Bài học xã hội học tội phạm

XÃ H I H C T I PH M

Ạ

Ộ Ọ Ộ

I. KHÁI NI M V XHH T I PH M : Ộ Ạ Ệ Ề

ệ ể ớ ứ

ứ A. Khái ni m :ệ ấ ư ứ ỉ ừ ạ

ừ ủ ệ ậ ộ

ự ệ

c quan tâm : nông thôn, văn hóa … t ề ượ ề ấ

Ngòai vi c nghiên c u XH nh 1 ch nh th v i quy lu t, ch c năng, c u trúc, quan h . Còn nghiên c u t ng khía c nh, ậ ệ ph ng di n c a XH đó, sau đó đi sâu vào t ng b ph n => này sinh ra ươ ờ XHH chuyên ngành : Hi n có trên 200 chuyên ngành XHH, lĩnh v c đ i s ng XH có nhi u v n đ đ ộ i ố ph m.ạ

XHH t i ph m là nói chung : th gi ộ ế ớ

ng (hành vi b t bình th ườ ườ ủ ạ ạ ấ

ề ỏ ị i chia ra ngành XHH hành vi d i ph m : (XHH ộ n n XH (XHH ệ ạ

th ng c a cá nhân) XHH t chuyên ngành còn chia ra làm nhi u ngành nh ), XHH t v ma túy, XHH m i dâm…) ề ạ

XHH t ộ ạ ữ ủ

ủ ộ

ạ ộ

i ph m là m t trong nh ng chuyên ngành c a XHH. Do vai i đã nói lên vai trò, ý nghĩa c a nó. Mà ằ ng cho r ng ướ ả i và nó còn có khi có XH lòai ng ệ ừ ủ XH là n i lo chung c a ể c đ a vào gi ng d y : có khuynh h ườ ỗ ế

ượ ư ng xu t hi n t ấ ng tăng lên theo s phát tri n kinh t ự c. ộ trò, ý nghĩa c a nó mà môn XHH t ủ i ph m đ môn XHH t ạ i ph m là hi n t t ệ ượ ạ ộ khuynh h ướ m i đ t n ỗ ấ ướ

ự ể ạ ộ

ậ ả ắ ể ấ ố

ự XH, s c ta : T i ph m h c làm ch m s phát tri n kinh t ọ ế phá h ai r t l n, phát tri n qu c gia ph i g n đ u tranh ch ng t i ph m : ạ ộ ố Xác đ nh v trí, vai trò c a XHH t n Ở ướ ọ ị ấ ớ ị i ph m. ạ ủ ộ

Xã h i h c t i ph m nghiên c u v s l ch l c XH. ộ ọ ộ ứ ề ự ệ ạ ạ

ườ ữ ệ ệ

ạ ẩ ể

ng bi u hi n sai ể i s mong đ i c a XH. ợ ủ hào r ng là an ninh nh t, cho nên ph i quan ả ể ệ ằ

: Là nh ng bi u hi n b t bình th * L ch l c XH ệ ấ l ch so v i chu n m c XH, bi u hi n đi ng cl ượ ạ ự ự ớ ệ c nào t KHó có XH nào, n ướ ấ i ph m ti m n. tâm đ n v n đ t ạ ề ộ ự ề ẩ ế ấ

t XHH t ệ ớ ộ ậ ọ (r tấ

B. Phân bi ọ ạ ỉ ạ ộ

i ph m h c và lu t h c : i ph m mà còn ự ệ ọ ữ t gi a

ậ i ph m h c khác lu t h c. i ph m khác t i ph m v i t ộ ọ ạ quan tr ng) nghiên c u v t i ph m không ch XHH t ạ ứ ề ộ nhi u môn khoa h c khác, ngay c XHH cũng v y. Có s khác bi ả ề XHH t ọ ậ ọ ạ ạ ộ ộ

ạ ạ i ph m ọ

ọ ố ấ ộ

i ph m h c : thu t ng t a. Khía c nh nghiên c u c a t ữ ộ ạ ứ ủ ộ i ph m) t g c Latinh : Grinen (t h c v n xu t phát t ạ ạ ừ ố (Anh. Logy : Khoa h c) => Khoa h c nghiên c u v tình hình t ứ ề ọ ậ HyL p là LoGos ừ ạ i ph m, ộ ọ

1

ệ ứ ạ ấ

i ph m, nghiên c u bi n pháp đ u tranh phong ệ ự i ph m : xác đ nh theo lu t hình s . ệ ủ ộ ạ ạ ậ ộ ị

nh ng bi u hi n v t ữ ể ề ộ ch ng t i ph m. Bi u hi n c a t ể ố Bi n pháp : Khung hình ph t theo lu t hình s . ự ệ ạ ậ

ộ ọ C th , rõ ràng, c ng r n, nguyên t c. m i ng ụ ể ứ ắ ắ ọ ườ i

T i ph m h c : ạ c pháp. bình đ ng tr ướ ẳ

Phân bi t v i XHH t Remarry (Tái hôn). ệ ớ ộ i ph m : ạ

Tìm hi u m t XH c a t ặ ủ ộ ể i ph m : ạ

ứ ố ộ

ứ ạ

i, nghiên c u môi tr ệ ư ẩ ả ế i ta đã đ n ườ ư ẩ ng, hoàn c nh, đi u ki n đ a đ y ệ ề

ệ i ph m : Nghiên c u m i quan h đ a đ y ng ố ộ ườ i ta đ n t XHH : Nghiên c u m i quan h xã h i. XHH t ộ hành vi ph m t ạ d n d8át ng ườ ẫ ứ i ph m. ạ ế ộ

ư

XHH t ộ i ph m h c cũng tìm hi u nguyên nhân đ x lý x ể ể ọ

i ta đ n ế ử i mà i ta không x ng i ph m : Tìm hi u nguyên nhân, lý do đ a ng ạ ộ i ph m (t ạ ạ ộ i ph m nh m giúp ng ằ ạ ộ ườ ể ứ i ph m t ạ ườ ườ ử ộ ạ

hành vi t ph t), XHH t còn giúp đ .ỡ

ấ ắ ậ ấ ạ

ố

ộ ra tòa có th ch a án 3 năm tù : Đây chính là t i, đ a ra hình th c x ph t. VD 1 : Có 1 anh TN đ t nh p vào ngôi nhà l y c p 3 t n g o, anh ta ộ i ể ị ư b b t đ a đ n CA, truy t ị ắ ư ế ph m h c, xác đ nh hành vi ph m t ị ọ ạ ứ ử ạ ạ ộ

ệ ằ

ắ t, anh r t th ố ộ ể ế ươ ấ ậ

t nghi p đ i h c có hi u bi ạ ọ ế i, anh TN có m già y u b nh t ệ ẹ ạ

ộ i ta đ i thái đ , t i làm cho ng ế c tha và giúp, đó là XHH t ườ ạ ổ ộ

Anh TN t t, cho r ng ăn c p là hành vi x u xa, ph m t ng và có ạ ấ hi u v i m . Nhà nghèo, thi u g o, quá túng anh vào 1 nhà hàng xóm ăn ẹ ớ ế i ph m. Nghiên c u ứ c p g o, b b t, nh ng đ ạ ị ắ ắ hoàn c nh môi tr ộ ừ ẻ k ả t ạ ộ ượ ư ng đi đ n ph m t ườ ế i nghi p, t i ph m thành k t ệ ẻ ộ ạ sai thành đúng. ừ

ế ẻ ắ ằ

t đó là 1 k vì hoàn c nh mà ph m t ế ậ ẻ ạ

VD 2 : Đánh ch t k c p, cho r ng ch t v y là x ng đáng, đó chính ộ i t nguyên ứ ả i ph m, vì bi i cho bi ộ ế ạ ộ

là t ộ nên ng nhân, hoàn c nh và t i ph m h c, có ng ạ ọ ế i ng ệ ớ ườ ườ thái đ (thay đ i thái đ ). ả i nghi p”, đó là XHH t ộ ườ i ta m i “t ỏ ổ ộ

ạ ứ ậ ọ

ứ ậ ọ ộ ậ ủ

ủ ậ ề ố

ộ ậ ấ ế ị ề

ề ự ấ ạ ư ộ

ọ b. Khía c nh nghiên c u c a lu t h c :: Lu t h c là 1 khoa h c nghiên c u v pháp lu t, pháp lu t là b lu t c a NN và mang tính pháp ề ộ lý, m i qu c gia, NN t n t ỗ lu t c b n nh t , nh ng đi u chung nh t, trong đó có qui đ nh quy n, ai ậ ơ ả vi ph m s ph m t do c trú, ai vi ẽ ạ ph m quy n này s ph m t ẽ ề ậ i nhi u b lu t khác nhau. Hi n pháp là B ồ ạ ề ụ ọ i. ộ ữ i, ví d m i công dân có quy n t ạ ạ

