BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THAM VẤN HIỆN TRƯỜNG CÁC VẤN ĐỀ VỀ GIỚI TRONG LÂM NGHIỆP

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu nỳ nhằm cung cấp cơ sở cho việc hỗ trợ xây dựng lồng ghép giới trong chiến lược lâm nghiệp quốc gia giai đoạn 2006 - 2020 của Việt Nam. Đây là kết quả nghiên cứu của nhóm công tác giới của bộ nông nghiệp và PTNT do chương trình hỗ trợ ngành lâm nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THAM VẤN HIỆN TRƯỜNG CÁC VẤN ĐỀ VỀ GIỚI TRONG LÂM NGHIỆP

B NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN CHƯƠNG TRÌNH H TR NGÀNH LÂM NGHI P VÀ I TÁC BÁO CÁO K T QU NGHIÊN C U THAM V N HI N TRƯ NG CÁC V N V GI I TRONG LÂM NGHI P làm cơ s vi c l ng ghép gi i trong chi n lư c phát tri n ngành lâm nghi p giai o n 2006 - 2020 Thành viên nhóm nghiên c u: Hoàng Th Dung Hoàng Th B ng Bùi M Bình Ph m Minh Thoa Ph m Th Ngân Hoa Hà Th Lĩnh ng Kim Khánh Chu Th H o Nguy n Văn Ti n Ph m Th Phúc Tô Th Kim Vân Tr n Th Thu Thu Tr n Văn Công T công tác v gi i trong lâm nghi p - B Nông nghi p và PTNT Hà n i, tháng 3 năm 2006
L i c m ơn Báo cáo này là k t qu nghiên c u c a nhóm nghiên c u gi i trong lâm nghi p thu c B Nông nghi p và PTNT (MARD) v các v n v gi i trong m t s lĩnh v c chính trong ngành lâm nghi p làm cơ s cho vi c l ng ghép gi i trong chi n lư c lâm nghi p qu c gia giai o n 2006 – 2010. M t s v n v gi i các lĩnh v c mà nhóm nghiên c u ã ti n hành bao g m: (1) Quy ho ch s d ng t ai, giao t lâm nghi p và phát tri n b n v ng; (2) Vai trò c a ph n trong phát tri n s n xu t, khai thác, ch bi n lâm s n quy mô v a và nh ; (3)Vai trò c a ph n trong ho t ng tr ng r ng và vư n ươm; (4) Vi c ph bi n lu t và các chính sách lâm nghi p, s tham gia c a ph n trong các ho t ng khuy n lâm, giáo d c và ào t o lâm nghi p; (5) Qu n lý b o v r ng d a vào c ng ng, b o v r ng, b o t n và các d ch v môi trư ng; (6) M t s v n gi i trong các lâm trư ng qu c doanh và tác ng c a chính sách i m i lâm trư ng qu c doanh n i s ng c a i ngũ cán b công nhân viên lâm trư ng. Nhóm nghiên c u chân thành cám ơn s tr giúp quý báu v m t k thu t và tài chính c a Qu U thác Lâm nghi p thu c Chương trình h tr ngành lâm nghi p nhóm nghiên c u hoàn thành nghiên c u này. Trong quá trình th c hi n nghiên c u này nhóm nghiên c u ánh giá cao nh ng nh n xét, góp ý xây d ng c a các ng nghi p, các chuyên gia, báo cáo ư c hoàn thi n hơn. c bi t nhóm nghiên c u chân thành cám ơn bà Paula J. Williams, C v n trư ng chương trình h tr ngành lâm nghi p, ã có nh ng h tr tích c c cho nhóm nghiên c u trong su t quá trình th c hi n nghiên c u này. Nhóm nghiên c u trân tr ng c m ơn các Ban ngành, a phương, a bàn nghiên c u, các lâm trư ng, doanh nghi p ã t o i u ki n cho nhóm nghiên c u hoàn thành công tham v n hi n trư ng. Xin chân thành cám ơn t t c các ng nghi p, c bi t là các cán b thu c Văn phòng i u ph i h tr ngành Lâm nghi p ã tr giúp và ng viên nhóm nghiên c u hoàn thành nghiên c u này. Do th i gian và ngu n l c còn h n ch , v n gi i trong lâm nghi p bao hàm nhi u lĩnh v c, ch c ch n báo cáo nghiên c u này còn có nh ng thi u sót và h n ch r t mong ti p t c nh n ư c ý ki n óng góp c a các b n c. Hà n i, tháng 3 năm 2006 Nhóm nghiên c u ii
M cl c L i c m ơn i M cl c ii Danh m c các b ng v Danh m c các t vi t t t vi Tóm t t báo cáo vii 1 1. Ph n gi i thi u 1 1.1. Lý do nghiên c u tham v n hi n trư ng 1 1.2 M c tiêu và k t qu nghiên c u tham v n hi n trư ng 1 2. Phương pháp và t ch c nghiên c u 1 2.1 Phương pháp tham v n 2 2.2 Dung lư ng và m u tham v n hi n trư ng: 3 2.3 Phương pháp làm vi c và thu th p s li u: 3 3. Nh ng phát hi n và ánh giá t tham v n hi n trư ng 3 3.1 Gi i và v n l p QHSD , G LN và phát tri n b n v ng 3 3.2 Vai trò c a ph n trong phát tri n s n xu t, khai thác, ch bi n lâm s n quy mô v a và nh 7 3.2.1 S n xu t, khai thác lâm s n ngoài g , c i thi n i s ng c a ng bào a phương 7 3.2.2 Khai thác, ch bi n lâm s n các lâm trư ng, nhà máy, xí nghi p 7 3.3 Vai trò c a ph n trong ho t ng tr ng r ng và vư n ươm 15 3.4 V n gi i trong vi c ph bi n lu t và các chính sách lâm nghi p, s tham gia c a ph n trong các ho t ng khuy n lâm, giáo d c và ào t o lâm nghi p 17 3.4.1 Các chính sách liên quan n ti p c n ngu n l c, qu n lý/ki m soát ngu n l c, hư ng l i... 17 3.4.2 Kh năng tham gia nghiên c u c a ph n trong lĩnh v c lâm nghi p 21 3.4.3 Cơ h i ư c ào t o c a ph n trong lĩnh v c lâm nghi p 23 3.4.4 M t s khó khăn khi ti n hành tham v n hi n trư ng v công tác ph bi n lu t 24 3.4.5 M t s khó khăn chính trong vi c nâng cao vai trò ch em trong lĩnh v c tham v n 25 3.5 V n gi i trong QLBVR d a vào c ng ng, b o v r ng, b o t n và các d ch v môi trư ng 26 3.5.1 Hi n tr ng c a vi c l ng nghép gi i trong b o v r ng 26 3.5.2 Hi n tr ng v gi i trong lĩnh v c d ch v môi trư ng, 28 3.6 Tác ng c a chính sách i m i LTQD t i ph n 32 3.6.1 M t s khác bi t v gi i trong công vi c và i s ng c a cán b công iii
