ườ

ự

ệ

ễ

ị

Ng

i th c hi n: Nguy n Th  Vân­K40HVCC

Khái Ni m ệ

ớ ớ

ế ế

ố ượ ố ượ

ủ ủ

ể ể

ng th y quy n  ng th y quy n  ấ ấ

ề ề

ạ ạ

ấ ấ

ướ * N c chi m t ướ * N c chi m t ấ * Ch t hòa tan : io ( ch t khoáng, ch t khí ), ch t huy n phù, h t keo ấ * Ch t hòa tan : io ( ch t khoáng, ch t khí ), ch t huy n phù, h t keo ỷ ệ * T  l ỷ ệ * T  l

i 96% kh i l i 96% kh i l ấ ấ ể ồ ướ c trong khí quy n ể ồ ướ c trong khí quy n

các ngu n n  các ngu n n

ỉ ệ ầ Thành ph n và t  l

ố ướ ố ướ ự ự ỏ ị ỏ ị ớ ớ S  phân b  n S  phân b  n c trong trong l p v  đ a lí  c trong trong l p v  đ a lí

ầ

ướ

Tu n hoàn n

c

c là s  t n t

ướ ấ

ậ ự ồ ạ i và v n đ ng  ấ

ấ

ướ

ể ừ ạ

ạ

ể ơ ồ

ừ ể ỏ

ể ắ

ướ

ừ

ễ c đã và đang di n ra t ấ ề

hàng  ụ t c  cu c s ng trên Trái Đ t đ u ph   ắ ẳ ẽ

ộ

ể ố

ộ ầ  * Vòng tu n hoàn n c a nủ ước trên m tặ  đ t, trong lòng đ t và trong  b u ầ khí quy nể  c aủ  Trái Đ tấ . N c trái đ t luôn  ộ ậ v n đ ng và chuy n t  tr ng thái này sang tr ng   th  l ng sang th  h i r i th  r n và  thái khác, t ượ ạ i. c l ng ầ * Vòng tu n hoàn n ấ ả ộ ố ỉ t  năm và t thu c vào nó, Trái Đ t ch c h n s  là m t n i  không th  s ng đ

ấ ượ ế c n u không có n

ộ ơ ướ   c

1. N c r i xu ng ướ ơ ố

2. Dòng ch yả

3. N c ướ ng mầ

ạ ầ ướ Các giai đo n tu n hoàn n c

ủ ướ ầ ấ Vòng tu n hoàn c a n c trên trái đ t

ậ

ỏ ể ủ ướ ơ ạ ố ơ ạ ầ Vòng tu n hoàn nh chu trình v n chuy n c a n giai đo n là b c h i và r i t ỉ c ch  có 2  ỗ i ch .

ầ

ạ ướ ơ c có 3 giai  ặ

ướ ơ

ả

ỗ ư ể ể ủ ướ ả c r i, dòng ch y ho c có  ầ c r i, ng m và dòng  ầ ạ ơ ở ỗ  ch   i r i  ướ ạ i d ng m t ch  nh ng l c di chuy n theo gió d

ớ Vòng tu n hoàn l n ậ chu trình v n chuy n c a n ố ơ đo n: b c h i, n ạ ố ơ 4 giai đo n b c h i, n ấ ủ ư ặ ch y. Đ c tr ng nh t c a vòng tu n hoàn  ố ơ ở ộ này là b c h i  ơ ướ khác, h i n mây.

ỏ ầ 1.Vòng tu n hoàn nh

Mây

M aư

ướ ố ơ N c b c h i

ỏ

ầ Vòng tu n hoàn nh

ớ ầ 2.Vòng tu n hoàn l n ạ ươ

ng

M aư

ố ơ

ể Bi n, đ i d                b c h i

ấ ề

Mây ư  ( gió đ a vào đ t li n )

