Mục têu nghiên cứu của đề tài "Công tác giám sát trong Đảng giai đoạn hiện nay" là làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác giám sát trong Đảng, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp chủ yếu có tính khả thi nhằm tăng cường công tác giám sát trong Đảng hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Häc viÖn ChÝnh trÞ – hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh ___________________
B¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu
1. TS. §Æng §×nh Phó (Chñ biªn)
2. Ths. TrÇn Duy H−ng
TT Hä vµ tªn C¬ quan c«ng t¸c
1 TS. Ph¹m Ngäc Anh Häc viÖn CT-HC QG Hå ChÝ Minh
2 NguyÔn ThÞ B¹ch ViÖn X©y dùng §¶ng
3 Ths. Lª V¨n C−êng ViÖn X©y dùng §¶ng
4 GS, TS. NguyÔn ThÞ Doan V¨n phßng Chñ tÞch n−íc
5 Hµ H÷u §øc Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
Ths. §inh Ngäc Giang ViÖn X©y dùng §¶ng 6
TS. Lª TiÕn Hµo Thanh tra ChÝnh phñ 7
8 TrÇn ThÞ HiÒn Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
9 GS. §Æng Xu©n Kú Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng
10 Vò Ngäc L©n Ban D©n vËn Trung −¬ng
11 D−¬ng ThÞ Mai Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An
12 Ths. Lª Minh S¬n Tr−êng ChÝnh trÞ tØnh B×nh §Þnh
13 GS,TS. M¹ch Quang Th¾ng Häc viÖn CT-HC QG Hå ChÝ Minh
14 Ths. Ph¹m TÊt Th¾ng ViÖn X©y dùng §¶ng
15 T« Quang Thu Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
16 Hµ Quèc TrÞ Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
17 Cao V¨n Thèng Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
Ký hiÖu c¸c ch÷ viÕt t¾t
1. BCH : Ban ChÊp hµnh
2. BTV : Ban Th−êng vô
3. CTQG : ChÝnh trÞ Quèc gia
4. Nxb : Nhµ xuÊt b¶n
5. UBKT : Uû ban KiÓm tra
6. UBND : Uû ban Nh©n d©n
Môc lôc
Trang 1
Ch−¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng
1.1. Quan niÖm vÒ gi¸m s¸t trong §¶ng 1.2. VÞ trÝ, vai trß gi¸m s¸t trong §¶ng 1.3. Néi dung, nguyªn t¾c gi¸m s¸t trong §¶ng 11 11 20 29
Ch−¬ng 2: C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay- Thùc tr¹ng,
nguyªn nh©n, kinh nghiÖm vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra
2.1. C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tr−íc §¹i héi X 2.2. C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tõ §¹i héi X ®Õn nay 32 32 63
Ch−¬ng 3: Ph−¬ng h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu t¨ng c−êng
c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay 98 3.1. Dù b¸o nh÷ng nh©n tè thuËn lîi vµ khã kh¨n t¸c ®éng ®Õn gi¸m s¸t trong §¶ng
3.2. Quan ®iÓm vµ ®Þnh h−íng t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong §¶ng 3.3. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu 98 116 128
128 3.3.1. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh mÏ, n©ng cao nhËn thøc, tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n tr−íc nhÊt lµ ng−êi ®øng ®Çu cÊp uû 3.3.2. X©y dùng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é gi¸m s¸t, c¬ chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng 140 3.3.3. Më réng d©n chñ trong §¶ng lµ c¬ së, ®iÒu kiÖn t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong §¶ng 152
3.3.4. N©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña UBKT c¸c cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch, lùc l−îng nßng cèt cïng toµn §¶ng thùc hiÖn gi¸m s¸t trong §¶ng 157 3.3.5. §æi míi nhËn thøc, t¨ng c−êng gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp trªn vµ c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt nhÊt lµ cÊp Trung −¬ng 171 3.3.6. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi¸m s¸t trong §¶ng vµ gi¸m s¸t ngoµi §¶ng 182 3.3.7. N©ng cao hiÖu qu¶ phèi hîp c«ng t¸c gi÷a UBKT cña cÊp uû ®¶ng vµ thanh tra nhµ n−íc cïng cÊp 188
200 201 202 KÕt luËn S¶n phÈm nghiªn cøu ®Ò tµi Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Gi¸m s¸t lµ c«ng viÖc kh«ng thÓ thiÕu, diÔn ra trong tÊt c¶ c¸c kh©u cña
quy tr×nh l·nh ®¹o vµ qu¶n lý. Tõ rÊt sím, §¶ng ta ®· quan t©m ®Õn c«ng viÖc
gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn vµ c¸c c¬ quan trong hÖ thèng
chÝnh trÞ. Ngay trong §iÒu lÖ §¶ng (söa ®æi) t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn
thø III cña §¶ng (n¨m 1960) ®· yªu cÇu: "Ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra
vµ gi¸m s¸t cña §¶ng ®èi víi c¸n bé vµ c¬ quan nhµ n−íc, gi÷ g×n kû luËt
nghiªm minh, xö lý thÝch ®¸ng ®èi víi nh÷ng phÇn tö quan liªu g©y t¸c h¹i
nghiªm träng cho §¶ng vµ Nhµ n−íc". Trong §iÒu lÖ §¶ng Céng s¶n ViÖt
Nam c¸c kho¸ VIII, IX còng ghi: "... §¶ng chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n" ...
Do ®ã, §¶ng cÇn c¶ "sù gi¸m s¸t néi bé §¶ng" vµ c¶ "chÞu sù gi¸m s¸t cña
nh©n d©n" sÏ gióp cho viÖc t¨ng c−êng kû c−¬ng, kû luËt cña §¶ng, n©ng cao
n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña tæ chøc ®¶ng vµ ®éi ngò ®¶ng viªn.
B−íc vµo thêi kú ®æi míi ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc, bªn c¹nh
nh÷ng thµnh tùu rÊt quan träng ®· ®¹t ®−îc, do t¸c ®éng tiªu cùc cña mÆt tr¸i
cña c¬ chÕ thÞ tr−êng cïng sù thiÕu th−êng xuyªn rÌn luyÖn tu d−ìng, nªn mét
bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn vµ c¶ mét sè tæ chøc ®¶ng ®· béc lé nh÷ng mÆt yÕu
kÐm. Tæ chøc ®¶ng ë nhiÒu n¬i chÊp hµnh c¸c nguyªn t¾c cña §¶ng, tr−íc hÕt
lµ nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ ch−a nghiªm, sinh ho¹t láng lÎo; ®Êu tranh tù
phª b×nh vµ phª b×nh gi¶m sót, søc chiÕn ®Êu yÕu dÉn ®Õn vi ph¹m kû luËt.
NhiÒu tæ chøc c¬ së vµ chi bé kh«ng ®ñ søc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p
n¶y sinh tõ c¬ së, c¸ biÖt cßn tª liÖt, mÊt søc chiÕn ®Êu. C«ng t¸c kiÓm tra,
qu¶n lý c¸n bé, ®¶ng viªn thùc hiÖn mét c¸ch chiÕu lÖ. NhiÒu cÊp uû, tæ chøc
®¶ng ch−a coi träng c«ng t¸c kiÓm tra, coi c«ng t¸c nµy lµ cña uû ban kiÓm tra
chø kh«ng ph¶i cña chÝnh b¶n th©n cÊp uû. B¸o c¸o tæng kÕt 20 n¨m ®æi míi
®· chØ râ: "Cßn t×nh tr¹ng nãi mµ kh«ng lµm, ra nghÞ quyÕt mµ kh«ng thùc
hiÖn hoÆc thùc hiÖn nöa vêi. ViÖc theo dâi kiÓm tra, ®«n ®èc triÓn khai nghÞ
quyÕt lµm ch−a tèt; viÖc xö lý sai ph¹m trong thùc hiÖn nghÞ quyÕt ch−a
nghiªm" [tr.125]. Mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn phai nh¹t lý
1
t−ëng, tÝnh §¶ng yÕu, gi¶m sót ý chÝ chiÕn ®Êu, ng¹i tu d−ìng, rÌn luyÖn, ch¹y
theo lèi sèng thùc dông, vÞ kû dÉn ®Õn suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc
vµ lèi sèng; t×nh tr¹ng c¬ héi, chñ nghÜa c¸ nh©n, mÊt ®oµn kÕt cña mét bé
phËn c¸n bé, ®¶ng viªn lµm gi¶m sót uy tÝn cña §¶ng, lµm xãi mßn niÒm tin
cña nh©n d©n, ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng nguy c¬ lín nhÊt hiÖn nay. "Do
cuéc vËn ®éng x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng ch−a t¹o ®−îc chuyÓn biÕn c¬ b¶n
nªn cã thÓ nãi "nguy c¬ tham nhòng, quan liªu" ®· næi lªn nh− lµ mét mèi de
do¹ sù tån vong cña §¶ng vµ chÕ ®é" [tr.123].
Tõ nh÷ng kÕt qu¶ kiÓm tra thêi gian qua cho thÊy hÇu hÕt c¸c cÊp, c¸c
ngµnh, c¸c lÜnh vùc ®−îc kiÓm tra ®Òu cã vi ph¹m, ®¸ng chó ý lµ t×nh tr¹ng
tham nhòng, quan liªu, l·ng phÝ, thiÕu tr¸ch nhiÖm, bu«ng láng qu¶n lý, cè ý
lµm tr¸i ... ®ang x¶y ra trÇm träng vµ ngµy cµng gia t¨ng, ®· x¶y ra trong thêi
gian dµi hoÆc ®· l©u nh−ng Ýt ®−îc ph¸t hiÖn, kiÓm tra lµm râ; nhiÒu c¸n bé
chñ chèt ®Ó vî con, ng−êi th©n lîi dông chøc vô quyÒn h¹n trôc lîi, lµm giµu
bÊt chÝnh. Néi dung, tÝnh chÊt, møc ®é vi ph¹m ngµy cµng nghiªm träng, phøc
t¹p, tinh vi, cã tæ chøc, liªn quan ®Õn nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh, nhiÒu ng−êi,
nÕu ph¸t hiÖn ®−îc vµ tiÕn hµnh kiÓm tra, thanh tra, ®iÒu tra th× cã viÖc, cã vô
cßn bÞ can thiÖp tõ nhiÒu phÝa, g©y khã kh¨n cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng. Mét
sè vô vi ph¹m nghiªm träng nh−ng ch−a ®−îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng gi¸m
s¸t, kiÓm tra ph¸t hiÖn kÞp thêi nªn ®· bá lät vi ph¹m. B¸o c¸o tæng kÕt 20
n¨m ®æi míi chØ râ: "Vai trß gi¸m s¸t, ph¶n biÖn cña c¸c ban cña §¶ng, MÆt
trËn Tæ quèc, c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n cßn yÕu; ch−a cã c¬ chÕ hîp lý ®Ó ph¸t
huy vai trß cña c¸c bé phËn nµy" [tr.126]. Do bu«ng láng viÖc kiÓm tra, gi¸m
s¸t nªn ch−a chñ ®éng ng¨n chÆn vi ph¹m trong §¶ng.
Tõ t×nh h×nh trªn, ®ßi hái §¶ng ph¶i tiÕp tôc tù ®æi míi, tù chØnh ®èn ®Ó
x©y dùng tæ chøc ®¶ng vµ ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn ngang tÇm víi yªu cÇu
cña nhiÖm vô c¸ch m¹ng trong giai ®o¹n míi, nhÊt lµ khi chóng ta tiÕp tôc
thùc hiÖn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN c¶ vÒ chiÒu réng
vµ chiÒu s©u, ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i, th¸ch thøc, nguy c¬
míi trong ®iÒu kiÖn mét ®¶ng céng s¶n duy nhÊt cÇm quyÒn. §Ó ®¹t ®−îc môc
tiªu nãi trªn, nhÊt thiÕt ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, c«ng t¸c
2
kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ mét néi dung quan träng cÇn ®−îc ®Èy m¹nh.
Tõ tr−íc §¹i héi X cña §¶ng, c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, ñy ban kiÓm tra
c¸c cÊp chñ yÕu thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô kiÓm tra cßn chøc n¨ng,
nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §iÒu lÖ §¶ng chØ quy ®Þnh "§¶ng chÞu sù gi¸m s¸t
cña nh©n d©n", ch−a quy ®Þnh cô thÓ viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m
s¸t cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn. Nh−ng trong thùc tÕ c¸c cÊp uû
(kÓ c¶ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th−), tæ chøc ®¶ng, uû
ban kiÓm tra c¸c cÊp vµ ®¶ng viªn ®· vµ ®ang thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô
gi¸m s¸t. Riªng uû ban kiÓm tra c¸c cÊp th× viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm
vô gi¸m s¸t víi ph¹m vi, ®èi t−îng, néi dung cßn hÑp. Tuy nhiªn, nhiÖm vô
nµy ch−a ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng vµ ch−a ®−îc thùc hiÖn theo mét
ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch còng nh− quy tr×nh, ph−¬ng ph¸p cô thÓ vµ ®Æc biÖt
ch−a bè trÝ lùc l−îng tiÕn hµnh th−êng xuyªn. Nh− vËy, viÖc thùc hiÖn chøc
n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t lµ cña toµn §¶ng, trong ®ã cã uû ban kiÓm tra c¸c
cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong
§¶ng. Bëi v×, trong ®iÒu kiÖn §¶ng lµ c¬ quan duy nhÊt cÇm quyÒn, §¶ng l·nh
®¹o c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ mµ kh«ng ®−îc gi¸m s¸t chÆt chÏ, rÊt dÔ léng quyÒn,
l¹m quyÒn vµ lµm gi¶m lßng tin cña nh©n d©n, tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn tiªu cùc,
quan liªu, tham nhòng. §ã lµ nh÷ng nguy c¬ bªn trong lµm suy yÕu, thËm chÝ
lµm tan r· §¶ng. §©y lµ ®iÒu cÇn ®−îc c¶nh b¸o ®Ó chóng ta thÊy râ vµ kiªn
quyÕt t×m mäi biÖn ph¸p kh¾c phôc cho b»ng ®−îc. §èi víi tæ chøc cµng cao
cµng cÇn ph¶i ®−îc gi¸m s¸t chÆt chÏ. Ng−êi gi÷ quyÒn hµnh cµng lín cµng
ph¶i ®−îc gi¸m s¸t nghiªm ngÆt, tiÕn hµnh gi¸m s¸t ®èi víi quyÒn lùc, phßng
ngõa l¹m dông quyÒn lùc, thùc hiÖn lÊy quyÒn lùc chÕ −íc quyÒn lùc. V× vËy,
gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn
nay. Nã xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái kh¸ch quan cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vµ yªu
cÇu cña giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi, b¶o ®¶m cho §¶ng ta, tr−íc hÕt lµ c¸c c¬
quan l·nh ®¹o vµ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña §¶ng lu«n kiªn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ,
v÷ng vµng vÒ ®−êng lèi, kh«ng chÖch h−íng; cã phÈm chÊt c¸ch m¹ng tèt,
ng¨n ngõa suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc vµ lèi sèng. §©y lµ mét vÊn
®Ò c¬ b¶n, cÊp b¸ch hiÖn nay, th«i thóc chóng t«i lùa chän ®Ò tµi: "C«ng t¸c
3
gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay" ®Ó nghiªn cøu. NhÊt lµ, sau khi §¹i
héi X cña §¶ng (th¸ng 4 - 2006) kh¼ng ®Þnh gi¸m s¸t lµ mét trong nh÷ng
chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng vµ giao chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong
§¶ng cho cÊp uû ®¶ng vµ uû ban kiÓm tra c¸c cÊp.
2. Tæng qu¸t t×nh h×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi
MÆc dï §¶ng ta ®· rÊt quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña
c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn nh−ng ®Õn nay vÊn ®Ò nµy vÉn lµ míi mÎ, c¸c
nghÞ quyÕt, v¨n b¶n h−íng dÉn, c«ng tr×nh nghiªn cøu cßn rÊt Ýt. Cã thÓ ®iÓm
qua mét sè bµi t¹p chÝ sau ®©y:
- NguyÔn ThÞ Doan, "Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶
ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña §¶ng", T¹p chÝ Céng s¶n ®iÖn tö, sè 42, n¨m 2003.
T¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n, th¼ng th¾n chØ râ: "§èi víi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam,
viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña §¶ng vµ ®¶ng viªn lµ lÏ ®−¬ng nhiªn". Trong ®iÒu
kiÖn míi cña ®Êt n−íc vµ quèc tÕ theo t¸c gi¶ ®Ó ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong
§¶ng cã hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cÇn thùc hiÖn tèt hai gi¶i ph¸p: Mét lµ, x©y dùng
vµ ban hµnh chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ph¸t huy m¹nh mÏ quyÒn lµm chñ cña nh©n
d©n ®Ó nh©n d©n thùc sù gi¸m s¸t ®−îc §¶ng; hai lµ, cÇn giao thªm chøc n¨ng
gi¸m s¸t cho uû ban kiÓm tra c¸c cÊp.
T¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh, ®Ó n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gi¸m
s¸t trong §¶ng, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ®ñ hiÖu lùc ®Ó uû ban kiÓm tra
c¸c cÊp ho¹t ®éng, ®Æc biÖt cÇn cã chÝnh s¸ch phï hîp ®èi víi nh÷ng c¸n bé
lµm c«ng t¸c kiÓm tra §¶ng. §ång thêi c¸c tæ chøc ®¶ng, cÊp uû ®¶ng vµ ®¶ng
viªn ph¶i cã sù ®æi míi nhËn thøc vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t, kiÓm tra, xo¸ bá t−
t−ëng cña mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn lµ kh«ng ai muèn gi¸m s¸t vµ kiÓm tra
m×nh. Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra lµ nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh l·nh ®¹o cña §¶ng,
®Ó ph¸t hiÖn "ng−êi tèt, viÖc tèt", ng¨n ngõa vi ph¹m, gi÷ g×n kû luËt cña
§¶ng, lµm cho §¶ng lu«n trong s¹ch, v÷ng m¹nh.
- NguyÔn ThÞ Doan, "T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng", T¹p
chÝ Céng s¶n ®iÖn tö, sè 71, n¨m 2004. T¸c gi¶ ph©n tÝch kh¸ râ vÒ kh¸i niÖm
4
gi¸m s¸t vµ kiÓm tra, kh¼ng ®Þnh "gi¸m s¸t còng lµ mét chøc n¨ng l·nh ®¹o
cña §¶ng". Tõ viÖc ph©n tÝch yªu cÇu cÊp b¸ch ph¶i t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong
§¶ng, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt: "Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, giao chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ
thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t cho uû ban kiÓm tra c¸c cÊp lµ phï hîp víi thùc tiÔn
lý luËn"; vµ "viÖc thµnh lËp uû ban kiÓm tra do ®¹i héi ®¶ng cïng cÊp bÇu".
Theo t¸c gi¶, gi¸m s¸t lµ c«ng viÖc cña §¶ng, viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c
gi¸m s¸t cña uû ban kiÓm tra ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn vÉn ch−a ®ñ
mµ cÇn ph¶i x©y dùng vµ ban hµnh c¬ chÕ ®Ó nh©n d©n thËt sù gi¸m s¸t hiÖu
qu¶ c¸n bé, ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng. Cuèi cïng, t¸c gi¶ kÕt luËn, trong giai
®o¹n c¸ch m¹ng míi, ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng, cÇn ban
hµnh c¬ chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t c¸n bé, ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng mang tÝnh
ph¸p lý, tiÕn tíi x¸c ®Þnh c¬ quan ®¶ng cã chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn
nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng.
- ChiÕn Th¾ng, "Mét sè ý kiÕn vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña uû
ban kiÓm tra c¸c cÊp", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 12/2005. T¸c gi¶ gãp ý kiÕn vµo
Dù th¶o B¸o c¸o mét sè vÊn ®Ò vÒ bæ sung, söa ®æi §iÒu lÖ §¶ng tr×nh §¹i héi
X cña §¶ng, kh¼ng ®Þnh viÖc Dù th¶o nµy cã vÊn ®Ò gi¸m s¸t trong §¶ng vµ
nªu râ kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ nh÷ng chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng, ®ång thêi
giao thªm chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ nhiÖm vô gi¸m s¸t cho uû ban kiÓm tra lµ
cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ cho r»ng, viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña Ban CÊp
hµnh Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ vµ Ban BÝ th− Trung −¬ng ch−a thÊy ®−îc ®Ò
cËp ®Õn, t¹i sao l¹i kh«ng cã c¬ quan nµo kiÓm tra vµ gi¸m s¸t? Trªn c¬ së
luËn gi¶i vÊn ®Ò, t¸c gi¶ viÕt: "Víi tinh thÇn ®æi míi, víi c¸ch t− duy vµ nhËn
thøc míi vµ xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh ®Êt n−íc hiÖn nay, nhiÒu ý kiÕn cho r»ng
viÖc ®¹i héi bÇu uû ban kiÓm tra vµ giao cho uû ban kiÓm tra nhiÖm vô gi¸m
s¸t cÊp uû cïng cÊp lµ phï hîp. Ch¾c ch¾n sÏ gãp phÇn tÝch cùc x©y dùng
§¶ng ta v÷ng m¹nh vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng vµ tæ chøc, ®ång thêi còng t¸c ®éng
m¹nh mÏ ®Õn viÖc ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi c¸c tiªu cùc trong §¶ng tõ trung −¬ng
®Õn c¬ së".
- TrÇn Duy H−ng, "T¨ng c−êng gi¸m s¸t ®¶ng viªn gi÷ chøc vô trong
5
§¶ng, chÝnh quyÒn hiÖn nay", T¹p chÝ KiÓm ra, sè 1-2006. Tõ ph©n tÝch kh¸i
qu¸t thùc tr¹ng −u vµ khuyÕt ®iÓm cña ®éi ngò ®¶ng viªn cã chøc, cã quyÒn
hiÖn nay, t¸c gi¶ b−íc ®Çu kh¼ng ®Þnh: "Gi¸m s¸t ®¶ng viªn cã chøc, cã quyÒn
chÝnh lµ gi¸m s¸t quyÒn lùc, b¶o ®¶m cho quyÒn lùc ®−îc thùc thi ®óng
h−íng; ng¨n ngõa l¹m dông quyÒn lùc, ®Æc quyÒn, ®Æc lîi; ng¨n ngõa sù tho¸i
ho¸, biÕn chÊt trong §¶ng. §©y chÝnh lµ yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi n©ng cao
vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng cÇm quyÒn; lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n b¶o ®¶m duy tr× æn
®Þnh chÝnh trÞ - x· héi". T¸c gi¶ cho r»ng: viÖc t¨ng c−êng gi¸m s¸t ®¶ng viªn
cã chøc, cã quyÒn ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a gi¸m s¸t trong §¶ng vµ gi¸m s¸t
ngoµi §¶ng; viÖc gi¸m s¸t ph¶i ®−îc thùc hiÖn tõ trªn xuèng vµ tõ d−íi lªn,
®Æc biÖt coi träng vai trß gi¸m s¸t cña nh©n d©n. Tæ chøc ®¶ng c¸c cÊp ph¶i
tÝch cùc thùc hiÖn gi¸m s¸t; ®¶ng viªn cã chøc, cã quyÒn ph¶i tù gi¸c tiÕp thu
gi¸m s¸t, n©ng cao b¶n lÜnh vµ tÝnh tù träng trong thi hµnh c«ng vô, ®Ò cao
tr¸ch nhiÖm, nç lùc häc tËp, c«ng t¸c; toµn x· héi ph¶i t¨ng c−êng gi¸m s¸t
nghiªm tóc.
- Vò C«ng TiÕn, "§Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t cña
§¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 2-2006. T¸c gi¶ cho r»ng kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ
côm tõ g¾n liÒn víi nhau, nªu râ chøc n¨ng vµ b¶n chÊt cña kiÓm tra, gi¸m s¸t
cña §¶ng. KiÓm tra lµ ®iÒu kiÖn "cÇn" ®Ó x¸c lËp vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng:
kh«ng kiÓm tra coi nh− kh«ng l·nh ®¹o vµ gi¸m s¸t lµ ®iÒu kiÖn "®ñ" ®Ó hoµn
thiÖn chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng. KiÓm tra, gi¸m s¸t lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn
vµ ®ñ ®Ó cho viÖc ®Ò ra chñ tr−¬ng, nghÞ quyÕt vµ tæ chøc thùc hiÖn, ®−a chñ
tr−¬ng, nghÞ quyÕt cña §¶ng vµo cuéc sèng mét c¸ch nhÊt qu¸n, toµn diÖn vµ
hiÖu qu¶, th«ng qua nhËn thøc vµ hµnh ®éng cña mçi tæ chøc vµ mçi ®¶ng viªn
cña §¶ng".
- Hµ Quèc TrÞ, "VÒ thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong
§¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 3-2006. Trªn c¬ së ph©n tÝch vÒ kh¸i niÖm kiÓm
tra vµ gi¸m s¸t, t¸c gi¶ cho r»ng viÖc gi¸m s¸t trong néi bé §¶ng vµ chÞu sù
gi¸m s¸t cña nh©n d©n lµ tÊt yÕu. §−a ra mét sè ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò gi¸m s¸t
§¶ng nh− néi dung tËp trung gi¸m s¸t; ®èi t−îng vµ néi dung gi¸m s¸t ®èi víi
6
tæ chøc ®¶ng; ®èi t−îng vµ néi dung gi¸m s¸t ®èi víi ®¶ng viªn, t¸c gi¶ kh¼ng
®Þnh: "Trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t nÕu ph¸t hiÖn tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn thuéc
ph¹m vi gi¸m s¸t cã dÊu hiÖu vi ph¹m th× uû ban kiÓm tra tiÕn hµnh kiÓm tra
dÊu hiÖu vi ph¹m cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn ®ã.
Qua thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho uû ban kiÓm tra trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn chñ ®éng n¾m t×nh
h×nh, ph¸t hiÖn dÊu hiÖu vi ph¹m ®Ó kiÓm tra khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m ®óng
träng t©m, träng ®iÓm, ®¹t chÊt l−îng, hiÖu qu¶ cao h¬n; kh¾c phôc ®−îc
nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c trong tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra".
Tãm l¹i, nh×n chung vÊn ®Ò gi¸m s¸t trong §¶ng ®· ®−îc ®−a vµo trong
Dù th¶o b¸o c¸o x©y dùng §¶ng vµ bæ sung, söa ®æi §iÒu lÖ §¶ng tr×nh §¹i
héi X cña §¶ng. VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc th¶o luËn ë §¹i héi ®¶ng bé c¸c cÊp,
trong qu¸ tr×nh th¶o luËn vÉn cßn cã nhËn thøc kh¸c nhau. Trong ph¸t biÓu
cña ®ång chÝ Phan DiÔn, Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, Th−êng trùc Ban BÝ th− t¹i Héi
nghÞ tæng kÕt c«ng t¸c kiÓm tra toµn quèc nhiÖm kú 2001-2005, cã ®o¹n:
"Gi¸m s¸t c¸i g×? gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn C−¬ng lÜnh, §iÒu lÖ, NghÞ quyÕt, chñ
tr−¬ng cña §¶ng, nguyªn t¾c sinh ho¹t ®¶ng... §©y sÏ lµ mét nhiÖm vô míi mµ
chóng ta l¹i ch−a cã kinh nghiÖm"; "s¾p ®Õn cßn cã c«ng t¸c gi¸m s¸t, nã rÊt
míi. NÕu ®−îc §¹i héi giao cho nhiÖm vô nµy, chóng ta ph¶i cã sù khÈn
tr−¬ng t×m hiÓu néi dung, kinh nghiÖm cña c¸c n−íc... chóng ta cã thÓ thùc
hiÖn tõng b−íc ®−îc tèt".
Liªn quan ®Õn nghiªn cøu c«ng t¸c gi¸m s¸t cña mét sè ®¶ng cÇm
quyÒn n−íc ngoµi cã thÓ tham kh¶o mét sè tµi liÖu sau:
- "§iÒu lÖ gi¸m s¸t néi bé cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc (thi hµnh
thö)". Ban hµnh chÝnh thøc ngµy 31/12/2003, c«ng bè trªn b¸o chÝ ngµy 18-2-
2004 (47 ®iÒu, b¶n tiÕng Trung).
- T«n Phô TrÝ, "Bµn vÒ t¨ng c−êng gi¸m s¸t c¸n bé l·nh ®¹o", T¹p chÝ
DiÔn ®µn c¸n bé Trung Quèc, sè 1 n¨m 1997 (b¶n tiÕng Trung).
- Lý T«ng L©u, "T¨ng c−êng chÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng Céng s¶n
Trung Quèc", T¹p chÝ Nghiªn cøu chñ nghÜa x· héi, (B¶n tiÕng Trung).
- V−¬ng ThiÒu H−ng, "Bµn vÒ vÊn ®Ò kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng",
7
T¹p chÝ Khoa häc x· héi, sè 11-2001 (b¶n tiÕng Trung).
- GÇn ®©y, t¹i Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng kho¸
X, Trung −¬ng §¶ng ®· th«ng qua NghÞ quyÕt sè 14-NQ/TW (ngµy 30-7-
2007) vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng.
Ngµy 25 th¸ng 7 n¨m 2007, Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng ®· ban hµnh
c¸c H−íng dÉn sè 03, 04, 05, 06 – H−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t cña
c¸c ban cña cÊp uû, cña uû ban kiÓm tra, cña cÊp uû vµ ban th−êng vô cÊp uû
vµ cña chi bé. §©y lµ nh÷ng c¨n cø, ®Þnh h−íng quan träng gióp cho chóng t«i
tiÕn hµnh ®Ò tµi ®−îc thuËn lîi.
3. Môc tiªu nghiªn cøu
Lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng, trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cã tÝnh kh¶ thi
nh»m t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác giám sát
của Đảng; vận dụng để làm rõ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác giám
sát trong Đảng cả về mặt lý luận và thực tiễn công tác xây dựng Đảng.
Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác giám sát trong Đảng thời gian
qua; chỉ ra ưu, khuyết điểm, nguyên nhân khách quan và chủ quan của những
ưu, khuyết điểm đó; ®ång thêi rót ra mét sè kinh nghiệm và những vấn đề đặt
ra cần giải quyết đối với công tác giám sát trong Đảng.
Dự báo những nhân tố tác động và yêu cầu đối với công tác giám sát
trong Đảng từ nay đến năm 2020.
Xác định mục tiêu, phương hướng và đề xuất những giải pháp cơ bản
nhằm nâng cao chất lượng công tác giám sát trong Đảng từ nay đến năm 2020.
5. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay (2007- 2020) (cã thÓ hiÓu c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng lµ viÖc cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp vµ ®¶ng
8
viªn theo dâi, xem xÐt, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng chÊp hµnh C−¬ng lÜnh, §iÒu lÖ
§¶ng, nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña §¶ng b¶o ®¶m tÝnh nghiªm minh, thèng nhÊt vµ
cã hiÖu qu¶ cao trong toµn §¶ng), cô thÓ lµ x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò sau:
+ VÒ chñ thÓ: ViÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng
lµ cña toµn §¶ng trong ®ã cã uû ban kiÓm tra c¸c cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch
vµ lµ lùc l−îng nßng cèt thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng.
+ VÒ ®èi t−îng: §èi t−îng gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng lµ cÊp uû, ban
th−êng vô cÊp uû cÊp d−íi, c¸c ban cña cÊp uû, ban c¸n sù, ®¶ng ®oµn.
§èi t−îng gi¸m s¸t ®èi víi ®¶ng viªn lµ: Mäi ®¶ng viªn kÓ c¶ cÊp uû
viªn c¸c cÊp vµ c¸n bé do cÊp uû c¸c cÊp qu¶n lý.
- Thêi gian nghiªn cøu: tr−íc vµ sau §¹i héi X cña §¶ng ®Õn nay (12/2007).
6. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
Trªn c¬ së lý luËn chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ x©y
dùng §¶ng nãi chung vµ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t trong §¶ng nãi riªng; c¸c
v¨n kiÖn cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam; c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn c«ng
t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Ban BÝ th− vµ Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng; c¸c
b¸o c¸o s¬ kÕt, tæng kÕt vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t, thi hµnh kû
luËt trong §¶ng cña cÊp uû, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp... §Ò tµi sö dông c¸c
ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp, héi th¶o, to¹ ®µm khoa häc xin ý
kiÕn c¸c chuyªn gia, ®Æc biÖt coi träng ph−¬ng ph¸p sö dông chuyªn gia, ®ång
thêi kÕ thõa, tiÕp thu cã chän läc, s¸ng t¹o c¸c c«ng tr×nh khoa häc cã liªn
quan phôc vô nghiªn cøu ®Ò tµi.
7. Đóng góp mới của đề tài
Đưa ra quan niệm, khẳng định vị trí, vai trò, nội dung và nguyên tắc cơ
bản chỉ đạo công tác giám sát trong Đảng hiện nay.
Đánh giá đúng thực trạng công tác giám sát trong Đảng, chỉ rõ nguyên
nhân, rút ra những kinh nghiệm về công tác giám sát, làm rõ vai trò của giám sát
trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội, trong công tác xây dựng Đảng.
9
Dự báo những nhân tố tác động đối với công tác giám sát trong Đảng và
đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng của công tác giám
sát trong Đảng từ nay đến năm 2020.
8. Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu
giảng dạy, học tập bộ môn Xây dựng Đảng, giảng dạy các lớp bồi dưỡng, tập
huấn nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát ..v.v..Đồng thời những kết quả
nghiên cứu của đề tài có thể sẽ được dùng làm tài liệu tham khảo cho cơ quan
UBKT Trung ương.
9. Kết cấu đề tài
Gồm phần mở đầu, 3 chương với 9 tiết, kết luận, danh mục sản phẩm
nghiên cứu đề tài, danh mục tài liệu tham khảo.
10
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ CÔNG TÁC GIÁM SÁT TRONG ĐẢNG
1.1. Quan niệm về công tác giám sát trong Đảng
Đảng ta là đảng cầm quyền, Đảng lãnh đạo xã hội bằng chủ trương,
đường lối, nghị quyết, chính sách của Đảng; bằng công tác tư tưởng, tổ chức
và bằng kiểm tra, giám sát...; Đảng lãnh đạo thông qua Nhà nước, các đoàn
thể chính trị-xã hội, hệ thống tổ chức và đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng.
Tổ chức của Đảng ở các cấp, các ngành không những có trách nhiệm trong
việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện mà còn có trách nhiệm phải kiểm
tra, giám sát việc thực hiện, bảo đảm cho Cương lĩnh chính trị, đường lối,
nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận của Đảng được chấp hành
nghiêm chỉnh, thắng lợi trong thực tiễn. Nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy
chế, kết luận của Đảng dù có được xác định đúng, có tính khả thi nhưng nếu
tổ chức đảng các cấp tổ chức thực hiện thiếu chặt chẽ, nhất là không kiểm tra,
giám sát hoặc kiểm tra, giám sát không đến nơi đến chốn thì kết quả thực hiện
sẽ bị hạn chế, thậm chí phạm sai lầm. Để hạn chế, khắc phục những thiếu sót
có thể xảy ra trong quá trình thực hiện nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế,
kết luận của Đảng, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X và các nghị
quyết của Ban Chấp hành Trung ương, đưa đất nước chuyển sang thời kỳ phát
triển mới: đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, khâu then chốt là phải xây
dựng Đảng vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, tiếp tục đẩy mạnh
cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó công tác kiểm tra, giám
sát của Đảng đóng vai trò quan trọng. Đại hội lần thứ X của Đảng đã xác định
rõ: kiểm tra, giám sát là những chức năng lãnh đạo của Đảng và giao cho
UBKT các cấp làm cơ quan chuyên trách thực hiện nhiệm vụ giám sát. Điều
30, Điểm 1, Điều lệ Đảng được Đại hội X của Đảng thông qua đã khẳng định
vị trí, vai trò của công tác kiểm tra, giám sát của Đảng và nhiệm vụ kiểm tra,
giám sát của các tổ chức đảng: “Kiểm tra, giám sát là những chức năng lãnh
11
đạo của Đảng. Tổ chức đảng phải tiến hành công tác kiểm tra, giám sát. Tổ chức đảng và đảng viên chịu sự kiểm tra, giám sát của Đảng"(1).
Quy định này xác định rõ công tác kiểm tra, giám sát là trách nhiệm
của toàn Đảng. Các tổ chức đảng (từ Trung ương đến cơ sở) vừa phải tiến
hành công tác kiểm tra, giám sát vừa phải chịu sự kiểm tra, giám sát của tổ
chức đảng có thẩm quyền cấp trên.
Công tác giám sát là một nhiệm vụ mới được bổ sung thêm cho UBKT
các cấp - UBKT các cấp là cơ quan kiểm tra, giám sát chuyên trách của Đảng
- do vậy cần phải được nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống, trên tất cả
các mặt. Trong công tác của UBKT, giữa công tác kiểm tra và công tác giám
sát có sự đan xen với nhau. Việc phân biệt giữa công tác kiểm tra và công tác
giám sát chỉ là tương đối. Bởi vì ngay trong hoạt động giám sát đã mang tính
chất kiểm tra, và nếu giám sát mà không kiểm tra thì không thể đi đến kết
luận xử lý triệt để các vụ việc nảy sinh phục vụ cho sự lãnh đạo của Đảng.
Còn nếu kiểm tra mà không giám sát, không đi sâu, đi sát, theo dõi, xem xét
thường xuyên các vấn đề thực tế thì kiểm tra sẽ phân tán, thiếu trọng tâm,
trọng điểm, thiếu cơ sở thực tế để đánh giá, kết luận. Nói một cách khác, khi
tiến hành giám sát là đã bắt đầu một quá trình kiểm tra, kiểm tra là kết thúc
một quá trình giám sát. Trong thực tế công tác của UBKT các cấp, không thể
giám sát xong rồi để đấy, không xử lý mà phải kiểm tra để làm rõ đúng, sai và
có biện pháp xử lý. Muốn kiểm tra có chất lượng thì phải giám sát. Giám sát
và kiểm tra bổ sung cho nhau để hoàn chỉnh sự lãnh đạo của Đảng. Do có mối
quan hệ khăng khít với nhau nên trong thực tế chúng ta thường dùng cụm từ
“kiểm tra, giám sát”gắn liền với nhau. Vì vậy, để nghiên cứu vấn đề giám sát,
cần phải đặt nó trong mối quan hệ với công tác kiểm tra.
- Quan niệm về kiểm tra:
Theo “Đại từ điển tiếng Việt” do Nguyễn Như Ý (chủ biên), kiểm tra (Đgt): là xem xét thực chất, thực tế(2); kiểm soát(Đgt) là: kiểm tra, xem xét nhằm ngăn ngừa những sai phạm các qui định(3).
(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb CTQG, H., 2006, tr.48. (2) (3) Nguyễn Như Ý (chủ biên), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hoá thông tin, H., 1999, tr.937.
12
Còn theo “Từ điển Bách khoa Việt Nam” do Hội đồng quốc gia chỉ đạo
biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam, kiểm tra (luật): là một chức năng quản
lý, một khâu trong quy trình quản lý, có chức năng xem xét tình hình và kết
quả thực tế thi hành luật, chính sách, chủ trương của Nhà nước, thực hiện nhiệm vụ chính trị, kinh tế- xã hội được giao(4).
Và theo “Từ điển luật học”, kiểm tra: là xem xét tình hình thực tế thi
hành pháp luật, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn nói chung hay một công tác cụ thể được giao để đánh giá, nhận xét(5).
Cũng theo “Từ điển luật học” kiểm soát: là xem xét để phát hiện, ngăn
ngừa việc làm sai trái với thoả thuận, với quy định(6).
- Quan niệm về giám sát :
Theo “Đại từ điển tiếng Việt” do Nguyễn Như Ý (chủ biên), giám
sát(đgt): là theo dõi, kiểm tra việc thực thi nhiệm vụ(7).
Còn theo “Từ điển Bách khoa Việt Nam” do Hội đồng quốc gia chỉ đạo
biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam, giám sát: là một hình thức hoạt động
của cơ quan Nhà nước hoặc tổ chức xã hội nhằm bảo đảm pháp chế hoặc sự chấp hành những qui tắc chung nào đó(8).
Trong “Từ điển giải thích thuật ngữ hành chính”(9) của Mai Hữu Khuê và Bùi Văn Nhơn và “Từ điển Luật học”(10) của Nhà xuất bản Từ điển Bách
khoa-Hà Nội, giám sát còn được hiểu: là sự theo dõi, quan sát hoạt động
mang tính chủ động thường xuyên, liên tục và sẵn sàng tác động bằng các
biện pháp tích cực để buộc và hướng hoạt động của đối tượng chịu sự giám
sát đi đúng quỹ đạo, quy chế nhằm đạt được mục đích, hiệu quả đã được xác
định từ trước, bảo đảm cho pháp luật được tuân thủ nghiêm chỉnh.
Dù cho cách diễn đạt có sự khác nhau, nhưng các quan niệm trên đều
có nội hàm chung: là sự theo dõi, quan sát, xem xét hoạt động. Có thể đưa ra
(4) Hội đồng quốc gia chỉ đạo biên soạn từ điển Bách khoa Việt Nam, Từ điển bách khoa Việt Nam, Nxb Từ điển Bách khoa, H., 2002, tr.565. (5) (6) Nxb Từ điển Bách khoa, Từ điển Luật học, H., 1999, tr.264. (7) Nguyễn Như Ý (chủ biên), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hoá thông tin, H., 1999, tr.728. (8) Hội đồng quốc gia chỉ đạo biên soạn từ điển Bách khoa Việt Nam, Từ điển bách khoa Việt Nam, Nxb Từ điển Bách khoa, H., 2002, tr.112. (9) Mai Hữu Khuê và Bùi Văn Nhơn, Từ điển giải thích thuật ngữ hành chính, Nxb Lao động, H., 2002, tr.261. (10) Từ điển Luật học, Nxb Từ điển bách khoa, H., 1999, tr.174.
13
quan niệm sau: Giám sát là sự theo dõi, quan sát, xem xét hoạt động của các
tổ chức có thẩm quyền mang tính chủ động, thường xuyên, liên tục và sẵn
sàng tác động bằng các biện pháp tích cực để bắt buộc và hướng hoạt động
của các tổ chức và cá nhân chịu sự giám sát thực hiện đúng những điều đã
quy định.
Như vậy, đã giám sát là phải theo dõi, xem xét đối tượng giám sát có
thực hiện đúng các quy định mà đối tượng đó phải thực hiện hay không để
trước hết nhằm nhắc nhở, đôn đốc thực hiện và là cơ sở để quyết định có tiến
hành kiểm tra hay không? Do đó, muốn thực hiện tốt việc kiểm tra thì phải
thường xuyên có giám sát. Giám sát và kiểm tra đều nhằm đạt được mục đích
là nắm vững và đánh giá đúng tình hình, từ đó điều chỉnh, uốn nắn mọi hành
vi liên quan của đối tượng được kiểm tra, giám sát. Nhưng giám sát được tiến
hành thường xuyên, liên tục trong suốt quá trình hoạt động và phát triển của
tổ chức và cá nhân, nên có nội dung rất rộng bao gồm: giám sát các hoạt động
về tư tưởng, chính trị; giám sát về các mối quan hệ; giám sát về sinh hoạt, đạo
đức, lối sống; giám sát việc thực hiện nhiệm vụ, chức trách được giao, việc
thực hiện các quy định, quy chế...nên giám sát mang tính chủ động phòng
ngừa, ngăn chặn xảy ra vi phạm nhiều hơn so với kiểm tra. Qua hoạt động
giám sát có thể kịp thời cảnh báo, nhắc nhở các cá nhân và tổ chức có biểu
hiện không đúng trong quá trình triển khai thực hiện các chủ trương, nghị
quyết và quyết định hoặc có biểu hiện không đúng trong đạo đức, lối sống và
sinh hoạt... Còn nội dung của kiểm tra chủ yếu là kiểm tra theo các nội dung
cụ thể (chấp hành hoặc khi có dấu hiệu vi phạm trong việc thực hiện các nội
dung trên) gắn với trách nhiệm của mỗi cá nhân hay tổ chức, được tiến hành
theo chương trình, kế hoạch và quy trình, phương pháp nhất định theo yêu cầu
của từng nhiệm vụ kiểm tra, được tổ chức thành cuộc kiểm tra; qua mỗi cuộc
kiểm tra phải có đánh giá, nhận xét, kết luận cụ thể và xử lý (nếu có vi phạm
đến mức phải xử lý).
Xét về nội hàm, “giám sát” rộng hơn “kiểm tra”, “kiểm soát”. Trong
hoạt động giám sát đã bao hàm hoạt động kiểm tra và kiểm soát.
14
Tất cả các hoạt động giám sát đều thể hiện những đặc điểm chung:
+ Giám sát là biểu hiện của mối quan hệ giữa một chủ thể giám sát nhất
định với các đối tượng cụ thể chịu sự giám sát về những nội dung xác định.
+ Giám sát là sự theo dõi, xem xét đối tượng làm đúng hay làm sai
những điều đã quy định. Và do đó, hoạt động giám sát là hoạt động có chủ
đích của chủ thể giám sát, nhằm hướng đối tượng chịu sự giám sát phải làm
đúng những điều đã quy định thông qua những giải pháp nào đó của chủ thể
giám sát.
+ Để thực hiện sự giám sát, các chủ thể giám sát bao giờ cũng phải có
những quyền hạn nhất định (được “luật hoá” thành điều lệ, quy định hay được
luật pháp quy định) đối với đối tượng chịu sự giám sát.
Nói cách khác, giám sát có ba đặc trưng sau:
Thứ nhất, giám sát là sự theo dõi, quan sát hoạt động mang tính chủ
động thường xuyên, liên tục. Như vậy, chủ thể giám sát phải luôn có mặt tại
chỗ, bên cạnh và tiếp xúc trực tiếp, chủ động theo dõi và quan sát đối với đối
tượng giám sát.
Thứ hai, giám sát phải thực hiện các biện pháp, hành động để tác động
bằng các biện pháp tích cực của chủ thể giám sát đối với đối tượng giám sát để
buộc và hướng hoạt động của đối tượng giám sát đi đúng quỹ đạo, quy chế.
Vì vậy, chủ thể giám sát phải có phương pháp, hình thức, biện pháp và
thẩm quyền giám sát thích hợp với từng loại đối tượng được giám sát. Đối
tượng bị giám sát luôn phải chịu sự theo dõi, quan sát, kể cả việc kiểm tra,
kiểm soát của chủ thể giám sát. Nếu phát hiện đối tượng bị giám sát có những
hoạt động chưa đúng với các quy định của Đảng và Nhà nước… có thiếu sót,
khuyết điểm thì chủ thể giám sát kịp thời nhắc nhở, cảnh báo, đề nghị thực
hiện đúng quy định, nếu thấy có những việc làm sai trái thì kiến nghị với cấp
có thẩm quyền biết để có biện pháp chấn chỉnh, xử lý hoặc kiểm tra khi có
dấu hiệu vi phạm.
Thứ ba, hoạt động giám sát phải nhằm đạt được mục đích, hiệu quả đã
được xác định từ trước, bảo đảm cho chủ trương, đường lối, chính sách của
15
Đảng, pháp luật của Nhà nước hoặc những quy tắc chung nào đó của một tổ
chức, cơ quan, đơn vị được chấp hành nghiêm túc, có kết quả. Như vậy, hoạt
động giám sát phải xác định rõ phạm vi, nội dung, đối tượng giám sát một
cách cụ thể trong từng thời điểm cụ thể khác nhau, không có hoạt động giám
sát chung chung, hình thức.
- Quan niÖm vÒ gi¸m s¸t trong §¶ng:
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến việc đề phòng và khắc phục
nguy cơ của Đảng Cộng sản cầm quyền. Người thường nhắc nhở phải đề
phòng nguy cơ sai lầm về đường lối; cán bộ, đảng viên quan liêu xa rời quần
chúng, đặc quyền, đặc lợi, thoái hoá, biến chất. Vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh
yêu cầu phải tăng cường kiểm tra, kiểm soát và giám sát cán bộ, đảng viên.
Người chỉ rõ: Có kiểm soát mới biết rõ cán bộ và nhân viên tốt hay xấu. Mới
biết rõ ưu điểm và khuyết điểm của các cơ quan. Mới biết rõ ưu điểm và
khuyết điểm của các mệnh lệnh và nghị quyết. Muốn chống bệnh quan liêu,
bệnh bàn giấy, muốn biết các nghị quyết có được thi hành không, thi hành có
đúng không; muốn biết ai ra sức làm, ai làm cho qua chuyện, chỉ có một cách
là khéo kiểm soát. Kiểm soát khéo bao nhiêu khuyết điểm lòi ra hết, hơn nữa
kiểm tra khéo về sau khuyết điểm nhất định sẽ bớt đi.
Trong bài nói chuyện với các đại biểu thân sĩ trí thức, phú hào tỉnh
Thanh Hoá (ngày 20/2/1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Từ ngày
thành lập Chính phủ, trong nhân viên còn nhiều khuyết điểm. Có người làm
quan cách mạng, chợ đỏ, chợ đen, khinh dân, mưu vinh thân, phì ra… xin
đồng bào hãy phê bình, giúp đỡ giám sát công việc của Chính phủ”.
Giám sát là công việc không thể thiếu trong hoạt động lãnh đạo và quản
lý, diễn ra trong tất cả các khâu của quy trình lãnh đạo và quản lý. Đảng ta đã
rất quan tâm đến công việc giám sát hoạt động của tổ chức đảng và đảng viên
và các cơ quan trong hệ thống chính trị. Ngay trong Điều lệ Đảng (sửa đổi) tại
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng từ năm 1960 đã yêu cầu:
“Phải tăng cường công tác kiểm tra và giám sát của Đảng đối với cán bộ và cơ
16
quan nhà nước, giữ gìn kỷ luật nghiêm minh, xử lý thích đáng đối với những
phần tử quan liêu gây tác hại nghiêm trọng cho Đảng và Nhà nước”.
Trong Điều lệ Đảng khoá VIII, khoá IX cũng ghi: “ … Đảng chịu sự
giám sát của nhân dân…” do đó, Đảng cần cả “Sự giám sát trong nội bộ
Đảng”. Và cả “Chịu sự giám sát của nhân dân” sẽ giúp cho việc tăng cường
kỷ cương, kỷ luật của Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của
tổ chức đảng và đảng viên.
Theo quy định của Điều lệ Đảng khoá VI, khoá VII, khoá VIII, khoá
IX, các cấp uỷ, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp chủ yếu mới thực hiện
chức năng, nhiệm vụ kiểm tra, còn chức năng, nhiệm vụ giám sát trong Điều
lệ Đảng chỉ quy định: “Đảng chịu sự giám sát của nhân dân”, lại chưa được
quy định cụ thể để thực hiện. Nhưng thực chất các cấp uỷ (kể cả Ban Chấp
hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư), tổ chức đảng, uỷ ban kiểm tra
các cấp và đảng viên đã và đang thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát.
Riêng UBKT các cấp thì việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát với
phạm vi, đối tượng, nội dung còn hạn hẹp và chưa có nền nếp. Nhiệm vụ
giám sát của các tổ chức đảng trong các nhiệm kỳ trước đây tuy có làm nhưng
không được quy định cụ thể, không có chương trình, kế hoạch, khi tiến hành
không theo một quy trình nào và chưa có sơ kết, tổng kết, rút kinh
nghiệm...Trong thực tế, giám sát chưa thành một nhiệm vụ trực tiếp, thường
xuyên của các tổ chức đảng. Điều 14, Chương III, Quy chế làm việc của Ban
Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư khoá IX quy định: “Uỷ
ban Kiểm tra Trung ương chủ trì phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, Văn
phòng Trung ương và các cơ quan liên quan giúp Ban Chấp hành Trung
ương theo dõi việc thực hiện Quy chế này”. Theo quan niệm đã nêu ở trên thì
giám sát chính là theo dõi việc thực hiện những quy định, quyết định, quy chế
mà cấp uỷ đã giao cho uỷ ban kiểm tra.
Việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát là của toàn Đảng, trong
đó có uỷ ban kiểm tra các cấp là cơ quan chuyên trách thực hiện chức năng,
nhiệm vụ giám sát trong Đảng. Bởi vì, trong điều kiện Đảng duy nhất cầm
17
quyền, một Đảng lãnh đạo cả hệ thống chính trị mà không được giám sát chặt
chẽ, rất dễ lộng quyền, lạm quyền và làm giảm lòng tin của nhân dân, tất
nhiên sẽ dẫn đến tiêu cực, tệ quan liêu, tham nhũng. Đó là nguy cơ bên trong
làm suy yếu, thậm chí làm tan rã Đảng. Đây là điều cần được cảnh báo để
chúng ta thấy rõ và kiên quyết tìm mọi biện pháp khắc phục cho bằng được.
Vì vậy, giám sát hoạt động của tổ chức đảng và đảng viên là rất bức thiết, nó
xuất phát từ đòi hỏi khách quan của công tác xây dựng Đảng và yêu cầu của
giai đoạn cách mạng mới, bảo đảm cho Đảng ta, trước hết là các cơ quan lãnh
đạo và những người lãnh đạo của Đảng luôn kiên định về chính trị, giữ vững
đường lối, chính sách, quy định, nguyên tắc của Đảng, không để chệch
hướng; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có phẩm chất đạo đức cách mạng
tốt, ngăn ngừa suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức và lối sống. Do đó,
trong giai đoạn cách mạng mới, cần phải tăng cường công tác giám sát trong
Đảng nhằm chủ động phòng ngừa, ngăn chặn xảy ra vi phạm của tổ chức
đảng và đảng viên. Tõ sù ph©n tÝch nh− trªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh:
Giám sát trong Đảng là việc các cấp ủy, tổ chức đảng theo dõi, xem
xét, đánh giá hoạt động của tổ chức đảng và đảng viên trong việc chấp hành
Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và đạo đức,
lối sống theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương.
Tổ chức đảng cấp trên được giám sát tổ chức đảng cấp dưới và đảng
viên; đảng viên được tham gia giám sát theo sự phân công của tổ chức đảng
có thẩm quyền.
Như vậy, về nguyên tắc giám sát, cần chú ý là chỉ có tổ chức đảng cấp trên được quyền giám sát tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên; đảng viên không được tự ý giám sát, chỉ được tham gia giám sát theo sự phân công của tổ chức đảng có thẩm quyền. Tổ chức đảng cấp dưới không được giám sát tổ chức đảng cấp trên.
Chủ thể giám sát: các tổ chức đảng là chủ thể giám sát gồm có: chi bộ (chi bộ cơ sở, chi bộ trong đảng bộ cơ sở, chi bộ trong đảng bộ bộ phận), đảng ủy bộ phận, đảng ủy cơ sở; cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy, UBKT, các ban đảng, văn phòng cấp ủy, đảng đoàn, ban cán sự đảng các cấp.
18
Đối tượng giám sát:
Các tổ chức đảng là đối tượng giám sát gồm có: chi bộ (chi bộ cơ sở,
chi bộ trong đảng bộ cơ sở, chi bộ trong đảng bộ bộ phận), đảng ủy bộ phận,
đảng ủy cơ sở, cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy, thường trực cấp ủy các cấp;
UBKT, các ban đảng, văn phòng cấp ủy; ban cán sự đảng, đảng đoàn; các tiểu
ban, hội đồng, tổ công tác do cấp ủy các cấp lập ra.
Đối tượng giám sát là đảng viên gồm có: Cấp ủy viên cùng cấp (kể cả
bí thư, phó bí thư, ủy viên ban thường vụ).
Tất cả mọi đảng viên (kể cả đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp ủy cùng
cấp quản lý).
+ Mối quan hệ giữa giám sát trong Đảng với giám sát của Nhà
nước và các đoàn thể chính trị - xã hội:
Giám sát không chỉ là chức năng lãnh đạo của Đảng, là nhiệm vụ của
các tổ chức đảng trong đó có UBKT các cấp, mà nó còn là chức năng quản lý
của Nhà nước và chức năng lãnh đạo của các đoàn thể chính trị - xã hội.
Giám sát trong Đảng là giám sát trực tiếp đối với tổ chức đảng và đảng
viên theo nguyên tắc, phương pháp công tác Đảng, được tiến hành trong nội
bộ Đảng.
Giám sát của Nhà nước là giám sát của Quốc hội, của Hội đồng nhân
dân các cấp đối với các cơ quan nhà nước. Đây là giám sát mang tính quyền
lựcnhà nước mang tính chính trị.
Giám sát của các đoàn thể chính trị - xã hội: thông qua Ủy ban Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, đại biểu dân cử
và cán bộ, công chức nhà nước. Tính chất của loại hình giám sát này mang ý
nghĩa nhân dân, ý nghĩa xã hội.
Công tác giám sát trong Đảng, giám sát của Nhà nước và giám sát của
các đoàn thể chính trị - xã hội đều là giám sát hoạt động của các tổ chức, cá
nhân trong việc chấp hành các quy định, quyÕt định cụ thể, đều có cùng mục
đích là nhằm bảo đảm cho đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước được thực hiện đầy đủ, thống nhất ở cơ quan, đơn vị, địa phương; nhằm
19
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và hiệu lực quản lý nhà nước; góp phần xây
dựng tổ chức đảng, bộ máy nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội trong sạch,
vững mạnh. Tuy nhiên, công tác giám sát trong Đảng với công tác giám sát
của các cơ quan nhà nước cũng có những điểm khác nhau về nội dung, đối
tượng, phương pháp, lực lượng tiến hành …Về phương pháp giám sát trong
Đảng chủ yếu là trực tiếp, thường xuyên, liên tục đối với tổ chức đảng và
đảng viên. Giám sát của Nhà nước thông qua thanh tra, được pháp luật quy
định, giám sát của nhân dân là thông qua phản biện xã hội, giám sát trực tiếp
thông qua cơ quan đại diện, thông qua tổ chức của mình mà giám sát đảng
viên.
Công tác giám sát trong Đảng có quan hệ mật thiết với giám sát của các
đoàn thể chính trị - xã hội khác, trong đó chủ yếu với Uỷ ban Mặt trận Tổ
quốc, các đoàn thể quần chúng… Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn
trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; dựa vào nhân dân để xây
dựng Đảng.
1.2. Vị trí, vai trò công tác giám sát trong Đảng
Trong lịch sử thế giới, chế độ giám sát đã có từ đời Tần Thủy Hoàng
(năm 221 tr.Cn). Từ đó đến nay, nó vẫn tồn tại, phát triển cùng với các nhà
nước và các tổ chức chính trị-xã hội.
Vào thời kỳ C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lê-nin, các Ông chưa sử dụng
khái niệm giám sát mà thường sử dụng khái niệm kiểm kê, kiểm tra, kiểm
soát. Tuy nhiên khi nói kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát các Ông đã bao hàm cả
nội dung giám sát.
Trong các tác phẩm của mình, do điều kiện hoàn cảnh lịch sử lúc bấy
giờ, C.Mác chưa đề cập sâu đến công tác kiểm tra, giám sát của một đảng cầm
quyền, nhưng đã thể hiện rõ quan điểm về kiểm tra, giám sát trong quản lý
kinh tế-xã hội. Theo C.Mác, để đạt được kế hoạch, mục tiêu đã đề ra phải tiến
hành kiểm tra, giám sát. Kiểm tra, giám sát là phương thức hành động quan
trọng để thực hiện mục tiêu.
20
Vấn đề kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát là một trong những vấn đề được
V.I.Lê-nin đặc biệt quan tâm. Ngay từ trước khi Cách mạng Tháng Mười năm
1917 nổ ra và trong những năm đầu của Nhà nước Xô-viết (khi V.I.Lê-nin
còn sống), Người đã có rất nhiều bài viết, bài phát biểu trong các hội nghị và
những bức thư gửi cho các ®ång chÝ lãnh đạo Đảng và Chính quyền đề cập
đến vấn đề kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát; việc xây dựng, cải tổ bộ máy làm
công tác kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát; việc tổ chức và phương pháp kiểm kê,
kiểm tra, kiểm soát. V.I.Lê-nin luôn coi công tác kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát là
một công cụ hữu hiệu và là một trong những nội dung lãnh đạo quan trọng đối
với các tổ chức đảng, cơ quan nhà nước. Theo V.I.Lê-nin muốn thực hiện tốt
nhiệm vụ chính trị đã đề ra thì những người cộng sản phải nắm chắc c«ng cụ
kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát, coi đó như là: “những nhiệm vụ đã trở thành tự
nhiên đối với những người xã hội chủ nghĩa sau khi đã giành được chính quyền”(11).
Sau khi Cách mạng Tháng Mười năm 1917 thành công, giai cấp vô sản
Nga đã giành được chính quyền và thực hiện “việc tước đoạt kẻ đi tước đoạt”.
Trọng tâm của cuộc đấu tranh cách mạng Nga lúc bấy giờ chuyển sang lĩnh
vực quản lý đất nước, mà nội dung chủ yếu là quản lý kinh tế, trong đó bao
hàm hai nhiệm vụ quan trọng nhất: tổ chức kiểm kê, kiểm soát việc sản xuất,
phân phối sản phẩm và nâng cao năng suất lao động. V.I.Lê-nin viết: “Trọng
tâm của cuộc đấu tranh chống giai cấp tư sản đang chuyển sang công tác tổ chức việc kiểm kê, kiểm soát”(12). “Và vì vậy, kiểm kê và kiểm soát phải được đặt thành vấn đề nổi bật trong toàn bộ việc quản lý nhà nước”(13).
Bằng những kinh nghiệm thực tế lãnh đạo Đảng Bônsêvích Nga và
Chính quyền Xôviết trong những năm đầu tiên, V.I.Lê-nin đã rút ra tính tất
yếu Đảng và Nhà nước phải nắm chắc công tác kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát.
Theo V.I.Lê-nin nếu buông lỏng kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát thì những người
vô sản sẽ lại trở lại thành người nô lệ. Người viết:
(11) V.I.Lênin, Toàn tập, tập 36, Nxb Tiến bộ, M., 1977, tr.298. (12) Sđd, tập 38, tr.221. (13) (14) Sđd, tập 38, tr.166, 224.
21
...rằng nếu nhà nước không tiến hành kiểm kê và kiểm soát toàn diện đối
với việc sản xuất và phân phối các sản phẩm, thì chính quyền của những
người lao động, nền tự do của họ, sẽ không thể nào duy trì được và nhất định
họ sẽ phải sống trở lại dưới ách của chủ nghĩa tư bản(14).
V.I.Lê-nin cho rằng việc tổ chức kiểm kê và kiểm soát toàn dân để
“điều tiết đời sống kinh tế” là nhiệm vụ trọng tâm mà tất cả các nước đang
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đều phải thực hiện, V.I.Lê-nin viết:
“Thống kê và kiểm soát, đó là điều chủ yếu cần thiết cho cả việc “tổ chức”,
lẫn hoạt động đều đặn của xã hội cộng sản chủ nghĩa, trong giai đoạn đầu của
nó”(15).
Như vậy, khi trọng tâm của cuộc đấu tranh cách mạng đã chuyển sang
lĩnh vực quản lý đất nước, theo V.I.Lê-nin, muốn thực hiện tốt nhiệm vụ
chính trị đã đề ra thì những người cộng sản phải nắm chắc công cụ kiểm kê,
kiểm tra, kiểm soát. Phải coi công tác kiểm kê, kiểm tra, kiểm soát là một
công cụ hữu hiệu và là một trong những nội dung lãnh đạo quan trọng đối với
tổ chức đảng, cơ quan nhà nước. Thực hiện việc tổ chức kiểm kê và kiểm soát
toàn dân để quản lý và điều hành các hoạt động của xã hội là nhiệm vụ trọng
tâm mà tất cả các nước đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đều
phải thực hiện.
Trong cuộc đời hoạt động của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vận
dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, đặc biệt là lý luận của V.I.Lênin về xây
dựng Đảng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam và của Đảng ta, nhất là trong
điều kiện ®ảng cầm quyền. Trong đó có công tác giám sát của Đảng và Nhà
nước, bao gồm cả giám sát đối với tổ chức đảng và đảng viên, giám sát của
các cơ quan nhà nước và cán bộ, công chức. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường
nói về giám sát một cách linh hoạt, bằng những ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu;
bao hàm cả giám sát trong Đảng, Nhà nước, các đoàn thể nhân dân, giám sát
đối với cán bộ, đảng viên, công chức. Nhìn chung, khó tách bạch trong tư
(15) V.I.Lênin, Toàn tập, tập 33, Nxb Tiến bộ, M., 1976, tr.124.
22
tưởng của Người đâu là giám sát đối với Đảng và đảng viên, đâu là giám sát
đối với Nhà nước và cán bộ, công chức (cũng có trường hợp Người nói riêng
về giám sát trong Đảng, giám sát đối với cán bộ, đảng viên). Thực tế cho
thấy, trong suốt cuộc đời hoạt động và lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch Hồ
Chí Minh dùng khái niệm giám sát không nhiều. Trong các bài nói bài viết
của mình, Người thường dùng các khái niệm “kiểm soát”, “kiểm tra”, “xem
xét”, “điều tra”, “nắm tình hình”, “nghe báo cáo”...là chủ yếu và để thay cho
khái niệm “giám sát”. Thực chất trong tư tưởng của Người, khái niệm “giám
sát” đã bao hàm cả “kiểm soát”, “kiểm tra”,... Dùng như vậy sẽ vừa chính xác,
vừa sát hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của tình hình thực tế; có nhấn
mạnh mặt công tác kiểm soát hay mặt công tác kiểm tra... trong từng trường
hợp, từng tình huống cụ thể.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, khi đã có đường lối, chủ trương, chính
sách đúng, thì việc thành công hay thất bại của đường lối, chủ trương, chính
sách của Đảng trong thực tế còn do cách tổ chức công việc, do lựa chọn cán
bộ và do kiểm tra, kiểm soát - tức là phải giám sát xem việc thực hiện có đến
nơi đến chốn hay không. Trong bài “Một việc mà các cơ quan lãnh đạo cần
làm ngay”, Người viết: “Khi đã có chính sách đúng, thì sự thành công hoặc
thất bại của chính sách đó là do nơi cách tổ chức công việc, nơi lựa chọn cán
bộ, và do nơi kiểm tra. Nếu ba điều ấy sơ sài, thì chính sách đúng mấy cũng vô ích”(16).
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ mục đích, ý nghĩa, tác dụng của công tác
giám sát là giúp Đảng và Nhà nước nắm chắc được tình hình lãnh đạo, thực
hiện các chủ trương, chính sách trong thực tế cuộc sống, thấy được tổ chức, cá
nhân nào chấp hành tốt, tổ chức, cá nhân nào chấp hành không tốt, có gì đúng
đắn, có gì không phù hợp cần phải uốn nắn, bổ khuyết. Đồng thời, Người yêu
cầu phải luôn luôn chú trọng và thường xuyên tiến hành công tác giám sát
trong Đảng, Nhà nước, đối với cán bộ, đảng viên. Vì theo Người, tác dụng
của công tác giám sát, kiểm tra là: “Vì kiểm tra có tác dụng thúc đẩy và giáo
23
dục đảng viên và cán bộ làm tròn nhiệm vụ đối với Đảng, đối với Nhà nước,
làm gương mẫu tốt cho nhân dân. Do đó mà góp phần vào việc củng cố Đảng về tư tưởng, về tổ chức”(17).
Như vậy, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, giám sát là một trong những
chức năng lãnh đạo của Đảng; là một khâu quan trọng trong sự lãnh đạo của
Đảng; là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng Đảng. Công tác
giám sát giúp Đảng và Nhà nước nắm chắc được tình hình lãnh đạo, thực
hiện các chủ trương, chính sách trong thực tế cuộc sống, thấy được tổ chức,
cá nhân nào chấp hành tốt, tổ chức, cá nhân nào chấp hành không tốt, có gì
đúng đắn, có gì không phù hợp cần phải uốn nắn, bổ khuyết; công tác giám
sát giúp Đảng và Nhà nước quản lý, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ,
đảng viên, công chức, giúp cho họ tự tu dưỡng, trau dồi đạo đức cách
mạng, tính tiền phong gương mẫu của người cộng sản; công tác giám sát
còn giúp Đảng chủ động phòng ngừa, ngăn chặn những sai phạm của đội
ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, phòng chống “bệnh quan liêu, bệnh bàn
giấy, chỉ lo khai hội và thảo nghị quyết, đánh điện và gửi chỉ thị”, “có mắt
mà không thấy suốt, có tai mà không nghe thấu, có chế độ mà không giữ
đúng, có kỷ luật mà không nắm vững,...”.
Kiểm tra, giám sát là việc làm cần thiết đối với mọi tổ chức và con
người trong xã hội, đặc biệt là đối với chính Đảng của giai cấp vô sản và
những người cộng sản. Đảng Cộng sản Việt Nam, chính đảng kiểu mới của
giai cấp công nhân và của dân tộc Việt Nam, lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ Nam cho hành động.
Vận dụng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác giám sát,
trong suốt quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng của dân tộc, Đảng ta luôn
coi trọng và tiến hành công tác giám sát. Đảng ta luôn nhận thức đúng và cho
rằng, giám sát là công việc không thể thiếu trong hoạt động lãnh đạo và quản
lý, diễn ra trong tất cả các khâu của quy trình lãnh đạo và quản lý của Đảng
(16) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG, Hà Nội, 1995, tr.520. (17) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 11, Nxb CTQG, Hà Nội, 1996, tr.300.
24
và Nhà nước. Do đó, Đảng ta đã rất quan tâm đến công việc giám sát hoạt
động của tổ chức đảng, đảng viên và các tổ chức trong hệ thống chính trị.
Điều lệ Đảng chính thức được thông qua tháng 10 năm 1930 đã quy
định: trách nhiệm của đảng viên và cán bộ là giữ gìn kỷ luật Đảng một cách
nghiêm khắc. Tất cả đảng viên đều phải chấp hành các nghị quyết của Quốc
tế Cộng sản, của Đảng đại hội, của Trung ương và của thượng cấp cơ quan...
Đối với vấn đề phạm kỷ luật thì do toàn bộ chi bộ hoặc cấp đảng bộ tra xét.
Các cấp ủy viên có thể đặt ra đặc biệt ủy viên để tra xét những vấn đề vi phạm
kỷ luật đảng...
Trong Nghị quyết chính trị của Đại hội Đại biểu lần thứ Nhất Đảng
Cộng sản Đông Dương – Đại hội họp từ 27 đến 31 tháng 3 năm 1935 (Đảng
Cộng sản Việt Nam hiện nay) đã khẳng định: “Cần giữ kỷ luật sắt cho Đảng,
những phần tử đi trái đường chính trị chung của Đảng, của Quốc tế Cộng sản
mà không chịu sửa lỗi, những kẻ không phục tùng nghị quyết, Điều lệ, phá hoại kỷ luật của Đảng thì nhất thiết phải khai trừ...”(18).
Ngày 16 tháng 10 năm 1948 Ban Kiểm tra Trung ương được thành lập,
đây là sự kiện rất quan trọng đánh dấu sự ra đời của cơ quan kiểm tra chuyên
trách của Đảng và sự phát triển của ngành kiểm tra Đảng, đồng thời cũng thể
hiện rõ quan điểm của Đảng về công tác kiểm tra, giám sát và tổ chức bộ máy
kiểm tra Đảng.
Tại Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng (từ 11 đến 19 tháng 02 năm 1951),
Đảng ta đã khẳng định: “Đảng Lao động Việt Nam phải có kỷ luật sắt”(19).
Trong Báo cáo về việc sửa đổi Điều lệ Đảng của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Lao động Việt Nam ở Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ III của
Đảng (năm1960) đã yêu cầu: “Phải tăng cường công tác kiểm tra và giám sát
của Đảng đối với cán bộ và cơ quan Nhà nước, giữ gìn kỷ luật nghiêm minh,
xử lý thích đáng đối với những phần tử quan liêu gây tác hại nghiêm trọng
(18) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG, Hà Nội, 1998, tr.31. (19) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, toàn tập, tập 12, Nxb CTQG, Hà Nội, 1998, tr.159.
25
cho Đảng và cho Nhà nước”(20). Và nhấn mạnh: “Lãnh đạo mà không có kiểm tra thì lãnh đạo sẽ trở thành quan liêu”(21).
Trong Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam được thông qua tại Đại hội
VIII, Đại hội IX của Đảng cũng ghi “Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng quyền làm chủ và chịu sự giám sát của nhân dân...”(22). Do đó, Đảng cần cả “sự giám sát nội bộ Đảng” và chịu “sự giám sát của nhân dân” điều đó sẽ
giúp cho việc tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng, nâng cao năng lực lãnh
đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên, phòng ngừa,
ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, cơ
hội thực dụng, cá nhân chủ nghĩa, tham nhũng... của một bộ phận không nhỏ
cán bộ, đảng viên; sự tê liệt của một số tổ chức đảng, ngăn ngừa các nguy cơ
của một đảng cầm quyền, nhất là nguy cơ chệch hướng, nguy cơ tham
nhũng,... Tuy nhiên, theo quy định của Điều lệ Đảng, trước đây các cấp ủy, tổ
chức đảng, UBKT các cấp chủ yếu là thực hiện chức năng, nhiệm vụ kiểm tra,
còn chức năng, nhiệm vụ giám sát trong Điều lệ Đảng chỉ quy định “Đảng
chịu sự giám sát của nhân dân”, chưa quy định cụ thể việc thực hiện chức
năng, nhiệm vụ giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng, UBKT các cấp và đảng
viên. Nhưng trong thực tế các cấp ủy (kể cả Ban Chấp hành Trung ương, Bộ
Chính trị, Ban Bí thư), tổ chức đảng, UBKT các cấp và đảng viên đã và đang
thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát với nội dung, phạm vi, đối tượng còn
hẹp. Tuy nhiên, nhiệm vụ này chưa được xác định một cách rõ ràng và chưa
được thực hiện theo chương trình, kế hoạch cũng như quy trình, biện pháp cụ
thể và đặc biệt chưa bố trí lực lượng tiến hành thường xuyên.
