X QUANG –CT TRUNG THẤT
Bs.Nguyễn Đại Hùng Linh Khoa CĐHA- Bv Chợ Rẫy
*TRUNG THAÁT TRÖÔÙC
*TRUNG THAÁT GIÖÕA
*TRUNG THAÁT SAU
*TRUNG THAÁT TREÂN
CAÙC KHOANG TRUNG THAÁT
*Giôùi haïn: phía tröôùc laø xöông öùc, phía sau laø bôø tröôùc tim
*Tuyeán öùc, haïch lympho, ñoäng maïch chuû leân, cung ÑMC.
TRUNG THAÁT TRÖÔÙC
*Giôùi haïn : bôø tröôùc tim ñeán maët tröôùc coät soáng
*Goàm caùc caáu truùc:thöïc quaûn, tk X, tk quaët ngöôïc, tk hoaønh, tim, ñm vaø tm phoåi ôû roán phoåi, khí quaûn vaø pheá quaûn goác, tm chuû treân vaø tm chuû döôùi
TRUNG THAÁT GIÖÕA
*Goàm caùc caáu truùc:
-Đm chuû xuoáng
-Xöông cs vaø xs, daây tk, reã, tuûy soáng
-Tónh maïch ñôn vaø baùn ñôn
TRUNG THAÁT SAU
* NAÈM ÔÛ PHÍA TREÂN ÑÖÔØNG NGANG VEÕ TÖØ GOÙC LUIS ÑEÁN CS (T4/T5)
*GOÀM: TUYEÁN GIAÙP, QUAI ÑM CHUÛ VAØ CAÙC MAÏCH MAÙU LÔÙN, ÑOAÏN GAÀN CUÛA TK X VAØ TK QUAËT NGÖÔÏC, THÖÏC QUAÛN VAØ KHÍ QUAÛN.
TRUNG THAÁT TREÂN
XEM XEÙT TOÅNG THEÅ TRUNG THAÁT
1. Kích thöôùc vaø hình daùng chung: 2. Khí quaûn: vò trí. 3. Caùc ñöôøng bôø: ñoäng maïch chuû leân, nhó phaûi, ñoäng maïch döôùi ñoøn traùi, cung ñoäng maïch chuû, ñoäng maïch phoåi goác, thaát traùi. 4. Caùc ñöôøng vaø caùc daûi: caïnh khí quaûn, caïnh soáng, caïnh thöïc quaûn (azygos-thöïc quaûn), caïnh ñoäng maïch chuû. 5. Khoaûng saùng sau öùc, sau tim, sau khí quaûn.
CAÙC LIEÂN DIEÄN TRUNG THAÁT
1. Caùc ñöôøng giôùi haïn trung thaát treân phim thaúng:
-Beân phaûi: Maïch maùu thaân caùnh tay ñaàu, tónh maïch chuû treân, taâm nhó phaûi, tónh maïch chuû döôùi.
-Beân traùi: maïch maùu döôùi ñoøn traùi, quai ñoäng maïch chuû , ñoäng maïch phoåi goác, taâm thaát traùi.
CAÙC LIEÂN DIEÄN TRUNG THAÁT
2. Caùc ñöôøng: -Ñöôøng trung thaát tröôùc (anterior junction line): -Ñöôøng trung thaát sau (posterior junction line): chaïy doïc qua xöông ñoøn. -Ñöôøng caïnh soáng traùi: chaïy töø quai ñoäng maïch chuû ñeán cô hoaønh -Ñöôøng caïnh soáng phaûi.
CAÙC LIEÂN DIEÄN TRUNG THAÁT
3. Caùc daûi caïnh soáng: nhìn treân phim thaúng, chaïy doïc song song vôùi bôø ngoaøi thaân ñoát soáng. Khi nhìn thaáy, daûi naøy caùch bôø ngoaøi thaân ñoát soáng khoaûng vaøi millimeter, khoâng coù daïng loài. 4. Caùc daûi caïnh khí quaûn: -Baát thöôøng neáu roäng hôn 4mm. -Khoâng bao giôø chaïy xuoáng döôùi pheá quaûn phaûi. 5. Daûi thöïc quaûn- tónh maïch ñôn.
1.
ĐƯỜNG TRUNG THẤT SAU
2.
ĐƯỜNG TRUNG THẤT TRƯỚC
3.
CẠNH ĐỘNG MẠCH CHỦ (T)
4.
4. CẠNH SỐNG (T)
5.
CẠNH SỐNG (P).
6.
CẠNH KHÍ QUẢN
7.
CẠNH AZYGOS
8.
CẠNH THỰC QUẢN
-Do caùc laù maøng phoåi taïo neân khi phaàn tröôùc thuøy treân hai phoåi tieáp xuùc ôû tröôùc ÑMC vaø ÑMP. Gaëp 24-57%.
Ñöôøng trung thaát tröôùc
-Do caùc laù maøng phoåi taïo neân khi coù tieáp xuùc cuûa thuøy treân phoåi hai beân ôû phía sau thöïc quaûn, tröôùc coät soáng. -Treân xöông ñoøn.
Ñöôøng trung thaát sau
-Doïc bôø treân (P) trung thaát. -Thöôøng ñoä daøy < 4mm.
Daûi caïnh khí quaûn (P)
Daûi caïnh khí quaûn (T)
Daûi pheá chuû
-Tieáp xuùc cuûa phoåi-maøng phoåi-moâ caïnh soáng. -Caùch bôø ngoaøi thaân soáng vaøi mm, khoâng daïng loài.