ố ướ

Sông su i n

ầ c ng m

ạ ươ

ể

Bi n, đ i d

ng

ư Gió đ a mây  ấ ề vào đ t li n

ế ơ Tuy t r i

gió

m aư

M aư

ố ơ B c h i

ạ ươ

ể

Bi n, đ i d

ng

ướ

ầ

N c ng m

ầ

ấ

ươ

T ng đá th m n

c

ầ ớ Vòng tu n hoàn l n

ằ  Cân b ng n

ướ c

ổ

ng  n

ư

ố ạ ố ướ c  là  t ng  s   đ i  s   ướ ượ c  ng  n c  thu  vào  và  l   ướ ươ c  c  thu  vào  là  n ơ ố ấ c m t đi là do b c h i

 Cân  b ng  n ằ ượ ướ l ủ ề ặ ấ m t đi c a b  m t đó Trên  l c  đ a  n ị ụ ướ ầ m a, ph n n và do dòng ch y raả

Trªn c¸c ®¹i d­¬ng nø¬c thu vào lµ n­íc m­a vµ dßng ch¶y vµo, l­îng n­íc mÊt ®i do bèc h¬i. vËy ta cã thÓ viÕt ph­¬ng tr×nh c©n b»ng n­íc nh­ sau: §èi víi lôc ®ia

M­a (M) – Bèc h¬i (E) – dßng ch¶y (Y) = 0

§èi víi ®¹i d­¬ng :

M- E + Y = 0

Lôc ®Þa + ®¹i d­¬ng:

2M – 2E = 0 M = E

M a ư (M)

ố ơ

B c h i (E)

Dòng ch y ả (Y)

0

Ph­¬ng tr×nh c©n b»ng n­íc đèi víi lôc ®ia

M a ư (M)

ố ơ

B c h i (E)

Dòng ch y ả (Y)

0

Ph­¬ng tr×nh c©n b»ng n­íc đèi víi Đ i ạ ngươ d

M a ư (M)

ố ơ

B c h i (E)

Ph­¬ng tr×nh c©n b»ng n­íc đèi víi lôc ®ia

ứ ủ

ủ

ể Vai trò và thách th c c a th y quy n

ộ

ế

ể

ể

ạ

ể

ủ ự ố

ế ứ ự

ế

* Tác đ ng đ n các  quy n khác: Khí quy n,  ể th ch quy n, sinh quy n * Chi c nôi c a s  s ng * Ch a đ ng các tài  nguyên thiên nhiên:  ậ ả khoáng s n, sinh v t,  ượ ng. năng l ể *Phát tri n kinh t

ứ

ướ

ạ Thách th c cho nhân lo i ướ ạ N c s ch ể ướ N c bi n dâng ễ c Ô nhi m n ạ ụ t, h n hán Lũ l ặ ậ Xâm nh p m n ề ườ ng  Tri u c

ấ

ấ ả

ở

kh p m i n i trên Trái đ t, trong t

t c  các

ầ ủ ớ

• N c có  ắ ướ ợ h p ph n c a l p v  đ a lí.

ế

ượ

ướ

ọ

ọ ơ ỏ ị • Tuy t đ i b  ph n n ậ ướ ệ ạ ộ ỷ ệ 6,5% tr ng l ể  9  l quy n, chi m t

ỷ ấ ằ c trên Trái đ t n m trong thu   ng n

c.

ớ

ể ướ ồ ạ

i

ướ

ấ Ngoài ra trong các l p đ t đá,  ộ ố ượ ướ ng  c cũng có m t kh i l n ầ ướ ọ ớ c ng m.  khá l n g i là n Trong khí quy n n c t n t ơ ướ ướ ạ c có ý nghĩa  i d ng h i n d ệ ầ ọ ấ r t quan tr ng trong h  tu n  c.  hoàn n

ố ủ ướ ự S  phân b  c a n ấ   c trên Trái đ t

ướ

ề ặ ụ ị   N c trên b  m t l c đ a

ầ

ng

ướ ế ướ

ướ

ề ặ ụ ị N c trên b  m t l c đ a  ượ ổ chi m g n 1,75% t ng l ồ ở n  các  c chung, bao g m  ầ ồ ầ sông ngòi, ao h , đ m l y và  c sông  băng hà. Trong đó, n ọ ngòi đóng vai trò quan tr ng.