2

ọ

ữ ạ ươ i ph m t ạ ứ ề

ph i s là ng ng ng. Nhi u B lu t khác: T t ng hình s , thi hành an, hành chính, hôn nhân và gia đình). Ngòai ra còn có B lu t hình s : g i tên nh ng hành vi ai ph m ạ ự ộ ậ i và có qui đ nh hình ph t t ộ ị ộ ự ả ẽ ậ ườ ố ụ

C L CH S HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N T Ử Ể Ư

T II. S L Ơ ƯỢ Ị NG C A T I PH M : Ủ Ộ Ạ ƯỞ

ng : Ý ki n, quan đi m, t ể ế t ư ưở ng, lý lu n, s nghiên c u v ự ứ ậ ề

ư ưở i ph am có giá tr ). t T t ạ ị ộ

i theo t ng giai đo n. L ch s : Đi ử ị ể ừ ạ

ườ ệ ẳ ị

ườ ầ

i còn h n ch , m c dù t ế ứ ạ

ậ i ta không nh n ra đ ủ Ng 1. Th i Nguyên th y : ng i thì t ạ ệ ấ i, nh n th c ng nhiên đ t n t hi n ng ậ ệ i kh ng đ nh còn xu t hi n XH loài ấ ờ i đ u tranh thiên i ph m xu t hi n, ban đ u nên con ng ườ ấ ộ ấ i ph m xu t ể ồ ạ ườ ạ ộ ặ c. ườ ượ

, ng Giai đo n XH chi m h u nô l ệ ạ ờ ổ ạ ườ

ạ ậ ệ ế ấ

ủ

ạ ể ạ

ộ

ế ọ i ph m, coi t ạ ủ ệ ệ ả

ế

ộ ậ ộ ữ ạ ồ

2. Th i c đ i Hi L p : i ta ữ ạ nh n th y đã xu t hi n nghiên c u t i ph m xu t hi n 2 nhà Platon và ứ ộ ấ ấ ệ i ph m thông qua t h c) dành s chú ý c a mình v t Aristote (nhà tri ự ế ọ ề ộ ề i ph m, 2 ông có quan đi m chung v tri t h c nghiên c u nhìn nh n t ậ ộ ứ i, ch ra t trong tâm linh c a con ng i ph m là b nh t t ườ ỉ ủ ậ ệ ạ ộ đây là b nh c a Nhà n c, cho nên NN ph i có trách nhi m ch a tr căn ữ ị ướ c các nhà b nh này b ng cách đ t ra các B lu t. Đ n nay ý ki n này đ ượ ằ ệ ế ặ i ph m là nh ng k có b nh v tinh i ph m h c ngày nay đ ng ý, t t ề ệ ẻ ọ ộ th n, b nh tâm th n. ầ ầ ạ ệ

ạ ằ

ặ

ậ ườ

* Platon : Cho r ng đ o lu t đ ậ ượ ộ ả ề ị ự ứ ậ

ự ấ

ộ

ạ ộ ả ướ ớ ộ ng v quá kh đ gi ứ ể ả t i ph m. Đây là t ư ưở ướ ừ ộ ạ

ế c ban hành ph i tác đ ng kìm ch , ộ ả i ph m, muôn nói s c m nh các đ o ngăn c n, ngăn ch n các hành vi t ạ ạ ạ ứ ng pháp lu t, lu t, đi u này ngày nay có giá tr th c ti n, có k xem th ậ ễ ẻ ạ ng ph m thách th c pháp lu t), tác đ ng tâm lý đ i v i k có khuynh h ướ ố ớ ẻ ộ i. Đ c bi t Platon cho i đ không dám th c hi n hành vi ph m ph m t t ặ ệ ạ ộ ể ệ ng lai, đây i ph m ph i h r ng trong công tác đ u tranh v i t ng v t ề ươ ạ ằ ả ộ i quy t h u qu t là d báo t i i ph m (không h ế ậ ế ạ ự ng thiên tai có hàng ph m), quan tâm ngăn ng a t ạ c công nguyên. trăm năm tr ướ

ằ ưỡ ể

ộ ằ * Aristote : Cho r ng c ạ ng ch v tâm lý có th phòng ng a đ ả ạ

ố

i ph m là do thói quen và s thích h ế ề ậ ả ấ ả ạ

ơ ả ằ ữ ặ

ừ ở ủ i ta ph m t i làm ng i. ừ ượ c i ph m (b ng tác đ ng tâm lý) đ o lu t ph i ph i làm sao giúp cho tinh t ộ th n th ng tr th xác, lý trí th ng nh t b n năng : ngăn ng a 1 trong ố ầ ị ể ư nh ng nguyên nhân c b n c a t ủ ộ ữ t ông cho r ng đó là nh ng đam mê, d c v ng kh ng khi p h ng, đ c bi ế ệ ỏ i m nh h n lý trí c a con ng c a con ng ườ ườ ủ ụ ọ ườ ủ ạ ạ ơ ộ

3

ờ

ườ ư ấ

ụ ư t h c phát tri n, ph c h ng cũng là tr ụ ng phái tri ủ ộ

ạ ể t h c : ch nghĩa xã h i không t ế ọ ủ ủ ả ậ ấ ạ

i này đ u dành quan tâm đ n t ể ề

t h c). ụ ư (TK 15-17) th i kỳờ * Giai đo n ph c h ng và th i kỳ ph c h ng ệ ng phái tri tri t h c, xu t hi n ế ọ ế ọ ng (ngày nào đó XH có tr ưở ườ đ y đ c a c i v t ch t) đ i di n tiêu bi u nhóm này là Thomas Moore, ầ Rober Owen, Sain Simon : 3 ng ạ i ph m, nh ng có ý ki n khác nhau v t ề ộ ệ ườ i ph m (tuy th ng nh t v tri ố ế ộ ấ ề ế ọ ư ế ạ

* Thomas Moore : Ng i đ u tiên công khai công ph m v i s

ẳ ộ ị

t ng ự ầ

ổ ủ ườ ố ộ ề ứ

ớ ộ ạ ạ

i ph m, ông đi đ n k t lu n, đ l ai b ớ ự ạ i ph m ấ i và s b n cùng hóa và s phân chia giai c p, ự nhân, ông ch ng minh ạ i ph m ch b ng hình ph t. Hình ph t ỏ ế ạ ể ọ

XH. ườ ầ ẩ nghèo kh c a nhân dân lao đ ng, ông kh ng đ nh nguyên nhân t ộ là do ng i bóc l ườ ngu n g c m i đi u ác trong XH chính là s h u t ở ữ ư ồ ọ không có kh năng đ u tranh v i t ỉ ằ ấ ả không th đ u tranh tr ậ ế ể ấ i các ch đ kinh t các nguyên nhân ph m t ế ế ộ đ ừ ượ ộ i ph i c i t o l ộ c t ả ả ạ ạ ạ

Moore đã tìm ra m i quan h gi a kinh t i ph m (đi u này ệ ữ ố v i t ế ớ ộ ề ạ

hi n nay đúng, c th VN hi n nay). ụ ể ệ ệ

ệ ữ ộ ấ ệ i ph m v i giáo d c, đ c b it ụ ặ ớ

* Simon : Th y m i quan h gi a t ạ ố giáo d c đ o đ c (đi u này hòan tòan chính xác). ụ ạ ứ ề

ế

ằ chính ng i mà chính * Owen : Cho r ng nên nên tìm ki m các nguyên nhân c a t ộ ườ ở

ạ i ph m ủ ộ ng mà k đó môi tr ẻ ng XH tác đ ng hành vi (g n m c thì đen i ph m t ạ ườ ả ở ệ ườ ầ ự ộ

không ph i s ng, làm vi c chính là môi tr ố - g n đèn thì sáng), đi u này đúng. ề ầ

i đ u đúng v i m i quan h t ng lĩnh v c . M i ng ỗ ườ ề ệ ừ ự ớ ố

t h c ánh sáng : ỷ ế ọ ủ

4. K nguyên ánh sáng : th i kỳ tri ổ ậ ổ

i ph m, đ c bi ế ọ ệ ấ ặ

ạ ấ ế ữ ạ ộ

Ch nghĩa ờ ạ duy v t Pháp TK 18) : N i lên 2 tên tu i : Montesquienu và Beecaria : đ i ệ t h c TK 18, quan tâm đ n v n đ t di n ch nghĩa tri t ề ộ ủ 2 ông chú ý đ n tình hình t i ph m và nh ng hình th c đ u tranh, hình ế ứ i ph m. phát đ i v i t ạ ố ớ ộ

ả ậ ậ ổ ế

t h c pháp lu t n i ti ng “v ế ọ ậ ể ế ậ ọ ổ

* Montesquieu : Tác gi ầ ng đ ẳ ỉ

i ph m mà ch y u quan tâm phòng ng a t ạ ố ớ ộ ủ ế ạ

ề lu n văn tri tinh th n c a các l ai lu t”, ông đ a ra lu n đi m n i ti ng ngày nay ư ủ c s d ng”. Nhà làm lu t thông minh không h n ch quan tâm th ậ ượ ử ụ ườ đ n các hình ph t đ i v i t ừ ộ i ế ph m.ạ

