TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
81
BÁO CÁO BƯỚC ĐẦU ĐÁNH GIÁ MỐI LIÊN QUAN GIỮA TỈ LỆ
THẤM NHẬP LYMPHÔ BÀO KHỐI U VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ
TRÊN BỆNH NHÂN UNG THƯ BIỂU MÔ VÚ XÂM NHIỄM
GIAI ĐOẠN SỚM HÓA TRỊ TÂN HỖ TRỢ
Phan Thị Hồng Đức1, Nguyễn Như Thành1, Thái Anh Tú2,
Nguyễn Hoàng Quý1, Võ Ngọc Huân1,
Phạm Minh Tâm2, Vũ Huyền Trang2
TÓM TẮT11
Đặt vấn đề: Sự hiện diện của các tế bào
lymphô thâm nhiễm khối u (TILs - tumor-
infiltrating lymphocytes) được cho là có thể dự
đoán đáp ứng với liệu pháp miễn dịch, hóa trị và
các liệu pháp nhắm trúng đích khác trên bệnh
nhân ung thư vú giai đoạn sớm.
Mục tiêu: Khảo sát các đặc điểm bệnh nhân
theo 2 nhóm dựa trên tỉ lệ TIL trước mổ thấp (≤
10%) và cao (> 10%). Đánh giá mối liên quan
giữa chỉ số TIL trước và sau mổ với tỉ lệ đáp
hoàn toàn (pCR) sau hóa trị tân hỗ trợ, thời gian
sống thêm không bệnh xâm lấn (iDFS)/ thời gian
sống thêm không bệnh tiến xa (dDFS).
Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu
hồi cứu mô tả cắt ngang có theo dõi dọc trên 48
bệnh nhân ung thư vú giai đoạn sớm được hóa trị
tân hỗ trợ tại Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM.
Kết quả: Các trường hợp TIL trước mổ ≤
10% có tỉ lệ khối u grad 3 cao hơn nhóm TIL
trước mổ > 10% (p = 0,049). Có 2 bệnh nhân
1Khoa Nội tuyến vú, tiêu hóa, gan, niệu – Bệnh
viện Ung Bướu TP. HCM
2Khoa Giải phẫu bệnh – Bệnh viện Ung Bướu
TP. HCM
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Như Thành
Email: bsthanhbvub@gmail.com
Ngày nhận bài: 05/9/2024
Ngày phản biện: 11/9/2024
Ngày chấp nhận đăng: 03/10/2024
(4,2%) đạt đáp ứng hoàn toàn trên mô bệnh học
(pCR), hai bệnh nhân này đều ở nhóm TIL trước
mổ cao. Thời gian iDFS trung bình ở nhóm TIL
trước mổ cao là 39,4 tháng, tăng 10,4 tháng so
với nhóm TIL trước mổ ≤ 10% với 29,0 tháng (p
= 0,041). Thời gian dDFS trung bình ở nhóm TIL
trước mổ > 10% là 41,8 tháng, tăng 11,3 tháng so
với nhóm TIL trước mổ ≤ 10% là 30,5 tháng (p =
0,021). Không có sự khác biệt về thời gian iDFS
và dDFS giữa hai nhóm TIL sau mổ ≤ 10% và >
10% hay giữa hai nhóm TIL sau mổ tăng và giảm
so với trước mổ.
Kết luận: Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy
mối liên quan giữa tỉ lệ thấm nhập tế bào lymphô
khối u trước mổ cao (TIL trước mổ > 10%) và
thời gian sống thêm không bệnh xâm lấn (iDFS),
thời gian sống thêm không bệnh tiến xa (dDFS).
Tỉ lệ TILs có thể là một chỉ số giúp dự báo kết
quả đáp ứng hoàn toàn trên mô bệnh học sau
phẫu thuật (pCR).
Từ khóa: Tỉ lệ thấm nhập lymphô bào khối
u, ung thư vú giai đoạn sớm, TIL, pCR, DFS.