viên trong các lâm trư ng qu c doanh 32 3.6.2 S nh hư ng c a m t s chính sách n i s ng cán b , công nhân viên n c a các lâm trư ng 36 3.6.3 Lao ng dôi dư sau khi s p x p, chuy n i l i các lâm trư ng theo Ngh nh 200/2004/N -CP c a Chính Ph v s p x p, i m i và phát tri n lâm trư ng qu c doanh 37 3.6.4 M t s chính sách xã h i c a các doanh nghi p và lâm trư ng 39 4. xu t n i dung l ng ghép gi i vào chi n lư c qu c gia giai o n 2006 - 40 2020 4.1 N i dung l ng ghép gi i vào chương trình qu n lý r ng b n v ng 40 4.1.1 i u tra hi n tr ng s tham gia c a ch em, c bi t là ph n dân t c thi u s trong công tác quy ho ch s d ng t: 40 4.1.2 Xác nh rõ quy n s d ng t có s tham gia c a t t c các bên, c bi t là ph n 40 4.1.3 Tăng cư ng s ph i h p trong vi c qu n lý b o v r ng g n v i gi m nghèo 41 4.1.4 Nâng cao năng l c v th c thi chính sách, phát tri n t ch c th ch a phương: 4.1.5 Nâng cao năng l c v phương pháp ti p c n, giám sát qu n lý k ho ch có s tham gia: 41 4.1.6 T ng k t kinh nghi m truy n th ng v qu n lý r ng c a ngư i dân a phương và có k ho ch nhân r ng nh ng kinh nghi m t t v i s tham gia tích c c c a ch em 42 4.1.7 B trí công vi c h p lý phát huy t i a th m nh c a ch em 42 4.2 N i dung l ng ghép gi i vào s n xu t, ch bi n lâm s n 42 4.2.1 B trí úng vi c phát huy năng l c, s trư ng c a ch em 42 4.2.2 Có k ho ch khôi ph c l i các ngh truy n th ng c a ch em 43 4.2.3 Xây d ng các chương trình t o thêm cơ h i vi c làm cho ch em 43 4.2.4 Xác nh cơ c u cây tr ng và tăng cư ng h tr k thu t 43 4.2.5 Tăng cư ng năng l c ch em có th tìm ki m và m r ng th trư ng 43 tiêu th s n ph m, d ch v 4.2.6 Nghiên c u l i ch ngh hưu, thai s n cho ch em làm vi c n ng nh c, c h i trong ngành lâm nghi p 44 4.2.7 Xây d ng và th c hi n các chương trình gi m nh s v t v cho ph n 44 4.2.8 Nâng cao hi u qu chương trình d án: 44 4.2.9 C n có quy ho ch, ào t o cán b n c th và dài h n 45 4.2.10 Tăng cư ng quán tri t cách ti p c n có s tham gia l ng ghép gi i vào t t c các ho t ng lâm nghi p 45 4.2.11 Tăng cư ng t p hu n, c bi t là t p hu n v gi i trong lâm nghi p 45 4.2.12 L ng ghép gi i trong chương trình gi ng d y các trư ng sư ph m, các trư ng ph thông và chương trình t p hu n 46 4.1.13 Xây d ng cơ ch và quy trình giám sát ánh giá 46 4.3 L ng ghép gi i vào các ho t ng tr ng r ng, vư n ươm.... 47 4.4 L ng ghép gi i và ph bi n Lu t và các chính sách lâm nghi p, s tham iv
gia c a ph n trong các ho t ng khuy n lâm, giáo d c và ào t o lâm nghi p 49 4.4.1 Nh ng gi i pháp c i thi n bình ng gi i trong lĩnh v c tham v n 49 4.4.2. C i thi n bình ng gi i trong vi c tham gia ho t ng tín d ng 49 4.4.3. C i thi n bình ng gi i b ng vi c t o l p các chính sách ào t o nông thôn 50 4.4.4. C i thi n bình ng gi i trong vi c tham gia ho t ng nghiên c u khoa h c trong ngành lâm nghi p 50 4.5. Gi i pháp l ng ghép gi i trong LTQD 51 4.6 L ng ghép gi i trong v n th ch , t ch c lâm nghi p qu c gia 54 5. K t lu n 55 5.1 Phát tri n b n v ng 55 5.2 i v i các ho t ng v vư n ươm, b o t n và d ch v môi trư ng 56 5.3 i v i các v n v ph bi n Lu t và các chính sách lâm nghi p, s tham gia c a ph n trong các ho t ng khuy n lâm, giáo d c và ào t o lâm nghi p 57 5.4 Các y u t nh hư ng n i s ng lao ng n trong các LTQD 57 Danh m c tài li u tham kh o 59 v
Danh m c các b ng B ng 1: Dung lư ng và m u tham v n hi n trư ng 3 B ng 2: Phân công lao ng c a ph n và nam gi i M’nông 8 B ng 3: Phân công lao ng trong lâm trư ng, doanh nghi p các t nh 8 B ng 4: T l lao ng tham gia vào khai thác và ch bi n trong các LTQD 9 B ng 5: Trình h c v n c a cán b , công nhân viên trong các lâm trư ng 9 B ng 6: Phân công công vi c gi a ph n và nam gi i trong ho t ng s n xu t nông lâm nghi p 13 B ng 7: Phân công lao ng trong m t s các ho t ng tr ng r ng và vư n ươm 15 B ng 8: S tham gia các khoá t p hu n/ ào t o c a cán b c a các lâm trư ng 16 B ng 9: X p h ng m c nh hư ng c a các y u t 16 B ng 10: Phân chia lao ng trong các ho t ng lâm, nông nghi p c a các h gia ình nh n t giao khoán, giao t lâm nghi p 17 B ng 11: Trình chuyên môn c a cán b giáo viên trư ng Công nhân k thu t lâm nghi p trung ương 1 23 B ng 12: Bi u th ng kê phân công lao ng c a phòng “Giáo d c môi trư ng và du l ch sinh thái 29 B ng 13: Th ng kê phân công lao ng c a Ban du l ch: 30 B ng 14: X p h ng m c quan tr ng các ngu n thu nh p c a các h gia ình cán b , công nhân viên lâm trư ng 32 B ng 15: S khác bi t gi i trong vi c phân chia lao ng trong công vi c gia ình 33 B ng 16: Quy n quy t nh c a v , ch ng và các thành viên trong gia ình 33 B ng 17: Phân chia lao ng trong các ho t ng lâm, nông nghi p c a các h gia ình lâm trư ng viên nh n t giao khoán c a lâm trư ng phát tri n s n xu t 34 B ng 18: S khác nhau v gi i v vi c s d ng tài s n trong gia ình c a v , ch ng và các thành viên trong gia ình 35 B ng 19: S tham gia c a v , ch ng và các thành viên trong gia ình các h cán b , công nhân viên c a lâm trư ng vào các ho t ng xã h i 35 B ng 20: X p h ng m c nh hư ng c a m t s chính sách nh hư ng n i s ng c a n cán b , công nhân viên 36 B ng 21: S lao ng dôi dư ư c tính sau khi chuy n i, s p x p l i theo tinh th n Ngh nh 200 v s p x p, i m i và phát tri n lâm trư ng qu c doanh 38 B ng 22: S lư ng lao ng dôi dư theo các nguyên nhân khác nhau sau khi chuy n i (s p x p l i lâm trư ng theo Ngh nh 200/2004/N -CP v s p x p, i m i và phát tri n lâm trư ng qu c doanh) 39 vi