Ñöôøng caïnh soáng (P)
Ñöôøng caïnh soáng (T)
Loài bôø do daõn tónh maïch thöïc quaûn
-Do tieáp xuùc moät phaàn thuøy döôùi (P) vaø moâ quanh thöïc quaûn, thöïc quaûn, tónh maïch ñôn. -Loài nheï bôø veà phía (T) phaàn treân vaø thaúng ôû phaàn döôùi. -Daûi naøy loài → theo doõi haïch lôùn, nhó (T) lôùn, thoaùt vò hoaønh tröôït.
Daûi thöïc quaûn-tónh maïch ñôn
ÑAËC ÑIEÅM CHUNG KHOÁI CHOAÙN CHOÃ TRUNG
THAÁT: -Coù bôø ngoaøi roõ lieân tuïc -Loài veà phía phoåi -Taïo goùc tuø vôùi trung thaát -Bôø trong khoâng roõ
ÑAËC ÑIEÅM RIEÂNG: 1/Vò trí 2/ Ñöôøng vieàn 3/Hình daïng, 4/
Maät ñoä 5/Kích thöôùc
HOÄI CHÖÙNG TRUNG THAÁT
CAÙC DAÁU HIEÄU ÑÒNH VÒ U TRUNG THAÁT
1/ DAÁU XOÙA BÔØ (SILHOUETTE SIGN) 2/ DAÁU COÅ NGÖÏC 3/DAÁU TAÛNG BAÊNG (ICEBERG SIGN) 4/DAÁU HOÄI TUÏ VEÀ ROÁN PHOÅI
Moät toån thöông trong loàng ngöïc tieáp xuùc moät bôø vôùi tim, ñoäng maïch chuû hoaëc cô hoaønh, seõ xoùa bôø treân phim X quang. Moät toån thöông trong loàng ngöïc khoâng lieân tuïc veà maët giaûi phaãu vôùi bôø cuûa moät trong nhöõng caáu truùc ñoù seõ khoâng xoaù bôø cuûa chuùng.
DAÁU XOÙA BÔØ (silhouette sign)
DAÁU XOAÙ BÔØ
1. Boùng môø xoaù moät phaàn hay toaøn boä bôø tim laø ôû phaàn tröôùc vaø thuoäc thuøy giöõa, thuøy löôõi, phaân thuøy tröôùc cuûa thuøy treân, trung thaát tröôùc, hoaëc phaàn tröôùc cuûa khoang maøng phoåi. 2. Boùng môø choàng leân nhöng khoâng xoùa bôø tim laø ôû phaàn sau vaø thuoäc thuøy döôùi, trung thaát sau hoaëc phaàn sau cuûa khoang maøng phoåi. 3. Boùng môø xoaù bôø phaûi cuûa ñoäng maïch chuû leân laø naèm ôû phía tröôùc vaø thuoäc phaân thuøy tröôùc cuûa thuøy treân (P), thuøy giöõa, trung thaát tröôùc (P), hoaëc phaàn tröôùc cuûa khoang maøng phoåi (P).
ÖÙNG DUÏNG
4. Moät khoái môø xoaù bôø (T) cuûa quai ñoäng maïch chuû laø caáu truùc ôû phía sau, naèm ôû phaân thuøy ñænh sau cuûa thuyø treân phoåi (T) hay trung thaát sau hoaëc maøng phoåi keá caän phaân thuøy naøy.
5. Moät boùng môø choàng leân nhöng khoâng xoaù bôø quai ñoäng maïch chuû thì ôû tröôùc hoaëc phía sau xa vaø naèm ôû phaân thuøy tröôùc cuûa thuyø treân phoåi (T), phaân thuøy treân cuûa thuyø döôùi phoåi (T), hoaëc phaàn tröôùc hay phaàn sau xa cuûa trung thaát hoaëc khoang maøng phoåi.
ÖÙNG DUÏNG
-Xaùc ñònh toån thöông thuoäc coå hay ngöïc -Toån thöông trung thaát treân:
+Bôø treân qua xöông ñoøn: trung thaát sau +Bôø treân khoâng qua xöông ñoøn: trung thaát tröôùc
DAÁU COÅ NGÖÏC
-Xaùc ñònh toån thöông thuoäc ngöïc hay buïng -Boùng môø ñaùy loàng ngöïc:
+Thaáy roõ khi qua voøm hoaønh: thuoäc loàng ngöïc +Khoâng thaáy roõ: phaàn ngöïc- phaàn buïng.
DAÁU TAÛNG BAÊNG
TẢNG BĂNG
Theo Felson: bình thöôøng roán phoåi hai beân naèm caïnh boùng tim hoaëc ngay trong bôø boùng tim ôû 98% tröôøng hôïp, chæ 2% tröôøng hôïp roán phoåi naèm chìm trong bôø boùng tim < 1cm. Moái quan heä naøy giöõ nguyeân khi coù traøn dòch maøng tim, tim to, lôùn ÑMP. -Hilum convergence sign (daáu hoäi tuï roán phoåi)(+): Khi boùng roán phoåi naèm ngay bôø boùng tim (Traøn dòch maøng tim, tim to, lôùn ÑMP). -HIlum overlay sign (daáu che laáp roán phoåi) (+): Khi boùng roán phoåi ôû saâu > 1cm trong bôø boùng tim (boùng môø trung thaát tröôùc).