ả ậ ậ

ự ế ộ

* Beccaria : Tác gi ông đã ph n đ i cái n n t ề ư ả ố t và ông đ a ra nh ng t ư ưở ư ữ ố ớ ề ư ạ

t p lu n văn chính tr hình s chuyên ngành, ị pháp hình s tàn kh c c a ch đ phong ki n ế ố ủ ự ự ớ pháp hình s m i ng nhân đ o đ i v i n n t 4

ồ ằ

t h n là tr ng tr nó, và ông đã đi đ n k t lu n r ng bi n pháp c ừ ừ ộ ệ ế ế

ấ ớ ị ệ ụ ệ ả

ố ề ư ệ ấ ự ả

i ph m ạ và ông đã đ ng nh t v i Montesquieu, ông cho r ng phòng ng a t ơ s t ậ ằ ẽ ố ơ b n là ph i hòan thi n cái vi c giáo d c và giáo d c là bi n pháp đúng ụ ả pháp hình s tàn đ n nh t và cũng khó khăn nh t. Ông ph n đ i n n t ấ ắ kh c c a ch đ phong ki n Châu Âu. ế ố ủ ế ộ

i khác, đòi h i ph i có đ c tính t t, ng ụ ứ ả ỏ ố ườ i

ườ ng sáng. ươ

ể giáo d c ph i là t m g ả ể ấ ụ ườ

1. Đ giáo d c 1 ng ụ 2. Đ giáo d c ng 3. Đòi h i 1 tính cách tuy t v i hi n nay hi m, đó là tính kiên nh n. ệ ỏ i khác ph i có trình đ . ộ ế ả ệ ờ ẫ

III. KHÁI NI M V L CH L C XÃ H I : Ề Ệ ự Ộ (Sai l ch chu n m c Ạ Ệ ệ ẩ

XH).

ệ ạ ệ ả ấ

ộ ộ là khái ni m ph n ánh b t kỳ ớ ra không phù h p v i ợ ỏ

1. Khái ni m v l ch l c xã h i : ề ệ hành vi hay hành đ ng c a cá nhân hay nhóm XH t ủ s mong đ i c a XH. ự ợ ủ

Đinh nghĩa : L ch l c ệ

ạ laø haønh vi hay haønh ñoäng ñi cheäch khoûi nhöõng ñieàu quy ñònh cuûa phaùp luaät ñi cheäch khoûi nhöõng gia trò, chuaån möïc, qui taéc, qui öôùc xaõ hoäi.

Ñònh nghóa : Leäch laïc xaõ hoäi laø haønh vi ñöôïc coi laø haønh vi

cheäch khoûi chuaån möïc cuûa nhoùm.

Ñònh nghóa : Haønh vi leäch laïc laø söï vi phaïm nhöõng chuaån möïc vaên hoùa ñaõ ñöôïc coâng nhaän, ñöôïc thöøa nhaän (tuøy theo neàn vaên hoùa moãi nöôùc).

2. Ñaëc ñieåm cuûa leäch laïc xaõ hoäi :

a. Leäch laïc xaõ hoäi dieãn ra ôû phaïm vi raát roäng, noù coù maët moïi nôi tr6n theá gôùi, moïi ngoùc ngaùch cuûa xaõ hoäi, …..xaõ hoäi dieãn ra ôû 1 caù nhaân, 1 nhoùm ngöôøi, caû 1 qquoác gia, 1 daân toäc, leäch laïc xaõ hoäi ñoàng haønh vôùi moãi caù nhaân trong cuoäc soáng.

b. Leäch laïc xaõ hoäi dieãn ra ôû moïi caáp ñoä, thaáp ñeán cao, ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, thoâ sô ñeán tinh vi, beù ñeán lôùn, nhoû ñeán lôùn, leäch laïc möùc ñoä cao nhaát laø gieát cheát con ngöôøi.

c. Leäch laïc coù nhieàu hình thöùc, nhieàu kieåu, phong phuù ña

daïng khaùc nhau, tuøy thuoäc vaøo töøng neàn vaên hoùa.

5

d. Leäch laïc xaõ hoäi raát mô hoà, khoâng roõ raøng, hieåu nöôùc ñoâi thöôøng gaëp trong ngoân ngöõ (coâ gaùi Hmoâng beân beáp löûa) (H.Moâng = Meøo). Ñi beân phaûi ôû vieän nam, ñi beân traùi ôû thaùi lan.

e. Leäch laïc xaõ hoäi lu6on thay ñoåi theo thôøi gian (khoâng ñuùng

luùc).

f. Leäch laïc xaï hoäi thay ñoåi theo khoâng gian (khoân ñuùng choã)

maëc aùo daùi taém bieån.

3. Biểu hieän cuûa leäch laïc xaõ hoäi : chia thaønh 3 nhoùm: 5

bieåu hieän khaùc nhau.

a. Haønh vi dò thöôøng: laø 1 trong nhöõng bieåu hieän cuûa leäch laïc xaõ hoäi laø haønh vi khoâng bình thöôøng, khaùc thöôøng, so vôùi soá ñoâng ngöôøi saung quanh.

b. Teä naïn xaõ hoäi: laø 1 trong nhöõng bieåu hieän cuûa leäch laïc xaõ hoäi, ñöùng möùc giöõa, cao hôn haønh vi did75 thöôøng thaáp hôn toäi phaïm.

c. Toäi phaïm: laø 1 trong nhöõng bieåu hieän cuûa teän naïn xaõ hoäi, bieåu hieän cao nhaát, toäi phaïm laø söï vò phaïm caùc chuaån möïc ñöôïc quy ñònh chính thöùc trong boä luaät hình söï, toäi phaïm bieåu hieän cao nhaát.

- Haønh vi dò thöôøng, khoâng mang laïi haäu quaû gì to lôùn, laøm cho ngöôøi khaùc böïc boäi, böïc töùc, thieáu thieän caïm, khoù chòu. Bieån hieän cuï theå, haønh vi dò thöôøng luoân ñoàng haønh vôùi moïi caù nhaân, troø chuyeän trong lôùp, noùi chuyeän trong cuoäc hoïp, noùi to nôi coâng coäng, laøm vieäc khaùc trong lôùp hoïc, ñoïc baùo, noùi ñieän thoïai, xaõ raùc, khaïc nhoå, chöûi theà, ôû dô, khoe khoang, aên maëc hôû hang, xaâm mình, ñi treå,.

Leäch laïc: tuøy thuoäc vaøo neàn vaên hoùa, dò thöôøng nôi naøy

bình thöôøng nôi khaùc.

- Teä naïn xaõ hoäi: laø vaán ñeà cuûa nhieàu xaõ hoäi, coù ôû baát kyø ñaâu treân theá giôùi, vaán dñeà mang tính toøan caàu. Hieåu khoâng thoáng nhaát, tuøy thuoäc neàn vaên hoùa, chöa coù ñònh nghóa chính thöùc mang tính quoát teá, ví duï maïi daâm laø teän naïn xaõ hoäi ôû vieät nam, ôû thaùi lan laø ngheà nghieäp khoâng laø teä naïn xaõ hoäi.

- Ởû Vieät Nam : teä naïn xaõ hoäi laø 1 hieän töôïng xaõ hoäi theå hieän nhöõng haønh vi sai leäch chuaån möïc xaõ hoäi, teä naïn coù tính 6

phoå bieán, boa goàm nhöõng vi phaïm mang ti`nh nguyeân taéc veà loái soáng, veà truyeàn thoáng, veà vaên hoùa, veà ñaïo ñöùc, veà phong tuïc taäp quaùn, vi phaïm nhöõng quy taéc ñaõ dñöôùc theå cheá hoùa baèng phaù`p luaät, teä naïn xaõ hoäi coù theå ñöa dñeán haäu quaû voâ cuøng nghieâm troïng, coù theå ñe doõa ñeán tính maïng, taøi saûn cuûa con ngöôøi, taïo nguy hieåm cho xaõ hoäi, tröôùc ñaây teä naïn xaõ hoäi khoâng coù naïn nhaân, chæ haïi chính mình, ngaøy nay noù mang caùi haïi ngöôøi khaùc, nguy haïi cho xaõ hoäi nhö: matuùy-ASIDS, röôïc say, côø baïc… teä naïn xaõ hoäi ñang thaâm nhaäp vaøo ñôøi soáng moãi gia ñình, röôïu cheø, côø baïc…teä naïn xaõ hoäi coù nhieàu bieåu hieän khaùc nhau, töø teä naïn xaõ hoäi truyeàn thoáng theâm teä naïn xaõ hoäi hieän ñaïi, chia theo nhoùm.