Giám sát hoạt động của tổ chức đảng và đảng viên là vấn đề cấp bách
trong tình hình hiện nay, nó xuất phát từ đòi hỏi khách quan của công tác xây
dựng Đảng và yêu cầu của giai đoạn cách mạng mới, bảo đảm cho Đảng ta,
trước hết là các cơ quan lãnh đạo và những người lãnh đạo của Đảng luôn
kiên định về chính trị, vững vàng về đường lối, không chệch hướng; có phẩm
chất cách mạng tốt, ngăn ngừa suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức và lối
sống. Nhất là trong điều kiện một Đảng duy nhất cầm quyền, một Đảng lãnh
(20) (21) Sđd,, tập 21, tr.703, 744. (22) Đảng Cộng sản Việt Nam, Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb CTQG, Hà Nội, 2006, tr.4.
26
đạo cả hệ thống chính trị mà không được giám sát chặt chẽ rất dễ dẫn đến tình
trạng lộng quyền, lạm quyền và làm giảm lòng tin của nhân dân, tất nhiên sẽ
dẫn đến tiêu cực, quan liêu, tham nhũng. Đó là những nguy cơ bên trong làm
suy yếu, thậm chí làm tan rã Đảng. Do đó, trong giai đoạn cách mạng mới,
cần phải tăng cường công tác giám sát trong Đảng nhằm chủ động phòng ngừa,
ngăn chặn xảy ra vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên. Việc thực hiện chức
năng, nhiệm vụ giám sát là của toàn Đảng, trong đó có UBKT các cấp là cơ quan
chuyên trách thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát trong Đảng.
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X của Đảng đã chỉ rõ phải
tăng cường công tác giám sát của Đảng; Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam
khoá X cũng đã quy định chính thức chức năng, nhiệm vụ giám sát cho các
cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT của cấp. Đại hội nhấn mạnh coi việc kiểm tra,
giám sát trước hết là nhiệm vụ của cấp ủy đảng, phải gắn công tác kiểm tra
với công tác giám sát, có giám sát mới phát hiện được các vấn đề, mới khắc
phục được các thiếu sót, khuyết điểm ngay từ lức còn manh nha.
Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ giám sát trong Đảng, đáp ứng yêu
cầu của sự nghiệp đổi mới, tiếp tục tiến hành cuộc vận động xây dựng chỉnh đốn
Đảng và yêu cầu nhiệm vụ chính trị của Đảng, của dân tộc ta trong giai đoạn
cách mạng hiện nay, đòi hỏi Đảng phải nghiên cứu vận dụng sáng tạo các quan
điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác giám sát,
kiểm tra, kiểm soát. Trên cơ sở đó, xác định rõ nội dung, đối tượng giám sát phù
hợp; đề ra những phương pháp, hình thức và thẩm quyền giám sát hữu hiệu đối
với từng cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT các cấp. Việc giám sát phải thực hiện
một cách toàn diện; giám sát việc chấp hành đường lối, chủ trương, chính sách
của Đảng, pháp luật của Nhà nước; giám sát việc chấp hành Cương lĩnh chính
trị, Điều lệ Đảng, chấp hành các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, giữ
gìn kỷ luật trong Đảng. Thực hiện sự giám sát của tổ chức đối với tổ chức; của tổ
chức đối với cá nhân; kể cả đối với những người giữ chức vụ lãnh đạo chủ chốt
ở tất cả các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị theo đúng quy định của Đảng và
pháp luật của Nhà nước. Đối với những tổ chức càng cao, càng cần phải được
27
giám sát chặt chẽ. Người giữ quyền hành càng lớn càng cần phải được giám sát
nghiêm ngặt. Bởi vì, kinh nghiệm của một số nước cho thấy rằng: có khi chỉ là
sai lầm của một số người có quyền lực có thể dẫn đến làm suy yếu hoặc thậm chí
tan rã cả một tổ chức. Do đó, Đảng phải tăng cường sự giám sát trong nội bộ
Đảng và chịu sự giám sát của nhân dân.
Lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng
ta đã chỉ rõ những mặt mạnh, đồng thời cũng nhấn mạnh những nguy cơ của
một đảng cầm quyền có thể xảy ra, nếu như không có những giải pháp ngăn
ngừa hữu hiệu tư tưởng quan liêu, xa rời thực tế và sự sai lầm về đường lối.
Để ngăn chặn những nguy cơ của ®ảng cầm quyền, một trong những công cụ
quan trọng là phải kiểm tra, giám sát thường xuyên. Do đó, chủ nghĩa Mác-
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn coi trọng công tác giám sát, coi
giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng, một bộ phận quan
trọng không thể thiếu trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, là nhiệm vụ trực
tiếp, thường xuyên của mọi tổ chức đảng và đảng viên, là “nhiệm vụ trọng
tâm mà tất cả các nước đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đều
phải thực hiện”. Công tác giám sát giúp cho Đảng và Nhà nước nắm chắc
được tình hình lãnh đạo, thực hiện các chủ trương, chính sách trong thực tế
cuộc sống; xem xét, đánh giá đường lối, chính sách có gì phù hợp, có gì
không phù hợp để uốn nắn lệch lạc, bổ sung, hoàn thiện đường lối, quan
điểm, nguyên tắc và đổi mới nội dung, hình thức lãnh đạo của Đảng. Bảo đảm
cho đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các
nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng được chấp hành nghiêm chỉnh, góp
phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị; công tác giám sát góp phần phục
vụ công tác xây dựng Đảng, xây dựng tổ chức đảng vững mạnh về chính trị,
tư tưởng, tổ chức. Giúp cho việc tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng,
nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và đội ngũ
đảng viên, bảo đảm sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Công tác giám sát
giúp Đảng và Nhà nước quản lý, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng
viên, công chức; giúp cho họ tự tu dưỡng, trau dồi đạo đức cách mạng, tính
28
tiền phong gương mẫu của người cộng sản; đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn
sự suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, cơ hội thực
dụng, cá nhân chủ nghĩa, phòng chống bệnh quan liêu, tham nhũng... của một
bộ phận cán bộ, đảng viên, sự tê liệt của một số tổ chức đảng, ngăn ngừa các
nguy cơ của một đảng cầm quyền, nhất là nguy cơ chệch hướng, nguy cơ
tham nhũng,... Qua thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát, tạo điều kiện
thuận lợi cho UBKT trong việc tăng khả năng, điều kiện chủ động nắm bắt
tình hình, phát hiện dấu hiệu vi phạm để kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm
đúng trọng tâm, trọng điểm, đạt chất lượng, hiệu quả cao hơn; khắc phục
được những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra.
1.3. Néi dung vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n chØ ®¹o, tiÕn hµnh gi¸m s¸t
trong §¶ng
1.3.1. Néi dung c¬ b¶n chØ ®¹o, tiÕn hµnh gi¸m s¸t trong §¶ng
Qua kh¶o s¸t, kÕ thõa kÕt qu¶ nghiªn cøu, chóng t«i cho r»ng cã 4 néi
dung sau:
Thø nhÊt: C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhiÖm vô
chÝnh trÞ vµ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, nh»m thùc hiÖn th¾ng lîi nh÷ng nhiÖm
vô, c«ng t¸c Êy
Thø hai: Ph¶i n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn tèt ph−¬ng ch©m chØ ®¹o c«ng
t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng
Qua nghiªn cøu, kh¶o s¸t chóng t«i cho r»ng, ph−¬ng ch©m chØ ®¹o
c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng lµ 4 néi dung: "tÝnh chñ ®éng, tÝnh chiÕn ®Êu,
tÝnh gi¸o dôc vµ tÝnh hiÖu qu¶" cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i
lÉn nhau vµ ®−îc thÓ hiÖn trªn nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu sau:
Mét: TÝnh chñ ®éng cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng:
Hai: TÝnh chiÕn ®Êu cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng:
Ba: TÝnh gi¸o dôc cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng:
Bèn: TÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸m s¸t:
Thø ba: Ph¶i n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn tèt ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng
t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng
29
C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng lµ c«ng t¸c l·nh ®¹o cña §¶ng, lµ c«ng
t¸c x©y dùng §¶ng, lµ sinh ho¹t néi bé §¶ng. Do ®ã, tiÕn hµnh c«ng t¸c gi¸m
s¸t ph¶i theo ®óng nguyªn t¾c tæ chøc vµ sinh ho¹t §¶ng, ®óng tÝnh chÊt c«ng
t¸c §¶ng. Ph¶i n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn tèt ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng t¸c
gi¸m s¸t lµ: dùa vµo ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng; ph¸t huy tinh thÇn tù gi¸c, phª
b×nh vµ tù phª b×nh cña ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng; ph¸t huy tr¸ch nhiÖm x©y
dùng §¶ng cña quÇn chóng; kÕt hîp c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng víi c«ng
t¸c thanh tra cña Nhµ n−íc, thanh tra nh©n d©n, c«ng t¸c kiÓm tra cña c¸c
®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi, nghÒ nghiÖp vµ phèi hîp víi c¸c ban, ngµnh cã liªn
quan.
Mét: Dùa vµo tæ chøc ®¶ng
Hai: Ph¸t huy tinh thÇn tù gi¸c cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn
Ba: Ph¸t huy tr¸ch nhiÖm x©y dùng §¶ng cña quÇn chóng
Bèn: KÕt hîp chÆt chÏ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng víi c«ng t¸c thanh
tra cña Nhµ n−íc, thanh tra nh©n d©n, c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¸c ®oµn thÓ chÝnh
trÞ - x· héi, nghÒ nghiÖp vµ phèi hîp víi c¸c ban, ngµnh cã liªn quan
Thø t−: Ph¶i n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn tèt c¸c h×nh thøc gi¸m s¸t
Tïy vµo yªu cÇu cña nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vµ
néi dung gi¸m s¸t ®Ó lùa chän h×nh thøc gi¸m s¸t thÝch hîp.
* Gi¸m s¸t th−êng xuyªn
* Gi¸m s¸t chuyªn ®Ò
1.3.2. Nguyªn t¾c gi¸m s¸t trong §¶ng
Theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng kho¸ X th× gi¸m s¸t trong §¶ng ph¶i
b¶o ®¶m bèn nguyªn t¾c:
Mét lµ, tæ chøc ®¶ng cÊp trªn ®−îc quyÒn gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp
d−íi vµ ®¶ng viªn. Tæ chøc ®¶ng cÊp trªn (cÊp uû, c¸c ban cña cÊp uû, uû ban
kiÓm tra c¸c cÊp...) ®−îc quyÒn gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi (cÊp uû, c¸c
ban cña cÊp uû, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp, ban c¸n sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn) vµ ®¶ng
viªn thuéc ph¹m vi l·nh ®¹o, qu¶n lý cña cÊp uû, hoÆc thuéc lÜnh vùc ®−îc
30
ph©n c«ng phô tr¸ch (c¸c ban cña cÊp uû, ban c¸n sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn), hoÆc
theo chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®−îc giao (uû ban kiÓm tra c¸c cÊp).
Hai lµ, ®¶ng viªn kh«ng ®−îc tù ý gi¸m s¸t, chØ ®−îc tham gia gi¸m s¸t
theo sù ph©n c«ng cña tæ chøc ®¶ng cã thÈm quyÒn. NÕu ®Ó ®¶ng viªn tù ý
gi¸m s¸t th× rÊt khã qu¶n lý, sÏ g©y phøc t¹p, nhÊt lµ trong tr−êng hîp ®¶ng
viªn gi¸m s¸t v× môc ®Ých c¸ nh©n (tù theo dâi, ®iÒu tra...).
Ba lµ, qu¸ tr×nh tiÕn hµnh gi¸m s¸t cña tæ chøc ®¶ng vµ viÖc tham gia
gi¸m s¸t cña ®¶ng viªn theo sù ph©n c«ng cña tæ chøc ®¶ng cã thÈm quyÒn
ph¶i b¶o ®¶m c«ng khai, d©n chñ. Gi¸m s¸t trong §¶ng ph¶i b¶o ®¶m c¸c
nguyªn t¾c, ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng t¸c ®¶ng, c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m
s¸t cña §¶ng, tøc lµ ph¶i c«ng khai, d©n chñ, kh«ng sö dông h×nh thøc gi¸m
s¸t bÝ mËt cña c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt vµo c«ng t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng.
Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh gi¸m s¸t, chñ thÓ gi¸m s¸t ph¶i cã ch−¬ng tr×nh, kÕ
ho¹ch, x¸c ®Þnh râ môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung, ®èi t−îng, h×nh thøc gi¸m s¸t,
cã sù gÆp gì, quan s¸t, theo dâi, trao ®æi, chÊt vÊn trùc tiÕp gi÷a chñ thÓ gi¸m
s¸t vµ ®èi t−îng gi¸m s¸t. Qua gi¸m s¸t, cã nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cô thÓ vµ ®−îc
th«ng b¸o c«ng khai gi÷a chñ thÓ gi¸m s¸t víi ®èi t−îng gi¸m s¸t. Ph¶i b¶o
®¶m d©n chñ gi÷a chñ thÓ gi¸m s¸t víi ®èi t−îng gi¸m s¸t, kh«ng thiªn t−,
thiªn kiÕn, kh«ng cã sù ¸p ®Æt trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh gi¸m s¸t.
Bèn lµ, §¶ng (tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn) chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n
d©n b»ng quy chÕ, quy ®Þnh cô thÓ.
Tõ c¸c nguyªn t¾c ®ã cña gi¸m s¸t trong §¶ng, ®ßi hái ph−¬ng ph¸p,
h×nh thøc gi¸m s¸t ph¶i toµn diÖn vµ s¸t hîp. VÒ ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t, cã
gi¸m s¸t tõ trªn xuèng, cã gi¸m s¸t tõ trong ra, tõ ngoµi vµo. VÒ h×nh thøc
gi¸m s¸t, cã h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp vµ h×nh thøc gi¸m s¸t gi¸n tiÕp. Gi¸m
s¸t trùc tiÕp th«ng qua: c¸c héi nghÞ, c¸c kú häp cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng; yªu
cÇu tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn trùc tiÕp b¸o c¸o víi tæ chøc ®¶ng cÊp trªn hoÆc
®¹i diÖn cña tæ chøc ®¶ng cÊp trªn; trùc tiÕp chØ ®¹o, theo dâi tæ chøc ®¶ng cÊp
d−íi thùc hiÖn yªu cÇu, nhiÖm vô cña tæ chøc cÊp trªn giao. Gi¸m s¸t gi¸n tiÕp
31
th«ng qua viÖc n¾m t×nh h×nh ph¶n ¶nh cña c¸c tæ chøc nhµ n−íc, ®oµn thÓ
chÝnh trÞ - x· héi, ph¶n ¶nh cña quÇn chóng vµ c¸n bé, ®¶ng viªn ®èi víi tæ
chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn thuéc ph¹m vi gi¸m s¸t; qua c¸c v¨n b¶n, b¸o c¸o cña
tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi göi tæ chøc ®¶ng cÊp trªn hoÆc tæ chøc ®¶ng cÊp trªn
göi cho tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi theo quy ®Þnh.
§Ó thùc hiÖn tèt viÖc gi¸m s¸t, ngoµi c¸c quy ®Þnh, h−íng dÉn thi hµnh
§iÒu lÖ §¶ng cña Bé ChÝnh trÞ, Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng cÇn ph¶i ban hµnh
c¸c quy chÕ, quy ®Þnh cô thÓ vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t, nh− Quy chÕ gi¸m s¸t trong
§¶ng, quy chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn, Quy chÕ
chÊt vÊn trong §¶ng; quy chÕ d©n chñ trong §¶ng; Quy chÕ phèi hîp trong viÖc
thùc hiÖn gi¸m s¸t cña uû ban kiÓm tra víi c¸c tæ chøc ®¶ng cã liªn quan...
CÔNG TÁC GIÁM SÁT TRONG ĐẢNG HIỆN NAY - THỰC TRẠNG,
NGUYÊN NHÂN, KINH NGHIỆM VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
2.1. Công tác giám sát trong Đảng trước Đại hội X
Để góp phần ngăn chặn và phòng ngừa vi phạm, trong những năm qua,
cấp uỷ các cấp, các ban của cấp ủy, UBKT các cấp đã có sự quan tâm đến
công tác giám sát tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên, nhất là cấp uỷ viên các
cấp và cán bộ thuộc diện cấp uỷ quản lý trong việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ
chức thực hiện các chương trình mục tiêu của cấp uỷ đề ra; việc thực hiện các
chủ trương, chính sách, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách pháp luật của
Nhà nước.
- Chủ thể giám sát là cấp uỷ, ban thường vụ cấp uỷ, các ban tham mưu
của cấp uỷ căn cứ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao tiến hành
giám sát theo sự phân công của cấp uỷ.
- Đối tượng giám sát là tổ chức đảng cấp dưới và cán bộ, đảng viên.
32
- Phương thức giám sát: Công tác giám sát không tiến hành độc lập,
riêng lẻ mà có sự kết hợp chặt chẽ giữa giám sát và kiểm tra, kết luận, xem
xét, xử lý vi phạm.
Ở Trung ương: Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao,
các ban ở Trung ương phân công cán bộ, chuyên viên chuyên trách theo dõi,
kiểm tra, giám sát địa phương, đơn vị. Các cán bộ, chuyên viên được phân
công theo dõi địa phương, đơn vị dự các cuộc họp của cấp uỷ, ban thường vụ
cấp uỷ, nghiên cứu, thu thập tài liệu, nghe cán bộ, đảng viên và quần chúng
nhân dân phản ánh báo cáo tổ chức đảng có thẩm quyền xem xét, kiểm tra,
xử lý.
Ở cấp tỉnh: ban thường vụ tỉnh uỷ phân công mỗi đồng chí thường vụ
phụ trách, theo dõi, giám sát từ 1 đến 2 huyện. Ở cấp huyện, ban thường vụ
huyện uỷ phân công mỗi đồng chí giám sát theo cụm xã. Các ban của cấp ủy
phân công cán bộ, chuyên viên theo dõi, giám sát địa bàn, khu vực.
Thông qua công tác giám sát, các tổ chức đảng có thẩm quyền tiến
hành kiểm tra, kết luận kịp thời phát huy những ưu điểm, khắc phục thiếu sót,
khuyết điểm của các tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên trong công tác lãnh
đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện.
a- Kết quả kiểm tra, giám sát việc chấp hành Nghị quyết Đại hội Đảng
khóa VIII, Đại hội Đảng IX, các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương,
Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các cấp uỷ về kinh tế- xã hội, về xây dựng Đảng
và quốc phòng, an ninh.
Qua kết quả giám sát các lĩnh vực trên, nổi lên một số vấn đề đáng chú ý là:
- Khi kiểm tra, giám sát lĩnh vực kinh tế, tài chính đã phát hiện thiếu sót,
khuyết điểm hoặc có dấu hiệu vi phạm xảy ra ở mọi cấp, mọi ngành, trên hầu
hết nội dung đã được giám sát; có lĩnh vực ngày càng nặng nề và nghiêm
trọng hơn. Kết quả giám sát cho thấy, nơi nào có lợi ích thì ở đó đều có
khuyết điểm hoặc sai phạm. Kiểm tra, giám sát hoạt động thương mại, xuất
nhập khẩu tuy đã được cảnh báo rất nhiều, nhưng việc vi phạm vẫn xảy ra
nghiêm trọng, điển hình như vụ việc xảy ra tại Cửa khẩu Tân Thanh (Lạng
33
Sơn); Hải quan Tây Ninh; vụ việc cấp Quota dệt may ở Bộ Thương mại…
Trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, việc bỏ sót nguồn thu, lập quỹ trái phép,
cho vay tuỳ tiện thành nợ xấu, nợ khó đòi dẫn đến mất khả năng thanh toán
xảy ra ở không ít nơi. Đây thực sự là vấn đề nghiêm trọng đặt ra, cấp uỷ cần phải
suy nghĩ để có biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết dứt điểm.
- Kiểm tra, giám sát về thực hành tiết kiệm chống lãng phí trong quản lý,
sử dụng ngân sách Nhà nước: Mặc dù Đảng và Nhà nước đã có những quy
định khá cụ thể, nhưng vi phạm vẫn tràn lan, như việc mua xe ô tô con vượt
quá định mức tiêu chuẩn. Có nơi mua xe hàng mấy tỷ đồng để trang bị cho
lãnh đạo. Việc mua sắm và thanh toán tiền cước phí điện thoại tại nhà riêng,
chỉ trong 2 năm 2001, 2002 cũng vượt tiêu chuẩn hơn 10 tỷ đồng; việc xây
dựng trụ sở làm việc diện tích vượt quy định; có nơi đem sử dụng vào mục
đích khác và cho thuê cũng tới hàng chục vạn mét vuông… ngoài ra còn có
nhiều hình thức lãng phí khác.
- Kiểm tra, giám sát lĩnh vực văn hoá- xã hội, cũng phát hiện nhiều vi
phạm. Bệnh thành tích trong giáo dục, tiêu cực, gian lận trong thi cử và vi
phạm văn bằng, chứng chỉ trong giáo dục (nạn bằng thật học giả hoặc bằng
giả) vẫn còn nhiều; trong lĩnh vực y tế, nổi nên là tình trạng buông lỏng quản
lý việc khám, chữa bệnh và giá thuốc tân dược; vấn đề y đức bị xuống cấp,
một số bác sĩ móc nối với c¸c d−îc sÜ, với các nhà thuốc, kê đơn theo toa thu
lợi bất chính. Trong giới thiệu việc làm, còn một số trung tâm được sự tiếp
tay của một số cán bộ thoái hoá, biến chất lừa đảo giới thiệu xuất khẩu lao
động để trục lợi. Đặc biệt là trong các chương trình, dự án xoá đói, giảm
nghèo cho vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, tiền dự án cũng bị ăn
chặn và thất thoát. Thậm chí trong thực hiện chính sách thương binh- xã hội,
cũng xuất hiện việc cấp và sử dụng thẻ thương binh giả để hưởng sai chính
sách, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước; trong tìm kiếm hài cốt liệt sĩ cũng
xuất hiện tiêu cực… Các quỹ đền ơn đáp nghĩa, vì người nghèo, từ thiện, ủng
hộ đồng bào bị thiên tai, lũ lụt… cũng bị tham ô, bớt xén, gây bất bình đối với
quần chúng nhân dân.
34
Những vấn đề như: tài chính, đất đai, mua sắm trang thiết bị… trong lực
lượng Công an, Quân đội lâu nay ít được kiểm tra, giám sát nên cũng chứa
đựng nhiều sai phạm; một số đơn vị quân đội đã xảy ra những sai phạm về sử
dụng đất đai, quản lý, chi tiêu các quỹ, có nơi vị phạm rất nghiêm trọng.
- Kiểm tra, giám sát trong lĩnh vực tư pháp đã phát hiện trong điều tra,
truy tố, xét xử còn nhiều sai phạm, án tồn đọng lớn; quá trình tố tụng và xét
xử một số vụ án không công bằng, khách quan, còn để oan sai, lọt tội. Ở một
số cơ quan bảo vệ pháp luật, việc vi phạm về thu chi ngân sách không đúng
quy định vẫn còn xảy ra.
b-Kiểm tra, giám sát việc chấp hành chủ trương, chính sách của Nhà
nước; lãnh đạo, chỉ đạo việc quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực: sản xuất kinh
doanh, tài chính, ngân hàng, xây dựng cơ bản, quản lý, sử dụng đất đai…
Đây là những lĩnh vực khó khăn, phức tạp, nhạy cảm và hay xảy ra sai
phạm. Qua công tác kiểm tra, giám sát các lĩnh vực trên, đã phát hiện:
- Về quản lý đất đai và đầu tư xây dựng cơ bản, đây là những lĩnh vực
hết sức nóng bỏng, bức xúc và có tính thời sự nhất hiện nay. Trong khi nhiều
vụ việc tồn đọng chưa được giải quyết dứt điểm thì hàng loạt những vụ việc
nghiêm trọng mới được phát hiện hoặc tiếp tục phát sinh. Theo báo cáo của
các cơ quan chức năng trong tổng số tố cáo, khiếu nại thì có tới 65-70% tố
cáo, khiếu nại thuộc về lĩnh vực đất đai. Vi phạm về đất đai chủ yếu là cấp,
bán đất trái thẩm quyền; cấp sai đối tượng, sai quy hoạch; bỏ đất hoang,
buông lỏng quản lý để dân lấn chiếm đất công, tự ý sang nhượng trái
phép…Kết quả kiểm tra, giám sát việc quản lý, sử dụng đất đai trong thời
gian qua cho thấy tình hình vi phạm pháp luật về đất đai xảy ra còn nhiều và
phổ biến ở hầu hết các địa phương, các cấp, các ngành. Từ việc vi phạm khi
giao đất, thu và sử dụng tiền sử dụng đất; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, cho thuê, chuyển nhượng trái phép đất đã được giao cho thuê nhưng để
quá thời hạn theo quy định, không sử dụng, đến việc sử dụng tài sản công là
nhà, đất gây lãng phí rất lớn, như: thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải
Dương, Khánh Hoà, Bắc Ninh, Cần Thơ… Theo báo cáo tự kiểm tra của 25
35
địa phương, số đất phải thu hồi trong 03 năm gần đây là 96.789 ha, phần
nhiều là ở các tỉnh: Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Hà Nội, Thanh Hoá, Hà
Tĩnh, Quảng Nam, Khánh Hoà, Bình Thuận, Lâm Đồng, Bình Dương, thành phố Hồ Chí Minh...*
Các thiếu sót, khuyết điểm hoặc vi phạm về đất đai hầu như ở địa
phương nào cũng có, càng ở các trung tâm đô thị, khu công nghiệp, khu du
lịch càng nghiêm trọng hơn. Có nơi việc duyệt cấp và chuyển nhượng trái
phép đất đai xảy ra rất nghiêm trọng, không theo đúng quy định của Nhà
nước, như ở Hà Tây, Hải Phòng, Tây Ninh… Thậm chí còn tự do chuyển
nhượng cả đất quốc phòng; san cả rừng phòng hộ, cấp đất đã có quyết định
xây dựng đồn biên phòng cho doanh nghiệp để làm khu dân cư mà không
được phép, như ở huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
- Kết quả kiểm tra, giám sát về đầu tư xây dựng cơ bản trong thời gian
qua đã phát hiện nhiều vi phạm trong việc bố trí, quản lý và sử dụng vốn, thực
hiện quy chế đấu thầu, khảo sát, thiết kế, trong giám sát thi công công trình…
gây thất thoát, lãng phí nghiêm trọng. Đáng kể là việc nợ vốn sau khi quyết
toán các công trình xây dựng cơ bản.
Theo báo cáo tự kiểm tra của 41 cấp uỷ địa phương, tính đến hết năm
2005, tổng số nợ đọng về xây dựng cơ bản bằng nguồn vốn ngân sách của các
công trình hoàn thành đưa vào sử dụng là 6.434 tỷ đồng (không tính các công
trình chưa hoàn thiện đang trong thời gian thi công). Trong đó, chưa xác định
được nguồn vốn thanh toán 79 tỷ đồng, tập trung ở một số tỉnh Hà Tây, Hà
Tĩnh, Đắc Lăk…Đặc biệt, tỉnh Hà Giang còn 2.176 công trình, dự án còn
thiếu vốn; trong đó 972 công trình hoàn thành nhưng chưa quyết toán đã gây
dư luận không tốt đối với cả nước.
- Kiểm tra, giám sát về công tác cán bộ; về thực hiện nguyên tắc tập
trung dân chủ; về quy hoạch cán bộ; về đào tạo, bồi dưỡng; về đề bạt, luân
chuyển cán bộ; về thực hiện chính sách cán bộ.
* Nguồn số liệu tham khảo các báo cáo công tác kiểm tra, giám sát lưu tại Uỷ ban Kiểm tra Trung ương.
36
Qua kiểm tra, giám sát công tác cán bộ, cho thấy, các cấp uỷ đã nghiêm
túc quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương về công tác cán bộ. Đã
ban hành các quy định về phân cấp quản lý cán bộ, quy hoạch, đánh giá, bổ
nhiệm, sử dụng… phù hợp với địa phương, đơn vị mình và theo đúng quy
định của Trung ương. Cấp uỷ, ban cán sự đảng, đảng đoàn đều tiến hành đánh
giá cán bộ trước khi bổ nhiệm, giới thiệu để bầu cử vào các chức danh lãnh
đạo của Đảng, Nhà nước, đoàn thể nhân dân. Hầu hết các cấp uỷ bảo đảm
được nguyên tắc tập trung dân chủ, công khai, khách quan trong công tác cán
bộ; công tác quy hoạch thời gian qua đã có chuyển biến đáng kể; công tác đào
tạo, bồi dưỡng và thực hiện chính sách cán bộ đã được cấp uỷ các cấp quan
tâm hơn; phong trào tự giác học tập, nâng cao trình độ của cán bộ, đảng viên
phát triển mạnh mẽ.
Tuy nhiên, qua giám sát công tác cán bộ còn nhiều hạn chế, thiếu sót;
còn nhiều nơi chưa thực hiện việc công khai đánh giá cán bộ của cấp có thẩm
quyền; nội dung và chất lượng đánh giá cán bộ chưa phản ánh đúng và tương
xứng với kết quả công tác của đơn vị. Công tác quy hoạch còn nhiều thiếu sót,
dàn trải, khép kín, chưa có biện pháp tích cực để phát hiện và sử dụng nhân
tài; chất lượng đào tạo cán bộ còn chưa đáp ứng yêu cầu, chưa gắn với quy
hoạch cán bộ; chưa chú trọng đào tạo cán bộ cơ sở như tinh thần Nghị quyết
Trung ương 5 (khoá IX). Công tác bổ nhiệm lại chưa thành nhiệm vụ thường
xuyên và triển khai chậm, kết quả còn hạn chế. Chính sách cán bộ còn nhiều
bất cập, chưa toàn diện, thiếu thống nhất trong cả nước và chưa trở thành
động lực để động viên, khuyến khích cán bộ, công chức toàn tâm, toàn ý cho
công tác…Chưa thường xuyên giám sát cá nhân cán bộ chủ chốt, người đứng
đầu ở các cấp. Nhiều nơi, 100% cán bộ, đảng viên được đánh giá tốt, đảng bộ
đạt trong sạch, vững mạnh, nhưng khi kiểm tra, giám sát nội bộ mất đoàn kết,
có nhiều đảng viên vi phạm; một số đồng chí lợi dụng chức quyền vi phạm
chính sách đất đai, tài chính, cục bộ địa phương, gia trưởng, độc đoán trong
quản lý, điều hành, thiếu rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống; tình trạng nể
nang, né tránh trong đấu tranh tự phê bình và phê bình còn khá phổ biến; một
37
số đồng chí chưa sẵn sàng nhận nhiệm vụ mới khi được dự kiến phân công,
điều động nhưng chưa được kiểm tra chấn chỉnh kịp thời.
Nhìn chung, cấp uỷ các cấp đã tích cực, chủ động giám sát tổ chức đảng
và đảng viên góp phần phòng ngừa vi phạm; tập trung vào các lĩnh vực, công
trình, dự án trọng điểm. Công tác giám sát kết hợp với công tác thanh tra và
có kết luận làm rõ sai phạm của tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên để có biện
pháp xử lý, khắc phục và xem xét, giải quyết những vấn đề tồn đọng, nổi cộm
ở cơ sở, thu hồi vật chất thiết bị tham ô, chiếm dụng và xử lý vi phạm. Nhiều
vụ án lớn về tham nhũng, tiêu cực rất phức tạp xảy ra trong các lĩnh vực kinh
tế- xã hội gây hậu quả nghiêm trọng, dư luận bức xúc, nhân dân bất bình đã
được Bộ Chính trị, Ban Bí thư trực tiếp tập trung chỉ đạo, giám sát, kiểm tra
và giải quyết dứt điểm, được cán bộ, đảng viên và nhân dân hưởng ứng, đồng
tình cao.
Tuy nhiên, qua công tác kiểm tra, giám sát nhận thấy: phần lớn những vi
phạm kể trên chưa được kiểm tra làm rõ và xử lý dứt điểm. Một số trường
hợp, tuy có kiểm tra, giám sát nhưng cũng chỉ mới dừng lại ở ghi nhận, nhắc
nhở, rút kinh nghiệm mà chưa có cơ chế và biện pháp kiên quyết thu hồi và xử lý
nghiêm đối với tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên vi phạm và cán bộ có trách
nhiệm, dẫn đến coi thường kỷ cương, kỷ luật của Đảng và Pháp luật Nhà nước.
Kết quả giám sát của các địa phương, đơn vị cũng đã chỉ rõ những yếu
kém, khuyết điểm trong việc mua sắm trang thiết bị, gây lãng phí, thất thoát.
Việc mua sắm tài sản ở nhiều nơi không xây dựng kế hoạch, dự toán đầu năm;
phân bổ ngân sách cho mua sắm tài sản còn cảm tính, thiếu công khai, công
bằng; vi phạm các quy định của Nhà nước về đấu thầu, sử dụng khoản hoa
hồng không đúng mục đích và mua xe ô tô con vượt quá định mức tiêu chuẩn.
Qua kiểm tra, giám sát các nội dung trên, có thể rút ra một số vấn đề đáng
quan tâm là: sai phạm và tiêu cực xảy ra ở hầu hết các loại hình tổ chức như
doanh nghiệp, quản lý Nhà nước, tổ chức đảng, đoàn thể, tổ chức quần
chúng… Mức độ, tính chất của tiêu cực ngày càng sâu rộng, đa dạng, tinh vi
và phức tạp ở nhiều lĩnh vực kinh tế- xã hội. Có nhiều nguyên nhân, trong đó
38
có nguyên nhân do cơ chế chính sách chưa đầy đủ, đồng bộ, nhưng nguyên
nhân sâu xa, cơ bản vẫn là công tác quản lý, kiểm tra, giám sát của cấp uỷ, tổ
chức đảng và uỷ ban kiểm tra các cấp chưa đến nơi, đến chốn.
Đồng thời, qua kiểm tra, giám sát, các cấp uỷ thẩm định lại việc ra các
quyết định và chỉ đạo thực hiện các quyết định của mình có sát đúng với thực
tiễn hay không; bổ sung, điều chỉnh hoặc thay đổi, xoá bỏ những quyết định,
quy định sai trái về các lĩnh vực thu, chi tài chính, cấp, bán đất, trích thưởng
phần trăm cho người đi xin dự án đầu tư, xây dựng; thu hồi vật chất, uốn nắn
lệch lạc và xử lý vi phạm. Trên cơ sở đó giải quyết được những vấn đề bức
xúc, nổi cộm, củng cố được tổ chức đảng ở những nơi yếu kém, được cán bộ,
đảng viên và nhân dân đồng tình, nhất là kết hợp với việc thực hiện Nghị
quyết Trung ương 6 (lần 2), đã tạo không khí dân chủ, lành mạnh trong Đảng
và nhân dân.
Tuy nhiên, qua kiểm tra, giám sát rút ra một vấn đề đáng quan tâm là
việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng
và chính sách, pháp luật của Nhà nước của một số tổ chức đảng và cán bộ,
đảng viên chưa nghiêm, vẫn có trường hợp cố ý làm trái gây hậu quả nghiêm
trọng trong thời gian dài nhưng ít được cấp uỷ, tổ chức đảng phát hiện và
kiểm tra, làm rõ, đến khi tình hình phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng mới
được xem xét, xử lý.
Tình hình vi phạm kỷ luật trong Đảng vẫn còn xảy ra ở nhiều tổ chức
đảng. Tuy đã tích cực kiểm tra, giám sát, xử lý, song kết quả vẫn còn thấp so
với thực tế vi phạm. Tình trạng tham nhũng, tiêu cực xảy ra trên nhiều lĩnh
vực vẫn còn nặng nề, có vụ việc rất nghiêm trọng. Tình trạng lãng phí trong
lĩnh vực đầu tư, chi tiêu vượt quá quy định của Nhà nước vẫn đang diễn ra ở
nhiều nơi, nhưng việc kiểm tra, giám sát để phòng ngừa và xử lý khi vi phạm
chưa đạt yêu cầu.
Công tác quản lý, đánh giá cán bộ đang là khâu yếu. Nhiều cấp uỷ làm
một cách hình thức và hành chính hoá việc quản lý từ tuyển chọn, đánh giá,
sắp xếp, bố trí; trong nhiều trường hợp vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ,
39
để tiêu cực len lỏi vào công tác cán bộ nhưng chậm được khắc phục. Một số
địa phương, đơn vị do việc đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ chưa sát, chưa
đúng nên không những cán bộ không phát huy được năng lực, không hoàn
thành nhiệm vụ mà còn gây dư luận không tốt, ảnh hưëng tới việc thực hiện
nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị và phong trào chung.
Qua giám sát cho thấy nguyên nhân của những yếu kém, bất cập trong
công tác cán bộ có nhiều, nhưng nguyên nhân chủ yếu là do công tác quản lý,
nhận xét, đánh giá cán bộ còn hạn chế. Công tác quản lý, đánh giá cán bộ,
đảng viên ở một số cấp uỷ chưa được quan tâm đúng mức, thậm chí còn xem
nhẹ, nên việc đánh giá cán bộ để quy hoạch, đào tạo, bố trí, sử dụng, còn
nhiều trường hợp chưa thực sự khách quan, dân chủ, bộc lộ sự nể nang hoặc
có trường hợp cá nhân chi phối; hiện tượng nể nang trong đánh giá cán bộ
còn nhiều. Bên cạnh đó, việc thực hiện chế độ kiểm tra, giám sát cán bộ và
công tác cán bộ của cấp uỷ và tổ chức đảng ở các cấp còn bị buông lỏng.
Công tác giám sát trong thời gian qua cho thấy nhiều cấp uỷ đảng đã phân
loại, đánh giá đúng chất lượng tổ chức đảng, đảng viên, khẳng định được ưu
điểm, khuyết điểm và chỉ ra được những vấn đề bức xúc cần có chủ trương và
giải pháp để tháo gỡ cho từng đơn vị. Công tác xây dựng Đảng, quản lý Nhà
nước trên một số lĩnh vực còn nhiều hạn chế, bất cập. Một số tổ chức đảng vi
phạm về nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân
chủ, tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách, đấu tranh tự phê bình và phê bình
chưa cao; một số người đứng đầu thiếu trách nhiệm, thiếu gương mẫu, buông
lỏng lãnh đạo, quản lý; vì những động cơ trục lợi cho cá nhân hoặc cho một
bộ phận mà xâm hại nghiêm trọng tài sản của Nhà nước và nhân dân. Một số
nơi xảy ra mất đoàn kết kéo dài. Tình trạng thiếu tính chiến đấu, dân chủ hình
thức, hữu khuynh, né tránh, bao che, giấu giếm khuyết điểm, sợ ảnh hưởng
đến thành tích của địa phương, đơn vị, sợ mất cán bộ… còn xảy ra ở nhiều
nơi. Những sai phạm, yếu kém nói trên chưa được kiểm tra, giám sát phát
hiện và xử lý kịp thời; thậm chí cấp uỷ ở những nơi có vi phạm đều biết rất rõ
40
tình trạng vi phạm ở cấp mình, nhưng để buông xuôi; người đứng đầu không
quyết tâm đưa ra bàn bạc, xem xét, xử lý.
c) Gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng ®èi víi tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi
vµ ®¶ng viªn
¦u ®iÓm vµ nguyªn nh©n
Nh×n chung, nh÷ng n¨m qua nhiÒu cÊp uû, tæ chøc ®¶ng c¸c cÊp còng
®· tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ,
quy ®Þnh cña §¶ng, cña cÊp uû cÊp trªn vµ cña cÊp m×nh. Mét sè cÊp uû, tæ
chøc ®¶ng ®· c¨n cø nghÞ quyÕt, chØ thÞ, quy ®Þnh cña §¶ng vµ cña cÊp uû cÊp
trªn ban hµnh c¸c quy ®Þnh cho cÊp m×nh vµ cÊp d−íi thuéc ph¹m vi l·nh ®¹o,
qu¶n lý cña cÊp m×nh thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t. HÇu hÕt cÊp uû c¸c cÊp ®· quy
®Þnh viÖc gi¸m s¸t cña cÊp m×nh trong quy chÕ lµm viÖc do cÊp uû ban hµnh.
Ch¼ng h¹n, trong Quy chÕ lµm viÖc cña BCH Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban
BÝ th− kho¸ IX quy ®Þnh c¸c ®ång chÝ Uû viªn Trung −¬ng ®−îc chÊt vÊn, phª
b×nh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn Ban BÝ th−. Quy chÕ quy ®Þnh Ban BÝ th− cã
tr¸ch nhiÖm: "Tr¶ lêi ý kiÕn phª b×nh, chÊt vÊn cña c¸c uû viªn BCH Trung
−¬ng liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña Ban BÝ th−". "C¸c ®ång chÝ Uû viªn Bé
ChÝnh trÞ, Uû viªn Ban BÝ th−, Uû viªn BCH Trung −¬ng ph¶i cã kÕ ho¹ch ®i
c«ng t¸c c¬ së, l¾ng nghe ý kiÕn cña c¸c tæ chøc ®¶ng, c¸n bé, ®¶ng viªn vµ
nh©n d©n; ph¸t hiÖn t×nh h×nh chØ ®¹o t¹i chç hoÆc kiÕn nghÞ víi Bé ChÝnh trÞ,
Ban BÝ th− vµ BCH Trung −¬ng". Quy chÕ còng quy ®Þnh viÖc gi¸m s¸t cña
Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng ®èi víi Bé ChÝnh trÞ t¹i c¸c kú häp cña m×nh; Bé
ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− gi¸m s¸t c¸c thµnh viªn cña m×nh, tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi
vµ ®¶ng viªn, tr−íc hÕt lµ cÊp uû viªn cïng cÊp, c¸n bé thuéc diÖn cÊp m×nh
qu¶n lý.
CÊp uû c¸c cÊp còng giao c¸c ban cña cÊp uû mét mÆt, thùc hiÖn viÖc
gi¸m s¸t theo quy chÕ lµm viÖc cña cÊp m×nh; mÆt kh¸c, thùc hiÖn viÖc gi¸m
s¸t quy chÕ lµm viÖc cña cÊp uû (khi ®−îc cÊp uû giao), gi¸m s¸t viÖc thùc
hiÖn c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ, quy ®Þnh, quy chÕ do cÊp uû ban hµnh vµ giao cho
c¸c ban cña cÊp uû gióp cÊp uû theo dâi, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn. Ch¼ng h¹n,
41
Quy ®Þnh sè 76-Q§/TW, ngµy 15-6-2000 cña Bé ChÝnh trÞ kho¸ VIII vÒ viÖc
®¶ng viªn ®ang c«ng t¸c ë c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp, ®¬n vÞ sù nghiÖp
th−êng xuyªn gi÷ mèi liªn hÖ víi chi uû, ®¶ng uû c¬ së vµ g−¬ng mÉu thùc
hiÖn nghÜa vô c«ng d©n n¬i c− tró ghi: "Tæ chøc c¬ së ®¶ng ë n¬i ®¶ng viªn
®ang c«ng t¸c vµ n¬i ®¶ng viªn ®ang c− tró t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm trong viÖc
qu¶n lý, kiÓm tra ®¶ng viªn thùc hiÖn nhiÖm vô ®¶ng viªn vµ nghÜa vô c«ng
d©n ë n¬i c− tró" vµ giao "Ban Tæ chøc Trung −¬ng chñ tr× cïng víi c¸c ban
®¶ng cã liªn quan gióp Bé ChÝnh trÞ theo dâi, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn vµ tæng
hîp kÕt qu¶ b¸o c¸o Th−êng vô Bé ChÝnh trÞ".
Trong quy ®Þnh vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña ®¶ng bé, chi bé c¬ së ë c¸c
lo¹i h×nh c¬ së còng quy ®Þnh râ viÖc l·nh ®¹o, chØ ®¹o, tæ chøc thùc hiÖn
nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t cña ®¶ng bé, chi bé. Ch¼ng h¹n: Quy ®Þnh sè 95-
Q§/TW, ngµy 03-3-2004 cña Ban BÝ th− Trung −¬ng §¶ng kho¸ IX quy ®Þnh
chøc n¨ng, nhiÖm vô cña ®¶ng bé, chi bé c¬ së x· cã nhiÖm vô: "L·nh ®¹o
x©y dùng vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, thùc hiÖn tèt ph−¬ng ch©m
"d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra"; gi¸m s¸t mäi ho¹t ®éng ë c¬ së
theo ®óng ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc...". §ång
thêi giao cho "C¸c tØnh uû, thµnh uû vµ cÊp uû cÊp trªn trùc tiÕp cña tæ chøc
c¬ së ®¶ng cã tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o, h−íng dÉn, kiÓm tra c¸c ®¶ng bé, chi bé c¬
së x· thùc hiÖn Quy ®Þnh nµy".
C¸c cÊp uû (ban th−êng vô cÊp uû) thùc hiÖn tèt viÖc tæ chøc c¸c héi
nghÞ theo ch−¬ng tr×nh ®Ò ra; trong c¸c cuéc häp cÊp uû (ban th−êng vô cÊp
uû) ®Òu thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t c¸c cÊp uû viªn, gi¸m s¸t ban th−êng vô cÊp
uû theo quy chÕ lµm viÖc. C¸c cÊp uû viªn, uû viªn ban th−êng vô cÊp uû thùc
hiÖn chÕ ®é gi¸m s¸t, kiÓm tra cña m×nh theo sù ph©n c«ng cña cÊp uû, ban
th−êng vô cÊp uû vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng gi¸m s¸t, kiÓm tra cña m×nh
víi cÊp uû, ban th−êng vô cÊp uû theo quy ®Þnh... Ban th−êng vô cÊp uû thùc
hiÖn gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng viªn thuéc ph¹m vi l·nh
®¹o, qu¶n lý cña m×nh. Ban th−êng vô cÊp uû cÊp trªn ë nhiÒu n¬i còng thùc
hiÖn viÖc nghe cÊp uû, ban th−êng vô cÊp uû cÊp d−íi b¸o c¸o t×nh h×nh thùc
42
hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ, c«ng t¸c x©y dùng ®¶ng hoÆc thùc hiÖn nghÞ quyÕt,
ch−¬ng tr×nh cña cÊp uû cÊp trªn... §Þnh kú, cÊp uû, ban th−êng vô cÊp uû
thùc hiÖn viÖc kiÓm ®iÓm, tù phª b×nh theo quy ®Þnh cña Quy chÕ lµm viÖc
hoÆc theo chØ ®¹o cña cÊp uû cÊp trªn. ChÕ ®é tù phª b×nh vµ phª b×nh ®−îc
chó ý h¬n ®èi víi cÊp uû, tËp thÓ cÊp uû vµ tõng c¸ nh©n c¸n bé, ®¶ng viªn,
nhÊt lµ c¸n bé l·nh ®¹o, cÊp uû viªn. Tuy kÕt qu¶ tù phª b×nh vµ phª b×nh ch−a
®¹t so víi yªu cÇu ®Ò ra nh−ng cã t¸c dông gi¸o dôc, nh¾c nhë, c¶nh tØnh, r¨n
®e, phßng ngõa.
VÝ dô, BCH Trung −¬ng trong nhiÖm kú §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø
IX ®· tiÕn hµnh 13 kú häp. BCH Trung −¬ng c¬ b¶n hoµn thµnh viÖc cô thÓ
ho¸ NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX, thêi gian cßn l¹i dµnh cho
viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t, theo dâi, ®«n ®èc thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi. Bé
ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− ®· cô thÓ ho¸ ch−¬ng tr×nh lµm viÖc toµn kho¸ cña BCH
Trung −¬ng thµnh c¸c ch−¬ng tr×nh hµng n¨m, hµng quý, hµng th¸ng, hµng
tuÇn, ph©n c«ng c¸c ®ång chÝ Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, Uû viªn Ban BÝ th− chØ
®¹o vµ theo dâi viÖc thùc hiÖn s¸t sao tõng lÜnh vùc, ®Þa bµn. §ång thêi, cã
ch−¬ng tr×nh kiÓm tra, gi¸m s¸t cô thÓ ë mét sè lÜnh vùc, ph©n c«ng cô thÓ cho
tõng ®ång chÝ thµnh viªn Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− chØ ®¹o, tæ chøc kiÓm tra,
gi¸m s¸t theo ®óng ch−¬ng tr×nh, ®¹t kÕt qu¶ tèt, t¹o chuyÓn biÕn trong nhËn
thøc vµ thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t trong toµn §¶ng, tõng cÊp uû, tæ
chøc ®¶ng vµ c¸n bé, ®¶ng viªn. Hµng n¨m, cuèi nhiÖm kú, Bé ChÝnh trÞ, Ban
BÝ th− thùc hiÖn viÖc phª b×nh vµ phª b×nh nghiªm tóc vÒ l·nh ®¹o, chØ ®¹o vµ
ho¹t ®éng cña tõng ®ång chÝ Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, Uû viªn Ban BÝ th−. Ban
ChÊp hµnh Trung −¬ng thùc hiÖn kiÓm ®iÓm tr−íc §¹i héi §¶ng toµn quèc.
CÊp uû cÊp d−íi, nhÊt lµ cÊp c¬ së còng tÝch cùc thùc hiÖn c«ng t¸c
gi¸m s¸t theo chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh, nhÊt lµ gi¸m s¸t
®¶ng viªn vÒ viÖc gi÷ g×n phÈm chÊt, ®¹o ®øc, lèi sèng cña c¸n bé, ®¶ng viªn;
viÖc kª khai tµi s¶n theo quy ®Þnh, viÖc thùc hiÖn chøc tr¸ch nhiÖm vô ®−îc
giao; viÖc gi÷ mèi liªn hÖ víi tæ chøc ®¶ng n¬i c− tró. Cã cÊp uû ®· ban hµnh
Quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ gi¸m s¸t ®¶ng viªn (nh− Ban Th−êng vô TØnh uû NghÖ An
43
®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 457-Q§/TU, ngµy 27-11-2002 vÒ vÊn ®Ò nµy).
Trong ®ã: quy ®Þnh râ vÒ môc ®Ých, tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t, néi dung gi¸m s¸t
(vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, phÈm chÊt ®¹o ®øc, lèi sèng; vÒ tÝnh tiªn phong g−¬ng
mÉu thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña ng−êi ®¶ng viªn vµ vÒ ý thøc tæ chøc kû luËt);
ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t... §ång thêi, tæ chøc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ Quy ®Þnh
nµy, cã t¸c dông thiÕt thùc trong c«ng t¸c x©y §¶ng bé tØnh NghÖ An.
Nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng trªn lµ do ch−a cã quy ®Þnh cô thÓ
trong §¶ng vÒ gi¸m s¸t. Nh÷ng néi dung ®· ®−îc quy ®Þnh cßn t¶n m¹n, rêi
r¹c ë c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ, quy chÕ cña §¶ng, cña cÊp ñy c¸c cÊp.
§a sè c¸c tæ chøc c¬ së ®¶ng thùc hiÖn nghiªm tóc Quy ®Þnh sè 76-
Q§/TW, ngµy 15-6-2000 cña Bé ChÝnh trÞ kho¸ VIII "VÒ viÖc ®¶ng viªn ®ang
c«ng t¸c ë c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp, ®¬n vÞ sù nghiÖp th−êng xuyªn gi÷ mèi
liªn hÖ víi chi uû, ®¶ng uû c¬ së vµ g−¬ng mÉu thùc hiÖn nghÜa vô c«ng d©n
n¬i c− tró". ViÖc thùc hiÖn Quy ®Þnh gióp cho tæ chøc ®¶ng n¬i c− tró gi¸m s¸t
®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng qu¶n lý ®¶ng viªn còng cã ®iÒu kiÖn gi¸m s¸t chÆt
chÏ ®¶ng viªn t¹i n¬i c− tró.
PhÇn lín cÊp uû ®¶ng n¬i ®¶ng viªn c«ng t¸c vµ n¬i ®¶ng viªn c− tró ®·
lËp sæ theo dâi, ph©n c«ng cÊp uû viªn phô tr¸ch vµ th−êng xuyªn trao ®æi
n¾m t×nh h×nh ®¶ng viªn ®ang c«ng t¸c cã thªm th«ng tin vÒ t×nh h×nh ®¶ng
viªn n¬i c− tró, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý, gi¸m s¸t vµ n©ng cao chÊt l−îng
®¶ng viªn ®ang c«ng t¸c. Nh×n chung, viÖc thùc hiÖn Quy ®Þnh ®· gãp phÇn
n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ kÕt qu¶ phèi hîp gi¸m s¸t cña cÊp uû n¬i ®¶ng viªn
®ang c«ng t¸c víi cÊp uû n¬i ®¶ng viªn c− tró trong viÖc qu¶n lý, kiÓm tra,
gi¸m s¸t ®¶ng viªn thùc hiÖn nhiÖm vô ®¶ng viªn, nghÜa vô c«ng d©n; gióp cho
viÖc ®¶ng viªn tù ®¸nh gi¸, tæ chøc ®¶ng ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ®¶ng viªn s¸t
h¬n; lµ mét trong c¸c c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸, bæ nhiÖm c¸n bé, x©y dùng quy
ho¹ch, bè trÝ, sö dông c¸n bé, ®¶ng viªn.
YÕu kÐm vµ nguyªn nh©n
- ViÖc thùc hiÖn gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû (ban th−êng vô cÊp uû) c¸c
ban cña cÊp uû c¸c cÊp ®èi víi tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng viªn cßn ch−a
44
®−îc nhiÒu, ch−a th−êng xuyªn, s©u s¸t. Cã n¬i viÖc gi¸m s¸t cßn mang tÝnh
h×nh thøc, nªn chÊt l−îng cßn h¹n chÕ; néi dung gi¸m s¸t ch−a ®−îc nhiÒu.
Ch−a cã ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch gi¸m s¸t cô thÓ, néi dung, ®èi t−îng gi¸m s¸t
ch−a râ rµng, thiÕu träng t©m, träng ®iÓm. NhiÒu cÊp uû, tæ chøc ®¶ng cßn
lóng tóng trong ph−¬ng ph¸p, biÖn ph¸p gi¸m s¸t cô thÓ, nhÊt lµ c«ng t¸c gi¸m
s¸t cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng ë c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc ë nhiÒu n¬i bÞ
bu«ng láng vµ coi nhÑ, thËm chÝ kh«ng thùc hiÖn nh−ng chËm ®−îc kh¾c
phôc. C¸c cÊp uû ch−a chó träng s¬ kÕt, tæng kÕt, rót kinh nghiÖm ®Ó cã biÖn
ph¸p thùc hiÖn tèt h¬n c«ng t¸c gi¸m s¸t cña m×nh.
Néi dung gi¸m s¸t ch−a ®−îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng chñ thÓ gi¸m
s¸t. Néi dung gi¸m s¸t cña c¸c ban cña cÊp uû cßn h¹n hÑp. Ph¹m vi, ®èi
t−îng gi¸m s¸t còng ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ, ch−a cã quy ®Þnh vÒ ph¹m vi, ®èi
t−îng gi¸m s¸t cô thÓ cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng.
VÒ h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t ch−a quy ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i
chñ thÓ gi¸m s¸t (cÊp uû, ban th−êng vô cÊp uû, c¸c ban cña cÊp uû, chi bé...).
Ch−a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ thÈm quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t cña chñ thÓ
gi¸m s¸t, vÒ quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña ®èi t−îng gi¸m s¸t, nªn chÊt l−îng hiÖu
qu¶ gi¸m s¸t cßn h¹n chÕ.
Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn lµ do ch−a cã quy ®Þnh, h−íng dÉn vÒ
thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng vÒ nguyªn t¾c, ph¹m vi, ®èi t−îng,
néi dung, h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t cô thÓ cña c¸c cÊp uû, tæ chøc
®¶ng ë c¸c cÊp. Ch−a cã quy ®Þnh, quy chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng ®Ó thùc hiÖn
thèng nhÊt trong toµn §¶ng. ViÖc cÊp uû giao c¸c ban cña cÊp uû gióp cÊp uû
thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t t¶n m¹n ë c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ, quy ®Þnh cô thÓ,
kh«ng cã tÝnh hÖ thèng. CÊp uû, tæ chøc ®¶ng cÊp trªn ch−a th−êng xuyªn
gi¸m s¸t, kiÓm tra, ®«n ®èc cÊp uû, tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi thùc hiÖn c«ng t¸c
gi¸m s¸t nãi chung, thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ, quy ®Þnh cña §¶ng, cña
cÊp uû cÊp trªn vµ cña cÊp m×nh nãi riªng.
Néi dung, h×nh thøc sinh ho¹t ®¶ng bé, chi bé (kÓ c¶ sinh ho¹t cÊp uû,
chi uû, tæ chøc ®¶ng) cßn nghÌo nµn, ®¬n ®iÖu, mang tÝnh h×nh thøc, nhÊt lµ
45
®èi víi tæ chøc c¬ së ®¶ng vµ chi bé thùc hiÖn chÕ ®é tù phª b×nh vµ phª b×nh
cßn h×nh thøc, nÐ tr¸nh, ng¹i va ch¹m, thiÕu tÝnh chiÕn ®Êu, thËm chÝ cã n¬i bÞ
tª liÖt. Qua phª b×nh vµ tù phª b×nh ch−a gãp phÇn ®Êu tranh chèng tÖ quan
liªu, tham nhòng, l·ng phÝ trong néi bé §¶ng, gi÷ g×n ®oµn kÕt néi bé, t¹o sù
®oµn kÕt thèng nhÊt, x©y dùng §¶ng trong s¹ch, v÷ng m¹nh. Tù phª b×nh vµ
phª b×nh yÕu kÐm h¹n chÕ, ¶nh h−ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn gi¸m s¸t cña cÊp uû,
tæ chøc ®¶ng trong thêi gian qua.
d) Gi¸m s¸t cña UBKT c¸c cÊp ®èi víi tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng viªn
¦u ®iÓm
Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua, UBKT c¸c cÊp ®· thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t theo
chøc n¨ng, nhiÖm vô ®−îc giao, ®−îc quy ®Þnh trong c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ,
quy ®Þnh, kÕt luËn cña §¶ng, cña cÊp uû cÊp trªn vµ cña cÊp m×nh, thùc hiÖn
viÖc gi¸m s¸t do cÊp uû giao trong quy chÕ lµm viÖc cña cÊp uû hoÆc do cÊp
uû giao ®ét xuÊt (khi cã yªu cÇu). Tuy viÖc gi¸m s¸t cña UBKT c¸c cÊp ch−a
®−îc luËt ho¸ trong §iÒu lÖ §¶ng, nh−ng ®· b−íc ®Çu ®−îc quy ®Þnh trong
Quy ®Þnh thi hµnh §iÒu lÖ §¶ng cña Bé ChÝnh trÞ, H−íng dÉn thùc hiÖn c«ng
t¸c kiÓm tra vµ thi hµnh kû luËt trong Ch−¬ng VII vµ Ch−¬ng VIII §iÒu lÖ
§¶ng cña Ban BÝ th− kho¸ IX víi h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p cßn ®¬n gi¶n ®Ó hç
trî cho c«ng t¸c kiÓm tra, nhÊt lµ kiÓm tra khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m. Trong quy
chÕ lµm viÖc cña UBKT do cÊp uû cÊp m×nh ban hµnh ®Òu giao cho UBKT
theo dâi viÖc thùc hiÖn quy chÕ lµm viÖc cña cÊp uû. Ch¼ng h¹n: Quy chÕ lµm
viÖc cña BCH Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− kho¸ IX ghi: "UBKT
Trung −¬ng chñ tr× phèi hîp víi Ban Tæ chøc Trung −¬ng, V¨n phßng Trung
−¬ng vµ c¸c c¬ quan liªn quan gióp Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng theo dâi viÖc
thùc hiÖn Quy chÕ nµy". HoÆc trong mét sè nghÞ quyÕt, chØ thÞ, quy ®Þnh, quy
chÕ cña §¶ng, cÊp uû c¸c cÊp còng cã néi dung giao cho UBKTchñ tr× phèi
hîp víi c¸c ban cña cÊp uû theo dâi thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ, quy ®Þnh
®ã. Ch¼ng h¹n Quy ®Þnh cña Bé ChÝnh trÞ vÒ nh÷ng ®iÒu ®¶ng viªn kh«ng
®−îc lµm ghi: "Giao UBKT Trung −¬ng h−íng dÉn thùc hiÖn Quy ®Þnh nµy vµ
gióp Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn"...
46
Thùc hiÖn quy chÕ lµm viÖc cña m×nh, UBKT c¸c cÊp ph©n c«ng thµnh
viªn uû ban, c¸n bé kiÓm tra th−êng xuyªn theo dâi, gi¸m s¸t, n¾m ch¾c t×nh
h×nh ®Þa bµn ®Ó chñ ®éng ph¸t hiÖn dÊu hiÖu vi ph¹m cña tæ chøc ®¶ng vµ
®¶ng viªn ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra. ViÖc gi¸m s¸t chñ yÕu th«ng qua dù c¸c cuéc
häp cña tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi (cÊp uû, ban th−êng vô cÊp uû, c¸c ban cña cÊp
uû...), bµn triÓn khai thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ, c«ng t¸c x©y dùng §¶ng,
c«ng t¸c kiÓm tra... HoÆc gi¸m s¸t th«ng qua ®¬n th− ph¶n ¶nh, tè c¸o, khiÕu
n¹i cña ®¶ng viªn, quÇn chóng göi cho uû ban kiÓm tra; qua ph¶n ¶nh cña c¬
quan b¸o chÝ, c¸c tæ chøc nhµ n−íc, ®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi víi uû ban
kiÓm tra; qua nghiªn cøu c¸c b¸o c¸o, v¨n b¶n cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng cÊp
d−íi göi cho uû ban kiÓm tra cÊp trªn theo quy ®Þnh. Mét sè UBKT tiÕn hµnh
®iÒu tra x· héi häc hoÆc dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña Ban tuyªn gi¸o vÒ t×nh
h×nh tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn. Ngoµi ra, UBKT c¸c cÊp cßn gi¸m s¸t th«ng
qua tiÕn hµnh c¸c nhiÖm vô kiÓm tra theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng, qua thùc
hiÖn nhiÖm vô do cÊp uû giao; qua theo dâi, ®«n ®èc c¸c tæ chøc ®¶ng cÊp
d−íi vµ ®¶ng viªn chÊp hµnh kÕt luËn, quyÕt ®Þnh sau kiÓm tra cña UBKT hoÆc
cña cÊp uû cÊp m×nh khi ®−îc cÊp uû giao.
Néi dung gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng viªn chñ yÕu còng chØ
tËp trung vµo viÖc chÊp hµnh nguyªn t¾c tæ chøc vµ sinh ho¹t ®¶ng, tr−íc hÕt
lµ nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, tËp thÓ l·nh ®¹o, c¸ nh©n phô tr¸ch, viÖc thùc
hiÖn chøc tr¸ch, nhiÖm vô ®−îc giao, vÒ ®oµn kÕt néi bé, vÒ gi÷ g×n phÈm
chÊt, ®¹o ®øc, lèi sèng cña c¸n bé, ®¶ng viªn, kÓ c¶ viÖc chÊp hµnh Quy ®Þnh
cña Bé ChÝnh trÞ vÒ nh÷ng ®iÒu ®¶ng viªn kh«ng ®−îc lµm...
Trong nhiÖm kú §¹i héi IX, UBKT Trung −¬ng vµ UBKT c¸c cÊp ®·
x©y dùng ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô c«ng t¸c kiÓm tra toµn kho¸, ch−¬ng tr×nh,
kÕ ho¹ch c«ng t¸c kiÓm tra h»ng n¨m, s¸u th¸ng (trong ®ã cã nh÷ng néi dung
vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t). §· tËp trung chØ ®¹o c¸c ®¬n vÞ chøc n¨ng cña c¬ quan
uû ban chñ ®éng b¸m s¸t ®Þa bµn, t¨ng c−êng theo dâi n¾m t×nh h×nh phôc vô
tèt viÖc ph¸t hiÖn dÊu hiÖu vi ph¹m ®Ó kiÓm tra tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng
viªn khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m; lùa chän ®èi t−îng, néi dung kiÓm tra theo c¸c
nhiÖm vô kiÓm tra phï hîp (kiÓm tra tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi thùc hiÖn nhiÖm
47
vô kiÓm tra, kiÓm tra viÖc thi hµnh kû luËt trong §¶ng, kiÓm tra viÖc gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i kû luËt ®¶ng vµ kiÓm tra tµi chÝnh cÊp uû cÊp d−íi...). C¸c thµnh viªn
UBKT thùc hiÖn tèt viÖc tham dù c¸c cuéc häp cña cÊp uû, ban th−êng vô cÊp
uû cÊp m×nh theo quy ®Þnh trong quy chÕ lµm viÖc cña uû ban kiÓm tra (khi
®−îc mêi tham dù) bµn vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vµ c¸c
c«ng viÖc kh¸c cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c kiÓm tra, kû luËt ®¶ng. C¸c thµnh
viªn UBKT Trung −¬ng thùc hiÖn tèt viÖc tham dù c¸c cuéc häp cña BCH
Trung −¬ng, c¸c cuéc häp cña Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− theo quy chÕ lµm viÖc
cña UBKT Trung −¬ng. UBKT Trung −¬ng vµ UBKT c¸c cÊp ®· cö thµnh viªn
uû ban vµ c¸n bé cña c¬ quan UBKT ®Õn c¸c tæ chøc ®¶ng vµ c¸c ®¬n vÞ ®Ó
thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t, kiÓm tra, dù c¸c cuéc häp cÊp uû, ban th−êng vô
cÊp uû, ban c¸n sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn trùc thuéc (nÕu cã) khi ®−îc mêi. Nhê
lµm tèt c«ng t¸c theo dâi, chñ ®éng n¾m t×nh h×nh tõ nhiÒu nguån, nhiÒu kªnh
th«ng tin kh¸c nªn UBKT c¸c cÊp ®· phôc vô tèt viÖc lùa chän ®èi t−îng, néi
dung kiÓm tra phï hîp, chÊt l−îng kiÓm tra ®−îc n©ng lªn; ®ång thêi, gióp
viÖc tham m−u cho cÊp uû cÊp m×nh x©y dùng ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, chän
néi dung, ®èi t−îng kiÓm tra phï hîp. Khi tiÕn hµnh c«ng t¸c n¾m t×nh h×nh,
UBKT c¸c cÊp ®· yªu cÇu c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn b¸o c¸o t×nh h×nh,
cung cÊp tµi liÖu cã liªn quan phôc vô cho viÖc lùa chän vµ quyÕt ®Þnh kiÓm
tra ®−îc s¸t hîp.
Do chñ ®éng theo dâi, n¾m t×nh h×nh, UBKT Trung −¬ng vµ UBKT c¸c
cÊp ®· kÞp thêi tham m−u, gióp cÊp uû x©y dùng ch−¬ng tr×nh kiÓm tra hµng
n¨m phï hîp, viÖc tæ chøc thùc hiÖn kiÓm tra cã kÕt qu¶, cã t¸c dông t¹o
chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong toµn §¶ng, tõng ®¶ng bé vÒ c«ng t¸c kiÓm tra,
gi¸m s¸t. Riªng UBKT Trung −¬ng trong nhiÖm kú §¹i héi IX cña §¶ng ®·
tham m−u, gióp Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− x©y dùng ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch vµ
tiÕn hµnh 8 cuéc kiÓm tra trong toµn §¶ng (3 cuéc kiÓm tra cña Bé ChÝnh trÞ,
5 cuéc kiÓm tra cña Ban BÝ th−). Ngoµi ra do lµm tèt c«ng t¸c theo dâi, n¾m
t×nh h×nh, UBKT Trung −¬ng, UBKT c¸c cÊp ®· thùc hiÖn tèt viÖc gióp cÊp
48
uû nhËn xÐt, cho ý kiÕn vÒ ®Ò b¹t c¸n bé diÖn Trung −¬ng vµ cÊp uû c¸c cÊp
qu¶n lý.
H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n
Néi dung gi¸m s¸t cña UBKT c¸c cÊp cßn h¹n chÕ, ®èi t−îng gi¸m s¸t
còng ch−a cã träng t©m, träng ®iÓm, ch−a cã yªu cÇu cô thÓ trong viÖc gi¸m
s¸t ®èi víi ®èi t−îng gi¸m s¸t. §èi víi cÊp uû cïng cÊp, UBKT ch−a ®−îc
giao gi¸m s¸t cÊp uû viªn cïng cÊp; chØ ®−îc cÊp uû giao gi¸m s¸t viÖc thùc
hiÖn quy chÕ lµm viÖc cña cÊp uû.
Do viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t cßn h¹n chÕ, nªn ch−a gãp phÇn lµm cho
c«ng t¸c kiÓm tra cã b−íc chuyÓn biÕn vµ ch−a cã sù ®ét ph¸; viÖc ng¨n chÆn,
phßng ngõa, c¶nh b¸o nh÷ng sai ph¹m cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn trong
tõng thêi gian cßn h¹n chÕ.
C¸c c¸n bé c¬ quan UBKT Trung −¬ng cßn Ýt ®−îc mêi dù c¸c cuéc häp
cña c¸c ban c¸n sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn; c¸c thµnh viªn uû ban vµ c¸n bé c¬ quan
UBKT c¸c cÊp cßn Ýt ®−îc mêi dù c¸c cuéc häp cña cÊp uû, ban th−êng vô cÊp
uû, nhÊt lµ c¸c cuéc häp cña ban c¸n sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn do cÊp uû cÊp m×nh
qu¶n lý bµn vÒ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng. Khi ®−îc mêi dù c¸c cuéc häp cña tæ
chøc ®¶ng cÊp d−íi, c¸n bé kiÓm tra còng ch−a ®Æt ra môc tiªu, yªu cÇu gi¸m
s¸t cô thÓ, nªn ch−a ph¸t hiÖn ®−îc nhiÒu vÊn ®Ò vµ ®Ò xuÊt UBKT cã biÖn
ph¸p nh¾c nhë, ®Ò nghÞ ®èi t−îng gi¸m s¸t ph¸t huy −u ®iÓm, hoÆc kh¾c phôc,
söa ch÷a (nÕu cã thiÕu sãt, khuyÕt ®iÓm).
C¬ quan UBKT vµ UBKT Trung −¬ng ch−a thùc hiÖn tèt viÖc chñ tr×
phèi hîp víi Ban Tæ chøc Trung −¬ng, V¨n phßng Trung −¬ng vµ c¸c c¬ quan
liªn quan gióp BCH Trung −¬ng theo dâi viÖc thùc hiÖn Quy chÕ lµm viÖc cña
BCH Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th−, do ch−a x©y dùng ®−îc c¬ chÕ
phèi hîp ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy.
ViÖc phèi hîp gi÷a UBKT c¸c cÊp víi mét sè ban x©y dùng ®¶ng vµ c¸c
c¬ quan trong khèi néi chÝnh cïng cÊp trong thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t, kiÓm
tra cßn h¹n chÕ do thiÕu nh÷ng quy chÕ cô thÓ.
49
ViÖc gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi th«ng qua nghiªn cøu c¸c
v¨n b¶n, b¸o c¸o cña c¸c tæ chøc ®¶ng ®ã göi cÊp uû cÊp m×nh vµ göi cho
UBKT ë mét sè n¬i ch−a thùc hiÖn ®−îc lµ do: mét mÆt, UBKT ch−a chñ ®éng
nghiªn cøu c¸c b¸o c¸o, v¨n b¶n ®· nhËn ®−îc; mÆt kh¸c, c¸c tæ chøc ®¶ng
cÊp d−íi nhiÒu n¬i ch−a thùc hiÖn nghiªm tóc viÖc göi b¸o c¸o, v¨n b¶n cho
UBKT cÊp trªn do ch−a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò nµy.
Do ch−a cã quy ®Þnh, c¬ chÕ cô thÓ, nªn ch−a thùc hiÖn ®−îc th−êng
xuyªn, cã chÊt l−îng viÖc gi¸m s¸t, n¾m t×nh h×nh th«ng qua ph¶n ¶nh cña c¸c
®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi, cña c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ ph¶n
¶nh cña nh©n d©n.
ViÖc chØ ®¹o, gi¸m s¸t, theo dâi ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t cña nhiÒu
UBKT cÊp trªn ®èi víi UBKT cÊp d−íi cßn chËm, ch−a th−êng xuyªn, h¹n
chÕ kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc giao.
UBKT c¸c cÊp ch−a cã ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch gi¸m s¸t cô thÓ; ch−a
x¸c ®Þnh râ néi dung, ®èi t−îng, ph−¬ng ph¸p, h×nh thøc gi¸m s¸t còng nh−
träng t©m, träng ®iÓm cÇn tËp trung trong tõng thêi gian. Ch−a chó träng s¬
kÕt, tæng kÕt viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t theo c¸c néi dung do cÊp uû
giao ®Ó rót kinh nghiÖm, cã biÖn ph¸p t¨ng c−êng, n©ng cao chÊt l−îng c«ng
t¸c gi¸m s¸t. UBKT Trung −¬ng chËm nghiªn cøu ®Ò nghÞ Bé ChÝnh trÞ, Ban
ChÊp hµnh Trung −¬ng xem xÐt ®Ò nghÞ §¹i héi §¶ng toµn quèc quy ®Þnh
chÝnh thøc chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t cña tæ chøc ®¶ng vµ UBKT c¸c cÊp
trong §iÒu lÖ §¶ng tõ c¸c nhiÖm kú tr−íc.
Tãm l¹i: ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng,
UBKT c¸c cÊp vµ viÖc tham gia gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn
cña c¸c tæ chøc nhµ n−íc, ®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi, nh©n d©n trong c¸c nghÞ
quyÕt, chØ thÞ, quy ®Þnh cña §¶ng, cña cÊp uû c¸c cÊp thêi gian qua ®· ®−îc
thùc hiÖn vµ ®¹t kÕt qu¶ b−íc ®Çu, gãp phÇn nhÊt ®Þnh vµo viÖc thóc ®Èy thùc
hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng ë ®Þa ph−¬ng, ®¬n vÞ vµ
trong toµn §¶ng. Tuy nhiªn, do néi dung gi¸m s¸t cßn h¹n hÑp, chñ thÓ gi¸m
s¸t, ®èi t−îng gi¸m s¸t ch−a ®−îc quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng, ch−a cã quy chÕ,
50
c¬ chÕ phèi hîp cô thÓ gi÷a c¸c tæ chøc ®¶ng víi nhau, gi÷a c¸c tæ chøc ®¶ng
víi c¸c tæ chøc nhµ n−íc, ®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi, ch−a cã c¬ chÕ ®Ó thùc
hiÖn ph¸t huy vai trß, tr¸ch nhiÖm cña nh©n d©n trong viÖc gi¸m s¸t tæ chøc
®¶ng vµ ®¶ng viªn, nªn viÖc thùc hiÖn cßn s¬ sµi, h×nh thøc, cßn lóng tóng, gÆp
nhiÒu khã kh¨n, chÊt l−îng, hiÖu qu¶ thÊp. Mét sè cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, kÓ c¶
UBKT c¸c cÊp còng ch−a thùc sù quan t©m thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t ®−îc
giao; ch−a chó träng s¬ kÕt, tæng kÕt viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t ë c¸c
cÊp vµ trong toµn §¶ng. V× vËy, mét thêi gian dµi, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong
§¶ng nãi chung cña UBKT c¸c cÊp nãi riªng ch−a ®−îc chó träng vµ t¨ng
c−êng ®óng møc, ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng, hiÖu qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm
tra, kû luËt ®¶ng, ®Õn viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ c«ng t¸c x©y dùng
§¶ng, ®Õn ph−¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng.