Thöôøng gaëp ba daïng:
-Taêng saùng trung thaát.
-Ngaám voâi trung thaát.
-Boùng môø.
BAÁT THÖÔØNG TRUNG THAÁT
1/ Tràn khí trung thất
2/ Bất thường thực quản
3/Abscess trung thất
BOÙNG SAÙNG ÔÛ TRUNG THAÁT
TRAØN KHÍ TRUNG THAÁT
teratoma,
1.Haïch: lao (ñoùng voâi töøng ñaùm, khoâng ñeàu), buïi phoåi (hình voû tröùng), 2.Maïch maùu: Hình voøng cung (ñoäng maïch chuû, ñoäng maïch phoåi). 3.Tim: maøng tim, valve tim (80% heïp valve hai laù coù ñoùng voâi) 4.Böôùu: Giaùp (ñoùng voâi hình voøng cung), thymoma (hình noát), nang pheá quaûn.
ÑOÙNG VOÂI TRUNG THAÁT
CAÙC KHOÁI TRUNG THAÁT TRÖÔÙC
-U: Thymoma, Teratoma, Thyroid, Lymphoma
-Khaùc: Di caên, u trung moâ, phình maïch
-Goùc taâm hoøanh: Keùn maøng phoåi-tim, thoùat vò hoøanh, tuùi môõ ngoøai tim
LYMPHOMA
-Hai thuøy, thuøy traùi > thuøy phaûi
-Tröôùc maïch maùu lôùn möùc cung ñoäng maïch chuû
-ÔÛ treû vaø ngöôøi tröôûng thaønh: ñaäm ñoä moâ. Sau 20 tuoåi daàn thoaùi hoùa môõ vaø hoaøn toaøn sau 50 tuoåi.
-Kích thöôùc, ñoä loài thay ñoåi theo beänh nhaân. Ñoä daøy moãi thuøy thöôøng < 1.8cm ôû ngöôøi döôùi 20 tuoåi vaø < 1.3cm ñoái vôùi ngöôøi lôùn.
TUYEÁN ÖÙC
KÍCH THÖÔÙC TUYEÁN ÖÙC
-Tân sinh biểu mô tuyến ức (Thymic epithelial neoplasms) :
thymoma, carcinoma tuyến ức, u nội tiết thần kinh tuyến ức
-Thöôøng 30- 40 tuoåi. Chieám 20% u trung thaát -Thöôøng nhoû hôn teratoma. -AÙc tính hay thoaùi trieån # 30%. -Thöôøng keát hôïp taêng saûn tuyeán öùc (65%), nhöôïc cô (30- 50%). Khoaûng 10-15% nhöôïc cô coù u tuyeán öùc -U môõ tuyeán öùc (thymic lipomas)(coù theå chöùa maät ñoä moâ: phaân bieät lipoma) vaø nang tuyeán öùc (thymic cyst) hieám gaëp.
U TUYEÁN ÖÙC (THYMOMA)
-Khoái troøn hay baàu duïc, thöôøng moät beân. -Bôø trôn ñeàu hay thuøy. -Thöôøng naèm khoâng ñoái xöùng vò trí noái tim vaø maïch maùu lôùn hay ngay tröôùc ñoäng maïch chuû ngöïc leân. -Ñoùng voâi ngoaïi vi hay lan toûa trong toån thöông (25%), baét quang khoâng ñoàng nhaát. Coù theå coù vuøng ñaäm ñoä thaáp do xô, nang, hoaïi töû -U aùc tính (35%) coù theå lan trung thaát sau, xuyeân hoaønh xuoáng oå buïng.
U TUYEÁN ÖÙC
Thymoma 2cm, laønh tính
khoâng xaâm laán, b/n bò nhöôïc cô
U TUYEÁN ÖÙC
THYMOMA
U TUYEÁN ÖÙC XAÂM LAÁN
-Giai ñoaïn 1: khoâng xaâm laán voû bao -Giai ñoaïn 2: xaâm laán voû bao -Giai ñoaïn 3: xaâm laán caáu truùc trung thaát, phoåi -Giai ñoaïn 4: u phaùt taùn trong loàng ngöïc (4A), coù di caên xa (4B)
Ñaùnh giaù giai ñoaïn u tuyeán öùc (Thymoma)
Thymoma
Thymoma T4
-Chiếm 20% của tân sinh biểu mô tuyến ức -Xu hướng xâm lấn, di căn (50-60% bệnh nhân có di căn ở thời điểm phát hiện) -Ngược với Thymoma, hội chứng cận u ít gặp trong carcinoma tuyến ức
CARCINOMA TUYEÁN ÖÙC
CARCINOMA TUYEÁN ÖÙC
U hoaïi töû xaâm laán maïch maùu. Haïch trung thaát. Daøy maøng tim.
CARCINOMA TUYEÁN ÖÙC
-Chiếm 2-5% của tân sinh biểu mô tuyến ức -Hầu hết có nguồn gốc carcinoids (0.4% tất cả carcinoids có nguồn gốc tuyến ức). -25% tân sinh nội tiết thần kinh gặp ở bệnh nhân MEN (Multiple endocrine neoplasia) type 1, ngược lại là 3-8%. -Xu hướng xâm lấn, hạch trung thất -1/3 trường hợp phát hiện tình cờ, không có triệu chứng
TÂN SINH NỘI TIẾT THẦN KINH TUYẾN ỨC (Thymic neuroendocrine neoplasms)
-Tuyeán öùc lôùn toaøn dieän nhöng caân xöùng. Ñöôøng kính tröôùc sau tuyeán gia taêng nhöng giöõ nguyeân hình theå.