+ Nhoùm ñaàu tieân laø ma tuùy: teä naïn xaõ hoäi mang tính toøan caàu laø teä naïn xaõ hoäi khoù kieåm soùat, raát khoù loaïi tröø, nguy cô lôùn nhaát (quaûng ninh, haûi phoøng, Tp. HCM).

+ Nhoùm thöù hai laø maïi daâm: ôû vieät nam laø teä naïn xaõ hoäi, xöa nhaát, vieät nam choáng trieät ñeå, quyeát lieät, khoâng ñaït keát quaû, do thieáu tính heä thoáng, thieáu tính ñoàng boä, do chæ ñaùng vaøo maéc xích, caùc coâ gaùi phaûi choáng: ngöôøi mua, chuû chöùa toå chöùc, moâi giôùi, baûo keâ, vaän chuyeån, cho thueâ nhaø , xe, quaàn aùo, son phaán (taát caû baùm vaøo coâ gaùi).

+ nhoùm say röôïu, côø baïc, meâ tín di ñoan: say röôïc khoâng laøm chuû gaây haäu quaû khoân löôøng, côø baïc khoâng coù ngöôøi thaéng, thua sinh troäm caép, baøi baïc hieän ñang phoå bieán, meâ tín dò ñoan, tin vaøo ñieài kyø dò khoâng coù cô sôû khoa hoïc, aûnh höôûng taâm lyù maïnh, tieàn maát taät mang. Coù theå cheát ngöôøi.

+ Teä naïn xaõ hoäi mới: ñua xe, aên caép vaët, aên chôi xa ñoïa, (coù höôùng phaùt trieãn, gaây roái traät töï xaõ hoäi, caøn quaáy, baát hieáu…

- Toäi phaïm laø nhöõng haønh vi ñöôïc ghi nhaän quy ñònh trong boä luaät hình söï, toäi phaïm mang tính toøan caàu, mang tính vónh cöõu, khoâng giaûm maø coøn taêng,toäi phaïm raát nhieàu, gieát ngöôøi, ñoát nhaø, ñaõ thöông, choáng ngöôøi thi haønh coâng vuï, mau baùn chaát matuùy, chieám ñoïat taøi saûn, buoân laäu, töông quan: toäi phaïm hieän nay caùch chuùng ta 1 böôùc chaân mong manh, khoù nhaát laø khoâng khoâng phaïm toäi.

4. cô sôû xaõ hoäi cuûa leäch laïc : Moïi haønh vi con ngöôøi ñeàu coù söï ñònh höôùng cuûa xaõ hoäi, leäch laïc xaõ hoäi laø haønh vi vaø

7

cuõng ñöôïc ñònh höôùng cuûa xaõ hoäi, 3 cô sôû xaõ hoäi cuûa haønh vi leäch laïc.

- Leäch laïc toàn taïi chæ trong moái quan heä vaên hoùa, maø vaên hoùa laø cô sôû cuûa xaõ hoäi, vaên hoùa vieät nam quy ñònh ñi beân tay phaûi, ñuùng hay sai do vaên hoùa quy ñònh.

- Ngöôøi ta chôû thaønh keû leäch laïc khi ngöôøi khaùc xaùc ñònh hoï baèng caùch nhö vaäy. Khi ngöôøi khaùc cho ta laø leäch llaïc, ví duï cöôøi bò cho laø khuøng.

- Caû chuaån möïc vaø caû caùch ngöôøi ta xaùc ñònh haønh vi leäch laïc ñeàu phaûi coù söùc maïnh xaõ hoäi ( coù quyeàn löïc), tri thöùc. Tieàn baïc, quyeàn löïc, tình yeâu, cô baép, tuoåi treû, saéc ñeïp. Coù söùc maïng. Taá`t caû nhöïng gì mình coù maø ngöôøi khaùc khoâng coù, ñoù laø söùc maïnh.

5. Chöùc naêng cuûa leäch laïc: do ñònh kieán ñöa ra bao goàm 4 chöùc naêng muoán toát phaûi hoïc caû ñieàu xaáu ñeå khaúng ñònh ñieàu toát phoøng traùnh.

a/ leäch laïc giuùp khaúng ñònh nhöõng giaù trò vaø chuaån möïc

vaên hoùa.

b/ phaûn öùng laïi leäch laïc laøm roõ hôn ranh giôùi cuûa ñaïo ñöùc, ñaïo ñöùc laø khaùi nieäm tröøu töôïng mô hôø khoù chæ ra ranh giôùi cuûa ñaïo ñöùc, khoù xaùc ñònh laøm cho ñöôïc tôùi ñaâu, ví duï trong quan heä giöõa con vaø meï, con phaûi nghe lôøi meï (toát), ít nghe lôøi meï (cuõng khoâng sao, meï vaãn thöông), con khoâng nghe lôøi meï (meï vaãn thöông), con caûi lôøi meï (meï vaãn thöông), con maéng chöûi meï (meï vaãn thöông), con ñaùnh meï, con ñuoåi meï ( xaõ hoäi leân aùn, ngaên chaën)ranh giôùi caùi gì laøm ñöôïc, laøm ñöôïc tôùi ñaâu, caùi gì khoâng ñöôïc.

c/ phaûn öùng laïi söï leäch laïc laøm taêng söï ñoøan keát xaõ hoäi

thoáng nhaát.

d/ leäch laïc khuyeán khích söï bieán chuyeån xaõ hoäi.

Ví duï: ngaøy xöa chuaån möïc nay laø leäch laïc, phuï nöõ raêng ñe,

xöa leäch laïc nay laø chuaån möïc: phuï nöõ ly hoân.

8

IV. CAÙC LYÙ THUYEÁT GIAÛI THÍCH CAÙC HAØNH VI

LEÄCH LAÏC.

A. Caùc lyù thuyeát theo quan ñieåm phi xaõ hoäi hoïc :

1/ Theo quan ñieåm thaàn hoïc : (khoa hoïc nghiieân cöùu veà toân giaùo baèng thaàn hoïc) voán laø heä tö töôûngñoùng vai troø quan troïng trong 1 giai ñoïan thôøi kyø cuûa xaõ hoäi loøai ngöôøi.

Thaàn hoïc : coù 2 bieåu töôïng luoân mang tính loïai tröø laãn nhau laø caùi thieän vaø caùi aùc, aùnh saùng khaùc boùng toái, thieân ñöôøng ñòa nguïc, theá giôùi naøy coù 2 loaïi ngöôøi, ngöôøi thieän khaùc ngöôøi aùc, thieän naèm trong linh hoàn, aùc naèm trong theå xaùc, ngöôøi thieän laø ngöôøi theo ñaïo, coù ñaïo, tin ñaïo, suøng ñaïo. Ngöôøi aùc laø ngöôøi voâ ñaïo, ngoaøi ñaïo, khoâng coù ñaïo baèng theo quan ñieåm thaàn hoïc. Ñaây chæ laø phaûn aùnh caùch nhìn cuûa 1 ngöôøi 1 nhoùm ngöôøi.

Ñaùng giaù: chæ ra ñöôïc öu ñieåm, khieám khuyeát.

Ñaùng giaù öu ñieåm: ña soá caùc toân giaùo lôùn ñeàu höôùng thieän, hu7oùng con ngöôøi ñeán ñieàu toát, phaûn aùnh thöïc teá, khu xoùm ñaïo vaãn coù nhöng thaáp hôn raát nhiieàu so vôùi vuøng khoâng coù ñaïo.

Veà maët haïn cheá, ñöôïc phaùt bieåu mang tính chuû quan cao, caûm tính ngöôøi thieän laø ngöôøi coù ñaïo…thieáu cô sôû thöïc tieãn, thieáu tính khoa hoïc, coù nhieàu ngöôøi khoâng theo ñaïo vaãn laøm ñieàu aùc.

2/ Theo quan ñieåm sinh hoïc : quan ñieåm coù nhieàu caùch giaû

quyeát.

a. Lyù luaän toá chaát con ngöôøi baèng lyù luaän veà loïai cô theå

: Haønh vi con ngöôøi coù moái lieân heä vôùi hình theå con ngöôøi.

- Ce s ar Lombr o s o (yù ) laø baùc syõ, laøm vieäc trong nhaø tuø,

chöõa beänh cho tuø nhaân hôn 20 naêm, oâng chôït nhaän thaáy, nghieân cöùu vaø ñöa ra lyù luaän trôû thaønh nhaø toäi phaïm hoïc. Oâng thhaáy ña soá tuø nhaân coù hình theå ñaëc bieät, khaùc bieät so vôùi ngöôøi bình thöôøng, khoâng coù söï hoøan thieän cô theå nhö ngöôøi bình thöôøng, ñaây laø nhöõng ngöôøi lai gioáng (trôû laïi gioáng toå tieân) coù xöông quai haøm to, coù goø maù to lôùn, coù nhöõng dò taät ñaët bieät veà maét.