Sông ngòi  ướ ườ c th

ng

ả

ướ ươ Sông là dòng n ng xuyên có kích th c t ạ ố ớ đ i l n ch y trong dòng sông do chính nó t o nên.

ố ả ế nh h

ướ

ả

c sông ch y nhanh hay ch m, là

ộ ố ỳ

ộ ố ủ ộ

ặ ướ

c. Đ  chênh c a m t n

ả

ậ Đ  d c lòng sông: n ộ ỳ ộ tu  thu c vào đ  d c c a lòng sông, nghĩa là tu  đ   ủ ặ ướ ủ c càng  chênh c a m t n ố ộ ớ l n thì t c đ  dòng ch y càng cao.

ề ộ ậ

ộ

ả ủ ả

ế

c sông ch y nhanh hay  ộ ậ c ch y ch m, đ n

ẹ ướ

ả

ướ Chi u r ng lòng sông: n ề ỳ ch m còn tu  thu c vào b  ngang c a lòng sông r ng  ẹ Ở hay h p.   khúc sông r ng n khúc h p n

ướ ộ ơ c ch y nhanh h n.

ưở ả ủ ng đ n  Nhân t ố ộ t c đ  dòng ch y c a sông

MOÄT SOÁ NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI CHEÁ ÑOÄ NÖÔÙC  SOÂNG AÛnh höôûng tôùi cheá ñoä nöôùc soâng

Caùc nhaân toá

Cheá ñoä nöôùc soâng phuï thuoäc cheá ñoä möa

1. Cheá ñoä möa

(KH noùng, ñòa hình thaáp cuûa KH oân ñôùi)

2. Baêng tuyeát

Cheá ñoä nöôùc soâng phuï thuoäc muøa baêng tuyeát tan

(OÂn ñôùi laïnh, soâng baét nguoàn töø nuùi cao)

3. Nöôùc ngaàm

Ñieàu hoaø cheá ñoä nöôùc soâng

4. Thöïc vaät

5. Hoà, ñaàm

6. Ñòa theá- Hình daïng soâng

Ñieàu hoaø cheá ñoä nöôùc soâng, giaûm luõ luït Ñieàu hoaø cheá ñoä nöôùc soâng AÛnh höôûng tôùi toác ñoä doøng chaûy- Mieàn nuùi chaûy nhanh hôn ñoàng baèng

ị

ữ ồ

ư

ầ

ướ ế ộ ướ ủ

Ở ơ ặ ậ  vùng khí h u nóng ho c nh ng n i có đ a hình  ủ ế ế ướ ấ ủ ớ ậ th p c a khí h u ôn đ i, ngu n ti p n c ch  y u là  ụ ơ ủ ừ ế ộ ướ ướ c sông c a t ng n i ph   n c m a nên ch  đ  n ơ ấ Ở ữ ế ộ ư ủ ơ ộ  nh ng n i đ t  thu c vào ch  đ  m a c a n i đó.  ể ề ướ ấ đá th m n c ng m có vai trò đáng k   c nhi u, n ề ệ trong vi c đi u hoà ch  đ  n

c c a sông.

ướ

ớ ạ ế

ế

ấ

ượ

c cung c p

ủ ề Ở ề  mi n ôn đ i l nh và mi n núi cao, n c sông ch   ế y u do băng tuy t tan cung c p. Mùa xuân đ n, khi  ấ ế nhi ướ n

ệ ộ t đ  lên cao, băng tuy t tan, sông đ c nên mùa xuân là mùa lũ.

ế ộ ư ế ướ Ch  đ  m a, băng tuy t và n ầ c ng m.

ị

ế

Đ a th ,  ự ậ th c v t và  ồ ầ h  đ m.