Nguyªn nh©n lµ do cÊp uû c¸c cÊp, tõ BCH Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ,
Ban BÝ th− ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ vÞ trÝ, vai trß, ý nghÜa, t¸c dông cña c«ng
t¸c gi¸m s¸t, ch−a thùc sù chó träng ®Õn c«ng t¸c gi¸m s¸t, chØ míi chó träng
c«ng t¸c kiÓm tra. V× vËy, chËm luËt ho¸ chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong
§¶ng trong §iÒu lÖ §¶ng ®Ó toµn §¶ng thùc hiÖn cã hiÖu qu¶, ®¸p øng yªu
cÇu cña nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng trong thêi gian qua.
UBKT c¸c cÊp, tr−íc hÕt lµ UBKT Trung −¬ng ch−a thùc hiÖn tèt vai trß tham
m−u, gióp Ban BÝ th−, Bé ChÝnh trÞ, BCH Trung −¬ng vÒ viÖc ®æi míi, t¨ng
c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t, kû luËt §¶ng, nªn viÖc tham m−u, ®Ò xuÊt
giao chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t cho c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, uû ban kiÓm
tra c¸c cÊp cßn chËm so víi yªu cÇu cña thùc tiÔn.
e) Các ban của cấp uỷ thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát:
Các ban đảng của cấp uỷ từ Trung ương đến cơ sở đã tích cực tham mưu
giúp cấp uỷ tiến hành kiểm tra, giám sát và thực hiện những nhiệm vụ cấp uỷ giao.
Ban tổ chức của cấp uỷ các cấp kiểm tra, giám sát việc lãnh đạo, chỉ đạo,
tổ chức thực hiện thi hành Điều lệ Đảng; kiểm tra, giám sát việc thực hiện
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương (khoá VIII) về
công tác cán bộ, Nghị quyết số 11- NQ/TW của Bộ Chính trị về công tác luân
51
chuyển cán bộ; giám sát việc chấp hành Điều lệ Đảng (khoá IX); Kết luận Hội
nghị Trung ương 3 khoá IX về công tác cán bộ; giám sát việc thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác cán bộ, quy hoạch cán bộ, thi
tuyển, tuyển dụng công chức của các địa phương, đơn vị; giám sát việc thực
hiện tự phê bình và phê bình trong Đảng, công tác quy hoạch A1, A2, A3 ở cả
ba cấp; giám sát thực hiện quy định của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ
của các loại hình tổ chức cơ sở đảng; kiểm tra, giám sát thực hiện Quy định số
76 của Bộ Chính trị đối với tổ chức cơ sở đảng và đảng viên về việc đảng
viên đang công tác ở các cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp thường
xuyên giữ mối liên hệ với chi uỷ, đảng uỷ cơ sở và gương mẫu thực hiện
nghĩa vụ công dân nơi cư trú…
Ban tuyên giáo của cấp ủy các cấp tiến hành các cuộc kiểm tra, giám sát
việc tổ chức học tập, nghiên cứu, quán triệt Cương lĩnh chính trị, Điều lệ
Đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy chế, quy định của Đảng, chính sách pháp luật
của Nhà nước; giám sát việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 (khoá VIII)
về công tác giáo dục – đào tạo và khoa học - công nghệ…
Ban dân vận của cấp uỷ các cấp kiểm tra, giám sát việc triển khai Nghị
quyết số 04 của Ban Chấp hành Trung ương (khoá VIII) về công tác thanh
niên trong tình hình mới, Nghị quyết Trung ương 7 (khoá IX) về phát huy
sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, về công tác dân tộc, công tác tôn
giáo, Chỉ thị số 30-CT/TW của Bộ Chính trị về việc thực hiện quy chế dân
chủ ở cơ sở và các nghị quyết, chỉ thị của cấp uỷ, đồng thời thực hiện nhiệm
vụ kiểm tra, giám sát theo chức năng, nhiệm vụ của mình.
Nhìn chung, công tác kiểm tra, giám sát của các ban đảng đã có những
tiến bộ bước đầu, các đồng chí lãnh đạo các ban đảng đã quan tâm hơn đến
công tác kiểm tra, giám sát. Việc phối hợp, kết hợp với uỷ ban kiểm tra trong
thực hiện nhiệm vụ theo chức năng, nhiệm vụ và thực hiện nhiệm vụ cấp uỷ
giao đã có chuyển biến nhất định. Sau kiểm tra, giám sát đã tổng hợp, báo cáo
với cấp uỷ, nêu rõ những kết quả đạt được và những hạn chế, thiếu sót, khuyết
52
điểm của nơi được kiểm tra, giám sát trên cơ sở đó giúp cấp uỷ có hướng chỉ
đạo sát hợp hơn.
Tuy nhiên, phần lớn các ban đảng của cấp uỷ vẫn chưa chủ động, tích
cực trong việc tham mưu, giúp cấp uỷ giám sát và tổ chức giám sát theo chức
năng, nhiệm vụ của mình; đây là hạn chế chủ yếu của các ban đảng đối với
công tác kiểm tra, giám sát của Đảng trong thời gian qua.
+ Đánh giá chung
Từ thực tiễn thực hiện công tác giám sát trong Đảng thời gian qua, ở các
địa phương, đơn vị, có thể rút ra các ưu điểm, khuyết điểm chính sau:
Về ưu điểm:
- Thông qua công tác, kiểm tra, giám sát đã có nhiều đề xuất, kiến nghị
vào việc ban hành chủ trương, chính sách, quy định mới, bổ sung, sửa đổi
hoặc huỷ bỏ các quy định, thủ tục không còn phù hợp, gây khó khăn trong
thực hiện; bước đầu hạn chế quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của một
bộ phận cán bộ, đảng viên.
- Cấp uỷ, tổ chức đảng, uỷ ban kiểm tra các cấp và cán bộ, đảng viên đã
nhận thức đúng và đầy đủ hơn về vai trò, vị trí, tác dụng của công tác giám sát
của Đảng.
- Cấp uỷ, các ban của cấp ủy và uỷ ban kiểm tra các cấp đã quan tâm chỉ
đạo, đôn đốc triển khai và đích thân trực tiếp thực hiện nhiệm vụ giám sát của
mình. Công tác giám sát của cấp uỷ đã bám sát và hướng vào những lĩnh vực
mà địa phương, đơn vị có nhiều vấn đề nổi cộm, bức xúc, có khiếu kiện của
công dân để kịp thời giải quyết, tháo gỡ, ổn định tình hình.
-Các ban của cấp uỷ và đặc biệt là uỷ ban kiểm các cấp đã thực hiện tốt
vai trò tham mưu, giúp cấp uỷ trong công tác giám sát.
Các ban của cấp uỷ, nhất là uỷ ban kiểm tra các cấp vừa thực hiện tốt
nhiệm vụ giúp cấp uỷ lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ giám sát.
Đạt được những ưu điểm trên là do:
- Cấp uỷ các cấp đã có sự quan tâm đến công tác giám sát; xác định rõ
đối tượng, lĩnh vực, địa bàn cần tập trung giám sát trong từng thời gian; phân
53
công trách nhiệm cụ thể cho các thành viên cấp uỷ trực tiếp tổ chức thực hiện
nhiệm vụ giám sát;
+ Khuyết điểm, hạn chế:
Qua tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát của cấp uỷ các cấp còn bộc lộ
khuyết điểm, hạn chế sau:
- Một số cấp uỷ, ban của cấp ủy và tổ chức đảng nhận thức chưa đầy đủ
về công tác giám sát trong Đảng; còn có biểu hiện coi nhẹ công tác giám sát
hoặc e ngại, né tránh, tính chiến đấu không cao, phê bình và tự phê bình yếu
kém; chưa gắn công tác giám sát với việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung
ương 6 (lần 2)
- Tính chiến đấu, ý chí của một số cán bộ thực hiện nhiệm vụ giám sát
chưa cao, còn hữu khuynh nể nang, né tránh, ngại va chạm.
- Việc phối hợp giữa các tổ chức đảng trong công tác giám sát chưa trở
thành chế độ, nền nếp.
Công tác giám sát có lúc còn bị động, chạy theo vụ việc nổi cộm, dư luận
quan tâm. Cấp ủy, các ban của cấp ủy chưa xây dựng chương trình kế hoạch
công tác giám sát cho từng thời gian. Cấp uỷ, các ban của cấp ủy, tổ chức
đảng chưa chủ động, tích cực đi sâu nắm tình hình, nên hầu hết các vụ tham
nhũng, tiêu cực, không phải do cấp uỷ, các ban của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ
quan kiểm tra phát hiện được mà chủ yếu do nhân dân phát hiện, tố cáo hoặc
báo chí nêu, đây là điều rất đáng lưu tâm trong hoạt động của các tổ chức
đảng. Các tổ chức đảng chỉ tập trung giám sát việc quán triệt nghị quyết, chỉ
thị của các cấp ủy. Việc giám sát về chấp hành chủ trương, chính sách của
Đảng trong sản xuất, phân phối vật tư, tài chính tiền tệ, công tác cán bộ...
được ít, còn nhiều lúng túng và có biểu hiện ngại khó hoặc né tránh. Công tác
giám sát chưa kịp thời phát hiện dấu hiệu vi phạm để kiểm tra, dÉn ®Õn vi
phạm nhỏ trở thành vi phạm lớn, vi phạm ít nghiêm trọng trở thành nghiêm
trọng, vi phạm của một người trở thành vi phạm của cả tổ chức và để kéo dài,
có vụ việc xảy ra 20 năm, có vụ việc xảy ra từ 5-10 năm, mới được phát hiện,
kiểm tra, xử lý. Vì vậy, qua công tác kiểm tra, có nơi tỷ lệ đảng viên phải xử
54
lý lên tới 80% so với số được kiểm tra nên tính chủ động, phòng ngừa vi
phạm và tính giáo dục không cao. Công tác giám sát nhìn chung chưa phát
hiện được các vụ vi phạm nghiêm trọng trong Đảng. Báo cáo tổng kết một số
vấn đề lý luận và thực tiễn qua 20 năm đổi mới của Bộ Chính trị khoá IX đã
chỉ rõ: “Vai trò giám sát, phản biện của các ban của Đảng, của Mặt trận Tổ
quốc, các đoàn thể nhân dân còn yếu; chưa có cơ chế để phát huy vai trò của
các bộ phận này”.
- Việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm để lãnh đạo, chỉ đạo và nâng cao
chất lượng, hiệu quả công tác giám sát nhìn chung các địa phương, đơn vị
chưa tiến hành.
Nguyên nhân của những thiếu sót, khuyết điểm:
- Trước hết, nhận thức của một số cấp uỷ, tổ chức đảng và đảng viên
chưa thật đầy đủ, đúng đắn về tầm quan trọng của công giám sát của Đảng. Ở
một số địa phương, lĩnh vực, một số cán bộ trong đó có cả cán bộ chủ chốt
còn thiếu gương mẫu trong việc chấp hành kỷ luật của Đảng, chính sách pháp
luật của Nhà nước; công tác quản lý Nhà nước không ít nơi bị buông lỏng,
nên dẫn đến việc chấp hành chính sách, pháp luật không nghiêm, thậm chí có
vi phạm nhưng chậm được phát hiện, chấn chỉnh, ngăn chặn và xử lý kịp thời.
- Trong thực hiện nhiệm vụ giám sát, nhiều nơi cấp uỷ vẫn còn phó thác cho
UBKT thực hiện chưa phát huy được vai trò tham mưu của các ban tham mưu
và ủy ban kiểm tra giúp cấp uỷ thực hiện nhiệm vụ giám sát.
- Việc xây dựng các văn bản hướng dẫn về công tác giám sát chưa có.
Hoạt động giám sát chưa thành nền nếp, thiếu sơ kết, tổng kết. Trong Đảng
vẫn chưa có quy định cụ thể về nhiệm vụ giám sát cho các ban tham mưu và
UBKT nên còn nhiều khó khăn, lúng túng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ
chức thực hiện nhiệm vụ giám sát; nhiều nơi thực hiện công tác giám sát còn
hình thức, chất lượng hiệu quả thấp, chưa góp phần ngăn chặn và phòng ngừa
vi phạm của đảng viên và tổ chức đảng.
- Công tác giám sát đảng viên chưa được chú trọng đúng mức; đấu tranh
tự phê bình và phê bình của cán bộ, đảng viên có biểu hiện giảm sút; chất
55
lượng sinh hoạt đảng, nhất là ở chi bộ thấp, chưa bảo đảm các yêu cầu về sinh
hoạt chi bộ theo quy định. Nhận thức của tổ chức đảng và đảng viên được
giám sát chưa đúng, chưa đầy đủ, còn mặc cảm, phản ứng, thiếu cộng tác,
thậm chí gây khó khăn cho việc giám sát.
+ Những bài học kinh nghiệm
Từ thực tiễn công tác của các địa phương, đơn vị, có thể rút ra một số bài
học sau:
Một là: Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ các cấp đối với
công tác giám sát của Đảng và trách nhiệm của cấp uỷ và đặc biệt là người
đứng đầu đối với công tác giám sát.
Trước hết, phải nhận thức đầy đủ, sâu sắc về vai trò, vị trí, ý nghĩa, tác
dụng của công tác giám sát; xác định rõ trách nhiệm lãnh đạo , chỉ đạo và tổ
chức thực hiện công tác giám sát của cấp uỷ. Phải coi giám sát là nhiệm vụ
thường xuyên của cấp uỷ và cấp uỷ phải trực tiếp tiến hành; đặc biệt thường
trực cấp uỷ, trực tiếp và trước hết là đồng chí bí thư cấp ủy phải quan tâm
công tác giám sát. Nhận thức và trách nhiệm của cấp uỷ và người đứng đầu về
công tác giám sát có tác động quyết định, làm chuyển biến rõ rệt công tác
giám sát của tổ chức đảng. Thực tế cho thấy, ở đâu người đứng đầu quan tâm
đến công tác giám sát thì ở đó nội bộ đoàn kết, công tác xây dựng Đảng đi
vào nền nếp.
Việc lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đối với công tác giám sát phải trực
tiếp, thường xuyên bằng các nghị quyết, chỉ thị, quy chế, quy định cụ thể;
phải xây dựng phương hướng nhiệm vụ, kế hoạch giám sát trong từng thời
gian; chương trình giám sát phải xác định rõ trọng tâm, trọng điểm; phải lựa
chọn nội dung giám sát tập trung vào yêu cầu của nhiệm vụ chính trị và công
tác xây dựng Đảng đặt ra, những vấn đề bức xúc đang được dư luận quan tâm
để giám sát.
- Chú trọng phát huy vai trò tham mưu của tổ chức đảng, nhất là uỷ ban
kiểm tra để giúp cấp uỷ trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác
giám sát;
56
Hai là: Coi trọng việc sơ kết, tổng kết công tác giám sát của các tổ chức
đảng, đặc biệt là cấp uỷ phải đích thân tiến hành sơ kết, tổng kết công tác
lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện công tác giám sát.
Cấp uỷ phải sơ kết, tổng kết hàng năm và theo nhiệm kỳ việc thực hiện các
nghị quyết, chỉ thị, quy định của cấp trên và của cấp mình, để kịp thời rút kinh
nghiệm, đề ra biện pháp tiếp theo; phát hiện những bất cập trong nghị quyết, chỉ
thị, quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để kịp thời phản ảnh
cho cấp có thẩm quyền hoặc kịp thời bổ sung, điều chỉnh cho phù hợp.
- Nêu cao vai trò, trách nhiệm của các đoàn thể chính trị - xã hội và của
nhân dân đối với công tác giám sát. Kết hợp chặt chẽ giữa kiểm tra, giám sát
trong Đảng với điều tra, thanh tra, kiểm tra, giám sát của Nhà nước và giám
sát của nhân dân.
Việc liên hệ mật thiết với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân luôn
là bài học quý giá trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của các cấp, các ngành.
Nơi nào xây dựng tốt mối quan hệ giữa Đảng, các cơ quan Nhà nước với nhân
dân, giữa Đảng và tổ chức, đoàn thể chính trị- xã hội trong công tác giám sát,
quản lý xã hội thì ở đó tình hình chính trị- xã hội ổn định, đơn thư tố cáo ít
xảy ra.
+ Những vấn đề đặt ra cho công tác giám sát trong Đảng những năm
tiếp theo.
Trong những năm tới, chúng ta tiếp tục thực hiện Nghị quyết Đại hội
toàn quốc lần thứ X của Đảng, nước ta trở thành thành viên WTO và hội nhập
sâu rộng hơn vào nền kinh tế thế giới nên có nhiều vấn đề mới phức tạp nảy
sinh. Bên cạnh những thuận lợi cơ bản cần tranh thủ, phát huy để phát triển
đất nước, phải luôn nhận thức rằng có những khó khăn, thách thức, thậm chí
những diễn biến khó lường có thể xảy ra, đòi hỏi toàn Đảng, toàn quân, toàn
dân đoàn kết nhất trí, khắc phục khó khăn, quyết tâm hoàn thành thắng lợi các
mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra. Vì vậy, công tác xây dựng Đảng nói chung và
công tác kiểm tra, giám sát của Đảng nói riêng càng phải được tăng cường với
nhận thức và yêu cầu mới.
57
- Về quan điểm:
Từ lý luận và thực tiễn nêu trên, cần phải tăng thêm chức năng, nhiệm vụ
giám sát cho cấp uỷ và UBKT các cấp có đủ vị thế và thẩm quyền, cùng toàn
Đảng ngăn chặn sự suy thoái của tổ chức đảng và đảng viên, giữ nghiêm kỷ
cương, kỷ luật của Đảng, làm cho Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Bởi vậy, công tác giám sát của Đảng đang trở thành một nhiệm vụ hết
sức quan trọng và cấp bách, đang đòi hỏi phải xây dựng được một hệ thống tổ
chức phù hợp, có thiết chế chặt chẽ để tiến hành nhiệm vụ giám sát đồng bộ
từ Trung ương đến cơ sở, từ các tổ chức đảng, bộ máy Nhà nước, các tổ chức
chính trị- xã hội và nhân dân để đủ sức đấu tranh, từng bước ngăn chặn suy
thoái phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, quan liêu, lãng phí
trong mọi tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên; giữ vững kỷ cương và
sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, làm lành mạnh các quan hệ xã hội, góp
phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ then chốt là xây dựng Đảng và nhiệm vụ
trọng tâm là phát triển kinh tế mà nghị quyết Đại hội Đảng đã đề ra.
Cấp uỷ, có tổ chức đảng, uỷ ban kiểm tra các cấp và cán bộ, đảng viên
phải quán triệt thật đầy đủ và sâu sắc các quan điểm sau:
- Giám sát là chức năng lãnh đạo của Đảng. Thực hiện giám sát là nhiệm
vụ của toàn Đảng, trước hết là nhiệm vụ của cấp uỷ, do cấp uỷ trực tiếp tiến
hành. Trong đó, trách nhiệm đầu tiên thuộc về người đứng đầu cấp uỷ trực
tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Coi nhiệm vụ giám sát là một
nhiệm vụ trực tiếp thường xuyên của mỗi tổ chức đảng phải được xem xét,
đánh giá trong các tổ chức đảng.
- Công tác giám sát không chỉ có tác dụng phòng ngừa, ngăn chặn sự suy
thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của đảng viên mà còn phải góp
phần bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng cộng sản Việt Nam.
- Công tác giám sát phải đổi mới, tăng cường cả trong nhận thức và hành
động, cả về tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất và điÒu kiện làm
việc; phải được thực hiện toàn diện, đồng bộ, có hiệu lực, hiệu quả; phục vụ
thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng.
58
- Công tác giám sát của Đảng phải bảo đảm tư tưởng chỉ đạo: “ Chủ
động, chiến đấu, giáo dục, hiệu quả”, phải phát huy trách nhiệm của các tổ
chức trong hệ thống chính trị và của nhân dân.
-Về mục tiêu, nhiệm vụ:
Mục tiêu của việc tăng cường công tác giám sát trong những năm tới là:
Công tác giám sát của Đảng phải thực sự có bước chuyển mạnh mẽ từ
nhận thức đến hành động nhằm góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững
mạnh; ngăn ngừa và từng bước đẩy lùi nạn quan liêu, tham nhũng, lãng phí
thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị trong nhiệm kỳ Đại hội X của Đảng và
những năm tiếp theo. “ Công tác kiểm tra, giám sát phải góp phần phát hiện
và khắc phục được những khuyết điểm, thiếu sót khi mới manh nha; bên cạnh
việc tiếp tục thực hiện kiểm tra tổ chức và cá nhân đảng viên có dấu hiệu vi
phạm phải tăng cường chủ động giám sát, kiểm tra về phẩm chất đạo đức và
kết quả thực hiện nhiệm vụ của tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên; về nhận thức
và chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước và việc chấp hành Điều lệ Đảng, coi trọng kiểm tra, phát hiện nhân tố tích
cực”, cụ thể:
Giám sát việc chấp hành nghị quyết; xây dựng và tổ chức thực hiện
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; giám sát phẩm chất
chính trị và đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Đặc biệt, chú trọng giám
sát việc thực hiện trách nhiệm của người đứng đầu cấp uỷ, tổ chức đảng, tổ
chức Nhà nước…
Giám sát cán bộ và công tác cán bộ, tập trung vào việc giữ gìn đoàn kết
nội bộ; việc thực hiện các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, nhất là
nguyên tắc tập trung dân chủ; về công tác cán bộ; việc thực hiện kê khai và
công khai tài sản của cán bộ, đảng viên; giám sát tiêu chuẩn đảng viên, tiêu
chuẩn cấp uỷ viên; việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; về công
tác quản lý, lãnh đạo; giữ gìn kỷ cương, kỷ luật của Đảng; giữ gìn phẩm chất
đạo đức, lối sống; việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở; việc người đứng đầu
59
các cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền các cấp thực hiện giải quyết khiếu nại,
tố cáo của đảng viên và nhân dân…
Giám sát công tác cải cách hành chính, cải cách tư pháp; giám sát việc
thực hiện các chương trình, dự án thuộc lĩnh vực kinh tế- xã hội, việc quản lý
tài chính, tài sản, sử dụng ngân sách, trang thiết bị; cho vay vốn và quản lý, sử
dụng vốn vay của Nhà nước; định giá, đấu giá tài sản của doanh nghiệp, mua-
bán cổ phần của doanh nghiệp được chuyển đổi; quản lý và sử dụng đất đai,
công sở; tài sản công và hệ thống ngân hàng thương mại; đầu tư xây dựng cơ
bản và hoạt động mua sắm công…
Đẩy mạnh công tác giám sát của cấp uỷ, tổ chức đảng, uỷ ban kiểm tra
các cấp, của chi bộ gắn với sự tham gia tích cực của các tổ chức trong hệ
thống chính trị và nhân dân trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng
phí. Từng bước đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác giám sát trong Đảng
và trong cả hệ thống chính trị, góp phần phục vụ kịp thời việc tổng kết thực
tiễn, phát hiện, ủng hộ và nhân rộng những nhân tố mới, những vấn đề mới,
bổ sung, hoàn thiện và phát triển đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng.
+ Một số vấn đề khác:
- Phải tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của cấp uỷ các cấp,
trước hết là người đứng đầu cấp uỷ về công tác giám sát.
- Tăng cường giáo dục, quán triệt một cách thường xuyên nhằm nâng cao
nhận thức cho các cấp uỷ, tổ chức đảng, uỷ ban kiểm tra các cấp, trước hết là
người đứng đầu tổ chức, cán bộ, đảng viên và nhân dân về vị trí, vai trò, ý
nghĩa, tác dụng của công tác giám sát; vai trò, trách nhiệm trực tiếp của các
cấp uỷ trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác giám sát; vai trò,
trách nhiệm của các tổ chức đảng, uỷ ban kiểm tra, cán bộ kiểm tra các cấp,
của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với công tác giám sát.
- Giao nhiệm vụ giám sát cho cấp uỷ và UBKT các cấp. Đảng lãnh đạo
khẩn trương xây dựng tổ chức, thể chế (các quy định, quy chế cụ thể) về chức
năng giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị-
xã hội, của cán bộ, đảng viên và công dân, bao gồm cả đối tượng nội dung và
phạm vi giám sát; trách nhiệm của chủ thể giám sát; việc tổ chức thực hiện
60
nhiệm vụ giám sát trong toàn hệ thống chính trị; sự phối hợp, kết hợp qua các
tổ chức… từng thời gian tiến hành sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm đưa việc
giám sát đi vào nền nếp.
- Ban hành các quy định của Đảng về công tác giám sát của Đảng. Khẩn
trương ban hành các quy định của Đảng về công tác xây dựng Đảng, công tác
kiểm tra, giám sát của Đảng và hoàn thiện chính sách, pháp luật của Nhà
nước, các quy định của đoàn thể chính trị- xã hội để tạo cơ sở chính trị, pháp
lý cho việc tiến hành công tác giám sát của Đảng.
- Ban hành các quy định: Quy chế giám sát trong Đảng; Quy chế dân chủ
trong Đảng; Quy định về kê khai và công khai tài sản của cán bộ, đảng viên;
Quy định về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu cấp uỷ, tổ chức đảng
không hoàn thành nhiệm vụ, để cơ quan, đơn vị mình xảy ra tham nhũng, tiêu
cực lãng phí nghiêm trọng…
- Chỉ đạo để các cơ quan nhà nước rà soát, sửa đổi, bổ sung những chính
sách không còn phù hợp và ban hành mới các chính sách, pháp luật. Các đoàn
thể chính trị- xã hội rà soát, hoàn thiện và ban hành đầy đủ các quy chế hoạt
động, các quy định của tổ chức mình.
Trước mắt, tập trung nghiên cứu ban hành các quy chế: Quy chế giám sát
và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và
nhân dân đối với việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách, quyết
định lớn của Đảng và việc tổ chức thực hiện, kể cả đối với công tác tổ chức và
cán bộ; Quy chế tiếp nhận, xử lý ý kiến của Mặt trận, các đoàn thể và của
nhân dân nhận xét, phê bình tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên; các quy chế
và biện pháp thực hiện sự giám sát của nhân dân đối với hoạt động của Đảng,
Nhà nước và cán bộ, đảng viên.
- Thực hiện tốt việc công khai hoá các chế độ, chính sách để cán bộ,
đảng viên và nhân dân giám sát việc thực hiện và chấp hành của tổ chức đảng,
cán bộ, đảng viên, nhất là đối với người đứng đầu các cấp uỷ, tổ chức nhà
nước, đoàn thể chính trị - xã hội. Kết hợp chặt chẽ giám sát trong Đảng với
giám sát của Nhà nước và giám sát của nhân dân.
61
- Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác
giám sát của các cấp uỷ bảo đảm hiệu lực, hiệu quả.
- Hằng năm, cấp uỷ các cấp phải sớm xây dựng chương trình, kế hoạch,
lựa chọn nội dung, lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm của địa phương, đơn vị để
giám sát và chỉ đạo thực hiện tốt chương trình, kế hoạch giám sát của cấp uỷ
đã đề ra. Định kỳ hằng năm và cuối nhiệm kỳ, cấp uỷ các cấp từ Trung ương
đến cơ sở, trước hết là người đứng đầu cấp uỷ phải trực tiếp chỉ đạo việc tổng
kết thực hiện công tác giám sát của cấp uỷ; chỉ đạo các tổ chức đảng, uỷ ban
kiểm tra thuộc cấp mình và cấp dưới tiến hành sơ kết, tổng kết công tác giám
sát theo chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức đó. Chú trọng sơ kết, tổng kết
theo chuyên đề có tính chuyên sâu để rút kinh nghiệm, đề ra biện pháp thực
hiện có tính khả thi, phù hợp với tình hình của từng địa phương, đơn vị.
- Phát huy dân chủ đi đôi với giữ gìn kỷ cương, kỷ luật trong Đảng. Bảo
đảm dân chủ và công khai trong công tác giám sát của Đảng. Nâng cao chất
lượng tự phê bình và phê bình trong công tác giám sát. Khắc phục tình trạng
nể nang, né tránh, ngại va chạm, hoặc chạy theo thành tích, hoặc giám sát
mang tính hình thức. Nâng cao chất lượng nghiên cứu, đề xuất, tham mưu,
giúp cấp ủy của uỷ ban kiểm tra và các ban của cấp uỷ để đưa công tác giám
sát của toàn Đảng đi vào nền nếp, đạt chất lượng, hiệu quả cao.
- Tăng cường công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn và công tác
giám sát cả ở tầm vĩ mô và vi mô.
- Nâng cao khả năng dự báo về tình hình vi phạm của tổ chức đảng và
đảng viên, nhất là những vi phạm mới do tác động của toàn cầu hoá, cơ chế
thị trường, hội nhập kinh tế quốc tế và từ những kẽ hở của cơ chế, chính sách,
pháp luật của Nhà nước. Tập trung nghiên cứu sâu các biện pháp để chủ động
phòng ngừa, ngăn chặn xảy ra vi phạm theo tư tưởng chỉ đạo của công tác
giám sát là “ chủ động chiến đấu, giáo dục, hiệu quả”.
- Xây dựng đề án nghiên cứu tổng thể về công tác giám sát để tham mưu,
giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư cụ thể hoá ban hành các nghị quyết, chỉ thị, quy
62
định về công tác giám sát và lãnh đạo chỉ đạo thực hiện thống nhất, đồng bộ, có
hiệu quả trong toàn Đảng.
- Tăng cường hợp tác nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm về công tác giám
sát, phản biện xã hội của một số nước trên thế giới. Đặc biệt là tăng cường
trao đổi kinh nghiệm về công tác giám sát với các đảng cộng sản, trước hết là
với Uỷ ban Kiểm tra - kỷ luật Trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc.
- Từng bước phối hợp trao đổi kinh nghiệm công tác giám sát của Đảng
với công tác giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp; công tác
giám sát của uỷ ban kiểm các cấp với công tác giám sát của các cơ quan Nhà
nước, đoàn thể chính trị- xã hội để học tập kinh nghiệm, vận dụng cho phù hợp
và phối hợp thực hiện tốt công tác giám sát trong Đảng.
- Tiếp tục nghiên cứu hình thức thành lập uỷ ban kiểm tra các cấp theo
hướng do đại hội đảng cùng cấp bầu.
2.2. C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tõ §¹i héi X tíi nay (4/2006 -
12/2007)
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã khẳng định: "Tăng
cường công tác kiểm tra, giám sát với nhận thức và yêu cầu mới: công tác
kiểm tra, giám sát phải góp phần phát hiện và khắc phục được những khuyết
điểm, thiếu sót khi mới manh nha; bên cạnh việc tiếp tục kiểm tra tổ chức
đảng và cá nhân đảng viên có dấu hiệu vi phạm, phải tăng cường, chủ động giám sát…" và "bổ sung chức năng giám sát"1 cho cấp ủy, tổ chức đảng và ủy
ban kiểm tra các cấp. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam do Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ X của Đảng thông qua cũng đã quy định rõ :"Kiểm tra,
giám sát là những chức năng lãnh đạo của Đảng. Tổ chức đảng phải tiến hành
công tác kiểm tra, giám sát. Tổ chức đảng và đảng viên chịu sự kiểm tra, giám
sát của Đảng. Các cấp ủy đảng lãnh đạo công tác kiểm tra, giám sát và tổ
chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát các tổ chức đảng và đảng viên
chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng"
(Điều 30 Điều lệ Đảng) và một trong những nhiệm vụ của ủy ban kiểm tra các
1 Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X. Nxb Chính trị quốc gia, H 2006, Tr 302.
63
cấp là :" Giám sát cấp ủy viên cùng cấp, cán bộ diện cấp ủy cùng cấp quản lý
và tổ chức đảng cấp dưới về thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, nghị
quyết của cấp ủy và đạo đức, lối sống theo quy định của Ban Chấp hành
Trung ương" (trích Điều 32 Điều lệ Đảng).
Qua hơn một năm thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát theo quy
định trên cho thấy:
2.2.1. Thực trạng công tác giám sát trong Đảng.
2.2.1.1. Về cụ thể hóa Điều lệ Đảng về công tác giám sát:
Ngày 31/10/2006, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 23-QĐ/TW về thi
hành Điều lệ Đảng, đối với công tác giám sát trong Đảng, Quy định đã nêu rõ:
"39.1 - Các cấp uỷ, tổ chức đảng, chi bộ, đảng uỷ bộ phận, đảng uỷ cơ
sở; cấp uỷ, ban thường vụ cấp uỷ từ cấp huyện, quận và tương đương trở lên;
uỷ ban kiểm tra, các ban đảng, văn phòng cấp uỷ vừa phải tiến hành công tác
kiểm tra, giám sát cấp uỷ, tổ chức đảng cấp dưới, vừa chịu sự kiểm tra, giám
sát của Đảng; đồng thời phải chịu sự giám sát của nhân dân.
Tổ chức đảng cấp trên được quyền giám sát tổ chức đảng cấp dưới và
đảng viên; đảng viên không được tự ý giám sát, chỉ được tham gia giám sát
theo sự phân công của tổ chức đảng có thẩm quyền.
39.2- Các cấp uỷ lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác kiểm
tra, giám sát và kỷ luật đảng.
Cấp uỷ, trước hết là ban thường vụ cấp uỷ xây dựng và chỉ đạo các tổ
chức đảng cấp dưới xây dựng phương hướng, nhiệm vụ kiểm tra, giám sát
trong từng thời gian; chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc thực hiện; nghe
báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo quy chế làm việc;
giải quyết những kiến nghị của các tổ chức đảng cấp dưới về công tác kiểm
tra, giám sát, kỷ luật đảng; lãnh đạo, chỉ đạo về tổ chức và hoạt động của
UBKT; xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kiểm tra.
Ban hành, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, quy định
về thực hiện công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng của cấp mình theo
thẩm quyền; tổ chức sơ kết, tổng kết việc thực hiện công tác kiểm tra, giám
sát và kỷ luật đảng của đảng bộ mình; đề xuất với cấp có thẩm quyền về
64
những vấn đề cần bổ sung, sửa đổi hoặc ban hành các hướng dẫn mới về
nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng cho phù hợp; xây dựng
và chỉ đạo thực hiện quy chế phối hợp giữa uỷ ban kiểm tra với các tổ chức
đảng có liên quan trong việc kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng; có
chương trình, kế hoạch và trực tiếp tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám
sát tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên trong việc chấp hành Cương lĩnh
chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của cấp uỷ cấp trên và cấp mình;
kiểm tra, giám sát việc ra các quyết định và tổ chức thực hiện các quyết định
của cấp uỷ cấp mình và cấp dưới.
Các cấp uỷ, ban thường vụ cấp uỷ lãnh đạo, chỉ đạo các tổ chức đảng
thuộc phạm vi quản lý của mình thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và kỷ
luật đảng; tiến hành các mặt công tác kiểm tra, giám sát khi cần thiết.
39.3- Các ban của cấp uỷ có trách nhiệm kiểm tra, giám sát tổ chức
đảng cấp dưới và đảng viên (kể cả đảng viên là thành viên của tổ chức mình)
thuộc lĩnh vực được phân công phụ trách; giúp cấp uỷ kiểm tra, giám sát tổ
chức đảng cấp dưới và đảng viên trong việc thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều
lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng thuộc lĩnh vực công tác do ban mình phụ
trách; kiểm tra, giám sát những nội dung theo nhiệm vụ cấp uỷ giao.
Các ban sử dụng bộ máy của mình để kiểm tra, giám sát hoặc phối hợp
với uỷ ban kiểm tra và các ban khác của cấp uỷ (theo sự chỉ đạo của cấp uỷ)
để tiến hành công tác kiểm tra, giám sát.
39.4- Đảng đoàn, ban cán sự đảng căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn, quy chế làm việc của mình và tình hình thực tế trong từng thời gian để
tiến hành kiểm tra việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị
quyết, chỉ thị của Đảng.
39.5- Các tổ chức đảng ở cơ sở kiểm tra, giám sát việc chấp hành Điều
lệ Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và pháp luật Nhà nước ở cơ sở
mình. Chi bộ kiểm tra, giám sát đảng viên trong việc chấp hành Điều lệ Đảng,
nghị quyết của chi bộ, việc thực hiện nhiệm vụ do chi bộ phân công và việc
thực hiện nhiệm vụ đảng viên" (trích Quy định số 23-QĐ/TW, ngày
31/10/2006 của Bộ Chính trị về thi hành Điều lệ Đảng).
65
Tiếp đến Quyết định số 25-QĐ/TW, ngày 24/11/2006 của Bộ Chính trị
về việc "Ban hành Hướng dẫn thực hiện các quy định về công tác kiểm tra,
giám sát và kỷ luật của Đảng trong Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng
khóa X" đã quy định rõ hơn về công tác giám sát của cấp ủy, các tổ chức đảng
và của UBKT các cấp.
Để cụ thể hóa hơn nữa nhiệm vụ giám sát, UBKT Trung ương xây
dựng và ngày 25/7/2007 đã ban hành 4 hướng dẫn thực hiện công tác giám sát
trong Đảng. Đó là, Hướng dẫn số 03-HD/KTTW về thực hiện công tác giám
sát của các ban của cấp ủy các cấp; Hướng dẫn số 04-HD/KTTW về thực hiện
công tác giám sát của ủy ban kiểm tra các cấp; Hướng dẫn số 05-HD/KTTW
về thực hiện công tác giám sát của cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy các cấp và
Hướng dẫn số 06-HD/KTTW về thực hiện công tác giám sát của chi bộ. Các
hướng dẫn này đã quy định rõ đối tượng giám sát, nội dung giám sát, cách
tiến hành giám sát, trách nhiệm và quyền của chủ thể giám sát và đối tượng
giám sát. Ngoài ra, công tác giám sát trong Đảng đã được UBKT Trung ương
biên soạn thành tài liệu tập huấn, là một trong những nội dung tập huấn
nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng từ Trung ương đến địa
phương, cơ quan, đơn vị cơ sở.
Tháng 7/2007 Nghị quyết Hội nghị Trung ương Năm "Về tăng cường
công tác kiểm tra, giám sát của Đảng" đã đánh giá tình hình, đề ra chủ trương,
giải pháp toàn diện, sâu sắc là cơ sở để các cấp uỷ, tổ chức đảng và UBKT
các cấp xây dựng và triển khai thực hiện các chương trình hành động thực
hiện tăng cường công tác giám sát nội bộ một cách thiết thực, cụ thể.
2.2.1.2. Về thực hiện nhiệm vụ giám sát.
Đến nay, hầu hết các cấp ủy từ Trung ương đến địa phương, đơn vị cơ
sở đã tổ chức quán triệt và học tập các văn kiện Đại hội X của Đảng, trong đó
có việc quán triệt và thực hiện Quy định 23 và Quyết định 25 cña Bé ChÝnh
trÞ, Nghị quyết Trung ương Năm khoá X về tăng cường công tác kiểm tra,
giám sát của Đảng nên đã tạo được nhận thức bước đầu về công tác giám sát
trong Đảng. Nhưng đây là nhiệm vụ mới, các cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT
66
các cấp còn lúng túng, nên việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát chưa
được nhiều và cũng chưa có sự sơ kết, tổng kết cụ thể. Nhưng qua báo cáo
của các cấp ủy, UBKT tỉnh, thành và đảng ủy trực thuộc Trung ương thì hầu
hết các cấp ủy, ủy ban kiểm tra đã xây dựng chương trình giám sát và phân
công cấp ủy viên, thành viên ủy ban kiểm tra phụ trách và theo dõi công tác
giám sát; giao cho chuyên viên phụ trách địa bàn kiểm tra thực hiện luôn
nhiệm vụ giám sát. Một số cấp ủy và ủy ban kiểm tra đã tổ chức được một số
cuộc giám sát.
* Giám sát tài chính trong Đảng:
Từ tháng 6 năm 2006 đến tháng 6 năm 2007, Ủy ban Kiểm tra Trung
ương đã tổ chức 3 cuộc giám sát trực tiếp về tài chính đảng ở một số tỉnh ủy,
thành ủy và đảng ủy trực thuộc Trung ương trên cả nước.
Thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t n¨m 2007, Vô KiÓm tra Tµi chÝnh cña
Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng ®· tiÕn hµnh gi¸m s¸t tµi chÝnh ®¶ng t¹i Ban
Th−êng vô tØnh uû c¸c tØnh Tuyªn Quang, Hµ TÜnh vµ Thõa Thiªn HuÕ. §©y lµ
nhiÖm vô míi quy ®Þnh t¹i ®iÒu 30 §iÒu lÖ §¶ng kho¸ X: "KiÓm tra, gi¸m s¸t lµ
nh÷ng chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng. Tæ chøc ®¶ng ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c kiÓm
tra, gi¸m s¸t. Tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng".
§−îc sù chØ ®¹o cña UBKT Trung −¬ng, Vô KiÓm tra Tµi chÝnh ®· phèi
hîp chÆt chÏ víi c¸c Vô Nghiªn cøu, Vô II, Vô III, Vô V, T¹p chÝ KiÓm tra ®Ó
triÓn khai thùc hiÖn. H×nh thøc ®−îc x¸c ®Þnh lµ gi¸m s¸t trùc tiÕp theo
ch−¬ng tr×nh kÕ ho¹ch.
ë c¸c tØnh uû ®−îc gi¸m s¸t, −u ®iÓm næi bËt lµ Ban Th−êng vô cÊp uû
®Òu ®· quan t©m ®Õn c«ng t¸c tµi chÝnh ®¶ng; hµng n¨m tæ chøc nghe vµ phª
duyÖt dù to¸n tµi chÝnh cña cÊp uû, viÖc ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm t−¬ng ®èi râ
rµng. ViÖc thùc hiÖn c«ng khai d©n chñ trong c«ng t¸c tµi chÝnh ngµy mét tèt
h¬n. Mét sè ®¬n vÞ, nh− Ban Th−êng vô TØnh uû Tuyªn Quang ®· ban hµnh
nhiÒu v¨n b¶n vÒ kho¸n biªn chÕ, kho¸n chi hµnh chÝnh, vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch,
thùc hµnh tiÕt kiÖm. Th−êng trùc TØnh uû Thõa Thiªn - HuÕ ®Þnh kú 6 th¸ng
®Òu nghe vÒ c«ng t¸c tµi chÝnh, t¨ng c−êng cho kiÓm tra tµi chÝnh §¶ng (cã
67
cuéc kiÓm tra dÊu hiÖu vi ph¹m trong lÜnh vùc tµi chÝnh ®¶ng). ë TØnh uû Hµ
TÜnh ®· x©y dùng chØ thÞ vÒ thùc hµnh tiÕt kiÖm chèng l·ng phÝ, chó träng
c«ng t¸c kiÓm tra tµi chÝnh ®¶ng kÓ c¶ c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp, xö lý c¸n
bé sai ph¹m, thu håi tiÒn, tµi s¶n bÞ thÊt tho¸t, vi ph¹m…
Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c cÊp uû, viÖc thùc hiÖn quy ®Þnh cña §iÒu 46
§iÒu lÖ §¶ng: "H»ng n¨m, cÊp uû nghe b¸o c¸o vµ quyÕt ®Þnh nhiÖm vô tµi
chÝnh cña cÊp m×nh" th× hÇu nh− ch−a lµm ®−îc. Cô thÓ: T¹i Tuyªn Quang,
mét sè kho¶n chi ch−a lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc (nh− viÖc mua m¸y tÝnh x¸ch
tay cña V¨n phßng TØnh uû, viÖc x©y Trung t©m ChÝnh trÞ t¹i thÞ x·). TØnh uû
Thõa Thiªn - HuÕ thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi mét sè ®¬n vÞ
ch−a hîp lý: nh− ®Ó Së Tµi chÝnh tØnh duyÖt cÊp kinh phÝ cho c¬ quan B¸o,
§¶ng uû c¬ quan D©n chÝnh §¶ng, §¶ng uû Khèi Doanh nghiÖp tØnh: c«ng t¸c
kÕ ho¹ch ho¸ vÒ tµi chÝnh ®¶ng cßn h¹n chÕ. V¨n phßng TØnh uû Hµ TÜnh ch−a
tham m−u x©y dùng quy ®Þnh cô thÓ vÒ chÕ ®é chi tiªu theo quy ®Þnh, dù to¸n
tµi chÝnh hµng n¨m ch−a s¸t; viÖc mua s¾m cã n¬i trong ®¶ng bé ch−a thùc
hiÖn ®óng quy ®Þnh…
Nh÷ng −u, khuyÕt ®iÓm trªn ®©y ®· ®−îc bé phËn gi¸m s¸t trùc tiÕp trao
®æi, nh¾c nhë vµ kiÕn nghÞ nh÷ng c«ng viÖc cÇn ph¶i thùc hiÖn trong thêi gian
tíi. Th−êng trùc cÊp uû c¸c tØnh ®· nghiªm tóc tiÕp thu vµ ®Ò ra h−íng kh¾c
phôc. KÕt qu¶ b−íc ®Çu cho thÊy thùc hiÖn tèt nhiÖm vô gi¸m s¸t cã t¸c dông
chñ ®éng trong viÖc ®«n ®èc thùc hiÖn c«ng t¸c tµi chÝnh ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng,
®¬n vÞ, ph¸t huy ®−îc −u ®iÓm, kÞp thêi uèn n¾n, nh¾c nhë nh÷ng biÓu hiÖn sai
sãt, lÖch l¹c trong c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ ®¹o tæ chøc thùc hiÖn qu¶n lý tµi
chÝnh, tµi s¶n cña cÊp uû c¸c cÊp.
Qua triÓn khai thùc hiÖn, b−íc ®Çu chóng t«i rót ra mét sè vÊn ®Ò nh»m
®ãng gãp vµo c«ng t¸c nghiªn cøu, ®Ó gãp phÇn tõng b−íc hoµn thiÖn quy
tr×nh, ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t c«ng t¸c tµi chÝnh nãi riªng; thùc hiÖn tèt h¬n
c«ng t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng trong thêi gian tíi.
Tr−íc hÕt: CÇn n¾m v÷ng yªu cÇu cña gi¸m s¸t lµ theo dâi, xem xÐt,
®¸nh gi¸, kiÕn nghÞ. §©y lµ mét phÇn trong b−íc nhËn thøc rÊt quan träng cña
68
qu¸ tr×nh gi¸m s¸t. Néi dung nµy lµ sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a viÖc gi¸m s¸t
víi viÖc kiÓm tra. MÆc dï ®· ®−îc th«ng b¸o tr−íc, song mét sè ®¬n vÞ khi
®−îc gi¸m s¸t vÉn nhÇm lÉn cho r»ng ®©y lµ mét cuéc kiÓm tra. V× vËy, trong
t− t−ëng vÉn chuÈn bÞ quy m« vÒ mét cuéc kiÓm tra th«ng th−êng, nghÜa lµ:
ngoµi c¸c b−íc nªu trªn, cßn cã ®Çy ®ñ c¸c b−íc thÈm tra, x¸c minh, kÕt luËn,
xö lý ®èi t−îng. Thùc chÊt, nhiÖm vô gi¸m s¸t chñ yÕu chó träng ®Õn viÖc chñ
®éng trùc tiÕp tõ viÖc lÊy th«ng tin qua c¸c nguån kh¸c nhau chÝnh thøc vµ
kh«ng chÝnh thøc, nghiªn cøu b¸o c¸o, nghe tr×nh bµy trùc tiÕp, n¾m ph¶n ¸nh
cña c«ng luËn, d− luËn quÇn chóng, ®¶ng viªn. Ph¶n ¸nh qua sinh ho¹t ®¶ng
cña c¸c tæ chøc ®¶ng… qua ®ã nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ. Trong ®¸nh
gi¸ cÇn chØ ra nh÷ng thiÕu sãt khuyÕt ®iÓm cô thÓ, nh¾c nhë, c¶nh b¸o.
§Õn thêi ®iÓm nµy, quy tr×nh gi¸m s¸t cßn ®ang tiÕp tôc ®−îc x©y dùng,
hoµn thiÖn. Song, sau ®ît gi¸m s¸t ë ba ®¬n vÞ trªn ,th× quy tr×nh c«ng t¸c
gi¸m s¸t ®−îc ¸p dông nh÷ng b−íc chñ yÕu sau ®©y: (1) N¾m t×nh h×nh. (2)
Nghiªn cøu tµi liÖu. (3) Nghe ®èi t−îng tr×nh bµy. (4) NhËn xÐt ®¸nh gi¸. (5)
KÕt thóc gi¸m s¸t, hoµn thiÖn v¨n b¶n l−u tr÷ hå s¬.
Thø hai: N¾m t×nh h×nh tr−íc khi triÓn khai, th«ng b¸o kÞp thêi néi
dung, ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t.
ViÖc n¾m t×nh h×nh thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña chñ thÓ gi¸m s¸t ®èi víi
c¸c ®¬n vÞ khi ®Õn gi¸m s¸t. Bëi v×, khi ®−a ra nh÷ng lêi c¶nh b¸o, nh¾c nhë
chÝnh lµ nh÷ng th«ng tin cã ý nghÜa dù b¸o t−¬ng lai, mang tÝnh ph¸t hiÖn
nhiÒu h¬n lµ sù viÖc cña hiÖn t¹i. Muèn dù b¸o ®óng, muèn c¶nh b¸o chÝnh
x¸c, ch¾c ch¾n ng−êi gi¸m s¸t cµng ph¶i cã nhiÒu th«ng tin mét c¸ch toµn
diÖn cña ®èi t−îng ®−îc gi¸m s¸t: Nh− c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi, c«ng t¸c x©y dùng §¶ng nãi chung vµ c«ng t¸c tµi chÝnh nãi
riªng; t×nh h×nh ®¬n th− khiÕu kiÖn, c«ng t¸c kiÓm tra cña §¶ng, nh÷ng khã
kh¨n cã tÝnh ®Æc thï cña ®¬n vÞ.
Bé phËn c«ng t¸c ®· phèi hîp víi Vô theo dâi ®Þa ph−¬ng, hÖ thèng Uû
ban KiÓm tra, qua kªnh b¸o c¸o th−êng kú hoÆc qua c¸c kªnh kh¸c nhau ®Ó cã
nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ ®èi t−îng gi¸m s¸t. §iÒu nµy rÊt quan träng nh»m
tiÕn hµnh gi¸m s¸t cã träng t©m, träng ®iÓm; tr¸nh trïng chÐo hoÆc trµn lan
69
kÐm hiÖu qu¶. ë TØnh uû Hµ TÜnh, kÕ ho¹ch ban ®Çu sÏ gi¸m s¸t t¹i c¬ quan
B¸o ®¶ng tØnh, song sau khi n¾m t×nh h×nh, UBKT TØnh uû ®· cã ch−¬ng tr×nh
kiÓm tra t¹i ®ã, ®èi t−îng ®−îc gi¸m s¸t ®· kÞp thêi ®iÒu chØnh sang ®¬n vÞ
kh¸c. T¹i Thõa Thiªn - HuÕ, dù kiÕn ban ®Çu lµ tiÕn hµnh kiÓm tra tµi chÝnh
®¶ng, song trªn ®Þa bµn ®· cã mét ch−¬ng tr×nh kiÓm tra theo kÕ ho¹ch. Vô
KiÓm tra tµi chÝnh b¸o c¸o vµ ®−îc thay ®æi b»ng ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t.
Néi dung, thêi gian ch−¬ng tr×nh ®−îc th«ng b¸o tr−íc cho c¸c ®¬n vÞ
biÕt vµ cã c«ng t¸c chuÈn bÞ v¨n b¶n, tµi liÖu cÇn thiÕt vµ bè trÝ thêi gian phôc
vô cho c«ng t¸c gi¸m s¸t.
Tuy nhiªn, ngoµi yªu cÇu ®¶m b¶o chÊt l−îng, tr¸nh hêi hît, lµm cho
qua chuyÖn; c«ng t¸c gi¸m s¸t cßn ph¶i ®¶m b¶o yÕu tè thêi gian vµ néi dung
võa ph¶i, kh«ng ®Ò ra qu¸ nhiÒu néi dung hoÆc kÐo dµi thêi gian kh«ng cÇn
thiÕt. VÝ dô ë TØnh uû Tuyªn Quang, Hµ TÜnh tõ khi th«ng b¸o kÕ ho¹ch gi¸m
s¸t ®Õn khi kÕt thóc kho¶ng 15 ngµy, nh−ng tõ khi b¾t ®Çu gi¸m s¸t ®Õn khi
kÕt thóc gi¸m s¸t chØ tõ 4 ®Õn 5 ngµy. ViÖc kÕt thóc gi¸m s¸t ph¶i ®−îc hoµn
thµnh ngay ë buæi sau cïng, kh«ng ®Ó c¸ch qu·ng, h¹n chÕ ®Õn t¸c dông cña
ng¨n ngõa, c¶nh b¸o vèn g¾n liÒn víi nh©n tè thêi gian lµ khÈn tr−¬ng, kÞp
thêi, kh«ng nªn chËm trÔ.
Thø ba: Thùc hiÖn tèt b−íc nghiªn cøu tµi liÖu, nghe ®èi t−îng tr×nh
bµy vµ lµm râ nh÷ng néi dung cÇn thiÕt.
Kªnh th«ng tin quan träng nhÊt cña gi¸m s¸t trùc tiÕp lµ b¸o c¸o, tr×nh
bµy cña ®èi t−îng. ë c¸c ®¬n vÞ ®−îc gi¸m s¸t võa qua, hÇu hÕt ®Òu cã b¸o c¸o
theo néi dung yªu cÇu. Tuy ch−a göi tr−íc, nh−ng khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh th× ®·
cã tµi liÖu ®Ó nghiªn cøu. KÕt hîp víi th«ng tin ®· thu thËp, nh÷ng vÊn ®Ò
quan träng ®−îc l−u ý ®Ó phôc vô cho viÖc chÊt vÊn vµ yªu cÇu lµm râ. VÝ dô ë
Phßng Ng©n s¸ch V¨n phßng TØnh uû Hµ TÜnh, qua nghiªn cøu trong b¸o c¸o
nªu phÇn dù to¸n kinh phÝ ®Æc thï cña cÊp uû ch−a thËt s¸t víi yªu cÇu thùc tÕ
chi, hµng quý v¨n phßng cÊp uû vÉn ph¶i lµm râ vÊn ®Ò nµy th× v¨n phßng cÊp
uû ph¶i gi¶i tr×nh nh÷ng chøng tõ cho c¸c kho¶n chi ph¸t sinh. ë V¨n phßng
TØnh uû Tuyªn Quang, trong b¶n b¸o c¸o vÒ sè liÖu, cã kho¶n mua m¸y ®iÖn
tho¹i cña mét ®¬n vÞ cã biÓu hiÖn ch−a ®óng quy ®Þnh, néi dung nµy còng ®·
70
®−îc yªu cÇu lµm râ. ý kiÕn tr×nh bµy cña ®¹i diÖn cÊp uû hoÆc cña l·nh ®¹o
®¹i diÖn ®¬n vÞ ®−îc gi¸m s¸t lµ mét trong nh÷ng th«ng tin quan träng nh»m
lµm s¸ng tá nh÷ng néi dung theo yªu cÇu cña b¶n b¸o c¸o. Nghiªn cøu chi tiÕt
b¸o c¸o sÏ gióp cho viÖc chÊt vÊn b¶o ®¶m tèt h¬n.
ViÖc chuÈn bÞ kü b¸o c¸o vµ sù tr×nh bµy râ rµng, cô thÓ nh÷ng c©u hái,
lµm râ ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò ®ang quan t©m lµ mét tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt
l−îng cña gi¸m s¸t.
Thø t−: §i s©u vµo mét sè néi dung ®¸ng chó ý cã liªn quan ®Õn nh÷ng
quyÕt ®Þnh quan träng cña c¬ quan l·nh ®¹o.
ViÖc ®i s©u, n¾m, lµm râ vµ c¶nh b¸o nh÷ng lÜnh vùc, c«ng viÖc mang
tÝnh næi cém sÏ ®¹t ®−îc yÕu tè tËp trung, nÕu dµn tr¶i qu¸ sÏ bÞ lo·ng néi
dung, kÐm hiÖu qu¶. ë tØnh uû Thõa Thiªn - HuÕ, do ®Æc thï lµ ®iÓm du lÞch
hÊp dÉn cña c¶ n−íc, kh¸ch tham quan nhiÒu, c¸c kho¶n chi phÝ phôc vô cho
nhiÖm vô cña cÊp uû sÏ ®Æt ra yªu cÇu cao h¬n. Do ®ã cÇn chó ý tíi quy ®Þnh
cña cÊp uû vÒ c¬ chÕ ph©n cÊp qu¶n lý ®¬n vÞ thô h−ëng ng©n s¸ch, vÒ c©n ®èi
ng©n s¸ch phôc vô chi ®Æc thï cña cÊp uû. ë Hµ TÜnh, do cßn khã kh¨n vÒ
ng©n s¸ch, nh÷ng vÊn ®Ò cÇn l−u ý lµ quy ®Þnh vÒ tiÕt kiÖm chi, vÊn ®Ò chi vÒ
chÕ ®é chÝnh s¸ch. Mét sè ®¬n vÞ kh¸c còng ®−îc lùa chän néi dung rÊt s¸t
thùc. VÝ dô, ë B¸o Thõa Thiªn - HuÕ, ®· tËp trung gi¸m s¸t vÒ ¸p dông ph−¬ng
ph¸p chi tr¶ nhuËn bót, h¹ch to¸n qu¶ng c¸o. Ban Tæ chøc cÊp uû cña c¸c ®¬n
vÞ Hµ TÜnh, Tuyªn Quang tËp trung gi¸m s¸t tµi chÝnh chi thùc hiÖn chÝnh s¸ch
vµ c«ng t¸c ®µo t¹o …
ViÖc ®i s©u vµo mét sè néi dung kh«ng cã nghÜa lµ thÈm tra, x¸c minh
mµ chñ yÕu yªu cÇu c¸c ®¬n vÞ lÊy sæ s¸ch, sè liÖu ®Ó chøng minh lµm râ.
Thø n¨m: PhÇn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ kÕt thóc gi¸m s¸t.
Sau khi hoµn thµnh c¸c néi dung theo kÕ ho¹ch, c«ng viÖc tiÕp theo lµ
®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn nh÷ng néi dung gi¸m s¸t. Nãi chung cÇn ph¶i cã v¨n
b¶n dù th¶o kÕt qu¶ gi¸m s¸t. V¨n b¶n nµy sÏ ®−îc th«ng qua héi nghÞ cña
l·nh ®¹o, th−êng trùc cÊp uû (tuú néi dung vµ tÝnh chÊt vô viÖc mµ ®−a ra Héi
nghÞ Ban Th−êng vô); nªn tæ chøc ngay sau khi kÕt thóc gi¸m s¸t. ë héi nghÞ
th−êng trùc cÊp uû cã c¸c ®¬n vÞ liªn quan tham dù. T¹i c¸c tØnh trªn ®©y,
71
phÇn ®¸nh gi¸ ®−îc tæ chøc ë cÊp héi nghÞ th−êng trùc cÊp uû. C¸c néi dung
trong v¨n b¶n kh«ng ph¶i lµ nh÷ng kÕt luËn vô viÖc, chñ yÕu lµ nh÷ng nhËn
xÐt, ®¸nh gi¸, c¶nh b¸o, nh¾c nhë. CÇn ®¸nh gi¸ c¶ −u ®iÓm, khuyÕt nh−îc
®iÓm, tån t¹i, nguyªn nh©n. PhÇn kiÕn nghÞ nªu c¶ c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ tæ
chøc thùc hiÖn.
Tuy nhiªn, nÕu ph¸t hiÖn thÊy cã dÊu hiÖu vi ph¹m th× cÇn cã b¸o c¸o
riªng vµ ®Ò xuÊt ®−a sang kiÓm tra khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m.
Sau khi thèng nhÊt v¨n b¶n gi÷a bªn gi¸m s¸t vµ bªn ®−îc gi¸m s¸t,
nh÷ng kiÕn nghÞ hay nhËn xÐt trong v¨n b¶n cã hiÖu lùc ngay. §èi t−îng gi¸m
s¸t cÇn cã gi¶i ph¸p thùc hiÖn nh÷ng kiÕn nghÞ ®· nªu. V¨n b¶n trªn ®−îc b¸o
c¸o vÒ Uû ban KiÓm tra xin ý kiÕn chØ ®¹o vµ l−u tr÷ theo quy ®Þnh. HiÖn nay,
Vô KiÓm tra Tµi chÝnh míi tæ chøc gi¸m s¸t lÇn ®Çu, ch¾c ch¾n ch−a ph¶i lµ
quy tr×nh gi¸m s¸t hoµn thiÖn, cÇn tiÕp tôc rót kinh nghiÖm, bæ sung ®Ó nh÷ng
lÇn gi¸m s¸t sau ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n.
* Gi¸m s¸t trong mét sè ®¶ng bé tØnh, thµnh phè (NghÖ An, B¾c Giang,
Qu¶ng Ng·i, B×nh §Þnh, Hµ Néi, Thanh Ho¸, Lai Ch©u, TP. Hå ChÝ Minh):
Ưu điểm
Thực trạng hoạt động của UBKT nhiều đảng bộ tỉnh, thành phố trong
thời gian qua cho thấy: Nhìn chung UBKT tuy đã kịp thời triển khai nhiệm vụ
giám sát nhưng vẫn chủ yếu tập trung vào công tác kiểm tra. Đặc biệt trong
năm 2006, sau khi Đại hội X của Đảng bổ sung chức năng giám sát cho
UBKT các cấp thì hoạt động chính của UBKT vẫn tập trung chủ yếu vào công
tác kiểm tra còn công tác giám sát vẫn chưa được đặt đúng vị trí, tầm quan
trọng của nó. Tuy nhiên, trong những năm qua, công tác giám sát của UBKT
nhiều đảng bộ tỉnh, thành phố cũng thu được một số kết quả nhất định. Nh×n
tæng qu¸t, c«ng t¸c gi¸m s¸t b−íc ®Çu ®¹t hiÖu qu¶, ý thøc, tr¸ch nhiÖm cña
c¸n bé, ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng ®−îc n©ng lªn. NhiÒu cÊp uû, UBKT ph¸t
huy mèi quan hÖ thóc ®Èy, hç trî nhau gi÷a nhiÖm vô kiÓm tra vµ nhiÖm vô
gi¸m s¸t, lµm cho c«ng t¸c gi¸m s¸t b¶o ®¶m ®óng quy ®Þnh, ph¸t huy t¸c
dông thiÕt thùc trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vµ thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn
nhiÖm vô chung.
72
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã quyết định bổ sung
nhiệm vụ giám sát cho UBKT các cấp. Ngay sau Đại hội, Tỉnh ủy Bình Định
đã mở 04 lớp truyền đạt nội dung Nghị quyết Đại hội lần thứ X của Đảng cho
các cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Đảng, chính quyền và các báo cáo viên,
tuyên truyền viên. Tại những hội nghị này, Tỉnh ủy cũng đã triển khai chương
trình hành động của tỉnh nhằm thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ X của
Đảng. Sau đó, Tỉnh ủy đã lãnh đạo, chỉ đạo cấp ủy các cấp triển khai việc
truyền đạt nội dung Nghị quyết tới tất cả các cán bộ, đảng viên và quần chúng
nhân dân. Kết quả có 99,2 % cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức đã trực
tiếp dự học tập nội dung Nghị quyết Đại hội. Tỉnh ủy cũng đã lãnh đạo UBKT
các cấp triển khai thực hiện nhiệm vụ giám sát theo tinh thần Nghị quyết Đại
hội lần thứ X của Đảng. Lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy đảng và UBKT các cấp
chủ động tiến hành xây dựng bổ sung nội dung giám sát vào chương trình, kế
hoạch công tác của cấp ủy và UBKT cấp mình. UBKT Tỉnh ủy đã tập trung
chỉ đạo và thường xuyên hướng dẫn UBKT cấp dưới tăng cường hoạt động
giám sát. Sau đợt học tập này, phần lớn cán bộ, đảng viên đã nhận thức được
ý nghĩa và sự cần thiết phải thực hiện nhiệm vụ giám sát. Tỉnh ủy cũng đã có
nhiều văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, nhắc nhở các cấp ủy đảng, UBKT các cấp
tăng cường công tác giám sát các tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên, nhất là
đối với đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp ủy quản lý.
Ngày 24-11-2006 Bộ Chính trị có Quyết định số 25-QĐ/TW về việc
ban hành Hướng dẫn thực hiện các quy định về công tác kiểm tra, giám sát và
kỷ luật của Đảng trong Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng khoá X,
hướng dẫn cụ thể về việc thực hiện công tác kiểm tra, giám sát theo quy định
của Điều lệ Đảng.
Sau khi có hướng dẫn của UBKT Trung ương, các UBKT tỉnh, thành
ủy đã nhanh chóng tổ chức quán triệt nội dung Hướng dẫn của UBKT Trung
ương tới các cán bộ, chuyên viên, đảng viên làm công tác giám sát và tích
cực, chủ động tham mưu cho tỉnh, thành ủy xây dựng và ban hành quy chế
73
làm việc của UBKT tỉnh, thành ủy (Quy chế số 03-QC/TU ngày 11 tháng 4
năm 2007 “về Quy chế làm việc” của UBKT Tỉnh ủy Bình Định khoá XVII),
giúp cấp ủy và UBKT cấp dưới ban hành quy chế làm việc của UBKT cấp
mình. Nhiều UBKT tỉnh, thành ủy đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và thường
xuyên hướng dẫn UBKT cấp dưới tăng cường hoạt động giám sát.
Được sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Bình Định và cấp ủy đảng các cấp, đầu
tháng 3 năm 2007, UBKT Tỉnh ủy triển khai xong chương trình, kế hoạch
kiểm tra, giám sát năm 2007 của UBKT Tỉnh ủy. Cuối tháng 3 năm 2007,
UBKT các huyện cũng đã hoàn thành việc triển khai kế hoạch kiểm tra, giám
sát năm. Còn các tổ chức cơ sở đảng đã xây dựng chương trình, kế hoạch
kiểm tra, giám sát ngay từ đầu năm (nhưng chủ yếu là đề cập đến công tác
kiểm tra. Còn công tác giám sát trong chương trình, kế hoạch của UBKT các
cấp chỉ mới đề cập một cách chung chung, chưa rõ ràng cụ thể) đang tiến
hành bổ sung cho phù hợp với tình hình nhiệm vụ mới.
Nhiều UBKT tỉnh, thành ủy đã tham mưu giúp các tỉnh, thành ủy xây
dựng chương trình kiểm tra, giám sát nhiệm kỳ 2005-2010, chương trình
kiểm tra, giám sát năm 2006, 2007 và trực tiếp tiến hành công tác giám sát theo
chương trình, kế hoạch được phân công; đồng thời giúp các tỉnh, thành đôn đốc
các tổ chức đảng thực hiện các nhiệm vụ giám sát của cấp ủy cấp mình.
Trên cơ sở chương trình, kế hoạch giám sát của toàn khóa và kế hoạch
giám sát từng năm của UBKT, UBKT đã tiến hành phân công nhiệm vụ giám
sát cho các phòng kiểm tra và cán bộ, chuyên viên của UBKT phụ trách giám
sát các địa bàn, đơn vị và đảng viên. Đặc biệt nhiều UBKT tỉnh, thành ủy đã
chú trọng việc phân công giám sát đối với các đảng viên là cán bộ thuộc diện
tỉnh, thành uỷ quản lý, đảng viên là Tỉnh ủy viên, ủy viên Ban thường vụ, Bí
thư và Phó bí thư tỉnh, thành uỷ. Chú trọng việc giám sát các tổ chức đảng
yếu kém nhiều năm liền. Do đó, việc thực hiện chương trình, kế hoạch giám
sát của cấp ủy các cấp trong năm 2006 cơ bản đạt yêu cầu đề ra.
74
NhËn thøc ®−îc vÞ trÝ, vai trß, ý nghÜa, tÇm quan träng cña c«ng t¸c
gi¸m s¸t, TØnh uû B¾c Ninh ®· chØ ®¹o c¸c cÊp uû ®¶ng bæ sung kÞp thêi
ch−¬ng tr×nh kiÓm tra, gi¸m s¸t n¨m 2007 vµ toµn kho¸; ®ång thêi bæ sung
quy chÕ ho¹t ®éng cña UBKT c¸c cÊp. Ban Th−êng vô TØnh uû x©y dùng kÕ
ho¹ch sè 10-KH/TU ngµy 16/1/2007 ®Ó triÓn khai, qu¸n triÖt vµ tæ chøc thùc
hiÖn QuyÕt ®Þnh sè 25-Q§/TW cña Bé ChÝnh trÞ trong toµn §¶ng bé. Qua
triÓn khai, qu¸n triÖt nhËn thøc cña ®a sè cÊp uû ®¶ng, ®¶ng viªn ®−îc n©ng
lªn, thÊy râ h¬n tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong l·nh ®¹o, chØ ®¹o vµ thùc hiÖn
kh«ng chØ c«ng t¸c gi¸m s¸t mµ cßn ë c«ng t¸c kiÓm tra vµ viÖc thùc hiÖn toµn
diÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ kh¸c. Trong thêi gian qua, viÖc tæ chøc kiÓm tra,
gi¸m s¸t nghiªm tóc vµ hiÖu qu¶ h¬n. §Õn th¸ng 8 n¨m 2007, 11/11 ®¶ng bé trùc
thuéc TØnh uû ®· göi c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú, ®ét xuÊt cho UBKT TØnh uû; 8/11
§¶ng bé mêi c¸n bé UBKT, chuyªn viªn c¬ quan UBKT dù c¸c cuéc häp cña
cÊp uû, Ban Th−êng vô cÊp uû ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t theo quy ®Þnh.
Nhiều UBKT tỉnh, thành ủy đã có sự chủ động tham mưu cho tỉnh,
thành ủy và hướng dẫn, giúp đỡ các cấp ủy đảng xây dựng chương trình, kế
hoạch giám sát theo quy định của Điều lệ Đảng. Đồng thời UBKT các cấp và
đội ngũ cán bộ kiểm tra cũng đã có sự chủ động và nỗ lực phấn đấu thực hiện
nhiệm vụ giám sát với tinh thần trách nhiệm cao. Chủ động theo dõi nắm bắt
tình hình, thu thập các nguồn thông tin để phát hiện dấu hiệu vi phạm của các
tổ chức đảng và đảng viên, kịp thời tổ chức kiểm tra khi phát hiện có dấu hiệu
vi phạm. Bảo đảm kịp thời đấu tranh, phòng ngừa, ngăn chặn có hiệu quả sự
suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, cơ hội thực
dụng, cá nhân chủ nghĩa, phòng chống bệnh quan liêu, tham nhũng và những
dấu hiệu vi phạm khác.
Trong công tác giám sát, UBKT các cấp đã có sự chủ động phối hợp với
các ban Đảng và các cơ quan bảo vệ pháp luật, làm cho hoạt động giám sát
ngày càng chặt chẽ và tốt hơn. Chính vì vậy công tác giám sát đã góp phần
tích cực vào việc phát hiện những tổ chức đảng và đảng viên có dấu hiệu vi
phạm để tiến hành tổ chức kiểm tra mang lại hiệu quả, chất lượng cao, đúng
75
trọng tâm, trọng điểm, phát huy được tác dụng của công tác giám sát, góp
phần quan trọng vào việc xây dựng các tổ chức đảng TSVM.
Nhiều UBKT tỉnh, thành ủy tham mưu cho Ban Thường vụ tỉnh, thành
uỷ ban hành các văn bản hướng dẫn các tổ chức đảng thực hiện nhiệm vụ
giám sát. Tham gia chuẩn bị các nội dung có liên quan đến công tác giám sát
và giúp cấp ủy các cấp tổng kết công tác xây dựng Đảng. Tham gia đề xuất ý
kiến với Ban Thường vụ tỉnh, thành uỷ trong việc đánh giá, bố trí, đề bạt, bổ
nhiệm đối với cán bộ thuộc diện tỉnh, thành uỷ quản lý khi có yêu cầu của
Ban Tổ chức. Nhờ đó các tổ chức đảng, cấp ủy và UBKT các cấp đã chủ động
hơn trong thực hiện nhiệm vụ giám sát theo quy định của Điều lệ Đảng.
Nhiều UBKT tỉnh, thành ủy và UBKT các huyện ủy, thành ủy và đảng
ủy trực thuộc đã cử nhiều lượt cán bộ, chuyên viên của UBKT các cấp tham
gia các đoàn công tác của cấp ủy đi thẩm định các tổ chức cơ sở đảng TSVM
và giải quyết những vấn đề còn tồn đọng sau công tác đánh giá, phân loại tổ
chức đảng và đảng viên.
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của công tác giám sát,
trong năm 2006, UBKT Tỉnh ủy Bình Định đã giúp Tỉnh ủy tiến hành mở 04
lớp tập huấn nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát của Đảng cho 397 cán bộ
làm công tác kiểm tra cơ sở, cấp huyện và tương đương. UBKT các huyện ủy
mở 2 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát cho 329 cán bộ làm
công tác kiểm tra.
C¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh cña §¶ng, UBKT TØnh uû B×nh §Þnh vµ ®a sè
UBKT huyÖn uû, thµnh uû, ®¶ng uû trùc thuéc ®· ph©n c«ng thµnh viªn
UBKT, chuyªn viªn theo dâi, gi¸m s¸t ®Þa bµn, ®−îc nghiªn cøu tµi liÖu, ®−îc
dù c¸c héi nghÞ cÊp uû, qua ®ã thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t theo quy ®Þnh.