Danh m c các t vi t t t BTTT B o t n thiên nhiên BVR & PTR B o v r ng và Phát tri n r ng CNKT Công nhân k thu t CIDSE DSH a d ng sinh h c HG H gia ình KHKT Khoa h c k thu t KTXH Kinh t xã h i LTQD Lâm trư ng qu c doanh MRDP Chương trình phát tri n nông thôn mi n núi phía B c NN & PTNT Nông nghi p và Phát tri n nông thôn NGO’s Các T ch c phi chính ph PCCCR Phòng cháy ch a cháy r ng PNVN Ph n Vi t Nam PTNT Phát tri n nông thôn QHSD Quy ho ch s d ng t QLBVR Qu n lý b o v r ng SNV T ch c phát tri n Hà Lan TKTD Ti t ki m tín d ng UBDT U ban dân t c UBND U ban nhân dân VSTBPN Vì s ti n b c a ph n VQG Vư n qu c gia vii
Tóm t t báo cáo Nghiên c u này nh m cung c p cơ s cho vi c h tr xây d ng l ng ghép gi i trong Chi n lư c lâm nghi p qu c gia giai o n 2006 – 2020 c a Vi t Nam. ây là k t qu nghiên c u c a nhóm công tác gi i c a B Nông nghi p và PTNT do Chương trình H tr ngành lâm nghi p, B Nông nghi p và PTNT h tr . Các n i dung nghiên c u: - Gi i và v n l p quy ho ch s d ng t, giao t lâm nghi p và phát tri n b n v ng. - Vai trò c a ph n trong phát tri n s n xu t, khai thác, ch bi n lâm s n quy mô v a và nh . - Vai trò c a ph n trong ho t ng tr ng r ng và vư n ươm. - V n gi i trong vi c ph bi n lu t và các chính sách lâm nghi p, s tham gia c a ph n trong các ho t ng khuy n lâm, giáo d c và ào t o lâm nghi p. - V n gi i trong qu n lý b o v r ng d a vào c ng ng, b o v r ng, b o t n và các d ch v môi trư ng. - V n gi i trong lâm trư ng qu c doanh và tác ng c a chính sách i m i LTQD n i s ng c a lao ng n . M c tiêu nghiên c u: - Phân tích hi n tr ng các v n v gi i trong lâm nghi p. - Cung c p thông tin u vào l ng ghép các v n v gi i vào Chi n lư c lâm nghi p qu c gia giai o n 2006 – 2020. Phương pháp nghiên c u: Công tác n i nghi p: - Các ti u nhóm chu n b cương nghiên c u, b câu h i i u tra i th c a, thu th p các tài li u liên quan n các ch nghiên c u, liên h v i các a phương n i u tra. - T ch c các cu c th o lu n gi a các ti u nhóm và các chuyên gia có liên quan óng góp ý ki n v các v n nghiên c u và b câu h i i u tra. Công tác ngo i nghi p: - i th c a t i các t nh Ngh An, Tuyên Quang, L ng Sơn, Gia Lai, Hà Tây, Hoà Bình. Các tiêu chí l a ch n các t nh nghiên c u bao g m: (i) Các t nh thu c các vùng sinh thái khác nhau i di n cho các t nh mi n B c, Trung và Tây nguyên; (ii) Có di n tích r ng t nhiên l n; (iii) Th c hi n t t các ho t ng giao t giao r ng, trong ó t nh Hoà Bình là t nh có ho t ng này s m nh t; (iv) Có các khu b o t n t nhiên và; (v) Có viii
các lâm trư ng và các nhà máy ch bi n lâm s n, nông dân tham gia vào tr ng r ng nguyên li u ph c v cho các nhà máy, phát tri n nhanh di n tích r ng s n xu t. - i tư ng t p trung tham v n là thôn/ b n và các lâm trư ng, doanh nghi p ch bi n lâm s n. Trong m i t nh các thôn/b n và các lâm trư ng ư c l a ch n không b trùng l p gi a các nhóm tham v n. T i c p huy n và c p cơ s xã, thôn và lâm trư ng các nhóm làm vi c c l p và riêng bi t. Tuy nhiên, c p t nh, các nhóm s có các bu i tham v n chung v i các n i dung khác nhau, các cơ quan tham v n c p t nh g m s nông nghi p và PTNT, Chi c c lâm nghi p, và Chi c c ki m lâm. - Th o lu n nhóm: Các cán b oàn i u tra, kh o sát ti n hành th o lu n nhóm v i các h nông dân s ng ph thu c vào r ng v các v n liên quan n dân t c d a vào tình hình th c t c a các a phương. M i nhóm g m 25 ngư i tham gia, và s ư c chia thành 3 nhóm nh : m t nhóm toàn ph n , m t nhóm toàn nam gi i và m t nhóm bao g m c nam gi i và ph n (theo d ki n).Trên th c t s cán b tham gia th o lu n nhóm và tr l i ph ng v n các lâm trư ng qu c doanh là 221 ngư i. - Ph ng v n bán c u trúc và tr c ti p: T p trung vào ph ng v n các i tư ng c nam và n , c c p qu n lý và c p h nông dân, hình th c ph ng v n c l p. Câu h i ph ng v n các c p qu n lý và b câu h i ư c chu n hoá dành cho ph ng v n h gia ình ư c thi t k d a vào các yêu c u n i dung c n thu th p. Các phát hi n nghiên c u và khuy n ngh : a. Gi i và v n l p QHSD , G LN và phát tri n b n v ng Các phát hi n: - a phương chưa có cách ti p c n úng trong quy ho ch s d ng t và giao t, nh hư ng n cu c s ng c a ph n ; - Dân s tăng nhanh gây s c ép lên tài nguyên và nh hư ng l n n i s ng c a ng bào dân t c ít ngư i, trong ó có ph n ; - S ph i k t h p gi a các cơ quan ch c năng a phương v i c ng ng ngư i dân a phương, trong ó có ph n , chưa th t t t. Vi c chưa huy ng ư c ngư i dân a phương, c bi t là ch em ph n tham gia tích c c vào công tác qu n lý r ng b n v ng m t ph n là do chưa có cơ ch chính sách h p lý b o m i s ng và áp ng các nhu c u hàng ngày c a ngư i dân, c bi t là quy n s d ng t và cơ ch hư ng l i. Khuy n ngh : - i u tra hi n tr ng s tham gia c a ph n , c bi t là ph n dân t c thi u s trong công tác quy ho ch s d ng t; - Xác nh rõ quy n s d ng t có s tham gia c a t t c các bên, c bi t là ph n ; - Tăng cư ng s ph i h p trong vi c qu n lý b o v r ng g n v i gi m nghèo; - Nâng cao năng l c v th c thi chính sách, phát tri n t ch c th ch a phương; - Nâng cao năng l c v phương pháp ti p c n, giám sát qu n lý k ho ch có s tham gia; ix