ế ở

ị

ề

ướ

ơ ở ồ

ả

ằ

Đ a th :

mi n núi n

c sông ch y nhanh h n

đ ng b ng.

c

ộ ượ ạ i

ị ớ

ố ộ ỏ ướ ng n ầ ơ i khi r i  ữ ạ ả  l i,  ấ ạ ấ i qua các r  cây th m xu ng đ t t o

ố ả ễ ề

ầ ụ ự ậ ướ ố ư ơ Th c v t: khi n c m a r i xu ng, m t l ớ ượ ữ ạ ở c gi khá l n đ  tán cây, ph n còn l  l ầ ộ ặ ấ xu ng m t đ t, m t ph n b  l p th m mùn gi ầ m t ph n len l ạ ữ nên nh ng m ch ng m, đi u hoà dòng ch y cho  ả sông ngòi, gi m lũ l t.

ồ ầ

c sông.

ướ

ướ ở ồ ầ

ả

ả ầ ạ  h  đ m l

ế ộ ướ ụ ề H , đ m: cũng có tác d ng đi u hoà ch  đ  n ộ ồ ầ c sông lên, m t ph n ch y vào h  đ m; khi  Khi n ố ướ i ch y ra làm cho  c  n ướ n

c xu ng thì n ỡ ạ c sông đ  c n.

ồ ầ H , đ m

c hình thành t

m t khúc  ự ọ

ồ ượ ố ủ ư ồ ộ ở ừ ộ H  đ ồ u n c a sông g i là h  móng ng a   Hà N i. nh  h  Tây

ồ ượ ể

ề ư

H  đ c hình thành do băng hà di chuy n qua bào  ể ỗ ấ ữ ặ ấ mòn m t đ t, đào sâu nh ng ch  đ t, đá m m đ   ồ ọ ồ ướ ớ ữ ạ l c l n g i là h  băng hà nh  các  i nh ng h  n ầ ồ ở h    Ph n Lan, Ca­na­đa.

ừ ồ ở ầ H  băng hà và r ng lá kim Ph n Lan

ơ ề nh ng n i trũng c a mi n núi, n c t c

ệ ồ ở

ồ ướ ượ

ừ

ử ẹ

ế ớ

ệ

ấ

10 h  n

c đ

c hình thành t

mi ng núi l a đ p nh t trên th  gi

ệ i hi n

ướ D i đây là  nay.

ồ ướ

ầ

ả

ộ

ử

ệ

M t ph n quang c nh h  n

c trên mi ng núi l a Pinatubo

ướ ụ ạ ướ Ở ữ ủ i tr  l ồ ượ ồ ả c  khi ch y ra sông cũng thành h . Có khi h  đ ệ ử ọ  mi ng núi l a g i là h  mi ng núi  hình thành  l a.ử

ồ ỉ ỳ H  Crater, đ nh núi Mazama – Hoa K

ồ H  Kerio – Iceland

ồ ỉ ớ ố H  Heaven, đ nh núi Baekdu – biên gi i Trung Qu c

ề ắ và B c Tri u Tiên

ồ

H  Coatepeque, Snake Hill – El Salvador

ồ ỉ H  Pinatubo, đ nh núi Pinatubo – Philippines

ồ ỉ H  Blue, đ nh núi Gabier – Australia

ồ ử

H  Laguna Chicabal, vùng núi l a  Chicabal – Guatemala

ồ ườ ố H  Mashu, v ậ ả n qu c gia Akan – Nh t B n

ồ ử H  Coicocha: vùng núi l a Cotacachi – Ecuador

ồ ử H  Ipala, vùng núi l a Ipala – Guatemala

ụ ụ ấ ữ ư ồ c hình thành do nh ng v  s t đ t nh  các h

H  đ ở ồ ế ạ ồ ượ ọ  đông châu Phi g i là h  ki n t o.