Mét sè tæ chøc ®¶ng, mét sè cÊp uû vµ UBKT qua gi¸m s¸t ®· kÞp thêi ng¨n
chÆn nh÷ng vi ph¹m, mét sè ®· chuyÓn sang kiÓm tra ®¶ng viªn khi cã dÊu
hiÖu vi ph¹m vµ xö lý kû luËt nghiªm tóc. UBKT TØnh uû qua gi¸m s¸t ®·
kiÓm tra 2 tæ chøc ®¶ng khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m, ®· xö lý kû luËt c¶nh c¸o 1
tæ chøc vµ kû luËt 3 c¸n bé (1 c¸ch chøc ®¶ng uû viªn, 2 c¶nh c¸o). UBKT c¸c
76
®¶ng bé trùc thuéc qua gi¸m s¸t ®· kiÓm tra dÊu hiÖu vi ph¹m 14 ®¶ng viªn
(kû luËt 11/14 ®¶ng viªn).
- Nh÷ng vÊn ®Ò rót ra tõ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t ë Qu¶ng Ng·i:
Trong ch−¬ng tr×nh kÕ ho¹ch kiÓm tra, gi¸m s¸t quý I n¨m 2007, Uû
ban KiÓm tra tØnh uû Qu¶ng Ng·i th«ng qua n¾m b¾t t×nh h×nh ®· ph¸t hiÖn
§¶ng uû §µi Ph¸t thanh - TruyÒn h×nh TØnh Qu¶ng Ng·i trong nh÷ng n¨m qua
thùc hiÖn ®Çu t− c¸c dù ¸n, mua s¾m trang thiÕt bÞ cho c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t
thanh - truyÒn h×nh vµ trong c«ng t¸c quy ho¹ch x©y dùng §µi Ph¸t thanh -
TruyÒn h×nh tØnh Qu¶ng Ng·i ®· cã nh÷ng sai ph¹m nghiªm träng vµ ®Çu n¨m
2006 Thanh tra tØnh ®· thanh tra vµ cã kÕt luËn vÒ mét sè sai ph¹m trong c¸c
dù ¸n ®Çu t−. Trªn c¬ së kÕt luËn cña Thanh tra tØnh, Chñ tÞch Uû ban nh©n
d©n tØnh Qu¶ng Ng·i ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 1058/Q§-UBND, ngµy 4/5/2006
yªu cÇu §µi Ph¸t thanh - TruyÒn h×nh tØnh vµ ®ång chÝ Gi¸m ®èc §µi thùc
hiÖn c¸c kÕt luËn cña Thanh tra tØnh. Sau 30 ngµy ph¶i b¸o c¸o kÕt qu¶ thùc
hiÖn cho UBND tØnh vµ Thanh tra tØnh nh−ng §¶ng uû vµ ®ång chÝ Gi¸m ®èc
kh«ng thùc hiÖn nghiªm tóc KÕt luËn cña Thanh tra tØnh vµ QuyÕt ®Þnh cña
UBND tØnh. Uû ban KiÓm tra tØnh uû ®· tiÕn hµnh gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c
néi dung trong KÕt luËn cña Thanh tra tØnh vµ QuyÕt ®Þnh cña UBND tØnh.
Uû ban KiÓm tra TØnh uû ®· tiÕn hµnh c¸c b−íc gi¸m s¸t nh− sau: th«ng
qua KÕt luËn cña Thanh tra tØnh vµ QuyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch UBND tØnh, Uû
ban KiÓm tra TØnh uû thu thËp tµi liÖu, sau ®ã ra c«ng v¨n yªu cÇu §¶ng uû vµ
®ång chÝ Gi¸m ®èc b¸o c¸o theo néi dung gîi ý cña Uû ban KiÓm tra TØnh uû.
TiÕp ®ã, Uû ban KiÓm tra tØnh uû th«ng b¸o thêi gian gi¸m s¸t trùc tiÕp vµ
thµnh phÇn dù gåm chñ thÓ gi¸m s¸t lµ Uû ban KiÓm tra TØnh uû, ®èi t−îng
gi¸m s¸t lµ §¶ng uû §µi Ph¸t thanh - TruyÒn h×nh tØnh vµ ®ång chÝ Gi¸m ®èc,
mêi ®¹i diÖn c«ng ®oµn, c¸c ®oµn thÓ vµ c¸c phã gi¸m ®èc §µi dù. Néi dung
buæi lµm viÖc nghe §¶ng uû, ®ång chÝ Gi¸m ®èc b¸o c¸o, ®¹i diÖn c¸c ®oµn
thÓ ph¸t biÓu ý kiÕn bæ sung... sau khi nghe ®èi t−îng gi¸m s¸t tr×nh bµy b¸o
c¸o, Uû ban KiÓm tra TØnh uû chÊt vÊn nh÷ng vÊn ®Ò mµ §¶ng uû §µi Ph¸t
thanh - TruyÒn h×nh vµ ®ång chÝ Gi¸m ®èc ch−a lµm râ vµ yªu cÇu ®èi t−îng
77
gi¸m s¸t cung cÊp ®Çy ®ñ chøng cø ®Ó chøng minh cho nh÷ng lêi gi¶i thÝch
cña m×nh. KÕt thóc buæi lµm viÖc Uû ban KiÓm tra TØnh uû ®· cã ý kiÕn kÕt
luËn cuéc gi¸m s¸t; sau ®ã ra th«ng b¸o kÕt luËn nh− sau: C¨n cø vµo KÕt luËn
thanh tra tØnh vµ QuyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch UBND tØnh yªu cÇu: thu håi gi¸ trÞ
9,42m2 th¶m sµn xe do kh«ng l¾p ®Æt vµ thu håi vµo ng©n s¸ch nhµ n−íc sè
tiÒn 143.730.574®; sau khi cã QuyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch UBND tØnh, §¶ng uû
§µi ®· tæ chøc häp c¸c thµnh phÇn: §¹i diÖn §¶ng uû, Ban Gi¸m ®èc, C«ng
®oµn, §oµn thanh niªn, Ban Qu¶n lý dù ¸n vµ c¸c c¸ nh©n liªn quan ®Ó qu¸n
triÖt néi dung quyÕt ®Þnh. T¹i cuéc häp nµy, §¶ng uû thèng nhÊt giao cho Ban
Gi¸m ®èc chØ ®¹o Ban Qu¶n lý dù ¸n vµ mét sè bé phËn cña §µi lµm viÖc víi
c¸c ®¬n vÞ liªn quan trong viÖc hîp ®ång thùc hiÖn dù ¸n ®Ó thu håi toµn bé sè
tiÒn 143.730.574® nép vµo ng©n s¸ch, nh−ng hiÖn nay míi chØ thu håi trªn
139 triÖu ®ång vµo ng©n s¸ch, sè cßn ph¶i nép 4.069.600® ®Õn nay vÉn kh«ng
thùc hiÖn vµ §¶ng uû b¸o c¸o lý do kh«ng thu håi ®−îc v× cã mét sè ®¬n vÞ ®·
gi¶i thÓ vµ mét sè c¸ nh©n ®· chuyÓn c«ng t¸c. §Õn ngµy 12/7/2006, §¶ng uû
míi häp kiÓm ®iÓm ®¶ng viªn cã liªn quan nh−ng ®Õn nay vÉn kh«ng xö lý kû
luËt døt ®iÓm. §ång chÝ Gi¸m ®èc §µi ch−a b¸o c¸o UBND tØnh, Thanh tra
tØnh n¾m ®−îc kÕt qu¶ thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh cña UBND tØnh vµ xin ý kiÕn chØ
®¹o gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i cßn v−íng m¾c.
Sau khi cã th«ng b¸o kÕt qu¶ gi¸m s¸t cña Uû ban KiÓm tra TØnh uû,
§¶ng uû vµ ®ång chÝ Gi¸m ®èc §µi Ph¸t thanh - TruyÒn h×nh tØnh, ®· chÊp
hµnh nghiªm chØnh c¸c kiÕn nghÞ cña Uû ban KiÓm tra TØnh uû vµ kÞp thêi
kh¾c phôc nh÷ng sai ph¹m.
Nãi vÒ nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi trong thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t,
®ång chÝ Huúnh V¨n N¨m, TØnh uû viªn, Phã Chñ nhiÖm UBKT TØnh uû cho
biÕt: "Khi tiÕn hµnh gi¸m s¸t, UBKT TØnh uû còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n nh−:
§èi t−îng gi¸m s¸t nhËn thøc ch−a ®Çy ®ñ vÒ nhiÖm vô gi¸m s¸t, nªn khi tiÕn
hµnh ®èi t−îng nÐ tr¸nh, hiÓu nhÇm ®©y lµ cuéc kiÓm tra dÊu hiÖu vi ph¹m.
Sau gi¸m s¸t, tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn ®· thÊy ®−îc gi¸m s¸t lµ nh»m thóc
®Èy viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ. Néi dung gi¸m s¸t ®−îc c«ng khai,
78
minh b¹ch th«ng b¸o cho ®èi t−îng, nÕu nh− cã sai ph¹m th× ®èi t−îng gi¸m
s¸t kÞp thêi söa ch÷a. V× l©u nay nhiÒu cuéc kiÓm tra cã kÕt luËn xong nh−ng
kh«ng ®−îc gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn kÕt luËn ®ã nh− thÕ nµo; nh−ng nay cã
nhiÖm vô gi¸m s¸t còng lµm t¨ng tÝnh tr¸ch nhiÖm cña cÊp uû vµ ng−êi ®øng
®Çu cÊp uû trong thùc hiÖn nhiÖm vô".
Sau cuéc gi¸m s¸t nµy, Uû ban KiÓm tra TØnh uû nhËn thÊy ®Ó gi¸m s¸t
cã kÕt qu¶ th×: ph¶i thèng nhÊt hÖ thèng gi¸m s¸t, võa gi¸m s¸t theo hÖ thèng
däc, tõ trªn xuèng, võa gi¸m s¸t theo hÖ thèng ngang - ®ång cÊp. Trong ®ã, cã
tËp thÓ l·nh ®¹o, ph©n c«ng phô tr¸ch, th«ng b¸o t×nh h×nh quan träng, b¸o
c¸o c«ng t¸c. Träng ®iÓm cña gi¸m s¸t lµ c¬ quan l·nh ®¹o vµ c¸n bé l·nh ®¹o
cña ®¬n vÞ, ®Æc biÖt lµ ng−êi ®øng ®Çu. T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t chÆt chÏ
th× h¹n chÕ sè c¸n bé, ®¶ng viªn vi ph¹m. NÕu thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t
th−êng xuyªn, liªn tôc sÏ chñ ®éng phßng ngõa, ng¨n chÆn xÈy ra vi ph¹m tõ
lóc cßn manh nha. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t ph¶i ®−îc tiÕn hµnh trªn ph¹m vi réng,
®ång bé cña hÖ thèng chÝnh trÞ, tr−íc hÕt lµ tõ chi bé, sù gi¸m s¸t cña nh©n
d©n, c¸c c¬ quan ®¹i diÖn nh©n d©n vµ sù gi¸m s¸t cña c«ng luËn. §ång chÝ
Huúnh V¨n N¨m, TØnh uû viªn, Phã Chñ nhiÖm UBKT TØnh uû cho biÕt:
Gi¸m s¸t rÊt râ rµng, minh b¹ch. ChØ cã ®iÒu h×nh nh− chóng ta vÉn ch−a hiÓu
mét c¸ch thèng nhÊt, ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt cña hµnh vi gi¸m s¸t, ph¹m vi cña
c«ng viÖc gi¸m s¸t, thÈm quyÒn cña c¬ quan gi¸m s¸t... §Ó thùc hiÖn ®−îc
c«ng t¸c gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÕ ®é chøc tr¸ch
cña chñ thÓ gi¸m s¸t, chÊp hµnh nghiªm tóc nh÷ng quy ®Þnh trong thùc tiÔn
gi¸m s¸t, mµ cßn cÇn phèi hîp gi÷a ®¶ng uû vµ UBKT c¸c cÊp nh»m n©ng cao
tr¸ch nhiÖm cña ®¶ng viªn trong viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t, x©y
dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t hoµn chØnh, b¶o ®¶m chñ thÓ gi¸m s¸t chÊp hµnh ®óng
chøc tr¸ch gi¸m s¸t, ®ång thêi ph¸t huy d©n chñ trong §¶ng; v× d©n chñ trong
§¶ng gióp cho b¶o ®¶m ®Þa vÞ chñ thÓ gi¸m s¸t trong §¶ng. Trong thùc tÕ,
mét sè ®Þa ph−¬ng, ®¬n vÞ cßn tån t¹i t− t−ëng tr× trÖ th× nguyªn nh©n quan
träng lµ quyÒn lùc kh«ng ®−îc gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶, thùc chÊt lµ d©n chñ
trong §¶ng ch−a ®−îc t«n träng vµ thùc hiÖn. Cho nªn ph¸t triÓn d©n chñ
79
trong §¶ng lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t. Thùc hiÖn tèt chøc n¨ng
gi¸m s¸t gióp cho ®¶ng viªn, c¸n bé chñ chèt, ng−êi ®øng ®Çu liªm khiÕt, gi÷
v÷ng phÈm chÊt cña ng−êi ®¶ng viªn, ng¨n chÆn ®−îc nh÷ng vi ph¹m khi cßn
manh nha.
- §¶ng bé Thµnh phè Hå ChÝ Minh: Th¸ng 5/2007 §oµn c«ng t¸c
Thµnh uû Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµm viÖc víi 8 cÊp uû ®Þa ph−¬ng vµ së,
ngµnh Thµnh phè ®Ó gi¸m s¸t triÓn khai nghÞ quyÕt §¶ng theo quy ®Þnh míi
trong §iÒu lÖ §¶ng. Theo ý kiÕn cña ®ång chÝ Lª H÷u §øc, Uû viªn Ban
Th−êng vô, Chñ nhiÖm UBKT Thµnh uû Thµnh phè Hå ChÝ Minh th× qu¸ tr×nh
gi¸m s¸t cÊp uû cÊp d−íi ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò:
+ Khi ®i gi¸m s¸t, ®oµn kh«ng lµm biªn b¶n buæi lµm viÖc. Khi kÕt
thóc, tr−ëng ®oµn gi¸m s¸t kh«ng cã chØ ®¹o, mµ chØ cã ý kiÕn c¶nh b¸o, nh¾c
nhë víi ®¬n vÞ ®ã, hoÆc nÕu lµm tèt th× biÓu d−¬ng, nh©n réng c¸ch lµm. MÆc
dï chØ lµ ý kiÕn c¶nh b¸o, nh¾c nhë, song, nã cã gi¸ trÞ lín bëi ®ã lµ tiÕng nãi
cña ®ång chÝ l·nh ®¹o. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña cÊp uû mang ®Ëm tÝnh nh©n
v¨n. Nã thÓ hiÖn ë chç, sau khi gi¸m s¸t, ®oµn chØ nh¾c nhë ®¬n vÞ chó ý xem
xÐt, kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt hay nh÷ng s¬ hë trong c«ng t¸c l·nh ®¹o, qu¶n
lý chø kh«ng ph¶i chê ®Õn lóc vi ph¹m míi ®i kiÓm tra. Cßn nÕu kh«ng söa,
vÉn tiÕp tôc sai sãt, lóc ®ã sÏ thµnh lËp ®oµn kiÓm tra.
+ Bµi häc rót ra tõ gi¸m s¸t 8 ®¬n vÞ lµ chØ cÇn gi¸m s¸t 1-2 chuyªn ®Ò
"nãng" nhÊt th«i. Thµnh phÇn ®oµn gi¸m s¸t kho¶ng 2-3 ng−êi chø kh«ng nªn
lËp ®oµn qu¸ ®«ng nh− hiÖn nay. Võa råi, khi lµm viÖc víi Thµnh phè Hå ChÝ
Minh, ®oµn gi¸m s¸t cña UBKT Trung −¬ng còng chØ cã 3 ng−êi. Hä gi¸m s¸t
duy nhÊt chuyªn ®Ò "ba gi¶m". Sau khi gi¸m s¸t mét vµi n¬i cña Thµnh phè
Hå ChÝ Minh, ®oµn lµm viÖc víi Thµnh uû Thµnh phè Hå ChÝ Minh. C¸ch lµm
cña ®oµn lµ chØ hái, nghe tr¶ lêi vµ trao ®æi, råi thèng nhÊt víi Thµnh phè vÒ
thu ho¹ch sau chuyÕn kh¶o s¸t chø kh«ng ghi biªn b¶n lµm viÖc, kh«ng kÕt
luËn, kh«ng chØ ®¹o.
80
+ S¾p tíi cÊp uû c¸c ®Þa ph−¬ng, ®¬n vÞ cã thÓ vËn dông c¸ch lµm nh−
®oµn gi¸m s¸t UBKT Trung −¬ng. ChØ nªn lµm chuyªn s©u mét vµi vÊn ®Ò, tËp
trung xem xÐt viÖc l·nh ®¹o gi¶i quyÕt ra sao. NÕu thÊy cã dÊu hiÖu vi ph¹m
th× míi kiÓm tra. L−u ý, khi ®· n¾m s¬ qua t×nh h×nh th× míi ®i gi¸m s¸t. §Õn
n¬i nghe cÊp uû nãi, råi xuèng hiÖn tr−êng "tai nghe, m¾t thÊy", trùc tiÕp nghe
d©n nãi n÷a th× míi gãp ý kiÕn x¸c ®¸ng. Nh− vËy, cÇn bè trÝ thêi gian gi¸m
s¸t cho hîp lý gi÷a viÖc nghe cÊp uû vµ xuèng thùc tÕ hiÖn tr−êng (B¸o §iÖn
tö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ngµy 28/5/2007).
* Gi¸m s¸t trong §¶ng bé Qu©n ®éi: C«ng t¸c gi¸m s¸t cßn lµ mét b¶o
®¶m quan träng ®Ó gi÷ v÷ng nguyªn t¾c §¶ng l·nh ®¹o Qu©n ®éi tuyÖt ®èi,
trùc tiÕp vÒ mäi mÆt, thiÕt thùc x©y dùng Qu©n ®éi thùc sù lµ lùc l−îng chÝnh
trÞ, lùc l−îng chiÕn ®Êu trung thµnh, tin cËy cña §¶ng, Tæ quèc vµ nh©n d©n,
hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô ®−îc giao.
Nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n−íc, c¸c thÕ
lùc thï ®Þch t¨ng c−êng ho¹t ®éng chèng ph¸ nh»m "phi chÝnh trÞ ho¸" Qu©n
®éi, nhÊt lµ khi ®Êt n−íc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN,
më cöa héi nhËp quèc tÕ, nh÷ng mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr−êng ®ang hµng
ngµy, hµng giê t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn lÜnh vùc v¨n ho¸ - t− t−ëng cña x· héi,
trong ®ã cã c¸n bé, ®¶ng viªn, chiÕn sÜ trong Qu©n ®éi. §ßi hái cÊp uû, UBKT
vµ ®éi ngò c¸n bé kiÓm tra c¸c cÊp trong §¶ng bé Qu©n ®éi ph¶i tËp trung
qu¸n triÖt, triÓn khai thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng
kho¸ X vµ NghÞ quyÕt sè 336/NQ-§UQSTW cña §¶ng uû Qu©n sù Trung
−¬ng vÒ l·nh ®¹o c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t trong §¶ng bé Qu©n ®éi nhiÖm
kú 2006-2010 nh»m thèng nhÊt nhËn thøc vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n
cña cÊp uû, UBKT c¸c cÊp nh− §iÒu lÖ §¶ng kho¸ X ®· x¸c ®Þnh: "KiÓm tra,
gi¸m s¸t lµ nh÷ng chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng. Tæ chøc ®¶ng ph¶i tiÕn hµnh
c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t; tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn chÞu sù kiÓm tra, gi¸m
s¸t cña §¶ng. C¸c cÊp uû ®¶ng l·nh ®¹o c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ tæ chøc
thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn chÊp
hµnh C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ, §iÒu lÖ §¶ng, nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña §¶ng". §©y
81
lµ c¬ së quan träng ®Ó c¸c cÊp uû ®¶ng l·nh ®¹o c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ tæ chøc
thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t trong ®¶ng bé, chi bé; tõ ®ã x¸c ®Þnh ph−¬ng
h−íng, nhiÖm vô c«ng t¸c gi¸m s¸t trong nhiÖm kú vµ tõng n¨m cho phï hîp.
C¸c cÊp uû ®¶ng t¨ng c−êng l·nh ®¹o, chØ ®¹o c«ng t¸c gi¸m s¸t; triÓn
khai viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch c«ng t¸c gi¸m s¸t cña cÊp uû cÊp
m×nh, ®ång thêi ph©n c«ng tæ chøc thùc hiÖn theo ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch;
l·nh ®¹o, chØ ®¹o UBKT vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô
gi¸m s¸t theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng, h−íng dÉn cña Trung −¬ng; l·nh
®¹o, chØ ®¹o kiÖn toµn tæ chøc, t¨ng c−êng ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc, tr¸ch
nhiÖm vµ tÝnh chiÕn ®Êu cao, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng trong s¸ng ®Ó
lµm c«ng t¸c kiÓm tra; quan t©m c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn lµm viÖc cho
uû ban kiÓm tra, c¬ quan uû ban kiÓm tra vµ c¸n bé kiÓm tra c¸c cÊp, nh»m
b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng c«ng t¸c gi¸m s¸t ®¹t hiÖu qu¶ cao. Trong tæ chøc thùc
hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t ®èi víi tõng nhiÖm vô, tõng néi dung vµ ®èi t−îng cô
thÓ cho phï hîp víi ®¶ng bé m×nh; ®−a ho¹t ®éng c«ng t¸c gi¸m s¸t cña cÊp
uû thµnh nÒn nÕp, chÕ ®é th−êng xuyªn. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô
gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû ®¶ng trong §¶ng bé Qu©n ®éi ®−îc tiÕn hµnh toµn
diÖn trªn tÊt c¶ c¸c mÆt c«ng t¸c, nh−ng träng t©m lµ gi¸m s¸t viÖc l·nh ®¹o
thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ, nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, quy chÕ l·nh ®¹o
cña cÊp uû, viÖc thùc hiÖn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ®¹o
®øc, lèi sèng cña c¸n bé, ®¶ng viªn. Coi träng gi¸m s¸t nh÷ng tæ chøc ®¶ng
yÕu kÐm; nh÷ng ®¶ng viªn c«ng t¸c ë c¬ quan träng yÕu; ®¬n vÞ huÊn luyÖn,
s½n sµng chiÕn ®Êu, ho¹t ®éng ®éc lËp; trùc tiÕp qu¶n lý ®iÒu hµnh trªn c¸c
lÜnh vùc quan träng liªn quan ®Õn kinh tÕ tµi chÝnh, c«ng t¸c c¸n bé, n¬i dÔ
ph¸t sinh tiªu cùc; ®ång thêi, cÇn ph¸t hiÖn nh©n tè tÝch cùc, kÞp thêi biÓu
d−¬ng, khen th−ëng vµ nh©n réng ®iÓn h×nh trong qu¸ tr×nh kiÓm tra.
HiÖn nay, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp ngoµi viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng tham
m−u gióp cÊp uû vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô do cÊp uû
giao, cßn cã chøc n¨ng gi¸m s¸t theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng. Nh− vËy,
nhiÖm vô cña uû ban kiÓm tra c¸c cÊp rÊt nÆng nÒ, khã kh¨n vµ phøc t¹p, nhÊt
82
lµ nhiÖm vô: "Gi¸m s¸t cÊp uû viªn cïng cÊp, c¸n bé diÖn cÊp uû cïng cÊp
qu¶n lý vµ tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô chñ tr−¬ng, ®−êng lèi,
chÝnh s¸ch cña §¶ng, nghÞ quyÕt cña cÊp uû vµ ®¹o ®øc lèi sèng theo quy
®Þnh cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng". §Ó uû ban kiÓm tra c¸c cÊp thùc hiÖn
cã chÊt l−îng, hiÖu qu¶ nhiÖm vô gi¸m s¸t cña m×nh, trong qu¸ tr×nh ho¹t
®éng ph¶i n¾m v÷ng chøc n¨ng, nhiÖm vô, chñ ®éng tranh thñ sù l·nh ®¹o cña
cÊp uû, sù chØ ®¹o cña uû ban kiÓm tra cÊp trªn. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, uû
ban kiÓm tra c¸c cÊp tËp trung thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra ®¶ng viªn, tæ chøc
®¶ng cÊp d−íi khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m vµ nhiÖm vô gi¸m s¸t.
NhiÖm vô gi¸m s¸t cña uû ban kiÓm tra c¸c cÊp, lµ nhiÖm vô võa míi,
võa phøc t¹p, nªn khã tr¸nh khái nh÷ng v−íng m¾c, lóng tóng trong qu¸ tr×nh
thùc hiÖn. Do ®ã, uû ban kiÓm tra tõng cÊp x¸c ®Þnh râ ph¹m vi, ®èi t−îng, néi
dung, thÈm quyÒn gi¸m s¸t cña m×nh; tæ chøc ph©n c«ng c¸n bé thùc hiÖn
nhiÖm vô gi¸m s¸t ®óng quy ®Þnh. T¨ng c−êng trao ®æi, rót kinh nghiÖm nh»m
t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt, kÞp thêi phæ biÕn kinh nghiÖm trong thùc hiÖn
nhiÖm vô gi¸m s¸t thêi gian tíi.
* Gi¸m s¸t trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng: C«ng t¸c kiÓm tra,
gi¸m s¸t lµ mét bé phËn cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, ®ång thêi gãp phÇn
quan träng trong x©y dùng lùc l−îng C«ng an trong s¹ch, v÷ng m¹nh, hoµn
thµnh th¾ng lîi nhiÖm vô chÝnh trÞ ®−îc giao.
Thùc hiÖn §iÒu 30, §iÒu lÖ §¶ng, n¨m 2006 ®Õn nay, trong l·nh ®¹o,
chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t, c¸c cÊp uû ®¶ng
trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng ®· kiÓm tra 04 ®¶ng uû cÊp trªn c¬ së,
109 ®¶ng uû c¬ së, 07 UBKT c¬ së, 16 ®¶ng bé bé phËn, 230 chi uû vµ 2.236
®¶ng viªn... trong viÖc chÊp hµnh §iÒu lÖ §¶ng, chØ thÞ, nghÞ quyÕt, nguyªn
t¾c sinh ho¹t ®¶ng cña §¶ng; tu©n thñ quy chÕ lµm viÖc, quy tr×nh c«ng t¸c, 19
®iÒu ®¶ng viªn vµ 11 ®iÒu c¸n bé, chiÕn sü C«ng an kh«ng ®−îc lµm; thùc
hiÖn LuËt thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ...
Uû ban kiÓm tra c¸c cÊp ®· phÊn ®Êu thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra theo
§iÒu 32, §iÒu lÖ §¶ng, chñ ®éng ph¸t hiÖn vµ kiÓm tra 71 ®¶ng viªn vµ 09 tæ
83
chøc ®¶ng khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m, gi¶i quyÕt 82 ®¬n th− tè c¸o ®¶ng viªn,
kiÓm tra 247 tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra vµ thi hµnh
kû luËt trong §¶ng, kiÓm tra 195 tæ chøc ®¶ng vµ 3.255 ®¶ng viªn vÒ viÖc thu,
nép, qu¶n lý, sö dông ®¶ng phÝ; xö lý vµ tham m−u gióp cÊp uû xö lý kû luËt
01 tæ chøc ®¶ng vµ 251 ®¶ng viªn; gi¶i quyÕt 08 ®¬n khiÕu n¹i vÒ kû luËt ®¶ng...
ViÖc kiÓm tra ®−îc UBKT c¸c cÊp thùc hiÖn ®óng t− t−ëng chØ ®¹o, ph−¬ng
ch©m, nguyªn t¾c vµ thñ tôc theo quy ®Þnh cña §¶ng vÒ c«ng t¸c kiÓm tra.
VÒ phèi hîp trong l·nh ®¹o thùc hiÖn nhiÖm vô b¶o ®¶m an ninh chÝnh
trÞ, gi÷ g×n trËt tù an toµn x· héi vµ x©y dùng lùc l−îng C«ng an nh©n d©n ë
tØnh, thµnh ph, UBKT §¶ng uû C«ng an Trung −¬ng tiÕn hµnh nghiªn cøu, x©y
dùng, ban hµnh vµ thùc hiÖn quy chÕ phèi hîp víi UBKT c¸c tØnh uû, thµnh uû
trong thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn
trong lùc l−îng c«ng an c¸c tØnh, thµnh phè; ®©y lµ mét c«ng t¸c míi ®−îc
thùc hiÖn trong nhiÖm kú nµy, khi ®−îc tæ chøc thùc hiÖn tèt, ch¾c ch¾n kÕt
qu¶ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t sÏ phôc vô tèt h¬n c«ng t¸c x©y dùng §¶ng,
x©y dùng lùc l−îng C«ng an nh©n d©n trong s¹ch, v÷ng m¹nh, kh«ng chØ ®èi
víi tæ chøc ®¶ng, ®¬n vÞ trùc thuéc §¶ng uû C«ng an Trung −¬ng vµ C¬ quan
Bé C«ng an, mµ ngay c¶ víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¬n vÞ C«ng an c¸c tØnh, thµnh
phè trong c¶ n−íc.
KÕt qu¶ c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm
tra cña cÊp uû vµ UBKT c¸c cÊp trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng ®· gióp
cho c¸c tæ chøc ®¶ng, l·nh ®¹o C«ng an c¸c cÊp vµ c¸n bé, ®¶ng viªn nhËn
thøc ®óng, ®Çy ®ñ vÒ vai trß, t¸c dông cña c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t; thÊy
®−îc −u ®iÓm ®Ó ph¸t huy, tån t¹i ®Ó kh¾c phôc trong thùc hiÖn ®−êng lèi,
chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc, quy ®Þnh cña Ngµnh; lµm c¬ së
®Ó phßng ngõa, ph¸t hiÖn vµ xö lý nh÷ng tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn cã sai
ph¹m; ®−a viÖc thùc hiÖn §iÒu lÖ §¶ng, chØ thÞ, nghÞ quyÕt, quy chÕ lµm viÖc,
cña §¶ng vµo nÒ nÕp, qua ®ã, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña x©y dùng §¶ng,
x©y dùng lùc l−îng C«ng an nh©n d©n trong s¹ch, v÷ng m¹nh, hoµn thµnh tèt
nhiÖm vô chÝnh trÞ ®−îc giao.
84
Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ vµ −u ®iÓm ®¹t ®−îc, trong c«ng t¸c kiÓm tra,
gi¸m s¸t ë §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng, tõ ®Çu nhiÖm kú ®Õn nay ®· cã
nh÷ng tån t¹i nh−: NhiÒu cÊp uû vµ UBKT ®¶ng uû c¬ së míi chØ chó träng
tËp trung thùc hiÖn nhiÖm vô, kÕ ho¹ch cña cÊp uû vµ UBKT cÊp trªn, ch−a
chñ ®éng x©y dùng, ban hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m
s¸t. VÒ nhiÖm vô gi¸m s¸t, viÖc nhËn thøc cßn thiÕu s©u s¾c, tæ chøc thùc hiÖn
cã nhiÒu tóng tóng vµ hiÖu qu¶ ®¹t ®−îc ch−a cao. ViÖc kiÓm tra khi cã dÊu
hiÖu vi ph¹m ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn, mÆc dï ®−îc x¸c ®Þnh lµ
nhiÖm vô träng t©m nh−ng nhiÒu UBKT ch−a thùc hiÖn. Thùc hiÖn nhiÖm vô
gi¶i quyÕt tè c¸o, vÒ thêi gian th−êng kÐo dµi so víi quy ®Þnh. ViÖc theo dâi,
®«n ®èc tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn ®−îc kiÓm tra thùc hiÖn c¸c kÕt luËn kiÓm tra
ch−a ®−îc quan t©m ®óng møc.
§Ó tiÕp tôc n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ
phôc vô tèt h¬n c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, x©y dùng lùc l−îng C«ng an nh©n
d©n trong s¹ch, v÷ng m¹nh, nh÷ng n¨m tiÕp theo trong nhiÖm kú, tr−íc hÕt
trong n¨m 2007, cïng víi ph¸t huy −u ®iÓm vµ kiªn quyÕt kh¾c phôc tån t¹i,
cÊp uû vµ UBKT c¸c cÊp trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng, thùc hiÖn tèt
mét sè néi dung chñ yÕu sau:
Mét lµ, tiÕp tôc nghiªn cøu, qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn nghiªm tóc §iÒu lÖ
§¶ng, nghÞ quyÕt, chØ thÞ, h−íng dÉn, ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch... vÒ c«ng t¸c
kiÓm tra, gi¸m s¸t cña cÊp uû vµ uû ban kiÓm tra cÊp trªn: Sau §¹i héi X cña
§¶ng, Trung −¬ng §¶ng, UBKT Trung −¬ng vµ cÊp uû, UBKT c¸c cÊp trong
§¶ng bé C«ng an Trung −¬ng ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ®Ó l·nh ®¹o, chØ ®¹o,
h−íng dÉn vµ tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t. Do ®ã, cÊp uû vµ
UBKT c¸c cÊp trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng cã nhiÖm vô thùc hiÖn
toµn diÖn c¸c nhiÖm vô theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng, ®ång thêi tËp trung
thùc hiÖn tèt KÕ ho¹ch kiÓm tra viÖc l·nh ®¹o, chØ ®¹o thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng
l·ng phÝ trong qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai ®· ®−îc giao cho dù ¸n, theo KÕ ho¹ch sè
26-KH/BC§, ngµy 08/6/2007 cña Ban chØ ®¹o kiÓm tra cña Ban BÝ th−.
85
Hai lµ, lÊy viÖc phßng ngõa, ng¨n chÆn vi ph¹m cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng
viªn lµm môc tiªu trong c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ thi hµnh kû luËt ®¶ng:
Thùc hiÖn ph−¬ng ch©m phßng ngõa, ng¨n chÆn sai ph¹m cña tæ chøc
®¶ng vµ ®¶ng viªn lu«n lµ môc tiªu, yªu cÇu cao nhÊt cña c«ng t¸c kiÓm tra,
gi¸m s¸t, thi hµnh kû luËt ®¶ng vµ c«ng t¸c x©y dùng ®¶ng, x©y dùng lùc
l−îng C«ng an nh©n d©n. §iÒu 35, §iÒu lÖ §¶ng quy ®Þnh: "Tæ chøc ®¶ng vµ
®¶ng viªn vi ph¹m kû luËt ph¶i xö lý c«ng minh, chÝnh x¸c, kÞp thêi", bªn
c¹nh ý nghÜa gi÷ v÷ng kû c−¬ng, kû luËt cña §¶ng, cßn cã t¸c dông gi¸o dôc,
n©ng cao gi¸c ngé chÝnh trÞ, ý thøc tæ chøc kû luËt... phßng ngõa, ng¨n chÆn
sai ph¹m kh«ng chØ víi ®èi t−îng sai ph¹m mµ víi c¶ nh÷ng tæ chøc ®¶ng vµ
®¶ng viªn kh¸c.
Ba lµ, tËp trung ph¸t hiÖn, xö lý nghiªm nh÷ng tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng
viªn cã biÓu hiÖn quan liªu, tham nhòng, l·ng phÝ: Quan liªu, tham nhòng,
l·ng phÝ th−êng ®i liÒn víi nhau vµ lµ "vÊn n¹n" vµ "nguy c¬"... t¸c ®éng tiªu
cùc ®Õn sù nghiÖp c¸ch m¹ng. §¶ng, Nhµ n−íc ®· vµ ®ang ®Êu tranh tÝch cùc,
cã hiÖu qu¶ víi nh÷ng hµnh vi sai tr¸i nµy.
Trong c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ thi hµnh kû luËt ®¶ng, cÊp uû vµ
UBKT c¸c cÊp trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng ph¶i chó träng ph¸t hiÖn,
xö lý tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn sai ph¹m vÒ bÖnh quan liªu, l·ng phÝ, tham
nhòng... nh−ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cßn h¹n chÕ; thêi gian tíi, yªu cÇu ®Æt ra ®èi
víi cÊp uû vµ UBKT c¸c cÊp trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng cÇn ph¶i tËp
trung nhiÒu vµ quyÕt t©m cao vµo viÖc ph¸t hiÖn, xö lý nghiªm nh÷ng tæ chøc
®¶ng vµ ®¶ng viªn quan liªu, tham nhòng vµ l·ng phÝ.
C«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng thêi
gian qua ®· gãp phÇn quan träng trong x©y dùng §¶ng, x©y dùng lùc l−îng
C«ng an nh©n d©n; kÕt qu¶ cña kiÓm tra, gi¸m s¸t t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn thµnh
c«ng cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, x©y dùng lùc l−îng C«ng an nh©n d©n. Nh÷ng
n¨m qua, cÊp uû vµ UBKT c¸c cÊp trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng ®· hoµn
thµnh tèt nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t, thi hµnh kû luËt ®¶ng gãp phÇn x©y dùng
§¶ng bé, x©y dùng lùc l−îng C«ng an nh©n d©n trong s¹ch, v÷ng m¹nh.
86
Yếu kém
Trong những năm qua, hoạt động giám sát của nhiều UBKT tỉnh, thành
ủy đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, song bên cạnh đó vẫn còn những
mặt yếu, kém cần khắc phục như:
Việc hướng dẫn và triển khai tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát theo
quy định của Điều lệ Đảng của UBKT Trung ương đối với UBKT các cấp
chưa thật kịp thời. Mặt khác, UBKT tỉnh, thành ủy và UBKT các cấp còn có
biểu hiện trông chờ sự hướng dẫn của UBKT Trung ương. Chưa chủ động
nghiên cứu, tìm biện pháp, cách thức thực hiện nhiệm vụ giám sát.
Sự chỉ đạo của một số cấp ủy đảng đối với công tác giám sát của
UBKT còn thiếu tập trung, chưa thật sự kiên quyết. Thậm chí có cấp ủy đảng,
nhất là ở cấp cơ sở còn coi công tác giám sát là nhiệm vụ của UBKT, do
UBKT làm và chịu trách nhiệm nên có tư tưởng khoán trắng công tác giám
sát cho UBKT.
Một số ít cấp ủy và UBKT các cấp, nhất là cấp cơ sở chưa tập trung
lãnh đạo, chỉ đạo tốt công tác giám sát của Đảng. Chưa chú trọng xây dựng
chương trình, kế hoạch cụ thể, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương,
đơn vị. Từng lúc, từng nơi, từng đơn vị có lúc còn chủ quan trong tổ chức,
triển khai thực hiện nhiệm vụ giám sát;
Đối với công tác giám sát, trong chương trình, kế hoạch của UBKT các
cấp chỉ mới đề cập một cách chung chung, chưa rõ ràng cụ thể. Chưa phân
biệt rõ nội dung nào thuộc công tác kiểm tra, nội dung nào thuộc nhiệm vụ
giám sát. Thậm chí còn một số tổ chức đảng thiếu chủ động, tích cực trong
việc xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát. Thực tế đó đặt ra yêu cầu
trong chương trình, kế hoạch của UBKT các cấp cần chú ý xây dựng chương
trình, kế hoạch giám sát cụ thể, sát với tình hình, nhiệm vụ của địa phương,
đơn vị trong từng thời gian nhất định. Các tổ chức đảng và UBKT cần chủ
động hơn nữa trong việc xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát.
Hoạt động của các UBKT tỉnh, thành ủy trong những năm qua chủ yếu
tập trung vào công tác kiểm tra. Tuy nhiên, thực tiễn quá trình thực hiện chức
87
năng kiểm tra của UBKT các cấp trong những năm qua đã có yếu tố của chức
năng giám sát, nhưng yếu tố giám sát đó mới thể hiện dưới dạng giám sát bị
động, không có những cơ chế quy định về trách nhiệm của UBKT trong thực
hiện chức năng giám sát của Đảng. Công tác giám sát mới chỉ nhằm phục vụ
cho công tác kiểm tra, chưa thật sự là chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm
của UBKT các cấp. Qua kết quả kiểm tra những năm vừa qua và những đơn
thư tố cáo, tố giác các tổ chức đảng và đảng viên đã cho thấy: công tác giám
sát chưa được coi trọng và ngay chính trong công tác giám sát lại chưa coi
trọng việc nắm tình hình, phát hiện dấu hiệu vi phạm. Việc phát hiện các dấu
hiệu vi phạm từ các tổ chức đảng vẫn còn ít, các dấu hiệu vi phạm được phát
hiện thường là thông qua các đơn thư tố cáo, tố giác của quần chúng nhân
dân. Điều đó chứng tỏ vai trò giám sát phát hiện dấu hiệu vi phạm của các tổ
chức đảng chưa được đề cao, đồng thời nó còn cho thấy rằng: Công tác giám
sát của các tổ chức đảng cũng như của UBKT các cấp chưa thực sự dựa vào
quần chúng nhân dân, chưa xây dựng được cơ chế để các đoàn thể, các tổ chức
chính trị-xã hội và nhân dân tham gia giám sát tổ chức đảng và đảng viên.
Trong hoạt động của UBKT các cấp, việc kết hợp giữa công tác kiểm
tra và công tác giám sát chưa thật chặt chẽ. Công tác giám sát chưa thật sự hỗ
trợ cho công tác kiểm tra, nhất là trong việc phát hiện các dấu hiệu vi phạm để
tiến hành kiểm tra. Mặt khác, do tập trung vào thực hiện chức năng, nhiệm vụ
kiểm tra nên hoạt động của UBKT các cấp chỉ chú ý tập trung vào các đối
tượng có dấu hiệu vi phạm, chưa chú ý vào việc giám sát chung, thường
xuyên, toàn diện đối với các tổ chức đảng và đảng viên. Nhất là đối với các tổ
chức đảng yếu kém, đảng viên là cán bộ thuộc diện Tỉnh ủy quản lý, cán bộ
lãnh đạo chủ chốt của các đơn vị, cấp ủy viên cùng cấp, đảng viên hoạt động
trong các ngành, lĩnh vực nhạy cảm, dễ nảy sinh tiêu cực. Do đó, tác dụng
ngăn ngừa, phòng chống các biểu hiện tiêu cực, các dấu hiệu vi phạm ngay từ
lúc mới nảy sinh còn hạn chế, chất lượng, hiệu quả chưa cao. Việc phát hiện
các tổ chức đảng và đảng viên có dấu hiệu vi phạm để tiến hành kiểm tra của
UBKT các cấp và các tổ chức đảng vẫn còn hạn chế nên công tác kiểm tra
88
chưa đi vào trọng tâm, trọng điểm. Qua kết quả kiểm tra cho thấy tỷ lệ đảng
viên và tổ chức đảng có vi phạm so với số lượng đảng viên, tổ chức đảng
được kiểm tra thấp (khoảng trên dưới 60% số đảng viên và khoảng 10-37% số
tổ chức đảng).
Nhận thức của một số tổ chức đảng, cấp ủy, cán bộ, đảng viên về vị trí,
vai trò của công tác giám sát chưa thật sâu sắc. Một số cán bộ kiểm tra và
UBKT còn có nhận thức phiến diện về công tác giám sát, chưa thật coi trọng
công tác giám sát, chưa coi công tác giám sát là một trong những chức năng
lãnh đạo của Đảng. Còn lúng túng cả trong lý luận, cả về phương pháp nghiệp
vụ. Đặc biệt, cho đến nay UBKT các cấp đều chưa xây dựng được quy trình
tiến hành công tác giám sát. Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giám sát trong
tình hình mới, UBKT các cấp cần tập trung làm rõ quy trình thực hiện nhiệm
vụ giám sát. Đặc biệt là cơ chế giám sát đối với đảng viên là cán bộ thuộc
diện cấp tỉnh, thành ủy quản lý, đảng viên là tỉnh ủy viên, ủy viên ban thường
vụ, bí thư hoặc phó bí thư tỉnh ủy còn gặp nhiều lúng túng, chưa có quy trình
giám sát hiệu quả. Còn có biểu hiện e dè, e sợ, nể nang, lảng tránh nhiệm vụ.
Cơ chế trách nhiệm trong hoạt động giám sát của UBKT các cấp chưa
thật rõ ràng. Trong quy chế hoạt động của nhiều UBKT tỉnh, thành ủy chưa
làm rõ vấn đề nếu tổ chức hoặc cán bộ, chuyên viên được phân công làm
nhiệm vụ giám sát nếu không phát hiện, ngăn ngừa được những biểu hiện vi
phạm để xảy ra những vụ việc nghiêm trọng thì phải chịu trách nhiệm liên đới
hay không. Kết cấu quy chế làm việc của UBKT các cấp chưa được thống
nhất, còn có tình trạng mô phỏng quy chế của cấp trên, cách diễn đạt chưa
thật rõ ràng, dễ dẫn đến hiểu sai nội dung; thậm chí có quy chế còn gần như là
bản sao quy chế của cấp trên, chưa gắn với thực tế của địa phương, đơn vị.
Việc áp dụng quy chế làm việc của UBKT các cấp vào hoạt động thực tiễn
còn nhiều bất cập. Còn có hiện tượng một số UBKT sau khi có quyết định ban
hành quy chế thì quy chế lập tức được “cất vào tủ” như một tài liệu lưu trữ,
chỉ đến khi nào sơ kết, tổng kết mới được lấy ra sử dụng.
89
Hoạt động của nhiều UBKT tỉnh, thành ủy còn nặng về công tác nghiệp
vụ, chuyên môn, công tác giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm đối với
công tác giám sát trong cán bộ, đảng viên chưa được đề cao. UBKT tỉnh,
thành ủy mới chỉ chú trọng giáo dục nâng cao ý thức trách nhiệm, nâng cao
trình độ của đội ngũ cán bộ, đảng viên làm công tác giám sát của UBKT các
cấp. Chưa chú trọng việc nâng cao nhận thức về vị trí, tầm quan trọng của
công tác giám sát đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên trong toàn đảng bộ nên
nhận thức của một số cấp ủy đảng và cán bộ, đảng viên về công tác giám sát
còn nhiều hạn chế. Còn để xảy ra hiện tượng coi nhẹ, buông lỏng công tác
giám sát của Đảng, sự giám sát của quần chúng nhân dân, thiếu sự kết hợp
chặt chẽ hai mặt này với nhau. Có những cán bộ, đảng viên còn quan niệm
rằng công tác giám sát của Đảng là công tác đảng, được tiến hành trong nội
bộ Đảng, chỉ có tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên trong Đảng thực hiện, nên
khi tiến hành không dựa vào nhân dân, không lấy dân làm tai mắt, dẫn đến sai
lầm về nguyên tắc tiến hành công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã dạy: phải phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phải dựa
vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng thì mới thấy sức mạnh kỳ diệu ở
“mắt thần” của nhân dân sẽ soi được hết các hành vi sai phạm của các cán bộ,
đảng viên dù ở cấp thấp hay cấp cao, làm cho tất cả được phơi bày ra trước
ánh sáng, nhất là những kẻ tham nhũng, quan liêu, thoái hoá, biến chất mới
không còn nơi ẩn nấp; mới làm cho chức năng kiểm tra, giám sát thực sự đi
vào cuộc sống.
Trong chương trình, kế hoạch giám sát của nhiều UBKT tỉnh, thành ủy
(kể cả trong hướng dẫn thực hiện công tác kiểm tra, giám sát của UBKT
Trung ương) chưa đề cập đến công tác giám sát hoạt động tài chính của Đảng.
Đây là một mảng lớn mà qua công tác kiểm tra tài chính của các tổ chức đảng
trong tỉnh cho thấy còn nhiều thiếu sót, sai phạm, số tiền phải truy thu lớn
trong khi ngân sách hoạt động của Đảng còn nhiều hạn hẹp
Giám sát là một nhiệm vụ mới được Đại hội lần thứ X của Đảng bổ
sung nên còn nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn chưa được làm sáng tỏ. Do
90
đó, trong tổ chức thực hiện của nhiều UBKT tỉnh, thành ủy cũng như của
UBKT các cấp còn biểu hiện lúng túng, kể cả về nhận thức và biện pháp tổ
chức thực hiện cũng như về phương pháp, quy trình giám sát. Thế nhưng
trong phân công công tác của nhiều UBKT tỉnh, thành ủy lại chưa có bộ phận
đảm nhận việc nghiên cứu tổng kết, rút kinh nghiệm để bổ sung, phát triển và
hoàn thiện công tác giám sát, làm cho công tác giám sát ngày càng phát huy
hiệu quả. Mặt khác, còn nhiều cấp uỷ và UBKT tỉnh, thành ủy chưa thật sự
quan tâm đến công tác giáo dục, nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ làm
công tác giám sát nói riêng và đội ngũ đảng viên nói chung. Chưa thật sự coi
đây là một trong những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của
hoạt động giám sát của cấp ủy và UBKT. Chưa thật sự kết hợp giáo dục nâng
cao trình độ nhận thức lý luận, trình độ mọi mặt cho đội ngũ đảng viên với
việc giáo dục nâng cao nhận thức về công tác giám sát.
Trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực hoạt động thực tiễn của
một số cán bộ kiểm tra còn hạn chế, số cán bộ, chuyên viên được đào tạo
chuyên sâu về công tác kiểm tra, giám sát không nhiều, chủ yếu được rút lên
từ các ngành, các đơn vị trong tỉnh, nhất là ở cơ sở phần lớn là hoạt động
kiêm chức nên hiệu quả công tác không cao. Mặt khác còn do chế độ đối với
cán bộ làm công tác kiểm tra của Đảng ở cơ sở còn nhiều bất cập nên cán bộ
làm công tác kiểm tra, giám sát chưa thật sự an tâm công tác. Một số cán bộ
kiểm tra còn có thái độ e dè, e ngại, e sợ trong thực hiện nhiệm vụ giám sát,
nhất là khi được tổ chức phân công giám sát đảng viên là cán bộ lãnh đạo.
Việc triển khai hoạt động giám sát của nhiều UBKT tỉnh, thành ủy còn
chậm, việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm chưa tiến hành kịp thời. Trong
hoạt động thực tiễn và trong các báo cáo sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm
năm 2006 và sơ kết 6 tháng đầu năm 2007 của nhiều UBKT tỉnh, thành ủy
cũng như của UBKT các cấp chưa đề cập đến hoạt động giám sát một cách cụ
thể, rõ ràng. Chưa tập trung tổng hợp, đánh giá, phân tích những ưu, khuyết
điểm trong hoạt động giám sát thời gian qua để rút kinh nghiệm cho hoạt
động sắp đến.
91
Nh×n chung, nhËn thøc cña mét sè cÊp uû vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t cßn h¹n
chÕ; mét sè cã t− t−ëng cho r»ng c«ng t¸c gi¸m s¸t lµ h×nh thøc, chång chÐo,
hiÖu qu¶ thÊp; nhiÒu tæ chøc ®¶ng thô ®éng, lóng tóng trong tæ chøc thùc hiÖn,
mét sè triÓn khai, qu¸n triÖt xong kh«ng biÕt viÖc tiÕp theo UBKT c¸c cÊp
trong c«ng t¸c tham m−u vµ trong thùc hiÖn mét sè lÜnh vùc cßn yÕu; ®a sè
ch−a ®Ò xuÊt ®Ó cÊp uû ph©n c«ng cÊp uû viªn lµm c«ng t¸c gi¸m s¸t; viÖc x©y
dùng ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch gi¸m s¸t cña cÊp uû nhiÒu n¬i lóng tóng kh«ng
kÞp thêi. Nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm trªn lµm h¹n chÕ ®Õn chÊt l−îng, hiÖu qu¶
cña c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t nãi chung vµ c«ng t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng nãi
riªng.
2.2.2. Nguyên nhân
Nguyên nhân ưu điểm
- Nguyên nhân chính đạt được kết quả là Bộ Chính trị, các cấp ủy, Ủy
ban Kiểm tra Trung ương đã kịp thời ban hành các quy chế, hướng dẫn cụ thể
và triển khai quán triệt nhiệm vụ giám sát trong toàn Đảng. Nhiều cấp ủy và
ủy ban kiểm tra đã chủ động đề ra chương trình kế hoạch và trực tiếp tổ chức
nhiều đợt giám sát có trọng tâm, trọng điểm nhằm vào một số lĩnh vực có
nhiều bức xúc và dễ xảy ra vi phạm;...
- Công tác giám sát của UBKT các cấp đạt được kết quả bước đầu là
do: tỉnh, thành ủy và cấp ủy đảng các cấp đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và
được sự chỉ đạo và hướng dẫn thường xuyên của UBKT cấp trên; đồng thời
UBKT và đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp có sự tích cực, chủ động và nỗ lực
phấn đấu thực hiện nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao. Mặt khác, còn có
sự chủ động phối hợp giữa UBKT các cấp với các ban đảng và các cơ quan
bảo vệ pháp luật ngày càng chặt chẽ và tốt hơn. Công tác giám sát đang dần
dần đi vào nền nếp, có chương trình, kế hoạch cụ thể.
Nguyên nhân khuyết điểm
- Một số ít cấp ủy và UBKT các cấp, nhất là cấp cơ sở chưa lãnh đạo,
chỉ đạo tốt công tác kiểm tra của Đảng, có lúc còn chủ quan trong tổ chức
thực hiện nhiệm vụ; Công tác giám sát là một chức năng, nhiệm vụ mới được
92
bổ sung cho UBKT các cấp nên đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát chưa
tích luỹ được nhiều kinh nghiệm, còn nhiều lúng túng khi thực hiện nhiệm vụ.
Đồng thời, do trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực và nhận thức của một
số cán bộ kiểm tra còn hạn chế nên chất lượng, hiệu quả công tác chưa cao;
mặt khác còn do chế độ đối với cán bộ làm công tác kiểm tra của Đảng ở cơ
sở còn nhiều bất cập nên cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát còn thiếu yên
tâm và nhiệt tình công tác.
- Công tác giám sát là nhiệm vụ mới được "luật hóa" trong Điều lệ
Đảng khóa X, là nhiệm vụ còn mới mẻ, nên nhiều cấp ủy còn lúng túng trong
việc thực hiện. Nhiều cấp ủy vẫn chưa phân biệt được sự giống nhau và khác
nhau giữa giám sát và kiểm tra chấp hành, mà cho rằng công tác giám sát
đồng nhất với công tác kiểm tra chấp hành việc thực hiện, nên chưa chủ động
tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát theo thẩm quyền và trách nhiệm của cấp
mình; còn nhận thức chưa đúng, thiếu đầy đủ về giám sát.
- Chưa xây dựng được quy trình giám sát của cấp ủy và của ủy ban
kiểm tra các cấp.
- Chưa có cán bộ giám sát chuyên nghiệp. Cán bộ làm công tác xây
dựng đảng, công tác kiểm tra phải kiªm cả nhiệm vụ giám sát, nên vừa thiếu
về số lượng vừa chưa đáp ứng trình độ, yêu cầu của công tác giám sát. Để
giám sát tốt, người cán bộ giám sát phải có trình độ nhất định và am hiểu sâu
về lĩnh vực muốn giám sát thì mới có thể phát hiện được xem đối tượng giám
sát có thực hiện đúng các quy định và yêu cầu kỹ thuật không.
- Các chuẩn mực để làm căn cứ đối chiếu trong việc giám sát chưa đầy
đủ, thiếu đồng bộ.
- Tính tự giác tự phê bình và phê bình của nhiều tổ chức đảng và đảng
viên rất yếu, thậm chí chỉ còn là hình thức.
2.2.3. Kinh nghiệm
Qua hơn một năm thực hiện nhiệm vụ giám sát trong Đảng chưa thể rút
ra được các bài học lớn, song qua thực tiễn có thể rút ra một số kinh nghiệm
ban đầu như sau:
93
Một: Phải nắm vững các quy định, hướng dẫn của Đảng về công tác
giám sát; xác định rõ yêu cầu từng cuộc giám sát.
Hai: Các cấp ủy phải quan tâm đúng mức đến công tác giám sát và tạo
mọi điều kiện cho ủy ban kiểm tra thực hiện công tác giám sát. Nắm bắt tình
hình thực tế và đi sâu vào giám sát một số nội dung, lĩnh vực có liên quan đến
các quyết định quan trọng của cơ quan lãnh đạo.
Ba: Phải có đội ngũ giám sát có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ nhất
định về nội dung, lĩnh vực cần giám sát.
Bốn: Phải cụ thể hóa hơn nữa về chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và
quyền hạn giám sát của các tổ chức đảng, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp.
Năm: Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ giám sát theo quy định của
Điều lệ Đảng, điều trước tiên các tổ chức đảng cần phải nâng cao nhận thức
của đội ngũ cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác
giám sát. Làm cho mọi cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ ý thức được trách
nhiệm của mình đối với công tác giám sát, thường xuyên coi trọng và chủ
động tiến hành công tác giám sát theo chức năng, nhiệm vụ được phân công.
Sáu: UBKT các cấp phải chủ động đề ra được phương hướng, nhiệm
vụ giám sát có trọng tâm, trọng điểm và chỉ đạo, hướng dẫn UBKT cấp dưới
xây dựng phương hướng, nhiệm vụ, chương trình công tác giám sát. Hàng
năm, UBKT các cấp phải chủ động xây dựng được chương trình, kế hoạch
công tác giám sát có nội dung toàn diện, xác định rõ nội dung, đối tượng, lực
lượng làm công tác giám sát và thời gian hoàn thành. Căn cứ chương trình
công tác giám sát hàng năm, hàng tháng UBKT các cấp có chương trình giám
sát cụ thể đối với từng đối tượng và từng nội dung giám sát. Khi tổ chức thực
hiện nhiệm vụ giám sát, UBKT và cán bộ kiểm tra phải luôn nắm chắc và vận
dụng sáng tạo đường lối, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và chính sách, pháp
luật của Nhà nước. Trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện
nhiệm vụ giám sát, UBKT các cấp phải bám vào quy chế làm việc của UBKT
cấp mình và thực hiện tốt các quy trình tiến hành công tác giám sát trong
Đảng.
94
Bảy: Để thực hiện có hiệu quả công tác giám sát của Đảng, cấp ủy và
UBKT các cấp cần luôn quan tâm giải quyết tốt các chế độ, chính sách cho
cán bộ làm công tác kiểm tra; tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt để cán bộ
hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Cần phát động phong trào thi đua sôi nổi
trong toàn ngành và tiến hành sơ kết, tổng kết, khen thưởng nhằm kịp thời cổ
vũ, động viên cán bộ kiểm tra hăng say làm việc.
Tám: UBKT cấp trên phải luôn quan tâm chỉ đạo, đôn đốc UBKT cấp
dưới thực hiện nhiệm vụ, chú ý hướng dẫn và bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán
bộ làm công tác kiểm tra, giám sát các cấp.
Tóm lại, qua báo cáo của các địa phương, đơn vị và qua khảo sát trực
tiếp một số nơi cho thấy, sau hơn một năm thực hiện nhiệm vụ giám sát theo
quy định của Điều lệ Đảng (khóa X), công tác giám sát trong Đảng đã được
quán triệt từ Trung ương đến địa phương cơ sở, bước đầu thúc đẩy được sự tự
giác của tổ chức đảng và đảng viên trong việc giữ gìn kỷ luật đảng, nhưng kết
quả thực hiện còn rất hạn chế, chưa phát huy được sức mạnh tổng hợp của các
ngành, các cấp và nhân dân trong công tác giám sát, chưa thực sự chủ động
phát huy nhân tố tích cực và phòng ngừa được vi phạm của tổ chức đảng và
đảng viên. Sự thiÕu đoàn kết thèng nhÊt trong nội bộ Đảng còn xảy ra ở nhiều
nơi, có nơi còn nghiêm trọng, thậm chí tê liệt mất sức chiến đấu. Dân chủ
trong Đảng và trong xã hội còn bị vi phạm; quan hệ giữa Đảng với dân chưa
mật thiết; tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, quan liêu,
tham nhũng của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên còn diễn ra nghiêm
trọng và có chiều hướng gia tăng...
2.2.4. Những bất cập hiện nay
Qua hơn một năm thực hiện nhiệm vụ giám sát cho thấy một số vấn đề
đặt ra hiện nay phải giải quyết là:
Một: Bất cập lớn nhất là lý luận về giám sát trong Đảng, nhất là đối với
một đảng duy nhất cầm quyền và lãnh đạo vẫn còn nhiều hạn chế, chưa làm
sáng tỏ được một số nguyên tắc, phương pháp giám sát,...Ví dụ: về lý mọi tổ
chức đảng và đảng viên phải được quyền giám sát. Nhưng vì là mới, nên bước
đầu, hiện tại Bộ Chính trị quy định Ban cán sự đảng, đảng đoàn, các tiểu
ban, hội đồng, tổ công tác do cấp uỷ các cấp lập ra không có quyền giám sát,
95
nghĩa là các tổ chức đảng này chỉ là đối tượng giám sát chứ không phải là
chủ thể giám sát. Hay là tổ chức đảng cấp dưới không được giám sát tổ chức
đảng cấp trên; đảng viên không được tự ý giám sát mà chỉ được giám sát khi
được tổ chức đảng có thẩm quyền phân công. Cơ quan chính trị, cơ quan xây
dựng lực lượng các cấp trong Quân đội nhân dân (kể cả bộ đội biên phòng) và
Công an nhân dân, chi uỷ trong chi bộ cơ sở, chi uỷ trong chi bộ thuộc đảng bộ
cơ sở, đảng bộ bộ phận không phải là đối tượng giám sát... Những quy định
này, xét dưới góc độ lý luận đã làm hạn chế quyền dân chủ trong Đảng.
Hai: Nhận thức về công tác giám sát trong Đảng chưa thống nhất. Hiện
nay, vẫn còn tranh luận nhau: giám sát có kết luận hay không ? hay chỉ có
kiểm tra mới có kết luận. Có những cấp ủy chưa nhận thức đúng về giám sát
hoặc có những cấp ủy nhận thức đúng thì chưa biến thành hoạt động cụ thể.
Ba: Các quy định, hướng dẫn về công tác giám sát thường quá dài
nhưng lại thiếu cụ thể nên các tổ chức đảng nhất là ở cấp tổ chức cơ sở đảng
và chi bộ rất khó nhớ, khó vận dụng.
Bốn: Chưa có đội ngũ giám sát chuyên nghiệp, trong khi hiện nay chưa
có cơ sở nào đào tạo, bồi dưỡng chuyên về giám sát. Trong khi chế độ, chính
sách đối với cán bộ kiểm tra, giám sát, nhất là ở cơ sở chưa phù hợp, khó thu
hút được cán bộ giỏi vào làm nhiệm vụ kiểm tra, giám sát.
Năm: Hệ thống pháp luật thiếu đồng bộ, chưa minh bạch, thiếu công
khai dẫn đến nhiều khi thiếu căn cứ chuẩn mực để giám sát. Nhiều khi chính
bản thân cán bộ giám sát cũng không nắm các quy định của pháp luật liên
quan đến nội dung được phân công giám sát,...
S¸u: Th−êng xuyªn qu¸n triÖt s©u réng, toµn diÖn ë tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c
ngµnh; n©ng cao h¬n n÷a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng , nhÊt lµ ë c¸c tæ chøc c¬ së ®¶ng, c¸c ban c¸n sù, ®¶ng ®oµn vµ ë c¸c ban x©y dùng §¶ng; lµm cho c«ng t¸c gi¸m s¸t thùc sù ®i vµo cuéc sèng, phôc vô ®¾c lùc nhiÖm vô trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi.
B¶y: Ph¶i kÞp thêi ban hµnh c¸c quy ®Þnh, h−íng dÉn cô thÓ ®Ó tæ chøc
thùc hiÖn; kh¾c phôc t×nh tr¹ng chång chÐo, lóng tóng, thô ®éng tõ c¸c v¨n
b¶n; viÖc thùc hiÖn ph¶i tõ trªn xuèng, kÕt hîp hµi hoµ tõ d−íi lªn. Th−êng
xuyªn s¬ kÕt rót kinh nghiÖm qua chØ ®¹o thùc tiÔn vµ kÞp thêi xö lý nh÷ng
96
vÊn ®Ò n¶y sinh phøc t¹p, tõng b−íc hoµn chØnh vµ phï hîp víi thêi gian,
kh«ng gian vµ t×nh h×nh, ®Æc ®iÓm cô thÓ ë ®Þa ph−¬ng, ®¬n vÞ.
T¸m: Ph¶i t¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn phôc vô cho c«ng t¸c
gi¸m s¸t: Tr−íc tiªn cÇn t¨ng biªn chÕ (b¶o ®¶m tiªu chuÈn) ®Ó cã lùc l−îng ®ñ
m¹nh ë c¬ quan kiÓm tra c¸c cÊp nh»m tham m−u vµ tæ chøc thùc hiÖn cã hiÖu
qu¶. Suy cho cïng ®©y lµ mét gi¶i ph¸p cÊp b¸ch, thiÕt yÕu cña c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng. Bëi v×: C«ng t¸c tham m−u ®−îc hay ch−a ®−îc lµ ë ®©y; viÖc gi¸m
s¸t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, viÖc ®«n ®èc kiÓm tra thùc hiÖn c¬ b¶n còng ë ®©y.
Thùc tÕ cho thÊy víi biªn chÕ hiÖn t¹i, nhiÒu lóc, nhiÒu n¬i, nhiÒu viÖc trong
c«ng t¸c kiÓm tra, kû luËt §¶ng còng ®· bÊt cËp; thªm c«ng t¸c gi¸m s¸t th× cµng
bÊt cËp h¬n, cã lÏ ®ã lµ ®iÒu tÊt yÕu ®Æt ra cÇn sím ®−îc gi¶i quyÕt. C«ng t¸c
gi¸m s¸t trong §¶ng lµ mét nhiÖm vô rÊt míi, ch−a cã tiÒn lÖ vµ thêi gian thùc
hiÖn cßn ng¾n, cÇn võa lµm, võa rót kinh nghiÖm, bæ sung vµ hoµn chØnh.
Nh×n tæng qu¸t:
Công tác giám sát trong Đảng từ Đại hội X đến tháng 12/2007 đã làm
được một số việc chính, như ban hành các quy định, hướng dẫn và quán triệt
từ Trung ương đến địa phương, cơ sở làm khung khổ pháp lý cho thực hiện
công tác giám sát trong Đảng của các tổ chức đảng, chi bộ, cấp ủy và ủy ban
kiểm tra các cấp. Một số tổ chức đảng, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp đã
triển khai thực hiện được việc giám sát một số nội dung, lĩnh vực quan trọng
có nhiều vấn đề nổi cộm ở địa phương, đơn vị, bước đầu đã góp phần vào
thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng ở địa phương, đơn vị
mình, góp phần xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh theo phương
hướng Đại hội X của Đảng đã đề ra. Mặc dù vậy, đây là nhiệm vụ mới nên
vẫn còn rất nhiều vấn đề đặt ra cần phải tiếp tục nghiên cứu làm rõ, mặt khác
từ hoạt động thực tiễn công tác giám sát sẽ bổ sung thêm lý luận. Song phải
thừa nhận rằng việc quy định giám sát Đảng là tất yếu và đặc biệt quan trọng
đối với một đảng duy nhất cầm quyền lãnh đạo.
97
Ph−¬ng h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu
t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng
giai ®o¹n hiÖn nay
3.1. Dù b¸o nh÷ng nh©n tè thuËn lîi, khã kh¨n ®èi víi c«ng t¸c
gi¸m s¸t trong §¶ng
3.1.1. Ph¸t triÓn cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi - nh×n nhËn vÒ thêi
c¬, th¸ch thøc, nguy c¬
3.1.1.1. Quan niÖm vÒ thêi c¬, th¸ch thøc, nguy c¬
Sù nghiÖp ®æi míi toµn diÖn ®Êt n−íc ta v× nh÷ng môc tiªu cña chñ
nghÜa x· héi cho ®Õn nay ®· tr¶i qua 20 n¨m víi 5 kho¸ §¹i héi toµn quèc cña
§¶ng (tõ §¹i héi VI n¨m 1986 ®Õn §¹i héi X n¨m 2006). Trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y, chóng ta cµng thÊy râ h¬n mét ®iÒu r»ng: sù nghiÖp ®æi míi do §CS
ViÖt Nam l·nh ®¹o ®øng tr−íc thêi c¬, th¸ch thøc vµ nguy c¬ lín mµ nÕu
§¶ng ta biÕt n¾m lÊy thêi c¬, v−ît qua nh÷ng th¸ch thøc, ®Ò phßng vµ kh¾c
phôc ®−îc nh÷ng nguy c¬, th× n−íc ta sÏ sím ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn
nh− nghÞ quyÕt §¹i héi X cña §¶ng ®· nªu ra.
VÒ thêi c¬. Thêi c¬ (cã lóc trong v¨n kiÖn, §¶ng ta dïng tõ “c¬ héi”) lµ
t×nh huèng cô thÓ x¶y ra trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, nã chøa ®ùng nh÷ng
thuËn lîi ®Ó chóng ta thùc hiÖn ®¹t ®−îc môc tiªu ®· ®Þnh mét c¸ch tèt nhÊt.
Thêi c¬ cã ®−îc do c¶ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan t¹o thµnh. Con ng−êi
cã thÓ tÝch cùc, chñ ®éng t¹o cho thêi c¬ mau ®Õn, vµ con ng−êi còng cã thÓ
n¾m b¾t ®−îc thêi c¬ ®Õn trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, nÕu kh«ng
n¾m ®−îc th× thêi c¬ sÏ qua ®i, kh«ng trë l¹i. Trong chiÕn tranh, thêi c¬ cã thÓ
xuÊt hiÖn trong mét thêi kh¾c ng¾n, tõng ngµy, thËm chÝ tõng giê vµ ng−êi ta
vÝ thêi c¬ ®ã lµ thêi c¬ “ngµn n¨m cã mét” hoÆc thêi c¬ “mét ngµy b»ng hai
m−¬i, thËm chÝ b»ng hµng chôc, hµng tr¨m n¨m”. Trong thêi kú hoµ b×nh hiÖn
nay, trong viÖc bøt ph¸ ®Ó ph¸t triÓn s¸nh vai víi c¸c c−êng quèc n¨m ch©u,
thêi c¬ diÔn ra cã thÓ trong mét kho¶ng thêi gian l©u h¬n nhiÒu so víi thêi kú
chiÕn tranh. Song, ®· gäi lµ thêi c¬, bao giê nã còng ®−îc chÕ ®Þnh trong mét
98
kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, kh«ng ph¶i cø kÐo dµi v« tËn. ChÝnh v× thÕ, trong
hµnh ®éng, nÕu ®Ó vuét mÊt thêi c¬ th× b−íc tiÕn cña mét quèc gia cã thÓ bÞ
tr¶ gi¸, bÞ chËm l¹i, bÞ tôt hËu trong dßng ch¶y chung, thËm chÝ bÞ dõng l¹i
hoÆc bÞ thôt lïi.
§èi víi n−íc ta, sù nghiÖp ®æi míi hiÖn nay ®ang ®øng tr−íc thêi c¬ lín
mµ nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña nã lµ:
Mét, ®Êt n−íc ®ang chñ ®éng, tÝch cùc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong mét
xu thÕ toµn cÇu ho¸ mµ mét vÊn ®Ò quan träng lµ ViÖt Nam gia nhËp WTO –
mét tæ chøc ®−îc coi lµ nÕu lµ thµnh viªn th× n−íc ta sÏ cã c¬ héi gi¶i quyÕt
®−îc vÊn ®Ò mÊu chèt cña viÖc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Võa qua, ViÖt Nam
®−îc bÇu lµ thµnh viªn kh«ng th−êng trùc Héi ®ång B¶o an Liªn Hîp quèc.
Ch¾c ch¾n r»ng, víi viÖc tham gia ngµy cµng nhiÒu vµ tÝch cùc vµo c¸c tæ chøc
quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ WTO, Héi ®ång B¶o an Liªn Hîp Quèc, ViÖt Nam cã
nhiÒu c¬ héi ®Ó bøt lªn, thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch tôt hËu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ
so víi nhiÒu n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
Hai, do nhiÒu nguyªn nh©n, ®Êt n−íc ta ®ang tiÕp tôc æn ®Þnh vÒ nhiÒu
mÆt, trong ®ã cã sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn
tiªn quyÕt, rÊt quý b¸u, t¹o ra m«i tr−êng bªn trong vµ bªn ngoµi ®Ó ®Êt n−íc
®i lªn nhanh h¬n, v÷ng ch¾c h¬n, bëi v× kh«ng Ýt n−íc trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi kh«ng dÔ g× cã ®−îc ®iÒu kiÖn nµy. Chóng ta ph¶i coi nh÷ng hµnh
®éng, dï nhá hay lín, dï cè ý hay kh«ng cè ý, dï xuÊt ph¸t tõ ë trong n−íc
hay ë ngoµi n−íc, dï tõ bÊt kú ng−êi nµo, mµ cã ¶nh h−ëng xÊu ®Õn sù æn
®Þnh chÝnh trÞ ë n−íc ta, th× ®Òu cã h¹i ®Õn sù ph¸t triÓn cña d©n téc.
Ba, h¬n bao giê hÕt, con ng−êi ViÖt Nam ®ang kh¸t khao cèng hiÕn
nh»m ®−a ®Êt n−íc tiÕn nhanh vµ bÒn v÷ng, s¸nh vai víi c¸c c−êng quèc n¨m
ch©u. Chóng ta ®· thÊu chÞu thö th¸ch qua nçi nhôc bÞ n−íc ngoµi ®« hé, nay
nçi nhôc nghÌo hÌn vµ l¹c hËu ®ang chÝch vµo t©m trÝ cña chóng ta, cøa vµo
lßng tù träng cña ng−êi ViÖt Nam, lµm cho chóng ta bÞ tæn th−¬ng. Ch−a bao
giê, ý chÝ v−¬n lªn tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn l¹i m¹nh nh− b©y giê
trong con ng−êi ViÖt Nam.
99
Bèn, t×nh h×nh quèc tÕ, bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n, nh−ng nh×n tæng qu¸t,
ë hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai gÇn, cã nh÷ng thuËn lîi cho sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam. §ã lµ xu thÕ hoµ b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t
triÓn. §ã lµ sù ph¸t triÓn nhanh h¬n rÊt nhiÒu cña khoa häc vµ c«ng nghÖ so
víi tÊt c¶ c¸c thêi kú c¸ch m¹ng kü thuËt tr−íc ®©y, mµ ViÖt Nam lµ n−íc ®i
sau cã thÓ cã lîi thÕ rót ng¾n c¸c b−íc ph¸t triÓn.