- coù xöông caùnh tay raát daøi, xöông ngoùn tay, ngoùn chaân to

beø, coù boä raêng baát thöôøng: ñaây laø nhöõng keû deã thaønh toäi phaïm.

9

- Wilia m Sh e l d o n (Myõ) nhaø nhaân chuûnh hoïc. Oâng tieán haønh

phaân loaïi cô theå con ngöôøi thaønh 3 daïng ngöôøi cô baûn:

+ Cô theå troøn, beùo , meàm.

+ Löïc löôõng, cô baép, goà gheà, khoâ cöùng suy ra raát deã trôû

thaønh toäi phaïm.

+ Moûng manh, yeáu ñuoái, gaàu, cao:

. Ngöôøi löïc löôõng, cô baép….deã bò kích ñoäng, haêng haùi, hung

haêng, deã noåi noùng, tho baïo, deã rôi vaøo traïng thaùi thaàn kinh caêng thaúng raá deã phaïm toäi.

. Ngöôøi troøn, beùo, meàm: coù tính caùch khoan dung, deã baèng

loøng, deã thaân thieän, deã daõi.

. Ngöôøi nhaûy caûm, ña nghi neân hay daèn vaët, deã xem xeùt noäi

taâm, luoân lo laéng, deã naûn chí, deã thaát voïng.

b. Lyù lua ä n v e à nhi e ã n sa é c th e å (ph o å bi e á n ôû My õ ) gi ô ùi tính :

- Kyõ thuaät hieän ñaïi. - Trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät cao (ôû vieät nam ñaét tieàn) thaáy

ñöôïc moái quan heä giöõa nhieãm saéc theå vôùi haønh vi toäi phaïm, ôû ngöôøi ñaøn oâng bình thöôøng coù nhieãm saéc theå laø (XY) phuï nöõ laø (XYY) thöôøng coù haønh vi voâ cuøng taøn aùc gieát ngöôøi haønh loïat. Ôû phuï nöõ thì töông töï (XX+X) gieát ngöôøi haøng loïat.

c. Lyù lua ä n v e à traï n g th a ù i ng u y hi e ã m : nhaø toäi phaïm hoïc

ngöôøi YÙ Garosgolo trong cuoán caùc tieâu chuaån cuûa traïng thaùi nguy hieåm, trình baøy nhöõng ngöôøi coù ñaëc ñieåm cô baûn nhj7 sau deã rôi vaøo haønh vi leäch laïc.

chuû nghóa vò kyõ, ích kyû. Coù tính khoâng vöõng vaøng, khoâng laäp tröôøng, khoâng chính

kieân.

Tính coâng kích: hay kích ñoäng ngöôøi khaùc deã sinh chuyeän. Söï laõnh ñaïm veà caûm giaùc: thôø ô, khoâng chuù yù, khoâng quan

taâm (coøn nhieàu tính caùch khaùc).

d. Lyù lua ä n v e à tính di tru y e à n : caùc nhaø nghieân cöùu veà toäi

phaïm coù chöùng minh toäi phaïm coù nguyeân nhaân ôû con ngöôøi coù toá chaát, coù haït nhaân teá baøo choáng ñoái xaõ hoäi di truyeàn töø theá heä naøy sang theá heä khaùc. Khi nghieân cöùu veà tính di truyeàn ngöôøi ta nghieân cöùu gia phaû thì thaáy oâng – cha – con ñeàu phaïm toäi nhö nhau.

10

e. Lyù lua ä n chu û n g to ä c : (chuûng ngöôøi) ñaïi dieäm ôû Myõ: hoï

cho raèng nhöõng ngöôøi da ñen ôû Myõ luoân phaïm toäi vaø phaõm toäi nhieàu hôn, tyû leä cao (ñaây laø lyù luaän phaûn ñoäng döïa treân chuû nghóa phaân bieät chuûng toäc, hoï boû qua nguyeân nhaân xaõ hoäi, khoâng coù cô sôû khoa hoïc… ñöùc quoác xaõ cho raèng daân toäc Ñöùc laø daân toäc thöôûng ñaúng. Daân da vaøng laø nhöôïc ñieåm baèng lyù thuyeát phaûn ñoäng. Daân da ñen ngheøo khoå di cö vaøo Myõ, soáng khoù khaên, taàng lôùp döôùi ñaùy xaõ hoäi neân ngheøo khoå: nguyeân nhaân xaõ hoäi.

3. th e o qu a n ñi e å m taâ m lyù hoïc : ñaïi dieän laø Sigmunel Freud

trong “phaân taâm hoïc” nhaø taâm lyù hoïc, trieát hoïc xaõ hoäi, loø chuyeân gia tình duïc hoïc hieän ñaïi.

Khaùi nieäm “Libido” naêng löïc tình duïc cuûa con ngöôøi noù quyeát ñònh taát caû haønh vi con ngöôøi, thöùc ñaåy baûn naêng, theo Frend: noäi taâm, noäi taïi con ngöôøi chia laøm 3 phaàn:

+ phaàn ñaàu oâng goïi laø Id (It): baûn naêng laø phaàn voâ thöùc trong noäi taïi con ngöôøi, nhöng ñoøi hoûi cô baûn cuûa con ngöôøi, trong ñoù cô baûn naêng goác laø “Libidl” baèng baûn naêng tình duïc, luoân ñoøi hoûi phaûi ñöôïc ñaùp öùng ngay, thöc teá khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñaùp öùng ñöôïc, neáu baûn naêng troåi daäy thì deã vaøo haønh vi phaïm toäi.

+ phaàn 2 laø “Ego” baøn ngaõ, caùi toâi “seff” bieåu hieän cho phaàn

lyù trí, nhaän thöùc vaán ñeà ñieàu hoøa baûb naêng ñaïi dieän cho yù thöùc cuûa con ngöôøi, noù coù nhieäm vuï coá gaéng quaân bình giöõa ñoøi hoûi cuûa voâ thöùc baèng baûn naêng vôùi laïi ñaùp öùng thöïc teá xaõ hoäi.

+ phaàn thöù 3 laø Super ego: siueâ ngaõ, vöôït leân treân caùi toâi laø, phaàn vaên hoùa treân moãi ngöôøi, phaàn lyù trí, phaàn ñöôïc hoïc, löông tri, khi Ego khoâng laøm toát nhieäm vuï quaân bình baûn naêng vôùi ñôøi soáng thöïc teá, ñeå Id troäi daäy ñaåy con ngöôøi rôi vaøo haønh vi leäch laïc, khi Super Ego troåi daäy maïnh thì con ngöôøi rôi vaøo öùc cheá (tích cöïc) leäch laïc tícvh cöïc, töï huûy hoaïi chính mình do giöõ danh cuûa mình.

* Toäi thöù nhaát laø hieáp daâm: baáy kyø ai cuõng coù theå phaïm

toäi.

* Toäi thöù 2 laø ngöôøi coù haønh vi leäch laïc tình duïc, söu taàm

hình aûnh, ñoà loùt, ngoù troâm.

11

4. caù c lyù th u y e á t th e o qu a n ñi e å m sin h th a ù i hoï c ( m o â i trö ô ø n g

ba è n g th e á gi ô ù i t öï nhi e â n xun g qu a n h ta) coù 2 caù c h ti e á p ca ä n :

- Treân cô sôû cuûa moäi tröôøng töï nhieân: toøan boä theá giôùi töï

nhieân quanh chuùng ta, khí haäu, soâng nöôùc, ñaát ñai, thöïc vaát. Ñoäng vaät aûnh höôûng ñeán haønh vi con ngöôøi coù theå taïo neân söï leäch laïc “ khí thieâng soâng nuùi ñaõ taïo neân Hoà Ch1i minh vó ñaïi” thöïc vaät, ñoäng vaät, cung caáp thöïc phaåm suy ra aên cuûng laøm aûnh höôûng tình caûm con ngöôøi, ngöôøi aên ñoäng vaät maøu ñoû thöôøng hung haêng, yeáu toá thôøi gian (laø yeáu toá töï nhieân) cuõng coù quan heä vôùi haønh vi con ngöôøi: buoåi saùng, hieàn laønh, giiaûi quyeát coâng vieäc toát, coâng vieäc haønh chính toát nhaát vaøo buoåi saùng.

Trong tuaàn: ñaàu tuaàn coâng vieäc toát hôn cuoái tuaán, trong

thaùng, ñaëc bieät ñoái vôùi phuï nöõ.

