Båi d−ìng kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ ë ®¹i häc giao th«ng vËn t¶i hiÖn nay

ThS. NguyÔn sü trung Bé m«n Chñ nghÜa x· héi khoa häc Khoa M¸c – Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh Tr−êng §¹i häc GTVT

Tãm t¾t: ë tr−êng §¹i häc Giao th«ng VËn t¶i ®éi ngò c¸n bé gi¶ng viªn trÎ chiÕm tû lÖ kh«ng nhá. V× vËy, song song víi viÖc n©ng cao nhËn thøc chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, lèi sèng vμ tr×nh ®é chuyªn m«n, th× viÖc båi d−ìng c¸c kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ cÇn ph¶i ®−îc coi lμ ch×a kho¸ cña qu¸ tr×nh n©ng cao chÊt l−îng gi¶ng d¹y ë tr−êng §¹i häc Giao th«ng VËn t¶i hiÖn nay.

Bμi viÕt nμy, b−íc ®Çu ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p cã tÝnh tham kh¶o vÒ viÖc båi d−ìng c¸c kü

n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ ë Tr−êng §¹i häc Giao th«ng VËn t¶i hiÖn nay.

Summary: The number of young lecturers at the UTC accounts for a high percentage in the teaching staff. In parallel with improving their political awareness, morality, healthy lifestyles and qualification, improvement of their teaching skills should be considered as an important key in promoting the teaching quality at the UTC.

Therefore, this article proposes some measures for reference on provision of teaching

KT-ML

skills to young lecturers at the UTC.

i. ®Æt vÊn ®Ò

tÝn cña ®éi ngò gi¶ng viªn. §øng tr−íc thùc tiÔn sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn tr−êng §HGTVT trong giai ®o¹n míi, ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh båi d−ìng vµ n©ng cao c¸c kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cho ®éi ngò gi¶ng viªn trÎ ®Ó gióp hä ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña ng−êi gi¶ng viªn ®¹i häc chuyªn nghiÖp.

ii. néi dung

Nguån gi¶ng viªn trÎ ®−îc tuyÓn hµng n¨m vÒ tr−êng §HGTVT bao gåm: nh÷ng sinh viªn tèt nghiÖp lo¹i kh¸, giái ë c¸c chuyªn ngµnh do tr−êng ®µo t¹o ®−îc gi÷ l¹i, sè cßn l¹i chñ yÕu tõ §HSP Hµ Néi, PVBCTT, §HQG Hµ Néi, §HBK, §HKTQD... §Ó trë thµnh gi¶ng viªn cña tr−êng, yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c thÝ sinh dù tuyÓn lµ kiÓm tra hå s¬, lý lÞch vµ vßng s¸t h¹ch b»ng thi vÊn ®¸p, h×nh thøc thi Sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn cña tr−êng §HGTVT lu«n g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh tuyÓn chän, bæ sung lùc l−îng gi¶ng viªn trÎ. Nh÷ng n¨m qua cïng víi qu¸ tr×nh tuyÓn dông nhµ tr−êng còng kh«ng ngõng ch¨m lo, båi d−ìng mäi mÆt ®èi víi ®éi ngò c¸n bé gi¶ng viªn trÎ vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng, ®¹o ®øc, chuyªn m«n nghiÖp vô... NhiÒu gi¶ng viªn trÎ b»ng sù nç lùc cña chÝnh b¶n th©n m×nh, cïng víi sù gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cña nhµ tr−êng, ®ång nghiÖp ®· tr−ëng thµnh vµ kh¼ng ®Þnh ®−îc vÞ trÝ trong nghÒ nghiÖp. Nh−ng bªn c¹nh ®ã vÉn cßn mét bé phËn gi¶ng viªn trÎ ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña ng−êi gi¶ng viªn ®¹i häc, ®Æc biÖt lµ kü n¨ng nghiÖp vô thùc hµnh s− ph¹m. Thùc tÕ ®ã phÇn nµo ®· lµm h¹n chÕ ®Õn chÊt l−îng ®µo t¹o cña nhµ tr−êng vµ uy

KT-ML

lµ c¸c thÝ sinh so¹n bµi gi¶ng sau ®ã gi¶ng thö vµ tr¶ lêi mét sè c©u hái cña Héi ®ång tuyÓn c«ng chøc. Trong sè c¸c thÝ sinh dù tuyÓn lµm gi¶ng viªn hµng n¨m cña tr−êng §HGTVT th× chØ cã c¸c thÝ sinh häc §HSP Hµ Néi vµ PVBCTT lµ ®−îc rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m mét c¸ch hÖ thèng, bµi b¶n. Cßn c¸c thÝ sinh ®Õn tõ c¸c tr−êng ®¹i häc kh¸c kh«ng ®−îc trang bÞ c¸c kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m.