-Coù theå keøm cöôøng giaùp, to cöïc chi, nhöôïc cô (65%), beänh Addison.
-Taêng saûn tuyeán öùc hoài öùng gaëp ôû treû, sau ñieàu trò Cushing, hoùa trò. Tuyeán öùc lôùn thoaùng qua, coù theå 50%, giaûm khi ñieàu trò steroids.
TAÊNG SAÛN TUYEÁN ÖÙC (THYMIC HYPERPLASIA)
-Daáu khuyeát (notch sign): aán loõm ôû vò trí öùc-tim.
-Daáu hieäu caùnh buoàm (Sail sign): caáu truùc tam giaùc môû roäng töø trung thaát treân.
-Wave sign: bôø gôïn soùng bôûi aán vaøo xöông söôøn.
-Hình daïng thay ñoåi theo nhòp thôû, vò trí.
TAÊNG SAÛN TUYEÁN ÖÙC (THYMIC HYPERPLASIA)
TAÊNG SAÛN TUYEÁN ÖÙC (THYMIC HYPERPLASIA)
-Chieám 5-10% u trung thaát -U laønh: u quaùi, u daïng bì, nang bì, nang thöôïng bì -U aùc: U tinh vaø u khoâng phaûi tinh (u quaùi aùc tính).
U TEÁ BAØO MAÀM
-Laø u trung thaát teá baøo maàm thöôøng gaëp nhaát. -50% chöùa môõ, thöôøng voâi hoùa, thaønh phaàn nang noåi troäi, thaønh daøy baét quang. -Coù theå coù möùc dòch- môõ.
TERATOMA
-Thöôøng gaëp nam, 30-40 tuoåi, laø u teá baøo maàm aùc tính nguyeân phaùt trung thaát hay gaëp nhaát.
-Haàu heát khoái coù thuøy, ñaäm ñoä moâ khoâng ñoàng nhaát, ít baét quang. Ít gaëp voâi hoùa.
-Thöôøng di caên xöông vaø phoåi, haïch. Nhaïy xaï.
-Taêng HCG, LDH (80%).
SEMINOMA (U TINH)
SEMINOMA (U TINH)
-Kích thöôùc: Ngang:1.5-2cm, Tröôùc sau: 1-2cm, Cao: 3.6- 6cm. -75-80% böôùu giaùp sau öùc phaùt trieån töø cöïc döôùi cuûa thuøy giaùp. -75-80% trung thaát tröôùc.
BÖÔÙU GIAÙP
-Ñaäm ñoä cao treân phim PL (70HU), baét maïnh caûn quang, coù theå taêng quang keùo daøi. -Lieân tuïc tuyeán giaùp -Thöôøng ñoùng voâi daïng maûng, laám taám. Toån thöông thöôøng khoâng chöùa môõ -Nghó aùc khi thaâm nhieãm caáu truùc xung quanh, haïch lôùn.
Böôùu giaùp
Adenoma tuyến giáp
Nang giaùp
Carcinoma tuyeán giaùp
Carcinoma tuyeán giaùp
Adenoma caän giaùp
-Coù theå gaëp ba trung thaát nhöng thöôøng trung thaát tröôùc.
-Lipoma, lipo-fibrosarcoma, fibroma, lymphangioma (treû, caáu truùc dòch).
U TRUNG MOÂ
Khoái trung thaát tröôùc-giöõa ñaäm ñoä dòch.
LYMPHANGIOMA
LIPOMA
U TRUNG THAÁT TRÖÔÙC
CAÙC KHOÁI TRUNG THAÁT GIÖÕA
1. Lymphoma, Di caên, Vieâm nhieãm 2. Caùc keùn ñoâi (duplication cysts) A. Trung thaát. B. Pheá quaûn vaø thöïc quaûn C. Maøng tim. 3. Thöïc quaûn daõn vaø caùc khoái thöïc quaûn A. U laønh tính hoaëc aùc tính. B. Tuùi thöøa thöïc quaûn. C. Thöïc quaûn daõn.
CAÙC KHOÁI TRUNG THAÁT GIÖÕA
4.Caùc toån thöông ñoäng maïch chuû vaø caùc maïch maùu lôùn A. Phình maïch B. Baát thöôøng tónh maïch C. Caùc maïch maùu chaïy ngoaèn ngheøo. D. Caùc baát thöôøng ñoäng maïch chuû. 5.Thoaùt vò hoaønh 6.Caùc khoái tuyeán giaùp
-Hình thaønh ôû 3 thaùng ñaàu thai kyø -Coù hai loaïi:
+ÔÛ trung thaát (85%) +ÔÛ nhu moâ
-Khoâng thoâng vôùi caây khí pheá quaûn tröø khi nhieãm truøng. -Thöôøng gaëp trung thaát giöõa. -Thöôøng quanh carina, doïc theo pheá quaûn. -Khoái bôø saéc neùt, giôùi haïn roõ, troøn hoaëc baàu duïc, ñaäm ñoä dòch (ñaëc), khoâng baét quang. Hieám khi voâi hoùa.
KEÙN PHEÁ QUAÛN (BRONCHOGENIC CYST)
KEÙN PHEÁ QUAÛN
-Baåm sinh.