Trong naêm: tæ leä toäi phaïm taêng leân vaøo muøa heø, ôû AÙ

Ñoâng: ngöôøi ta tìm ra chu kyø 7 naêm: aûnh höôûng taùc ñoäng maïnh ñeán haønh vi leâch llaïc cuûa moãi con ngöôøi, 7 tuoåi, 14 toâuûi (daäy thì), 21 tuoåi, hôn hôn 90% toäi phaïm ngaøy nay ôû tuoåi thanh nieân, 28 tuoåi, ñaët bieät 49 tuoåi cöïc kyø nguy hieåm cho ñaøn oâng khoù chòu cho nöõ: tính khí thaát thöôøng, thay ñoåi taâm sinh lyù.

b. Tìm hie å u mo á i qu a n he ä tre â n cô sô û mo â i trö ô ø n g xaõ ho äi:

Xaõ hoäi coù 2 moâi tröôøng: moâi tröôøng xaõ hoäi ñoâ thò, vaø moâi tröôøng xaõ hoäi noâng thoân, tæ leä toäi phaïm ôû ñoâ thò bao giôø cuõng lôùn hôn raát nhieàu so vôùi toäi phaïm ôû noâng thoân ,ñoâ thò: ñoâng ngöôøi tuy ít bieát veà nhau, toäi phaïm lôïi duïng noâng thoân, ít ngöôøi, ôû xa nhau, nhöng raát quan taâm vôùi nhau toäi phaïm noâng thoân tæ leä raát thaáp vaø deã bò phaùt hieän.

B, CAÙC LYÙ THUYEÁT GIAÛI THÍCH CAÙC HAØNH VI LEÄCH LAÏC THEO XAÕ HOÄI HOÏC : (TOÀN TAÏI NHIEÀU LYÙ THUYEÁT KHAÙC NHAU.

1. Thuy e á t phi chu a å n möï c : 3 ñaïi dieän.

a.Emil e Durkh e i m: quan taâm toäi phaïm vôùi xaõ hoäi oâng vieát cuoán “Töï Töû”, oâng phaûn ñoái taát caû caùc nguyeân nhaân khaùc nguyeân nhaân xaõ hoäi gaây neân toäi phaïm. Oâng cho raèng haønh vò toäi phaïm phaûi giaûi thích baèng haønh vi xh khaùc. Baát kyø caù nhaân naøo sinh ra thì XH cuõng toàn taïi, XH coù nhöõng quiu taéc, giaù trò, chuaån möïc saün coù, traùch nhieäm moãi caù nhaân laø tuaân thuû nhöõng qui taéc ñoù. Nhö vaäy qui taéc, chuaån möïc, giaù trò daãn daét nhaønh vò

12

con ngöôøi. Ngöôøi laøm theo qui taéc… laø con ngöôøi ñang mong muoán ñieàu gì. Ñi beân leà phaûi ñeå an toøan. Ta bieát XH luoân thay ñoåi, khoâng baát bieán, coù nhöõng thay ñoåi raát lôùn laøm ñaûo loän aátt caû qui taéc, chuaån möïc, giaù trò, trong XH; con ngöôøi rôi vaøo söï roái loïan, maát ñònh höôùng deå daãn ñeán haønh vi leäch laïc => deã töï töû, töï töû vò tha, töï töû vò kyû, Oâng cho raèng XH phaùt trieån tích töïc ñi leân hay suy thoùai ñi xuoáng, töï töû nhieàu. Oâng raát coù traùch nhieäm, nhöõng qui taéc bieán ñoåi seõ laøm roái loïan XH, oâng ñöa ra nguyeân nhaân gaây ra roái loïan traät töï XH, coù 2 nguyeân nhaân.

- Söï hoøa troän cuûa caùc toân giaùo, saéc toäc chung toäc maø

moãi mhoùm coù toân chæ, muïc ñích qui taéc cuûa mình, vaên hoùa rieâng, chính kieåm rieâng deã laøm roái loïan.

- Tæ leä cao cuûa vieäc nhaäp cö vaø xuaát cö ra khoûi coäng ñoàng

taêng tính hoãn taïp, tính khoâng ñoàng nhaát laøm loûng leûo, deã daãn ñeán xung ñoät, maåu thuaån, baát hoøa. TP.HCM duû 64 tænh thaønh, 54 daân toäc, 10 nöôùc Asian TP tieàm aån ngay coù roái loïan caàn coù söï laõnh ñaïo XH toát.

b.Travi s Hirsh e â : nhaø toäi phaïm hoïc ñöa ra thuyeát phi chuaån möïc, oâng ñöa ra “nhöõng moái quan heä XH” caëp lieân töø caøng … caøng…

- Caøng tin töôûng vaøo nhöõng giaù trò truyeàn thoáng( nhöõng gì

ñaõ ñöôïc thöû thaùch ñuùc keát, gaén boù theo thôøi gian)

- Caøng raøng raøng buoäc vaøo nhöõng muïc ñích ñeå thaønh coâng.

- Caøng ñoøi hoûi vaøo nhöõng hoïat ñoäng maø XH chaáp nhaän.

- Caøng gaén boù vôùi cha meï, caøng gaén boù vôùi tröôøng hoïc,

caøng gaén boù vôùi baïn beø toát => caøng ít rôi vaøo haønh vi leäch laïc, ít rôi vaøo toäi phaïm.( Hieän baïn beø ñang laø moái lo ngaïi lôùn).

c.Ro b e r t Mert o n: nhaø nghieân cöùu toäi phaïm boå sung quan ñieåm cuûa Durkhiem leäch laïc laø keát quaû cuûa söï khoâng ñoàng nhaát giöõa muïc ñích vaên hoùa vaø phöông tieän ñöôïc XH chaáp nhaän ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích vaên hoùa ñoù, phaûi laø phöông tieän ñöôïc XH chaáp nhaän neáu khoâng deã rôi vaøo haønh vi leäch laïc. Ví duï mong muoán giaøu coù phaûi coá gaéng lao ñoäng. Nhöõng ngöôøi söû duïng phöông tieän khaùc: cöôùp, buoân laäu… vaãn coù theå ñaït ñöôïc söï giaøu coù nhöõng khoâng ñöôïc xaõ hoäi chaáp nhaän neân ñoù laø haønh vi leäch laïc, leäch laïc muïc ñích khaùc phöông tieän khoâng ñöôïc xaõ hoäi chaáp nhaän.

13

2. Giaûi thíc h ha ø n h vi le ä c h laïc tre â n cô sô û va ê n hoù a , co ø n

: Vaên hoùa ñaõ trôû thaønh khoa hoïc.

goïi laø va ê n hoù a phuï leä c h laïc Khoa hoïc lôùn, vaên hoùa, toân giaùo laø 2 ñoái töôïng ñaàu tieân ñöôïc xaõ hoäi hoïc nghieân cöùu, khaùi nieäm vaên hoùa raát roäng lôùn, neáu vaên hoùa khoâng ñöôïc xem xeùt döôùi goùc ñoä xaõ hoäi hoïc thì seõ khoâng xaùc ñònh vaên hoùa phuï, vaên hoùa rieâng cuûa loøai ngöôøi Hoa ôû Viieät nam, vaên hoùa cuûa sinh vieân: laø vaên hoùa phuï……

a. Seli n : nhaán maïnh: leäch laïc phaùt sinh laø do nhöõng ñoái khaùng giöõa caùc chuaån möïc vaên hoùa, söï ñoái khaùng giöõa vaên hoùa chính thoáng vôùi vaên hoùa phuï. Coâng an vaên hoùa chính thoáng, baûo veä traät töï trò an, baûo veä tính maïng taøi saûn cuûa coâng daân, vaên hoùa phuï ñoái vôùi treû lang thang thì coâng an khoâng phaûi laø ngöôøi baûo veä hoï, maø laø ngöôøi baét boû chuùng. Daân laønh ñeán coâng an, cöôùp gaëp coâng an thì boû troán.

b. Sat h e r l a n d : Ñöa ra quan ñieåm, haønh vi leäch laïc maø con

ngöôøi coù ñöôïc laø do con ngöôøi ñöôïc hoïc cuï theå: neáu chuùng ta coù moái quan heä thöôøng xuyeân tieáp xuùc chôi vôùi ngöôøi naém giöõ haønh vi leäch laïc, keû toäi phaïm thì ta seõ hoïc haønh vi leäch laïc. Söï aûnh höôûng cuûa ngöõng ngöôøi naém giöõ giaù trò xaáu taùc ñoäng nhanh ñeán chuùng ta neáu ta tieáp xuùc, chôùi vôùi hoï. Hoïc ñieàu xaáu raát nhanh, ñieàu toát thì hoïc caû ñôøi.

c. Clow a d & Ohlin : Hôn caû Satherland : Coù ñieàu kieän chæ caàn tieáp xuùc vôùi (coù cô hoäi) haønh vi leäc laïc laø ñaõ coù haønh vi leäc laïc : leäch laïc raát nguy cô, coù ñieàu kieän tieáp xuùc, coù cô hoäi tieáp xuùc “keû leäch laïc thaønh coâng” (keû toäi phaïm) thì deã trôû thaønh keû leäch laïc, keû leäch laïc höôùng noù laø thaàn töôïng aûnh höôûng maïnh ñoái vôùi keû khaùc.