Sau khi ®−îc tuyÓn dông, gi¶ng viªn trÎ ®−îc nhµ tr−êng dµnh cho sù quan t©m ®Æc biÖt trong viÖc båi d−ìng chuyªn m«n vµ c¸c kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m. Nhµ tr−êng ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶ng viªn trÎ häc tËp c¸c ch−¬ng tr×nh sau ®¹i häc, c¸c líp båi d−ìng chuyªn m«n, c¸c líp häc ngo¹i ng÷ , tin häc, qu¶n lý... H»ng n¨m, nhµ tr−êng phèi hîp víi tr−êng C¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o më líp båi d−ìng vÒ gi¸o dôc häc ®¹i häc cho gi¶ng viªn trÎ vµ cã cÊp chøng chØ. Bªn c¹nh ®ã, gi¶ng viªn trÎ ph¶i tr¶i qua thêi gian trî gi¶ng mét n¨m, hä ph¶i dù giê gi¶ng cña c¸c gi¶ng viªn cã th©m niªn c«ng t¸c l©u n¨m, giµu kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y ®¹i häc... Toµn bé quy tr×nh trªn ®· trë thµnh nÒ nÕp tõ nhiÒu n¨m nay cña tr−êng §HGTVT. MÆc dï nhµ tr−êng vµ c¸c khoa, c¸c bé m«n cïng gi¶ng viªn trÎ ®· cã nhiÒu cè g¾ng nh− vËy, song vÉn cßn tån t¹i nh÷ng bÊt cËp vµ h¹n chÕ trong viÖc n©ng cao kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m gi¶ng viªn trÎ ë tr−êng §HGTVT hiÖn nay. Trong khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy chñ yÕu vÉn dùa vµo kinh nghiÖm lµ chÝnh chø ch−a tiÕn hµnh mét c¸ch khoa häc, toµn diÖn, ®ång bé vµ mang tÝnh chiÕn l−îc l©u dµi.