VÒ th¸ch thøc, nguy c¬. Th¸ng 1 n¨m 1994, Héi nghÞ toµn quèc gi÷a
nhiÖm kú Kho¸ VII cña §¶ng ta ®· chØ ra bèn th¸ch thøc vµ ®ång thêi còng lµ
bèn nguy c¬ lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nh÷ng n¨m sau ®ã ë n−íc ta:
“Tr−íc m¾t nh©n d©n ta lµ nh÷ng th¸ch thøc lín…Nh÷ng th¸ch thøc lµ: nguy
c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi nhiÒu n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi
do ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, nhÞp ®é t¨ng tr−ëng ch−a cao vµ ch−a v÷ng ch¾c, l¹i
ph¶i ®i lªn trong m«i tr−êng c¹nh tranh gay g¾t; nguy c¬ chÖch h−íng x· héi
chñ nghÜa nÕu kh«ng kh¾c phôc ®−îc nh÷ng lÖch l¹c trong chñ tr−¬ng, chÝnh
s¸ch vµ chØ ®¹o thùc hiÖn; nguy c¬ vÒ n¹n tham nhòng vµ tÖ quan liªu; nguy
c¬ diÔn biÕn hoµ b×nh cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch. C¸c nguy c¬ ®ã cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau, t¸c ®éng lÉn nhau”(24). ViÖc chØ ra bèn nguy c¬ nh− vËy lµ
rÊt chÝnh x¸c. §Õn c¸c §¹i héi sau ®ã, §¶ng ta ®Òu kh¼ng ®Þnh l¹i sù nhËn
®Þnh ®óng ®¾n cña Héi nghÞ nµy.
Nh×n vÒ c¸c mèi t−¬ng t¸c mµ xÐt th× trong bèn nguy c¬ ®ã, cã mét nguy
c¬ thuéc vÒ bªn ngoµi vµ cã ba nguy c¬ thuéc vÒ bªn trong, tøc lµ do nh÷ng
yÕu tè chñ quan.
Nh÷ng th¸ch thøc vµ nguy c¬ trªn trong nh÷ng thËp niªn ®Çu thÕ kû XXI
vÉn t¸c ®éng m¹nh tíi n−íc ta. Cã mét nguy c¬ do bªn ngoµi cã thÓ ®−a l¹i lµ
nguy c¬ diÔn biÕn hoµ b×nh cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch. Nh÷ng thÕ lùc nµy vèn dÜ
tõ tr−íc ®Õn nay lu«n lu«n t×m mäi c¸ch chèng ph¸ §¶ng ta vµ sù nghiÖp c¸ch
m¹ng cña nh©n d©n ta, nay cµng chó t©m lîi dông nh÷ng khã kh¨n, kÓ c¶
nh÷ng yÕu kÐm mµ §¶ng ta gÆp ph¶i, ®Ó ®−a ra nh÷ng biÖn ph¸p võa tinh vi võa tr¾ng trîn lµm suy yÕu vµ tiªu diÖt §¶ng ta.
ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1994, tr. 25.
(24) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII cña §¶ng, Nxb
100
Cã ba nguy c¬ do xuÊt ph¸t tõ bªn trong, ®iÒu mµ §¶ng ta ®· tiÕp nhËn,
®· “tù c¶nh giíi” trªn c¬ së vËn dông quan ®iÓm cña V.I.Lªnin ®Ó ®−a vµo
C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña m×nh n¨m 1991: “Ph¶i phßng vµ chèng ®−îc nh÷ng
nguy c¬ lín: sai lÇm vÒ ®−êng lèi, bÖnh quan liªu vµ sù suy tho¸i, biÕn chÊt
cña c¸n bé, ®¶ng viªn”(25). Héi nghÞ Trung −¬ng 6 (lÇn 2) Kho¸ VIII th¸ng 2
n¨m 1999 ra NghÞ quyÕt sè 10-NQ/TW VÒ mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ cÊp b¸ch
trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng hiÖn nay ®· nhËn ®Þnh r»ng, mét bé phËn
kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, vÒ ®¹o ®øc, lèi
sèng t¹o ra n¹n tham nhòng, tÖ quan liªu. Cã nh÷ng khuyÕt ®iÓm do §¶ng bÊt
cËp vÒ chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, do non yÕu cña bé m¸y, v.v. lµm cho n−íc ta bÞ
tôt hËu ngµy cµng xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi nhiÒu n−íc trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi, thËm chÝ so víi nh÷ng n−íc cã ®iÒu kiÖn t−¬ng tù n−íc ta vµ nh÷ng
n−íc vèn cã ®iÓm xuÊt ph¸t vÒ kinh tÕ b»ng hoÆc kÐm n−íc ta. Nh÷ng yÕu tè
bªn trong vµ bªn ngoµi ®an xen nhau, t¸c ®éng lÉn nhau, thËm chÝ chuyÓn ho¸
cho nhau. §iÓn h×nh nhÊt lµ chóng cã kh¶ n¨ng lµm cho n−íc ta chÖch h−íng
XHCN. Trong c¸c mèi quan hÖ ®an xen nh− vËy th× yÕu tè bªn trong, phÝa chñ
quan cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. NÕu phÝa bªn trong – tøc lµ b¶n th©n §¶ng ta –
m¹nh th× phÝa bªn ngoµi, sù chèng ph¸ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch kh«ng thÓ nµo
lµm cho §¶ng ta suy yÕu vµ tan r·. Ng−îc l¹i, nÕu bªn trong yÕu kÐm, th×, ch¼ng
h¹n, “diÔn biÕn hoµ b×nh” vèn lµ tõ phÝa c¸c thÕ lùc thï ®Þch g©y ra, l¹i x©m nhËp
vµo c¬ thÓ §¶ng vµ rÊt dÔ biÕn thµnh nguy c¬ “tù diÔn biÕn hoµ b×nh”.
ThËt ra, gi÷a th¸ch thøc vµ nguy c¬ cã nh÷ng nÐt kh¸c nhau. Cã thÓ hiÓu
th¸ch thøc lµ nh÷ng ®iÒu mµ chóng ta chÊp nhËn v−ît qua ®Ó tån t¹i vµ ph¸t
triÓn. Cßn nguy c¬ lµ nh÷ng g× c¶n trë, ph¸ ho¹i sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc, nã
®e däa vËn mÖnh cña §¶ng, cña ®Êt n−íc…Vµ, xin nhÊn m¹nh r»ng, gi÷a thêi
c¬, th¸ch thøc, nguy c¬ lu«n ®an xen nhau, t¸c ®éng vµ thËm chÝ chuyÓn ho¸
cho nhau. Cã khi trong thêi c¬ cã th¸ch thøc, nguy c¬, vµ ng−îc l¹i. ThÝ dô
®iÓn h×nh nhÊt lµ viÖc ViÖt Nam khi ®· lµ mét thµnh viªn cña WTO, th× cã thêi
c¬ thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn nhanh trong mét m«i tr−êng c¹nh tranh khèc liÖt,
(25) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: C−¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n−íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, tr.6.
101
nh−ng ®ã còng lµ mét th¸ch thøc cùc lín buéc n−íc ta ph¶i v−ît qua, ®ång
thêi xuÊt hiÖn nguy c¬ sù ®æ vì, rñi ro nÕu ViÖt Nam kh«ng cã ®−êng lèi
®óng, quyÕt s¸ch ®óng, kh«ng cã sù quyÕt t©m, kh«ng cã sù ®ång thuËn,
kh«ng cã ph−¬ng thøc hµnh ®éng phï hîp, v.v.
Thêi c¬, th¸ch thøc, nguy c¬ quyÖn víi nhau, chuyÓn ho¸ cho nhau trong
mét thêi kú, mét giai ®o¹n, thËm chÝ trong cïng mét thêi ®iÓm ®· lµm cho bøc
tranh toµn c¶nh cña mét n−íc ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn rÊt phong phó
vÒ s¾c mµu, vµ do ®ã còng cã thÓ g©y ra cho chóng ta nh×n nhËn c¸c sù vËt vµ
hiÖn t−îng cã kh¸c nhau. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®ang ®Æt cho ViÖt Nam ®øng
tr−íc mét thö th¸ch nghiÖt ng· nhÊt trong nh÷ng n¨m tíi: hoÆc lµ bøt lªn
m¹nh mÏ, tiÕn kÞp b−íc tiÕn chung cña nh©n lo¹i, sím ra khái t×nh tr¹ng kÐm
ph¸t triÓn nh− quyÕt t©m chÝnh trÞ cña §¶ng ta ®· nªu trong §¹i héi X, s¸nh
vai víi nhiÒu n−íc ph¸t triÓn kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, kh«ng ph¶i
cø bÞ xÕp vµo tèp cuèi trong b¶ng tæng s¾p sù ph¸t triÓn trªn thÕ giíi; hoÆc lµ
kh«ng, m·i m·i kh«ng bao giê, nghÜa lµ vÉn cø chÞu c¶nh n»m ë d−íi c¸i l»n
ranh, d−íi c¸i chØ giíi vïng tròng cña sù t¨ng tiÕn cña thÕ giíi.
KÓ tõ Héi nghÞ toµn quèc gi÷a nhiÖm kú Kho¸ VII ®Õn nay, 13 n¨m ®·
tr«i qua. Cã ng−êi cho r»ng, bèn vÊn ®Ò gäi lµ nguy c¬ trªn ®©y ®Õn b©y giê,
sau h¬n 10 n¨m, kh«ng cßn lµ nguy c¬ n÷a mµ lµ ®· thµnh hiÖn thùc.
Chóng ta thÊy r»ng, ngay tõ th¸ng 1-1994, tøc lµ vµo thêi ®iÓm §¶ng ta
häp Héi nghÞ gi÷a nhiÖm kú, t×nh tr¹ng tôt hËu vÒ kinh tÕ cña ViÖt Nam so víi
nhiÒu n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· hiÖn h÷u, mÆc dï tèc ®é t¨ng
tr−ëng GDP cña n−íc ta so víi nhiÒu n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, tuy
ch−a thËt cao vµ v÷ng ch¾c, nh−ng vµo lo¹i kh¸.
T−¬ng tù nh− vËy, ®iÒu mµ §¶ng ta gäi lµ nguy c¬ n¹n tham nhòng vµ tÖ
quan liªu th× chóng ta còng thÊy rÊt râ. Thùc ra, trong lÞch sö §¶ng ta, vÒ vÊn
®Ò nµy, Hå ChÝ Minh trong nhiÒu thêi kú, nhiÒu giai ®o¹n ®· gäi b»ng nh÷ng
côm tõ m¹nh h¬n, v¹ch tªn, chØ mÆt râ h¬n. Hå ChÝ Minh lµ ng−êi ®Çu tiªn
sím chØ ra nh÷ng tiªu cùc trong §¶ng khi §¶ng ®· giµnh ®−îc chÝnh quyÒn.
17 ngµy sau khi n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ra ®êi, Hå ChÝ Minh ®·
102
göi th− cho c¸c ®ång chÝ tØnh NghÖ An chØ ra c¸c khuyÕt ®iÓm trong bé m¸y
§¶ng, chÝnh quyÒn míi. Sau ®ã, Hå ChÝ Minh th−êng xuyªn chØ ra c¸c c¨n
bÖnh vµ c¸ch phßng chèng. Ngay c¶ bµi b¸o nh©n dÞp Kû niÖm 39 n¨m ngµy
thµnh lËp §¶ng - n¨m 1969, n¨m cuèi cïng cña cuéc ®êi m×nh - “N©ng cao
®¹o ®øc c¸ch m¹ng, quÐt s¹ch chñ nghÜa c¸ nh©n”- Hå ChÝ Minh rÊt chó ý tíi
viÖc ng¨n ngõa vµ lo¹i trõ nh÷ng tiªu cùc trong bé m¸y vµ trong ®éi ngò c¸n
bé, ®¶ng viªn, c«ng chøc cña §¶ng vµ chÝnh quyÒn. Trong nh÷ng c¨n bÖnh ®ã,
Hå ChÝ Minh hay ®Ò cËp nhÊt lµ tham «, l·ng phÝ, quan liªu, c¸ nh©n chñ
nghÜa. Hå ChÝ Minh gäi “Mçi chøng bÖnh lµ mét kÎ ®Þch. Mçi kÎ ®Þch bªn
trong lµ mét b¹n ®ång minh cña kÎ ®Þch bªn ngoµi. §Þch bªn ngoµi kh«ng
®¸ng sî. §Þch bªn trong ®¸ng sî h¬n, v× nã ph¸ hoaÞ tõ trong ph¸ ra”(26). Hå
ChÝ Minh cßn chØ râ: ®ã lµ “giÆc néi x©m”, “thø giÆc ë trong lßng”, chóng
n»m ngay trong tæ chøc cña ta ®Ó ph¸ ho¹i ta; nh÷ng ng−êi m¾c ph¶i nh÷ng
c¨n bÖnh ®ã lµ cã téi víi §¶ng, víi nh©n d©n, téi lçi nµy còng nÆng nh− téi
ViÖt gian, mËt th¸m(27). VÊn ®Ò lµ hiÖn nay, trong khi vËn hµnh c¬ chÕ thÞ tr−-
êng ®Þnh h−íng XHCN, nh÷ng “n¹n”, nh÷ng “tÖ”, nh÷ng lo¹i “giÆc néi x©m”
nµy l¹i ph¸t triÓn h¬n tr−íc vµ xu h−íng ngµy cµng nghiªm träng h¬n.
Cßn nguy c¬ diÔn biÕn hoµ b×nh nÕu chØ hiÓu theo nghÜa lµ c¸c thÕ lùc thï
®Þch chèng ph¸ c¸ch m¹ng n−íc ta th× chóng ta biÕt lµ nã lu«n cã trong tÊt c¶
c¸c thêi kú cña c¸ch m¹ng n−íc ta. Cã ch¨ng, ®Ó nh×n nhËn nguy c¬ th× chóng
ta hiÓu r»ng, khi hÖ thèng XHCN kh«ng cßn, c¸c thÕ lùc thï ®Þch ®· dïng
ph−¬ng thøc kh¸c tr−íc ®Ó chèng ph¸ c¸ch m¹ng ViÖt Nam mµ ta gäi lµ “diÔn
biÕn hoµ b×nh”, ®Ó ngÇm chØ r»ng, c¸c thÕ lùc ®ã kh«ng dïng ph−¬ng thøc
chiÕn tranh nh− tr−íc mµ chó träng dïng “chiÕn tranh s¾c mµu”, lµm cho
chóng ta tù suy yÕu tõ bªn trong, nhÊt lµ lµm cho §¶ng ta “tù diÔn biÕn” ®i
®Õn biÕn chÊt, mÊt vai trß l·nh ®¹o ®èi víi ®Êt n−íc.
ChØ cã nguy c¬ chÖch h−íng XHCN lµ theo nghÜa nÕu phßng vµ chèng
kh«ng tèt th× sÏ cã thÓ lµm cho n−íc ta ®i theo con ®−êng kh¸c, kh«ng ph¶i
(26) Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, T. 5, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995, tr. 238-239. (27) Xem Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, T. 6, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995, tr. 484-502.
103
con ®−êng XHCN mµ ViÖt Nam ®ang vµ sÏ tiÕp tôc ®i. Nh−ng, trong v¨n kiÖn
Héi nghÞ gi÷a nhiÖm kú Kho¸ VII, §¶ng ta l¹i ®Ò cËp theo mét khÝa c¹nh: sù
ph¸t triÓn cña n−íc ta sÏ bÞ chÖch h−íng XHCN “nÕu kh«ng kh¾c phôc ®−îc
nh÷ng lÖch l¹c trong chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch vµ chØ ®¹o thùc hiÖn”. Thùc ra,
nguyªn nh©n cña nguy c¬ chÖch h−íng XHCN lµ tæng hîp tõ tÊt c¶ c¸c
nguyªn nh©n c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi, c¶ nguyªn nh©n s©u xa vµ nguyªn
nh©n trùc tiÕp, chø kh«ng chØ lµ tõ sù lÖch l¹c trong chñ tr−¬ng, trong chÝnh
s¸ch vµ trong tæ chøc thùc hiÖn. Bµi häc tõ nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ cña ®Çu
nh÷ng n¨m 90 thÕ kû tr−íc trong §CS Liªn X« ®· cho chóng ta thÊy râ ®iÒu
®ã, nghÜa lµ cã nguyªn nh©n tõ nhiÒu yÕu tè kh¸c, trong ®ã cã c¶ nguyªn nh©n
nhiÒu c¸n bé chñ chèt, kÓ c¶ nhiÒu uû viªn Bé ChÝnh trÞ vµ thËm chÝ c¶ Tæng
BÝ th− biÕn chÊt.
Xin thèng nhÊt mét quy −íc r»ng, nÕu quan niÖm "nguy c¬" lµ c¸i mµ nã
ch−a xÈy ra, c¸i mµ nã cã thÓ ®Õn, th× ngay tõ ®Çu n¨m 1994, bèn vÊn ®Ò trªn
còng kh«ng cßn lµ nguy c¬ n÷a mµ ®· lµ hiÖn thùc råi, tuy møc ®é xÈy ra ch−a
®Õn møc “®Ëm ®Æc” nh− sau nµy.
Do ®ã, nÕu hiÓu "nguy c¬" theo nghÜa nh− thÕ, th× hiÖn nay nguy c¬ lín
nhÊt, nguy c¬ bao trïm, nguy c¬ cña mäi nguy c¬, lµ: nguy c¬ mÊt §¶ng, mÊt
chÕ ®é XHCN mµ chóng ta ®ang x©y dùng, tøc lµ nguy c¬ chóng ta tr−ît khái
con ®−êng ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi CNXH.
Trong lÞch sö §¶ng ta, còng ®· xÈy ra nguy c¬ t−¬ng tù vµ råi chóng ta
®· v−ît qua mét c¸ch ngo¹n môc b»ng sù tµi trÝ cña §¶ng, b»ng sù hy sinh v«
bê bÕn cña biÕt bao chiÕn sÜ céng s¶n, cña nh÷ng ng−êi yªu n−íc, cña khèi ®¹i
®oµn kÕt toµn d©n téc, b»ng sù gióp ®ì, ñng hé cña c¸c n−íc, cña nh©n d©n
tiÕn bé trªn thÕ giíi, v.v.
Cã mÊy thêi kú ghi nhËn ®iÒu nµy.
Thø nhÊt lµ thêi kú 1945-1946, mµ chóng ta vÝ lµ ®Êt n−íc ®øng tr−íc
thö th¸ch "ngh×n c©n treo sîi tãc", khi chÕ ®é d©n chñ céng hoµ cßn non trÎ
®øng tr−íc häa giÆc ngoµi thï trong, t×nh h×nh chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cùc kú
khã kh¨n, nh−ng råi chóng ta ®· v−ît qua, §¶ng vÉn gi÷ vai trß l·nh ®¹o hÖ
104
thèng chÝnh trÞ vµ toµn x· héi (tuy r»ng tõ cuèi n¨m 1945 §¶ng ta tuyªn bè tù
gi¶i t¸n, nh−ng thùc chÊt lµ rót vµo ho¹t ®éng bÝ mËt, th−êng ®−îc gäi lµ
“§oµn thÓ”). ChÕ ®é míi, chÕ ®é d©n chñ nh©n d©n v× môc tiªu CNXH, ®−îc
gi÷ v÷ng.
Thø hai lµ thêi kú chèng Ph¸p t¸i chiÕm 1946-1954, chóng ta gi¶i phãng
®−îc miÒn B¾c vµ miÒn B¾c tiÕp tôc x©y dùng chÕ ®é míi, tiÕp nèi thµnh qu¶
cña C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m.
Thø ba lµ thêi kú chèng Mü (1954-1975), chóng ta kh«ng nh÷ng b¶o vÖ
®−îc chÕ ®é XHCN ë miÒn B¾c, mµ cßn gi¶i phãng ®−îc miÒn Nam, thèng
nhÊt Tæ quèc, ®−a c¶ n−íc qu¸ ®é lªn CNXH.
Thø t− lµ thêi kú tõ 30-4-1975 cho ®Õn nay, ®Êt n−íc ®øng tr−íc thö
th¸ch cùc kú gay g¾t: chiÕn tranh biªn giíi; khñng ho¶ng kinh tÕ-x· héi; sù
cÊm vËn cña Mü; mét sè sai lÇm cña §¶ng ta; thö th¸ch tõ sù sôp ®æ §CS
Liªn X«, c¸c §CS cÇm quyÒn ë §«ng ¢u dÉn ®Õn sù tan r· cña hÖ thèng
XHCN thÕ giíi, CNXH l©m vµo tho¸i trµo, v.v. Nh−ng råi §¶ng vµ nh©n d©n
ta còng ®· v−ît qua ®−îc nh÷ng th¸ch thøc lín ®ã. §¶ng ta vÉn v÷ng vµng,
®−îc t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña m×nh tr−íc nh÷ng khã
kh¨n, thö th¸ch; con ®−êng ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi CNXH vÉn tiÕp tôc
®−îc kh¼ng ®Þnh.
Thø n¨m lµ thêi kú b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, chóng ta b¾t
®Çu ®øng tr−íc th¸ch thøc míi, vµ nguy c¬ nh− trªn ®· ®Ò cËp.
3.1.1.2. BiÓu hiÖn míi cña thêi c¬, th¸ch thøc, nguy c¬ lÇn nµy
Thêi c¬ trong giai ®o¹n míi, mµ cã ng−êi ®· gäi lµ §æi míi II, cã
nh÷ng néi dung tiÕp nèi giai ®o¹n tr−íc, nh−ng cã nh÷ng biÓu hiÖn míi.
§ã lµ n−íc ta b−íc vµo mét m«i tr−êng réng më h¬n nh− con tµu tõ
s«ng ®i ra ®¹i d−¬ng, mµ biÓu hiÖn râ nÐt nhÊt trong “s©n ch¬i” héi nhËp kinh
tÕ quèc tÕ cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ lµ n−íc ta gia nhËp WTO. ë m«i tr−êng
réng lín nµy, mäi n¨ng lùc cã thÓ ®−îc ph¸t huy trong c¸c mèi quan hÖ mµ ë
®ã cuéc sèng sÏ d¹y b¶o chóng ta ph¶i tiÕn b−íc nh− thÕ nµo. Víi m«i tr−êng
nh− thÕ, ch¾c ch¾n n−íc ta sÏ bøt ph¸ lªn theo tèc ®é nhanh, chø kh«ng thÓ
b−íc ®i theo nh÷ng b−íc tuÇn tù.
105
§ã lµ sau 20 n¨m tiÕn hµnh ®æi míi, thÕ vµ lùc cña n−íc ta ®· m¹nh lªn
nhiÒu. C¸i m¹nh lªn ë ®©y kh«ng chØ biÓu hiÖn ë tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP hµng
n¨m vµo lo¹i cao thø hai ë ch©u ¸ sau Trung Quèc, kh«ng nh÷ng ë c¸c chØ sè
ph¸t triÓn kh¸c trong hÖ thèng tÝnh to¸n quèc tÕ, v.v. mµ cßn lµ ë tr×nh ®é, ë t−
duy b¾t nhÞp kÞp víi t− duy ph¸t triÓn cña thÕ giíi.
C¸i míi trong biÓu hiÖn thêi c¬ lÇn nµy lµ n−íc ta ®· t¹o ®−îc cho chÝnh
m×nh c¸i ®µ ®i lªn nhanh h¬n, nã cã xung lùc néi t¹i ngay tõ lùc l−îng tiªn
phong l·nh ®¹o lµ §CS ViÖt Nam tá râ quyÕt t©m ®−a ®Êt n−íc tho¸t khái nçi
nhôc nghÌo nµn, l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn.
Ba yÕu tè thêi, thÕ vµ lùc ®ang ®an xen nhau. Thêi do thÕ vµ lùc ®−a l¹i.
ThÕ vµ lùc t¸c ®éng thóc ®Èy thêi mau xuÊt hiÖn. ChÝnh lµ vµo thêi kú nµy trë
®i, cã thÓ trong kho¶ng 5 – 10 n¨m, n−íc ta héi ®ñ nhÊt c¶ ba yÕu tè thêi, thÕ
vµ lùc trªn con ®−êng ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Bá lì thêi c¬ trong
kho¶ng thêi gian nµy lµ n−íc ta tù huû bá c¸i thÕ ph¸t triÓn vµ nh− vËy n−íc ta
kh«ng thÓ nµo v−¬n lªn lªn ®−îc n÷a, ®µnh an phËn lu«n lu«n tôt hËu, cam
chÞu ®øng tèp ®éi sæ cña b¶ng tæng s¾p h»ng n¨m trong chØ sè ph¸t triÓn cña
thÕ giíi.
Th¸ch thøc, nguy c¬ trong ®iÒu kiÖn míi còng n»m chÝnh ngay trong c¶
thêi c¬. Khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ n»m ë dßng xo¸y cña toµn cÇu ho¸
(hiÖn nay lµ toµn cÇu ho¸ t− b¶n chñ nghÜa), n−íc ta bÞ chÕ ®Þnh trong “luËt
ch¬i” quèc tÕ ®· ®Þnh s½n, mµ chóng ta kh«ng cã quyÒn söa. ViÖc ®µm ph¸n
®Ó gia nhËp WTO trong thêi gian qua cña n−íc ta cho chóng ta thÊy rÊt râ
®iÒu ®ã. Ho¹t ®éng cña n−íc ta trong m«i tr−êng quèc tÕ sÏ diÔn ra trong hoµn
c¶nh c¹nh tranh gay g¾t, nghiÖt ng·, quyÕt liÖt gÊp béi so víi tr−íc ®©y, rÊt cã
thÓ møc ®é vµ hÖ sè rñi ro sÏ rÊt lín vµ dµy h¬n. Chóng ta chÊp nhËn v−ît qua
th¸ch thøc, nguy c¬ còng tøc lµ ®ßi hái n¨ng lùc t− duy, b¶n lÜnh chÝnh trÞ ph¶i
cã sù næi tréi so víi thêi kú 20 n¨m ®æi míi võa qua.
Trªn ®©y lµ nh÷ng biÓu hiÖn míi cña th¸ch thøc, nguy c¬, chñ yÕu lµ
nh×n tõ bªn ngoµi. Víi tÊt c¶ sù tØnh t¸o, chóng ta thÊy nguy c¬ tõ bªn trong cã
khi l¹i lín h¬n nhiÒu. §¸ng l−u ý nhÊt lµ nguy c¬ §¶ng ta bÞ ch×m s©u h¬n vµo
106
t×nh tr¹ng suy tho¸i. Nh÷ng biÓu hiÖn suy tho¸i cña §¶ng cã nhiÒu, nh−ng cã
thÓ thÊy râ nhÊt lµ ë nh÷ng ®iÓm sau ®©y:
- Sù gia t¨ng c¶ vÒ møc ®é, ph¹m vi, sè l−îng cña suy tho¸i ®¹o ®øc, lèi
sèng trong c¸n bé, ®¶ng viªn, kÓ c¶ mét sè c¸n bé cao cÊp. Trong nhiÖm kú
§¹i héi IX, cã gÇn 4 v¹n ®¶ng viªn bÞ thi hµnh kû luËt, trong ®ã sè c¸n bé cao
cÊp do Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− qu¶n lý lµ 114 ng−êi, 12 ñy viªn Trung −¬ng
§¶ng (ChØ riªng vô ¸n Tr−¬ng V¨n Cam ®· cã 17 ®¶ng viªn bÞ ph¹t tï, trong
®ã cã c¶ nh÷ng ng−êi gi÷ vÞ trÝ then chèt trong c¬ quan ®iÒu tra cña c«ng an,
cña b¸o chÝ, c¶ mét sè ñy viªn Trung −¬ng §¶ng, c¶ cÊp t−íng. Vô PMU 18
vµ Bé Giao th«ng vËn t¶i b−íc ®Çu ®· dÉn ®Õn Bé tr−ëng ph¶i tõ chøc vµ Thø tr−ëng bÞ khëi tè, bÞ b¾t t¹m giam chê ngµy xÐt xö)(28). Møc ®é tiªu cùc trong
®iÓm nµy t¨ng lªn ®¸ng kÓ, tr−íc kia chØ lµ ®¬n lÎ, “¨n c¾p vÆt”, “bít xÐn”
nh−ng nay diÔn ra víi nhiÒu thñ ®o¹n tinh vi, cã tæ chøc chÆt chÏ, mãc nèi
ch»ng chÞt trªn-d−íi, trong-ngoµi ®Ó trôc lîi…
- Sù gia t¨ng cña c¬ héi chñ nghÜa ë trong §¶ng. Theo lêi ph¸t biÓu cña
«ng Vò Quèc Hïng, Phã tr−ëng Ban Néi chÝnh Trung −¬ng §¶ng, t¹i diÔn ®µn
§¹i héi X cña §¶ng (4-2006) th× trong B¸o c¸o tr×nh Héi nghÞ Trung −¬ng 6
(lÇn 2) Kho¸ VIII, Bé ChÝnh trÞ ®Ò cËp ®Õn 5 kiÓu ch¹y (1. Ch¹y chøc tr−íc
khi bÇu cö; 2. Ch¹y quyÒn tr−íc khi bæ nhiÖm, thuyªn chuyÓn c¸n bé; 3. Ch¹y
chç, t×m chç “th¬m”, chç “ngon”, chç kiÕm ®−îc nhiÒu lîi (cho b¶n th©n vµ
cho c¶ ng−êi nhµ); 4. Ch¹y lîi khi ph©n chia ng©n s¸ch, xÐt duyÖt dù ¸n ®Çu
t−, giao thÇu, tÝnh thuÕ, xÐt duyÖt ®Ò tµi nghiªn cøu…; 5. Ch¹y téi cho b¶n th©n, cho ng−êi th©n, cã tr−êng hîp cho c¶ nh÷ng tªn téi ph¹m)(29). Thùc tÕ
hiÖn nay kh«ng chØ bã hÑp vµo 5 kiÓu “ch¹y” ®ã mµ lµ rÊt nhiÒu kiÓu ch¹y.
Mét sè vô tiªu cùc lín xÈy ra võa qua ë trong bé m¸y §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ®·
cho chóng ta thÊy nh÷ng tö huyÖt tõ sù yÕu kÐm cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng
trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng.
- Sù gia t¨ng cña bÖnh quan liªu; nãi nhiÒu lµm Ýt, nãi mµ kh«ng lµm, nãi
mét ®»ng, lµm mét nÎo; thÝch nghe thµnh tÝch, ng¹i nghe sù thËt trong mét bé
(28) Sè liÖu lÊy tõ www.vnn.vn, 16:22, ngµy 20-4-2006. (29) Nguån: www.vnn.vn, 16:22, ngµy 20-4-2006.
107
phËn kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn. HËu qu¶ tai h¹i cña nh÷ng c¨n bÖnh nµy
®· râ, nã lµm cho nhiÒu chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch kh«ng phï hîp víi thùc tÕ;
t×nh tr¹ng v« tr¸ch nhiÖm, bu«ng láng qu¶n lý x¶y ra kh«ng Ýt, thËm chÝ mét
sè tæ chøc §¶ng bÞ tª liÖt.
- Quèc n¹n tham nhòng, l·ng phÝ, c¸ nh©n chñ nghÜa kh«ng nh÷ng kh«ng
gi¶m mµ cßn ®ang diÔn ra nghiªm träng h¬n, phøc t¹p h¬n. Tham nhòng, l·ng
phÝ, c¸ nh©n chñ nghÜa ®· x©m nhËp vµo c¬ thÓ §¶ng, Nhµ n−íc ta cã tÝnh hÖ
thèng cña bé m¸y, l©u dÇn ®· nghiªm träng tíi møc cµng nãi nhiÒu, cµng h«
hµo chèng nhiÒu th× tiªu cùc cµng phøc t¹p h¬n. Ch−a bao giê mµ søc tù ®Ò
kh¸ng trong c¬ thÓ §¶ng cã nh÷ng biÓu hiÖn non kÐm ®¸ng b¸o ®éng nh−
trong thêi gian gÇn ®©y. Còng trªn diÔn ®µn cña §¹i héi, ®¹i biÓu NguyÔn
§×nh Bin nhÊn m¹nh: nÕu kh«ng gi¶i quyÕt tèt nh÷ng c¨n bÖnh ®ã “th× sù nghiÖp cña chóng ta sÏ tù tiªu tan”(30).
§Êt n−íc ta ®ang ®øng tr−íc mét thö th¸ch, nguy c¬ liªn quan trùc tiÕp ®Õn
sù tån vong cña chÕ ®é chÝnh trÞ XHCN mµ chóng ta ®· x©y dùng trong h¬n 60
n¨m nay, chø kh«ng dõng ë møc lµ nh÷ng th¸ch thøc, nguy c¬ ®ã chØ k×m h·m
sù ph¸t triÓn. ViÖc t×m mäi c¸ch v−ît qua thö th¸ch, ®Ò phßng, ng¨n chÆn vµ triÖt
tiªu nguy c¬ còng lµ mét yªu cÇu cña n¾m thêi c¬. NÕu kh«ng nh− thÕ th× ch¼ng
nh÷ng thêi c¬ bÞ vuét mÊt mµ cßn mäi thµnh qu¶ c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ta ®·
giµnh ®−îc trong hµng chôc n¨m sÏ bÞ ®æ xuèng s«ng xuèng biÓn.
Thêi c¬ lµ sù tæng hîp c¶ nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan lÉn chñ quan. Nh−ng,
thêi c¬ còng rÊt kþ víi nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n nµo thô ®éng. ChØ cã ch¹y ®ua
mét c¸ch tÝch cùc víi thêi gian, biÕt bøt ph¸, v−ît qua chÝnh m×nh, th× míi
n¾m b¾t ®−îc nã.
3.1.2. Lu«n lu«n tù ®æi míi, tù chØnh ®èn b¶n th©n m×nh, t¨ng c−êng
gi¸m s¸t néi bé trong ®iÒu kiÖn míi
3.1.2.1. VÒ tù ®æi míi, chØnh ®èn §¶ng
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®ang tån t¹i vµ ho¹t ®éng ë thËp kû ®Çu tiªn
cña thÕ kû XXI, nghÜa lµ ®ang ®øng tr−íc sù biÕn ®éng lín trong b−íc tiÕn cña
nh©n lo¹i vµ cña chÝnh b¶n th©n t×nh h×nh trong n−íc.
(30) Nguån: dantri.com.vn, thø n¨m, ngµy 20-4-2006, 4:09 PM.
108
Hå ChÝ Minh cho r»ng, vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ
mét tÊt yÕu lÞch sö. Nh−ng, vai trß l·nh ®¹o ®ã kh«ng tù nhiªn mµ cã, kh«ng
ph¶i cø tù nhËn mµ ®−îc. §ã lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh vËn ®éng cña lÞch
sö, ®−îc thùc tÕ chøng minh lµ hoµn toµn hîp quy luËt chø kh«ng nh− nh÷ng
ng−êi thiÕu thiÖn chÝ víi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam th−êng hay tuyªn truyÒn
r»ng sù ra ®êi cña §¶ng lµ do sù thóc Ðp tõ bªn ngoµi, tøc lµ §¶ng ra ®êi
kh«ng lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña hoµn c¶nh ViÖt Nam. Hä cßn cho r»ng, §¶ng
giµnh chÝnh quyÒn trong C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m lµ do c−íp c«ng søc cña nh©n
d©n, r»ng, trong sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam
kh«ng ®−a lÞch sö tiÕn lªn mµ tr¸i l¹i k×m h·m b−íc ph¸t triÓn cña lÞch sö,
r»ng, nh©n d©n kh«ng tin vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng, v.v.
Hå ChÝ Minh còng chØ râ r»ng, §¶ng sÏ kh«ng thÓ lµm trßn nhiÖm vô,
kh«ng thÓ ®ãng vai trß l·nh ®¹o ®−îc n÷a, nÕu §¶ng bÞ suy yÕu. Ng−êi viÕt:
“Mét d©n téc, mét ®¶ng vµ mçi con ng−êi, ngµy h«m qua lµ vÜ ®¹i, cã søc hÊp
dÉn lín, kh«ng nhÊt ®Þnh h«m nay vµ ngµy mai vÉn ®−îc mäi ng−êi yªu mÕn
vµ ca ngîi, nÕu lßng d¹ kh«ng trong s¸ng n÷a, nÕu sa vµo chñ nghÜa c¸ nh©n”(31). ChÝnh v× vËy, muèn ®Ó cho §¶ng lu«n lu«n lµm trßn tr¸ch nhiÖm
l·nh ®¹o th× §¶ng ph¶i lu«n lu«n tù ®æi míi, tù chØnh ®èn. Hai qu¸ tr×nh nµy
®Òu lµ tÊt yÕu nh− nhau.
ThËt vËy, yªu cÇu l·nh ®¹o sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña §¶ng ngµy cµng
cao, nhÊt lµ trong thêi kú hiÖn nay. T×nh h×nh hiÖn nay vµ trong nhiÒu thËp kû
sau n÷a, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cßn ®øng tr−íc t×nh h×nh sau ®©y:
- HÖ thèng x· héi chñ nghÜa kh«ng cßn, phong trµo céng s¶n vµ c«ng
nh©n quèc tÕ cßn tiÕp tôc l©m vµo khñng ho¶ng, c¸c ®¶ng céng s¶n trªn thÕ
giíi ®ang cã sù ph©n ho¸. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ x©y dùng ®¶ng
céng s¶n ®ang ®øng tr−íc nh÷ng thö th¸ch nghiÖt ng·.
- C¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang vµ sÏ tiÕn nh÷ng b−íc khæng
lå cã ¶nh h−ëng cùc kú to lín tíi mäi ho¹t ®éng x· héi. ThÕ giíi ®ang toµn
cÇu ho¸, vßng xo¸y toµn cÇu ho¸ lµm cho nh÷ng vÊn ®Ò vÒ vai trß l·nh ®¹o cña
®¶ng céng s¶n cµng ®øng tr−íc thö th¸ch lín ch−a tõng cã. Trung Quèc,
Cuba... - lµ nh÷ng n−íc cã §¶ng Céng s¶n cÇm quyÒn - ®ang cã nhiÒu biÓu
(31) Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, T.12, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1996, tr.557-558.
109
hiÖn kh¸c nhau c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ vÊn ®Ò ®¶ng céng s¶n, ngay c¶
trªn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n.
- §Êt n−íc ta ®ang x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi
chñ nghÜa, nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra c¶ vÒ mÆt lý luËn - thùc tiÔn ch−a cã lêi gi¶i
®¸p, trong ®ã cã c¶ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ §¶ng. T×nh h×nh thùc tÕ cã v« vµn
nh÷ng vÊn ®Ò míi, trong khi ®ã nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn l¹i cÇn ®−îc bæ sung,
lµm s¸ng tá nh−ng chóng ta cßn lóng tóng.
- Trong §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, vÉn cßn nhiÒu tiªu cùc, thËm chÝ cã
nh÷ng mÆt rÊt nghiªm träng. ChØ cÇn hÖ thèng ho¸ l¹i phÇn ®¸nh gi¸ nh÷ng
tiªu cùc trong §¶ng ta tõ c¸c nghÞ quyÕt héi nghÞ Trung −¬ng, nghÞ quyÕt ®¹i
héi §¶ng...th× chóng ta thÊy rÊt nghiªm träng. NhiÒu tiªu cùc thËm chÝ cßn cã
chiÒu h−íng ngµy cµng trÇm träng h¬n. TÊt c¶ nh÷ng tiªu cùc ®ã n»m trong
mét c¸i khung chung t¹o ra nguy c¬ lµ §¶ng tho¸i ho¸, biÕn chÊt, ®ã lµ nh÷ng
biÓu hiÖn nh− Hå ChÝ Minh ®· c¶nh b¸o lµ "kh«ng nhÊt ®Þnh h«m nay vµ ngµy
mai vÉn ®−îc mäi ng−êi yªu mÕn vµ ca ngîi, nÕu lßng d¹ kh«ng trong s¸ng
n÷a, nÕu sa vµo chñ nghÜa c¸ nh©n”.
TÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu trªn ®©y ®ang vµ sÏ ®Æt ra cho §¶ng
Céng s¶n ViÖt Nam tr−íc sù thö th¸ch lín ch−a tõng cã: viÖc tù ®æi míi, tù
chØnh ®èn vèn lµ c«ng viÖc th−êng xuyªn cña b¶n th©n §¶ng th× trong sù
nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc, nhÊt lµ trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc §¶ng cµng cÇn tiÕn hµnh mét c¸ch rèt r¸o h¬n nhiÒu.
Kh«ng th−êng xuyªn tù ®æi míi, tù chØnh ®èn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng giai
®o¹n ®Æc biÖt nh− hiÖn nay th× §¶ng sÏ ®i ®Õn sôp ®æ. §©y lµ lêi c¶nh b¸o cã
c¨n cø, cã c¶ bµi häc ph¶n c¶nh cña Liªn X« vµ c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa
§«ng ¢u tr−íc ®©y chØ râ. Trong Di chóc, Hå ChÝ Minh bµy tá mong muèn
r»ng, sau khi cuéc chèng Mü, cøu n−íc cña nh©n d©n ta giµnh ®−îc th¾ng lîi,
"viÖc cÇn ph¶i lµm tr−íc tiªn lµ chØnh ®èn l¹i §¶ng". Nh−ng trªn thùc tÕ, §¶ng
ch−a lµm ®−îc, do ®ã, viÖc ch−a chó ý ®Õn chØnh ®èn §¶ng sau chiÕn tranh lµ
mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ-x· héi kho¶ng 10
n¨m tõ n¨m 1975 trë ®i.
110
3.1.2.2. Dự báo nhân tố thuận lợi, khó khăn ảnh hưởng đến công tác
giám sát trong Đảng
Cùng với kiểm tra, giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của
Đảng. Do tính chất của công tác giám sát cần mang tính chủ động phòng
ngừa, nhắc nhở, không để khuyết điểm trở thành vi phạm, không để vi phạm
nhỏ trở thành vi phạm lớn, không để đảng viên vi phạm rồi mới xem xét, xử
lý kỷ luật. Nghị quyết Đại hội X của Đảng khẳng định: “Tăng cường công tác
kiểm tra, giám sát với nhận thức và yêu cầu mới: công tác kiểm tra, giám sát
phải góp phần phát hiện và khắc phục được những khuyết điểm, thiếu sót khi
mới manh nha; bên cạnh việc tiếp tục thực hiện kiểm tra tổ chức và cá nhân
đảng viên có dấu hiệu vi phạm, phải tăng cường chủ động giám sát, kiểm tra
về phẩm chất đạo đức và kết quả thực hiện nhiệm vụ của tổ chức đảng, cán
bộ, đảng viên, về nhận thức và chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước và việc chấp hành Điều lệ Đảng. Coi trọng kiểm tra, phát hiện nhân tố tích cực”(32).
Trong giai đoạn hiện nay, sự lãnh đạo của Đảng đối với công cuộc đổi
mới, lãnh đạo nhân dân cả nước xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN vừa có
những thuận lợi vừa có những thách thức, khó khăn rất lớn. Đặc biệt những
năm gần đây, tình hình thế giới và trong nước có những biến đổi nhanh
chóng, ngày càng phức tạp, khó lường, đòi hỏi phải làm tốt hơn nữa công tác
dự báo trên các lĩnh vực để mỗi cấp uỷ đảng chủ động có những quyết sách
với hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất. Thực tế lịch sử gần 80 năm qua của
Đảng ta đã chứng minh việc dự báo những nhân tố ảnh hưởng đó có vai trò
quan trọng đối với việc tổ chức thực hiện các chức năng lãnh đạo, phương
pháp lãnh đạo của Đảng. Là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng,
giám sát trong Đảng cũng chịu ảnh hưởng của những thuận lợi, khó khăn chung
đó. Trong những năm đầu của thế kỷ XXI, có thể dự báo những khó khăn, thuận
lợi chủ yếu có tác động đến công tác giám sát trong Đảng như sau:
(32) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị Quốc gia, H, 2006, tr. 302.
111
- Những nhân tố thuận lợi
Thứ nhất, sau 20 năm đổi mới, Đại hội X của Đảng chính thức khẳng
định giám sát là một nội dung lãnh đạo quan trọng, được tiến hành thường
xuyên và có mối quan hệ chặt chẽ với công tác kiểm tra. Từ chủ trương này,
các cấp uỷ đảng và đảng viên tiếp tục quán triệt sâu rộng về vị trí, vai trò của
công tác giám sát và tổ chức thực hiện tốt hơn, hiệu quả hơn trong thực tiễn.
Bên cạnh đó, xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ giám sát đã được ghi nhận
trong Điều lệ Đảng, hệ thống tổ chức của UBKT các cấp sẽ được hoàn thiện.
Trong đó, bộ máy tổ chức với chức năng, nhiệm vụ sẽ được xây dựng, kiện
toàn đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra và giám sát. Đây là nhân tố quyết
định hiệu quả công tác giám sát của Đảng trong những năm tiếp theo. Hơn
nữa, Quyết định số 25-QĐ/TW ngày 24/11/2006 của Bộ Chính trị ban hành
Hướng dẫn thực hiện các quy định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật
của Đảng trong Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng khoá X, quy định
cụ thể về Cơ cấu tổ chức và số lượng uỷ viên uỷ ban kiểm tra từ Trung ương
đến cơ sở. Trong đó, quy định cụ thể về uỷ viên chuyên trách (chủ nhiệm, 2
hoặc 3 phó chủ nhiệm và một số uỷ viên. Trong đó, 1 uỷ viên ban thường vụ
cấp uỷ làm chủ nhiệm và một cấp uỷ viên làm phó chủ nhiệm thường trực) và
uỷ viên kiêm chức (trưởng ban hoặc phó trưởng ban tổ chức của cấp uỷ là cấp
uỷ viên và chánh thanh tra cùng cấp). Hội nghị Trung ương Năm khóa X
(tháng 7-2007) về Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đã xác
định 03 mục tiêu cần đạt được, 05 quan điểm chỉ đạo và 05 nhóm nhiệm vụ
cần thực hiện của công tác kiểm tra, giám sát trong Đảng hiện nay. Đi kèm
với Nghị quyết là các Hướng dẫn số 03-HD/KTTW “Thực hiện công tác giám
sát của các ban của cấp ủy các cấp”; Hướng dẫn số 04-HD/KTTW “Thực
hiện công tác giám sát của UBKT các cấp”; Hướng dẫn số 05/KTTW “Thực
hiện công tác giám sát của cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy các cấp”; Hướng
dẫn số 06/KTTW “Thực hiện công tác giám sát của chi bộ”. Đây là những cơ
sở pháp lý quan trọng để các cấp uỷ đảng nhanh chóng kiện toàn tổ chức bộ
máy của UBKT cấp mình, nhanh chóng thực hiện nhiệm vụ giám sát tổ chức
đảng và đảng viên theo quy định của Điều lệ Đảng.
112
Hai là, cùng với sự phát triển về kinh tế - xã hội của đất nước sau hơn 20
năm đổi mới, dân trí được nâng lên một bước. Đó là một nhân tố có ảnh
hưởng không nhỏ đến công tác giám sát của Đảng bởi vì khi dân trí cao hơn,
đông đảo nhân dân tích cực quan tâm đến tình hình chính trị nói chung, quan
tâm đến tổ chức và hoạt động của toàn bộ hoạt động của các tổ chức trong hệ
thống chính trị, của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Thực hiện quyền làm chủ của
mình, nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, tích cực
giám sát hoạt động của cán bộ và đảng viên. Kết quả giám sát của quần chúng
nhân dân có thể hỗ trợ cho công tác giám sát trong Đảng thuận lợi hơn, hiệu
quả hơn.
Ba là, các tổ chức chính trị - xã hội tăng cường thực hiện chức năng
giám sát và phản biện xã hội đối với các chủ trương, chính sách lớn của
Đảng và Nhà nước. Trong đó, tích cực giám sát tổ chức và hoạt động của các
tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị không chỉ góp
phần hỗ trợ công tác giám sát của các tổ chức đảng mà còn nâng cao ý thức,
trách nhiệm của đội ngũ cán bộ thực hiện công tác kiểm tra, giám sát.
Với sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác xây
dựng Đảng nói chung, công tác phản biện chủ trương, chính sách của Đảng và
chính quyền các cấp, nhất là ở cơ sở và tăng cường giám sát các hoạt động
của đội ngũ cán bộ, đảng viên, đòi hỏi phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo của các
cấp uỷ đảng và sự phối hợp hoạt động của các cơ quan tham mưu của Đảng,
trong đó có uỷ ban kiểm tra các cấp. Có thể nói, đây là một động lực quan
trọng thúc đẩy công tác giám sát trong Đảng trong thời gian tới sẽ thiết thực
hơn, hiệu quả hơn trong thực tiễn.
- Những nhân tố khó khăn
Một là, trong nền kinh tế thị trường, quan hệ giữa con người và con
người ngày càng phong phú, phức tạp hơn. Nhất là, các mối quan hệ của
những cán bộ, đảng viên có chức, có quyền, quan hệ đồng chí ngày càng bị
chức vụ, quyền lực, tiền bạc chi phối mạnh mẽ. Họ không chỉ có quan hệ với
các tổ chức, cá nhân trong nước mà còn có quan hệ với các tổ chức, cá nhân
113
nước ngoài. Tuy nhiên, không phải có nhiều mối quan hệ là không tốt. Thế
nhưng, với mối quan hệ phong phú, đa dạng và phức tạp ấy, đặt ra những yêu
cầu với những khó khăn, thách thức ngày càng lớn trong việc giám sát các
mặt công tác, phẩm chất chính trị, đạo đức của cán bộ, đảng viên.
Hai là, trong những năm gần đây, tình hình tội phạm có xu hướng
mang tính quốc tế. Đối với những cán bộ, đảng viên tha hoá vi phạm pháp
luật, đi ngược lại lợi ích của quốc gia, dân tộc thường có sự hà hơi, tiếp sức
của các thế lực thù địch với những âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo
quyệt. Chính vì vậy, đây cũng là nhân tố thách thức lớn đối với công tác giám
sát trong Đảng. Mỗi năm, có hàng chục ngàn lượt cán bộ, đảng viên đi nước
ngoài với nhiều lý do khác nhau (đi công tác theo chức năng, nhiệm vụ; đi
thăm quan, du lịch, đi thăm thân…), đồng thời họ cũng tiếp xúc, làm việc với
nhiều tổ chức, cá nhân nước ngoài. Không phải mọi trường hợp tổ chức đảng
đều có thể nắm rõ một cách kịp thời. Điều đó đồng nghĩa rằng, công tác giám
sát các hoạt động của cán bộ, đảng viên gặp không ít khó khăn.
Ba là, sự phát triển như vũ bão của khoa học - công nghệ, một mặt
đang đem lại cho sự phát triển kinh tế - xã hội có những bước nhảy vọt, hỗ trợ
một cách đắc lực cho công tác quản lý cán bộ, đảng viên; mặt khác, cũng là
một nhân tố gây bất lợi cho công tác giám sát của Đảng. Bởi vì, với sự hỗ trợ
của phương tiện thông tin hiện đại, một số cán bộ, đảng viên dễ dàng thực
hiện hành vi vi phạm pháp luật và Điều lệ Đảng bằng việc chỉ đạo cho nhóm
tội phạm qua phương tiện thông tin như điện thoại, internet… Nhiều trường
hợp phạm tội vô cùng tinh vi, xảo quyệt, rất khó giám sát, buộc tội, kỷ luật
được họ.
Bốn là, trình độ của đội ngũ cán bộ thực hiện công tác giám sát chưa
theo kịp với sự phát triển của xã hội và chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng
cao của công tác giám sát trong Đảng. Giám sát là một nội dung tương đối
rộng, đòi hỏi đội ngũ cán bộ của cơ quan giám sát không những có bản lĩnh
chính trị vững vàng, có trách nhiệm cao đối với nhiệm vụ được giao mà còn
đòi hỏi phải có trình độ, năng lực chuyên môn sâu về lĩnh vực được giao giám
114
sát. Để có được trình độ đó nếu chỉ được đào tạo lý thuyết tại các trường thì
chưa đủ. Nghĩa là muốn giám sát ai, giám sát công việc gì thì người giám sát
phải có sự am hiểu về đối tượng giám sát, nội dung giám sát - những kiến
thức này cần phải có thời gian chuẩn bị, cần phải được tìm hiểu trong thực
tiễn công tác. Do vậy, trong những năm tới, việc đào tạo, bồi dưỡng để nâng
cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ thực hiện công tác
kiểm tra, giám sát nói chung phải được quan tâm của các cấp uỷ đảng và ý
thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ này. Nếu không công tác giám sát trong
Đảng sẽ không tránh khỏi tính hình thức, kém hiệu quả và không đáp ứng
được yêu cầu đặt ra đối với công tác giám sát trong thời gian tiếp theo.
Năm là, trong công cuộc đổi mới kinh tế, hầu như ở đâu cũng đều có vi
phạm với mức độ khác nhau, nhất là trong công tác quản lý và sử dụng đất
đai, xây dựng cơ bản, thực hiện các chương trình quốc gia, chi tiêu ngân sách,
sử dụng tài chính của các doanh nghiệp nhà nước, trích lập và sử dụng quỹ ở
cơ quan, đoàn thể, cơ quan tư pháp... Tình trạng thiếu tính chiến đấu, dân chủ
hình thức, hữu khuynh, né tránh, bao che, giấu giếm vi phạm, sợ ảnh hưởng
đến thành tích của đơn vị, sợ mất cán bộ còn khá phổ biến. Đây là những vấn
đề mà công tác giám sát trong Đảng cần lưu ý để khắc phục.
- Dự báo xu hướng biến động về giám sát trong Đảng thời gian tới
Xuất phát từ vị trí, vai trò của công tác giám sát trong Đảng đối với sự
lãnh đạo của Đảng và với công tác xây dựng Đảng, dự báo công tác giám sát
trong Đảng những năm tới sẽ vận động và phát triển theo xu hướng sau:
- Nhận thức về công tác giám sát trong Đảng ngày càng sâu sắc hơn, do
đó sẽ ngày càng được coi trọng hơn và sẽ khẳng định được vị trí, tầm quan
trọng của nó trong sự lãnh đạo của Đảng và trong công tác xây dựng Đảng.
- Việc nghiên cứu về công tác giám sát trong Đảng sẽ tiếp tục được đẩy
mạnh nhằm làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở
đó, Trung ương sẽ có những quy định cụ thể hơn về chế độ trách nhiệm đối
với công tác giám sát của các tổ chức đảng, cấp ủy đảng và UBKT các cấp.
Kết quả việc thực hiện công tác giám sát sẽ trở thành một trong những tiêu chí
115
quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của các tổ chức đảng, là
cơ sở để đánh giá, phân loại tổ chức đảng.
- Kỷ cương, kỷ luật của Đảng sẽ ngày càng được tăng cường, cuộc vận
động đổi mới, chỉnh đốn Đảng tiếp tục được đẩy mạnh. Nội dung giám sát sẽ
sâu, rộng hơn. Cơ chế tham gia giám sát tổ chức đảng và đảng viên của quần
chúng nhân dân sẽ được bổ sung, hoàn thiện.
- Vai trò của các cơ quan kiểm tra Đảng ngày càng được coi trọng và sẽ
được củng cố, tăng cường ở tất cả các cấp theo hướng:
+ Giữ nguyên về hệ thống tổ chức như hiện nay nhưng sẽ được tăng
thêm về biên chế.
+ Tăng thêm trách nhiệm và thẩm quyền của UBKT các cấp.
+ Đội ngũ cán bộ, chuyên viên làm công tác giám sát sẽ được tuyển
chọn ngày càng chặt chẽ hơn; yêu cầu về đạo đức, lối sống và chuyên môn
nghiệp vụ sẽ ngày càng cao (nhu cầu nghiên cứu, đào tạo chuyên sâu về
nghiệp vụ công tác giám sát sẽ là một đòi hỏi tất yếu cần phải đáp ứng).
3.2. Quan ®iÓm vµ ®Þnh h−íng nh»m t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tõ nay ®Õn n¨m 2020
Nói đến quan điểm và định hướng về công tác giám sát trong Đảng thì
phải bàn đến quan điểm về giám sát của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh và của Đảng ta từ đó mà vận dụng vào thực tiễn hoạt động của
Đảng ta hiện nay.
Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về kiểm
tra, giám sát đã có nhiều đề tài, chuyên đề nghiên cứu, hệ thống hóa. Vì vậy,
trên cơ sở kế thừa có chọn lọc phê phán, mục này tập trung bàn về quan điểm
của Đảng ta về giám sát, đặc biệt chú trọng vào quan điểm và định hướng của
Đại hội X của Đảng. Để làm rõ hơn các quan điểm của Đại hội X về giám sát,
cần khái quát quan điểm về giám sát của Đảng qua các thời kỳ.
3.2.1. Khái quát quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác
kiểm tra, giám sát trong Đảng trước Đại hội X
Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn
luyện, ngay từ ngày thành lập đã rất quan tâm đến công tác kiểm tra, giám sát
và việc giữ gìn kỷ luật của Đảng.
116
Trong bản "Điều lệ vắt tắt của Đảng" tại Hội nghị thành lập Đảng (2/1930), Mục V đã ghi rõ :"Điều tra các việc"(33); và Mục IX, điểm c đã ghi:
"Cách xử phạt người có lỗi trong Đảng do Hội chấp hành uỷ viên trong cấp đảng hay đại biểu đại hội định"(34). Điều lệ Đảng chính thức được thông qua
vào tháng 10/1930 đã quy định: Trách nhiệm của đảng viên và cán bộ là giữ
gìn kỷ luật đảng một cách nghiêm khắc. Tất cả đảng viên đều phải chấp hành
các nghị quyết của Quốc tế Cộng sản, của Đảng đại hội, của Trung ương và
của thượng cấp cơ quan… Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ I
(10/1935) đã khẳng định :"Cần giữ kỷ luật sắt cho Đảng, những phần tử đi trái
đường chính trị chung của Đảng, của Quốc tế Cộng sản mà không chịu sửa
lỗi, những kẻ không phục tùng nghị quyết, Điều lệ, phá hoại kỷ luật của Đảng thì nhất thiết phải khai trừ… "(35)...
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ II (2/1951), Đảng ta đã
khẳng định :"Đảng Lao động Việt Nam phải có kỷ luật rất nghiêm, kỷ luật sắt.
Kỷ luật ấy là một đặc điểm của Đảng…" và Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã
kêu gọi mong đồng bào hãy giám sát Chính phủ...; Đại hội toàn quốc lần thứ
III của Đảng (9/1960) đã nêu rõ :"Phải tăng cường kiểm tra và giám sát của
Đảng đối với cán bộ và cơ quan Nhà nước, giữ gìn kỷ luật nghiêm minh, xử
lý thích đáng đối với những phần tử quan liêu gây tác hại nghiêm trọng cho
Đảng và Nhà nước" và nhấn mạnh :"Lãnh đạo mà không có kiểm tra thì lãnh đạo sẽ trở thành quan liêu"(36); Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng (12/1976) đã yêu cầu phải :"Tổ chức chu đáo, thường xuyên và có hệ thống
công tác kiểm tra việc thực hiện đường lối, chính sách, ngăn ngừa xảy ra sai
lầm, ngăn ngừa các vụ vi phạm nguyên tắc. Không kiểm tra coi như không lãnh đạo"(37); Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng (3/1982) đã nêu rõ :"Công tác kiểm tra là một trong những chức năng lãnh đạo chủ yếu của
Đảng, một bộ phận quan trọng trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, nhất là
trong hoàn cảnh Đảng lãnh đạo chính quyền.
(33) Văn kiện Đảng toàn tập (1930), NXb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1998, tập 2, Tr 8. (34) Văn kiện Đảng toàn tập (1930), NXb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1998, tập 2 Tr 9. (35) Văn kiện Đảng toàn tập (1935), NXb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2002, tập 5, Tr 25. (36) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III, NXb Sự thật, Hà Nội 1960, Tr 50 và 87. (37) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV, NXb Sự thật, Hà Nội 1977, Tr 192 và 193.
117
Hiệu lực tổ chức, chỉ đạo thực hiện đòi hỏi phải hết sức coi trọng và tăng
cường công tác giám sát và kiểm tra việc thực hiện các quyết định. Phải có
chương trình và kế hoạch tổ chức công tác kiểm tra một cách chu đáo. Trong
chương trình công tác của Ban Bí thư Trung ương Đảng và các ban thường vụ
cấp uỷ phải có chương trình kiểm tra.
Cần tăng cường công tác kiểm tra của Đảng, công tác này phải được nâng
lên trình độ khoa học bảo đảm kịp thời, chính xác và có hiệu quả.
Đây là công tác trọng yếu mà các cấp uỷ, các UBKT và các ban của Đảng
phải chấp hành một cách có kế hoạch.
Việc kiểm tra các vấn đề chung về chấp hành đường lối, chính sách và
các nghị quyết của Đảng để đôn đốc, uốn nắn việc chấp hành phải do cấp uỷ
và các ban theo chức năng và phạm vi công tác của mình bảo đảm.
Công tác kiểm tra các vụ đảng viên vi phạm Điều lệ Đảng nhằm vào các
vụ vi phạm nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng, vi phạm kỷ luật đảng, kiểm
tra tài chính của Đảng… theo quy định của Điều lệ Đảng, phải do UBKT
Trung ương và các cấp thực hiện.
Lãnh đạo mà không kiểm tra thì coi như không lãnh đạo"(38).
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (12/1986) tiếp tục khẳng
định các quan điểm về kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng mà Đại hội V đã chỉ
ra, đồng thời nhấn mạnh :"Kiểm tra là một chức năng lãnh đạo chủ yếu của
Đảng, là một khâu quan trọng của tổ chức thực hiện. Đó cũng là biện pháp
hiệu nghiệm để khắc phục bệnh quan liêu. Mọi tổ chức, từ cơ quan đảng, nhà
nước đến đoàn thể quần chúng, mọi lĩnh vực hoạt động từ kinh tế, xã hội đến
quốc phòng, an ninh, đối ngoại, không có ngoại lệ, đều phải đặt dưới sự kiểm
tra của tổ chức đảng có thẩm quyền. Trung ương Đảng và các cấp uỷ đảng phải
nắm chắc công tác kiểm tra, sử dụng kết quả kiểm tra vào việc chỉ đạo thực hiện
các nghị quyết. Mỗi cấp uỷ, trong từng thời gian, đều phải có chương trình kiểm
tra, tập trung vào những công tác chủ yếu, những đơn vị trọng điểm, sử dụng và
(38) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V, NXb Sự thật, Hà Nội 1982, tập III, Tr 122 và 123.
118
phát huy vai trò của uỷ ban kiểm tra và các ban của Đảng, kết hợp chặt chẽ kiểm
tra của Đảng với thanh tra của Nhà nước và kiểm tra của quần chúng; kiểm tra phải đi tới kết luận rõ ràng và xử lý đúng đắn"(39).
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VII của Đảng (6/1991) diễn ra trong
bối cảnh có nhiều biến động, diễn biến phức tạp, nhất là bối cảnh quốc tế,
những thời cơ và thách thức lớn đan xen vào nhau. Đảng đứng trước hai tình
huống: tiếp tục giữ vững vị thế của đảng cầm quyền hoặc là biến chất, đổi
màu, mất quyền lãnh đạo như các Đảng Cộng sản ở các nước Đông Âu và
Liên Xô. Trong bối cảnh đó, Đảng ta tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò của
công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng; khẳng định sự kiên định, trung
thành với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy đó làm nền
tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động. Để đảm đương được vai trò
lãnh đạo, Đảng phải vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, phải thường
xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, ra sức nâng cao trình độ chuyên môn, phẩm
chất chính trị, năng lực lãnh đạo. Giữ vững truyền thống đoàn kết thống nhất
trong Đảng, bảo đảm đầy đủ dân chủ và kỷ luật trong sinh hoạt đảng. Thường
xuyên tự phê bình và phê bình, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa
cơ hội và mọi hành động chia rẽ, bè phái. Đảng chăm lo xây dựng đội ngũ cán
bộ, đảng viên trong sạch, có phẩm chất, năng lực, có sức chiến đấu
cao…Trong xây dựng Đảng, phải coi trọng các mặt công tác, trong đó có
công tác kiểm tra, giám sát phát huy đến mức cao nhất hiệu quả của công tác
kiểm tra và giữ gìn kỷ luật, kỷ cương của Đảng. Báo cáo chính trị tại Đại hội
VII đã yêu cầu tổ chức tốt việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quyết
định của Đảng…
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng (7/1996) đã nêu rõ:
"Một vấn đề được nhấn mạnh trong các văn kiện kỳ này là tăng cường và đổi
mới công tác kiểm tra của Đảng. Đề cao trách nhiệm kiểm tra của các cấp uỷ
đảng, các ban của cấp uỷ. Xác định cụ thể nhiệm vụ, tăng cường quyền hạn và
trách nhiệm uỷ ban kiểm tra các cấp… Các cấp uỷ và tổ chức đảng phải trực
(39) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, NXb Sự thật, Hà Nội 1987, Tr 137-138.
119
tiếp kiểm tra và sử dụng các ban để kiểm tra. Thông qua kiểm tra để phát hiện
nhân tố mới, phát huy ưu điểm, ngăn ngừa và khắc phục khuyết điểm; bổ
sung, phát triển hoặc điều chỉnh chủ trương, chính sách… Đồng thời, khẳng
định: "Công tác kiểm tra có vị trí cực kỳ quan trọng trong toàn bộ hoạt động
lãnh đạo của Đảng. Kiểm tra và giữ gìn kỷ luật của Đảng là nhiệm vụ của
toàn Đảng… Các tổ chức đảng, trước hết là các cấp uỷ đảng, Bộ Chính trị và
các ban thường vụ cấp uỷ, cần tự mình tiến hành kiểm tra và sử dụng các ban để tổ chức thường xuyên việc kiểm tra…"(40). Đồng thời, một lần nữa khẳng
định: "Kiểm tra là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng. Tổ chức
đảng phải tiến hành công tác kiểm tra. Tổ chức đảng và đảng viên chịu sự
kiểm tra của Đảng.
Các cấp uỷ đảng lãnh đạo công tác kiểm tra và tổ chức thực hiện nhiệm
vụ kiểm tra các tổ chức đảng và đảng viên chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng"(41).
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng (4/2001) đã thẳng thắn
nhận định: "Trong công tác xây dựng Đảng, bên cạnh những ưu điểm, đang
nổi lên một số mặt yếu kém và khuyết điểm, nhất là khuyết điểm về công tác
giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, chưa ngăn chặn và đẩy lùi
được sự suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức lối sống. Một số tổ chức
đảng ở các cấp chưa được chỉnh đốn; dân chủ bị vi phạm, kỷ luật, kỷ cương
lỏng lẻo, nội bộ không đoàn kết; chất lượng sinh hoạt giảm sút… Việc đổi
mới phương thức lãnh đạo của Đảng còn lúng túng, chưa đi sâu làm rõ đặc
điểm và yêu cầu về sự lãnh đạo của Đảng trong điều kiện đảng cầm quyền…
Tổ chức chỉ đạo và kiểm tra việc thực hiện các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước còn yếu"(42) và nhấn mạnh phải: "Tăng cường công tác kiểm tra của các cấp uỷ, của uỷ ban kiểm tra các cấp, tập trung vào các nội
dung chủ yếu: thực hiện các nghị quyết, chủ trương, chính sách của Đảng và
Nhà nước; chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc; củng
cố đoàn kết nội bộ, giáo dục, rèn luyện, nâng cao phẩm chất, đạo đức cách
(40) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, NXb Chính trị Quốc gia, H.1996, Tr 138, 150 -151. (41) Các nghị quyết của Trung ương Đảng 1996 -1999, NXb Chính trị Quốc gia, H 2000, Tr 335. (42) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXb Chính trị Quốc gia, H.2001, Tr 138.
120
mạng của cán bộ, đảng viên"(43). Đồng thời tiếp tục khẳng định: "Kiểm tra là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng. Tổ chức đảng phải tiến hành
công tác kiểm tra. Tổ chức đảng và đảng viên chịu sự kiểm tra của Đảng.
Các cấp uỷ đảng lãnh đạo công tác kiểm tra và tổ chức thực hiện nhiệm
vụ kiểm tra các tổ chức đảng và đảng viên chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng"(44).
Các văn kiện của Đảng trước Đại hội X còn ít đề cập một cách trực tiếp
đến công tác giám sát, nhưng việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra của các nhiệm
kỳ đó đã bao hàm một phần nội dung giám sát… Tóm lại, quan điểm xuyên
suốt và nhất quán của Đảng ta là luôn khẳng định: kiểm tra, giám sát là một
tất yếu, là nhu cầu không thể thiếu đối với hoạt động của các tổ chức đảng và
đảng viên, từ đó xác định rõ mục đích, ý nghĩa, vị trí và vai trò đặc biệt quan
trọng của công tác kiểm tra, giám sát; nhiệm vụ kiểm tra của cấp uỷ và uỷ ban
kiểm tra các cấp đã luôn được bổ sung, hoàn thiện qua mỗi kỳ Đại hội, để phù
hợp với bối cảnh của từng giai đoạn cách mạng…
3.2.2. Quan điểm của Đảng ta về công tác giám sát trong Đảng giai
đoạn cách mạng mới
Bước vào giai đoạn cách mạng mới, rất nhiều vấn đề mới phát sinh từ
thực tiễn và cả lý luận; đối tượng, phạm vi, nội dung, phương thức lãnh đạo
của Đảng ngày càng phong phú, phức tạp hơn, đòi hỏi vị trí cầm quyền và vai
trò lãnh đạo của Đảng phải ngang tầm với yêu cầu của nhiệm vụ mới. Để có
chủ trương, chính sách, quyết định đúng, giải pháp thực hiện tối ưu, kịp thời
phát hiện sai sót, phát huy những mặt tích cực và hạn chế tiêu cực thì công tác
giám sát càng quan trọng. Tổng kết 20 đổi mới, Đại hội Đại biểu toàn quốc
lần thứ X của Đảng đã rút ra một trong các bài học kinh nghiệm là: "Đảng
phải tăng cường và nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám
sát. Thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nghị quyết, quyết
định của Đảng để phát huy ưu điểm, phòng ngừa và khắc phục kịp thời sai
(43) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXb Chính trị Quốc gia, H.2001, Tr 146. (44) Hướng dẫn thực hiện các quy định về công tác kiểm tra và kỷ luật của Đảng, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương, H.2001, Tr 27.
121
lầm, khuyết điểm; kiểm tra, giám sát công tác, năng lực và phẩm chất của cán
bộ, đảng viên, xây dựng tổ chức đảng, cơ quan nhà nước và cán bộ, đảng viên
ngày càng trong sạch, vững mạnh. Phát huy vai trò giám sát của nhân dân, của Mặt trận, các đoàn thể và của các cơ quan thông tin đại chúng"(45). Đồng thời
yêu cầu: "Đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát trong Đảng"(46) và "bổ sung chức năng giám sát"(47) cho cấp ủy, tổ chức đảng và
UBKT các cấp. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam do Đại hội Đại biểu toàn
quốc lần thứ X của Đảng thông qua đã khẳng định: "Kiểm tra, giám sát là
những chức năng lãnh đạo của Đảng, tổ chức đảng phải tiến hành công tác
kiểm tra, giám sát. Tổ chức đảng và đảng viên chịu sự kiểm tra, giám sát của
Đảng. Các cấp ủy đảng lãnh đạo công tác kiểm tra, giám sát và tổ chức thực
hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát các tổ chức đảng và đảng viên chấp hành
Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng" (Điều 30
Điều lệ Đảng) và một trong những nhiệm vụ của UBKT các cấp là :" Giám
sát cấp ủy viên cùng cấp, cán bộ diện cấp ủy cùng cấp quản lý và tổ chức
đảng cấp dưới về thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, nghị quyết của
cấp ủy và đạo đức, lối sống theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương"
(trích Điều 32 Điều lệ Đảng).
Như vậy, quan điểm của Đảng ta về giám sát ngày càng được bổ sung
và hoàn thiện và đến Đại hội X đã khẳng định giám sát cùng với kiểm tra là
những chức năng lãnh đạo của Đảng. Chức năng, giám sát đã được “luật hóa”
trong Điều lệ Đảng, mà mọi thành viên (tổ chức đảng và đảng viên) của Đảng
phải tuân thủ.
Quan điểm chỉ đạo và định hướng tăng cường công tác giám sát
trong Đảng tõ nay ®Õn n¨m 2020
Nhiệm vụ chính trị do Đại hội X của Đảng đề ra là:
Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phấn đấu đến năm 2010 đưa
Việt Nam ra khỏi tình trạng kém phát triển, đến năm 2020 Việt Nam cơ bản
trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. (45) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X. Nxb Chính trị quốc gia, H 2006, Tr 278. (46) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X. Nxb Chính trị quốc gia, H 2006, Tr 281. (47) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X. Nxb Chính trị quốc gia, H 2006, Tr 302.
122
Nghị quyết Trung ương 5 khoá X (7/2007) về tăng cường công tác
kiểm tra, giám sát của Đảng đã xác định rõ mục tiêu của công tác kiểm tra,
giám sát một cách toàn diện, sâu sắc là:
- Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.
- Thực hiện dân chủ trong Đảng, giữ vững kỷ cương, kỷ luật Đảng.
- Ngăn chặn và phòng ngừa sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức,
lối sống, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong Đảng và bộ máy nhà nước.
- Góp phần bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng, tránh các nguy cơ
sai lầm về đường lối, quan điểm, xa dân.
- Kịp thời phát hiện những nhân tố mới, các ưu điểm của tổ chức đảng,
đảng viên để phát huy, bảo vệ, bổ sung, hoàn thiện đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng và Nhà nước.