SUMMARY
INITIAL REPORT ON THE
EVALUATION OF THE
RELATIONSHIP BETWEEN TUMOR-
INFILTRATING LYMPHOCYTES AND
TREATMENT OUTCOMES IN EARLY-
STAGE INVASIVE BREAST
CARCINOMA PATIENTS RECEIVING
NEOADJUVANT CHEMOTHERAPY
HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
82
Background: The presence of tumor-
infiltrating lymphocytes (TILs) has been proven
to predict responses to immunotherapy,
chemotherapy, and other targeted therapies in
early-stage breast cancer patients.
Objectives: To investigate patient
characteristics based on two groups according to
low (≤ 10%) and high (> 10%) preoperative TIL
level. To assess the relationship between TIL
level before and after surgery with the rate of
pathological complete response (pCR) following
neoadjuvant chemotherapy, as well as invasive
disease-free survival (iDFS) and distant disease-
free survival (dDFS).
Materials and methods: A descriptive,
cross-sectional, retrospective study with
longitudinal follow-up was conducted on 48
early-stage breast cancer patients undergoing
neoadjuvant chemotherapy at Ho Chi Minh City
Oncology Hospital.
Results: The median preoperative TIL level
(biopsy) was 20%. Cases with preoperative TILs
≤ 10% had a higher rate of grade 3 tumors
compared to the group with TILs > 10% (p =
0.049). Two patients (high preoperative TIL
group) achieved pCR (4.2%). The mean iDFS in
the high preoperative TIL level group was 39.4
months, an increase of 10.4 months compared to
the group with TIL level ≤ 10% at 29.0 months
(p = 0.041). The mean dDFS in the group with
preoperative TIL level > 10% was 41.8 months,
an increase of 11.3 months compared to the
group with TIL level ≤ 10% at 30.5 months (p =
0.021). There was no difference in iDFS and
dDFS between the two postoperative TIL level
groups (≤ 10% and > 10%), nor between the two
groups with increased and decreased TIL level
compared to preoperative.
Conclusion: Our study shows a correlation
between high preoperative tumor-infiltrating
lymphocyte levels (preoperative TIL level >
10%) and both invasive disease-free survival
(iDFS) and distant disease-free survival (dDFS).
Beside, the preoperative TIL level can be use as a
marker to predict the pathological complete
response (pCR) before chemotherapy.
Keywords: Tumor-infiltrating lymphocytes
level, early-stage breast cancer, TIL, pCR, DFS.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Những năm gần đây, vai trò của hệ thống
miễn dịch giúp kiểm soát sự phát triển của
khối u ngày càng được làm rõ qua các nghiên
cứu. Trong đó, số lượng các tế bào miễn dịch
xâm nhập vào vi môi trường khối u có mối
tương quan đáng kể với khả năng sống còn
trên bệnh nhân ung thư vú[1]. Qua các nghiên
cứu, sự tăng biểu hiện của tỉ lệ thấm nhập
lymphô bào khối u (TIL) được cho là có thể
tiên lượng và dự đoán đáp ứng điều trị trên
bệnh nhân ung thư vú[2].
Hóa trị tân hỗ trợ (THT) ngày càng được
sử dụng nhiều hơn ở bệnh nhân ung thư vú
để giảm giai đoạn, tăng khả năng bảo tồn vú
tốt hơn, giảm độ rộng phẫu thuật; đồng thời
hóa trị THT cũng giúp đánh giá khả năng
nhạy với hóa chất của tế bào ung thư. Bên
cạnh đó, mức độ đáp ứng của khối u đối với
hóa trị THT có liên quan đáng kể đến tiên
lượng[3].
Các phân tích tổng hợp đã cho thấy TILs
tăng cao trước hóa trị tân hỗ trợ giúp dự đoán
mức độ đáp ứng khối u với hóa trị THT ở tất
cả các phân nhóm sinh học và có tương quan
với thời gian sống còn trên bệnh nhân ung
thư vú TNBC và HER2+ có hóa trị THT[4,5].