- T ng k t kinh nghi m truy n th ng v qu n lý r ng c a ngư i dân a phương và có k ho ch nhân r ng nh ng kinh nghi m t t v i s tham gia tích c c c a ph n ; - B trí công vi c h p lý phát huy t i a th m nh c a ph n b. Vai trò c a ph n trong phát tri n s n xu t, khai thác, ch bi n lâm s n quy mô v a và nh (s n xu t ch bi n và th trư ng) Các phát hi n: - S n xu t, khai thác lâm s n ngoài g , c i thi n i s ng c a ng bào a phương - Quy n s d ng t không rõ ràng, t canh tác thi u nghiêm tr ng, cơ ch hư ng l i chưa rõ ràng, quy n c a ph n còn h n ch . - Nhu c u i s ng không ư c b o m d n n phá r ng - Ph n , c bi t là ph n dân t c thi u s thi u các cơ h i ti p c n ngu n l c - Gánh n ng ki m s ng v n ch t trên vai ngư i ph n - Thi u cán b a phương có kh năng và ki n th c v l ng ghép gi i trong các ho t ng lâm nghi p - Ph n m ương các công vi c n ng và c h i v i t l khá cao t i các xí nghi p ch bi n lâm s n - Ph n ít cơ h i ư c b nhi m các v trí lãnh o Khuy n ngh : - B trí úng vi c phát huy năng l c, s trư ng c a ch em - Có k ho ch khôi ph c l i các ngh truy n th ng c a ch em - Xây d ng các chương trình t o thêm cơ h i vi c làm cho ch em - Xác nh cơ c u cây tr ng và tăng cư ng h tr k thu t: - Tăng cư ng năng l c ch em có th tìm ki m và m r ng th trư ng tiêu th s n ph m, d ch v - Nghiên c u l i ch ngh hưu, thai s n cho ch em làm vi c n ng nh c, c h i trong ngành lâm nghi p - Xây d ng và th c hi n các chương trình gi m nh s v t v cho ph n - Nâng cao hi u qu chương trình d án: - L ng ghép gi i trong chương trình gi ng d y các trư ng sư ph m, các trư ng ph thông và chương trình t p hu n - Xây d ng cơ ch và quy trình giám sát ánh giá. c. V n gi i trong vi c ph bi n lu t và các chính sách lâm nghi p, s tham gia c a ph n trong các ho t ng khuy n lâm, giáo d c và ào t o lâm nghi p Các phát hi n: i v i công tác tín d ng - Ph n ư c ti p c n ngu n tín d ng còn h n ch , th t c vay v n còn ph c t p. x
- Ph n m i ch ư c ti p c n ngu n tín d ng qua d án ho c tín ch p ( m t s t nh). Công tác KNKL - Chưa có a phương nào m các l p h c khuy n lâm - Chưa có l p khuy n nông nào dành riêng cho ph n hay ưu tiên cho ph n . Công tác ào t o Ph n ít có cơ h i ư c tham gia các khoá ào t o nâng cao trình h c v n hơn nam gi i Công tác nghiên c u Ph n v n còn nhi u h n ch trong nghiên c u lâm nghi p: - Năng l c nghiên c u c a ph n h n ch so v i nam gi i; - Ph n ít có cơ h i tham gia nghiên c u khoa h c. Khuy n ngh : i v i công tác tín d ng - Ngân hàng Nông nghi p và PTNT c n: ơn gi n hoá th t c vay v n; s a i chính sách vay v n; tăng d ch v h tr cho ngư i vay v n nông thôn. - Tăng lư ng v n vay dài h n cho s n xu t lâm nghi p c a Ngân hàng Nông nghi p và PTNT, Ngân hàng Chính sách xã h i và các t ch c tín d ng khác. - ào t o v gi i cho cán b Ngân hàng c p huy n - H i Ph n thư ng xuyên cung c p thông tin v nhu c u vay v n c a ph n trong Ngân hàng chính sách xã h i c p huy n và t nh. - Cung c p ào t o k năng qu n lý tài chính và ào t o khuy n nông, khuy n lâm cho ph n k t h p v i các kho n vay cho ch em. - Nhà nư c b trí v n cho h gia ình vay phát tri n kinh t như tr ng r ng, chăn nuôi, phát tri n ngành ngh v i lãi su t ưu ãi, phù h p v i chu kỳ c a t ng loài cây trong lâm nghi p ư c tr g c và lãi sau khi ã thu ho ch. i v i công tác ào t o - Chính sách tuy n d ng và b t nên chú tr ng t i công b ng gi i t t c các c p. - Truy n bá ki n th c v gi i trong cơ quan - Có chính sách rõ ràng nh m ưa v n công b ng gi i trong cơ quan. - Có cán b chuyên trách ho c b ph n chuyên trách cho các v n v gi i. Ngư i ng u b ph n ph i có v trí và kh năng phù h p có th lãnh o t t và ra nh ng quy t nh úng n, k p th i. - T o i u ki n m l p b i dư ng ki n th c dành riêng cho ph n . - Chính sách tuy n d ng và b t nên chú tr ng t i công b ng gi i t t c các c p. - Tăng cư ng ào t o v phương pháp nghiên c u cho ph n i v i công tác nghiên c u khoa h c - T o i u ki n m l p b i dư ng ki n th c dành riêng cho ph n , ng th i, t o cơ h i cho ph n ư c tham gia công tác nghiên c u khoa h c ho c làm ch nhi m các xi