ả ạ ỷ ệ ủ ượ ọ ự ư ồ ồ ị ồ ượ H  đ c hình thành do quá trình c i t o các sông  ặ ho c xây d ng các công trình thu  đi n c a con  ồ ườ c g i là h i nh : h  Hoà Bình, h  Tr  An đ ng

nhân t o.ạ

ồ h  Hoà Bình

ồ ủ Ả ệ ị H  th y đi n Tr  An ­  nh Chinhphu.vn

ồ ướ

ọ c ng t  ồ ặ ng g p, h   ạ ể ủ

ng ít g p h n. Có th  là di tích c a bi n, đ i

ể ướ

ặ ườ ậ ư

ạ

ướ ồ ạ

ồ c đây là h   ầ c h  c n d n

ướ

ố

ườ ự ấ ủ ướ c ng i ta chia ra h  n D a vào tính ch t c a n ạ ồ ườ ọ ồ ướ ồ ướ c ng t là lo i h  th c m n. H  n và h  n ể ơ ặ ướ ặ n c m n th ữ ụ ị ị ươ ng b  cô l p gi a l c đ a, cũng có th  tr d ậ ọ ướ c ng t nh ng vì khí h u khô h n nên n n ỷ ệ c tăng lên.   mu i khoáng trong n  l và t

ộ ồ ướ ọ ở ắ ạ ệ c ng t B c C n,Vi t Nam Ba Bể là m t h  n

ồ ướ ồ ở H  n c màu h ng Senegal

ồ ẽ ạ

ự ậ

ồ ở

ể

ể

ầ

ầ

ầ

Trong quá trình phát tri n, h  s  c n d n, th c v t phát tri n, h  tr  thành đ m l y.

Băng tuy tế

ế ượ

ệ ộ ấ ộ

ặ ọ

ố ề

ừ ắ ụ   c hình thành trong quá trình tích t Băng tuy t đ ố ị ướ ặ ủ t đ  th p và b  nén ch t c a m t kh i  c do nhi n ố ế ớ ượ ng l n tuy t trên núi cao. Các kh i băng này di  l ườ ấ ể ừ  cao xu ng th p d c theo s n núi ho c  chuy n t ế ở  các mi n núi cao có băng tuy t. Băng hà  thung lũng  ở ầ có ụ  h u kh p các châu l c (tr  Ôtx­trây­lia).

ộ ố ề ả ế M t s  hình  nh v  băng tuy t

ướ ướ ấ ướ 3.2.2. N c d i đ t (n ầ c ng m)

ầ ướ ụ ị ượ t

c sông, h , đ m, băng tuy t c ng l ơ ấ c ng m nhi u h n t ạ i

ượ ng n ồ ầ ng n

ể

ọ ơ

ượ ạ ầ

ấ ấ

ơ

ữ ơ ị ồ ấ ắ

ề Trên l c đ a, l ả ướ ế ộ c  n ọ ự ữ ủ ướ ế c ng t d  tr  c a toàn  (chi m 30% l ướ ầ ấ ộ b  Trái đ t). N c ng m luôn luôn di chuy n  ạ ừ ơ ấ ố ng t theo tr ng l  n i cao xu ng n i th p, t o  ộ ượ ứ ướ thành các m ch n ng  c ng m có ch a m t l ấ ữ ố khoáng ch t hoà tan (các ch t mu i, ch t h u  ố ơ c , và khí) có ngu n g c vô c  và h u c , làm  cho nó có tính ch t, màu s c và mùi v  khác  nhau.

ự ỏ ặ ầ ể ộ S  chuy n đ ng c a n c ng m ra kh i m t

ủ ướ đ t.ấ

ề ặ ấ

c trên b  m t đ t

ạ ộ ấ

ế

c ng m là do n ụ c ng m ph  thu c vào: ướ ướ

c băng, tuy t

ấ

ấ ạ ủ ấ

ả ề ấ ạ c các h t đá đ t  ề

c m a ch y đi nhanh nên  c th m nhi u. ướ c th m nhi u,

c l

ế ấ ở ộ i h t nh  t o khe nh  th m ít. ủ ự ậ ở ơ

ượ ạ ạ ớ

ễ

ề

ố

ướ ơ ở

c theo   vùng ít cây

ầ ậ ướ ướ Đ i b  ph n n ố ướ ầ ộ th m xu ng, n * Ngu n cung c p n ấ ướ ồ ư c (n c m a, n ề ố ơ ượ tan) và l ng b c h i nhi u hay ít. * Đ a hình: m t đ t d c, n ị ướ ặ ấ ố ư ướ ẳ ặ ấ ằ ấ th m ít, m t đ t b ng ph ng n * C u t o c a đ t đá: n u kích th ướ ớ ẽ ạ l n s  t o thành khe h  r ng, n ỏ ấ ỏ ạ ng * L p ph  th c v t:  ề  n i có nhi u cây, n ấ thân cây và r  cây th m xu ng nhi u h n  c i.ố