Ngoài ra, tùy theo phân nhóm sinh học ung
thư vú, mối liên quan của TILs với kết quả
điều trị đã được chứng mình qua các nghiên
cứu, trong đó khối u có chỉ số TILs cao >
10% cho thấy sự cải thiện tỉ lệ đáp ứng hoàn
toàn trên mô bệnh học (pCR), thời gian sống
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
83
thêm không bệnh xâm lấn (iDFS)/ thời gian
sống thêm không bệnh tiến xa (dDFS)
và/hoặc OS[6]. Một số nghiên cứu cũng cho
thấy mối liên quan của sự thay đổi của TILs
trước và sau hóa trị trên bệnh nhân ung thư
vú với tỉ lệ pCR, DFS[7].
Trên thế giới đã có nhiều công trình
nghiên cứu đánh giá vai trò của TILs trong
điều trị ung thư vú giai đoạn sớm; tuy nhiên
tại Việt Nam các dữ liệu còn hạn chế. Tại
Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM, việc đánh
giá TILs đối với mẫu sinh thiết khối u trên
bệnh nhân hóa trị THT chưa được thực hiện
thường quy. Do đó, chúng tôi tiến hành
nghiên cứu “Đánh giá bước đầu mối liên
quan giữa tỉ lệ thấm nhập lymphô bào khối u
(TILs) và kết quả điều trị trên bệnh nhân ung
thư biểu mô vú xâm nhiễm giai đoạn sớm
hóa trị tân hỗ trợ” tại Bệnh viện Ung Bướu
TP. HCM với các mục tiêu:
1. Khảo sát các đặc điểm bệnh nhân theo
2 nhóm dựa trên tỉ lệ TIL trước mổ thấp (≤
10%) và cao (> 10%)
2. Đánh giá mối liên quan giữa chỉ số
TIL trước và sau mổ với tỉ lệ đáp pCR sau
hóa trị THT, thời gian iDFS, dDFS.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu bao gồm tất cả
bệnh nhân ung thư vú giai đoạn sớm được
chỉ định hóa trị tân hỗ trợ và có đánh giá
TILs trên mẫu bướu sinh thiết và mẫu bướu
sau phẫu thuật tại Bệnh viện Ung Bướu TP.
HCM từ tháng 01/2020 – 12/2021.
Tiêu chuẩn chọn lựa: được chẩn đoán xác
định ung thư vú giai đoạn sớm (II - III) đã
hoàn tất điều trị hóa trị tân hỗ trợ và phẫu
thuật; đã có kết quả TIL trên mẫu bướu sinh
thiết; đã có kết quả TIL bệnh phẩm bướu sau
mổ trừ các trường hợp đạt pCR; tuổi > 18; có
các tổn thương có thể đo được bằng các
phương tiện chẩn đoán hình ảnh: CTscan,
MRI; chức năng tủy xương, gan, thận, tim
mạch trong giới hạn bình thường.
Tiêu chuẩn loại trừ: Mắc bệnh ung thư
thứ 2; mắc các bệnh cấp và mạn tính trầm
trọng; bỏ điều trị hoặc không có hồ sơ lưu trữ
đầy đủ.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu hồi
cứu mô tả cắt ngang có theo dõi dọc.
Mẫu nghiên cứu: Cỡ mẫu thuận tiện, lấy
toàn bộ bệnh nhân đủ tiêu chuẩn.
Các chỉ số nghiên cứu:
- Đặc điểm bệnh nhân theo 2 nhóm dựa
trên tỉ lệ TIL trước mổ thấp (≤ 10%) và cao
(> 10%): Tuổi; giai đoạn trước mổ, giai đoạn
bướu trước mổ (cT), giai đoạn hạch trước mổ
(cN); grad mô học, nhóm phân tử theo hóa
mô miễn dịch; chỉ số Ki67.
- Đánh giá tỉ lệ đáp ứng hoàn toàn trên
mô bệnh học sau phẫu thuật. Tỉ lệ TIL trên
tiêu bản sinh thiết lõi kim (trước mổ) và bệnh
phẩm mổ tương ứng một cách độc lập theo
hướng dẫn của WHO 2019 và nhóm nghiên
cứu TILs quốc tế.