tài c l p. - Khuy n khích ph n phát minh sáng ki n hay các ý tư ng cho công tác nghiên c u khoa h c. i v i công tác KNKL - B sung và tăng cư ng cán b KNKL xã. - Quan tâm chú tr ng công tác cung c p d ch v KNKL c p thôn, b n. - i tư ng ư c tham gia các l p t p hu n KNKL là các h dân hơn là các lãnh o và cán b KNKL. - Tăng s cán b n làm công tác KNKL, ng th i b sung ki n th c v gi i cho ngũ cán b này. Ngoài ra, c n h tr tăng cư ng n cán b làm công tác ào t o KNKL tình nguy n. - Khi xây d ng tài li u gi ng d y v KNKL c n m b o phân tích nhu c u ào t o v nh y c m gi i. - B sung, ưa thêm các n i dung v ho t ng s n xu t lâm nghi p và ch bi n, b o qu n lâm s n trong các bài gi ng khuy n nông khuy n lâm. - T o i u ki n cho ph n ti p c n các d ch v KNKL: b trí cho ph n tham gia th c hi n các mô hình trình di n, các khoá ào t o c a khuy n nông. d. Các ho t ng v vư n ươm, b o t n và d ch v môi trư ng Các phát hi n Vi c b t cán b , ti p c n v i các ngu n l c/ ào t o trong lĩnh v c b o v , phát tri n r ng và d ch v môi trư ng nhìn chung chưa nh y c m v gi i. Ph n v n b coi là phái y u so v i nam gi i, vi c phân công lao ng v n theo truy n th ng; Nam gi i dư c phân công nh ng vi c ư c cho là quan tr ng, vi c n ng, ngoài c ng ng; Ph n ư c phân công nh ng vi c ư c cho là vi c nh , d dàng, h u c n, vi c nhà tr trư ng h p cơ quan H i Ph n các c p. Thi u s hi n di n c a ph n các v trí lãnh o c a các Chi c c, Lâm trư ng, n u có ch các v trí ít quan tr ng. Ph n h u như ã ơc b trí công vi c theo c m nh n ó là giao nh ng vi c nh hơn, thư ng là công vi c trong văn phòng, vư n ươm và chăm sóc r ng tr ng. S cán b n làm vi c t i văn phòng này cũng có ơc b nhi m nhưng không các v trí quan tr ng, thư ng ch là k toán trư ng, c p U , oàn thanh niên ho c i trư ng c a vư n ươm (bình quân 15%). Thi u ngu n cán b n ti m năng b nhi m vào các v trí lãnh o. Chưa có chính sách d a trên c thù riêng c a ngành lâm nghi p, vì v y i v i lao ng n làm các công vi c n ng nh c (tr ng r ng) chưa ư c thư ng xuyên luân chuy n và có nh ng ch ãi ng riêng. Liên quan n lĩnh v c d ch v môi trư ng v n t n t i s phân bi t trong phân công lao ng gi nam và n . Ph n thư ng ư c phân công làm nh ng vi c cho là h p v i ph n không òi h i trình chuyên môn cao nhưng không b n v ng và lâu dài. xii
i v i các làng du l ch văn hoá (thu c d án b o t n DSH d a trên sinh thái c nh quan) kinh doanh còn t phát, hình th c kinh doanh ơn gi n (ch y u ph c v ăn u ng, ng nhà sàn, nghe ca nh c…v.v), cá bi t m t s h gia ình còn chưa th ng nh t v i cơ ch hư ng l i. Khuy n ngh : - Tăng cư ng k năng chuyên môn và gi i cho các cán b b o v r ng, d ch v môi trư ng h có th th c hi n l ng ghép gi i trong ơn v . - Xây d ng các tiêu chí phân tích ánh giá năng l c, các nhu c u khác bi t gi a nam và n b trí lao ng phù h p - Tăng su t u tư cho các VQG, khu BTTN có các i u ki n làm du l ch sinh thái. 5. Các y u t nh hư ng n i s ng lao ng n trong các LTQD Các phát hi n: - Nh ng nh ki n c a cán b , công nhân viên trong các lâm trư ng v vai trò và trách nhi m c a ngư i ph n v n còn ti m n trong suy nghĩ và hành vi c a c nam và n , gây nên s khác bi t v gi i và s m t công b ng trong lâm trư ng, gia ình các h lâm trư ng viên và trong xã h i. - Nam gi i chi m ưu th và là ngư i ch y u i u hành các ho t ng trong lâm trư ng, xã h i và gia ình. Gánh n ng v công vi c gia ình cũng như trình h c v n nh hư ng n s tham gia c a ph n trong các ho t ng công vi c trong lâm trư ng và xã h i. - Lao ng n trong các lâm trư ng thư ng m nhi m các công vi c ít n ng nh c hơn như các ho t ng vư n ươm, r ng tr ng vì lý do s c kho . Nam gi i ki m soát ch y u ngu n l c trong lâm trư ng cũng như gia ình. Vì v y, ph n thư ng rơi vào v th b t l i và b thua thi t trong ti p c n và qu n lý các ngu n l c và ít ư c hư ng l i hơn nam gi i t các thành qu c a các ho t ng phát tri n nói chung và các ho t ng phát tri n lâm nghi p nói riêng. - Chính sách i m i LTQD nh hư ng n lao ng n nhi u hơn nam (lao ng dôi dư n nhi u hơn). Khuy n ngh : - Ti n hành t p hu n/ ào t o v gi i cho cán b , công nhân viên các lâm trư ng c bi t là các nhà lãnh o trong lâm trư ng; - Quan tâm ào t o, b t cán b n trong các lâm trư ng. xiii
- ngh h tr các cán b , công nhân viên n b dôi dư vay v n phát tri n s n xu t t o thu nh p cho gia ình: chăn nuôi, làm vư n, làm các ngành ngh truy n th ng… - B trí vi c làm cho lao ng n vào các công vi c phù h p hơn v i s c kho (Vư n ươm, tr ng r ng, văn phòng). - Ưu tiên nâng b c lương cho cán b , công nhân viên n . - ngh có ch ngh hưu t nguy n cho lao ng n làm các công vi c lao ng s n xu t tr c ti p trong các lâm trư ng qu c doanh tu i t 45 – 50 ( i v i s công nhân viên hi n nay không có s c kho m nhi m công vi c). V lâu dài m b o s c kho cho lao ng n , ngh c i thi n i u ki n và môi trư ng làm vi c cho h . - ngh có chính sách h tr v m t tinh th n và kinh t giúp nh ng ph n có hoàn c nh khó khăn, c bi t là nh ng ph n không l p gia ình nhưng có con và nuôi con m t mình. - ngh ti p t c có nh ng nghiên c u sâu hơn v gi i trong các lâm trư ng qu c doanh. xiv