Như vậy, từ quan điểm của Đảng, qua thực tiễn nghiên cứu, khảo sát,
chúng tôi mạnh dạn đề xuất những quan điểm chỉ đạo và định hướng chủ yếu
nhằm tăng cường công tác giám sát trong Đảng từ nay đến năm 2020 như sau:
* VÒ quan ®iÓm chØ ®¹o
Một là: Công tác giám sát là yêu cầu bức thiết, xuất phát từ đòi hỏi
khách quan của công tác xây dựng Đảng trong giai đoạn cách mạng mới, bảo
đảm cho Đảng ta, trước hết là các cơ quan lãnh đạo, người đứng đầu cấp ủy,
tổ chức đảng, tổ chức nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể chính trị - xã
hội ở các cấp luôn kiên định về chính trị, vững vàng về đường lối, không
chệch hướng. Các tổ chức đảng và đảng viên chịu sự giám sát của Đảng,
không để người có chức, có quyền dù ở cương vị nào kể cả Ủy viên Bộ Chính
trị, Ủy viên Ban Bí thư cũng phải chịu sự giám sát của Đảng.
Hai là: Nội dung giám sát tổ chức đảng được thực hiện toàn diện, giám
sát việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nghị quyết, chỉ thị,
quy định, quy chế, kết luận của cấp ủy cấp trên và cấp ủy cấp mình; chính
sách, pháp luật của Nhà nước; việc quán triệt và chấp hành các nguyên tắc tổ
chức và sinh hoạt đảng, trước hết là nguyên tắc tập trung dân chủ; việc bảo
123
đảm quyền của đảng viên; việc chấp hành các quy định của Đảng, Nhà nước
trong công tác tổ chức, cán bộ; việc chấp hành kỷ luật, giữ gìn đoàn kết nội
bộ, quản lý, giáo dục, rèn luyện, nâng cao phẩm chất, đạo đức cách mạng của
đảng viên.
Nội dung giám sát đối với đảng viên: việc chấp hành Điều lệ Đảng,
nghị quyết, chỉ thị, quy định, quyết định, kết luận của Đảng; chính sách, pháp
luật của Nhà nước; việc thực hiện tiêu chuẩn đảng viên, tiêu chuẩn cấp ủy
viên; việc thực hiện nhiệm vụ đảng viên; thực hiện nhiệm vụ chức trách được
giao; việc giữa mối liên hệ với tổ chức đảng và thực hiện nghĩa vụ công dân;
việc giữ mối liên hệ mật thiết với nhân dân; việc thực hiện những điều đảng
viên không được làm; việc thực hiện chế độ kê khai và công khai tài sản của
cán bộ, đảng viên theo quy định.
Khi giám sát phải xác định rõ đối tượng, nội dung giám sát. Khi chưa
có cán bộ giám sát chuyên trách thì giám sát thường xuyên thông qua việc
phân công cán bộ kiểm tra theo dõi địa bàn. Giám sát theo chuyên đề thông
qua xây dựng kế hoạch, thành lập tổ giám sát để tiến hành thực hiện giám sát.
Ba là: Công tác giám sát phải dựa vào quan điểm của chủ nghĩa Mác -
Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về giám sát nói chung và giám sát trong
Đảng Cộng sản nói riêng; phải xuất phát từ các quy định của Đảng về giám
sát. Nghĩa là, phải vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về
giám sát vào điều kiện cụ thể hiện nay và cụ thể hóa các quy định của Đảng
về giám sát vào thực tiễn hoạt động giám sát trong Đảng. Công tác giám sát
có vị trí cực kỳ quan trọng trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo của Đảng. Giám
sát là công việc, là nhiệm vụ trực tiếp và thường xuyên của toàn Đảng, trước
hết là nhiệm vụ của cấp ủy và người đứng đầu cấp ủy, do cấp ủy trực tiếp tiến
hành. Tổ chức đảng và đảng viên chịu sự giám sát của Đảng và chịu sự giám
sát của nhân dân. Giám sát là nội dung, là khâu không thể thiếu trong hoạt
động lãnh đạo của Đảng. Công tác giám sát là: "một bộ phận quan trọng trong
toàn bộ công tác xây dựng Đảng"; "một khâu quan trọng của tổ chức thực
hiện"; "biện pháp hiệu nghiệm để khắc phục bệnh quan liêu", góp phần vào
124
việc sớm phát hiện những vấn đề cần có sự tổng kết trong thực tiễn, nói cách
khác là bảo đảm mối liên hệ giữa lý luận và thực tiễn trong hoạt động lãnh
đạo của Đảng. Giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng,
gắn liền với phương thức lãnh đạo của Đảng. Khi đổi mới phương thức lãnh
đạo của Đảng cho phù hợp với thực tiễn thì cũng phải đổi mới công tác giám
sát. Công tác giám sát là nhiệm vụ mới nên khi thực hiện phải vừa làm vừa rút
kinh nghiệm, qua thực tiễn đúc rút để bổ sung hoàn thiện quy định, hướng dẫn
về giám sát trong Đảng.
Bốn là: Công tác giám sát trong Đảng là công tác Đảng, là công việc
của nội bộ Đảng. Vì vậy giám sát trong Đảng phải bảo đảm công khai, dân
chủ, khách quan, thận trọng, đúng các nguyên tắc, phương pháp công tác
Đảng và phương thức hoạt động của Đảng.
Năm là: Tăng cường công tác giám sát với nhận thức và yêu cầu mới:
công tác giám sát phải góp phần phát hiện và khắc phục được những khuyết
điểm, thiếu sót khi mới manh nha; phải tăng cường, chủ động giám sát về
phẩm chất đạo đức và kết quả thực hiện nhiệm vụ của tổ chức đảng, cán bộ,
đảng viên, về nhận thức và chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước và việc chấp hành Điều lệ Đảng nhằm nâng cao
năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, sự đoàn kết thống nhất và bảo
đảm thực hiện dân chủ trong Đảng, giữ vững kỷ cương, kỷ luật của Đảng;
phòng ngừa ngăn chặn suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của
cán bộ, đảng viên, kịp thời phát hiện những nhân tố mới để phát huy, bảo vệ
quan điểm đường lối của Đảng, tránh các nguy cơ sai lầm của đảng cầm
quyền, nhất là trong điều kiện một đảng duy nhất cầm quyền, lãnh đạo hệ
thống chính trị và toàn xã hội.
Sáu là: Kết hợp chặt chẽ giữa công tác giám sát với công tác kiểm tra
trong Đảng; công tác giám sát phải kết hợp chặt chẽ giữa xây và chống, lấy
xây là chính, khi phát hiệu các dấu hiệu vi phạm phải nhắc nhở nghiêm túc, nếu
sai phạm phải tiến hành kiểm tra, kết luận rõ mức độ, hậu quả để xử lý nghiêm
minh theo Điều lệ Đảng, quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
125
Bảy là: Kết hợp chặt chẽ giữa giám sát trong Đảng với giám sát của cả
hệ thống chính trị và của nhân dân. Tăng cường công tác giám sát trong Đảng
gắn với vai trò, trách nhiệm của các tổ chức trong hệ thống chính trị và của
nhân dân. Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị nhưng không làm thay hệ thống
chính trị, không đứng trên và đứng ngoài hệ thống pháp luật, mà Đảng phải
hoạt động trong khuôn khổ luật pháp. Giám sát trong Đảng là một bộ phận
trong hệ thống giám sát của hệ thống chính trị.
* Từ các quan điểm trên và xuất phát từ thực tiễn hiện nay, định hướng
tăng cường công tác giám sát trong Đảng tõ nay ®Õn n¨m 2020 lµ:
Thứ nhất: Vì là nhiệm vụ mới, cần giám sát việc quán triệt và học tập
các quy định về giám sát của Đảng, các hướng dẫn về thực hiện nhiệm vụ
giám sát của Ủy ban Kiểm tra Trung ương. Việc quán triệt, học tập phải bằng
nhiều hình thức; Tạp chí Kiểm tra cần có chuyên mục đăng các quy định,
hướng dẫn về giám sát. Đích thân cấp ủy các cấp từ chi bộ đến Trung ương
phải tổ chức việc quán triệt và cung cấp kịp thời các tài liệu cho việc học tập.
Thứ hai: Giám sát cơ quan lãnh đạo, người đứng đầu cấp ủy, thủ trưởng
cơ quan và các cấp ủy viên trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được
giao; giám sát việc chấp hành các chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị,
quy định, kết luận của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tập trung vào các lĩnh
vực dễ xảy ra vi phạm, những vấn đề nổi cộm, bøc xúc trong xã hội có tác
động trực tiếp đến vai trò lãnh đạo và uy tín của Đảng.
Thứ ba: Giám sát việc thực hiện các quan điểm, đường lối của Đảng,
việc thi hành Điều lệ Đảng, các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước
trong công tác tư tưởng, chính trị nói chung và hoạt động báo chí nói riêng.
Hiện nay, cuộc đấu tranh giữa hai hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ
nghĩa ngày càng gay gắt cùng với quá trình mở cửa, hội nhập quốc tế ngày
càng sâu và sự tiến bộ của khoa học công nghệ, nhất là công nghệ thông tin
thì việc xâm nhập của các tư tưởng phản động, phản tiến bộ; các luận điệu
xuyên tạc, bôi xấu, chống đối Đảng và Nhà nước ta của các thế lực thù địch
dễ dàng xâm nhập vào trong nước bằng nhiều con đường nên việc định
126
hướng, tuyên truyền của báo chí nhằm bác bỏ các luận điểm sai trái có vai trò
quan trọng. Giám sát trong Đảng về hoạt động báo chí nhằm bảo đảm cho báo
chí hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích của mình, ngăn ngừa được các vi phạm
như để kẻ xấu lợi dụng báo chí để tuyên truyền hoặc chạy theo lợi nhuận dẫn
đến tuyệt đối hóa việc thương mại hóa báo chí,… Cần quán triệt quan điểm,
Nghị quyết Trung ương 5 khoá X về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát
trong Đảng là những vụ việc trong quá trình kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng
khi chưa được phép của cấp uỷ, tổ chức đảng, UBKT thì tuyệt đối không
được cung cấp và công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Thứ tư: Giám sát việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể
lãnh đạo, cá nhân phụ trách; chấp hành quy chế làm việc, chế độ công tác;
thực hiện dân chủ trong Đảng, giữ gìn đoàn kết nội bộ; mối quan hệ giữa tổ
chức đảng và đảng viên với quần chúng; việc giáo dục, rèn luyện, nâng cao
phẩm chất đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên. Tập trung vào giám sát
việc chấp hành các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng.
Thứ năm: Giám sát việc thực hành tiết kiệm, phòng chống quan liêu,
tham nhũng, lãng phí trong các khâu sử dụng nguồn vốn thuộc ngân sách Nhà
nước, vốn ODA, tài trợ của nước ngoài; trong xây dựng cơ bản, mua sắm
trang thiết bị; quản lý và sử dụng đất đai, tài nguyên, công sản; triển khai thực
hiện các dự án trọng điểm. Trong lĩnh kinh tế - tài chính dễ xảy ra tham
nhũng, lãng phí, gây bức xúc trong xã hội nhiều nhất, giám sát phải mở rộng
nhưng trước mắt cần có trọng tâm, trọng điểm vào những nơi có vấn đề nổi
cộm để chủ động phòng ngừa và phát hiện dấu hiệu vi phạm. Khi có dấu hiệu
vi phạm phải báo cáo tổ chức đảng có thẩm quyền kiểm tra, nếu có vi phạm
phải xử lý công minh, kiên quyết thu hồi tài sản có nguồn gốc từ tham nhũng.
Giám sát việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện cải cách hành chính, nhất
là cải cách thủ tục hành chính liên quan đến giải quyết công việc của các tổ
chức và cá nhân, đặc biệt là trong các hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh.
Thứ sáu: Giám sát về tuyển dụng, quy hoạch, luân chuyển, đào tạo, bồi
dưỡng, đề bạt, bố trí, sử dụng, khen thưởng và thực hiện chính sách cán bộ;
127
về phẩm chất đạo đức, lối sống và thực hiện chức trách, nhiệm vụ của cán bộ,
đảng viên, việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Thứ bảy: Giám sát việc lãnh đạo, chỉ đạo và giải quyết khiếu nại, tố cáo
của đảng viên và nhân dân; việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở.
Thứ tám: Nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết
thực tiễn về công tác giám sát trong Đảng. Hằng năm sơ kết, tổng kết công tác
giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp từ Trung ương đến
địa phương, đơn vị cơ sở, rút ra kinh nghiệm để tổ chức thực hiện giám sát
cho những năm sau, đồng thời bổ sung, sửa đổi hoặc xây dựng mới các quy
định về giám sát trong Đảng.
Thứ chín: Để thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát trong Đảng, trước mắt
phải đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát. Tạo mọi
điều kiện cho việc thực hiện nhiệm vụ giám sát, kể cả chế độ, chính sách đối
với cán bộ làm công tác giám sát.
3.3. Những giải pháp chủ yếu tăng cường công tác giám sát trong
Đảng giai đoạn hiện nay
3.3.1. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh mÏ, n©ng cao nhËn thøc, tr¸ch nhiÖm cña
c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n
tr−íc nhÊt lµ ng−êi ®øng ®Çu cÊp uû vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng
C«ng t¸c gi¸m s¸t cã mét vÞ trÝ cùc kú quan träng trong toµn bé ho¹t
®éng l·nh ®¹o cña §¶ng. ViÖc gi¸m s¸t ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng ®−îc thÓ
hiÖn trong nh÷ng quy ®Þnh nh−: mäi ®¶ng viªn ®Òu b×nh ®¼ng tr−íc kû luËt
cña §¶ng; lµ nguyªn t¾c l·nh ®¹o tËp thÓ nh»m h¹n chÕ t×nh tr¹ng c¸ nh©n ®éc
®o¸n, chuyªn quyÒn, léng quyÒn; t¨ng c−êng vai trß gi¸m s¸t cña quÇn chóng
nh©n d©n vµ tËp thÓ ®èi víi c¸ nh©n tõng thµnh viªn cña c¬ quan l·nh ®¹o; lµ
ph¸t huy d©n chñ, t¨ng c−êng viÖc kiÓm tra tõ d−íi lªn... nh−ng ®Õn nay,
nh÷ng quy ®Þnh nµy vÉn ch−a ®ñ hiÖu lùc. Nh×n chung, cho ®Õn tr−íc §¹i héi
X cña §¶ng, c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp chñ yÕu lµ thùc hiÖn
chøc n¨ng, nhiÖm vô kiÓm tra cßn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t ch−a cã quy
®Þnh cô thÓ, mÆc dï trong thùc tÕ c¸c cÊp uû (kÓ c¶ Ban ChÊp hµnh Trung
128
−¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th−), tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp vµ ®¶ng viªn ®·
vµ ®ang thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô nµy.
L ý luËn vµ thùc tiÔn ®· minh chøng: Lµ §¶ng cÇm quyÒn, §¶ng cã
quyÒn lùc chÝnh trÞ. QuyÒn lùc chÝnh trÞ cña §¶ng do nh©n d©n giao phã ®Ó
§¶ng l·nh ®¹o Nhµ n−íc vµ x· héi. Nh©n d©n chØ trao quyÒn sö dông chø
kh«ng trao quyÒn së h÷u quyÒn lùc. QuyÒn lùc chÝnh trÞ cña §¶ng ®−îc h×nh
thµnh lµ do ®−êng lèi chÝnh trÞ ®óng ®¾n cña §¶ng; do uy tÝn cña §¶ng; do
§¶ng cã c¬ së x· héi s©u réng, g¾n bã mËt thiÕt víi nh©n d©n vµ do nh÷ng
thµnh qu¶ c¸ch m¹ng mµ §¶ng ®· mang l¹i cho nh©n d©n. V× vËy, cã thÓ nãi:
gi¸m s¸t §¶ng chÝnh lµ gi¸m s¸t quyÒn lùc chÝnh trÞ, b¶o ®¶m quyÒn lùc chÝnh
trÞ ®−îc thùc thi ®óng h−íng, cã hiÖu qu¶, ng¨n chÆn tho¸i ho¸, biÕn chÊt,
chèng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi. §©y lµ yªu cÇu kh¸ch quan ®Ó tiÕp tôc tù ®æi míi, tù
chØnh ®èn §¶ng, n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña §¶ng, ®¸p
øng yªu cÇu, nhiÖm vô giai ®o¹n míi. Tæ chøc ®¶ng cµng cao cµng ph¶i ®−îc
gi¸m s¸t chÆt chÏ, ®¶ng viªn gi÷ quyÒn hµnh, chøc vô cµng lín cµng ph¶i ®−îc
gi¸m s¸t nghiªm ngÆt, tiÕn hµnh gi¸m s¸t ®èi víi quyÒn lùc, phßng ngõa l¹m
dông quyÒn lùc, thùc hiÖn lÊy quyÒn lùc chÕ −íc quyÒn lùc. §©y còng lµ kinh
nghiÖm gi¸m s¸t néi bé cña nhiÒu ®¶ng cÇm quyÒn trong thÕ giíi ®−¬ng ®¹i.
H∙y b¾t ®Çu tõ nhËn thøc
Vấn đề nhận thức được coi là yếu tố khởi đầu, là yếu tố định hướng, chỉ
đạo, hướng dẫn cho hành động (tuy nhận thức không trực tiếp chỉ đạo hành
động, nhưng thông qua suy nghĩ của con người, nhận thức có tác động định
hướng hoạt động của con người). Nhận thức đúng thì hành động đúng, nếu
nhận thức không đúng, không nắm vững đường lối, chính sách của Đảng,
pháp luật của Nhà nước thì dễ dẫn đến việc vi phạm kỷ cương, kỷ luật của
Đảng; tổ chức đảng và UBKT các cấp không nắm vững đường lối, chính sách,
quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước dễ dẫn đến tình trạng xem nhẹ,
buông lỏng hoặc vi phạm những quy định của Đảng về công tác giám sát.
Chất lượng và hiệu quả của công tác giám sát phụ thuộc rất lớn vào ý thức tự
giác của cấp ủy, UBKT, đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra và đội ngũ
129
đảng viên. Có thể nói: nhận thức là yếu tố cơ bản, điều kiện đầu tiên bảo đảm
cho công tác giám sát và hoạt động của UBKT được thực hiện tốt. Chỉ có trên
cơ sở nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, ý nghĩa, tác dụng của công tác
giám sát và hoạt động của UBKT thì mới có động cơ, ý chí quyết tâm để thực
hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát một cách tự giác, tích cực, có hiệu quả.
Mặt khác, công tác giám sát luôn có sự vận động, phát triển theo tình hình
thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng và yêu cầu của công tác xây dựng
Đảng, xây dựng các tổ chức đảng TSVM và xây dựng đội ngũ đảng viên có
đủ phẩm chất và năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Ph¶i nhËn thøc ®óng vÒ tÇm quan träng ®Æc biÖt cña c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng, bëi v× nÕu nhËn thøc vµ thùc hiÖn tèt th× §¶ng ta míi thùc sù lín
m¹nh, ®ñ søc l·nh ®¹o sù nghiÖp ®æi míi v× nh÷ng môc tiªu cña chñ nghÜa x·
héi. NhËn thøc hêi hît, qua loa ®¹i kh¸i, qu¸n triÖt mét c¸ch chiÕu lÖ, ®ã lµ
t×nh tr¹ng th−êng thÊy cña kh«ng Ýt tæ chøc đ¶ng vµ c¸n bé, ®¶ng viªn. Tõ
nhËn thøc kh«ng tèt nh− vËy dÉn ®Õn ho¹ch ®Þnh ch−¬ng tr×nh triÓn khai thùc
hiÖn mét c¸ch m¸y mãc, sao chÐp nghÞ quyÕt cña cÊp trªn, kh«ng kiªn quyÕt
chØ ®¹o thùc hiÖn.
NhËn thøc lµ mét qu¸ tr×nh tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ ch−a ®Çy ®ñ
®Õn ®Çy ®ñ. Cø mçi lÇn ®i chuyªn s©u vµo vÊn ®Ò gi¸m s¸t §¶ng th× §¶ng ta
l¹i cã c¸ch ®Æt vÊn ®Ò míi do chÝnh yªu cÇu cuéc sèng ®Æt ra. Cã nhËn thøc
®−îc vÊn ®Ò sèng cßn cña gi¸m s¸t trong ®æi míi, chØnh ®èn §¶ng th× trong
hµnh ®éng, c¸c tæ chøc đ¶ng vµ c¸n bé, ®¶ng viªn còng nh− toµn bé hÖ thèng
chÝnh trÞ míi cã thÓ giµnh ®−îc th¾ng lîi, lµm cho §¶ng trong s¹ch, v÷ng
m¹nh, ®ñ søc g¸nh nhËn vai trß l·nh ®¹o hÖ thèng chÝnh trÞ vµ toµn x· héi.
CÇn lµm râ vµ nhËn thøc ®óng, ®Çy ®ñ vÒ hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng. Khi nãi ®Õn hiÖu qu¶, ng−êi ta th−êng chó t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh
tÕ, nghÜa lµ so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®−îc víi chi phÝ bá ra ®Ó thu ®−îc kÕt qu¶
®ã. Nh−ng hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng kh«ng chØ ®¬n thuÇn vµ
còng kh«ng thÓ ®Þnh l−îng gi¶n ®¬n nh− vËy, bëi kÕt qu¶ cña c«ng t¸c gi¸m
s¸t trong §¶ng t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng nh»m phôc vô mét
130
c¸ch toµn diÖn h¬n, s©u s¾c h¬n ®èi víi nhiÖm vô x©y dùng §¶ng vµ thùc hiÖn
nhiÖm vô chÝnh trÞ cña mçi giai ®o¹n c¸ch m¹ng. HiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng cã thÓ ®−îc hiÓu lµ nh÷ng kÕt qu¶ gi¸m s¸t ®· ¶nh h−ëng tÝch cùc
®Õn viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ x©y dùng ®¶ng trong tõng giai ®o¹n
nhÊt ®Þnh hoÆc t¸c ®éng tÝch cùc, trùc tiÕp ®Õn tõng tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn
qua mçi cuéc gi¸m s¸t. Nh− vËy, khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng ph¶i chó träng ®Õn hiÖu qu¶ chÝnh trÞ - x· héi. NghÜa lµ qua gi¸m
s¸t ph¶i gióp tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn thÊy râ thiÕu sãt, khuyÕt ®iÓm ®Ó kh¾c
phôc; thÊy sai ph¶i söa ngay ®Ó kh«ng x¶y ra vi ph¹m hoÆc kh«ng ®Ó tõ vi
ph¹m nhá dÉn ®Õn vi ph¹m nghiªm träng, tõ vi ph¹m cña c¸ nh©n trë thµnh vi
ph¹m cña c¶ tæ chøc... §ång thêi chØ ra nh÷ng −u ®iÓm ®Ó ph¸t huy;... Tõ ®ã,
gãp phÇn x©y dùng §¶ng trong s¹ch, v÷ng m¹nh; b¶o ®¶m sù ®oµn kÕt, thèng
nhÊt, t¨ng c−êng d©n chñ trong §¶ng; ®æi míi ph−¬ng thøc l·nh ®¹o, n©ng cao
n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña §¶ng; ph¸t huy vµ më réng d©n chñ
trong §¶ng vµ trong x· héi; cñng cè lßng tin cña nh©n d©n vµo sù l·nh ®¹o cña
§¶ng; x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc, thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu,
n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh... VÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ, lµm
tèt c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t trong §¶ng sÏ gãp phÇn thóc ®Èy c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng ®Þnh h−íng, lµm cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t
triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng. Trong nh÷ng cuéc gi¸m s¸t cô thÓ cßn cã thÓ kiÕn
nghÞ thu håi ®−îc nh÷ng thÊt tho¸t, l·ng phÝ cho ng©n s¸ch, võa tiÕt kiÖm thêi
gian, c«ng søc cña c¸n bé kiÓm tra, võa kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng
cña tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn ®−îc gi¸m s¸t.
HiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng cßn cã nh÷ng nÐt mang tÝnh ®Æc
thï lµ tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn kh«ng ph¶i chê ®Õn khi cã kÕt luËn, xö lý
hoÆc kÕt thóc cuéc gi¸m s¸t míi kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm mµ ®ßi hái hiÖu qu¶
ph¶i ph¸t huy t¸c dông ngay tõ ®Çu vµ trong suèt qu¸ tr×nh tiÕn hµnh gi¸m s¸t.
Sù chuyÓn biÕn vÒ tÝnh tù gi¸c, tù phª b×nh, tù söa ch÷a sai lÇm, khuyÕt ®iÓm
cña ®èi t−îng vµ tÝnh gi¸o dôc lµ nh÷ng chØ tiªu hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸m
s¸t tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn. HiÖu qu¶ gi¸o dôc, kh«ng chØ ®èi víi tæ chøc
®¶ng, ®¶ng viªn ®ang lµ ®èi t−îng gi¸m s¸t mµ cßn cho c¶ c¸c tæ chøc ®¶ng vµ
131
®¶ng viªn kh¸c; kh«ng chØ gi¸o dôc, c¶nh b¸o, r¨n ®e, ng¨n ngõa lçi ph¹m mµ
hiÖu qu¶ gi¸o dôc cßn ë chç thøc tØnh l−¬ng t©m, kh¬i dËy b¶n chÊt ng−êi
céng s¶n, tÝnh tiªn phong g−¬ng mÉu cña mét tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn ®Ó tù
gi¸c rÌn luyÖn, phÊn ®Êu v−¬n lªn. Ngoµi ra hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong
§¶ng cßn thÓ hiÖn ë sù ®Þnh h−íng cho sù ph¸t triÓn ®èi víi ®èi t−îng ®−îc
gi¸m s¸t còng nh− c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn cã liªn quan. NhËn thøc
®óng hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t cã ý nghÜa quan träng trong viÖc n©ng cao
toµn diÖn hiÖu qu¶ c«ng t¸c nµy.
N©ng cao nhËn thøc vµ quyÕt t©m biÕn nhËn thøc thµnh hµnh ®éng cô
thÓ cña toµn §¶ng vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t. Ph¶i nhËn thøc ®Çy ®ñ, thèng nhÊt vµ
xuyªn suèt. Gi¸m s¸t lµ chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng vµ lµ nhiÖm vô cña toµn
§¶ng, mäi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn, dï ë c−¬ng vÞ nµo còng ph¶i chÊp hµnh
vµ phôc tïng sù gi¸m s¸t cña §¶ng. C«ng t¸c gi¸m s¸t cã vÞ trÝ cùc kú quan
träng trong toµn bé ho¹t ®éng l·nh ®¹o cña §¶ng, lµ kh©u quan träng trong
toµn bé c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, biÖn ph¸p hiÖu nghiÖm ®Ó kh¾c phôc bÖnh
quan liªu, tham nhòng, l·ng phÝ... C¸c tæ chøc ®¶ng, tr−íc hÕt lµ c¸c cÊp uû
®¶ng ph¶i x¸c ®Þnh c«ng t¸c gi¸m s¸t lµ nhiÖm vô trùc tiÕp vµ th−êng xuyªn,
g¾n liÒn víi sù l·nh ®¹o cña m×nh. §iÒu lÖ §¶ng ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi
§¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X cña §¶ng ®· chØ râ "KiÓm tra, gi¸m s¸t lµ nh÷ng
chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng. Tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn tiÕn hµnh c«ng t¸c
kiÓm tra, gi¸m s¸t. Tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña
§¶ng. C¸c cÊp uû ®¶ng l·nh ®¹o c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ tæ chøc thùc
hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn chÊp hµnh
C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ, §iÒu lÖ §¶ng, nghÞ quyÕt, ChØ thÞ cña §¶ng". §©y lµ c¬
së ph¸p lý cao nhÊt ®Ó c¸c tæ chøc ®¶ng, cÊp uû l·nh ®¹o c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ
tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t cña ®¶ng bé m×nh. Gi¸m s¸t lµ c«ng viÖc
khã kh¨n, phøc t¹p, ®ßi hái tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn ph¶i cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ
v÷ng vµng, cã quyÕt t©m cao vµ lßng nhiÖt t×nh, cã t©m trong s¸ng. NhËn thøc
ph¶i biÕn thµnh quyÕt t©m cña tæ chøc, khi ®ã tÝnh chñ ®éng trong gi¸m s¸t
t¨ng lªn sÏ gãp phÇn ng¨n ngõa ®−îc c¸c lçi ph¹m.
132
Hiện nay, công tác giáo dục, nâng cao nhận thức về công tác giám sát
cần tạo được sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức của các tổ chức đảng và
đội ngũ cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò của công tác giám sát của Đảng
trong điều kiện mới, phải làm chuyển biến sâu sắc trong toàn Đảng, trước hết
là trong cấp ủy, lãnh đạo các cấp về tính nghiêm trọng và nguy cơ của tình
trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống và tư tưởng quan liêu,
tham nhũng, lãng phí cũng như ảnh hưởng của nó đối với sự lãnh đạo và uy
tín của Đảng, sự ổn định, phát triển của đất nước. Trên cơ sở đó, xây dựng
quyết tâm chính trị cao cho toàn thể cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ nhằm
phòng ngừa, ngăn chặn, đẩy lùi các tệ nạn này.
Trong giáo dục, nâng cao nhận thức về công tác giám sát phải kết hợp
với việc thường xuyên giáo dục về tư tưởng chính trị, nhân cách và lối sống
cho cán bộ, đảng viên, đặc biệt là giáo dục cho cán bộ lãnh đạo, quản lý các
cấp và cán bộ, đảng viên hoạt động trong các lĩnh vực có môi trường dễ bị tác
động tiêu cực như các lĩnh vực có liên quan đến tiền, đất đai, dự án, cấp phép
đầu tư, điều tra, xét xử, công tác cán bộ, tham mưu hoạch định các chủ
trương, chính sách cụ thể…Từng cơ quan, đơn vị xây dựng và thực hiện
nghiêm những tiêu chuẩn đạo đức, lối sống.
Về nội dung giáo dục phải toàn diện: trước hết là giáo dục, quán triệt
cho đội ngũ cấp ủy viên và đội ngũ cán bộ, đảng viên về quan điểm, đường
lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng theo quan điểm Đại hội lần thứ X của Đảng.
Tổ chức tốt việc nghiên cứu, học tập, quán triệt Quyết định số 25-QĐ/TW,
ngày 24 tháng 11 năm 2006 của Bộ Chính trị về việc “Ban hành Hướng dẫn
thực hiện các quy định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng
trong Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng”, tổ chức học tập chương
VII và chương VIII Điều lệ Đảng khoá X, Nghị quyết Hội nghị lần thứ Năm
Ban chấp hành Trung ương khoá X ngày 30 tháng 7 năm 2007 “Về tăng
cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng”. Chú ý làm rõ vị trí, vai trò, ý
nghĩa, tầm quan trọng của công tác giám sát; những vấn đề mới trong hoạt
động của UBKT, nhất là phải làm cho tất cả mọi cán bộ, đảng viên nhận thức
133
đúng về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, nguyên tắc tổ chức hoạt động…của
UBKT các cấp. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát với nhận thức và yêu
cầu mới; công tác giám sát phải góp phần phát hiện và khắc phục được những
khuyết điểm, thiếu sót từ khi còn mới manh nha. Khắc phục cho được những
tư tưởng, nhận thức lệch lạc sai trái: không thấy hết được vị trí, vai trò, tác
dụng của công tác giám sát và hoạt động của UBKT các cấp; tư tưởng e ngại,
e sợ, nể nang, né tránh của cán bộ kiểm tra khi được giao thực hiện nhiệm vụ
giám sát cán bộ lãnh đạo, hoặc khoán trắng công tác giám sát cho UBKT.
Về phương pháp, hình thức giáo dục: để đạt được yêu cầu, mục đích
của công tác giáo dục, cấp ủy, UBKT các cấp phải biết kết hợp nhiều phương
pháp, hình thức giáo dục để nâng cao nhận thức về công tác giám sát và hoạt
động giám sát của UBKT cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cho cấp ủy
viên các cấp. Cần kết hợp giáo dục tập trung với tự học tập, tự nghiên cứu của
từng đảng viên; giáo dục lý luận kết hợp chặt chẽ với hoạt động thực tiễn của
tổ chức đảng; thông qua tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt đảng, sinh
hoạt chi bộ, qua đánh giá, phân loại đảng viên và tổ chức đảng. Chú trọng sơ
kết, tổng kết, rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt động của UBKT.
CÇn lµm tèt mét sè vÊn ®Ò sau ®©y:
Thø nhÊt: T¨ng c−êng sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña cÊp uû ®¶ng c¸c cÊp.
CÊp uû c¸c cÊp ph¶i cã ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p, h×nh thøc thÝch hîp
®Ó tæ chøc cho c¸c tæ chøc ®¶ng, c¸n bé, ®¶ng viªn thuéc ph¹m vi l·nh ®¹o,
qu¶n lý cña cÊp m×nh nghiªn cøu, qu¸n triÖt s©u s¾c c¸c quy ®Þnh cña §iÒu lÖ
§¶ng kho¸ X, Quy ®Þnh sè 23-Q§/TW, ngµy 31-10-2006 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ
thi hµnh §iÒu lÖ §¶ng (phÇn vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng), QuyÕt ®Þnh sè
25-Q§/TW, ngµy 24-12-2006 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ viÖc ban hµnh H−íng dÉn
thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ kû luËt cña §¶ng
trong Ch−¬ng VII, Ch−¬ng VIII §iÒu lÖ §¶ng kho¸ X. Tõ ®ã cã nhËn thøc
®óng, vËn dông thùc hiÖn tèt theo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña mçi tæ chøc vµ
tuyªn truyÒn ®éng viªn nh©n d©n tham gia tÝch cùc vµo viÖc gi¸m s¸t tæ chøc
®¶ng vµ ®¶ng viªn. Cã thÓ tæ chøc héi thi t×m hiÓu vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t cña
§¶ng víi sù tham gia cña c¸n bé, ®¶ng viªn, nhÊt lµ ®Ó c¸n bé lµm c«ng t¸c
134
kiÓm tra, gi¸m s¸t tham gia ®Ó n©ng cao nhËn thøc vµ thùc hiÖn tèt nhiÖm vô
®−îc giao. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng tæ chøc nghiªn cøu qu¸n triÖt mang tÝnh h×nh
thøc, thiÕu cô thÓ, s©u s¾c; thiÕu liªn hÖ gi÷a lý luËn víi thùc tÕ ë ®Þa ph−¬ng,
®¬n vÞ.
CÊp uû ®¶ng c¸c cÊp cÇn ph¶i cã quy ®Þnh b¶o ®¶m ph¸t huy tÝnh tù
gi¸c, tÝnh chiÕn ®Êu cña c¸n bé, ®¶ng viªn trong thùc hiÖn ho¹t ®éng gi¸m s¸t
trong §¶ng. Båi d−ìng dòng khÝ ®Êu tranh víi tiªu cùc cho c¸n bé, ®¶ng viªn
vµ quÇn chóng nh©n d©n. X©y dùng hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c tiÕn hµnh ho¹t
®éng gi¸m s¸t trong §¶ng trong sinh ho¹t cÊp uû. Thùc hiÖn nghiªm tóc
QuyÕt ®Þnh 76-Q§/TW ngµy 15/6/2000 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ “§¶ng viªn ®ang
c«ng t¸c ë c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp, ®¬n vÞ sù nghiÖp vÒ gi÷ mèi liªn hÖ víi
chi uû, ®¶ng uû c¬ së vµ g−¬ng mÉu thùc hiÖn nghÜa vô c«ng d©n n¬i c− tró”.
CÊp uû cÊp trªn cÇn ph¶i xem xÐt, chØ ®¹o ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña cÊp d−íi
(®Æc biÖt lµ cÊp trªn trùc tiÕp). Trong ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng gi¸m s¸t cÇn
chó ý ®Õn hiÖu qu¶ c«ng t¸c, møc ®é hoµn thµnh nhiÖm vô chÝnh trÞ ®Ó kÞp
thêi biÓu d−¬ng nh÷ng g−¬ng ng−êi tèt, viÖc tèt; xö lý nghiªm minh nh÷ng
hµnh vi vi ph¹m kû luËt ®¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc.
§Ó viÖc n©ng cao nhËn thøc cho c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c
cÊp, ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn mét c¸ch toµn diÖn, s©u s¾c, ®ßi hái cÊp uû c¸c
cÊp cßn ph¶i th−êng xuyªn tæ chøc nghiªn cøu häc tËp thÊm nhuÇn s©u s¾c vµ
vËn dông s¸ng t¹o t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ kiÓm tra, gi¸m s¸t nãi chung,
gi¸m s¸t trong §¶ng nãi riªng b»ng nhiÒu h×nh thøc thÝch hîp cña mçi cÊp,
mçi tæ chøc ®¶ng, cho toµn thÓ c¸n bé, ®¶ng viªn, c¸n bé lµm c«ng t¸c kiÓm
tra, gi¸m s¸t.
UBKT c¸c cÊp chñ ®éng tham m−u, gióp cÊp uû tæ chøc c¸c líp båi
d−ìng nghiÖp vô c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t, kû luËt ®¶ng cho c¸c cÊp uû viªn
vµ c¸n bé chñ chèt cña c¸c tæ chøc ®¶ng ë cÊp m×nh; chñ ®éng tæ chøc c¸c líp
båi d−ìng nghiÖp vô c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cho UBKT cÊp m×nh vµ cÊp
d−íi trong ®¶ng bé theo ph©n cÊp cña ngµnh, b¶o ®¶m c¸n bé kiÓm tra ph¶i
n¾m v÷ng, thùc hiÖn tèt c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn tèt chøc n¨ng tham
m−u, gióp cÊp uû vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t.
135
Thø hai: Tuyªn truyÒn gi¸o dôc cho tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n
bé, ®¶ng viªn thÊu suèt vÞ trÝ, vai trß cña gi¸m s¸t trong §¶ng. Ph¹m vi tuyªn
truyÒn, gi¸o dôc kh«ng chØ bã hÑp trong néi bé §¶ng mµ cßn më réng ra víi
quÇn chóng nh©n d©n trªn c¬ së thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, t¹o ra mèi
liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a c¸n bé, ®¶ng viªn víi quÇn chóng nh©n d©n, tr¸nh t×nh
tr¹ng xa d©n, kh«ng s¸t c¬ së cña mét sè c¸n bé nh− hiÖn nay. Trªn thùc tÕ,
quÇn chóng nh©n d©n rÊt khã trùc tiÕp tiÕn hµnh gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸n
bé, ®¶ng viªn v× ®©y lµ sinh ho¹t néi bé trong §¶ng; mÆt kh¸c viÖc thùc hiÖn
gi¸m s¸t nh− thÕ nµo còng lµ vÊn ®Ò “tÕ nhÞ” v× ch−a cã quy ®Þnh cô thÓ vµ
ch−a cã c¬ chÕ h÷u hiÖu ®Ó b¶o vÖ nh÷ng ng−êi d¸m th¼ng th¾n ®Êu tranh, do
vËy cÇn t¨ng c−êng vai trß cña c¸c tæ chøc trong hÖ thèng chÝnh trÞ, lµm cho
thµnh viªn cña c¸c tæ chøc ®ã n¾m ®−îc yªu cÇu, néi dung còng nh− vÞ trÝ, vai
trß cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng; tõ ®ã ®Ó c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn
chóng nh©n d©n vËn dông. §èi t−îng cÇn quan t©m hiÖn nay cña ho¹t ®éng
gi¸m s¸t chÝnh lµ ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt, ho¹t ®éng gi¸m s¸t chÝnh
lµ ®ång thêi gióp c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt thùc hiÖn tèt c¸c nguyªn t¾c: tÝnh
§¶ng, tÝnh gi¸o dôc, tÝnh kh¸ch quan, trung thùc, c«ng khai, th¼ng th¾n vµ kÞp
thêi trong ho¹t ®éng cña m×nh.
Thø ba: N©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n
d©n; båi d−ìng dòng khÝ ®Êu tranh mµ tr−íc hÕt lµ cho c¸n bé, ®¶ng viªn.
ChÊt l−îng ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc
n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n.
Nh×n chung, tr×nh ®é vÒ mäi mÆt cña c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n
d©n ë n−íc ta cßn t−¬ng ®èi thÊp vµ ch−a ®ång ®Òu. §iÒu nµy lµm cho c¸n bé,
®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n khã n¾m b¾t ®−îc néi dung míi bæ sung cña
§¶ng ta trong V¨n kiÖn §¹i héi X vÒ chøc n¨ng gi¸m s¸t còng nh− vÞ trÝ, vai trß
cña gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay bëi nh− V.I.Lª nin ®· kh¼ng ®Þnh: “Ng−êi
mï ch÷ th× ®øng ngoµi chÝnh trÞ”. H¬n n÷a, do tr×nh ®é thÊp nªn hä th−êng thu
m×nh vµ cã xu h−íng cña ng−êi s¶n xuÊt nhá tøc chØ quan t©m ®Õn lîi Ých vËt
chÊt tr−íc m¾t, xem nhÑ nh÷ng lîi Ých c¬ b¶n, l©u dµi. N©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi
mÆt cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n ph¶i cã biÖn ph¸p, c¬ chÕ,
136
quy tr×nh cô thÓ, phï hîp ®Ó c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n tham
gia ho¹t ®éng gi¸m s¸t mét c¸ch tÝch cùc vµ chñ ®éng.
Đối với người đảng viên nói chung, việc giáo dục, nâng cao nhận thức
mọi mặt thường được thực hiện thông qua các buổi sinh hoạt đảng, sinh hoạt
chi bộ. Do đó, đối với mỗi đảng viên cần rèn luyện ý thức tham gia sinh hoạt
đảng đầy đủ. Trong sinh hoạt đảng cần nêu cao tinh thần đấu tranh tự phê
bình và phê bình, dám nhìn thẳng vào sự thật, nói đúng sự thật trên tinh thần
®ång chÝ với nhau, giúp nhau cùng tiến bộ. Khắc phục tình trạng một số đảng
viên tham dự sinh hoạt đảng, sinh hoạt chi bộ cho đủ “sĩ số”, thấy đúng không
dám ủng hộ, thấy sai không dám đấu tranh, “dĩ hòa vi quý”, “gió chiều nào,
che chiều đó”, nhất là trong các ®ång chÝ đảng viên trẻ, đảng viên mới; hoặc
tình trạng “ăn theo, nói leo”, bợ đỡ lãnh đạo; tình trạng bao che, nể nang,
dung túng cho nhau. Mặt khác, cần phải nêu cao ý thức, trách nhiệm trong
việc học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ mọi mặt của người đảng viên. Từng
đảng viên phải tích cực, tự giác học tập, chủ động nâng cao trình độ của mình,
nêu cao ý thức tự nghiên cứu, tự học tập biến quá trình đào tạo thành quá trình
tự đào tạo. Xóa bỏ tình trạng lười học tập, lười nghiên cứu trong đội ngũ đảng
viên.
HiÖn nay cã t×nh tr¹ng mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n
d©n thiÕu dòng khÝ ®Êu tranh víi tiªu cùc. Hä th−êng gi÷ th¸i ®é trung lËp, im
lÆng ®Ó mong muèn ®−îc an toµn theo ph−¬ng ch©m: “Ng−¬i kh«ng ®ông ®Õn
ta th× ta kh«ng ®ông ®Õn ng−¬i”. ChÝnh v× vËy, c¸c biÓu hiÖn tiªu cùc ®· kh«ng
®−îc ng¨n chÆn kÞp thêi vµ cã chiÒu h−íng t¨ng lªn. Båi d−ìng dòng khÝ c¸ch
m¹ng, tinh thÇn d¸m ®Êu tranh víi tiªu cùc cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn
chóng nh©n d©n chÝnh lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó ®−a ®−a ho¹t ®éng gi¸m s¸t
trong §¶ng lªn mét tÇm cao míi vµ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ cao nhÊt. MÆt kh¸c, mét
sè c¸n bé, ®¶ng viªn tuy cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao song l¹i m¬ hå vÒ chÝnh
trÞ dÉn ®Õn cã nhËn thøc lÖch l¹c, ®iÒu ®ã còng lµm h¹n chÕ hiÖu qu¶ cña ho¹t
®éng gi¸m s¸t trong §¶ng. Do vËy, ®Ó ho¹t ®éng gi¸m s¸t thùc sù xøng ®¸ng
víi vÞ trÝ, vai trß cña nã trong cuéc sèng th× nhiÖm vô quan träng lµ ph¶i t¨ng
137
c−êng gi¸o dôc n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt, båi d−ìng dòng khÝ c¸ch m¹ng,
tinh thÇn d¸m ®Êu tranh víi tiªu cùc cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng
nh©n d©n.
Thø t−: Ph¸t ®éng phong trµo quÇn chóng thi ®ua häc tËp n©ng cao
nhËn thøc; xö lý kÞp thêi, nghiªm minh nh÷ng c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt cã vi
ph¹m trong khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸m s¸t
Muèn ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng thùc sù ®i vµo cuéc sèng ph¶i
ph¸t ®éng ®−îc phong trµo c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng thi ®ua häc tËp
n©ng cao nhËn thøc vµ xö lý nghiªm minh nh÷ng ng−êi cã sai ph¹m bÞ ph¸t
hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng gi¸m s¸t. Muèn vËy, ph¶i t¹o ra c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
phï hîp, cã hµnh lang ph¸p lý an toµn ®Ó c¸n bé, ®¶ng viªn ,quÇn chóng yªn
t©m ®Êu tranh víi c¸c biÓu hiÖn tiªu cùc, mÊt d©n chñ; thùc hiÖn tù phª b×nh
vµ phª b×nh mµ kh«ng lo bÞ trï dËp, tr¶ thï. §©y lµ ®iÒu rÊt quan träng bëi
kh«ng Ýt c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt kh«ng thÝch viÖc bÞ ng−êi kh¸c gi¸m s¸t
mäi ho¹t ®éng cña m×nh. Trong sè hä vÉn cßn hiÖn t−îng trï dËp, øc hiÕp
nh÷ng ng−êi d¸m ®Êu tranh, phª b×nh ngay th¼ng d−íi nh÷ng thñ ®o¹n tinh vi,
m−în danh tæ chøc. V× sî bÞ trï dËp, tr¶ thï mµ kh«ng Ýt c¸n bé, ®¶ng viªn vµ
quÇn chóng nh©n d©n cßn nÐ tr¸nh, lùa chiÒu khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸m
s¸t. Tr−íc hÕt cÇn ph¶i cñng cè c¸c tæ chøc c¬ së ®¶ng, c¸c cÊp uû, n©ng cao
chÊt l−îng ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt, xö lý nghiªm c¸c hµnh vi bao
che, c¸c hµnh ®éng trï dËp nh÷ng ng−êi dòng c¶m trong ho¹t ®éng gi¸m s¸t
trong §¶ng. C¸c cÊp uû ®¶ng ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¬ quan kiÓm
tra §¶ng, thanh tra Nhµ n−íc vµ c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt. Trªn c¬ së ph¸t
®éng phong trµo quÇn chóng, thùc hiÖn d©n chñ trong toµn §¶ng, toµn d©n,
thu thËp c¸c chøng cø ®Ó lµm c¬ së ®Êu tranh víi nh÷ng c¸n bé l·nh ®¹o chñ
chèt cã sai ph¹m nh−ng kh«ng tù gi¸c, nghiªm tóc trong ho¹t ®éng gi¸m s¸t.
§Ó n©ng cao vÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng cÇn ph¶i
xö lý kÞp thêi, nghiªm minh nh÷ng c¸n bé, ®¶ng viªn cã vi ph¹m kû luËt
§¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc. ViÖc xö lý kÞp thêi, nghiªm minh nh÷ng c¸n
bé, ®¶ng viªn cã vi ph¹m sÏ n©ng cao t¸c dông cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t v× nã
kh«ng nh÷ng cã t¸c dông trõng trÞ nh÷ng ng−êi vi ph¹m mµ cßn r¨n ®e, phßng
ngõa nh÷ng vi ph¹m míi n¶y sinh.
138
Thø n¨m: §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn ®èi víi tæ chøc
®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n bé, ®¶ng viªn vÒ vÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng gi¸m
s¸t trong §¶ng.
Trªn thùc tÕ, t×nh tr¹ng thiÕu th«ng tin, th«ng tin l¹c hËu ®èi víi mét sè
víi c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n lµ kh¸ phæ biÕn. §iÒu nµy c¶n
trë rÊt lín ®Õn viÖc nhËn thøc, qu¸n triÖt ®−êng lèi, chñ tr−¬ng cña §¶ng trong
thùc tÕ. Tõ viÖc thiÕu th«ng tin c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n sÏ
kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó nghiªn cøu, gãp ý vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p cho viÖc
n©ng cao vÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng. Tr−íc m¾t, cÇn
thùc hiÖn tèt Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së trong ®ã b¶o ®¶m quyÒn ®−îc th«ng tin
cña c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n ®Ó hä thùc hiÖn tèt quyÒn vµ
nghÜa vô cña m×nh. ViÖc th«ng tin ph¶i ®a d¹ng trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin
®¹i chóng, c¸c héi nghÞ, héi th¶o nh»m cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi th«ng tin cho
c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n còng nh− nh÷ng ng−êi cã tr¸ch
nhiÖm, tr¸nh t×nh tr¹ng v× thiÕu th«ng tin, th«ng tin “nhiÔu” mµ g©y ra nh÷ng
d− luËn kh«ng tèt ®Õn vÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng.
T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn b»ng nhiÒu h×nh thøc thiÕt
thùc cho nh©n d©n hiÓu râ vÞ trÝ, ý nghÜa cña viÖc gi¸m s¸t trong §¶ng, vai trß,
tr¸ch nhiÖm cña nh©n d©n trong viÖc tham gia gi¸m s¸t, n¾m ®−îc c¸c quy
®Þnh cña §¶ng vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t (nguyªn t¾c, ®èi t−îng, néi dung, h×nh
thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t, thÈm quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t...) ®Ó tÝch
cùc tham gia gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn. Cã thÓ biªn so¹n thµnh tµi
liÖu ph¸t trªn ®µi truyÒn h×nh, ®µi ph¸t thanh, ®µi truyÒn thanh, ®¨ng trªn b¸o;
tæ chøc c¸c cuéc to¹ ®µm víi sù tham gia cña ®¹i diÖn c¸c ®oµn thÓ chÝnh trÞ - x·
héi vµ quÇn chóng nh©n d©n ®Ó cã nhËn thøc ®óng vµ phèi hîp thùc hiÖn tèt c«ng
t¸c gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn. T¹p chÝ KiÓm tra më chuyªn môc
"Nghiªn cøu, trao ®æi vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng" ®Ó gãp phÇn lµm s¸ng tá
h¬n c¶ lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ gi¸m s¸t vµ c«ng t¸c gi¸m s¸t.
Thø s¸u: T¨ng c−êng ho¹t ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn lý luËn vÒ X©y
dùng §¶ng nãi chung, vÒ ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng nãi riªng
139
Trong bèi c¶nh thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng hÕt søc mau lÑ vµ khã
l−êng, sù nghiÖp ®æi míi ®ang ®Æt ra rÊt nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc. Cuéc ®Êu
tranh quyÕt liÖt, gay g¾t trªn mÆt trËn t− t−ëng lµm cho kh«ng Ýt ng−êi hoang
mang, dao ®éng tr−íc nh÷ng luËn ®iÖu xuyªn t¹c, vu khèng cña kÎ thï. MÆc
dï §¶ng ta x¸c ®Þnh c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cã vÞ trÝ quan träng trong ho¹t
®éng l·nh ®¹o cña §¶ng nh−ng lý luËn vÒ c«ng t¸c nµy ch−a cã tÝnh hÖ thèng,
®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò gi¸m s¸t cßn g©y ra nhiÒu lóng tóng trong nhËn thøc còng
nh− hµnh ®éng cña c¸n bé, ®¶ng viªn, kÓ c¶ nh÷ng ng−êi ®ang trùc tiÕp ho¹t
®éng trong lÜnh vùc nµy. Trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o cña hÖ thèng tr−êng
§¶ng th× häc phÇn X©y dùng §¶ng còng ph©n bè thêi l−îng ch−a thËt hîp lý
cho phÇn lý luËn vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng. Thùc tÕ ho¹t ®éng cña c¸n bé
UBKT c¸c cÊp cho thÊy phÇn lín hä lµm viÖc dùa trªn kinh nghiÖm lµ chñ yÕu
bëi do viÖc ®µo t¹o c¸n bé thiÕu bµi b¶n nªn tr×nh ®é lý luËn cßn thÊp vµ thiÕu
nh¹y bÐn víi nh÷ng vÊn ®Ò míi. Trong nhËn thøc cña cÊp uû ®¶ng, UBKT c¸c
cÊp vµ c¸n bé, ®¶ng viªn th× gi¸m s¸t lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng l·nh ®¹o
cña §¶ng. Tuy nhiªn, trong hµnh ®éng thùc tÕ th× l¹i cã xu h−íng coi nhÑ,
kho¸n tr¾ng cho UBKT. Mét sè ý kiÕn cßn cùc ®oan h¬n khi cho r»ng c«ng
t¸c gi¸m s¸t lµ viÖc riªng cña MÆt trËn Tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng.
ChÝnh ®iÒu nµy ®· g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn cho c«ng
t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay.
ViÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng nghiªn cøu lý luËn, tæng kÕt thùc tiÔn vÒ vÊn
®Ò gi¸m s¸t trong §¶ng chÝnh lµ cung cÊp c¬ së lý luËn cho khoa häc kiÓm tra,
gi¸m s¸t; qua ®ã t¹o ra sù thèng nhÊt nhËn thøc trong c¸c tæ chøc ®¶ng, UBKT
c¸c cÊp còng nh− trong toµn thÓ ®éi ngò ®¶ng viªn vÒ c«ng t¸c nµy. §©y còng
lµ c¬ së ®Ó n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng
trong thêi kú míi.
qu¶ trong thùc tiÔn
§©y lµ vÊn ®Ò míi, cụ thể như thế nµo cần được thảo luận nhưng nªn
hiÓu râ: c¬ chÕ gi¸m s¸t vµ chÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng võa cã quan hÖ mËt
140
thiÕt, g¾n bã, thèng nhÊt víi nhau, song võa lµ nh÷ng kh¸i niÖm t−¬ng ®èi
kh¸c biÖt vµ kh«ng hoµn toµn gièng nhau. ChÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng lµ
nh÷ng quy ®Þnh vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ gi¸m s¸t trong §¶ng. C¬ chÕ gi¸m
s¸t trong §¶ng lµ mét tæng thÓ thèng nhÊt c¸c yÕu tè, c¸c kh©u liªn hÖ víi
nhau, t¸c ®éng lÉn nhau mµ §¶ng cÇn vËn dông ®Ó thùc hiÖn sù gi¸m s¸t cña
m×nh trong néi bé §¶ng, nh»m b¶o ®¶m tÝnh ®ång bé, hoµn chØnh, thèng nhÊt.
Nãi c¸ch kh¸c, nh÷ng nh©n tè mµ qua ®ã §¶ng thùc hiÖn hiÖu qu¶ c«ng t¸c
gi¸m s¸t néi bé m×nh.
MÆt kh¸c, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, §¶ng ta lµ ®¶ng cÇm quyÒn, l·nh
®¹o ®Êt n−íc, x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n. Mét
trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña nhµ n−íc ph¸p quyÒn lµ quyÒn lùc ph¶i
®−îc khèng chÕ cã giíi h¹n sao cho kh«ng ®−îc l¹m quyÒn, muèn thÕ th× lùc
l−îng l·nh ®¹o nhµ n−íc Êy ph¶i lµ tÊm g−¬ng tiªu biÓu ®Ó trong ®ã kh«ng cã
mét bé phËn nµo trong §¶ng cã quyÒn lùc tuyÖt ®èi, ngoµi §¹i héi ®¹i biÓu
toµn quèc. Do ®ã, c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cña §¶ng gi÷a hai kú §¹i héi ph¶i cã
c¬ chÕ gi¸m s¸t b¶o ®¶m cho nã kh«ng l¹m quyÒn, léng quyÒn, thµnh quyÒn
lùc tuyÖt ®èi.
Thùc tiÔn cho thÊy, ®Ó t¨ng c−êng gi¸m s¸t cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh
vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ gi¸m s¸t néi bé §¶ng tøc lµ ph¶i cã chÕ ®é gi¸m s¸t
trong §¶ng b¶o ®¶m cho c«ng t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng ®−îc tiÕn hµnh th−êng
xuyªn, liªn tôc, s©u s¸t vµ ph¸t triÓn lµnh m¹nh, kh«ng phô thuéc vµo sù thay
®æi cña nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp. Nh−ng,
nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu nµy lµ ng−êi chñ tr× tæ chøc thøc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh
cña §¶ng, thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c tæ chøc-sinh ho¹t ®¶ng nªn cã ¶nh h−ëng
rÊt lín ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña tæ chøc ®¶ng vµ nhÊt lµ viÖc tæ chøc thùc hiÖn
c¸c quyÕt ®Þnh ®ã, ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn chiÒu h−íng chung cña toµn
§¶ng-v÷ng vµng hay chÖch h−íng, tiÕn bé hay suy tho¸i, biÕn chÊt. Do vËy,
ph¶i cã c¬ chÕ gi¸m s¸t ng−êi ®øng ®Çu trung thµnh víi môc tiªu, l ý t−ëng,
nÒn t¶ng t− t−ëng vµ c¸c nguyªn t¾c tæ chøc-sinh ho¹t ®¶ng. Theo §iÒu lÖ
§¶ng do §¹i héi X th«ng qua th× c¬ chÕ ®ã thÓ hiÖn tr−íc hÕt lµ chi bé vµ cÊp
uû n¬i ng−êi ®øng ®Çu ®ã sinh ho¹t. Chi bé, cÊp uû ph¶i cã sù v÷ng vµng vÒ
141
chÝnh trÞ, t− t−ëng, nguyªn t¾c tæ chøc-sinh ho¹t §¶ng. §¹i héi X cña §¶ng
®· th«ng qua §iÒu lÖ §¶ng "giao quyÒn trë l¹i" cho chi bé ®−îc quyÕt ®Þnh
khiÓn tr¸ch, c¶nh c¸o ®¶ng viªn trong chi bé (kÓ c¶ cÊp uû viªn c¸c cÊp,
®¶ng viªn thuéc diÖn cÊp uû cÊp trªn qu¶n lý) vi ph¹m phÈm chÊt chÝnh trÞ,
t− t−ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng, sinh ho¹t ®¶ng, thùc hiÖn nhiÖm vô ®¶ng viªn
(trõ nhiÖm vô do cÊp trªn giao). §©y lµ quyÒn quyÕt ®Þnh kû luËt rÊt lín,
®Æc biÖt chØ chi bé míi cã, c¸c cÊp uû cÊp trªn kh¸c kh«ng ®−îc giao thÈm
quyÒn nµy. CÊp uû ®¶ng vµ ng−êi ®øng ®Çu m¹nh lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh
nhÊt ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay.
Gi¸m s¸t c¸n bé l·nh ®¹o thùc chÊt lµ gi¸m s¸t quyÒn lùc, ®¶m b¶o cho
quyÒn lùc ®−îc thùc thi ®óng h−íng, ng¨n ngõa sù tho¸i ho¸, biÕn chÊt cña
c¸n bé. Kh«ng tiÕn hµnh gi¸m s¸t quyÒn lùc tÊt sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ l¹m
dông quyÒn lùc, léng quyÒn, ®Æc quyÒn, ®Æc lîi.
Trong ®iÒu kiÖn cô thÓ hiÖn nay, cÇn nç lùc t×m tßi nghiªn cøu tæng kÕt
®Ó sím cã gi¶i ®¸p mét c¸ch râ rµng, cô thÓ, cã hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ®Þa
vÞ vµ quyÒn lùc cña chñ thÓ gi¸m s¸t, néi dung träng ®iÓm cÇn tËp trung gi¸m
s¸t, h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t néi bé §¶ng. Kinh nghiÖm gi¸m s¸t
néi bé cña mét sè ®¶ng cÇm quyÒn trªn thÕ giíi hiÖn nay cho thÊy, cÇn ph¶i
®Æc biÖt chó ý ®Õn quy ®Þnh cô thÓ néi dung gi¸m s¸t vÒ vÊn ®Ò: tËp thÓ l·nh
®¹o vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm; th«ng b¸o hoÆc b¸o c¸o t×nh h×nh quan träng;
b¸o c¸o c«ng viÖc, sù viÖc; xö l ý khiÕu kiÖn; ®i kiÓm tra, thÞ s¸t; chuyÖn trß vµ
nh¾c nhë; gi¸m s¸t b»ng d− luËn; t×m hiÓu vµ chÊt vÊn; yªu cÇu vµ xö l ý b·i
miÔn hoÆc thay thÕ... H×nh thµnh mét hÖ thèng gi¸m s¸t trong §¶ng võa bao
gåm cÊp trªn gi¸m s¸t, võa bao gåm cÊp d−íi gi¸m s¸t vµ cßn bao gåm ®ång
cÊp gi¸m s¸t.
C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tr−íc ®©y th−êng lµ c¸c n¬i ®Òu ®éc lËp
t¸c chiÕn, ch−a h×nh thµnh mét chØnh thÓ h÷u c¬ cã trËt tù nghiªm ngÆt, ph©n
c«ng hîp lý, phèi hîp nhÞp nhµng, cho nªn ®· ¶nh h−ëng ®Õn thµnh qu¶ gi¸m
s¸t trong §¶ng.
§óc rót kinh nghiÖm gi¸m s¸t cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc trong
nhiÒu n¨m, "§iÒu lÖ gi¸m s¸t trong §¶ng Céng s¶n Trung Quèc" ®−îc coi lµ
142
ph¸p quy c¬ b¶n cña gi¸m s¸t trong §¶ng, ph©n biÖt vµ quy chÕ ho¸ c¸c
ph−¬ng diÖn trong gi¸m s¸t trong néi bé §¶ng, tõng b−íc x©y dùng khu«n
khæ cña c¬ chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay, theo chóng t«i cÇn tËp trung
lµm tèt mét sè c«ng viÖc sau:
Mét lµ, cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ chøc tr¸ch cña chñ thÓ gi¸m s¸t trong
§¶ng. HiÖn nay, kh«ng nh÷ng cÇn chÊp hµnh nghiªm tóc nh÷ng quy ®Þnh
trong thùc tiÔn gi¸m s¸t, mµ cßn cÇn phèi hîp lÉn nhau gi÷a ®¶ng uû c¸c cÊp
vµ uû ban kiÓm tra c¸c cÊp, n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ®¶ng viªn, uû viªn ñy
ban kiÓm tra trong viÖc gi¸m s¸t, vµ quy ph¹m h¬n n÷a mét b−íc tr¸ch nhiÖm
gi¸m s¸t, x©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t hoµn chØnh, b¶o ®¶m chñ thÓ gi¸m s¸t
chÊp hµnh ®óng chøc tr¸ch gi¸m s¸t.
Hai lµ, kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÕ ®é gi¸m s¸t cßn cÇn chó ý ®em
ph¸p quy gi¸m s¸t trong §¶ng g¾n kÕt víi ph¸p quy ph¸p luËt cña Nhµ n−íc.
§êi sèng x· héi ®i vµo ph¸p trÞ th× kh«ng t¸ch rêi ®êi sèng trong néi bé ®¶ng
cÇm quyÒn lµ cÇn ph¶i ph¸p quy ho¸. Ng−îc l¹i, ®¶ng viªn vµ c¸n bé l·nh ®¹o
§¶ng còng lµ c«ng d©n, võa ph¶i tu©n thñ kû luËt ®¶ng, võa ph¶i tu©n thñ ph¸p
luËt nhµ n−íc. C¨n cø quy ®Þnh, §¶ng cÇn ph¶i ho¹t ®éng trong ph¹m vi HiÕn
ph¸p vµ ph¸p luËt, ®em ph¸p quy gi¸m s¸t trong §¶ng ë thêi gian thÝch hîp
chuyÓn ho¸ thµnh ph¸p quy ph¸p luËt cña Nhµ n−íc, võa t¨ng c−êng tÝnh æn
®Þnh, tÝnh c−ìng chÕ, tÝnh quyÒn uy cña ph¸p quy trong §¶ng.
Ba lµ, cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ b¶o ®¶m vµ xö lý gi¸m s¸t trong §¶ng.
Trong gi¸m s¸t néi bé §¶ng, bÊt kÓ lµ ng−êi gi¸m s¸t hay ng−êi bÞ gi¸m s¸t,
®ång thêi võa bÞ chÕ −íc gi¸m s¸t võa cÇn ®−îc b¶o vÖ. §©y lµ thùc hiÖn hai
mÆt cña gi¸m s¸t trong §¶ng vµ còng lµ mét trong nh÷ng c¬ chÕ gi¸m s¸t
kh«ng thÓ thiÕu trong thùc tiÔn. Cã c¬ chÕ b¶o ®¶m vµ xö lý gi¸m s¸t th× cã
thÓ triÓn khai gi¸m s¸t lµnh m¹nh vµ cã hiÖu qu¶.
HiÖu qu¶ thùc sù gi¸m s¸t trong §¶ng ®−îc quyÕt ®Þnh bëi kh¶ n¨ng
kiªn tr× thùc hiÖn, hoµn thiÖn chÕ ®é §¹i héi ®¹i biÓu vµ chÕ ®é d©n chñ trong §¶ng.
Tr−íc m¾t, cÇn hoµn thiÖn h¬n mét b−íc chÕ ®é d©n chñ vÒ c¸c mÆt sau ®©y:
- Hoµn thiÖn nguyªn t¾c vµ h×nh thøc bÇu cö cña chÕ ®é bÇu cö trong
§¶ng. ChÕ ®é bÇu cö trong §¶ng lµ chÕ ®é c¨n b¶n nhÊt cña chÕ ®é d©n chñ
143
trong §¶ng. NÕu chóng ta coi bÇu cö lµ mét bé phËn cña c¬ chÕ vËn hµnh d©n
chñ th× bÇu cö lµ sù chÕ −íc m¹nh nhÊt ®èi víi quyÒn lùc, lµ c¬ së s©u xa cña
viÖc t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong §¶ng. HiÖn nay, chñ yÕu nhÊt lµ th«ng qua x©y
dùng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é bÇu cö cã liªn quan, thÓ hiÖn ®Çy ®ñ ý chÝ vµ
nguyÖn väng cña ng−êi bá phiÕu, thay ®æi khuynh h−íng bÇu cö h×nh thøc ®èi
víi nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o chñ chèt, b¶o ®¶m ®¶ng viªn cã quyÒn bÇu cö trùc
tiÕp, b¾t ®Çu tõ c¬ së. CÇn nghiªm chØnh chÊp hµnh quy ®Þnh cña §iÒu lÖ
§¶ng, kh«ng ®−îc lÊy bæ nhiÖm hoÆc bæ nhiÖm biÕn t−íng ®Ó thay thÕ bÇu cö.
§èi víi ng−êi l·nh ®¹o do bÇu cö bÇu ra th× ngoµi tr−êng hîp ®Æc biÖt, nãi
chung kh«ng nªn tïy tiÖn trong nhiÖm kú ®iÒu ®éng ®i hoÆc uû nhiÖm lµm
chøc vô kh¸c.
- KiÖn toµn chÕ ®é c«ng khai trong §¶ng, t¨ng c−êng sù trong s¸ng,
minh b¹ch. C«ng khai cã vai trß quan träng trong vÊn ®Ò d©n chñ vµ lµ tiÒn
®Ò cña gi¸m s¸t. Kh«ng c«ng khai th× kh«ng cã gi¸m s¸t thùc sù. Gi¸m s¸t
trong §¶ng ®−îc coi lµ gi¸m s¸t cña h×nh thøc d©n chñ, mét trong nh÷ng ®Æc
®iÓm cña nã lµ ®«ng ®¶o ®¶ng viªn vµ quÇn chóng tham gia. Sù tham gia nµy
lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña d©n chñ trong §¶ng, bëi v× mét trong nh÷ng quyÒn cña
®¶ng viªn lµ cã quyÒn ®−îc biÕt toµn bé qu¸ tr×nh vËn hµnh quyÒn lùc trong
§¶ng (kh«ng chØ biÕt kÕt qu¶ cña vËn hµnh quyÒn lùc). Do ®ã, t¨ng c−êng vµ
kiÖn toµn chÕ ®é c«ng khai trong §¶ng lµ rÊt quan träng.
- T¹o ra bÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ thuËn lîi ®Ó ph¸t huy quyÒn d©n chñ
cña ®¶ng viªn, tÝch cùc t×m tßi con ®−êng vµ h×nh thøc b¶o ®¶m quyÒn d©n chñ
cña tæ chøc ®¶ng c¸c cÊp vµ ®¶ng viªn. V× thÕ, cÇn khai th«ng vµ më réng c¸c
kªnh d©n chñ trong §¶ng, ®Ó cho c¸c ý kiÕn, kiÕn nghÞ phª b×nh cña ®¶ng viªn
®−îc ph¶n ¸nh kÞp thêi vµ chuÈn x¸c. Trong sinh ho¹t ®¶ng cÇn ph¸t huy t¸c
phong th¼ng th¾n, ch©n thµnh, lêi nãi ®i ®«i víi viÖc lµm, ñng hé vµ b¶o vÖ
quyÒn ph¸t biÓu ý kiÕn cña ®¶ng viªn c¨n cø vµo §iÒu lÖ §¶ng vµ quy ®Þnh
cña Quy chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng. CÇn tiÕp thu nh÷ng phª b×nh gãp ý, tè c¸o,
tè gi¸c cña ®¶ng viªn lªn cÊp trªn, h¬n n÷a thËn träng ®iÒu tra nh÷ng hµnh
®éng x©m ph¹m quyÒn cña ®¶ng viªn, trÊn ¸p phª b×nh, thËm chÝ tiÕn hµnh ®¶
kÝch, vu khèng, tr¶ thï c¸ nh©n.
144
Bèn lµ, x©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t cña UBKT c¸c cÊp. §¹i héi X cña
§¶ng ®· bæ sung chøc n¨ng gi¸m s¸t cho UBKT c¸c cÊp. HiÖn nay uû ban
kiÓm tra c¸c cÊp cã chøc n¨ng tham m−u cho cÊp uû vÒ c«ng t¸c kiÓm tra,
gi¸m s¸t, thùc hiÖn nhiÖm vô cô thÓ do cÊp uû giao; vµ chøc n¨ng võa kiÓm
tra, võa gi¸m s¸t theo §iÒu lÖ §¶ng. Nh− vËy, nhiÖm vô cña UBKT c¸c cÊp rÊt
nÆng, khã kh¨n vµ phøc t¹p, nhÊt lµ nhiÖm vô: "Gi¸m s¸t cÊp uû viªn cïng
cÊp, c¸n bé diÖn cÊp uû cïng cÊp qu¶n lý vµ tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vÒ viÖc
thùc hiÖn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi, chÝnh trÞ cña §¶ng, nghÞ quyÕt cña cÊp uû vµ
®¹o ®øc, lèi sèng theo quy ®Þnh cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng". §Ó UBKT
c¸c cÊp thùc hiÖn cã chÊt l−îng, hiÖu qu¶ nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t cña
m×nh, cÇn t¨ng thÈm quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña UBKT c¸c cÊp; cñng cè, kiÖn
toµn c¬ quan gióp viÖc UBKT; n©ng cao b¶n lÜnh chÝnh s¸ch vµ tr×nh ®é
chuyªn m«n, nghiÖp vô cña ®éi ngò c¸n bé kiÓm tra, gi¸m s¸t;… CÇn nhËn
thøc vµ ph©n biÖt c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña UBKT c¸c cÊp chØ lµ mét bé
phËn cÊu thµnh quan träng cña c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t trong §¶ng. V×
vËy, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, UBKT c¸c cÊp ph¶i n¾m v÷ng chøc n¨ng,
nhiÖm vô cña m×nh ®−îc giíi h¹n trong §iÒu lÖ §¶ng ®Ó thùc hiÖn ®óng thÈm
quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm; ®ång thêi chñ ®éng tranh thñ sù l·nh ®¹o cña cÊp uû,
sù chØ ®¹o cña uû ban kiÓm tra cÊp trªn ®Ó t¹o sù ®ång thuËn vµ ñng hé trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi, ®¶ng viªn khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m,
nhiÖm vô cÊp uû giao vµ nhiÖm vô gi¸m s¸t. KiÓm tra tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi
vµ ®¶ng viªn khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m lµ nhiÖm vô träng t©m cña uû ban kiÓm
tra c¸c cÊp ®· thùc hiÖn h¬n m−êi n¨m (tõ nhiÖm kú §¹i héi VIII), nh−ng
nhiÒu khuyÕt ®iÓm, sai ph¹m cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn chËm ®−îc kh¾c
phôc vµ ph¸t hiÖn; ch−a chñ ®éng ph¸t hiÖn dÊu hiÖu vi ph¹m ®Ó ng¨n chÆn
kÞp thêi… UBKT c¸c cÊp cÇn ph¶i tæng kÕt thùc tiÔn d−íi h×nh thøc chuyªn ®Ò
vÒ nh÷ng dÊu hiÖu vi ph¹m th−êng gÆp ë c¸n bé, ®¶ng viªn, tæ chøc ®¶ng
trong mét sè lÜnh vùc träng ®iÓm, ngµnh ®Æc thï, tõ ®ã rót ra nh÷ng nguyªn
nh©n, bµi häc kinh nghiÖm ®Ó phæ biÕn réng r·i… §èi víi nhiÖm vô gi¸m s¸t
cña UBKT c¸c cÊp, ®©y lµ nhiÖm vô míi. Do ®ã, cÇn x¸c ®Þnh râ ph¹m vi, ®èi
t−îng, néi dung, thÈm quyÒn gi¸m s¸t cña UBKT. Chó träng viÖc x©y dùng
145
quy chÕ, h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t cô thÓ víi tõng ®èi t−îng, tõng
néi dung; tæ chøc lùc l−îng vµ ph©n c«ng c¸n bé thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t,
trong ®ã quy ®Þnh râ quyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé gi¸m s¸t. C¸n
bé gi¸m s¸t ph¶i thÊm nhuÇn t− t−ëng chØ ®¹o vµ ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña
c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t, biÕt vËn dông vµo thùc tiÔn, ®ång thêi ph¶i cã
kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vµ n¾m ch¾c c¸c quy ®Þnh cña §¶ng, cña c¸c cÊp uû vµ
Nhµ n−íc ®Ó ®èi chiÕu so s¸nh th× míi ph¸t hiÖn ®−îc ®¶ng viªn, tæ chøc ®¶ng
cã thùc hiÖn ®óng nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh hay kh«ng. Trong qu¸ tr×nh gi¸m
s¸t cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ n−íc vµ
gi¸m s¸t cña nh©n d©n.