-Thöôøng phaùt hieän tình côø (50%).
-Thöôøng gaëp goùc taâm hoaønh (75%)(P)> (T).
-Khoái troøn, baàu duïc, tam giaùc , bôø roõ, ñaäm ñoä dòch, thaønh moûng, khoâng baét quang.
KEÙN MAØNG NGOAØI TIM (PERICARDIAL CYST)
KEÙN MAØNG NGOAØI TIM
-Chieám 4-10% ung thu ñöôøng tieâu hoùa; M:F=4:1 -Ung thö teá baøo vaûy (95 %), adenocarcinoma 4%, leiomyosarcoma,rhabdomyosarcoma,….. -CT ñaùnh giaù giai ñoaïn ( MOSS ) -Stage 1: daøy thaønh 5-10mm, khoâng xaâm laán trung thaát -Stage 2: daøy thaønh >10 mm, xaâm laán trung thaát nhöng khoâng toån thöông taïng laân caän -Stage 3: xaâm laán taïng laân caän -Stage 4: xaâm laán trung thaát vaø di caên xa ( haïch, gan, phoåi…)
K THÖÏC QUAÛN
-Vò trí: 1/3 treân ( 15-20% ), 1/3 giöõa ( 37-44% ), 1/3 döôùi ( 38-43% ). Coù caùc daïng: -Daïng Polype -Daïng loeùt -Daïng thaâm nhieãm -Daïng varicoid=carcinoma lan theo beà maët -Thaønh daøy thöôøng khoâng caân xöùng, giaõn tröôùc choã heïp ( do vieâm thöôøng lan toûa )
K THÖÏC QUAÛN
-Daøy thaønh thöïc quaûn -Heïp loøng thöïc quaûn, daõn treân heïp -Maát lôùp môõ quanh thöïc quaûn -Coù hay khoâng xaâm laán cô quan keá caän. -Haïch, di caên
CT U THÖÏC QUAÛN
U THÖÏC QUAÛN
Carcinoma thöïc quaûn
K THÖÏC QUAÛN XAÂM LAÁN
K THÖÏC QUAÛN XAÂM LAÁN
KHOÁI CHOAÙN CHOÃ TRUNG THAÁT SAU (POSTERIOR MEDIASTINUM)
-U nguoàn goác thaàn kinh -Coät soáng: Di caên, vieâm -Caïnh soáng: tuï maùu, abscess, toå chöùc taïo maùu ngoøai tuûy -Phình maïch, thoùat vò hoøanh, u môõ, u daïng nang.
U bao daây thaàn kinh (Schwannoma): caïnh soáng, taêng quang khoâng ñoàng nhaát
-Gaàn 30% u trung thaát sau laø aùc tính. -Neurofibromas vaø neurinoma thöôøng gaëp ôû ngöôøi tröôûng thaønh. Pheochromocytomas vaø paragangliomas ít gaëp. -Ñoùng voâi ít gaëp (gaëp ôû ganglioneuroblastomas ) -Vò trí thöôøng gaëp laø caïnh soáng. Khoái bôø giôùi haïn roõ, ñaäm ñoä moâ. Roäng loã lieân hôïp laø moät daáu hieäu u nguoàn goác thaàn kinh.
U TRUNG THAÁT SAU
U MÔÕ TRUNG THAÁT SAU
-Nang ruoät-thaàn kinh (Neurenteric cyst), nang daï daøy-ruoät (gastroenteric cyst).
-Naèm trung thaát sau, coù theå keøm baát thöôøng coät soáng (spina bifida, hemivertebrae, butterfly vertebrae, scoliosis), meningocele, neurofibromatosiss, diastematomyelia.
-Troøn, thaønh moûng, ñaäm ñoä dòch, khoâng baét quang. Coù möùc dòch khí neáu thoâng vôùi ñöôøng tieâu hoùa.
U TRUNG THAÁT SAU (DAÏNG NANG)
U TRUNG THAÁT SAU DAÏNG NANG
ENTERIC CYST
U TRUNG THAÁT SAU
SCHWANNOMA
THOAÙT VÒ HOAØNH
THOAÙT VÒ HOAØNH
Ñaùnh giaù chính xaùc haïch trung thaát raát quan troïng trong choïn löïa toái öu phöông phaùp ñieàu trò, tieân löôïng beänh ôû beänh nhaân NSCLC
HAÏCH TRUNG THAÁT
PHAÂN LOAÏI HAÏCH THEO VUØNG American Thoracic Society
1. Trung thaát cao nhaát: treân tónh maïch thaân tay ñaàu (T).
2. Caïnh khí quaûn treân: treân cung ñoäng maïch chuû nhöng döôùi tónh maïch thaân tay ñaàu (T).
3. Tröôùc maïch maùu hay tröôùc coät soáng.
4. Caïnh khí quaûn döôùi.
NHOÙM HAÏCH TRUNG THAÁT TREÂN (1-4)
5. Döôùi ñoäng maïch chuû.
6. Caïnh ñoäng maïch chuû: naèm tröôùc ngoaøi ñoäng maïch chuû leân vaø cung ñoäng maïch chuû.
NHOÙM HAÏCH CHUÛ (5-6)