1. Ph n gi i thi u 1.1. Lý do nghiên c u tham v n hi n trư ng Các v n v gi i trong lâm nghi p là m t b ph n quan tr ng trong Chi n lư c lâm nghi p Vi t Nam. Báo cáo nghiên c u hi n trư ng các v n v gi i trong lâm nghi p này là báo cáo nghiên c u ti p theo nghiên c u t ng quan tài li u h tr i u ki n thu n l i cho vi c l ng ghép nh ng n i dung chính v gi i, nh m cung c p u vào xây d ng Chi n lư c Lâm nghi p qu c gia giai o n o n 2006 – 2020. Nghiên c u này ư c th c hi n theo các giai o n và các ch sau: Giai o n 1: Tham v n hi n trư ng, giai o n này ư c thi t k thành 6 nhóm n i dung chính: (i) quy ho ch s d ng t, giao t lâm nghi p và phát tri n b n v ng; (ii) công nghi p ch bi n quy mô v a và nh trong làng ngh ; (iii) các ho t ng lâm s n ngoài g -các v n s n xu t và th trư ng ; (iv) tr ng, chăm sóc, qu n lý, giám sát và hư ng l i, tín d ng, khuy n nông khuy n lâm và nghiên c u lâm nghi p, và (vi) m t s y u t nh hư ng n i s ng c a lao ng n trong các LTQD và tác ng c a chính sách i m i LTQD t i lao ng n . Giai o n 2: T ng h p k t qu nghiên c u và xu t b n Trên cơ s nghiên c u t ng quan tài li u c a giai o n trư c, ã xu t nh ng n i dung c n nghiên c u sâu và tham v n hi n trư ng, và ã ư c thông qua trong h i th o xây d ng Chi n lư c Lâm nghi p t i H Long ngày 9-10/6/2005. Nhóm nghiên c u ã xác nh 6 ch chính các v n v gi i trong lâm nghi p. 1.2 M c tiêu và k t qu nghiên c u tham v n hi n trư ng M c tiêu nghiên c u tham v n hi n trư ng nh m: - Phân tích và ánh giá th c tr ng các v n v gi i trong các ho t ng lâm nghi p; - xu t và khuy n ngh l ng ghép các v n và m i quan tâm gi i trong chi n lư c lâm nghi p qu c gia trong giai o n 2006 – 2020. 2. Phương pháp và t ch c nghiên c u Nhóm nghiên c u tham v n hi n tru ng ư c chia ra 5 nhóm, m i nhóm s ti n hành nghiên c u và phân tích m t ch khác nhau trên cơ s c a cương ã ư c thông qua. M i nhóm ti n hành i hi n trư ng t 3 n 4 t nh v i n i dung khác nhau. Các t nh ư c l a ch n là Tuyên Quang, Hoà Bình, L ng Sơn, Ngh An và Gia Lai. 1
Các tiêu chí l a ch n các t nh nghiên c u bao g m: (i) Các t nh thu c các vùng sinh thái khác nhau i di n cho các t nh mi n B c, Trung và Tây nguyên; (ii) Có di n tích r ng t nhiên l n; (iii) Th c hi n t t các ho t ng giao t giao r ng, trong ó t nh Hoà Bình là t nh có ho t ng này s m nh t; (iv) Có các khu b o t n t nhiên và; (v) Có các lâm trư ng và các nhà máy ch bi n lâm s n, nông dân tham gia vào tr ng r ng nguyên li u ph c v cho các nhà máy, phát tri n nhanh di n tích r ng s n xu t. i tư ng t p trung tham v n là thôn/ b n và các lâm trư ng, doanh nghi p ch bi n lâm s n. Trong m i t nh các thôn/b n và các lâm trư ng ư c l a ch n không b trùng l p gi a các nhóm tham v n. T i c p huy n và c p cơ s xã, thôn và lâm trư ng các nhóm làm vi c c l p và riêng bi t. Tuy nhiên, c p t nh, các nhóm s có các bu i tham v n chung v i các n i dung khác nhau, các cơ quan tham v n c p t nh g m s nông nghi p và PTNT, Chi c c lâm nghi p, và Chi c c ki m lâm. 2.1 Phương pháp tham v n a. Th o lu n nhóm: Thành viên c a các nhóm ti n hành th o lu n nhóm v i các h nông dân s ng ph thu c vào r ng v các v n liên quan n dân t c d a vào tình hình th c t c a các a phương. M i nhóm g m 25 ngư i tham gia, và s ư c chia thành 3 nhóm nh : m t nhóm toàn ph n , m t nhóm toàn nam gi i và m t nhóm bao g m c nam gi i và ph n . Tiêu chí l a ch n các h s ng ph thu c vào r ng g m: - Tham gia vào các ho t ng lâm nghi p như s n xu t gi ng, tr ng r ng làm giàu, ph c h i và qu n lý r ng t nhiên, chăm sóc, b o v , thu ho ch và marketing; - Nh n giao t r ng ho c h p ng qu n lý và b o v r ng; - Có di n tích t nông nghi p h n ch . b. Ph ng v n bán c u trúc và tr c ti p: T p trung vào ph ng v n các i tư ng c nam và n , c c p qu n lý và c p h nông dân, hình th c ph ng v n c l p. Câu h i ph ng v n các c p qu n lý và b câu h i ư c chu n hoá dành cho ph ng v n h gia ình ư c thi t k d a vào các yêu c u n i dung c n thu th p. (i) Ph ng v n cán b c p qu n lý: Các cán b ư c l a ch n ph ng v n t các ơn v các c p t nh và huy n có liên quan n: U ban nhân dân, NN&PTNT, a chính, Lâm nghi p, Ki m lâm, khuy n nông, lâm, i di n H i Ph n , H i nông dân, công oàn, i di n các cơ s nghiên c u, trư ng i h c và d y ngh , các lâm trư ng, các doanh nghi p v a và nh ch bi n g thu c các thành ph n kinh t và lãnh o xã, thôn. (ii) Ph ng v n tr c ti p h gia ình: Các h gia ình ư c l a ch n ph ng v n b o m các i u ki n sau: có các ho t ng d a vào r ng; u tư vào r ng (t u tư ho c t các ngu n tín d ng khác); nh n s t r ng, có thu nh p kho ng 50% t ng thu nh p c a h t r ng. 2
2.2 Dung lư ng và m u tham v n hi n trư ng: Dung lư ng và m u tham v n hi n trư ng ư c th hi n qua b ng sau: B ng 1: Dung lư ng và m u tham v n hi n trư ng ` a bàn Thôn/b n Lâm trư ng/ T ng s (cu c T ng s ngư i (cu c h p) Cơ s ch bi n h p) ư c ph ng (cu c h p) v n Hòa Bình 12 8 20 50 Tuyên Quang 8 8 16 40 Ngh An 6 6 4 30 Gia Lai 2 2 4 10 L ng Sơn 2 2 4 10 Hà Tây 2 6 8 20 T ng s 32 32 64 160 2.3 Phương pháp làm vi c và thu th p s li u: Bư c 1: Công tác chu n b : th o lu n trong t công tác trư c khi i hi n trư ng, chu n b các câu h i, phi u i u tra, liên h v i các a phương trư c khi n làm vi c. Bư c 2: i hi n trư ng, các s li u/thông tin ư c thu th p thông qua các bu i làm vi c tr c ti p, ph ng v n cá nhân, ghi phi u i u tra, xem xét các báo cáo c a các t ch c chuyên ngành c a 6 t nh như U ban Nhân dân các c p t nh, huy n, xã; các Chi c c/H t Ki m lâm, các vư n qu c gia, khu b o t