ướ ẳ ư ướ ả ấ ị ấ ề ặ ấ ố Đ a hình: m t đ t d c, n ặ ấ ằ th m ít, m t đ t b ng ph ng n c m a ch y đi nhanh nên  c th m nhi u.

ủ ự ậ ở ơ

ớ  L p ph  th c v t:  cây, n ấ

ướ ố

ề  n i có nhi u  ễ c theo thân cây và r  cây  ơ ở  vùng ít cây

th m xu ng nhi u h n

ề c i.ố

ạ

ướ N c trong các  ể bi n và đ i  ngươ d

ể ướ ơ ố

ố ộ ,  ự ồ

ấ ứ N c bi n có ch a các ch t mu i, khí (ôxi, ni­t ấ ữ ơ cac­bô­nic) và ch t h u c  có ngu n g c đ ng, th c  v t. ậ

ướ ố c bi n, nhi u nh t là các mu i

ề ỗ ể

c bi n có 35g  ố ố

ố ấ ể Trong n ướ khoáng, trung bình m i kg n mu i khoáng. Trong đó 77,8 % là mu i Nat­tri­ ứ clo­rua (t c mu i ăn).

ố ộ

ươ ượ ướ ừ c sông t

ủ ướ ố ỷ ệ c   mu i hay đ  mu i trung bình c a n T  l ổ ố ư ể ộ bi n là 35 nh ng đ  mu i cũng luôn thay đ i  ữ ộ ố ơ ủ ộ ỳ tu  thu c vào t ng quan gi a đ  b c h i c a  ụ ị ư ượ l ng m a và l  các l c đ a  ng n đ  ra.ổ

ỏ ế ố

ộ ể Bi n Đ  có đ  mu i lên đ n  43%

ố

. ể ấ ộ ỉ ấ bi n Ban Tích có đ  mu i  ơ th p nh t có n i ch  có 3,5%

ọ

ố

­ D c theo xích  ộ ạ đ o, đ  mu i là  34,5%0

ế

ố

ộ  Vùng chí tuy n, đ   ớ i 36,8% mu i lên t

ầ

ố

ộ ự G n 2 c c, đ   ỉ mu i ch  có 34%

ố ộ Đ  mu i  ủ ạ c a đ i  ươ ng  d thay đ i ổ theo vĩ đ . ộ

ố

ộ

ơ ướ ể

ố ồ

ọ ớ ỷ ọ ể c ng t, đ  mu i càng   tr ng l n h n n ớ ủ ướ ỷ ọ c bi n càng l n. Tuy nhiên, xu ng   tr ng c a n ấ ị i m t đ  sâu nh t đ nh thì đ  mu i   m i n i đ u đ ng  ấ

ố ở ọ ơ ề ấ ồ

ỷ ọ

ộ ầ

ầ

ướ N c bi n có t cao thì t ộ ộ ớ t nh t, nên t

tr ng cũng d n d n đ ng nh t.

­ Nhi

ệ ộ ướ t đ  n

ể c bi n:

ể

ệ ộ ướ t đ  n

ơ  đ  sâu h n 3000m  ư

ộ ể

c bi n cũng g n nh  không thay

c

đ  sâu này, n ố

ị ự ắ

ầ c bi n gi m d n theo đ  sâu t ệ ộ ướ ộ t đ  n ở  0o đ n + 4o C). S  dĩ nh  v y là vì  ướ ừ c t  m i n i đ u là n

ừ ộ ầ ướ ở ộ ư ậ  các đ a c c l ng xu ng và trôi

ả Nhi ở ấ ỳ (  b t k  vĩ đ  nào) nhi ế ổ ừ đ i (t ể ở ọ ơ ề bi n  đ n.ế

ả

ỳ

ể c bi n thay đ i tu  theo mùa trong năm. Do  nh  ệ ộ

ệ ộ ướ t đ  n ủ ng c a nhi

c bi n cũng thay

ể ơ

ạ ướ

ệ ộ ướ t đ  n ể c bi n cao h n mùa

ổ Nhi ưở h t đ  không khí nên nhi ổ đ i theo các mùa trong năm, mùa h  n đông.