- Kết quả điều trị: Thời gian sống thêm
không bệnh xâm lấn (iDFS), thời gian sống
thêm không bệnh tiến xa (dDFS).
2.3. Xử lý số liệu
Các thông tin được thu thập qua hồ sơ
bệnh án giấy và phần mềm eHospital. Các số
liệu được mã hóa và xử lý bằng phần mền
thống kê y học SPSS 20.0 với các thuật toán
thống kê. Kiểm định Mann–Whitney U được
sử dụng để so sánh các biến liên tục. Kiểm
định Chi bình phương Spearman hai phía
được sử dụng để so sánh các biến phân loại.
Tính các giá trị sống thêm theo phương pháp
Kaplan – Meier.
HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
84
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu
Chúng tôi thu nhận được 48 bệnh nhân
ung thư vú giai đoạn từ II - III phù hợp với
nghiên cứu với các đặc điểm: Tuổi trung vị
là 47,5 tuổi (29 – 65 tuổi); số bệnh nhân ung
thư vú theo nhóm phân tử là 23 bệnh nhân
nhóm HR+ HER2- (47,9%), 18 bệnh nhân
nhóm HER2+ (37,5%), 07 bệnh nhân nhóm
tam âm (14,6%) (bảng 1).
Bảng 1. Đặc điểm bệnh nhân
Số ca/Giá trị
TIL trước mổ
Đặc điểm
Tổng
≤ 10%
10%
p
Tuổi
≤ 47 tuổi
23
09
15
0,383
> 47 tuổi
25
12
12
Giai đoạn bướu trước mổ (cT)
1
01
00
01
0,190
2
12
03
09
3
06
02
04
4
29
16
13
Giai đoạn hạch trước mổ (cN)
0
05
03
02
0,55
1
15
08
07
2
15
06
09
3
13
04
09
Giai đoạn trước mổ
II
05
02
03
1,000
III
43
19
24
Grad mô học
1 - 2
29
13
16
0,049
3
19
14
05
Nhóm phân tử theo hóa mô miễn dịch
HR+HER2-
23
10
13
0,792
HER2+
18
07
11
Tam âm
07
04
03
Ki67
Trung vị
48
20%
40%
0,169
Bảng 2. Đặc điểm điều trị và đáp ứng
TIL trước mổ
Đặc điểm
Tổng
≤ 10%
10%
p
Phác đồ hóa trị tân hỗ trợ
AC -> T
19
09
10
0,370
ET
21
09
12
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
85
TAC
01
01
00
TCH
06
01
05
AC -> TH
01
01
00
Đáp ứng sau hóa trị tân hỗ trợ
pCR
02
00
02
0,497
Không pCR (PR, SD)
46
21
25
Ghi chú: AC -> T: Anthracyclin,
cyclophosphamide, taxane; ET: Epirubicin,
taxane; TAC: Taxane, anthracycline,
cyclophosphamide, TCH: Taxane,
carboplatin, trastuzumab, AC -> TH:
Anthracyclin, cyclophosphamide, taxane,
trastuzumab; pCR: Đáp ứng hoàn toàn,
PR: Đáp ứng một phần, SD: Bệnh ổn định,
PD: Bệnh tiến triển
Giá trị trung vị tỉ lệ TIL trước mổ (sinh
thiết) là 20%. Trong đó, giá trị trung bình tỉ
lệ TIL trước mổ ở nhóm HR+HER2- có giá
trị là 18,97% ± 3,24%, ở nhóm HER2+ thấp
hơn ở nhóm HER2+ và tam âm, lần lượt là
27,39% ± 5,37% và 25,29% ± 10,95% (biểu
đồ 1). Giá trị trung vị tỉ lệ TIL trước mổ giữa
các nhóm phân tử không có sự khác biệt.
Biểu đồ 1. Tỉ lệ TIL trước mổ theo nhóm phân tử
Biểu đồ 2. Tỉ lệ TIL trước và sau mổ