n thiên nhiên, các Lâm trư ng có các ho t ng v vư n ươm và tr ng r ng , các H i Ph n , các h gia ình, cá nhân vv. Bư c 3: T ng h p s li u, ki m tra chéo thông tin, vi t báo cáo, ch nh s a và hoàn thi n. 3. Nh ng phát hi n và ánh giá t tham v n hi n trư ng 3.1 Gi i và v n l p QHSD , G LN và phát tri n b n v ng K t qu nghiên c u t i Ngh An, Gia Lai và Hoà Bình cho th y vi c giao t giao r ng ã t o nên nh ng chuy n bi n tích c c v kinh t - xã h i và môi trư ng vùng cao. Ch trương y m nh ti n trình giao t và vi c ưa tên ngư i v vào gi y ch ng nh n quy n s d ng t ã giúp ch em có quy n tham gia ch ng hơn trong các ho t ng phát tri n s n xu t, n nh i s ng gia ình và óng góp cho vi c xoá ói gi m nghèo a bàn lâm nghi p, góp ph n tích c c vào ti n trình qu n lý r ng b n v ng. Theo s li u các S Nông nghi p và PTNT cung c p, t l giao r ng và t lâm nghi p t i ba t nh oàn n kh¶o s¸t, ®iÒu tra r t khác nhau, c th : 30% (Gia Lai), 76% (Ngh An), 80% (Hoà Bình), trong ó t l giao cho h gia ình là 35% (Gia Lai), 47% (Ngh An), 55% (Hoà Bình) và t l ph n ư c ghi tên vào gi y ch ng nh n quy n s d ng t 3
là: 0% (Hoà Bình vì giao theo quy trình cũ), 25% (Gia Lai) và 100% (Ngh An, giao theo Lu t t ai 2003). Riêng i v i ng bào dân t c thi u s vùng Tây Nguyên, nh n th c c a ch em ph n v v n giao t r ng chưa ư c rõ ràng. Riêng dân t c M’nông, ph n ư c t i nhà cha m mình, th a hư ng t ai ông bà l i, con cái cũng v y, n u v ch ng ph i ly hôn thì thư ng con cái ư c v v i m , v i bên ngo i. Do ó, ngư i ph n thư ng là ngư i quy t nh cu i cùng chuy n t ai và con cái, và các ho t d ng liên quan n t ai. Ví d , n u ai ó mu n mư n t canh tác m t v , s ng ý c a ngư i ch ng chưa , ngư i v ph i ng ý m i ư c. Giao t, r ng cho các h chăm sóc và qu n lý theo nhi u hình th c khác nhau, dân sinh s ng xung quanh các lâm trư ng thư ng ư c giao theo hình th c khoán. Nhìn chung, các h gia ình u ký h p ng khoán qu n lý b o v r ng v i các lâm trư ng. Trong gia ình, ngư i ch ng và con trai l n tham gia b o v r ng, ph n và con gái thư ng làm n i tr , buôn bán nh , chăn nuôi,... Tuy nhiên, trong th c t vai trò c a ph n trong các công tác giao t lâm nghi p, l p và quy ho ch s d ng t c p thôn b n còn m t s v n b t c p c n ph i ư c quan tâm sau ây: a phương chưa có cách ti p c n úng trong quy ho ch s d ng t và giao t, nh hư ng n cu c s ng c a ph n : nhi u nơi, c bi t là vùng phòng h , ví d như vùng u ngu n Sông à t i xã Thung Nai (huy n Kỳ Sơn t nh Hoà Bình), t lâm nghi p ây, theo Lâm trư ng Sông à là r ng phòng h xung y u và r t xung y u. Tuy nhiên, s lư ng c th cũng như v trí c a m i lo i c p phòng h u chưa rõ, do tiêu chí phân lo i c p phòng h hi n nay còn quá ph c t p, không th th c thi trên th c a. Hơn n a, r ng phòng h ây cũng chưa ư c công b là r ng phòng h phân tán hay t p trung. Ngoài ra, theo s li u c a Phòng a chính huy n, Thung Nai có 283 ha r ng s n xu t là r ng t nhiên, nhưng khi h i các cơ quan ch c năng như U ban nhân dân xã, H t Ki m lâm huy n và Lâm trư ng Sông à thì không ai bi t xu t x vi c phân lo i này và v trí c a nh ng cánh r ng ó n m âu. t nông nghi p nhi u nơi r t th p, bình quân 0,1- 0,2 ha/ngư i. Trong khi ó, t tr ng chưa s d ng l i chi m t i 25-40 %, trong s này v n có th ch n ra m t s lô kho nh có kh năng canh tác nông lâm k t h p. Trên th c t , thì di n tích này không ph i là t chưa s d ng mà ang ư c ngư i dân s d ng không chính th c (chưa ư c giao quy n s d ng cho ch c th ) canh tác nương r y ho c ang b b hoá sau canh tác nương r y. Vi c thi u t canh tác nh hư ng tr c ti p n ngu n s ng c a ngư i dân, trong ó có ph n , là m t trong nh ng nguyên nhân c a ói nghèo. Vi c quy ho ch s d ng t và phân lo i t lâm nghi p chưa hoàn thành ã gây khó khăn cho vi c xác nh quy n s d ng t lâm nghi p và th c thi các văn b n quy ph m 4
pháp lu t liên quan t i quy n s d ng t lâm nghi p. Vi c Phòng a chính huy n chưa chính th c hoá quy n s d ng t lâm nghi p cho m t s lâm trư ng và các h gia ình là do khúc m c khâu phân lo i r ng phòng h và do mâu thu n trong vi c phân nh ranh gi i t nông nghi p và t lâm nghi p nhi u nơi. V m t th c hi n các th t c hành chính trong giao t lâm nghi p, m c dù các cơ quan ch c năng ã th c hi n y quy trình giao t theo quy nh (h sơ, b n lô, kho nh), nhưng th c t ranh gi i các lô kho nh ch m i có trên b n , chưa ư c ánh d u và c m m c trên th c a. i a s các nơi, có n 90% s h có trong danh sách giao t r ng t nhiên không bi t ranh gi i, v trí khu r ng c a mình trên th c a. Ngoài ra, vi c giao t khoán r ng n h gia ình nhi u nơi, c bi t là Gia Lai, cũng có nghĩa là di n tích chăn th gia súc ( c bi t là i gia súc, m t th m nh c a phát tri n kinh t vùng i núi) b thu h p l i, t ó n y sinh mâu thu n gi a chăn nuôi, tr ng tr t và phát tri n r ng. H u qu là, do thi u t, ngư i dân trong ó có ph n , ã l n chi m t ã giao cho lâm trư ng và khai thác, s d ng tài nguyên r ng và t r ng thu c lâm ph n do Nhà nư c qu n lý. Không ít nơi vùng cao, xung quanh b n làng không còn r ng phòng h , i u ó