ể

ả c bi n gi m d n t

ộ ấ ả

ộ ủ

ưở

ể

ệ ộ ướ t đ  n ệ ộ ướ t đ  n

ầ ừ  vĩ đ  th p lên vĩ đ  cao. Ngoài  ổ c bi n còn thay đ i do  nh h

ng c a các dòng

Nhi ra nhi bi n.ể

ự ủ ướ

ộ ể c bi n ộ

ườ ể

ờ ể ộ S  chuy n đ ng c a n ể ủ ướ ứ ể c bi n  Sóng bi n là m t hình th c dao đ ng c a n ứ ư ằ ề theo chi u th ng đ ng, quanh v  trí cân b ng nh ng  ộ ả ạ c luôn chuy n đ ng  i cho ng l ừ ề theo chi u ngang t ị ẳ ướ i ta c m giác là n ơ  ngoài kh i xô vào b .

ủ ế ạ ể ặ ọ ắ

ữ ạ ầ

ạ

ạ Nguyên nhân ch  y u t o nên sóng là gió. Gió càng m nh thì  ọ ướ ấ t n c tung  sóng càng to, m t bi n càng nh p nhô, nh ng gi tóe ra t o thành b t tr ng, đó là sóng b c đ u.

ả

ộ ụ ổ

ử ướ

i đáy

Hình  nh m t v  n  núi l a d bi nể

ộ ấ ể i đáy bi n cũng sinh ra sóng,

ử ướ ề ề

ể ớ i 400 ­ 800

ề ọ Đ ng đ t, núi l a d ả sóng này có chi u cao kho ng 20 ­ 40m, truy n  ớ ố ộ theo chi u ngang v i t c đ  có th  lên t ầ km/h g i là sóng th n.

ể

ử ướ

ố ả

ờ ể

ầ

ươ

ụ

ề

ở Núi l a d  phía tây  i bi n phun trào g n b  bi n qu c đ o Tonga  ộ ồ nam Thái Bình D ng vào ngày 18/3/2009. Nó phun ra c t g m b i,  ả ơ ướ c và khói có chi u cao kho ng 100 m vào không khí.  h i n

ể ữ

ể ể ạ ơ Trong các bi n và đ i du ng có nh ng  ư ố ả ướ dòng n c ch y gi ng nh  dòng sông mà  ọ ướ ờ c bi n g i là dòng bi n.  hai bên b  là n

ể

ặ ủ ế ạ ệ t là các lo i gió th i

ư ể ẩ ướ Nguyên nhân ch  y u sinh ra dòng bi n là  ổ ứ s c gió, đ c bi ộ ướ ườ ng  ng xuyên và lâu dài theo m t h th ớ ấ ị nh t đ nh (nh  Tín phong và Tây ôn đ i)  ể có th  đ y n c bi n thành dòng.

ạ ể

ể ạ ể Có 2 lo i dòng bi n đó là dòng bi n nóng  và dòng bi n l nh:

ở hai

ườ ng phát sinh  ề ự ả ờ ể + Dòng bi n nóng th ạ ồ bên b  xích đ o r i ch y v  c c.

ườ ở ấ ng xu t phát vùng

ề ạ ộ ể ạ + Dòng bi n l nh th ả vĩ đ  cao ch y v  xích đ o.

ườ ệ ậ  vùng khí h u gió mùa th ấ ng xu t hi n

ể ề Ở ổ các dòng bi n đ i chi u theo mùa.

ạ i

ể Dòng bi n nóng t ị v nh Mêhicô

ả ơ ự

ủ

C m  n s  quan tâm c a cô và  các b nạ