§a sè gi¶ng viªn trÎ ®−îc tuyÓn dông nh÷ng n¨m qua cã lËp tr−êng chÝnh trÞ v÷ng vµng, ®¹o ®øc tèt, kiÕn thøc chuyªn m«n ch¾c vµ cã lßng nhiÖt t×nh víi nghÒ nghiÖp... Nh−ng c¸c kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cßn nhiÒu h¹n chÕ, thËm chÝ cã mét bé phËn rÊt yÕu. T×nh tr¹ng phæ biÕn ë gi¶ng viªn trÎ lµ ch−a lµm chñ vµ kiÓm so¸t ®−îc toµn bé qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Cßn lóng tóng, bÞ ®éng tr−íc c¸c t×nh huèng s− ph¹m cã vÊn ®Ò, xö lý nh÷ng t×nh huèng nµy th−êng mang tÝnh tù ph¸t chø kh«ng dùa vµo c¸c nguyªn t¾c cña khoa häc gi¸o dôc. V× vËy, ®· lµm gi¶m chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y hoÆc cã khi cßn g©y ra hËu qu¶ ®¸ng tiÕc. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, khi tiÕp cËn víi nh÷ng ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc tiªn tiÕn, cã sù trî gióp cña c¸c ph−¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i, nhiÒu gi¶ng viªn trÎ do ch−a chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cÇn thiÕt nªn kh«ng thÓ ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu míi ®Æt ra vµ ®· bÞ tôt hËu kh¸ xa. Cã nhiÒu nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn nh−: ë nhiÒu ng−êi vÉn cßn quan niÖm ch−a ®óng ®¾n khi cho r»ng chØ cÇn cã cã kiÕn thøc chuyªn m«n giái lµ cã thÓ trë thµnh gi¶ng viªn ®¹i häc. V× thÕ, khi tuyÓn dông gi¶ng viªn trÎ, c¸c khoa vµ c¸c bé m«n chuyªn m«n ®· ch−a chó ý ®óng møc vÒ tÇm quan träng cña kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m ®èi víi qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp cña gi¶ng viªn trÎ trong t−¬ng lai. C¸c líp gi¸o dôc häc ®¹i häc dµnh cho gi¶ng viªn trÎ vÉn cßn nÆng vÒ h×nh thøc, thËm chÝ lµ qua loa, chiÕu lÖ. Häc ®Ó lÊy b»ng cÊp, chøng chØ ®Ó ®ñ ®iÒu kiÖn lµm gi¶ng viªn ®−îc xem lµ môc tiªu cña nhiÒu gi¶ng viªn trÎ vµ cña c¶ phÝa c¬ së më líp. V× vËy, nh÷ng kiÕn thøc thùc hµnh nghiÖp vô s− ph¹m mµ gi¶ng viªn trÎ thu l−îm ®−îc lµ kh«ng ®¸ng kÓ. H¬n n÷a, nh÷ng kiÕn thøc thuéc vÒ kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m mµ gi¶ng viªn cña tr−êng C¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr×nh bµy kh«ng mang tÝnh thùc tiÔn cao, phÇn lín lµ bµn vÒ xu thÕ ph¸t triÓn cña nÒn gi¸o dôc ®¹i häc hiÖn ®¹i, cña c¸c nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, trong khi gi¶ng viªn trÎ l¹i cÇn nh÷ng kü n¨ng nghiÖp vô thùc hµnh s− ph¹m cô thÓ. Cïng víi ®ã lµ viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t toµn bé c¸c quy tr×nh båi d−ìng gi¶ng viªn trÎ cña tr−êng §HGTVT cßn nhiÒu láng lÎo. Cã thÓ thÊy trong thêi gian më líp gi¸o dôc häc ®¹i häc t¹i tr−êng, mçi buæi chØ cã rÊt Ýt gi¶ng viªn trÎ ®Õn häc. Do thi th× b»ng ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm nªn c¸c häc viªn cã thÓ chÐp ®−îc bµi cña nhau vµ vÉn ®−îc c«ng nhËp kÕt qu¶. Qu¸ tr×nh rÌn luyÖn vµ cä s¸t thùc tÕ trong thêi gian trî gi¶ng cña gi¶ng viªn trÎ rÊt quan träng, ®©y lµ m«i tr−êng tèt ®Ó gi¶ng viªn trÎ tÝch lòy kinh nghiÖm phôc vô cho qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y trong t−¬ng lai. Nh−ng t×nh h×nh còng kh«ng mÊy kh¶ quan, gi¶ng viªn cã

t−ëng cña b¶n th©n, tõ ®ã ®Ò ra gi¶i ph¸p s¸t víi thùc tÕ gi¶ng d¹y cña tr−êng §HGTVT Hµ Néi. ý thøc th× ®i dù gi¶ng cña gi¶ng viªn giµu kinh nghiÖm, ng−êi kh«ng cã ý thøc th× coi ®ã lµ chuyÖn biÕt råi kh«ng cÇn thiÕt...

§Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn, ®ång thêi gãp phÇn n©ng cao kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ ë tr−êng §HGTVT trong giai ®o¹n hiÖn nay, cÇn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé sau ®©y:

5. Quy tr×nh båi d−ìng kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ còng cÇn ®−îc ®æi míi c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc. G¾n toµn bé quy tr×nh tuyÓn dông víi viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn luyÖn t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, t¸c phong, chuyªn m«n, kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cña gi¶ng viªn trÎ trong suèt qu¸ tr×nh trî gi¶ng, nh»m n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm, lßng nhiÖt t×nh nghÒ nghiÖp vµ kh¶ n¨ng t¸c nghiÖp cña gi¶ng viªn trÎ. ViÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn luyÖn ®èi víi gi¶ng viªn trÎ lµ rÊt quan träng, v× vËy tr¸nh lµm qua loa, ®¹i kh¸i mµ cÇn ph¶i chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan. 1. Nhµ tr−êng cÇn rµ so¸t, x©y dùng vµ ban hµnh mét quy chÕ míi hîp lý, khoa häc, thèng nhÊt vÒ tuyÓn dông, ®µo t¹o, båi d−ìng gi¶ng viªn trÎ. Toµn bé quy tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ nªn cô thÓ ho¸ vµ chi tiÕt ho¸ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho gi¶ng viªn trÎ trong khi thùc hiÖn.