3. Lyù thu y e á t ga ù n nha õ n : Howard Becker cuoán saùch “Keû

ngoøai cuoäc” khaèng ñònh leäch laïc sinh ta laø bôûi thaàn quyeàn cuûa nhoùm quyeàn löïcaùp ñaët haønh vi tieâu chuaån cuûa mình leân nhöõng keû khaùc vaø gaùn cho keû khaùc nhö laø nhöõng keû ngoøai cuoäc => keû leäch laïc khi keû khaùc khoâng thöïc heäin, khoâng tuaân thuû theo nhöõng ñieàu hoï ñaët ra.

Becker cho raèng haønh ñoäng bò gaùn cho leäch laïch hay khoâng

tuøy thuoäc vaøo thöïc chaát cuûa haønh ñoäng vaø moät phaàn do keû coù söùc maïnh quyeàn löïc gaùn nhaõn cho ngöôøi khaùc khi hoï khoâng thöïc hieän theo ñieàu hoï ñaët ra. Nhaõn chính thöùc, toå chöùc cô quan Nhaø nöôùc gaùn cho thaønh vieân trong XH neáu coù haønh vi leäch laïc. Nhaõn khoâng chính thöùc, do nhoùm sô caáp, nhoùm thöù caáp gaùn cho thaønh

14

vieân cuûa mình : gia ñình, baïn beø. Nhoùm sô caáp daùn nhaõn cho thaønh vieân cuûa mình nhaõn khoâng chính thöùc : Thaèng laøm bieáng, thaèng ôû dô, voâ tích söï … chuû yeáu trong baïn beø thöôøng laø nhaõn xaáu.

Nha õ n ñuù n g : ñuùng vôùi thöïc chaát haønh ñoäng gaây ra gieát

ngöôøi, keû voâ traùc nhieäm maø thöïc chaát ñuùng nhö vaäy.

Nha õ n sai : khoâng thích hôïp, khoâng ñuùng vôùi ngöôøi ñoù hoaëc

tröôùc ñaây laø ñuùng, ngaøy nay khoâng ñuùng thöïc chaát nöõa : thaèng an caép, nhaõn sai nhieàu tröôøng hôïp khoù ñính chính : ngöôøi tha tuø veà bò ñeo ñaúng hoaøi. Gaùn nhaõn sai phaûi coù haønh ñoäng gôõ nhaøn, boùc nhaõn, laø vieäc laøm heát söùc khoù khaên töø caû 2 phía, ngöôøi daùn nhaõn sai phaûi duõng caûm, nhaân ñaïo, nhaân vaên, phaûi thaáy haäu quaû cuûa vieäc daùn nhaõn sai maø gôõ nhaõn cho ngöôøi khaùc. Ngöôøi bò daùn nhaõn sai raát khoå sôû, chòu ñöïng, thaäm chí rôi vaøo beá taéc.

V. PHÒNG CH NG – PHÒNG NG A T I PH M : Ừ Ộ Ố Ạ Ta tìm hieåu

nguyeân nhaân ñeå ngaên ngöøa, phoøng ngöøa toäi phaïm (tính XH).

1. Vaán ñe à lyù lua ä n chu n g : Phoøng choáng toäi phaïm vöøa mang

tính lyù luaän vöøa mang tính thöïc tieãn, heát söùc phöùc taïp, quan troïng neân khoâng phoøng choáng toát seõ aûnh höôûng ñeán kinh teá, chính trò, nöôùc ta chaäm phaùt trieån do toäi phaïm tham oâ, tham nhuõng, do toäi phaïm phaù hoaïi, coâng taùc phoøng choáng toäi phaïm phaûi thöïc hieän nguyeân taéc chung nhö sau :

- Phaûi tieán haønh thöôøng xuyeân : (Ta hay laøm theo töøng ñôït.

Chieán dòch), ta chæ leân aùn veà nhaän thöùc, veà ñaïo ñöùc nhöng nhöõng keû toäi phaïm raát chuyeân nghieäp, raønh taâm lyù, khoâng ñöôïc xem thöôøng.

- phoøng choáng hieäu quaû phaûi ñoàng boä : Coâng an khoâng laøm

xueå 90% thoâng tin do nhaân daân cung caáp, taát caû moïi ngöôøi Ñaûng, Chính quyeàn … daân caùc ñòa phöông cuøng nhau laøm thieáu nhö : chính xaùc, ñaùng tin caäy.

- Phaûi coù heä thoáng phong choáng : Töùc laø coù tính khoa hoïc

choáng caùi gì ? choáng ôû ñaâu ?, choáng ai, choáng luùc naøo ? choáng bao nhieâu ngöôøi, choáng ra sao phaûi cuï theå, chi tieát, coù baøi baûn, coù keá hoaïch, coù chöông trình, phaûi döï ñoùan dieãn bieán tình hình thuaän lôïi, khoù khaên…

- Phaûi ñaûm baûo veà maët vaät chaát : phaûi coù phöông tieän

coâng cuï.

15

Hình thöùc phoøng choáng toäi phaïm: caáp ñoä vó moâ vaø vó moâ:

- Caáp ñoä vó moâ: chính laø vieäc tröøng trò keû phaïm toäi tieán haønh tru toá, xeùt xöû ñöa ra hình phaït vôùi keû phaïm toäi: thuoäc lónh vöïc cuûa cô quan baûo veä phaùp luaät coâng vieäc naøy ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân: ñaây laø caùch phoøng ngöøa, ñaây chæ laø giaûi quyeát haäu quaû.

- Caáp ñoä vó moâ: roäng lôùn mang tính chieán löôïc, laâu daøi, cô

baûn, thöïc chaát muoán phoøng choáng toäi phaïm phaûi caûi thieän neàn kinh teá, phaùt trieån kinh teá, taïo coâng vieäc laøm ñeå moïi ngöôøi coù ñoàng löông, coù htu nhaäp, hôn 90% toäi phaïm xuaát phaùt töø kinh teá, ñoùi ngheøo, baàn cuøng sinh ñaïo taëc, nhaèm cö vi baát thieän. Ñaây laø caùch giaaûi quyeát vaán ñeà toäi phaïm raát caên cô, raát cô baûn, laâu daøi, xaây döïng kinh teá, môû roäng phaùt trieãn caùc coâng ty xí nghieäp taïo vieäc laøm giuùp thu nhaäp, ôû vieät nam tæ leä thaát nghieäp töông ñoái cao 1,5 trieäu ngöôøi thaát nghieäp… ta phaûi xoùa boû nhöõng nguyeân nhaân, nhöõng ñieàu kieän coù theå daãn ñeán toäi phaïm, caûi thieän vaán ñeà xaõ hoäi baèng taïo xaõ hoäi laønh maïng, trong saùng, xaây döïng coâng vieân nôi vui chôi giaûi chí laønh maïng môû lôùp hoïc ñeå thu huùt ngöôøi hoïc, nhaát laø thanh nieân, khoâng cho buoân baùn dao suùng, vuõ khí nguy hieåm….taêng cöôøng giaùo duïc, hoøan thieän nhaân caùch cho con ngöôøi, giuùp giaûm bôùt toäi phaïm.

Nhöõng quan ñieåm phoøng ngöøa toäi phaïm : moät soá lyù thuyeát

phoøng ngöøa toäi phaïm.

a. qu a n ñie å m pho ø n g ng ö ø a ph a ù p lyù: cô quan thöïc thi, baûo veä

phaùp luaät ñeå baét vaø xöû lyù nhöõng keû phaïm toäi caên cöù vaøo quy ñònh cuûa phaùt luaät, phaùp lyù. Noù cuõng tích cöïc ngaên ngöøa toäi phaïm nhöng chæ theo……vuï, thieáu caên cöù,

b. qu a n ñi e å m pho ø n g ng ö ø a sin h hoïc y hoïc : cuûa baùc syõ veà

taâm thaàn: cho raèng nhöõng keû toäi phaïm laø nhöõng ngöôøi bò beänh lieân quan thaàn kinh, taâm trí, khoâng bình thöôøng. Ñeå chöõa trò toäi phaïm phaûi aùp duïng bieän phaùp y teá laâm saøng ñeå chöõa trò cho toäi phaïm phaûi laäp beänh vieän taâm thaàn ñeå chöõa trò ngöôøi toäi phaïm.

c. Quan ñi e å m ph o ø n g ng ö ø a XH: Lyù thuyeát lôùn, keâu goïi toøan

theå XH oïi ngöôøi, moïi toå chöùc ñeàu tham gia phoøng ngöøa choáng toäi phaïm, ñöôïc nhieàu ngöôøi uûng hoä raát hieäu quaû.

