đc t bào Vero (Verocytotoxin), g i làả ả ấ ộ ộ ố ộ ế ọ
VT.
2.1.2. Ch n đoán vi sinh v tẩ ậ
Ch y u là ch n đoán tr c ti p phân l p vi khu n t b nh ph m.ủ ế ẩ ự ế ậ ẩ ừ ệ ẩ
Trong b nh tiêu ch y do ệ ả E.coli thì c y phân đ phân l p vi khu n. Gi a các nhómấ ể ậ ẩ ữ
E.coli không th phân bi t ể ệ đcượ b ng các th nghi m sinh v t hóa h c. Đi v i EPEC thìằ ử ệ ậ ọ ố ớ
xác đnh typ huy t thanh b ng các kháng huy t thanh m u. Đi v i ETEC th ng ị ế ằ ế ẫ ố ớ ườ đcượ xác
đnh b ng các th nghi m tìm kh năng sinh đc t ru t thông th ng nh t là tìm đc t ru tị ằ ử ệ ả ộ ố ộ ườ ấ ộ ố ộ
b ng th nghi m ELISA. Đi v i EIEC c n xác đnh tính xâm nh p, có th dùng th nghi mằ ử ệ ố ớ ầ ị ậ ể ử ệ
Sereny đ xác đnh. Đi v i EHEC tìm kh năng sinh verocytotoxin.ể ị ố ớ ả
2.2. TR C KHU N M XANHỰ Ẩ Ủ (Pseudomonas aeruginosa)
Pseudomonas aeruginosa th ng tìm th y trong đt, trong n c ho c trên c th ng iườ ấ ấ ướ ặ ơ ể ườ
và đng v t. Tr c khu n m xanh là tác nhân chính c a nhi m trùng b nh vi n và các nhi mộ ậ ự ẩ ủ ủ ễ ệ ệ ễ
trùng c h i. ơ ộ
2.2.1. Đc đi m sinh v t h c ặ ể ậ ọ
2.2.1.1. Hình thể
Tr c khu n Gram âm, kích th c thay đi thông th ng nh và m nh,ự ẩ ướ ổ ườ ỏ ả
1,5 - 3 m, th ng h p thành đôi và chu i ng n, r t di đng, có lông m t đu, hi m khiườ ọ ỗ ắ ấ ộ ở ộ ầ ế
t o v và không t o nha bào. ạ ỏ ạ
2.2.1.2. Tính ch t nuôi c y ấ ấ
Vi khu n hi u khí, m c d dàng trên các môi tr ng nuôi c y thông th ng nh th chẩ ế ọ ễ ườ ấ ườ ư ạ
dinh d ng, th ch máu, canh thang. Nhi t đ thích h p 30 - 37 ưỡ ạ ệ ộ ợ 0C, nh ng có th phát tri nư ể ể
đc 41ượ ở 0C. pH thích h p là 7,2-7,5. Khu n l c th ng l n, trong, b đu ho c không đu,ợ ẩ ạ ườ ớ ờ ề ặ ề
có th có ánh kim lo i, màu xám nh t trên n n môi tr ng màu h i xanh, mùi th m. Cũng cóể ạ ạ ề ườ ơ ơ
th g p lo i khu n l c xù xì ho c nh y. ể ặ ạ ẩ ạ ặ ầ
Tính ch t đc tr ng c a tr c khu n m xanh là sinh s c t và ch t th m. Trên môiấ ặ ư ủ ự ẩ ủ ắ ố ấ ơ
tr ng nuôi c y có pepton, vi khu n có th ti t ra các lo i s c t sau :ườ ấ ẩ ể ế ạ ắ ố
-Pyocyanin: là lo i s c t phenazin có màu xanh l , tan trong n c và chlorofoc, khu chạ ắ ố ơ ướ ế
tán ra môi tr ng nuôi c y làm cho môi tr ng và khu n l c có màu xanh. S c t này sinh raườ ấ ườ ẩ ạ ắ ố
thu n l i trong môi tr ng ti p xúc nhi u v i không khí. Ch có tr c khu n m xanh sinh s cậ ợ ườ ế ề ớ ỉ ự ẩ ủ ắ
t pyocyanin.ố
-Pyoverdin: là lo i s c t hu nh quang, phát màu xanh khi chi u tia c c tím có b cạ ắ ố ỳ ế ự ướ
sóng 400 nm, tan trong n c nh ng không tan trong chlorofoc. Ngoài tr c khu n m xanh cònướ ư ự ẩ ủ
có m t s loài ộ ố Pseudomonas khác t o thành s c t này.ạ ắ ố
-Pyorubrin: s c t màu h ng nh t, ch 1% s ch ng tr c khu n m xanh sinh ra s c tắ ố ồ ạ ỉ ố ủ ự ẩ ủ ắ ố
này.