N¨m lµ, ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ trong
c«ng t¸c gi¸m s¸t §¶ng, ®Æc biÖt lµ gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®èi víi tæ chøc
®¶ng, ®¶ng viªn; kÕt hîp chÆt chÏ gi¸m s¸t trong §¶ng víi gi¸m s¸t cña Nhµ
n−íc vµ gi¸m s¸t cña nh©n d©n; coi träng viÖc x©y dùng hÖ thèng ph¶n biÖn
x· héi ®èi víi ho¹t ®éng l·nh ®¹o cña §¶ng. Trong ®iÒu kiÖn §¶ng ta lµ ®¶ng
duy nhÊt cÇm quyÒn, l·nh ®¹o hÖ thèng chÝnh trÞ vµ toµn x· héi th× viÖc ph¶n
biÖn x· héi cña MÆt trËn Tæ quèc, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi vµ nh©n d©n
®èi víi viÖc ho¹ch ®Þnh ®−êng lèi, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, quyÕt ®Þnh lín cña
§¶ng vµ viÖc tæ chøc thùc hiÖn, kÓ c¶ ®èi víi c«ng t¸c tæ chøc vµ c¸n bé, cã ý
nghÜa ®Æc biÖt quan träng. Th«ng qua hÖ thèng ph¶n biÖn x· héi chÝnh thèng
mµ §¶ng míi biÕt ®−îc ®−êng lèi, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña m×nh cã ®óng,
cã phï hîp vµ kh¶ thi hay kh«ng; ®©y cßn lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬
b¶n ®Ó më réng d©n chñ trong x· héi. Muèn vËy, §¶ng ph¶i cã quy chÕ cô thÓ
vµ biÕt l¾ng nghe ý kiÕn ph¶n biÖn, dï ®ã lµ ý kiÕn tr¸i chiÒu. Qua ph¶n biÖn
x· héi ®Ó ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch, ®æi míi ph−¬ng thøc l·nh ®¹o cho phï hîp
víi thùc tiÔn vµ c¸c quy luËt kh¸ch quan cña tù nhiªn, chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x·
héi trªn c¬ së gi÷ v÷ng c¸c nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå
ChÝ Minh vµ nguyªn t¾c cña §¶ng. Muèn cã ý kiÕn chÝnh x¸c th× c¸c thµnh
viªn trong hÖ thèng ph¶n biÖn ph¶i t¨ng c−êng gi¸m s¸t ®Ó n¾m thËt ch¾c t×nh
h×nh thùc tÕ. BÊt kú mét chÕ ®é chÝnh trÞ nµo còng chØ tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn
v÷ng khi nã cã kh¶ n¨ng tËp hîp, ®oµn kÕt ®−îc qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n
146
d©n. V× thÕ, khi nh©n d©n thËt sù gi¸m s¸t ®−îc tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn sÏ
chÝnh lµ gióp cho §¶ng cñng cè ®−îc mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi quÇn chóng
nh©n d©n vµ nh− Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõng c¨n dÆn: c¸ch xa d©n chóng,
kh«ng liªn hÖ chÆt chÏ víi d©n chóng còng nh− ®øng l¬ löng gi÷a trêi, nhÊt
®Þnh thÊt b¹i. NÕu §¶ng ta xa d©n, t¸ch khái d©n th× §¶ng kh«ng thÓ tån t¹i,
§¶ng ta kh«ng cã d©n th× còng nh− c¸ kh«ng cã n−íc, ®¶ng viªn khã trë thµnh
"ng−êi l·nh ®¹o, ng−êi ®Çy tí trung thµnh cña nh©n d©n"; "tæ chøc ®¶ng vµ
®¶ng viªn dÔ trë nªn quan liªu, biÕn sø mÖnh cÇm quyÒn cao c¶ cña §¶ng
thµnh ®¶ng l¹m quyÒn, léng quyÒn", thËm chÝ cßn dÉn ®Õn tho¸i ho¸ biÕn chÊt.
NhËn thøc râ vai trß cña nh©n d©n trong lÞch sö nãi chung vµ trong x©y dùng
§¶ng nãi riªng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Trung −¬ng §¶ng ®· cã nhiÒu chØ
thÞ kªu gäi nh©n d©n tÝch cùc tham gia x©y dùng vµ gi¸m s¸t §¶ng, nh−ng trªn
thùc tÕ hiÖn nay nh©n d©n ch−a thËt sù gi¸m s¸t ®−îc tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng
viªn.
§iÒu lÖ §¶ng kh¼ng ®Þnh: "§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ ®¶ng cÇm
quyÒn, t«n träng vµ ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, chÞu sù gi¸m s¸t
cña nh©n d©n; dùa vµo nh©n d©n ®Ó x©y dùng §¶ng, ®oµn kÕt vµ l·nh ®¹o nh©n
d©n tiÕn hµnh sù nghiÖp c¸ch m¹ng". Muèn thùc sù ®−a quan ®iÓm nµy vµo
cuéc sèng vµ ho¹t ®éng cña §¶ng nh»m n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ gi¸m
s¸t cña nh©n d©n ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn, tr−íc hÕt, toµn §¶ng ph¶i
nhËn thøc ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a §¶ng víi d©n, ®Ó nh©n
d©n bµy tá ý kiÕn ®èi víi nh÷ng quyÕt ®Þnh lín, tham gia c¸c c«ng viÖc cña
§¶ng vµ tù gi¸c "chÞu gi¸m s¸t cña nh©n d©n"; ®ång thêi víi x©y dùng vµ ban
hµnh quy chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn ph¶i c«ng khai ho¸
nh÷ng viÖc tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn ph¶i thùc hiÖn vµ nh÷ng viÖc tæ chøc
®¶ng, ®¶ng viªn kh«ng ®−îc lµm ®Ó nh©n d©n cã c¨n cø ®èi chiÕu khi thùc
hiÖn gi¸m s¸t. Gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn võa lµ quyÒn kh«ng thÓ thiÕu
cña c«ng d©n, võa lµ nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm vÎ vang cña nh©n d©n ®èi víi
§¶ng. Nh©n d©n gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn lµ mét néi dung vÒ quyÒn
lµm chñ cña nh©n d©n nh»m x©y m¹nh vµ tõ ®ã b¶o vÖ lîi Ých thiÕt th©n, chÝnh
®¸ng, hîp ph¸p cña nh©n d©n d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng.
147
Quy chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn cÇn x¸c ®Þnh râ
môc ®Ých, ®èi t−îng, néi dung, ph−¬ng ph¸p, tr¸ch nhiÖm vµ thÈm quyÒn gi¸m
s¸t. VÒ néi dung gi¸m s¸t: cÇn tËp trung gi¸m s¸t ®¹o ®øc, lèi sèng cña ®¶ng
viªn, ng−êi th©n vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chøc tr¸ch, nhiÖm vô cña tæ chøc
®¶ng, ®¶ng viªn, nh−ng cÇn ph©n biÖt râ gi¸m s¸t cña nh©n d©n víi gi¸m s¸t
cña c¸c tæ chøc ®¶ng, cÊp uû vµ uû ban kiÓm tra c¸c cÊp, tõ d−íi lªn. Th«ng
qua thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, ë tæ d©n c− ®Ó nh©n d©n gi¸m s¸t trùc
tiÕp hoÆc ph¶n ¸nh cho tæ chøc ®¶ng cã thÈm quyÒn vÒ nh÷ng biÓu hiÖn
kh«ng ®óng cña tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn. Quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, th¸i ®é cña
tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn khi ®−îc nh©n d©n gi¸m s¸t; tr¸ch nhiÖm vµ th¸i ®é
cña c¸c tæ chøc ®¶ng, cÊp uû ®èi víi quy chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng,
®¶ng viªn. Cã biÖn ph¸p kiªn quyÕt b¶o vÖ nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t,
nhÊt lµ b¶o vÖ nh÷ng ng−êi trung thùc, th¼ng th¾n, d¸m ph¸t hiÖn vµ ph¶n ¸nh
nh÷ng hµnh vi tiªu cùc vµ suy tho¸i cña tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn. Kiªn quyÕt
®Êu tranh vµ xö lý nghiªm minh nh÷ng tæ chøc ®¶ng, c¬ quan hoÆc ®¶ng viªn
cã hµnh vi c¶n trë, ®èi phã sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®Æc biÖt cÇn nghiªm trÞ
nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n cã hµnh vi trï dËp, tr¶ thï, kÓ c¶ nghiªm trÞ nh÷ng tæ
chøc, c¸ nh©n lµm chç dùa hoÆc bao che, dung tóng cho c¸c phÇn tö cè t×nh
chèng l¹i quyÒn gi¸m s¸t cña nh©n d©n. Th¸i ®é cña nh©n d©n còng ph¶i
kh¸ch quan, c«ng t©m, trung thùc, thÊy tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn lµm tèt thùc
hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh th× ph¶i nãi tèt, ®éng viªn, khÝch lÖ ®Ó lµm tèt h¬n;
thÊy viÖc lµm kh«ng ®óng hoÆc sai ph¹m th× gãp ý mét c¸ch ch©n thµnh cã
b»ng chøng râ rµng; kh«ng ®−îc v× lîi Ých c¸ nh©n, côc bé hoÆc bÞ kÝch ®éng
mµ ph¶n ¸nh sai sù thËt hoÆc lîi dông viÖc gi¸m s¸t ®Ó ®¶ kÝch, nãi xÊu tæ
chøc ®¶ng, ®¶ng viªn.
S¸u lµ, x©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t, chÕ ®é gi¸m s¸t cÇn qu¸n triÖt c«ng
t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng ph¶i thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ vµ
c¸c ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng t¸c gi¸m s¸t §¶ng. TËp trung d©n chñ lµ
nguyªn t¾c c¬ b¶n trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña §¶ng vµ còng lµ nguyªn t¾c
xuyªn suèt trong toµn bé ho¹t ®éng gi¸m s¸t §¶ng. ChØ khi nµo c«ng t¸c gi¸m
s¸t chÊp hµnh nghiªm chØnh vµ thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ
148
th× mét mÆt hiÖu qu¶ thiÕt thùc, kh«ng bÞ chÖch h−íng, kh«ng bÞ chi phèi bëi
sù ®éc ®o¸n c¸ nh©n hoÆc bÞ søc Ðp cña d©n chñ cùc ®oan, v« chÝnh phñ…
Gi¸m s¸t §¶ng lµ c«ng t¸c ®¶ng, lµ sinh ho¹t néi bé §¶ng, ®−îc tiÕn hµnh
trong hÖ thèng tæ chøc ®¶ng, nªn cã ®Æc thï c¬ b¶n: ®èi t−îng kiÓm tra, gi¸m
s¸t lµ tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn khi ®−îc kiÓm tra, gi¸m s¸t th× võa lµ ®èi t−îng
võa lµ chñ thÓ. ChÝnh ®Æc thï nµy quyÕt ®Þnh b¶n chÊt, ph−¬ng thøc ho¹t ®éng
vµ ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng t¸c gi¸m s¸t §¶ng, ®ã lµ: dùa vµo tæ chøc
®¶ng; ph¸t huy tinh thÇn tù gi¸c tù phª b×nh vµ phª b×nh cña tæ chøc ®¶ng,
®¶ng viªn; ph¸t huy tr¸ch nhiÖm x©y dùng §¶ng cña nh©n d©n; kÕt hîp chÆt
chÏ c«ng t¸c gi¸m s¸t §¶ng víi c«ng t¸c thanh tra nhµ n−íc, thanh tra nh©n
d©n, c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¸c ®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi, nghÒ nghiÖp vµ phèi
hîp c¸c ban ngµnh liªn quan. §©y lµ c¸c ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng t¸c
gi¸m s¸t §¶ng ®· ®−îc ®óc kÕt qua nhiÒu nhiÖm kú ho¹t ®éng vµ mang l¹i
hiÖu qu¶ thiÕt thùc. V× vËy, trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸m s¸t cã
thÓ sö dông linh ho¹t c¸c ph−¬ng ph¸p ®èi víi tõng ®èi t−îng cô thÓ, nh−ng
kh«ng ®−îc xa rêi c¸c ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n ®ã.
C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng ph¶i ®−îc tiÕn hµnh c«ng khai, d©n chñ
vµ cã l·nh ®¹o, chØ ®¹o; kh«ng mét c¸ nh©n nµo dï gi÷ bÊt cø c−¬ng vÞ c«ng
t¸c nµo, ®−îc quyÒn ®øng ngoµi hoÆc ®øng trªn tæ chøc ®¶ng ®Ó ¸p ®Æt gi¸m
s¸t; kh«ng ®−îc dïng biÖn ph¸p bÝ mËt ®iÒu tra trong §¶ng, cµng kh«ng ®−îc
dïng thñ ®o¹n ®èi víi tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn ®ang lµ ®èi t−îng gi¸m s¸t. Bëi
ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh c«ng t¸c gi¸m s¸t §¶ng kh¸c vÒ b¶n chÊt víi c¸c
ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng thanh tra nhµ n−íc vµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra cña c¬
quan b¶o vÖ ph¸p luËt. Nh−ng trong t×nh h×nh hiÖn nay, khi cßn mét sè tæ chøc
®¶ng gi¶m sót søc chiÕn ®Êu, nhiÒu ®¶ng viªn kÐm tù gi¸c, nhiÒu lóc vµ nhiÒu
n¬i phª b×nh vµ tù phª b×nh chØ cßn lµ h×nh thøc cÇn chó träng ®Õn viÖc phèi
hîp víi c¸c c¬ quan thanh tra, ®iÒu tra, nhÊt lµ trong c¸c vô viÖc næi cém.
B¶y lµ, x©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t, chÕ ®é gi¸m s¸t cÇn qu¸n triÖt yªu
cÇu, nhiÖm vô ph¶i ®æi míi vµ t¨ng c−êng l·nh ®¹o, chØ ®¹o c«ng t¸c kiÓm
tra, gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû ®¶ng. Trong l·nh ®¹o c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t,
c¸c cÊp uû cÇn quan t©m vµ coi träng viÖc nghiªn cøu lý luËn vµ tæng kÕt
149
ph−¬ng ph¸p l·nh ®¹o ®èi víi c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t nhÊt lµ c«ng t¸c
gi¸m s¸t, v× ®©y lµ vÊn ®Ò míi võa ®−îc quy ®Þnh trong §iÒu lÖ §¶ng, tiÕp tôc
tæ chøc tèt viÖc qu¸n triÖt, n©ng cao nhËn thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña toµn §¶ng
vÒ vÞ trÝ, vai trß, tÇm quan träng, hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t
trong x©y dùng §¶ng vµ trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt
n−íc.
CÊp ñy c¸c cÊp khÈn tr−¬ng ban hµnh c¸c quy chÕ, quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c
gi¸m s¸t vµ chØ ®¹o UBKT phèi hîp víi c¸c tæ chøc ®¶ng cã liªn quan thùc
hiÖn nghiªm chØnh c¸c quy chÕ, quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t. UBKT Trung
−¬ng phèi hîp víi c¸c ban §¶ng x©y dùng c¸c quy ®Þnh, quy chÕ gi¸m s¸t
trong §¶ng, tr×nh Bé ChÝnh trÞ xem xÐt, ban hµnh, t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc
thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t. §ång thêi UBKT Trung −¬ng phèi hîp víi c¸c
ban §¶ng kÞp thêi h−íng dÉn thùc hiÖn c¸c quy chÕ, quy ®Þnh ®ã trong toµn
§¶ng. CÊp uû c¸c cÊp chØ ®¹o c¸c ban cña cÊp uû, nhÊt lµ UBKT cña cÊp m×nh
chñ tr× phèi hîp víi c¸c tæ chøc ®¶ng cã liªn quan x©y dùng quy chÕ phèi hîp
thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ë cÊp m×nh, tr×nh cÊp uû ban hµnh vµ chØ
®¹o thùc hiÖn cã kÕt qu¶ (nªn ban hµnh quy chÕ phèi hîp gi÷a UBKT víi tõng
tæ chøc ®¶ng cã liªn quan). ë Trung −¬ng, Ban BÝ th− ban hµnh quy chÕ phèi
hîp thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t, kû luËt §¶ng gi÷a UBKT Trung
−¬ng víi Ban Tæ chøc Trung −¬ng víi §¶ng ®oµn Quèc héi, §¶ng ®oµn Uû
ban Trung −¬ng MTTQ ViÖt Nam; víi §¶ng uû C«ng an Trung −¬ng, §¶ng
uû, Qu©n sù Trung −¬ng… ë c¸c tØnh, thµnh uû, ban th−êng vô ban hµnh quy
chÕ phèi hîp gi÷a UBKT vµ Ban tæ chøc, víi ®¶ng ®oµn Héi ®ång nh©n d©n,
ban c¸n sù ®¶ng Uû ban nh©n d©n víi ®¶ng uû qu©n sù, ®¶ng uû c«ng an, ®¶ng
uû bé ®éi biªn phßng tØnh...
L·nh ®¹o c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ nhiÖm vô th−êng xuyªn, trùc
tiÕp cña c¸c cÊp uû ®¶ng. CÇn ®æi míi ph−¬ng ph¸p l·nh ®¹o cña c¸c cÊp uû
®¶ng tõ kh©u x©y dùng, ban hµnh ®Õn viÖc l·nh ®¹o tæ chøc thùc hiÖn c¸c nghÞ
quyÕt, chØ thÞ, quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn tèt d©n chñ
trong néi bé §¶ng. HiÖn nay, sù l·nh ®¹o cña cÊp ñy vÒ c«ng t¸c kiÓm tra,
gi¸m s¸t cÇn tËp trung vµo ®æi míi ph−¬ng thøc l·nh ®¹o ®èi víi c¸c néi dung
150
chñ yÕu lµ: TriÓn khai, qu¸n triÖt §iÒu lÖ §¶ng, c¸c quy ®Þnh cña Trung −¬ng,
cña cÊp uû cÊp trªn vµ cña cÊp m×nh cho c¸c tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn trong
toµn ®¶ng bé vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t; x©y dùng ph−¬ng h−íng, nhiÖm
vô, ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, quy chÕ, quy tr×nh kiÓm tra, gi¸m s¸t cña ®¶ng bé
vµ cÊp m×nh trong nhiÖm kú, ®ång thêi ph©n c«ng, tæ chøc lùc l−îng thùc hiÖn
ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch quy chÕ ®ã nh»m b¶o ®¶m quyÒn kiÓm tra, gi¸m s¸t
cña tËp thÓ ®èi víi c¸ nh©n, cña tæ chøc ®èi víi tæ chøc, cña c¸ nh©n ®èi víi c¸
nh©n vµ tæ chøc, kÓ c¶ ®èi víi ng−êi l·nh ®¹o chñ chèt vµ tæ chøc cÊp trªn
nh»m më réng d©n chñ trong §¶ng; l·nh ®¹o vµ chØ ®¹o UBKT cïng víi c¸c
ban cña cÊp uû, c¸c c¬ quan nhµ n−íc cã liªn quan trong viÖc x©y dùng vµ tæ
chøc thùc hiÖn c¸c quy chÕ phèi hîp thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t
theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng vµ quy ®Þnh, h−íng dÉn cña Trung −¬ng
§¶ng; l·nh ®¹o, chØ ®¹o kiÖn toµn tæ chøc, t¨ng c−êng c¸n bé cã n¨ng lùc, c¶i
thiÖn ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn lµm viÖc cho UBKT cña cÊp uû nh»m t¹o thuËn
lîi nhÊt cho UBKT ho¹t ®éng ®óng §iÒu lÖ §¶ng vµ tham m−u tèt ®èi víi cÊp
uû vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t.
Trong tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t, c¸c cÊp uû cÇn
x©y dùng vµ thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch vµ quy tr×nh kiÓm tra, gi¸m s¸t
®èi víi tõng nhiÖm vô, néi dung vµ ®èi t−îng cô thÓ, nh»m ®−a ho¹t ®éng
kiÓm tra, gi¸m s¸t cña cÊp uû vµ nÒn nÕp, thµnh chÕ ®é, coi ®ã lµ nhiÖm vô tù
nhiªn, lµ nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi mçi cÊp uû. §Ých th©n ng−êi ®øng
®Çu c¸c cÊp uû cÇn trùc tiÕp thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t; kh«ng
®−îc "kho¸n tr¾ng" cho UBKT. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra,
gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû cã néi dung vµ ph¹m vi rÊt réng, trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh
vùc, nh−ng hiÖn nay cÇn tËp trung vµo kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c tæ chøc ®¶ng vµ
®¶ng viªn chÊp hµnh NghÞ quyÕt §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X cña
§¶ng, c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña Trung −¬ng, cña cÊp uû, nhÊt lµ vÒ lÜnh vùc
kinh tÕ, c¸c dù ¸n vµ c«ng tr×nh träng ®iÓm sö dông ng©n s¸ch lín; c«ng t¸c
c¸n bé; x©y dùng §¶ng; phÈm chÊt, ®¹o ®øc vµ lèi sèng cña c¸n bé, ®¶ng viªn,
lµm cho qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña §¶ng, cña cÊp
151
uû ®Òu ®−îc kiÓm tra, gi¸m s¸t víi h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p, c¬ chÕ vµ chÕ tµi
thÝch hîp.
CÇn ®−a l·nh ®¹o c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ tæ chøc thùc hiÖn
nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t cña cÊp uû thµnh mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®¸nh
gi¸ ph©n lo¹i cÊp uû vµ cÊp uû viªn h»ng n¨m.
3.3.3. Më réng d©n chñ trong §¶ng lµ c¬ së, ®iÒu kiÖn t¨ng c−êng
gi¸m s¸t trong §¶ng
D©n chñ lµ môc tiªu vµ lµ ®éng lùc ph¸t triÓn; thùc hµnh d©n chñ réng r·i
lµ mét biÖn ph¸p cã tÝnh nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó t¨ng c−êng n¨ng lùc l·nh ®¹o
vµ søc chiÕn ®Êu cña §¶ng.
Thùc hiÖn d©n chñ trong §¶ng lµ mét néi dung ®Æc biÖt quan träng trong
tù ®æi míi, tù chØnh ®èn §¶ng. Theo quan ®iÓm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th×
d©n chñ lµ ch×a kho¸ v¹n n¨ng ®Ó gi¶i quyÕt mäi khã kh¨n trong c«ng t¸c c¸ch
m¹ng; nÕu trong §¶ng kh«ng cã d©n chñ th× ®êi sèng cña §¶ng sÏ trë nªn ''©m
u''. Cã thùc tÕ lµ, trong §¶ng hiÖn nay nãi d©n chñ nhiÒu, nh−ng thùc hµnh d©n
chñ cßn nhiÒu h¹n chÕ, d©n chñ trong sinh ho¹t ®¶ng tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa
ph−¬ng, c¬ së ch−a ®−îc ph¸t huy ®Çy ®ñ, d©n chñ trong §¶ng ch−a ®−îc
"khai th«ng" m¹nh mÏ, nh×n chung vÉn kh¸ phæ biÕn ë mäi cÊp, mäi ngµnh,
mäi ®Þa ph−¬ng lµ t×nh tr¹ng sî ''®Êu tranh, tr¸nh ®©u''. "CÊp trªn nãi th× coi ®ã
nh− lµ ch©n lý", "®· cã quyÒn th× kh«ng ai cã thÓ nãi ng−îc víi m×nh ®−îc,
nhÊt lµ nãi vÒ nh÷ng c¸i sai cña ng−êi cÇm quyÒn, ng−êi l·nh ®¹o". Cho nªn,
ph¶i më réng d©n chñ trong §¶ng; d©n chñ th«ng qua ho¹t ®éng cña ®¶ng viªn
vµ c¸c tæ chøc ®¶ng ph¶i thÊm vµo toµn bé ®êi sèng cña §¶ng, lµ nguån gèc
t¹o nªn søc sèng cña §¶ng. Néi dung cña vÊn ®Ò d©n chñ trong §¶ng kh«ng
chØ thu gän trong ®iÒu kho¶n vÒ nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, mµ cßn ®−îc
x¸c ®Þnh trong mét sè ®iÒu kho¶n kh¸c cña §iÒu lÖ §¶ng nh− thùc hiÖn c¸c
nguyªn t¾c tËp thÓ l·nh ®¹o - c¸ nh©n phô tr¸ch, tù phª b×nh vµ phª b×nh, khen
th−ëng, kû luËt vµ ®Æc biÖt tËp trung trong ®iÒu kho¶n vÒ quyÒn cña ®¶ng viªn,
cô thÓ lµ quyÒn d©n chñ, quyÒn lµm chñ cña ®¶ng viªn ®èi víi c«ng viÖc cña
§¶ng. §iÒu lÖ §¶ng ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi X ®· x¸c ®Þnh ®¶ng viªn cã
c¸c quyÒn:
152
“1. §−îc th«ng tin vµ th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò vÒ C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ, §iÒu
lÖ §¶ng, ®−êng lèi, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng; biÓu quyÕt c«ng viÖc
cña §¶ng.
2. øng cö, ®Ò cö vµ bÇu cö c¬ quan l·nh ®¹o c¸c cÊp cña §¶ng theo quy
®Þnh cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng.
3. Phª b×nh, chÊt vÊn vÒ ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn ë mäi
cÊp trong ph¹m vi tæ chøc; b¸o c¸o, kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm
vµ yªu cÇu ®−îc tr¶ lêi.
4. Tr×nh bµy ý kiÕn khi tæ chøc ®¶ng nhËn xÐt quyÕt ®Þnh c«ng t¸c hoÆc
thi hµnh kû luËt ®èi víi m×nh”.
Nh÷ng quyÒn trªn cã thÓ tæng hîp l¹i trong 6 quyÒn lµ: quyÒn ®−îc th«ng
tin; quyÒn ®−îc th¶o luËnvµ biÓu quyÕt; quyÒn ®−îc øng cö, ®Ò cö vµ bÇu cö;
quyÒn ®−îc phª b×nh, chÊt vÊn, kiÕn nghÞ vµ yªu cÇu ®−îc tr¶ lêi; quyÒn ®−îc
tr×nh bµy ý kiÕn vÒ b¶n th©n m×nh; quyÒn ®−îc b¶o l−u ý kiÕn khi ý kiÕn cña
m×nh thuéc vÒ thiÓu sè.
Nh÷ng quy ®Þnh ®ã còng nh»m tr−íc hÕt b¶o ®¶m kh«ng ®¶ng viªn nµo
cã ®Æc quyÒn v−ît qu¸ §iÒu lÖ §¶ng cho phÐp; trong §¶ng mäi ®¶ng viªn ®Òu
bÞ gi¸m s¸t; mäi ®¶ng viªn cã quyÒn b×nh ®¼ng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp quyÕt
®Þnh vµ qu¶n l ý c«ng viÖc trong §¶ng. Do ®ã, cã thÓ kh¼ng ®Þnh, më réng d©n
chñ trong §¶ng lµ c¬ së, tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn vµ t¨ng c−êng gi¸m s¸t néi bé
§¶ng hiÖn nay.
Cã thùc tÕ lµ, trong §¶ng hiÖn nay kh«ng Ýt ng−êi ®−îc lªn chøc, ®−îc
n¾m quyÒn lµ nghÜ ®Õn h−ëng thô. §· cã chøc quyÒn th× cã hai xu h−íng. Mét
lµ, lµm ®óng träng tr¸ch, thùc sù v× n−íc, v× d©n. §ã lµ nh÷ng ng−êi cã ®éng
c¬ trong s¸ng. Cßn nÕu ®éng c¬ kh«ng trong s¸ng, chøc quyÒn lµ c¬ héi ®Ó hä
vun vÐn, v¬ vÐt c¸ nh©n. Do ®ã, cÇn ph¶i më réng d©n chñ, cÇn ph¶i cã c¬ chÕ
c«ng khai, minh b¹ch nh− c«ng khai tµi chÝnh c«ng, c«ng khai tµi s¶n riªng,
c«ng khai vÒ tæ chøc c¸n bé ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t mäi c¸n bé, ®Ó c¸n bé dï
muèn còng kh«ng thÓ léng quyÒn ®−îc. Hå ChÝ Minh ®· tõng c¶nh b¸o: lµm
153
c¸n bé cã chøc, cã quyÒn kh«ng biÕt gi÷ m×nh kh«ng khÐo sÏ trë thµnh ®éc
quyÒn, ®éc ®o¸n, ®éc tµi, ®øng trªn tæ chøc, ®øng trªn nh©n d©n.
Tuy nhiªn, trong §¶ng cã thùc hiÖn d©n chñ, më réng vµ ph¸t huy d©n
chñ hay kh«ng, ®iÒu ®ã phô thuéc rÊt lín vµo c¸c cÊp uû ®¶ng vµ ng−êi ®øng
®Çu cÊp uû, cã thÓ nãi hä cã vai trß quyÕt ®Þnh, cÊp cµng cao, chøc cµng lín
th× yªu cÇu vÒ sù g−¬ng mÉu cµng nhiÒu. Nh− vËy, ph¶i ®Æc biÖt nhÊn m¹nh
viÖc thùc hiÖn ®óng ®¾n nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trªn c¬ së ph¸t huy d©n
chñ réng r·i trong sinh ho¹t cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, nhÊt lµ ph¸t huy quyÒn
vµ nghÜa vô cña ®¶ng viªn tham gia c«ng viÖc cña §¶ng, thËt thµ tù phª b×nh
vµ phª b×nh. Theo quy ®Þnh hiÖn nay, trong §¶ng, mäi ®¶ng viªn, bÊt kÓ
c−¬ng vÞ g× ®Òu b×nh ®¼ng, kh«ng cã ®¼ng cÊp trong §¶ng, kh«ng cã ®¶ng
viªn cÊp trªn, ®¶ng viªn cÊp d−íi. Mäi ®¶ng viªn còng nh− mäi tæ chøc ®¶ng,
mäi cÊp uû tõ d−íi lªn trªn ®Òu ph¶i thÊy râ ®−îc quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm
cña m×nh trong viÖc thùc hiÖn d©n chñ trong §¶ng vµ gi¸m s¸t d©n chñ trong
§¶ng. VÊn ®Ò quan t©m lµ mäi ®¶ng viªn cã quyÒn ®−îc biÕt vÒ toµn bé ho¹t
®éng cña §¶ng, th«ng tin cã liªn quan trong §¶ng ë c¸c cÊp ®é tæ chøc kh¸c
nhau, do ®ã tÝnh c«ng khai, minh b¹ch ph¶i ®−îc qu¸n triÖt trong viÖc thùc
hiÖn mäi quyÒn d©n chñ cña ®¶ng viªn.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc ban hµnh quy chÕ lµm viÖc cña c¸c cÊp
uû tõ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng ®Õn c¸c chi uû, ®¶ng uû c¬ së, c¸c ban c¸n
sù ®¶ng hay ®¶ng ®oµn ë c¸c tæ chøc ®¶ng trong hÖ thèng chÝnh trÞ vµ c¸c tæ
chøc kinh tÕ ®· x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña mçi cÊp l·nh ®¹o,
còng nh− mçi ng−êi trong cÊp l·nh ®¹o ®ã ®Ó tr¸nh sù tuú tiÖn thay ®æi khi cã
sù thay ®æi vÒ nh©n sù, ®Ó mäi ®¶ng viªn cã thÓ thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t d©n
chñ cña m×nh. §©y còng lµ mét b−íc tiÕn cña vÊn ®Ò d©n chñ trong §¶ng.
D©n chñ còng g¾n víi tù do, b×nh ®¼ng vµ c«ng b»ng. Trong §¶ng nÕu
h¹n chÕ d©n chñ hay kh«ng cã d©n chñ th× kh«ng thÓ nãi ®Õn tù do, tr−íc hÕt
lµ tù do t− t−ëng; kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc sù b×nh ®¼ng cña mäi ®¶ng viªn
tr−íc kû luËt ®¶ng; kh«ng thÓ cã c«ng b»ng trong ®¸nh gi¸, nhËn xÐt, sö dông
c¸n bé, ®¶ng viªn. Nh×n chung, cho ®Õn nay, nh÷ng tiÕn bé thùc hiÖn d©n chñ
154
trong §¶ng lµ: c¸c cÊp uû ®¶ng tõ Trung −¬ng tíi c¬ së ®· coi träng viÖc cô
thÓ ho¸ vµ thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, thùc hµnh d©n chñ trong
tËp thÓ l·nh ®¹o khi th¶o luËn vµ ra quyÕt ®Þnh; x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c quy
chÕ theo h−íng më réng d©n chñ, c«ng khai, minh b¹ch; lµm viÖc theo quy
chÕ, b¶o ®¶m nguyªn t¾c tËp thÓ l·nh ®¹o, c¸ nh©n phô tr¸ch; tËp thÓ quyÕt
®Þnh c«ng t¸c c¸n bé; c«ng t¸c quy ho¹ch c¸n bé ®−îc triÓn khai réng r·i víi
c¸ch lµm d©n chñ h¬n. VÒ mÆt h¹n chÕ, ®ã lµ d©n chñ néi bé ch−a ®−îc ph¸t
huy ®Çy ®ñ, nãi ch−a ®i ®«i víi lµm; cßn nh÷ng biÓu hiÖn vi ph¹m nguyªn t¾c
tËp trung d©n chñ, lµm viÖc kh«ng theo quy chÕ, ®éc ®o¸n, chuyªn quyÒn, duy ý
chÝ ë mét bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nhiÒu tæ chøc cña §¶ng. NhiÒu n¬i,
quyÒn lùc th−êng tËp trung vµo ng−êi ®øng ®Çu, cÊp uû nhiÒu n¬i chØ lµ b×nh
phong, n¬i hîp thøc ý muèn chñ quan cña mét c¸ nh©n.
§Ó më réng d©n chñ trong §¶ng, hiÖn nay §¶ng vÉn chñ tr−¬ng nhÊn
m¹nh ph¶i thùc hiÖn ®óng ®¾n nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trªn c¬ së thùc sù
ph¸t huy d©n chñ réng r·i trong sinh ho¹t cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, trong chi
bé, nhÊt lµ ph¸t huy quyÒn vµ nghÜa vô cña ®¶ng viªn tham gia c«ng viÖc cña
§¶ng, tù phª b×nh vµ phª b×nh. Më réng vµ ph¸t huy d©n chñ ph¶i thËt sù ®i
®«i víi gi÷ v÷ng kû c−¬ng, kû luËt, lµ thùc hiÖn viÖc bÇu cö cã sè d− ë c¸c
cÊp; x©y dùng, bæ sung quy ®Þnh vÒ ®Ò b¹t, bæ nhiÖm, quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm
cña ng−êi ®øng ®Çu vµ quan hÖ gi÷a ng−êi ®øng ®Çu vµ tËp thÓ l·nh ®¹o; khen
th−ëng, b¶o vÖ nh÷ng ng−êi d¸m ®Êu tranh, tè c¸o nh÷ng khuyÕt ®iÓm vµ sai
ph¹m ngay trong tæ chøc cña m×nh; ®ång thêi ®Êu tranh, xö lý nh÷ng ng−êi lîi
dông d©n chñ ®Ó cã hµnh vi vu c¸o, g©y rèi néi bé. D©n chñ trong §¶ng lµ b¶o
®¶m quyÒn ®−îc cung cÊp th«ng tin cña ®¶ng viªn, quyÒn ®−îc chÊt vÊn cÊp
uû vµ c¸n bé l·nh ®¹o cña m×nh vÒ nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, vÒ c«ng t¸c
tæ chøc, qu¶n lý c¸c mÆt cña tæ chøc ®¶ng vµ c¬ quan cã liªn quan ®Õn tõng
cÊp uû viªn vµ ph¶i ®−îc tr¶ lêi cña cÊp uû trong thêi h¹n quy ®Þnh.
Nh− vËy, vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng hiÖn nay nh− Héi nghÞ Trung −¬ng 9
(kho¸ IX) vµ Héi nghÞ Trung −¬ng 5 (kho¸ X) ®· yªu cÇu lµ ph¶i x©y dùng vµ
thùc hiÖn tèt Quy chÕ d©n chñ trong §¶ng. Theo GS. §Æng Xu©n Kú - Chñ
155
nhiÖm Ch−¬ng tr×nh KX.03 “ X©y dùng §¶ng trong ®iÒu kiÖn míi”, ch¾c ch¾n
nh÷ng néi dung vÒ d©n chñ ®· ®−îc x¸c ®Þnh trong §iÒu lÖ §¶ng, trong c¸c
quy ®Þnh ®· ®−îc ban hµnh tr−íc kia vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ë c¸c Héi nghÞ
Trung −¬ng gÇn ®©y sÏ ph¶i ®−îc thÓ hiÖn trong b¶n quy chÕ nµy thµnh nh÷ng
®iÒu kho¶n cô thÓ. Tõ ®ã mäi ®¶ng viªn còng nh− mäi tæ chøc cña §¶ng, mäi
cÊp uû tõ d−íi lªn trªn ®Òu thÊy râ ®−îc quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh
trong viÖc thùc hiÖn d©n chñ trong §¶ng, ®ång thêi cã c¨n cø ®Ó thùc hiÖn
gi¸m s¸t d©n chñ trong §¶ng. TÊt c¶ nh÷ng g× c¶n trë thùc hiÖn d©n chñ, vi
ph¹m quyÒn d©n chñ cña ®¶ng viªn cÇn ph¶i ®−îc v¹ch râ vµ ph¶i cã h×nh thøc
chÕ tµi cÇn thiÕt ®èi víi nh÷ng hµnh vi c¶n trë vµ vi ph¹m ®ã.
X©y dùng Quy chÕ d©n chñ trong §¶ng còng rÊt cÇn ph¶i tiÕn hµnh b»ng
ph−¬ng ph¸p d©n chñ ®Ó thu hót ®−îc sù ®ãng gãp cña ®«ng ®¶o ®¶ng viªn vµ
c¸c tæ chøc trong toµn §¶ng.
ViÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së x·, ph−êng, c¬ quan,
doanh nghiÖp nhµ n−íc … trong gÇn 9 n¨m qua (kÓ tõ n¨m 1998) ®· t¹o ra
nh÷ng chuyÓn biÕn rÊt quan träng trong ®êi sèng x· héi. Nã ®· ®em l¹i cho
§¶ng ta nh÷ng kinh nghiÖm rÊt quý ®Ó x©y dùng vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n
chñ trong §¶ng. Thùc hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ d©n chñ ®· ®−îc §¶ng chØ ra,
cïng víi viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ trong §¶ng thêi gian
s¾p tíi thùc sù lµ b−íc ®ét ph¸ míi trong c«ng t¸c gi¸m s¸t néi bé §¶ng nãi
riªng, trong ®æi míi, chØnh ®èn §¶ng nãi chung.
§©y còng lµ ®iÒu t©m huyÕt, tr¨n trë cña ®ång chÝ Lª Kh¶ Phiªu khi tr¶
lêi c©u hái cña phãng viªn B¸o Ng−êi Lao ®éng ngµy 08/7/2006:
"- Tõng lµ nhµ l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng, ¤ng ®¸nh gi¸ nh− thÕ nµo vÒ vÊn
®Ò d©n chñ trong §¶ng vµ lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t huy h¬n n÷a d©n chñ trong §¶ng?
- T«i vÉn cho r»ng muèn d©n chñ trong x· héi tèt, tr−íc hÕt ph¶i thùc
hiÖn d©n chñ trong §¶ng cho tèt. T«i nghÜ ph¸t huy d©n chñ trong §¶ng kh«ng
khã nh−ng nãi thùc lµ chóng ta ®· phÇn nµo bÞ ¶nh h−ëng bëi t− t−ëng phong
kiÕn vèn tån t¹i trong mét thêi gian dµi cña lÞch sö. Cã nh÷ng ng−êi hiÖn hoµn
toµn kh«ng sèng trong x· héi phong kiÕn nh−ng vÉn bÞ ¶nh h−ëng nh÷ng r¬i
156
rít cña t− t−ëng cò, thiÕu sßng ph¼ng víi nhau vµ kh«ng d¸m th¼ng th¾n ®Êu
tranh m¹nh mÏ ®Ó lµm râ ®óng sai, t×m ch©n lý ®óng. NÕu ®Ó t− t−ëng cò "dÜ
hoµ vi quý" hay "gi÷ th©n, gi÷ m×nh c¸i ®·" th× háng. §· gi÷ th©n, gi÷ m×nh
th× tÊt sÏ bá qua ch©n lý. D¸m ®Êu tranh b¶o vÖ ch©n lý tøc lµ d¸m nh×n th¼ng
vµo sù thËt, nh×n ®óng sù thËt. §Êu tranh trong néi bé còng ph¶i ®óng - sai
lµm râ, t×nh nghÜa ph©n minh. Cã vËy th× phª b×nh vµ tù phª b×nh míi lµ thùc
chÊt vµ mang l¹i d©n chñ trong §¶ng" (B¸o Ng−êi Lao ®éng §iÖn tö, ngµy
08/7/2006, www.nld.com.vn).
3.3.4. N©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña UBKT c¸c cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch
vµ lµ lùc l−îng nßng cèt cïng toµn §¶ng thùc hiÖn gi¸m s¸t trong §¶ng
Công tác kiểm tra, giám sát là mét hoạt động vô cùng quan trọng của
Đảng ta, giúp Đảng nắm vững tình hình mọi mặt từ hoạt động lãnh đạo các
linh vực kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng đến hoạt động xây dựng
nội bộ Đảng: nâng cao chất lượng các tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng
viên; kịp thời phát hiện, ngăn ngừa và xử lý những sai phạm nảy sinh trong
Đảng. Nhiệm vụ giám sát đã được thực hiện trong Đảng từ rất lâu ở các mức
độ khác nhau, nhưng đến Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X nhiệm vụ này
mới được ghi nhận một cách chính thức làm cơ sở, căn cứ cho các tổ chức
đảng, UBKT các cấp hoạt động. “Đổi mới phương pháp kiểm tra và bổ sung
chức năng giám sát cho uỷ ban kiểm tra đảng các cấp. Tăng cường công tác
kiểm tra phòng ngừa. Xây dựng quy chế phối hợp công tác giữa UBKT của Đảng với Thanh tra của Chính phủ”(48). Cụ thể hoá Nghị quyết Đại hội X,
Điều lệ Đảng khoá X, tại điều 32 đã ghi nhận nhiệm vụ giám sát của UBKT
các cấp: “Giám sát cấp ủy viên cùng cấp, cán bộ diện cấp ủy cùng cấp quản lý
và tổ chức đảng cấp dưới về việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách
của Ðảng, nghị quyết của cấp ủy và đạo đức, lối sống theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương”(49).
(48) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, Nxb CTQG, H, 2006, trang 135. (49) Đảng Cộng sản Việt Nam, Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb CTQG, H, 2006, trang 50 - 51.
157
Với việc ghi nhận này vừa là một vinh dự, vừa là trách nhiệm, thách
thức lớn đối với UBKT các cấp. Công việc của UBKT các cấp trở nên hết sức
nặng nề, một mặt vẫn đảm nhận nhiệm vụ kiểm tra như cũ, mặt khác tăng
cường thêm nhiệm vụ giám sát trong khi lực lượng hầu như giữ nguyên. Để
hoàn thành được hai nhiệm vụ này đòi hỏi Đảng phải quan tâm nâng cao vị
thế, vai trò của UBKT các cấp ngang tầm đòi hỏi thực tế công việc, từ việc
hoàn thiện các quy định cụ thể hoá chức năng, nhiệm vụ, quy trình, phương
pháp tiến hành công tác, thiết lập mối quan hệ, phối hợp giữa công tác kiểm
tra, giám sát trong Đảng với các cơ quan tư pháp, các tổ chức chính trị, xã hội
và sự kiểm tra, giám sát của nhân dân đến xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm
chất, năng lực, chuẩn bị các điều kiện vật chất phục vụ việc thực hiện nhiệm
vụ giám sát trong Đảng đạt hiệu quả cao.
Vị thế của UBKT các cấp chính là do vị trí của cơ quan này trong hệ
thống cơ quan của Đảng và uy tín, thế lực của nó tạo thành. Trong đó, vị trí
của UBKT được ghi nhận rõ ràng trong Điều lệ Đảng với chức năng, nhiệm
vụ, quyền hạn và trách nhiệm cụ thể và một cơ chế nhất định để hình thành
nên cơ quan này. Theo điều 31 Điều lệ Đảng:
1. UBKT các cấp do cấp ủy cùng cấp bầu, gồm một số đồng chí trong
cấp ủy và một số đồng chí ngoài cấp ủy.
2. Các thành viên UBKT và chủ nhiệm, phó chủ nhiệm UBKT cấp dưới
phải được cấp ủy cấp trên trực tiếp chuẩn y, nếu điều động chủ nhiệm UBKT
sang công tác khác phải được cấp ủy cấp trên trực tiếp đồng ý.
3. UBKT làm việc theo chế độ tập thể, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy
cùng cấp và sự chỉ đạo, kiểm tra của UBKT cấp trên.
Ðiều 32 xác định nhiệm vụ của UBKT các cấp:
1. Kiểm tra đảng viên, kể cả cấp ủy viên cùng cấp khi có dấu hiệu vi
phạm tiêu chuẩn đảng viên, tiêu chuẩn cấp ủy viên và trong việc thực hiện
nhiệm vụ đảng viên.
2. Kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới khi có dấu hiệu vi phạm trong việc
chấp hành Cương lĩnh chính trị, Ðiều lệ Ðảng, nghị quyết, chỉ thị của Ðảng,
158
các nguyên tắc tổ chức của Ðảng; kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra
và thi hành kỷ luật trong Ðảng.
3. Giám sát cấp ủy viên cùng cấp, cán bộ diện cấp ủy cùng cấp quản lý
và tổ chức đảng cấp dưới về việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách
của Ðảng, nghị quyết của cấp ủy và đạo đức, lối sống theo quy định của Ban
Chấp hành Trung ương.
4. Xem xét, kết luận những trường hợp vi phạm kỷ luật, quyết định
hoặc đề nghị cấp ủy thi hành kỷ luật.
5. Giải quyết tố cáo đối với tổ chức đảng và đảng viên; giải quyết khiếu
nại về kỷ luật Ðảng.
6. Kiểm tra tài chính của cấp ủy cấp dưới và của cơ quan tài chính cấp
ủy cùng cấp.
Ðiều 33 ghi nhận quyền của UBKT các cấp:
UBKT có quyền yêu cầu tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên báo cáo,
cung cấp tài liệu về những vấn đề liên quan đến nội dung kiểm tra.
Uy tín và thế lực của UBKT các cấp biểu hiện ở sự tôn trọng, nể phục
của đối tượng kiểm tra, giám sát đối với UBKT và cán bộ kiểm tra do hiệu
quả giải quyết các nhiệm vụ được giao và hiệu quả của sự tác động đến đối
tượng trong phạm vi kiểm tra, giám sát. Qua đó phát huy tác dụng và tầm
quan trọng của UBKT trong quá trình giúp cấp uỷ, tổ chức đảng thực hiện tốt
nhiệm vụ giám sát tổ chức đảng và đảng viên, giữ vững kỷ luật của Đảng.
Nh×n tæng qu¸t, hiÖn nay, UBKT lµ c¬ quan kiÓm tra chuyªn tr¸ch cña
cÊp uû, cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t theo §iÒu 32 vµ
tham m−u cho cÊp uû thùc hiÖn §iÒu 30 cña §iÒu lÖ §¶ng. Nh− vËy, UBKT cã
vÞ thÕ ®Æc biÖt trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng. V.I. Lªnin ®· tõng nhÊn m¹nh
vÞ thÕ cña Ban KiÓm tra (Uû ban KiÓm tra) vµ coi ban nµy lµ: “c¬ quan thùc
sù ®¹i diÖn cho l−¬ng tri cña §¶ng vµ cña giai cÊp v« s¶n” (V.I. Lªnin: Toµn
tËp, Nxb. TiÕn bé, M.1977, tËp 41, tr.467). §èi víi §¶ng ta, vÒ lý luËn, UBKT c¸c cÊp còng cã vÞ thÕ t−¬ng ®èi ®Æc
biÖt. §ã lµ mét Ban §¶ng duy nhÊt ®−îc cÊp uû bÇu ra nh− Bé ChÝnh trÞ, Ban
159
BÝ th− hoÆc Th−êng trùc, Th−êng vô cÊp uû. §ång thêi, §iÒu lÖ §¶ng còng ®·
dµnh hai ch−¬ng vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ kû luËt cña §¶ng (Ch−¬ng
VII: c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng vµ UBKT c¸c cÊp; Ch−¬ng VIII:
Khen th−ëng vµ kû luËt). Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, vÞ thÕ cña UBKT c¸c cÊp
ch−a ®−îc c¸c cÊp uû ®¶ng, ®¶ng viªn hiÓu vµ t«n träng; thËm chÝ cã n¬i, cã
lóc cßn coi kh«ng ®−îc b»ng mét sè ban kh¸c cña §¶ng.
ViÖc n©ng cao vÞ thÕ cña UBKT c¸c cÊp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó
UBKT thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra cã chÊt l−îng, hiÖu qu¶ chø kh«ng ph¶i lµ
®Ò cao nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c kiÓm tra. V× vËy, muèn n©ng cao vÞ thÕ cña
UBKT c¸c cÊp cÇn ph¶i:
Thø nhÊt, c¸c tæ chøc ®¶ng, cÊp uû, ®¶ng viªn, vµ UBKT cÇn nhËn
thøc vµ thùc hiÖn ®óng nh÷ng quy ®Þnh cña §¶ng vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m
s¸t. VÞ thÕ cña UBKT hiÖn nay kh«ng chØ lµ mét ban do cÊp uû bÇu mµ trong
§iÒu lÖ §¶ng cßn quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña UBKT sÏ
lµ thuËn lîi cho UBKT ph¸t huy vai trß cña m×nh trong viÖc võa chÞu sù chØ
®¹o trùc tiÕp, thèng nhÊt cña cÊp uû mµ ®¹i diÖn vµ th−êng xuyªn lµ th−êng
vô, th−êng trùc cÊp uû; võa thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng, mµ ë
®ã cã c¶ cÊp uû, th−êng vô, th−êng trùc cÊp uû ®Òu ph¶i tu©n thñ. Nh−ng trªn
thùc tÕ, hÇu nh− UBKT chØ thùc hiÖn ®−îc vai trß lµ c¬ quan trùc tiÕp chÞu sù
chØ ®¹o cña Th−êng vô, Th−êng trùc cÊp uû; thËm chÝ c¸ biÖt cã n¬i nÕu thµnh
viªn cña UBKT lµm kh«ng ®óng ý cña mét vµi thµnh viªn trong cÊp uû th× sÏ
gÆp khã kh¨n, trë ng¹i trong viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô.
Thø hai, cÇn ph¶i cã mét cuéc “c¸ch m¹ng” vÒ nhËn thøc UBKT ph¶i
lµ mét c¬ quan t− ph¸p trong §¶ng.
Muèn vËy, chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc bé m¸y cña
UBKT c¸c cÊp ph¶i lu«n ®−îc ®æi míi. §¹i héi X ®· quyÕt ®Þnh chøc n¨ng
cña UBKT lµ võa gi¸m s¸t, võa kiÓm tra. Tõ chøc n¨ng ®ã mµ quy ®Þnh nhiÖm
vô, quyÒn h¹n cña UBKT ph¶i réng h¬n vµ cã tÝnh ®éc lËp t−¬ng ®èi. Cïng
víi viÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c c¬ chÕ, quy chÕ, quy ®Þnh b¶o ®¶m cho ho¹t
160
®éng cña UBKT cÇn thay ®æi c¸ch thøc thµnh lËp UBKT vµ mèi quan hÖ gi÷a
UBKT cÊp trªn vµ víi UBKT cÊp d−íi. Trong ®iÒu kiÖn §¶ng vµ Nhµ n−íc ta
®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng nguy c¬, th¸ch thøc kh«n l−êng nhÊt lµ nguy c¬
quan liªu, tham nhòng, tho¸i ho¸, biÕn chÊt cña mét bé phËn kh«ng nhá c¸n
bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n céng víi bèi c¶nh quèc tÕ cßn phøc t¹p vµ tiÒm Èn
nhiÒu nguy c¬, nÕu UBKT c¸c cÊp kh«ng cã tÝnh ®éc lËp t−¬ng ®èi vµ ho¹t
®éng nh− mét c¬ quan t− ph¸p trong §¶ng th× c«ng cuéc ®æi míi, chØnh ®èn
§¶ng vµ cuéc ®Êu tranh chèng quan liªu, tham nhòng, l·ng phÝ trong §¶ng vµ
trong Nhµ n−íc rÊt khã ®¹t ®−îc kÕt qu¶ nh− mong muèn.
Thø ba, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đảng các cấp đối
với công tác giám sát và đặc biệt là xây dựng UBKT vững mạnh.
Công tác giám sát trước hết thuộc trách nhiệm của cấp uỷ đảng các cấp,
UBKT chỉ là cơ quan tham mưu, giúp cấp uỷ thực hiện nhiệm vụ mà thôi.
Đồng thời, “xây và chống” luôn là hai nhiệm vụ song hành, quan tâm đến
công tác xây dựng Đảng mà không chú ý đấu tranh, khắc phục những yếu
kém, tiêu cực tồn tại trong Đảng thì cơ thể Đảng không thể mạnh khoẻ được.
Chính vì thế, cấp uỷ đảng các cấp phải quan tâm đúng mức tới việc lãnh đạo,
chỉ đạo công tác kiểm tra, giám sát nói chung và nhiệm vụ giám sát nói riêng.
Sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đối với nhiệm vụ giám sát thể hiện trên
nhiều nội dung: Cấp uỷ, trước hết là ban thường vụ cấp uỷ phải chủ động xây
dựng và chỉ đạo các tổ chức đảng cấp dưới xây dựng phương hướng, nhiệm
vụ giám sát trong từng thời gian bám sát yêu cầu của nhiệm vụ chính trị của
địa phương, đơn vị; chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc tổ chức thực
hiện; thường xuyên nghe báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ giám sát theo
quy chế làm việc; kịp thời giải quyết những kiến nghị của các tổ chức đảng
cấp dưới về công tác giám sát; ban hành, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các
nghị quyết, chỉ thị, quy định về thực hiện công tác giám sát của cấp mình
theo thẩm quyền; tổ chức sơ kết, tổng kết việc thực hiện công tác giám sát của
đảng bộ mình; đề xuất với cấp có thẩm quyền về những vấn đề cần bổ sung,
161
sửa đổi hoặc ban hành các hướng dẫn mới về nghiệp vụ công tác giám sát cho
phù hợp; xây dựng và chỉ đạo thực hiện quy chế phối hợp giữa uỷ ban kiểm
tra với các tổ chức đảng có liên quan trong việc giám sát; có chương trình, kế
hoạch và trực tiếp tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát tổ chức đảng cấp dưới
và đảng viên trong việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị
quyết, chỉ thị của cấp uỷ cấp trên và cấp mình; kiểm tra, giám sát việc ra các
quyết định và tổ chức thực hiện các quyết định của cấp uỷ cấp mình và cấp dưới.
Các cấp uỷ, ban thường vụ cấp uỷ lãnh đạo, chỉ đạo các tổ chức đảng
thuộc phạm vi quản lý của mình thực hiện nhiệm vụ giám sát; tiến hành các
mặt công tác giám sát khi cần thiết. Đặc biệt là lãnh đạo, chỉ đạo về tổ chức
và hoạt động của uỷ ban kiểm tra; xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
kiểm tra.
Sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đối với công tác kiểm tra,
giám sát có ý nghĩa to lớn góp phần đánh giá đúng tầm quan trọng của công
tác kiểm tra, giám sát. Thực tế, thời gian qua nhiều cấp uỷ còn khoán trắng
nhiệm vụ này cho Uỷ ban kiểm tra, những nội dung lãnh đạo, chỉ đạo thông
thường do UBKT chuẩn bị và trình lên cấp uỷ, đặc biệt, khi đi vào những lĩnh
vực chuyên môn sâu, cấp uỷ cũng gặp nhiều lúng túng. Hơn nữa, khi triển
khai nhiệm vụ giám sát sẽ “đụng chạm” đến nhiều vấn đề nhạy cảm, khó giải
quyết trong điều kiện các “mối quan hệ” đa chiều nên có tư tưởng né tránh.
Khi cấp uỷ quan tâm đúng mức đến công tác giám sát, hệ quả tất yếu là sẽ
quan tâm đến việc xây dựng cơ quan chuyên trách, tham mưu của mình – đó là
Uỷ ban kiểm tra. Như thế vị thế, vai trò của UBKT sẽ được phát huy góp sức vào
quá trình lãnh đạo hoàn thành nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị.
Thứ tư, hoàn thiện thể chế, tổ chức, bộ máy UBKT thực sự khoa học,
phù hợp với yều cầu của tình hình mới.
Để nâng cao uy tín và vai trò của UBKT các cấp góp phần nâng cao
năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, sự ®oàn kết, thống nhất và bảo
đảm thực hiện dân chủ trong Đảng, giữ vững kỷ cương, kỷ luật của Đảng,
phòng ngừa và ngăn chặn sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối
162
sống của cán bộ, đảng viên, bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng, tránh các
nguy cơ sai lầm về đường lối, quan liêu, xa dân của đảng cầm quyền, cần phải
kiện toàn tổ chức, bộ máy cơ quan UBKT theo một mô hình thống nhất từ
Trung ương đến cấp quận, huyện và tương đương. Hiện nay, việc phân công
giữa các thành viên UBKT cũng như các bộ phận của cơ quan UBKT chưa
được thống nhất, có nơi tổ chức theo nội dung nhiệm vụ, có nơi tổ chức theo
địa bàn phụ trách. Dẫn đến việc hướng dẫn, lãnh đạo, chỉ đạo gặp khó khăn,
thiếu nhất quán. Vì vậy cần tổng kết một mô hình phù hợp nhất để áp dụng
thống nhất trong toàn quốc. Cần quan tâm củng cố UBKT đảng uỷ cơ sở theo
hướng có cán bộ chuyên trách theo chỉ đạo tại Nghị quyết Trung ương V khoá
X: “cần tăng cường cán bộ kiểm tra chuyên trách cho UBKT đảng uỷ cơ sở
xã, phường, thị trấn và những tổ chức cơ sở đảng trong cơ quan, doanh nghiệp có từ 300 đảng viên trở lên”(50).
Bên cạnh việc bổ sung, hoàn thiện các quy định hiện hành về tổ chức
bộ máy UBKT cũng cần có sự nghiên cứu thấu đáo ý tưởng Đại hội bầu
UBKT và tiến hành thí điểm để tổng kết, rút kinh nghiệm và trình Đại hội XI
của Đảng. Xuất phát từ thực tiễn hoạt động của UBKT các cấp thời gian qua.
Việc Đại hội bầu hoặc cấp uỷ bầu UBKT đều có những đặc trưng và ưu điểm
riêng của nó. Trong tình hình hiện nay và xu hướng tác động tõ các mặt trái
của cơ chế thị trường và toàn cầu hoá kinh tế, nạn tham nhũng đang gia tăng,
một số đảng viên có chức có quyền đang lợi dụng chức quyền để nhũng nhiễu
dân, vi phạm nguyên tắc và Điều lệ Đảng... Trước tình hình này, UBKT nên
do Đại hội Đảng cùng cấp bầu. Có như vậy, thì UBKT mới có tính độc lập
tương đối, nó sẽ hoạt động theo nguyên tắc đảng, được giải quyết công việc
theo thẩm quyền ghi trong Điều lệ Đảng và nghị quyết của Đại hội Đảng. Nó
sẽ thật sự là cơ quan kiểm tra và giám sát của Đảng. Thực tế cho thấy, để cấp
uỷ bầu UBKT như lâu nay, bên cạnh những điều tốt, đã bộc lộ những điều
(50) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ Năm BCHTW khoá X, Nxb CTQG, H, 2007, trang 84.
163
chưa đáp ứng yêu cầu; nếu ở đâu cấp uỷ không quan tâm và tạo điều kiện cho
công tác kiểm tra, giám sát, nhất là khi liên quan đến một số cán bộ chủ chốt
thì công tác kiểm tra khó mà tiến hành được, chứ chưa nói đến chất lượng,
hiệu quả công tác kiểm tra. Tuy vừa qua, UBKT do cấp uỷ cùng cấp bầu,
nhưng Điều lệ Đảng đã có quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn riêng
(khác với các ban khác của Đảng). Lẽ ra sẽ là thuận lợi cho UBKT phát huy
vai trò của mình trong việc vừa chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, thống nhất
của cấp uỷ và đại diện thường xuyên là thường vụ, thường trực cấp uỷ, vừa
thực hiện những quy định của Điều lệ Đảng. Ở đó, có cả cấp uỷ, thường vụ,
thường trực cấp uỷ đều phải tuân thủ. Nhưng trên thực tế, hầu như UBKT chỉ
thực hiện được vai trò là cơ quan trực tiếp chịu sự chỉ đạo của thường vụ,
thường trực cấp uỷ. Ngay đối với cấp uỷ cùng cấp cũng ít khi trực tiếp xin ý
kiến chỉ đạo (có khi ý kiến của tập thể cấp uỷ khác ý kiến chỉ đạo của thường
vụ, thường trực cấp uỷ), nên hiệu lực của công tác kiểm tra, giám sát còn bị
hạn chế, thậm chí hoạt động của UBKT và đội ngũ cán bộ kiểm tra, giám sát
còn chịu một "sức ép" của một số cá nhân cấp uỷ, có khi còn xen vào những ý
đồ cá nhân. Hơn thế nữa, UBKT do cấp uỷ bầu, nhiều thành viên trong UBKT
cũng lại chính là uỷ viên của cấp uỷ nên khi cần có ý kiến khác, cần đấu tranh
với những vi phạm, tiêu cực của một số thành viên trong cấp uỷ thì khó tránh
khỏi sự ngại ngần, nể nang, né tránh, mà trên thực tế việc kiểm tra cấp uỷ viên
cùng cấp khi có dấu hiệu vi phạm là rất khó thực hiện... Đó là mặt hạn chế rất
râ của việc UBKT do cấp uỷ cùng cấp bầu. Nếu UBKT do Đại hội bầu, phần
lớn những hạn chế trên sẽ được khắc phục.
Song sẽ lại xuất hiện tình hình ai sẽ là người điều chỉnh, quản lý, chi
phối đối với UBKT cấp cao nhất khi ý kiến của UBKT và cấp uỷ khác nhau
hoặc UBKT có vi phạm kỷ luật. UBKT có cơ hội để trở thành cơ quan "siêu
bán, siêu quyền lực" không? Điều này sẽ được khắc phục bằng cơ chế, quy
chế hoạt động, kiểm tra, kiểm soát, giám sát và phối hợp trong Đảng. Cũng
cần khẳng định rằng, UBKT do Đại hội bầu nhưng UBKT vẫn luôn luôn chịu
164
sự lãnh đạo và chỉ đạo của cấp uỷ cấp trên và cấp uỷ cùng cấp, mà chỉ có tính
độc lập trong việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra và giám sát theo Điều lệ Đảng
và Nghị quyết Đại hội Đảng. Nó sẽ bảo đảm đủ sức canh giữ cho sự trong
sạch, vững mạnh của Đảng trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.
Có ý kiến cho rằng, nếu UBKT do Đại hội cùng cấp bầu ra thì trong
Đảng sẽ có 02 cơ quan lãnh đạo giữa 2 kỳ Đại hội. Nhận thức như vậy là hoàn
toàn không đúng. Bởi đảng uỷ các cấp mới là cơ quan lãnh đạo giữa hai kỳ
Đại hội của cấp đó, chỉ có đảng uỷ các cấp mới có chức năng ra nghị quyết
lãnh đạo, tổ chức thực hiện nghị quyết giữa hai kỳ Đại hội. Còn cơ quan kiểm
tra chỉ làm chức năng giám sát, kiểm tra để bảo đảm cho đường lối, nghị
quyết của Đảng, hoạt động của tổ chức đảng và đảng viên có được quán triệt
và tổ chức thực hiện đúng đắn trên thực tế hay không mà thôi.
ë ®©y, chóng ta cã thÓ hoµn toµn yªn t©m víi c¬ chÕ §¹i héi bÇu Uû
ban KiÓm tra, bëi §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®· thùc hiÖn c¬ chÕ nµy tõ l©u,
vµ trªn thùc tÕ Uû ban KiÓm tra – kû luËt cña §¶ng (do §¹i héi bÇu) ®· vËn
hµnh rÊt hiÖu qu¶.
Một điểm nữa có thể góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực của UBKT
đó là tăng số lượng thành viên kiêm nhiệm để có thể hình thành các Hội đồng
mỗi khi gặp một lĩnh vực chuyên sâu. Thành viên kiêm nhiệm, ngoài Thanh
tra nhà nước, Mặt trận Tổ quốc có thể bao gồm cả những chuyên gia trên các
lĩnh vực như tài chính, ngân hàng, tư pháp, giao thông, xây dựng…; các Hội
đồng này chỉ làm việc theo tính chất “vụ việc” khi được trưng cầu.
Thứ năm, phối hợp tốt trong việc thực hiện các nhiệm vụ thuộc thẩm
quyền: kiểm tra – giám sát – thi hành kỷ luật.
Giám sát của UBKT, bản thân nó chỉ là hoạt động theo dõi, quan sát,
nhắc nhở đối tượng được giám sát, chứ nó không có khả năng tác động một
cách nghiêm khắc. Để hoạt động giám sát của UBKT phát huy hiệu lực phải
được kết hợp với kiểm tra và thi hành kỷ luật. Giám sát, kiểm tra và thi hành
165
kỷ luật có mối quan hệ rất chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau góp phần nâng
cao uy thế của UBKT các cấp. Trong quá trình giám sát, nếu phát hiện đối
tượng giám sát có những hoạt động chưa đúng với các quy định của Đảng và
Nhà nước, có thiếu sót, khuyết điểm thì chủ thể giám sát kịp thời nhắc nhở,
cảnh báo và đề nghị thực hiện đúng các quy định; nếu phát hiện những việc
làm sai trái, có dấu hiệu vi phạm thì UBKT trực tiếp tiến hành hoặc kiến nghị
cấp có thẩm quyền tiến hành kiểm tra, kết luận chính xác và tiến hành các
bước xử lý nghiêm minh theo các quy định của Đảng, nếu có biểu hiện vi
phạm pháp luật thì chuyển cho cơ quan bảo vệ pháp luật điều tra và xử lý theo
quy định của pháp luật, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Sửa chữa sai lầm
cố nhiên cần dùng cách giải thích, thuyết phục, cảm hoá, dạy bảo. Song không
phải tuyệt nhiên không dùng xử phạt. Lầm lỗi có việc to, việc nhỏ. Nếu nhất
luật không xử phạt thì sẽ mất cả kỷ luật, thì sẽ mở đường cho bọn cố ý phá hoại”(51). Càng làm tốt công tác giám sát thì giúp cho việc kiểm tra càng trúng,
càng đúng, chủ động, kịp thời và chất lượng, hiệu quả kiểm tra càng cao, việc
xử lý đảm bảo công minh, chính xác. Ngược lại, qua kiểm tra có thể đánh giá
được chất lượng, hiệu quả của công tác giám sát, nắm chắc được thực chất
tình hình và có cơ sở khi xem xét, xử lý tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên vi
phạm được khách quan, công tâm.
Tại Hội nghị tổng kết công tác kiểm tra toàn quốc nhiệm kỳ 2001-2005,
đồng chí Phan Diễn, Uỷ viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư (khoá IX)
đã chỉ rõ: "Chúng ta phải chú trọng và thực hiện tốt hơn nữa việc theo dõi,
đôn đốc, khắc phục hậu quả các việc làm sai trái của các tổ chức đảng, các cá
nhân, cán bộ, đảng viên có vi phạm. Đây cũng là một yêu cầu của xã hội.
Chúng ta kiểm tra xong thì phải theo dõi việc xử lý. Tất nhiên, tôi biết là xử lý
không dễ, nhưng xử lý thế nào phải có. Tôi đề nghị từ nay trở đi những kết
luận kiểm tra của Đảng, đã có kết luận cụ thể thì các đồng chí phải theo dõi
(51) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb CTQG, H, 2004, tập 5, trang 284.
166
việc thực hiện, việc sửa và yêu cầu các đơn vị đó phải báo cáo... Những việc
như vậy rất nhiều".
Thứ sáu, phối hợp tốt giữa giám sát của UBKT với hoạt động giám
sát của Nhà nước, các đoàn thể chính trị, xã hội và giám sát của nhân dân.
Các tổ chức đảng, ngoài hoạt động theo Điều lệ Đảng còn có các hoạt
động chuyên môn theo pháp luật của Nhà nước, điều lệ của các tổ chức chính
trị, xã hội. Cán bộ, đảng viên còn là công chức, viên chức nhà nước; thành
viên của các tổ chức đoàn thể và sinh sống tại một địa bàn dân cư nhất định.
Do đó, để phát huy hết vai trò giám sát của UBKT cần phối hợp tốt với hoạt
động giám sát của Nhà nước, các đoàn thể chính trị, xã hội và giám sát của
nhân dân. Hoạt động giám sát của UBKT chỉ có thể tác động trong mối quan
hệ khi người đó là đảng viên trong một tổ chức đảng nhất định nên chỉ riêng
hoạt động giám sát của UBKT sẽ là rất bất cập. Để phát huy tốt hiệu lực, đảm
bảo độ chính xác cao cần phối kết hợp với hoạt động giám sát của cơ quan
dân cử như Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, giám sát của Mặt trận Tổ
quốc và các đoàn thể chính trị, xã hội; đặc biệt là hoạt động giám sát của nhân
dân, bởi vì “Quần chúng luôn luôn liên hệ với Đảng ta… Họ chẳng những
trông thấy những người tốt, việc tốt, mà họ cũng trông thấy những người xấu, việc xấu trong Đảng”(52).
Thứ bảy, chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra chuyên nghiệp, có
phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống trong sáng, đặc biệt là dũng khí đấu
tranh cao.
Thực tiễn cho thấy, đội ngũ cán bộ kiểm tra được hình thành từ rất
nhiều nguồn với chuyên môn, nghiệp vụ rất khác nhau, nhiều trường hợp có
chuyên môn ở những ngành không có liên quan gì đến kiểm tra, giám sát như
nông nghiệp, giao thông…, những người có năng lực về UBKT được thời
gian ngắn cũng muốn chuyển đi đơn vị khác, thậm chí có tình trạng cán bộ
không làm được việc thì đưa về cơ quan kiểm tra làm cho đội ngũ cán bộ
kiểm tra thiếu tính chuyên nghiệp, chắp vá và thường xuyên biến động. Việc
(52) Sđd, tập 5, trang 262.
167
đào tạo, huấn luyện những cán bộ coi kiểm tra, giám sát là một nghề thì mới
bước đầu được quan tâm. Vì thế, muốn nâng cao vị thế, vai trò của UBKT
trong thực hiện nhiệm vụ giám sát thì vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm
tra mạnh về chất lượng và đủ số lượng là một yêu cầu cáp bách và có tính
quyết định.
UBKT các cấp phải tự đổi mới mình cả về tổ chức công tác giám sát và
cả về phương thức hoạt động. Đồng thời, người làm công tác kiểm tra, gi¸m
s¸t phải có đủ đức và tài, phải có bản lĩnh và uy tín, khi giải quyết các vụ việc,
phải có thái độ công tâm, trung thực, khách quan, kiên quyết... Đặc biệt, trong
điều kiện xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, người làm công tác kiểm tra phải có kiến thức tương đối toàn diện về
các lĩnh vực pháp luật, kinh tế, văn hoá, an ninh, quốc phòng và công tác
đảng...
Vì vậy, cùng với quá trình đổi mới đào tạo, bồi dưỡng cán bộ kiểm tra
thì người làm công tác kiểm tra, gi¸m s¸t phải luôn luôn tự học tập, đúc rút
kinh nghiệm để có trình độ và năng lực đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đặt ra
đối với công tác kiểm tra gi¸m s¸t. Mặt khác, cần có chính sách thu hút những
người có đức và có thực tài về lĩnh vực kiểm tra vào làm công tác kiểm tra.
Trước hết, cần xác định rõ ràng rằng kiểm tra, giám sát là một nghề như
bao nghề khác trong xã hội để Đảng có chính sách thích hợp. Cần tạo nguồn
cán bộ vững chắc và lâu dài cho công tác kiểm tra, giám sát, có quy định cụ
thể về quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ kiểm tra để họ yên tâm
công tác. Nghị quyết Trung ương 5 khoá X chủ trương: “Thực hiện luân
chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý các ngành, các cấp về làm công tác kiểm tra;
chuyển đổi công tác đối với cán bộ kiểm tra từ cấp quận, huyện và tương đương trở lên để đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn cán bộ kiểm tra các cấp”(53).
Đồng thời, cần quan tâm chăm lo đời sống vật chất và tinh thần thoả đáng như
(53) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ Năm khoá X, Nxb CTQG, H, 2007, trang 84.
168
chăm lo về nhà ở, tăng phụ cấp nghề nghiệp… ®Ó c¸n bé kiÓm tra yªn t©m víi
nghÒ vµ ®ñ søc “®Ò kh¸ng” tr−íc mäi c¸m dç.
UBKT Trung ương cần phối hợp với các cơ quan đào tạo, trước hết là
Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh để hoàn thiện chương
trình, nội dung, tài liệu, giáo trình huấn luyện nghiệp vụ công tác kiểm tra,
giám sát để có thể đào tạo những cán bộ có chuyên môn sâu về công tác kiểm
tra, giám sát của Đảng.
- Cã chÝnh s¸ch, chÕ ®é −u ®∙i ®èi víi c¸n bé lµm c«ng t¸c kiÓm tra,
gi¸m s¸t
Cïng víi viÖc: ®æi míi, hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc bé m¸y c¬ quan
UBKT c¸c cÊp; ®æi míi ®µo t¹o, båi d−ìng ®éi ngò c¸n bé kiÓm tra, gi¸m s¸t;
t¨ng c−êng quyÒn h¹n cho UBKT, th× trong giai ®o¹n hiÖn nay cïng víi viÖc
n©ng cao chÊt l−îng ®éi ngò c¸n bé kiÓm tra, ®Ò nghÞ c¸c cÊp uû t¨ng thªm sè
l−îng biªn chÕ cho c¬ quan UBKT c¸c cÊp.