3.N g u y e â n ta é c ph o ø n g cho á n g toäi phaï m :

16

a. Ngu y e â n ta é c ph a ù p ch e á : moïi vieäc laøm phaûi hôïp phaùp,

hôïp hieân khi phoøng choáng toäi phaïm, khoâng phaûi muoán baét, muoán giöõ ai luùc naøo (thôøi gian bao laâu) cuõng ñöôïc.

b. Ngu y e â n ta é c daâ n chu û : phaûi keâu goïi ñoâng ñaûo quaàn

chuùng nhaân daân tham gia phoøng choáng toäi phaïm.

c. Ngu y e â n ta é c nha â n ñaï o: moïi bieän phaùp cuõng ñeàu laø ñeå

traû cho ngöôøi phaïm toäi veà laïi vôùi XH. 1/3 thôøi gian thi haønh aùn ñöôïc xeùt aân xaù veà tröôùc thôøi haïn.

d. Ngu y e â n ta é c kh o a hoïc va ø tie á n bo ä: khoa hoïc hình söï chæ

thua keùm khoa hoïc coâng ngheä thoâng tin.

e. Ngu y e â n ta é c pho á i hôïp cha ë t ch e õ : giöõa caùc chuû theå

phoøng choáng toäi phaïm: daân, cô quan, toå chöùc, caû ñòa phöông.

f. Ngu y e â n ta é c cuï th e å : choáng toäi phaïm phaûi cuï theå töøng chi

tieát: lónh vöïc, haønh vi, ñòa ñieåm, thôøi gian con ngöôøi, soá löôïng toäi phaïm, nhaø tuø, töøng chi tieát trong phöông aùn, keá hoïach phoøng choáng toäi phaïm.

Chuû th e å ph o ø n g ch o á n g toäi ph aï m ôû Vie ä t Nam .

Caùc toå chöùc Ñaõng, laõnh ñaïo, chính quyeàn toå chöùc thöïc

hieän, caùc toå chöùc chính trò XH, caùc toå chöùc XH, nhaân daân ( giaø treû… ) cuøng phoái hôïp tham gia.

VI. D BÁO T I PH M VÀ T I PH M TRONG T Ộ Ộ Ự Ạ Ạ ƯƠ NG

LAI G N :Ầ

1.D ö ï baù o toäi phaï m: ñaõ coù ôû moãi ngöôøi, ôû caùc lónh vöïc trong ñôøi doáng XH, moäi caù nhaân ñeàu coù döï baùo cuûa mình seõ laøm gì. Döï baùo laø 1 ngaønh khoa hoïc, ôû Myõ döï baùo, chính xaùc, coù cô sôû khoa hoïc ôû caùc CM soá thoáng keâ, döï kieán, ñieàu tra, phaân tích tình hình CT, KT, XH, caùc moái töông quan caùc moái lieân heä, caùc vuï vieäc ñaõ xaûy ra trong quaù khöù, döï baùo cho töông lai. Ai muoán thaønh coâng phaûi laøm toát döï baùo cho mình, coù cô sôû khoa hoïc.

Döï baùo toäi phaïm laø lónh vöïc cuõng raát quan troïng, coù vai troø

raát quan troïng giuùp cô quan thi haønh phaùp luaät leân keá hoïach chính xaùc ñeå ñaáu tranh vôùi vaán ñeà toäi phaïm. Döï baùo chính xaùc, keá hoïach chính xaùc toát, mang laïi hieäu quaû cao “thaønh coâng hay thaát baïi cuûa nhieàu quoác gia trong vieäc phaùt trieån kinh teá, XH coù söï

17

ñoùng goùp khoâng nhoû cuûa döï baùo toäi phaïm, coù phaàn quan troïng cuûa döï baùo toäi phaïm.

2.To äi ph aï m tron g tö ô n g lai (gaàn): ñaõ hieän dieän trong XH.

a. Döï baù o to äi phaï m s e õ ma á t ñi: cuoäc soáng luoân bieán ñoäng,

phaùp luaät cuõng bieán ñoåi theo, toäi phaïm ñaõ thay ñoåi hoaëc bieán maát. Vöôït bieân phaûn quoác vöôït bieân traùi pheùp, toäi buoân baùn tem phieáu, buoân baùn vaøng baïc, buoân baùn ngoïai teä, haøng traùi pheùp, haøng laäu, gaïo noâng saûn … Töông lai toäi ñaàu cô , tích tröõ seõ maát ñi.

b. Döï baù o toäi ph aï m s e õ xu a á t hi e ä n : coù 3 toäi phaïm seõ xuaát

hieän trong töông lai. Toäi phaïm lieân quan ñeán moâi tröôøng chuùng ta khoâng theâû soáng thieáu moâi tröôøng, nöôùc, ñaát, thöïc ñoäng vaät, khoâng khí, con ngöôøng ngaøy caøng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, con ngöôøi ñang töï gieát cheát chính mình, caùc nöôùc ñang laøm raát maïnh, VN baét ñaàu phaù ruoäng, ñoäng vaät quyù hieám, moâi tröôøng laø thieân nhieân xung quanh ta. Phaûi coù luaät baûo veä moâi tröôøng.

Toäi phaïm lieân quan ñeán maùy tính (computer) thaønh quaû vó ñaïi cuûa con ngöôøi theá kyû 20, du nhaäp moãi VN thaäp nieân 80( TK 20) coù lôïi ích trong moïi lónh vöïc ñôøi soáng XH, maët tieâu cöïc cuûa noù, côn nguy haïi raát lôùn, raát nguy hieåm coù theå laøm say vong theá giôùi loøai ngöôøi, vi ruùt maùy tính phaù hoïai döõ lieäu. Caùc nöôùc coù luaät tröøng trò Hacker, truyeàn virus, VN ñöùng thöù 3 veà truy caäp trang veb khieâu daâm, cöôùp taøi khoûan treân maïng, ôû Myõ xöû raát naëng do ngöôøi hieåu bieát thöïc hieän haønh vi.

Toäi phaïm lieân quan ñeán thuû tuïc haønh chính vôùi söï xuaát

hieän cuûa vaên minh con ngöôøi, giuùp quaûnn lyù ñieàu haønh XH noù ñang theå hieän maët traùi ñang gieát cheát quyeàn töï do cuûa con ngöôøi ñi ngöôïc laïi cuoäc chôi ban ñaàu cuûa thuû tuïc haønh chính tröôùc ñaây gaây bquoác naïn tham nhöõng 20 naêm ñi kieän ñôøi nhaø 30 kieän ñôn töø, 15 chöõ kyù, khoâng ñöôïc giaûi quyeát . ngöôøi nhaän thuû tuïc haønh chính ñang haønh haï ngöôøi khaùc, caùch vaän minh lieân söï, Caùc nöôùc qui ñònh chaët cheõ vaø xöû raát naëng neáu khoâng thöïc hieän ñuùng qui trình thuû tuïc haønh chính quy ñònh sai phaïm, leäch laïc, haïch saùch, ñoøi ñuùt loùt, laáy tieàn.

c. Döï baù o 1 so á to äi ph aï m kha ù c : toäi caám treû em tôùi tröôøng,

ta hieän coù ngaøy toøan daân ñöa treû em ñeán tröôøng, khoâng cho treû ñi hoïc laø toäi phaïm, toäi veà moâi tröôøng, toäi vi phaïm baûn quyeàn, vaên hoïc aâm nhaïc, hoäi hoïa … toäi phaïm coâng ngheä cao, keå caû maùy

18

tính, ñieän thoïai di ñoäng, ti vi, videùo, maùy aûnh leân maïng … Ñaùnh caép mua baùn boä phaän cô theå ngöôøi.

Ôn thi XHH t

i ph m (90 phút) đ đóng.

ộ

ề

ạ

Câu 1 : Phân bi t Xã h i h c t ệ ộ ọ ộ i ph m và T i ph m h c ? ộ ạ ạ ọ

Câu 2 : Khái ni m l ch l c Xã h i ? đ c đi m, bi u hi n, c s ơ ở ể ệ ể ệ ệ ạ ặ ộ

ch c ứ năng c a l ch l c ? Ví d Vi t Nam ? ủ ệ ạ ụ ở ệ

ỉ ủ ệ ạ n n xã h i và nh h ộ ả ưở ng

Câu 3 : Hãy ch ra nguyên nhân c a t c a t ủ ệ n n đ i v i xã h i Vi t Nam ? ố ớ ệ ạ ộ

- Nguyên nhân ch quan, khách quan, nh h ng ? ủ ả ưở

ế ạ ị

ệ ủ ư ế ạ

Câu 4 : Trình bày lý thuy t hành vi l ch l c mà anh, ch quan tâm nh t, cho ý ki n đánh giá c a mình ? (đ a ra 1 đ i di n, u, ệ ư ấ khuy t c a nó). ế ủ

ữ Câu 5 : Anh, ch trình bày 1 trong nh ng bi n pháp kh thi, h u ữ ệ ả ị

hi u ệ

nh t đ phòng ch ng t n n hay t ấ ể ố ệ ạ ộ i ph m. ạ

ủ ự ệ ấ

i ph m, d báo t i ph m s xu t hi n Câu 6 : Vai trò c a d báo t ẽ ộ ạ ộ i ph m này ? i có t i vì sao l ng lai, lý gi trong t ộ ả ạ ạ ự ạ ươ

19

20