7. Döôùi carina
8. Caïnh thöïc quaûn (döôùi carina).
9. Daây chaèng phoåi.
NHOÙM HAÏCH TRUNG THAÁT DÖÔÙI (7-9)
NHOÙM HAÏCH NAÈM ÔÛ ROÁN, GIAN THUØY, THUØY, PHAÂN THUØY, HAÏ PHAÂN THUØY
(10-14)
1. TRUNG THAÁT CAO NHAÁT
Tónh maïch thaân tay ñaàu vaãn coøn naèm beân (T) ñöôøng giöõa. Haïch naèm treân ñöôøng maø tónh maïch thaân tay ñaàu (T) chaïy ngang qua tröôùc khí quaûn
2.CAÏNH KHÍ QUAÛN TREÂN Coù haïch nhoû tröôùc maïch maùu -3A
3. HAÏCH TRÖÔÙC MAÏCH MAÙU VAØ TRÖÔÙC SOÁNG Khoâng naèm caïnh khí quaûn- naèm tröôùc maïch maùu (3A) hay sau thöïc quaûn tröôùc coät soáng (3P)
Haïch tröôùc maïch maùu -3A.
Haïch caïnh khí quaûn döôùi -4R.
4. HAÏCH CAÏNH KHÍ QUAÛN DÖÔÙI Naèm döôùi ñöôøng ngang veõ tieáp tuyeán bôø treân cung ñoäng maïch chuû. 4R-Haïch naèm beân (P) ñöôøng giöõa khí quaûn.
4L-Haïch naèm beân (T) ñöôøng giöõa khí quaûn môû roäng ñeán pheá quaûn chính (T) ôû möùc bôø treân cuûa pheá quaûn thuøy treân (T)-Bao goàm nhoùm haïch caïnh khí quaûn naèm ôû möùc trung gian ñeán daây chaèng ñoäng maïch.
5. HAÏCH DÖÔÙI ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ: ngoaøi daây chaèng ñoäng maïch. 6. HAÏCH CAÏNH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ Naèm tröôùc ngoaøi ñoäng maïch chuû leân, cung ñoäng maïch chuû, döôùi bôø treân cung ñoäng maïch chuû.
7.NHOÙM HAÏCH DÖÔÙI CARINA
8 NHOÙM HAÏCH CAÏNH THÖÏC QUAÛN Naèm döôùi carina. Caïnh thaønh thöïc quaûn, beân (P) hay (T) ñöôøng giöõa.
9. NHOÙM HAÏCH DAÂY CHAÈNG PHOÅI Naèm beân trong daây chaèng phoåi, bao goàm haïch naèm ôû thaønh sau vaø phaàn thaáp cuûa tónh maïch phoåi döôùi.
10. NHOÙM HAÏCH ROÁN PHOÅI
IASLC (International Association for the Study of Lung Cancer) lympho node map
Phân biệt giới hạn cổ thấp- trung thất trên
-Nguyeân nhaân: Xô vöõa ñoäng maïch, chaán thöông, baåm sinh, vieâm nhieãm, taêng aùp ñoäng maïch..
-Phình maïch vaø giaû phình maïch
-Hình CT
+Lôùn khaåu kính ñoäng maïch (>4-5 cm)
+Thrombus trong loøng
Phình ñoäng maïch chuû
+Ñoùng voâi thaønh maïch
Giaû boùc taùch
PHÌNH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ NGÖÏC (AORTIC ANEURYSM)
Hình aûnh CT
+Ñoùng voâi noäi maïc
+Maùu ñoâng caáp
+Laù noäi maïc (intimal flag)
+Loøng thaät-giaû (taêng quang, eùp, thrombus)
+Bieán chöùng
+Löu yù: Caùc xaûo aûnh
Boùc taùch ñoäng maïch chuû type A: vôùi hình aûnh lôùp noäi maïc bò ñaåy xa thaønh (ñöôøng môø ôû giöõa loøng maïch maùu coù caûn quang)
BOÙC TAÙCH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ (AORTIC DISSECTION)
-Raùch lôùp noäi maïc.
-Raùch thöôøng gaàn treân val ñoäng maïch chuû hoaëc döôùi choã xuaát phaùt ñoäng maïch döôùi ñoøn.
BOÙC TAÙCH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ
BOÙC TAÙCH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ
DeBakey Type I
Lieân quan toaøn boä ñoäng maïch chuû ngöïc (29-34%)
DeBakey Type II
Lieân quan ñoäng maïch chuû leân (ít gaëp)(12-21%)
DeBakey Type III
Lieân quan ñoäng maïch chuû xuoáng (thöôøng gaëp nhaát) (50%).
BOÙC TAÙCH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ
Stanford Type A
Lieân quan ñoäng maïch chuû ngöïc leân ± cung ñoäng maïch chuû trong 4cm ñaàu trong 90%.
Stanford Type B
Chæ lieân quan ñoäng maïch chuû xuoáng.
-Loøng thaät lieân tuïc vôùi phaàn khoâng boùc taùch cuûa ñoäng maïch. -“Daáu moû chim”(Beak sign) naèm ôû loøng giả. -Loøng giaû > loøng thaät. Taêng quang loøng thaät> loøng giaû (toác ñoä doøng chaûy) -Ñoùng voâi thaønh thöôøng thaáy ôû loøng thaät. -Huyeát khoái thöôøng thaáy loøng giaû (gaëp maïn > caáp).