KT-ML

6. CÇn ®Çu t− x©y dùng mét trung t©m dµnh riªng cho viÖc thùc hµnh kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ, víi trang thiÕt bÞ gi¸o dôc ®¹i häc phï hîp theo h−íng tiÕp cËn víi gi¸o dôc ®¹i häc hiÖn ®¹i, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¶ng viªn trÎ cã m«i tr−êng thuËn lîi ®Ó thÓ hiÖn kh¶ n¨ng cña m×nh, tõ ®ã gi¶i phãng tiÒm n¨ng s¸ng t¹o trong nghÒ nghiÖp cña hä.

iii. KÕt luËn

2. CÇn ®Æc biÖt chó ý ®µo t¹o, båi d−ìng th−êng xuyªn, liªn tôc cho gi¶ng viªn trÎ khoa häc vÒ gi¸o dôc häc ®¹i häc; khoa häc vÒ t©m lý gi¸o dôc; lý luËn d¹y häc ®¹i häc vµ gi¸o häc ph¸p chuyªn ngµnh... §Æc biÖt lµ trang bÞ c¸c kü n¨ng t¸c nghiÖp s− ph¹m, c¸c ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt t×nh huèng s− ph¹m nh¹y c¶m... G¾n bã chÆt chÏ gi÷a trang bÞ lý luËn s− ph¹m víi qu¸ tr×nh thùc hµnh cña gi¶ng viªn trÎ, tr¸nh t×nh tr¹ng lý luËn xa rêi thùc tiÔn vµ ng−îc l¹i. Trong thêi gian trî gi¶ng cña gi¶ng viªn trÎ ph¶i cã sù kiÓm tra gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ chÝnh x¸c, kh¸ch quan. CÇn cã sù gióp ®ì, kÌm cÆp cña gi¶ng viªn giµu kinh nghiÖm víi gi¶ng viªn trÎ.

Tµi liÖu tham kh¶o

[1]. T¹p chÝ B¸o chÝ vµ Tuyªn truyÒn, sè 3, 2005.

TiÕp b−íc truyÒn thèng gi¶ng d¹y tèt cña c¸c thÕ hÖ gi¶ng viªn tr−êng §HGTVT 60 n¨m qua, ngµy nay ®éi ngò gi¶ng viªn trÎ ®ang cã nhiÒu nç lùc trong rÌn luyÖn t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, lèi sèng, chuyªn m«n vµ kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m ®Ó xøng ®¸ng lµ lùc l−îng kÕ cËn hïng hËu, ®¸p øng yªu cÇu sù nghiÖp x©y dùng, ph¸t triÓn tr−êng §HGTVT trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa.

[2]. Kû yÕu héi th¶o: C¸n bé gi¶ng viªn trÎ víi sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t trÓn tr−êng §¹i häc Giao th«ng vËn t¶i. Hµ Néi, th¸ng 7/2002.

3. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c líp ®µo t¹o båi d−ìng nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ ë tr−êng §HGTVT cÇn mêi c¸c gi¸o s−, tiÕn sÜ, gi¶ng viªn giµu kinh nghiÖm kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m cña c¸c tr−êng ®¹i häc, c¸c trung t©m gi¸o dôc s− ph¹m chuyªn nghiÖp nh−: §HSP Hµ Néi; Tr−êng C¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o; Trung t©m ph−¬ng ph¸p Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh; ViÖn T©m lý häc; Ph©n viÖn BCTT... ®Õn ®µo t¹o, båi d−ìng, trao ®æi nh÷ng kinh nghiÖm vµ nghiÖp vô s− ph¹m cho gi¶ng viªn trÎ cña tr−êng §HGTVT.

[3]. Tµi liÖu: Héi nghÞ c¸n bé c«ng chøc tr−êng §¹i häc Giao th«ng vËn t¶i. Hµ Néi, th¸ng 10/2002♦

4. Th−êng xuyªn tæ chøc héi th¶o chuyªn ®Ò vÒ trang bÞ kü n¨ng nghiÖp vô s− ph¹m ®Ó gi¶ng viªn trÎ ®−îc béc lé mong muèn vµ ý