-Pyomelanin: s c t màu nâu đen, ch 1-2% s ch ng tr c khu n m xanh sinh s c tắ ố ỉ ố ủ ự ẩ ủ ắ ố
này.
Có kho ng 5-10% s ch ng tr c khu n m xanh không sinh s c t . ả ố ủ ự ẩ ủ ắ ố
2.2.1.3. Tính ch t sinh hoáấ
Tr c khu n m xanh có oxydase d ng tính, làm l ng gelatin, kh NOự ẩ ủ ươ ỏ ử 3 thành N2. Sử
d ng carbohydrat b ng hình th c oxy hoá có sinh axit nh glucose, mannitol, glycerol,ụ ằ ứ ư
arabinose...Lactose âm tính, Citrat simmon d ng tính, ADH d ng tính; Urease âm tính, indolươ ươ
âm tính, H2S âm tính.
2.2.1.4. Kháng nguyên
Vi khu n có kháng nguyên lông H không b n v i nhi t và kháng nguyên O ch u nhi t.ẩ ề ớ ệ ị ệ
D a vào kháng nguyên O, t i nay ng i ta chia tr c khu n m xanh làm 16 type huy t thanh.ự ớ ườ ự ẩ ủ ế
Cũng có th đnh type phage nh ng th ng đnh typ bacterioxin (pyocin) trong các v d ch.ể ị ư ườ ị ụ ị
Cũng nh các tr c khu n đng ru t, kháng nguyên O c a tr c khu n m xanh mangư ự ẩ ườ ộ ủ ự ẩ ủ
n i đc t b n ch t gluxit-lipit- protein. Nh ng trong c ch sinh b nh quan tr ng h n làộ ộ ố ả ấ ư ơ ế ệ ọ ơ
ngo i đc t . Trong 3 lo i ngo i đc t do vi khu n t o thành ngo i đc t A ạ ộ ố ạ ạ ộ ố ẩ ạ ạ ộ ố đcượ xem như
là nhân t ch y u v đc l c, nó không b n v i nhi t, gi t ch t chu t nh t, chu t l n vàố ủ ế ề ộ ự ề ớ ệ ế ế ộ ắ ộ ớ
c n tr s t ng h p protein t ng t nh đc t b ch h u.ả ở ự ổ ợ ươ ự ư ộ ố ạ ầ
2.2.2. Kh năng gây b nh ả ệ
Tr c khu n m xanh là lo i vi khu n gây b nh có đi u ki n. Vì v y hi m g p nhi mự ẩ ủ ạ ẩ ệ ề ệ ậ ế ặ ễ
trùng Pseudomonas aeruginosa ng i bình th ng tr nhi m trùng th phát nh viêm taiở ườ ườ ừ ễ ứ ư
ngoài m n. Nhi m trùng th ng x y ra nh ng ng i mà c ch b o v b t n th ng nhạ ễ ườ ả ở ữ ườ ơ ế ả ệ ị ổ ươ ư
s d ng corticoid ho c kháng sinh dài ngày, b ng n ng ho c tiêm tĩnh m ch ma túy... ử ụ ặ ỏ ặ ặ ạ
V trí nhi m trùng thông th ng là đng ti u và v t th ng h (nh t là v t b ng). T iị ễ ườ ườ ể ế ươ ở ấ ế ỏ ạ
ch xâm nh p chúng gây viêm có m (m có màu xanh), c th suy gi m s c đ khángỗ ậ ủ ủ ở ơ ể ả ứ ề
chúng có th xâm nh p vào sâu h n trong c th và gây viêm các ph t ng nh các nhi mể ậ ơ ơ ể ủ ạ ư ễ
trùng nung m và nh ng áp xe nh ng ph n khác nhau c th ng i. Nh ng tr ng h pủ ữ ở ữ ầ ở ơ ể ườ ữ ườ ợ
viêm màng trong tim, viêm ph i, viêm màng não tuy hi m nh ng cũng x y ra ho c gây b nhổ ế ư ả ặ ệ
toàn thân (nh nhi m khu n huy t, nhi m khu n tr m i đ ho c đ non th ng b nh r tư ễ ẩ ế ễ ẩ ở ẻ ớ ẻ ặ ẻ ườ ệ ấ
tr m tr ng). Nhi m khu n máu th ng gây ch t x y ra ng i suy nh c.ầ ọ ễ ẩ ườ ế ả ở ườ ượ
Nh ng năm g n đây nhi m trùng tr c khu n m xanh tr nên quan tr ng do :đi u trữ ầ ễ ự ẩ ủ ở ọ ề ị