BOÙC TAÙCH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ LOØNG GIAÛ-THAÄT
-Lieân quan cung ñoäng maïch chuû thöôøng thaáy moät loøng bao quanh moät phaàn hay hoaøn toaøn loøng khaùc. Ñoâi khi thaáy hình 03 loøng. Nhöõng tröôøng hôïp naøy loøng trong bao giôø cuõng laø loøng thaät.
BOÙC TAÙCH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ LOØNG GIAÛ-THAÄT
-Baát saûn ñoäng maïch phoåi
-Ñoäng maïch phoåi traùi laïc choã = Pulmonary sling
-Coøn oáng ñoäng maïch
BAÁT THÖÔØNG ÑOÄNG MAÏCH PHOÅI
-Thöôøng khoâng coù ñoäng maïch phoåi moät beân.
-Roán phoåi vaø phoåi nhoû.
-Keát hôïp beänh tim baåm sinh: töù chöùng Fallot, thoâng lieân nhó, cung ñoäng maïch chuû beân (P), coøn oáng ñoäng maïch...
Phoåi (P) keùm phaùt trieån, moâ xô vaø tuaàn hoaøn baøng heä quanh ñoäng maïch phoåi teo heïp.
BAÁT SAÛN ÑOÄNG MAÏCH PHOÅI (PULMONARY AGENESIS)
Phoåi (T) keùm phaùt trieån
BAÁT SAÛN ÑOÄNG MAÏCH PHOÅI
Cung ñoäng maïch chuû beân (P)
Khoâng thaáy ñoäng maïch phoåi (T), thaáy tuaàn hoaøn baøng heä döôùi pheá quaûn chính
BAÁT SAÛN ÑOÄNG MAÏCH PHOÅI
ÑOÄNG MAÏCH PHOÅI (T)LAÏC CHOÃ (ABERRANT LEFT PULMONARY ARTERY=PULMONARY SLING)
-ÑM phoåi (T) xuaát phaùt töø ÑM phoåi (P) chaïy höôùng veà phoåi (T), baêng ngang treân thaân pheá quaûn chính (P), giöõa khí quaûn vaø thöïc quaûn. -Leäch höôùng khí quaûn sang (T). -Pheá quaûn chính cong voõm hình chöõ T ngöôïc. -Khí quaûn hình cuû caø roát (heïp khí quaûn höôùng ñuoâi). -Roán phoåi (T) thaáp. Khí thuõng phoåi taéc ngheõn. Xeïp thuøy treân phoåi (P) vaø (T). -Taùch khí quaûn-thöïc quaûn ôû roán phoåi bôûi khoái ñaäm ñoä moâ.
ÑOÄNG MAÏCH PHOÅI TRAÙI LAÏC CHOÃ
ÑOÄNG MAÏCH PHOÅI TRAÙI LAÏC CHOÃ
Thoâng noái giöõa ÑM phoåi vaø ñoaïn gaàn cuûa ÑM chuû xuoáng.
COØN OÁNG ÑOÄNG MAÏCH (PATENT DUCTUS ARTERIOSUS)
COØN OÁNG ÑOÄNG MAÏCH (PATENT DUCTUS ARTERIOSUS)
*Baát thöôøng trôû veà tónh maïch phoåi -Baát thöôøng baåm sinh tónh maïch phoåi daãn löu veà tónh maïch heä thoáng. -Shunt (T)-(P) khoâng ñaùng keå -Taêng aùp ñoäng maïch phoåi khi shunt > 2: 1
BAÁT THÖÔØNG TÓNH MAÏCH PHOÅI (PULMONARY VENOUS ANOMALIES)
Daãn löu tónh maïch baát thöôøng veà caùc caáu truùc sau:
-RUL: SVC
-RLL: Thöôøng vôùi IVC, ñoâi khi tónh maïch cöûa hay tónh maïch gan. Coù theå ñôn ñoäc hay keát hôïp vôùi giaûm saûn phoåi (HOÄI CHÖÙNG MAÕ TAÁU)
-LUL: TM thaân tay ñaàu
-LLL: Hieám
BAÁT THÖÔØNG TÓNH MAÏCH PHOÅI (PULMONARY VENOUS ANOMALIES)
Coù söï thoâng noái cuûa tónh maïch phoåi vaø SVC→ baát thöôøng trôû veà tónh maïch phoåi
BAÁT THÖÔØNG TRÔÛ VEÀ TM PHOÅI (RUL)
-Daãn löu veà IVC
-TM baát thöôøng cong nheï veà phía goùc taâm hoaønh nhö hình maõ taáu (scimitar)
BAÁT THÖÔØNG TRÔÛ VEÀ TM PHOÅI (LUL)
-Daãn löu veà tónh maïch azygos
BAÁT THÖÔØNG TRÔÛ VEÀ TM PHOÅI (LUL)
*Coøn ñöôïc goïi laø: Hoäi chöùng giaûm saûn phoåi (hypogenetic lung syndrome) hay hoäi chöùng thuøy tónh maïch phoåi (Pulmonary venolobar syndrome). -Tónh maïch daãn löu RLL vaøo: IVC, TM cöûa, TM gan hay RA. -Giaûm saûn phoåi (nhoû pheá quaûn, giaûm maïch maùu phoåi, nhoû thuøy phoåi). -Ñoäng maïch phoåi nhoû. -Thöôøng khoâng coù trieäu chöùng
HOÄI CHÖÙNG MAÕ TAÁU (SCIMITAR SYNDROME)
HOÄI CHÖÙNG MAÕ TAÁU (SCIMITAR SYNDROME)
Giaûm saûn phoåi (P). TM phoåi daãn löu veà IVC
HOÄI CHÖÙNG MAÕ TAÁU (SCIMITAR SYNDROME)
BAÁT THÖÔØNG CUNG ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ
CUNG ÑM CHUÛ BEÂN (T)-ÑOÄNG MAÏCH DÖÔÙI ÑOØN (P) LAÏC CHOÃ (ABERRANT RIGHT SCA)
-Baát thöôøng cung ÑM chuû thöôøng gaëp nhaát. Khoâng thaät söï laø voøng.