ã gây h u qu thiên tai lũ l t, xói mòn, r a trôi, trư t l t v mùa mưa và h n hán nghiêm tr ng vào mùa khô. H n hán không ch gây thi u nư c sinh ho t và s n xu t mà còn d n n cháy c khu dân cư như v cháy b n Hu i T (huy n Kỳ sơn) (tháng 2/1998), và m t s nơi khác như Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn - Ngh An. Các chương trình tái tr ng r ng và b o v r ng c a Chính ph cũng có nh hư ng r t l n n vi c s d ng tài nguyên c a ph n và nam gi i. Ví d , ch n các a bàn c n ư c b o v , ơn v qu n lý r ng thư ng ch n nh ng vùng g n d thăm nom, và thư ng là g n dân. i u này ã nh hư ng tr c ti p ngay n ngư i dân b n a. Trư c h t ngư i dân không ư c s d ng a bàn g n mà ph i i xa hơn và do ó chu kỳ b hoang s ng n l i. Vi c i xa nh hư ng n ph n nhi u hơn nam gi i. Ph n thư ng u con lên nương và i ki m c i, ki m th c ăn và gùi nư c v nhà. Ngoài ra, ơn v qu n lý r ng thư ng ơn phương l a ch n a bàn b o v , d a vào b n và thông tin d li u c a h , không quan tâm n nh ng ranh gi i s d ng t truy n th ng. Và h u qu là nhi u h gia ình dân t c ít ngư i m t t canh tác và cu c s ng càng tr nên khó khăn hơn, t ó phát sinh mâu thu n, ôi ch r t gay g t (ví d như a bàn Lâm trư ng Yaly – Gia Lai). Vi c chưa rõ ràng v ranh gi i t ai, vi c chưa chính th c hoá quy n s d ng t lâm nghi p cũng như vi c thi u m t cơ ch phân chia l i ích tho áng gi a các bên là vô cùng nguy hi m i v i công tác qu n lý tài nguyên. Ngư i dân, trong ó có ph n , chưa th y h t trách nhi m cũng như chưa an tâm v quy n l i c a mình trong vi c th c hi n h p ng khoán b o v r ng phòng h v i các ban qu n lý và lâm trư ng. Trong khi ó, v i vai trò ôi ch ôi nơi v n còn “ v a á bóng v a th i còi” c a lâm trư ng, t c là v a ho t ng khai thác kinh doanh lâm s n, v a m ương ch c năng c a Ban Qu n lý r ng phòng h , lâm trư ng r t khó m b o hi u qu s n xu t kinh doanh cũng như hi u qu b o v r ng phòng h . Và h u qu là t ai v n ti p t c b thoái hoá và r ng v n còn nguy cơ b c n ki t d n. Ví d : Lâm trư ng Sông à trư c ây là ch D 5
án cơ s thu c Chương trình 327 vùng này. Trư c năm 1998, Lâm trư ng ã th c hi n vi c khoán qu n lý b o v r ng cho t ng nhóm h gia ình nhưng tình tr ng m t r ng v n di n ra. Sau ó Lâm trư ng chuy n hư ng, không khoán cho h gia ình mà chuy n sang khoán cho T b o v g m 13 thành viên (m i xóm có hai thành viên) do m t Phó ch t ch xã ph trách. Di n tích ư c Lâm trư ng khoán qu n lý b o v là ph n di n tích núi á có cây v i 992 ha. Lâm trư ng ti n hành ký h p ng khoán t i t ng thành viên trong T b o v , trong khi trên th c t toàn b di n tích này ã ư c H t Ki m lâm huy n Kỳ Sơn làm th t c c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t cho các h gia ình! Dân s tăng nhanh gây s c ép lên tài nguyên và nh hư ng l n n i s ng c a ng bào dân t c ít ngư i, trong ó có ph n : Dân s tăng nhanh nhưng ch y u là tăng cơ h c, do di cư t do. Hi n nay Gia Lai, có nhi u vư n cà phê m i m c lên trên t lâm nghi p. Nh ng ngư i di cư n Gia Lai ã chuy n i m c ích s d ng t, làm nghiêm tr ng hơn tình tr ng phá r ng. M t v n n a là nh ng buôn làng M’nông hi n nay không còn làng nào có tu i trên 25 năm. Nhi u làng b di d i kh i t cha ông và nhi u ngư i dân M’nông không còn ư c s ng nơi h v n sinh s ng, h ph i mư n t c a các buôn làng khác sinh s ng. i u này ã nh hư ng n vi c s d ng tài nguyên và tình hình s d ng t c a nh ng buôn làng ngư i M’nông n nh . Và m i l n di d i là m t l n kh nh c v t v l i d n lên vai các h ngư i dân t c M’nông, c bi t là ph n - nh ng ngư i óng vai trò chính trong cu c s ng gia ình, v a ph i lo n nh nơi ăn ch n v a ph i lo ki m s ng, tìm ngu n nư c, ngu n c i và th c ph m. S ph i k t h p gi a các cơ quan ch c năng a phương v i c ng ng ngư i dân a phương, trong ó có ph n , chưa th t t t Th c t , m t s nơi (Thung Nai), n u toàn b r ng phòng h là r ng t p trung thì cũng không i u ki n thành l p Ban Qu n lý r ng phòng h vì di n tích r ng phòng h quá ít so v i ch tiêu biên ch (1000 ha/m t biên ch ). Còn n u chung m t Ban Qu n lý r ng phòng h v i các xã khác thì l c lư ng hi n nay quá m ng có th qu n lý hi u qu ( Thung Nai có 5 ngư i, qu n lý hơn 11.000 ha r ng phòng h ). Ngh nh 77/CP ngày 29/11/1996 c a Chính ph v vi c x ph t vi ph m hành chính trong lĩnh v c qu n lý r ng, b o v và qu n lý lâm s n ch là gi i pháp tình th , gi i quy t h u qu , không ngăn ch n ư c nguy cơ ch t phá, không gi i quy t ư c t n g c nguyên nhân c a vi c m t r ng. Th c t , các cơ quan nhà nư c v lâm nghi p a phương chưa th y h t vai trò quan tr ng c a vi c huy ng s c dân, c bi t là ph n , tham gia vào vi c qu n lý b o v r ng. K t qu ph ng v n cho th y, khi ư c giao t r ng, ph n dân t c b n a (M’nông, Mư ng, Gia Rai…) nh n th c r t rõ t m quan tr ng c a r ng trong i s ng c a h và gia ình h . Thông thư ng ph n là ngư i g n bó v i r ng nhi u hơn nam gi i. Su t ngày, ch em s ng v i r ng: làm r y, ki m c i, hái rau, tìm măng, hái n m, tìm cây thu c, l y nư c… H ý th c r ng m t r ng là m t t t c nh ng th g n bó v i i s ng 6