và phòng ng a nh ng nhi m trùng khác b ng nh ng kháng sinh mà nó đ kháng, s d ng cácừ ữ ễ ằ ữ ề ử ụ
thu c corticoit, thu c ch ng chuy n hoá và thu c gi m mi n d ch đã làm cho gi m sút s c đố ố ố ể ố ả ễ ị ả ứ ề
kháng c a c th , s d ng các d ng c thăm khám nh ng thông và các d ng c khác đủ ơ ể ử ụ ụ ụ ư ố ụ ụ ể
thăm dò ch a đc kh khu n t t, s d ng ngày càng r ng rãi máu và các s n ph m c a máuư ượ ử ẩ ố ử ụ ộ ả ẩ ủ
mà ta không th kh khu n đc trong khi các ch t này có th b nhi m ể ử ẩ ượ ấ ể ị ễ Pseudomonas. Tr cự
khu n m xanh là m t tác nhân nhi m trùng b nh vi n đáng l u ý: nhi m trùng sau m vàẩ ủ ộ ễ ệ ệ ư ễ ổ
b ng n ng. Nhi m trùng tr c khu n m xanh trong nh ng tr ng h p đó có th gây ch t. Tỏ ặ ễ ự ẩ ủ ữ ườ ợ ể ế ỷ
l t vong do nhi m trùng máu có th v t quá 80%.ệ ử ễ ể ượ
2.2.3. Sinh lý b nh h cệ ọ
M t s tác gi đã ch ng minh r ng tr c khu n m xanh gây b nh đc là do:ộ ố ả ứ ằ ự ẩ ủ ệ ượ
- M t đc t t o thành t m t h n h p ch t đc g m: dung huy t t , protease,ộ ộ ố ạ ừ ộ ỗ ợ ấ ộ ồ ế ố
lexitinase.
- Kháng nguyên nh y xung quanh vi khu n g m m t ADN g n v i gluxit- lipit -ầ ở ẩ ồ ộ ắ ớ
protein c a kháng nguyên O (n i đc t ) c a vi khu n. Kháng nguyên đóng vai trò quan tr ngủ ộ ộ ố ủ ẩ ọ
trong đc l c c a vi khu n (có th so sánh v i vai trò c a n i đc t ).ộ ự ủ ẩ ể ớ ủ ộ ộ ố
2.2.4. Ch n đoán vi sinh v tẩ ậ
B nh ph m là m c a các v t th ng b b i nhi m, ch t d ch ph qu n, n c ti u,ệ ẩ ủ ủ ế ươ ị ộ ễ ấ ị ế ả ướ ể
dich màng ph i... Trong ch n đoán d ch t h c: d ch chuy n, d ch r a v t th ng, d ng cổ ẩ ị ễ ọ ị ề ị ử ế ươ ụ ụ
ngo i khoa... là m u nghi m. ạ ẫ ệ
M u nghi m đc c y lên môi tr ng thông th ng nh th ch dinh d ng ho c môiẫ ệ ượ ấ ườ ườ ư ạ ưỡ ặ
tr ng có ch t c ch nh môi tr ng Cetrimide. 37 ườ ấ ứ ế ư ườ Ủ ở 0C trong khí tr ng th ng.ườ ườ
Ch n khu n l c d t, l n, b không đu, b m t có ánh kim lo i, t o s c t hòa tanọ ẩ ạ ẹ ớ ờ ề ề ặ ạ ạ ắ ố
nhu m xanh khu n l c và nhu m xanh môi tr ng xung quanh khu n l c. Xác đnh vi khu nộ ẩ ạ ộ ườ ẩ ạ ị ẩ
d a vào tr c khu n Gram âm, không sinh nha bào, oxidase d ng tính, chuy n hoá đng theoự ự ẩ ươ ể ườ
ki u oxy hoá, đc bi t khu n l c có mùi th m và sinh s c t nhu m màu môi tr ng xungể ặ ệ ẩ ạ ơ ắ ố ộ ườ
quanh khu n l c. Đi v i các ch ng không sinh s c t c n c y vào các môi tr ng tăng sinhẩ ạ ố ớ ủ ắ ố ầ ấ ườ
s c t nh : King A (tăng sinh pyocyanin) và King B (tăng sinh pyoverdins). Ng i ta có th sắ ố ư ườ ể ử
d ng nh ng k thu t khác nhau đ xác đnh đc ngu n g c c a các ch ng tr c khu n mụ ữ ỹ ậ ể ị ượ ồ ố ủ ủ ự ẩ ủ
xanh trong các nhi m trùng b nh vi n.ễ ệ ệ
2.2.5. Phòng ng a và đi u tr ừ ề ị