-Thöôøng khoâng coù trieäu chöùng
-Ñoâi khi gaây khoù nuoát neáu SCA daõn eùp vaøo phía sau thöïc quaûn. -Ñoäng maïch döôùi ñoøn (P) xuaát phaùt nhö nhaùnh cuoái cuûa cung ñoäng maïch chuû vaø vöôït qua trung thaát töø traùi sang phaûi phía sau khí quaûn vaø thöïc quaûn.
CUNG ÑM CHUÛ BEÂN (T)-ÑOÄNG MAÏCH DÖÔÙI ÑOØN (P) LAÏC CHOÃ (ABERRANT RIGHT SCA)
CUNG ÑM CHUÛ BEÂN (T)-ÑOÄNG MAÏCH DÖÔÙI ÑOØN (P) LAÏC CHOÃ (ABERRANT RIGHT SCA)
ÑM döôùi ñoøn (P) daõn, eùp vaøo thöïc quaûn
HOÄI CHÖÙNG ÑEØ EÙP ÑM KHOÂNG TEÂN(INNOMINATE ARTERY COMPRESSION SYNDROME)
-ÔÛ treû em ÑM thaân tay ñaàu (=khoâng teân) naèm leäch sang (T) vaø coù theå eùp vaøo phía tröôùc khí quaûn.
HOÄI CHÖÙNG ÑEØ EÙP ÑM KHOÂNG TEÂN(INNOMINATE ARTERY COMPRESSION SYNDROME)
Hình aûnh cuûa moät treû 5 tuoåi. Söï ñeø eùp giaûm daàn theo tuoåi
HOÄI CHÖÙNG ÑEØ EÙP ÑM KHOÂNG TEÂN(INNOMINATE ARTERY COMPRESSION SYNDROME)
ÑM khoâng teân eùp nheï vaøo khí quaûn
CUNG ÑM CHUÛ BEÂN (P)-ÑM DÖÔÙI ÑOØN (T) LAÏC CHOÃ (RIGHT ARCH-ABERRANT LSCA)
LSCA
-ÑM döôùi ñoøn (T) phaùt sinh nhö nhaùnh cuoái cuøng.
-ÑM caûnh goác traùi phaùt sinh nhö nhaùnh thöù nhaát cuûa ñoäng maïch chuû ngöïc leân.
-Thöôøng keøm tim baåm sinh 5-12%.
LCCA
Nhìn töø sau
CUNG ÑM CHUÛ BEÂN (P)- ÑM DÖÔÙI ÑOØN (T) LAÏC CHOÃ.
LSCA
CUNG ÑM CHUÛ BEÂN (P)- ÑM DÖÔÙI ÑOØN (T) LAÏC CHOÃ.
-Caùc cung taïo thaønh voøng boïc quanh khí quaûn, thöïc quaûn, noái nhau phía sau taïo ñoäng maïch chuû xuoáng. -Cung nhoû thöôøng phía tröôùc. -Hai cung taùch ra töø moät ñoäng maïch chuû ngöïc leân. Cung (P) lôùn vaø cao hôn cung (T). -Daáu hieäu 4 ñoäng maïch (four- artery sign): Moãi cung coù ñoäng maïch döôùi ñoøn vaø ñoäng maïch caûnh chung xuaát phaùt.
CUNG ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ KEÙP (DOUBLE AORTIC ARCH)
CUNG ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ KEÙP (DOUBLE AORTIC ARCH)
CUNG ÑM CHUÛ KEÙP VÔÙI PHAÀN TEO HEÏP (DOUBLE ARCH WITH ATRETIC SEGMENT)
-Cung ÑM chuû (T) nhoû vôùi phaàn heïp phía sau.
-Daáu hieäu 4 maïch maùu.
CUNG ÑM CHUÛ KEÙP VÔÙI PHAÀN TEO HEÏP (DOUBLE ARCH WITH ATRETIC SEGMENT)
CUNG ÑM CHUÛ KEÙP VÔÙI PHAÀN TEO HEÏP (DOUBLE ARCH WITH ATRETIC SEGMENT)
-Chaån ñoaùn xaùc ñònh baát thöôøng trung thaát treân X quang qui öôùc
-Chaån ñoaùn phaân bieät U vôùi caùc beänh lyù khaùc: phình maïch maùu, daõn thöïc quaûn, meningocele..
-Ñaùnh giaù u veà vò trí, kích thöôùc, ñeø ñaåy-xaâm laám caùc caáu truùc khaùc: maïch maùu (ñoäng maïch phoåi, chuû, tónh maïch chuû), khí- pheá quaûn, thaønh ngöïc (coät soáng..), baûn chaát moâ hoïc (ñaït khoaûng 68%) [lipoma, cyst..]
-Caùc toån thöông keøm theo (phoåi..)
-Khaû naêng phaãu thuaät u
CT VAØ U TRUNG THAÁT