Nhi m trùng do ễPseudomonas aeruginosa khó đi u tr vì đ kháng v i nhi u kháng sinh.ề ị ề ớ ề
Nh ng ch ng th ng g p cho th y vi khu n th ng kháng v i 3 kháng sinh ho c h n. Trongữ ủ ườ ặ ấ ẩ ườ ớ ặ ơ
đi u tr ph i làm kháng sinh đ. Hi n nay th ng s d ng tobramycin, amikacin, carbenicillin,ề ị ả ồ ệ ườ ử ụ
cefaperazon, ceftazidim. G n đây mi n d ch li u pháp ho t đng và th đng ầ ễ ị ệ ạ ộ ụ ộ đcượ s d ng ử ụ ở
b nh nhân b ng v i k t qu khá t t. Nhi m trùng t i ch có th r a v i 1% axít axetic ho cệ ỏ ớ ế ả ố ễ ạ ỗ ể ử ớ ặ
bôi thu c m Colistin ho c Polymycin B.ố ỡ ặ
2.3. KLEBSIELLA PNEUMONIAE
Klebsiella pneumoniae hay còn g i là ph tr c khu n Friedlander là lo i vi khu n r tọ ế ự ẩ ạ ẩ ấ
ph bi n trong thiên nhiên (n c, đt), nó ký sinh đng hô h p trên c a ng i, là tác nhânổ ế ướ ấ ở ườ ấ ủ ườ
“gây b nh c h i”.ệ ơ ộ
2.3.1. Đc đi m sinh v t h cặ ể ậ ọ
2.3.1.1. Hình th ể
Trong b nh ph m ệ ẩ K. pneumoniae có hình tr c khu n ng n, gram âm, b t màu đm ự ẩ ắ ắ ậ ở
hai c c, vi khu n này có nhi u hình th , có khi nh c u khu n, có khi l i hình dài, có v ,ự ẩ ề ể ư ầ ẩ ạ ỏ
không di đng, không sinh nha bào.ộ
2.3.1.2. Tính ch t nuôi c y ấ ấ
Vi khu n d m c trên môi tr ng nuôi c y thông th ng. Trên th ch dinh d ng hayẩ ễ ọ ườ ấ ườ ạ ưỡ
th ch máu, khu n l c l y nh y, màu xám. Trong canh thang, vi khu n m c nhanh và đc đu,ạ ẩ ạ ầ ầ ẩ ọ ụ ề
đay ng có l ng c n.ở ố ắ ặ
2.3.1.3. Tính ch t sinh v t hóa h cấ ậ ọ
Lên men nhi u lo i đng sinh acid và h i nh : Glucose, lactose, manit. Ph n ngề ạ ườ ơ ư ả ứ
indol âm tính, ph n ng đ metyl âm tính, ph n ng VP d ng tính, ph n ng citrat d ngả ứ ỏ ả ứ ươ ả ứ ươ
tính, urease d ng tính, Hươ 2S âm tính.
2.3.1.4. C u trúc kháng nguyên ấ
Kháng nguyên thân O : Có 5 type
Kháng nguyên v K : B n ch t là polysaccharide, mang tính ch t đc hi u type, có 72ỏ ả ấ ấ ặ ệ
type, trong đó type 1 và type 2 hay g p nh t trong nhi m khu n đng hô h p.ặ ấ ễ ẩ ườ ấ
2.3.2. Kh năng gây b nh cho ng i ả ệ ườ
Klebsiella pneumoniae là lo i vi khu n gây b nh có đi u ki n g i là “gây b nh cạ ẩ ệ ề ệ ọ ệ ơ
h i”. Nh ng “nhi m trùng c h i” x y ra ch y u môi tr ng b nh vi n và trên nh ngộ ữ ễ ơ ộ ả ủ ế ở ườ ệ ệ ữ
b nh nhân b suy ki t, suy gi m mi n d ch. Nh ng đi u ki n đ các “nhi m trùng c h i”ệ ị ệ ả ễ ị ữ ề ệ ể ễ ơ ộ
xu t hi n là :ấ ệ
- Ngày càng có nhi u lo i kháng sinh ph r ng, vi c s d ng kháng sinh r ng rãi vàề ạ ổ ộ ệ ử ụ ộ
thi u th n tr ng làm m t th quân bình c a vi khu n chí bình th ng, đng th i làm cho viế ậ ọ ấ ế ủ ẩ ườ ồ ờ
khu n đc ch n l c b i kháng sinh và t o nên s c đ kháng đi v i kháng sinh.ẩ ượ ọ ọ ở ạ ứ ề ố ớ