VÒ chÕ ®é cña Uû viªn UBKT: Uû viªn UBKT ®−îc lùa chän cÈn träng
vµ ph¶i th«ng qua bÇu cö, lµ nh÷ng ng−êi céng s¶n mÉu mùc "kh«ng thÓ chª
tr¸ch ®−îc", nh−ng hä còng ph¶i cã cuéc ®êi th−êng, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn
c¬ chÕ thÞ tr−êng th× cÇn ph¶i cã chÕ ®é −u ®·i ®èi víi Uû viªn UBKT. Chñ
nhiÖm UBKT cÊp x·, ph−êng, thÞ trÊn vµ t−¬ng ®−¬ng ph¶i ®−îc h−ëng chÕ ®é
phô cÊp tõ ng©n s¸ch Nhµ n−íc.
§èi víi c¸n bé lµm c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ph¶i ®−îc h−ëng phô cÊp
tr¸ch nhiÖm nh− ®èi víi ngµnh thanh tra, toµ ¸n vµ cã chÕ ®é tiÒn l−¬ng thÝch
hîp. V×:
- C«ng viÖc cña hä phøc t¹p, nguy hiÓm vµ hÕt søc khã kh¨n, lu«n tiÕp
xóc víi mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr−êng, tiÕp xóc víi c¸c ®èi t−îng cã chøc vô,
quyÒn h¹n trong §¶ng vµ hÖ thèng chÝnh trÞ. Nh−ng còng dÔ lîi dông nhiÖm vô
®−îc giao ®Ó nhòng nhiÔu, nhËn "hèi lé".
- C¸n bé lµm c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t còng ph¶i lo cho cuéc sèng
gia ®×nh vµ b¶n th©n, nªn nÕu cø duy tr× chÕ ®é tiÒn l−¬ng ®èi víi ngµnh kiÓm
tra nh− hiÖn nay th× ®¹i bé phËn c¸n bé kiÓm tra kh«ng yªn t©m c«ng t¸c.
169
§ång thêi cÇn cã biÖn ph¸p t¨ng thu nhËp cho ®éi ngò c¸n bé kiÓm tra ®Ó hä
"kh«ng cÇn nhËn hèi lé vµ còng kh«ng d¸m nhËn hèi lé".
Ng−êi c¸n bé kiÓm tra, gi¸m s¸t ph¶i ®−îc h−ëng nh÷ng chÕ ®é ®·i ngé
thÝch hîp ®Ó hä toµn t©m, toµn lùc thùc hiÖn nhiÖm vô. VÊn ®Ò nµy, Lªnin
còng ®· chØ râ: "Hä sÏ ph¶i cã n¨ng lùc c«ng t¸c cao, ph¶i ®−îc thanh tra mét
c¸ch cÈn thËn, ph¶i lµ ng−êi ®Æc biÖt tin cÈn, vµ sÏ ®−îc h−ëng l−¬ng
cao...(54)". §ång thêi, c¸c cÊp uû, cÇn t¹o ®iÒu kiÖn vÒ ph−¬ng tiÖn ®i l¹i,
ph−¬ng tiÖn lµm viÖc cho c¬ quan UBKT.
ChÝnh viÖc cã chÝnh s¸ch ®·i ngé thÝch hîp ®èi víi ®éi ngò c¸n bé kiÓm
tra sÏ thu hót ®−îc nh÷ng c¸n bé cã ®øc vµ thùc tµi vÒ lÜnh vùc kiÓm tra tõ c¸c
ngµnh kh¸c vÒ lµm c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t.
Thứ tám, đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất tương xứng với nhiệm vụ
giúp UBKT hoàn thành nhiệm vụ.
Hiện nay, các cơ quan Đảng nói chung, UBKT các cấp nói riêng cơ sở
vật chất phục vụ công tác chưa được chú ý đầu tư, cá biệt có nơi trụ sở làm
việc còn ghép với các cơ quan khác.
Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cần chủ động ứng dụng khoa học, công
nghệ tiên tiến, nhất là công nghệ thông tin là cần thiết. Quan tâm trang cấp
thiết bị phục vụ công tác như trụ sở làm việc, điều kiện, phương tiện làm việc:
máy vi tính, máy ảnh và các thiết bị thiết yếu khác. “Cấp uỷ các cấp quan tâm
đầu tư, tạo điều kiện về nguồn lực, cơ sở vật chất, kỹ thuật, phương tiện làm việc bảo đảm cho hoạt động của uỷ ban kiểm tra các cấp”(55).
Nh×n tæng qu¸t, hiÖn nay, theo §iÒu lÖ §¶ng do §¹i héi X th«ng qua,
UBKT cã chøc n¨ng tham m−u cho cÊp uû vµ chøc n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t, lµ
c¬ quan kiÓm tra, gi¸m s¸t chuyªn tr¸ch cña cÊp uû ®¶ng cïng cÊp, thùc hiÖn
c¸c nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t, xö l ý kû luËt theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng
vµ nhiÖm vô cña cÊp uû giao. Nh− vËy, UBKT c¸c cÊp cã nhiÖm vô nÆng nÒ,
khã kh¨n vµ ph¹m vi ho¹t ®éng réng h¬n tr−íc. Do ®ã, m« h×nh tæ chøc vµ tæ
chøc, bé m¸y kiÓm tra bao gåm c¶ UBKT vµ c¬ quan nghiÖp vô cña UBKT
(54) Lªnin Toµn tËp, Nxb TiÕn bé M¸t -xc¬- va 1978, TËp 45, tr.438.
170
ph¶i ®−îc ®æi míi t−¬ng øng b¶o ®¶m UBKT c¸c cÊp ''thËt sù ®¹i diÖn cho
l−¬ng tri cña §¶ng, cña giai cÊp v« s¶n-V.I.Lªnin'' trë thµnh ''c¬ quan t− ph¸p
trong §¶ng'' cã tr¸ch nhiÖm vµ vinh dù lín lao lµ canh gi÷ cho §¶ng lu«n
trong s¹ch, v÷ng m¹nh. N©ng cao phÈm chÊt, n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé kiÓm
tra, gi¸m s¸t c¸c cÊp ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn cã chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ nhiÖm
vô ®−îc giao, nhÊt lµ ph¶i lu«n rÌn luyÖn tinh th«ng nghiÖp vô kiÓm tra, gi¸m
s¸t vµ cã c¸i ''T©m'' trong s¸ng, lu«n ''DÜ c«ng vi th−îng'' cña nh÷ng ''Bao
c«ng'' thêi kú míi. Nh÷ng ®ång chÝ ®ã ph¶i lµ nh÷ng g−¬ng s¸ng vÒ thùc hiÖn
yªu cÇu cña ng−êi c¸n bé c¸ch m¹ng mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th−êng d¹y:
BÇn tiÖn bÊt n¨ng di; Uy vò bÊt n¨ng khuÊt; Phó qu Ý bÊt n¨ng d©m; HÕt lßng,
hÕt søc phông sù Tæ quèc, phôc vô nh©n d©n.
3.3.5. §æi míi nhËn thøc, t¨ng c−êng gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng vµ c¸n bé
l∙nh ®¹o chñ chèt cÊp trªn, nhÊt lµ cÊp Trung −¬ng nh»m nªu cao h¬n n÷a
tÝnh g−¬ng mÉu, tiÒn phong
TÝnh g−¬ng mÉu lµ yªu cÇu cña tÊt c¶ c¸c kh©u trong c«ng t¸c x©y dùng
§¶ng nhÊt lµ trong kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ kû luËt §¶ng. Hå ChÝ Minh nªu lªn
mét quan niÖm ®óng r»ng, “nãi chung th× c¸c d©n téc ph−¬ng §«ng ®Òu giµu
t×nh c¶m, vµ ®èi víi hä mét tÊm g−¬ng sèng cßn cã gi¸ trÞ h¬n mét tr¨m bµi diÔn v¨n tuyªn truyÒn”(56). Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho cuéc vËn
®éng ®æi míi vµ chØnh ®èn §¶ng ch−a ®¹t yªu cÇu lµ bëi v× nhiÒu c¸n bé ch−a
g−¬ng mÉu thùc hiÖn. NhiÒu khi sù suy tho¸i, biÕn chÊt cña mét §¶ng Céng
s¶n cÇm quyÒn kh«ng ph¶i b¾t ®Çu tõ ®−êng lèi, quan ®iÓm, mµ l¹i b¾t ®Çu tõ
h− háng cña c¸n bé, ®¶ng viªn. Sù h− háng ®ã lµm xãi mßn, lµm môc ruçng
dÇn bé m¸y tæ chøc vµ tiªu hao søc m¹nh cña §¶ng.
Tæ chøc cña §¶ng cã trong tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¬ quan cña hÖ thèng
chÝnh trÞ. §¶ng viªn cña §¶ng th−êng gi÷ nh÷ng chøc vô quan träng trong c¸c
tæ chøc ®ã. Do ®ã, mét mÆt, §¶ng ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c x©y dùng b¶n
th©n m×nh cho trong s¹ch, v÷ng m¹nh; mÆt kh¸c, cÇn ®æi míi sù l·nh ®¹o cña
m×nh ®èi víi c¸c tæ chøc trong hÖ thèng chÝnh trÞ trªn c¸c mÆt, nhÊt lµ ph−¬ng
(55) Sđd, trang 85. (56) Hå ChÝ Minh: “Th− göi ®ång chÝ Pªt¬rèp, Tæng th− ký Ban ph−¬ng §«ng”, Toµn tËp, T.1, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995, tr.263.
171
thøc l·nh ®¹o. VÉn cßn nhiÒu biÓu hiÖn §¶ng «m ®åm, "lÊn s©n" c«ng viÖc
cña Nhµ n−íc vµ c¸c ®oµn thÓ chÝnh trÞ-x· héi. Trªn thùc tÕ, ë cÊp cµng cao th×
cµng cã nhiÒu biÓu hiÖn nh− vËy nh−ng cÊp c¬ së, nhÊt lµ c¸c tæ chøc ®¶ng ë
c¸c c¬ quan, c¸c doanh nghiÖp, th× t×nh h×nh l¹i ng−îc l¹i, tøc lµ vai trß cña tæ
chøc ®¶ng th−êng bÞ lu mê.
§¶ng ®ang ®øng tr−íc nhiÒu vÊn ®Ò míi vµ lín trong m«i tr−êng ®ang
x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n, v× d©n.
§¶ng kh«ng thÓ ho¹t ®éng nh− l©u nay mµ ph¶i cã c¸ch míi, lÒ lèi míi cho
phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Nhµ n−íc ph¸p quyÒn mµ trong ®ã ph¸p luËt
trë thµnh quyÒn lùc tèi th−îng trong tÊt c¶ mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi.
§¶ng m¹nh lµ do tæ chøc m¹nh. Bé m¸y tæ chøc cña §¶ng ph¶i tiÕp tôc ®−îc
cñng cè, kiÖn toµn c¶ vÒ c¬ chÕ ho¹t ®éng, t¨ng c−êng gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn
tèt c¸c nguyªn t¾c tæ chøc cña §¶ng ®Ó cho §¶ng thèng nhÊt ý chÝ vµ hµnh
®éng. Trong gi¸m s¸t kiÖn toµn tæ chøc, bé m¸y ph¶i coi träng c¶ hai ®Çu: ®Çu
thÊp nhÊt lµ tæ chøc c¬ së vµ ®Çu cao nhÊt lµ tæ chøc l·nh ®¹o cao nhÊt cña
§¶ng. Tæ chøc c¬ së ®¶ng ®ãng vai trß nÒn t¶ng cña §¶ng nh−ng tæ chøc l·nh
®¹o cao nhÊt l¹i cã vai trß quyÕt ®Þnh trong x©y dùng §¶ng vÒ tæ chøc.
Gi¸m s¸t §¶ng vÒ chÝnh trÞ tr−íc hÕt chó träng tíi ®Ò phßng, ng¨n chÆn
nguy c¬ sai lÇm vÒ ®−êng lèi. Sai lÇm nµy cã thÓ x¶y ra ë bÊt cø giai ®o¹n nµo,
®Æc biÖt rÊt dÔ x¶y ra khi cã biÕn ®éng lín ë trong n−íc còng nh− trªn thÕ
giíi, trong nh÷ng b−íc chuyÓn giai ®o¹n. Sai lÇm vÒ ®−êng lèi diÔn ra ë cÊp
l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng bëi v× ®©y míi lµ cÊp cã vai trß quyÕt ®Þnh trong
viÖc ho¹ch ®Þnh ®−êng lèi cña §¶ng. Do ®ã, ph¶i t¨ng c−êng gi¸m s¸t viÖc x©y
dùng mét tËp thÓ l·nh ®¹o chñ chèt ngang tÇm, v−ît tÇm nhiÖm vô c¸ch m¹ng, ®Ò
ra ®−îc ®−êng lèi ®óng ®¾n, tæ chøc thùc hiÖn th¾ng lîi ®−êng lèi ®ã.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ mét thùc thÓ cña x· héi, §¶ng sinh ra tõ x·
héi, sèng trong lßng x· héi, bÞ x· héi chi phèi vµ ®Õn l−ît b¶n th©n §¶ng còng
chi phèi l¹i x· héi. NhiÒu c¨n bÖnh ngoµi x· héi th−êng xuyªn l©y ngÊm vµo
§¶ng. Nh÷ng c¨n bÖnh mµ Héi nghÞ Trung −¬ng 6 (lÇn 2, kho¸ VIII) v¹ch ra
lµ: “Sù suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ; t×nh tr¹ng tham nhòng, quan liªu, l·ng
phÝ cña mét bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn cã chiÒu h−íng ph¸t triÓn nghiªm
träng h¬n. ViÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ kh«ng nghiªm, bé
172
m¸y tæ chøc cña §¶ng vµ Nhµ n−íc chËm ®−îc cñng cè vµ ®æi míi”(57). Trong
c¸c c¨n bÖnh ®ã, duy cã mét c¨n bÖnh míi mµ lÇn ®Çu tiªn Trung −¬ng §¶ng
ta ph¸t hiÖn vµ ghi vµo v¨n kiÖn NghÞ quyÕt cña m×nh, ®ã lµ “sù suy tho¸i vÒ
t− t−ëng chÝnh trÞ”, cßn l¹i c¸c c¨n bÖnh kh¸c §¶ng ta ®· chØ ra tõ l©u vµ chØ ra
nhiÒu lÇn. DÇn dÇn vÒ sau, §¶ng ta chØ ra mét c¸ch râ h¬n c¨n bÖnh nµy, ch¼ng
h¹n, §¶ng ta cho r»ng, kh«ng nh÷ng suy tho¸i t− t−ëng chÝnh trÞ, mµ cßn suy
tho¸i vÒ ®¹o ®øc, lèi sèng trong mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn.
NhËn ®Þnh cña Trung −¬ng §¶ng ta ®−îc ghi trong NghÞ quyÕt Trung
−¬ng 6 lÇn 2 còng nh− trong nhiÒu nghÞ quyÕt kh¸c cña §¶ng, kÓ c¶ NghÞ
quyÕt §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX còng nh− nhËn ®Þnh trong dù th¶o
B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ IX tr×nh §¹i héi
§¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X vµo n¨m sau – n¨m 2006 – lµ ®óng sù thËt. Vµ,
nh− thÕ lµ c¨n bÖnh trong §¶ng kh¸ nÆng, cÇn ®−îc ch÷a trÞ kÞp thêi.
Trong viÖc ch÷a trÞ, ®¸ng chó ý nhÊt lµ nh»m vµo ®èi t−îng tæ chøc
®¶ng cÊp trªn, mµ cô thÓ lµ cÊp Trung −¬ng, vµ ®èi víi c¸n bé lµ c¸n bé
chñ chèt, nhÊt lµ c¸n bé chñ chèt cÊp Trung −¬ng. Kh«ng ai phñ nhËn vai
trß quan träng cña cÊp c¬ së, v× chóng ta th−êng gäi ®ã lµ nÒn t¶ng c¬ b¶n cña
§¶ng, lµ h¹t nh©n chÝnh trÞ ë c¬ së (tr−íc ®©y gäi kh«ng ®óng thùc chÊt cña nã
lµ “cÇu nèi” gi÷a §¶ng víi nh©n d©n). Nh−ng nh×n nhËn mét c¸ch thËt sù thÊu
®¸o vµ thËt sù nghiªm kh¾c ra th× tuy cÊp c¬ së quan träng thËt, nh−ng trªn
thùc tÕ ch−a quan träng b»ng cÊp Trung −¬ng. Cã mét tØnh Th¸i B×nh n¨m
1997 – 1998 chø cã nhiÒu tØnh nh− Th¸i B×nh n÷a th× ch−a lµm cho §¶ng ta
rÖu r·, ®i ®Õn tan r·. Nh−ng, chØ cÇn cã mét vµi biÓu hiÖn tho¸i ho¸ thùc sù ë
cÊp chiÕn l−îc lµ cÊp Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng, mµ trong ®ã thÓ hiÖn
ë Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th−, lµ “cã chuyÖn” ngay, lµ ¶nh h−ëng ngay ®Õn sù tån
vong cña c¶ mét §¶ng. Bµi häc tõ sù ®æ vì cña §¶ng Céng s¶n Liªn X« vµ
c¸c §¶ng Céng s¶n cÇm quyÒn ë §«ng ¢u cuèi nh÷ng n¨m 80 ®Çu nh÷ng n¨m
90 thÕ kû tr−íc ®· cho chóng ta râ ®iÒu ®ã. (57) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø s¸u (lÇn 2) Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1999, tr.6.
173
ChÝnh v× vËy, GS,TS M¹ch Quang Th¾ng, chñ nhiÖm ®Ò tµi KX.03.04
thuéc Ch−¬ng tr×nh KX.03 "X©y dùng §¶ng trong ®iÒu kiÖn míi" tõ nghiªn
cøu, kh¶o s¸t cho r»ng: cÊp chiÕn l−îc lµ cÊp cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù
sèng cßn cña chÝnh b¶n th©n §¶ng ta. Ch¨m lo x©y dùng cÊp nµy lu«n lu«n
v÷ng m¹nh lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt trong viÖc thùc hiÖn NghÞ quyÕt Trung −¬ng
6 (lÇn 2) nãi riªng vµ c¸c nghÞ quyÕt vÒ x©y dùng §¶ng nãi chung. Chóng t«i
muèn nhÊn m¹nh ®iÒu nµy lµ bëi v× l©u nay chóng ta ®Ò cËp tíi cÊp c¬ së
nhiÒu, nhÊn rÊt m¹nh tÇm quan träng ®Æc biÖt cña cÊp c¬ së. §iÒu ®ã kh«ng cã
g× sai. Nh−ng, bªn c¹nh ®ã vµ ®ång thêi víi cÊp c¬ së ®ã, mµ kh«ng nhÊn
m¹nh tíi cÊp Trung −¬ng th× chóng ta sÏ m¾c ph¶i sai lÇm cùc kú to lín. Mét
sù ®óng ®¾n hay mét sù sai lÇm tõ cÊp nµy, chø kh«ng ph¶i lµ tõ cÊp c¬ së, sÏ
cã t¸c ®éng mang tÝnh quyÕt ®Þnh, lµm rung chuyÓn c¶ bé m¸y. NÕu kh«ng
nh×n th¼ng vµo sù thËt nµy th×, chØ cÇn s¬ xÈy nhá th«i, mäi thµnh qu¶ c¸ch
m¹ng mµ §¶ng ta vµ nh©n d©n ta ®· tèn biÕt bao m¸u x−¬ng giµnh ®−îc trong
nh÷ng n¨m qua sÏ ®Òu bÞ ®æ xuèng s«ng, xuèng biÓn.
Thùc tiÔn cho thÊy, chóng ta dÔ thÊy nhÊt r»ng: Khi §¶ng nhËn träng
tr¸ch lµ ng−êi ®éc quyÒn l·nh ®¹o d©n téc th× bªn c¹nh ý thøc vÒ quyÒn lùc
còng tû lÖ thuËn vÒ ý thøc tr¸ch nhiÖm. Cïng víi viÖc t¨ng c−êng thiÕt chÕ
ph¸p luËt th× rÊt quan träng lµ tÝnh g−¬ng mÉu. §èi víi n−íc ta, Hå ChÝ Minh
lµ biÓu t−îng tuyÖt vêi. Ng−êi d©n ViÖt Nam nh×n vµo nh÷ng ®¶ng viªn tõ
nh÷ng nhµ l·nh ®¹o bªn trªn vµ nh÷ng ®¶ng viªn xung quanh mµ g©y dùng
niÒm tin cña m×nh.
Nãi ®Õn sù g−¬ng mÉu cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn, tr−íc hÕt chóng ta
ph¶i nãi ®Õn c¸n bé chñ chèt, cµng cÊp cao cµng quan träng, cã tÝnh quyÕt
®Þnh tíi thµnh c«ng cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng. ChØ tÝnh riªng tham nhòng
th«i, mét c©u hái ®−îc ®Æt ra lµ: ai th−êng m¾c bÖnh tham nhòng? Cã lÏ ai
còng cã thÓ tr¶ lêi: kh«ng ai kh¸c lµ c¸n bé cã chøc cã quyÒn, nh÷ng ng−êi cã
quyÒn lùc trong tay (Hå ChÝ Minh coi quyÒn lùc Êy do d©n giao phã cho),
nh÷ng ng−êi n¾m tiÒn b¹c vµ n¾m cña c¶i nhµ n−íc trong tay. Mét sè ng−êi ®·
cã ý kh¸i qu¸t r»ng: Tham nhòng = kÏ hë cña c¬ chÕ, chÝnh s¸ch + c¸n bé
tho¸i ho¸, biÕn chÊt. Chóng t«i cho r»ng, ®óng lµ nh− vËy. §· cã mét sè
174
tr−êng hîp lËp ra Ban chèng tham nhòng, nh−ng ng−êi ®øng ®Çu Ban nµy l¹i
lµ ng−êi tham nhòng. §ã lµ bi kÞch cña hµnh ®éng. Cã ng−êi lý gi¶i r»ng,
ng−êi ®øng ®Çu Ban chèng tham nhòng l¹i lµ ng−êi ®øng ®Çu §¶ng vµ chÝnh
quyÒn, cho nªn hä cã ®ñ t− c¸ch ®Ó lµm viÖc ®ã. C¸i lý cña vÊn ®Ò l¹i lµ ®óng
vµo chç ®ã, v× tham nhòng th−êng “r¬i” vµo ®èi t−îng ®ã. TÝnh g−¬ng mÉu
cña ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, nhÊt lµ c¸n bé cÊp chiÕn l−îc, cã ¶nh h−ëng tÝch
cùc ®èi víi lßng tin cña nh©n d©n ®èi víi §¶ng. HiÖn nay, ®ang cã hiÖn t−îng
lßng tin cña nh©n d©n ®èi víi §¶ng ®ang bÞ xãi mßn nghiªm träng, mµ nguyªn
nh©n chÝnh lµ bëi c¨n bÖnh tham nhòng trong c¸n bé l·nh ®¹o, nhÊt lµ c¸n bé
chñ chèt.
Râ rµng lµ mét bÝ th− ®¶ng uû, mét chñ tÞch uû ban nh©n d©n x·, ph−êng,
thÞ trÊn tham nhòng cã t¸c dông xÊu h¬n nhiÒu so víi mét c¸n bé th«n; mét bÝ
th− huyÖn uû, mét chñ tÞch uû ban nh©n d©n huyÖn, quËn tham nhòng cã t¸c
h¹i lín h¬n so víi cÊp x·, ph−êng, thÞ trÊn; vµ cø t−¬ng tù thÝ dô nh− vËy lªn
cÊp cao h¬n ®Õn mét uû viªn Trung −¬ng §¶ng, uû viªn Bé ChÝnh trÞ. Sè tiÒn
cña bÞ mÊt m¸t do tham nhòng ë cÊp trªn cã thÓ tuy Ýt h¬n sè tiÒn cña tham
nhòng cña cÊp thÊp nh−ng t¸c h¹i cña nã kh«ng ®o b»ng sè l−îng ®ã mµ nã ®o
b»ng cÊp ®é cña lo¹i c¸n bé.
§¶ng ta ®· nªu cao t− t−ëng Hå ChÝ Minh, chÝnh thøc ghi vµo C−¬ng
lÜnh cña m×nh lÊy t− t−ëng Hå ChÝ Minh, cïng víi chñ nghÜa M¸c – Lªnin,
lµm nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam cho hµnh ®éng cña §¶ng. NhiÒu ®ît
häc tËp, tuyªn truyÒn gi¸o dôc t− t−ëng, ®¹o ®øc, t¸c phong Hå ChÝ Minh, häc
tËp lµm theo g−¬ng Hå ChÝ Minh. Nh−ng, theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu ng−êi,
trong ®ã cã nhËn ®Þnh cña c¸c vÞ c¸n bé l·o thµnh c¸ch m¹ng, th× sù vËn dông
vµo cuéc sèng kh«ng ®−îc bao nhiªu, nhÊt lµ nªu cao tÝnh g−¬ng mÉu cña c¸n
bé, ®¶ng viªn, ®Æc biÖt lµ c¸n bé chñ chèt. Kh«ng cã g× “qua m¾t” ®−îc nh©n
d©n. Nh©n d©n biÕt râ sù trong s¹ch hay kh«ng trong s¹ch cña c¸n bé, kÓ c¶
c¸n bé cÊp cao nhÊt trong hÖ thèng chÝnh trÞ. Cho nªn, theo suy nghÜ cña
chóng t«i, chèng tham nhòng cã ®¹t ®−îc kÕt qu¶ hay kh«ng hoµn toµn phô
thuéc vµo c¸n bé chñ chèt cã g−¬ng mÉu hay kh«ng.
175
Tr¶ lêi pháng vÊn B¸o Lao ®éng ngµy 15/2/2007 Nguyªn Tæng BÝ th− Lª
Kh¶ Phiªu ®· kh¼ng ®Þnh:
"Chóng ta ph¶i häc B¸c Hå rÊt nhiÒu vµ häc m·i. T«i rÊt t©m ®¾c vÒ
g−¬ng s¸ng cña B¸c trong viÖc phôc vô nh©n d©n v« ®iÒu kiÖn. B¸c nãi, quyÒn
lùc nhµ n−íc lµ cña nh©n d©n, ng−êi c¸n bé ®−îc giao quyÒn ph¶i tËn tôy phôc
vô nh©n d©n. V× vËy theo t«i, ng−êi c¸n bé ®−îc nh©n d©n giao quyÒn mµ coi
quyÒn ®ã lµ cña m×nh ®Ó thao tóng lµ kh«ng thÓ ®−îc… CÇn ph¶i cã c¬ chÕ ®Ó
c¸ nh©n kh«ng thÓ thao tóng ®−îc quyÒn lùc, cã muèn tham nhòng còng
kh«ng thÓ tham nhòng ®−îc. Chóng ta kh«ng thÓ ®Ó nh÷ng m©u thuÉn trí trªu
x¶y ra nh− viÖc cã nh÷ng c¸n bé ®i d¹y ng−êi kh¸c vÒ ®¹o ®øc B¸c Hå nh−ng
chÝnh hä l¹i vi ph¹m ®¹o ®øc c¸n bé, l¹i tham nhòng quyÒn lùc, tham nhòng
kinh tÕ…".
Cæ nh©n nãi : “Th−îng bÊt chÝnh, h¹ t¾c lo¹n”. §iÒu ®ã hoµn toµn ®óng.
C¸n bé cÊp trªn lßng d¹ kh«ng trong s¸ng, lóc nµo còng nghÜ ®Õn xµ xÎo, v¬
vÐt tiÒn cña cña c«ng th× mäi nghÞ quyÕt, quyÕt s¸ch vÒ lµm trong s¹ch vµ
n©ng cao søc chiÕn ®Êu cña tæ chøc ®¶ng, nh÷ng nghÞ quyÕt ®Ò cËp vÊn ®Ò
sµng läc, lµm trong s¹ch ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn chØ lµ lêi nãi su«ng mµ
th«i. C¸i ®iÒu mµ ngay tõ th¸ng 7 n¨m 1923, lóc NguyÔn ¸i Quèc míi tõ
§¶ng Céng s¶n Ph¸p sang ho¹t ®éng trong bé m¸y cña Quèc tÕ Céng s¶n ë
Liªn X«, Ng−êi ®· nh¾c nhë Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Ph¸p th× còng cã thÓ
cho chóng ta mét nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nãi ®i ®«i víi lµm,
ph¶i g−¬ng mÉu thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Quèc tÕ Céng s¶n. Ng−êi viÕt: “Tuy
nhiªn, thËt lµ kh«ng thÝch ®¸ng nÕu cø l¾p ®i l¾p l¹i m·i mét ®iÒu mµ kh«ng
lµm g× c¶. Vµ nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc, khèn khæ thÊy chóng ta chØ lu«n lu«n
kh«ng hµnh ®éng g× th× b¾t ®Çu tù hái r»ng kh«ng biÕt thùc ra chóng ta lµ nh÷ng ng−êi ®øng ®¾n hay lµ nh÷ng kÎ lõa phØnh”(58). ChÝnh lµ hiÖn nay kh«ng
Ýt ng−êi trong nh©n d©n ®ang coi lêi nãi cña nhiÒu c¸n bé, ®¶ng viªn trong
viÖc chèng tiªu cùc lµ sù lõa phØnh, lµ “h·y lµm theo nh÷ng ®iÒu t«i nãi chø
®õng lµm theo nh÷ng ®iÒu t«i lµm”. §ã lµ ®¹o ®øc gi¶, kh«ng h¬n kh«ng kÐm.
(58) Hå ChÝ Minh: “Th− göi Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Ph¸p”, Toµn tËp, T.1, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995, tr. 195.
176
Ngay c¶ bÖnh l·ng phÝ, mµ thùc chÊt lµ ph¶n ¸nh n¹n tham nhòng vµ t×nh
tr¹ng “trªn b¶o d−íi kh«ng nghe” còng ®ang hoµnh hµnh mét c¸ch ®¸ng lo
ng¹i. GÇn ®©y nhÊt, theo b¸o Lao ®éng ngµy 2-7-2005 ë trang 1 vµ trang 7
®¨ng tin cña TTXVN cho biÕt r»ng, Thanh tra cña Bé Tµi chÝnh võa kÕt thóc
cuéc thanh tra viÖc mua s¾m vµ sö dông « t« con cña Thµnh phè Hµ Néi. Qua
kiÓm tra 11 ®¬n vÞ cña Thµnh phè Hµ Néi, trong hai n¨m 2003, 2004 th× ®· cã
9 ®¬n vÞ mua 10 xe « t« v−ît so víi tiÒn ChÝnh phñ quy ®Þnh víi tæng sè tiÒn lµ
mÊy tØ ®ång. Tõ n¨m 2003 ®Õn nay (2006), Hµ Néi ®· mua thªm 120 xe tõ 5
chç ngåi ®Õn 16 chç ngåi ®Ó sö dông trong c¸c c¬ quan c«ng quyÒn. Trong sè
®ã, Uû ban nh©n d©n huyÖn §«ng Anh mua xe Camry 2.4 biÓn sè 6878 víi gi¸
533,47 triÖu ®ång, v−ît so víi quy ®Þnh tíi 133,4 triÖu ®ång; Së N«ng nghiÖp
vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n mua xe Mazda gi¸ 595 triÖu ®ång, v−ît 140,9 triÖu
®ång so víi quy ®Þnh; V¨n phßng Uû ban nh©n d©n thµnh phè mua xe Camry
2.4 biÓn sè 31B-2989 víi gi¸ 562 triÖu ®ång, v−ît 35,2 triÖu ®ång so víi quy
®Þnh. §¸ng chó ý lµ chiÕc xe Lexus 430 ®−îc mua víi gi¸ 3,84 tØ ®ång trong
khi chØ cho phÐp mua lo¹i xe ë møc 969 triÖu ®ång. ViÖc mua chiÕc xe nµy ®·
bÞ c«ng luËn phª ph¸n. Trong mét phiªn häp Héi ®ång nh©n d©n Thµnh phè
Hµ Néi, ®¹i biÓu Ph¹m ThÞ Thµnh (NghÖ sÜ nh©n d©n) ®· tËp hîp ý kiÕn cña cö
tri chÊt vÊn viÖc «ng Hoµng V¨n Nghiªn dïng chiÕc xe ®¾t tiÒn nµy ®i lµm
viÖc h»ng ngµy. Vµ c¸c ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n Thµnh phè Hµ Néi trong
phiªn häp ®· nhËn ®−îc c©u tr¶ lêi lµ ®ång chÝ Hoµng V¨n Nghiªn chØ dïng
chiÕc xe ®ã khi lµm viÖc ®èi ngo¹i. §ã lµ c©u tr¶ lêi kh«ng ®óng sù thËt.
§ang cã kh«ng Ýt sù nhiÔu nh−¬ng tõ c¸c tiªu cùc ë trong §¶ng, trong ®ã
cã nh÷ng c¨n bÖnh trÇm kha (ch¼ng h¹n nh− tham nhòng, l·ng phÝ, quan
liªu…). C¨n bÖnh nµy lµ kh«ng khã ch÷a, nÕu c¸n bé, ®¶ng viªn, nhÊt lµ c¸n
bé chñ chèt, lµm g−¬ng trong viÖc chèng c¸c tiªu cùc, tr−íc hÕt lµ tù m×nh gét
s¹ch tiªu cùc cña chÝnh b¶n th©n m×nh. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn NghÞ quyÕt Trung
−¬ng 6 (lÇn 2, kho¸ VIII), thªm mét lÇn n÷a, ®· cho chóng ta mét kinh
nghiÖm quý b¸u nh− thÕ. Ch−a nãi g× ®Õn Hå ChÝ Minh, chØ cÇn liªn hÖ tíi
nh÷ng ®ång chÝ l·nh ®¹o chñ chèt cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta, nh−
177
NguyÔn L−¬ng B»ng, Lª DuÈn, Tr−êng Chinh, Ph¹m V¨n §ång…th«i th×
chóng ta thÊy r»ng, nh÷ng ®ång chÝ ®ã lµ nh÷ng g−¬ng s¸ng vÒ thùc hiÖn yªu
cÇu cña ng−êi c¸n bé mµ Hå ChÝ Minh hay nãi: Phó quý bÊt n¨ng d©m; BÇn
tiÖn bÊt n¨ng di; Uy vò bÊt n¨ng khuÊt. Thêi thÕ cã sù t¸c ®éng vµo thÕ hÖ c¸n
bé. §óng, nh−ng ®õng cã ®æ lçi cho c¬ chÕ thÞ tr−êng, mµ h·y nh×n vµo chÝnh
b¶n th©n m×nh, vµo sù g−¬ng mÉu cña chÝnh b¶n th©n m×nh vµ gia ®×nh m×nh.
§õng chØ ®em tr−ng bµy tÊm g−¬ng cña Hå ChÝ Minh vµ c¸c vÞ l·nh tô anh
minh kh¸c vµo tñ kÝnh ®Ó ng¾m nh×n. §iÒu thiÕt thùc nhÊt lµ hµnh ®éng, hµnh
®éng vµ hµnh ®éng theo nh÷ng tÊm g−¬ng ®ã.
T¨ng c−êng gi¸m s¸t, kiªn quyÕt kh¾c phôc nh÷ng tiªu cùc trong §¶ng,
chèng nguy c¬ tho¸i ho¸, biÕn chÊt.
§©y qu¶ thùc lµ vÊn ®Ò bøc xóc, nhøc nhèi, nÕu kh«ng kiªn quyÕt kh¾c
phôc, kh¾c phôc cã hiÖu qu¶, th× sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc chØ cßn lµ khÈu
hiÖu su«ng. Nh÷ng tiªu cùc trong §¶ng cµng ngµy cµng "gÆm nhÊm" c¬ thÓ
§¶ng, lµm cho §¶ng yÕu ít, vµ khi ®ã §¶ng sÏ "tù tiªu vong" chø ch−a cÇn tíi
sù t¸c ®éng chèng ph¸ hµng ngµy hµng giê quyÕt liÖt cña c¸c thÕ lùc ph¶n
®éng. Trong nhiÒu nghÞ quyÕt, §¶ng ta ®· gäi nhiÒu tiªu cùc ®ã b»ng nh÷ng tõ
nh−: nghiªm träng; n¹n, quèc n¹n; cã chiÒu h−íng ngµy cµng ph¸t triÓn; ch−a
ng¨n chÆn ®−îc; ®ang lan réng; hoÆc chØ ph¹m vi nh−: trong mét bé phËn
kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn; trong nhiÒu tæ chøc, v.v. Kh«ng cã mét ®¶ng
viªn ch©n chÝnh nµo, kh«ng cã mét ng−êi d©n t©m huyÕt víi §¶ng nµo l¹i
kh«ng lo ng¹i cho t×nh h×nh ®ã.
Trong nhiÖm kú kho¸ IX ®· cã 118 c¸n bé diÖn Trung −¬ng qu¶n lý cã vi
ph¹m bÞ thi hµnh kû luËt, trong ®ã cã 13 ®ång chÝ lµ Uû viªn Trung −¬ng, 19
®ång chÝ lµ Bé tr−ëng, Thø tr−ëng, 26 ®ång chÝ lµ bÝ th−, phã bÝ th− c¸c tØnh,
thµnh uû… Nh−ng thùc tÕ, nhiÒu tr−êng hîp vi ph¹m ch−a ®−îc ph¸t hiÖn xö lý.
L©u nay, viÖc thùc thi nghÞ quyÕt vÉn lµ mét kh©u yÕu ë trong §¶ng.
§¶ng cÇn kiªn quyÕt trong hµnh ®éng, nãi ®i ®«i víi lµm, g−¬ng mÉu, nhÊt lµ tõ
cÊp l·nh ®¹o cao nhÊt. Kh«ng thÓ ®Ó t×nh tr¹ng kh«ng g−¬ng mÉu trong c¸n bé
chñ chèt vµ trong gia ®×nh hä. Cã nhiÒu ng−êi sèng kh«ng minh b¹ch, tiªu cùc,
dung tóng cho c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh m×nh lµm ®iÒu bÊt chÝnh. G−¬ng
178
mÉu tr−íc hÕt lµ tõ c¸c Uû viªn Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng, tõ c¸c Uû viªn
Bé ChÝnh trÞ. H·y häc ®−îc mét phÇn g−¬ng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.
Chóng ta ®· kh«ng thiÕu nghÞ quyÕt, kh«ng thiÕu nh÷ng luËt, nh÷ng ph¸p
lÖnh, kh«ng thiÕu nh÷ng ®iÒu cÊm, nh−ng ®Æt ra ®Ó mµ lµm g× khi nã chØ ®−îc
n»m trªn giÊy, khi cã t×nh tr¹ng nghÞ quyÕt ®ã, chØ thÞ ®ã, luËt ®ã, nh÷ng ®iÒu
cÊm ®ã chØ dµnh cho ng−êi kh¸c chø kh«ng dµnh cho b¶n th©n c¸n bé, ®¶ng viªn! Nh×n vµo ®éi ngò "®µy tí", "tr©u ngùa"(59) cña nh©n d©n hiÖn nay (Lêi
cña Hå ChÝ Minh) mµ thÊy thËt ®¸ng lo. Ai lµm ®µy tí, ai lµm tr©u ngùa cho ai
®©y? Kh«ng tiÕn c«ng vµo mÆt trËn hµnh ®éng cã tÝnh sèng cßn nµy th× §¶ng
ta sÏ ®i ®Õn ®©u? §ã lµ mét c©u hái nhøc nhèi chóng t«i xin ®Æt ra. Mét hµnh
®éng cã kÕt qu¶ cßn h¬n hµng tr¨m, hµng ngh×n bµi viÕt ®Ò tµi kiÓu nµy cña
chóng t«i. X©y dùng c¸c nghÞ quyÕt cho hay, cho ®óng vµ cho tróng ®Ó mµ lµm
g× khi c¸n bé chñ chèt kh«ng hµnh ®éng, tr−íc hÕt soi xÐt vµo b¶n th©n m×nh?
Nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn kh¸i qu¸t l¹i: §Æc biÖt coi träng gi¸m s¸t tæ
chøc ®¶ng cÊp trªn, mµ cô thÓ lµ cÊp Trung −¬ng vµ ®èi víi c¸n bé lµ c¸n
bé chñ chèt, nhÊt lµ c¸n bé chñ chèt cÊp Trung −¬ng. Theo chóng t«i, ®©y
lµ ®iÓm nót cña mäi vÊn ®Ò, tÊt c¶ ph¶i b¾t ®Çu tõ ®©y: Ng−êi cã chøc vô cµng
cao th× yªu cÇu vÒ sù g−¬ng mÉu cµng lín. ''Th−îng bÊt chÝnh, h¹ t¾c lo¹n'',
cÊp chiÕn l−îc lµ cÊp cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù sèng cßn cña chÝnh b¶n
th©n §¶ng ta; mét sù ®óng ®¾n hay sai lÇm tõ cÊp nµy, chø kh«ng ph¶i lµ tõ
cÊp c¬ së, sÏ cã t¸c ®éng mang tÝnh quyÕt ®Þnh, lµm rung chuyÓn c¶ bé m¸y,
chÊn ®éng c¶ chÕ ®é chÝnh trÞ - x· héi ®Êt n−íc. Chóng ta ®· thÊy, mét ®¶ng
viªn cã thÓ suy tho¸i, biÕn chÊt ®¸nh mÊt b¶n chÊt §¶ng; ®iÒu nµy còng cã thÓ
x¶y ra ®èi víi c¶ mét ®¶ng nh− sù tan r· cña mét lo¹t §¶ng Céng s¶n ë Liªn
X« vµ §«ng ©u trong hai thËp niªn cuèi cña thÕ kû XX. NÕu th−êng xuyªn
chó träng t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng nh»m chèng tha ho¸, biÕn
chÊt néi bé th× ®iÒu Êy kh«ng thÓ x¶y ra. Ng−êi l·nh ®¹o chñ chèt vµ tËp thÓ
l·nh ®¹o chñ chèt cÊp chiÕn l−îc cña §¶ng cã vai trß träng yÕu, quyÕt ®Þnh
(59) Trong bµi ph¸t biÓu t¹i buæi lÔ ra m¾t §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam sau §¹i héi II cña §¶ng ®Çu n¨m 1951, Hå ChÝ Minh sau khi dÉn mÊy c©u th¬ cña §¹i v¨n hµo Lç TÊn (Trung Quèc), ®· dÞch: Trîn m¾t xem khinh ngh×n lùc sÜ/ Cói ®Çu lµm ngùa kÎ nhi ®ång. Hå ChÝ Minh ph¸t triÓn ý th¬ Lç TÊn vµ nãi r»ng, §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam kh«ng sî khã kh¨n gian khæ nµo, kh«ng sî kÎ ®Þch nµo dï chóng hung tîn ®Õn mÊy, nh−ng §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam s½n sµng, vui vÎ lµm tr©u ngùa cho nh©n d©n.
179
trong vÊn ®Ò nµy. Do ®ã, t¨ng c−êng gi¸m s¸t viÖc bè trÝ ®óng c¸n bé l·nh ®¹o
chñ chèt c¸c cÊp, tr−íc nhÊt lµ cÊp chiÕn l−îc, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé l·nh
®¹o chñ chèt cÊp chiÕn l−îc kiªn ®Þnh, v÷ng vµng, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, t©m
huyÕt víi sù nghiÖp ®æi míi lu«n lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt, võa c¬ b¶n, võa l©u dµi
cña c¸ch m¹ng n−íc ta.
Tr−íc m¾t, cÇn thùc hiÖn tèt Quy chÕ vÒ chÕ ®é kiÓm tra, gi¸m s¸t c«ng
t¸c c¸n bé ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 58-Q§/TW ngµy 7-5-2007 cña
Bé ChÝnh trÞ, thay thÕ cho Quy chÕ ban hµnh kÌm QuyÕt ®Þnh sè 53-Q§/TW
ngµy 5-5-1999 cña Bé ChÝnh trÞ kho¸ VIII.
Hai lµ, xem xÐt c¶ th− tè c¸o giÊu tªn, kh«ng ph©n biÖt gi÷a th− tè c¸o cã
ký tªn hay kh«ng ký tªn.
Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña §Ò tµi cÊp nhµ n−íc KX.03.07 vÒ ®æi míi,
t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra cña §¶ng trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi, th×
qua tæng kÕt gi¶i quyÕt th− tè c¸o giÊu tªn cña nhiÖm kú VIII trë vÒ tr−íc cho
thÊy: cã tíi gÇn 85% th− tè c¸o giÊu tªn lµ cã néi dung ®óng hoÆc ®óng mét
phÇn, mµ chØ cã 5% th− tè c¸o giÊu tªn cã néi dung sai sù thËt, vu c¸o. MÆt
kh¸c, hiÖn nay thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ch−a ®ång bé, ch−a hoµn chØnh; tr×nh
®é d©n trÝ, d©n chñ ngoµi x· héi vµ d©n chñ trong §¶ng cßn cã nh÷ng h¹n chÕ;
quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ng−êi tè c¸o cßn bÞ ®e do¹, bÞ trï dËp nªn ph¶i b¶o
vÖ hä, mµ mét trong nh÷ng c¸ch b¶o vÖ hä lµ cho phÐp giÊu tªn. GS,TS
NguyÔn ThÞ Doan chñ nhiÖm ®Ò tµi KX.03.07 kh¼ng ®Þnh: CÇn nhËn thøc
r»ng, th− tè c¸o dï cã tªn hay giÊu tªn còng chØ lµ mét ®Çu mèi, mét nguån
th«ng tin, cßn vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh ®óng, sai cña th«ng tin nµy lµ ë c«ng t¸c
kiÓm tra cña UBKT vµ c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm.
Do ®ã, cÇn trë l¹i xem xÐt th− tè c¸o giÊu tªn, kh«ng ph©n biÖt gi÷a th−
tè c¸o cã ký tªn hay kh«ng ký tªn. Trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc, n©ng cao tÝnh tù
gi¸c cña c¸n bé, ®¶ng viªn, cïng víi d©n trÝ XHCN ngµy mét n©ng cao, d©n
chñ XHCN ngµy cµng ®−îc më réng, tr×nh ®é vµ møc ®é d©n chñ trong §¶ng
ngµy cµng ®−îc b¶o ®¶m th× tÊt nhiªn th− tè c¸o giÊu tªn sÏ ngµy cµng gi¶m
bít, nh−ng dï trong hoµn c¶nh nµo còng ph¶i lu«n lu«n tØnh t¸o, c¶nh gi¸c víi
180
nh÷ng tr−êng hîp lîi dông th− giÊu tªn ®Ó vu khèng v× môc ®Ých c¸ nh©n, g©y
mÊt ®oµn kÕt néi bé.
Ba lµ, tiÕp tôc qu¸n triÖt s©u s¾c ý kiÕn chØ ®¹o cña ®ång chÝ NguyÔn V¨n
Chi, Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, BÝ th− Trung −¬ng §¶ng, Chñ nhiÖm UBKT Trung
−¬ng: Ph¶i ®Æc biÖt coi träng tÝnh g−¬ng mÉu cña c¸n bé, ®¶ng viªn. Tr−íc hÕt
lµ 181 ®ång chÝ Uû viªn Trung −¬ng trong nhiÖm kú §¹i héi X, ph¶i hÕt søc
g−¬ng mÉu vÒ ®øc tÝnh liªm khiÕt cña ng−êi l·nh ®¹o, kh«ng tham nhòng,
®ång thêi kh«ng "ch¬i chung" víi bän tham nhòng, kh«ng "¨n chung" víi bän
tham nhòng vµ còng "kh«ng ®i chung ®−êng" víi bän tham nhòng th× cuéc
®Êu tranh chèng tham nhòng nhÊt ®Þnh sÏ cã hiÖu qu¶ h¬n, tiÕn tíi ng¨n chÆn
vµ ®Èy lïi tham nhòng, l·ng phÝ. NÕu ng−êi ®øng ®Çu ®Ó ngµnh m×nh, ®Þa
ph−¬ng, ®¬n vÞ m×nh phô tr¸ch x¶y ra tham nhòng th× nªn tù nguyÖn tõ chøc
ngay, ®õng ®Ó d− luËn g©y ¸p lùc míi tõ chøc lµ qu¸ chËm vµ ph¶i bÞ c¸ch
chøc, kh«ng chØ tõ chøc lµ xong.
... Thùc hiÖn quyÒn kiÓm tra, gi¸m s¸t cña tæ chøc ®èi víi tæ chøc, cña tæ
chøc ®èi víi c¸ nh©n, cña c¸ nh©n ®èi víi c¸ nh©n vµ tæ chøc, trªn gi¸m s¸t
d−íi, d−íi gi¸m s¸t trªn, kh«ng ®Ó bÊt cø ng−êi nµo cã chøc, cã quyÒn mµ
kh«ng ®−îc gi¸m s¸t.
UBKT Trung −¬ng thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t ®èi víi c¸n bé thuéc diÖn
Trung −¬ng qu¶n lý, kÓ c¶ c¸c ®ång chÝ lµ c¸n bé cÊp cao; gi¸m s¸t vî, con,
ng−êi th©n cña c¸c ®ång chÝ lµ c¸n bé cÊp cao, kh«ng ®Ó ng−êi th©n lîi dông
chøc quyÒn cña bè, mÑ, anh, em ®Ó ch¹y dù ¸n, m«i giíi ®Êu thÇu c«ng tr×nh,
m«i giíi ch¹y chøc, ch¹y quyÒn, lµm ¶nh h−ëng tíi uy tÝn cña c¸c ®ång chÝ
®ã. C¸n bé cÊp cao ph¶i thùc sù lµ tÊm g−¬ng s¸ng, thùc sù lµ ng−êi tiªu biÓu
cña Trung −¬ng, cña toµn §¶ng vµ cña toµn d©n.
... Gi¸m s¸t c¸c ®ång chÝ trong th−êng trùc c¸c tØnh, thµnh uû thùc hiÖn
®óng h−íng dÉn cña Ban BÝ th− kho¸ IX vÒ nhiÖm vô vµ quan hÖ c«ng t¸c
trong th−êng trùc tØnh, thµnh uû. §ång chÝ bÝ th− tØnh uû thùc hiÖn ®óng 5
nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n, kh«ng lÊn s©n, can thiÖp s©u vµo c«ng viÖc cña
chÝnh quyÒn. §ång chÝ phã bÝ th−, Chñ tÞch UBND thùc hiÖn 3 nhiÖm vô vµ
181
quyÒn h¹n, thùc hiÖn ®óng quy chÕ lµm viÖc cña ban c¸n sù ®¶ng vµ quy
chÕ lµm viÖc cña UBND tØnh, thµnh phè. Gi¸m s¸t ®ång chÝ Bé tr−ëng thùc
hiÖn ®óng quy chÕ lµm viÖc cña Ban c¸n sù ®¶ng cña Bé, thùc hiÖn ®óng
chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n qu¶n lý nhµ n−íc cña Bé theo NghÞ ®Þnh
ChÝnh phñ ®· giao.
Trong buæi häp vµo ngµy 25/4/2006 víi b¸o giíi sau thµnh c«ng cña §¹i
héi X, Tæng BÝ th− N«ng §øc M¹nh ®· nhÊn m¹nh: mét trong nh÷ng biÖn
ph¸p quan träng ®Ó ng¨n chÆn, tiÕn tíi ®Èy lïi tham nhòng chÝnh lµ c¸c cÊp uû
®¶ng ph¶i t¨ng c−êng chøc n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t, gi¸m s¸t tõ Tæng BÝ th−
trë xuèng (B¸o §iÖn tö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ngµy 26/4/2006).
3.3.6. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi¸m s¸t trong §¶ng vµ
gi¸m s¸t ngoµi §¶ng
Gi¸m s¸t ngoµi §¶ng bao gåm gi¸m s¸t cña quÇn chóng nh©n d©n, gi¸m
s¸t cña d− luËn b¸o chÝ, gi¸m s¸t cña MÆt trËn Tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n
d©n, gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt... C¸c h×nh thøc gi¸m s¸t nµy
víi gi¸m s¸t trong §¶ng ®an xen, bæ trî cho nhau vÒ chøc n¨ng b¶o ®¶m viÖc
triÓn khai gi¸m s¸t lµnh m¹nh, hiÖu qu¶. KÕt hîp gi¸m s¸t trong §¶ng víi sù
tham gia gi¸m s¸t cña MÆt trËn Tæ quèc th«ng qua Quy chÕ Liªn tÞch; gi¸m
s¸t cña Nhµ n−íc th«ng qua ph¸p luËt vµ gi¸m s¸t cña nh©n d©n th«ng qua quy
chÕ d©n chñ ë c¬ së. Thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t b»ng c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp,
trong ®ã, gi¸m s¸t trùc tiÕp lµ chñ yÕu. §©y lµ vÊn ®Ò míi, xin ®−îc gîi më:
§¹i héi X cña §¶ng ®· bæ sung chøc n¨ng l·nh ®¹o cña cÊp uû vµ
UBKT c¸c cÊp. §iÒu lÖ §¶ng ®−îc §¹i héi X th«ng qua ®· chØ râ: "KiÓm tra,
gi¸m s¸t lµ nh÷ng chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng. Tæ chøc ®¶ng ph¶i tiÕn hµnh
c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t. Tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn chÞu sù kiÓm tra, gi¸m
s¸t cña §¶ng". Trong V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X còng nªu:
"KÕt hîp gi¸m s¸t trong §¶ng víi gi¸m s¸t cña Nhµ n−íc vµ gi¸m s¸t cña
nh©n d©n". §©y lµ mét néi dung míi, mét chñ tr−¬ng rÊt ®óng ®¾n vµ quan
träng nh»m x©y dùng tæ chøc ®¶ng, bé m¸y nhµ n−íc trong s¹ch v÷ng m¹nh,
thùc hiÖn môc tiªu mµ NghÞ quyÕt §¹i héi ®Ò ra. Tuy nhiªn, ®Ó lµm tèt kh©u
182
nµy ph¶i kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n, phøc t¹p víi nh÷ng néi dung, gi¶i ph¸p
®ång bé.
Trong thêi gian gÇn ®©y, chñ tr−¬ng nh©n d©n tham gia gi¸m s¸t c¸c
ho¹t ®éng cña bé m¸y c«ng quyÒn còng nh− ®¹o ®øc, lèi sèng, sinh ho¹t cña
c¸n bé, c«ng chøc, ®¶ng viªn ®−îc ®Æt ra nh− mét nhu cÇu bøc thiÕt cña qu¸
tr×nh d©n chñ ho¸ x· héi. V¨n kiÖn §¹i héi VIII vµ §¹i héi IX cña §¶ng ®· ®Ò
cËp néi dung nµy. V¨n kiÖn §¹i héi IX nªu râ: "MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam,
c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n cã vai trß rÊt quan träng trong sù nghiÖp ®¹i ®oµn kÕt
toµn d©n x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc, ph¸t huy quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm lµm chñ
cña nh©n d©n, th¾t chÆt mèi quan hÖ gi÷a nh©n d©n ®èi víi §¶ng vµ Nhµ n−íc;
thùc hiÖn gi¸m s¸t ®èi víi c«ng t¸c, ®¹o ®øc, lèi sèng cña c¸n bé, ®¶ng viªn,
c«ng chøc, ®¹i biÓu d©n cö vµ c¬ quan nhµ n−íc, gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn
trong néi bé nh©n d©n". Tuy nhiªn tõ ®ã ®Õn nay, vÊn ®Ò nµy vÉn ch−a triÓn
khai cô thÓ, thèng nhÊt, ch−a thµnh nÒn nÕp, hiÖu qu¶ thùc hiÖn ch−a cao.
Theo b¸o Qu©n ®éi nh©n d©n ngµy 25/8/2006: KÕt qu¶ mét ®iÒu tra míi
®©y cña Ban Néi chÝnh Trung −¬ng, cã tíi 23,4% d©n biÕt mµ kh«ng tè c¸o v×
sî va ch¹m; 15,1% kh«ng tè c¸o v× sî bÞ tr¶ thï... Muèn cho d©n gi¸m s¸t,
ph¶n biÖn mµ kh«ng c«ng khai, kh«ng kª khai th× coi nh− bÞt m¾t ®i mß. Cã
tíi 60% ng−êi chèng tham nhòng bÞ thï ghÐt, ghÎ l¹nh; chØ cã 32,6% ®−îc
khuyÕn khÝch; 69,1% c¸n bé c«ng chøc vµ 50,8% c¸n bé doanh nghiÖp cho
r»ng kh«ng nªn khuyÕn khÝch vµ nªn h¹n chÕ tè gi¸c; (B¸o Lao ®éng ngµy
18/7/2006 cho biÕt: víi ®a sè, th× cho viÖc nh©n d©n gi¸m s¸t m×nh lµ phiÒn
phøc, "bíi l«ng t×m vÕt", thËm chÝ cho viÖc tham gia sinh ho¹t ®Þnh kú víi chi
uû khu d©n c− lµ mÊt th× giê, kh«ng cÇn thiÕt. Nªn cã quËn ë Thµnh phè Hå
ChÝ Minh cã tíi 1.500 ®¶ng viªn ®−¬ng chøc mµ chØ cã 30 ®¶ng viªn nép giÊy
giíi thiÖu sinh ho¹t hai chiÒu víi chi uû ®−êng phè.
Gi¸m s¸t lµ c«ng viÖc th−êng xuyªn, liªn tôc, trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn,
víi nhiÒu néi dung kh¸c nhau, mang tÝnh xem xÐt, ®èi chiÕu, nh¾c nhë, phßng
ngõa, ph¸t hiÖn nh÷ng biÓu hiÖn sai ph¹m cña tæ chøc ®¶ng, c¸ nh©n ®¶ng viªn
183
trong c«ng t¸c còng nh− thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh vÒ thi hµnh c«ng vô, ®¹o
®øc, lèi sèng, sinh ho¹t.
Gi÷a gi¸m s¸t trong tæ chøc §¶ng víi gi¸m s¸t cña nh©n d©n còng cã
nh÷ng nÐt t−¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt. Cïng víi chøc n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ
mét trong nh÷ng chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng mµ nhiÖm vô chÝnh thuéc vÒ
cÊp uû. NÕu nãi mét c¸ch réng ra th× gi¸m s¸t lµ mét mÆt cña c«ng t¸c kiÓm
tra. V× nhiÒu lý do kh¸c nhau mµ nhiÒu n¨m qua, chøc n¨ng gi¸m s¸t cña cÊp
uû ®¶ng ë nhiÒu n¬i bÞ coi nhÑ. ë nhiÒu cÊp uû ®¶ng th−êng quan t©m vÒ c«ng
t¸c kiÓm tra, xö lý vô viÖc vi ph¹m kû luËt cña §¶ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt
cña Nhµ n−íc. H¹n chÕ nµy ®· ®−îc B¸c Hå chØ ra gÇn 40 n¨m vÒ tr−íc:
"C«ng t¸c kiÓm tra cßn bÞ ®éng vµ nÆng vÒ gi¶i quyÕt nh÷ng vô vi ph¹m kû
luËt, ch−a chñ ®éng vÒ viÖc gi¶i quyÕt toµn diÖn vÊn ®Ò gi÷ g×n kû luËt vµ chÊp
hµnh §iÒu lÖ cña §¶ng, ®Ó n©ng cao ý thøc cña ®¶ng viªn vµ c¸n bé mét c¸ch
c¨n b¶n vµ l©u dµi". NghÞ quyÕt §¹i héi X bæ sung nhiÖm vô gi¸m s¸t vµo
chøc n¨ng cña tæ chøc ®¶ng lµ ngµy cµng thÓ hiÖn ®óng ®¾n, s©u s¾c h¬n t−
t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ c«ng t¸c kiÓm tra cña §¶ng.
Gi¸m s¸t cña nh©n d©n lµ vÊn ®Ò mang tÝnh nguyªn t¾c trong ho¹t ®éng
cña §¶ng, Nhµ n−íc. Sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®èi víi tæ chøc ®¶ng, c¬ quan
nhµ n−íc, víi c¸n bé, c«ng chøc, ®¶ng viªn th−êng th«ng qua hai h×nh thøc:
mét lµ, th«ng qua c¸c tæ chøc ®¹i diÖn nh− Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n, MÆt
trËn Tæ quèc, c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n; hai lµ, trùc tiÕp gi¸m s¸t. VÒ lý thuyÕt
th× nh− vËy nh−ng trong thùc tÕ quyÒn d©n chñ, quyÒn gi¸m s¸t cña nh©n d©n
hiÖn nay nhiÒu khi mang tÝnh h×nh thøc, do ®ã kÕt qu¶ kh«ng ®¹t nh− mong
muèn. ë nhiÒu n¬i, tæ chøc ®¶ng, c¬ quan hµnh ph¸p trë thµnh lùc l−îng siªu
quyÒn lùc trong hÖ thèng chÝnh trÞ. Nh©n d©n, ng−êi chñ ch©n chÝnh cña ®Êt
n−íc, nh−ng trong thùc tÕ ë nhiÒu n¬i, nh©n d©n sau khi bá phiÕu bÇu ng−êi
®¹i diÖn, ng−êi l·nh ®¹o, ng−êi qu¶n lý thay m×nh ®¬n thuÇn trë thµnh nh÷ng
ng−êi bÞ l·nh ®¹o, bÞ qu¶n lý. Vai trß ®¹i diÖn cña MÆt trËn Tæ quèc, cña c¸c
®oµn thÓ nhiÒu n¬i bÞ lu mê. Cßn quyÒn gi¸m s¸t trùc tiÕp nhiÒu l¾m còng chØ
ë tæ d©n phè, khu d©n c− mµ còng bÞ v« sè nh÷ng vËt c¶n, nh÷ng c¸ch trë. §Õn
184
nh− viÖc tiÕp xóc cö tri, lµ mét trong nh÷ng quyÒn tèi thiÓu, còng kh«ng mÊy
khi ®−îc thùc hiÖn mµ thay vµo ®ã lµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn lµ nh÷ng tæ tr−ëng
tæ d©n phè, tr−ëng th«n, Êp, c¸c ®ång chÝ trong chi bé ®¶ng, trong ban c«ng
t¸c MÆt trËn. ë nhiÒu n¬i, nh÷ng chøc danh nµy trë thµnh ®¹i biÓu "tiÕp xóc
cö tri chuyªn nghiÖp". Trong t×nh h×nh hiÖn nay, hiÕm cã ng−êi d©n b×nh
th−êng nµo cã thÓ tiÕp cËn ®−îc nh÷ng c¸n bé cã chøc, cã quyÒn ®Ó trao ®æi,
chÊt vÊn nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña ngay chÝnh ng−êi d©n chø nãi chi ®Õn viÖc
gi¸m s¸t c¸n bé, ®¶ng viªn ®ã.
VÊn ®Ò x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn thËt sù cña d©n, do d©n vµ v×
d©n; ph¸p quy ho¸ mäi mèi quan hÖ c¸c chñ thÓ x· héi; ®æi míi c¬ chÕ qu¶n
lý, më réng d©n chñ x· héi ®ang lµ ®ßi hái cÊp thiÕt më ®−êng cho nh©n d©n
cã thÓ gi¸m s¸t mét c¸ch thiÕt thùc, hiÖu qu¶ chø kh«ng cßn lµ khÈu hiÖu,
h×nh thøc.
§Ó thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi X cña §¶ng vÒ kÕt hîp gi÷a gi¸m s¸t
cña §¶ng víi gi¸m s¸t cña nh©n d©n, cã mét thuËn lîi lµ MÆt trËn Tæ quèc
ViÖt Nam ®· so¹n th¶o vµ ®ang lµm thÝ ®iÓm Quy chÕ "MÆt trËn Tæ quèc ViÖt
Nam tham gia gi¸m s¸t c¸n bé, c«ng chøc, ®¶ng viªn ë khu d©n c−". TP Hµ
Néi ®· chØ ®¹o 61 x·, ph−êng, thÞ trÊn tiÕn hµnh tËp huÊn c¸n bé ®Ó lµm tr−íc,
rót kinh nghiÖm ®Ó triÓn khai ra diÖn réng. §©y lµ ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò quan
träng nh−ng ®Ó lµm ra diÖn réng, hiÖu qu¶ th× cßn ph¶i cã thêi gian vµ nhiÒu
viÖc ph¶i lµm. §Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ kÕt hîp tèt gi¸m s¸t trong
§¶ng víi gi¸m s¸t ngoµi §¶ng, theo chóng t«i, tr−íc m¾t nªn ch¨ng tËp trung
vµo mét sè néi dung, gi¶i ph¸p chÝnh sau ®©y:
Thø nhÊt, x©y dùng vµ thùc hiÖn tèt Quy chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng. BÊy
l©u nay chóng ta míi nãi gi¸m s¸t mét c¸ch chung chung chø ch−a cã mét c¬
chÕ quy ®Þnh gi¸m s¸t cô thÓ, thèng nhÊt viÖc gi¸m s¸t trong §¶ng nh− thÕ
nµo. Quy chÕ nµy do cÊp nµo ban hµnh? Do Ban BÝ th−, Bé ChÝnh trÞ hay Ban
ChÊp hµnh Trung −¬ng? Ban hµnh thèng nhÊt trong ph¹m vi c¶ n−íc hay mçi
lÜnh vùc, ngµnh, ®Þa ph−¬ng, khu vùc, lo¹i h×nh tæ chøc cã mét quy chÕ riªng?
185
Trong quy ®Þnh cÇn lµm râ quy tr×nh, ph¹m vi, ®èi t−îng, néi dung, thÈm
quyÒn, ph−¬ng ph¸p, xö lý sau gi¸m s¸t... lµ g×?
Thø hai, x©y dùng, thùc hiÖn tèt Quy chÕ phèi hîp gi÷a gi¸m s¸t cña tæ
chøc ®¶ng víi gi¸m s¸t cña nh©n d©n. BÊy l©u nay, trong nhiÒu lÜnh vùc c«ng
t¸c, gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c ®Þa ph−¬ng c¸c bªn ®èi t¸c th−êng rÊt láng
lÎo, kh«ng th−êng xuyªn, mang tÝnh h×nh thøc, kÐm hiÖu qu¶. C¨n bÖnh nµy
g©y rÊt nhiÒu l·ng phÝ vÒ tiÒn, c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, c«ng søc cña nh©n d©n.
§Ó tr¸nh t×nh tr¹ng trªn ®©y, viÖc phèi hîp gi÷a c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¸c tæ
chøc ®¶ng víi c¸c c¬ quan ®¹i diÖn cña d©n trong gi¸m s¸t cÇn thËt sù ®æi míi
cã hiÖu qu¶ thùc sù.
Thø ba, tæ chøc ®¶ng ph¶i lµ n¬i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c gi¸m s¸t néi bé
§¶ng lµ lùc l−îng tiªn phong, g−¬ng mÉu, cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc
thùc hiÖn cã hiÖu qu¶, nÒn nÕp gi¸m s¸t tæ chøc, c¸n bé, c«ng chøc, ®¶ng viªn
lÊy chi bé ®¶ng lµ h¹t nh©n nßng cèt. Thùc hiÖn tèt viÖc gi¸m s¸t trong §¶ng,
trong c¸n bé, c«ng chøc, ®¶ng viªn lµ tiÒn ®Ò, nh©n tè quyÕt ®Þnh lµm cho tæ
chøc, c¬ quan, ®¬n vÞ trong s¹ch v÷ng m¹nh, ®ång thêi tõng b−íc x©y dùng
®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc, ®¶ng viªn ®ñ phÈm chÊt chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, n¨ng
lùc hoµn thµnh nhiÖm vô, ®−îc sù tÝn nhiÖm cña ®«ng ®¶o nh©n d©n. ViÖc
gi¸m s¸t trong §¶ng cÇn ph©n lo¹i c¸c lo¹i h×nh tæ chøc ®¶ng trong c¸c lÜnh
vùc c«ng t¸c kh¸c nhau ®Ó cã gi¶i ph¸p ng¨n chÆn, ®Ò phßng, xö lý nh÷ng vi
ph¹m kû luËt, nhÊt lµ tÖ n¹n tham nhòng, l·ng phÝ, tiªu cùc, ch¹y chøc, ch¹y
quyÒn, ch¹y téi hiÖn nay. §iÒu rÊt quan träng hiÖn nay lµ nh÷ng ng−êi ®øng
®Çu c¸c tæ chøc, c¬ quan, ®¬n vÞ ph¶i ®−îc kiÓm tra, gi¸m s¸t tr−íc vµ g−¬ng
mÉu thùc hiÖn c¸c quy chÕ gi¸m s¸t ®· ®Ò ra.
Thø t−: Ban hµnh c¬ chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng
§iÒu 8 HiÕn ph¸p cña n−íc ta ®· ghi râ: "C¸c c¬ quan nhµ n−íc, c¸n bé,
viªn chøc nhµ n−íc ph¶i t«n träng nh©n d©n, liªn hÖ chÆt chÏ víi nh©n d©n,
l¾ng nghe ý kiÕn vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n..."; §iÒu lÖ §¶ng còng ®·
kh¼ng ®Þnh: "§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ ®¶ng cÇm quyÒn. §¶ng g¾n bã mËt
thiÕt víi nh©n d©n, t«n träng vµ ph¸t huy quyÒn lµm chñ, chÞu sù gi¸m s¸t cña
186
nh©n d©n;...". Nh− vËy, c¸c c¬ së ph¸p lý cao nhÊt cña Nhµ n−íc vµ cña §¶ng
ta, ®Òu quy ®Þnh, dï ë gãc ®é ng−êi c«ng d©n, c¸n bé hay ng−êi ®¶ng viªn th×
®Òu chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n. ChÝnh nhê cã sù ñng hé, che chë, b¶o vÖ,
gi¸m s¸t cña nh©n d©n; nhê sù g¾n bã m¸u thÞt gi÷a §¶ng víi d©n, gi÷a d©n
víi §¶ng mµ tõ ngµy thµnh lËp ®Õn nay §¶ng ta lu«n gi÷ ®−îc vai trß l·nh ®¹o
cña m×nh vµ ®· l·nh ®¹o thµnh c«ng sù nghiÖp c¸ch m¹ng qua tõng giai ®o¹n
lÞch sö.
Ngµy nay, ®øng tr−íc c¸c nguy c¬, ®Æc biÖt lµ cuéc ®Êu tranh bµi trõ
c¸c tÖ n¹n x· héi, quan liªu, tham nhòng vµ nh÷ng tha ho¸ vÒ ®¹o ®øc, lèi
sèng cña mét bé phÇn kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn chØ cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶
nh− mong muèn khi nµo c¸c tæ chøc ®¶ng, cÊp uû thùc sù tin ë d©n, dùa vµo
sù tham gia kiÓm tra, gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®Ó x©y dùng vµ chØnh ®èn §¶ng.
Cho nªn, Trung −¬ng §¶ng, ®éng viªn c¸c tÇng líp d©n c− ®ãng gãp phª b×nh
§¶ng. Tuy nhiªn, viÖc nµy thùc hiÖn ch−a ®−îc bao nhiªu, cßn h×nh thøc, kÕt
qu¶ cßn rÊt h¹n chÕ. Kh«ng Ýt c¸c tæ chøc ®¶ng, c¸n bé, ®¶ng viªn ch−a thËt
th«ng suèt nªn ch−a tæ chøc thùc hiÖn tèt vÊn ®Ò nµy, nhiÒu tæ chøc ®¶ng ch−a
tin d©n, ch−a thùc sù dùa vµo d©n, ng−îc l¹i nh©n d©n ch−a m¹nh d¹n gi¸m s¸t
c¸n bé, ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng, ng−êi d©n ch−a ®−îc "vµo cuéc"... HiÖn
nay, ch−a thùc hiÖn tèt viÖc "nh©n d©n kiÓm tra, gi¸m s¸t §¶ng" kh«ng ph¶i ë
d©n mµ do chÝnh mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn, tæ chøc ®¶ng vµ cÊp uû ch−a nhËn
thøc ®óng tÇm quan träng cña sù g¾n bã m¸u thÞt gi÷a d©n víi §¶ng, ®ång
thêi l¹i ®ang thiÕu mét c¬ chÕ cô thÓ mang tÝnh ph¸p lý, cho nªn d©n ch−a cã
c¬ së ®Ó gi¸m s¸t c¸n bé, ®¶ng viªn, tæ chøc ®¶ng; hoÆc d©n cã phª b×nh gãp
ý, gi¸m s¸t th× c¸n bé, ®¶ng viªn còng bá qua v× cho r»ng kh«ng cã quy ®Þnh
nµo rµng buéc hä ph¶i thùc hiÖn. §©y còng lµ mét nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng
tÖ quan liªu, n¹n tham nhòng, l·ng phÝ, tho¸i ho¸ biÕn chÊt, ®i ®Õn nhiÒu n¬i
§¶ng l¹m quyÒn, léng quyÒn vÉn ch−a kh¾c phôc ®−îc, khiÕn cho n¨ng lùc
l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña §¶ng yÕu ®i. Do ®ã, tr−íc t×nh h×nh bøc b¸ch
hiÖn nay, Ban BÝ th− cÇn ban hµnh c¬ chÕ mang tÝnh ph¸p lý ®Ó nh©n d©n tham
gia gi¸m s¸t c¸n bé, ®¶ng viªn, tæ chøc ®¶ng. Trao cho nh©n d©n mét c¬ chÕ
187
cã tÝnh ph¸p lý vµ chÕ ®Þnh râ rµng vÒ quyÒn gi¸m s¸t c¸n bé, ®¶ng viªn, tæ
chøc ®¶ng chÝnh lµ thÓ hiÖn lßng tin vµ sù t«n träng søc m¹nh to lín tõ cuéi
nguån nh©n d©n cña §¶ng. Tham gia gi¸m s¸t c¸n bé, ®¶ng viªn vµ tæ chøc
®¶ng võa ph¶i lµ quyÒn, võa ph¶i lµ nghÜa vô cña c«ng d©n ®èi víi §¶ng. CÇn
cã c¬ chÕ c«ng khai ®Ó nh©n d©n biÕt vµ tham gia gi¸m s¸t §¶ng. Ch¼ng h¹n,
viÖc c«ng khai thu nhËp, tµi s¶n, nhµ ®Êt cña c¸n bé, ®¶ng viªn, nhÊt lµ c¸n bé
l·nh ®¹o; 19 ®iÒu quy ®Þnh ®¶ng viªn kh«ng ®−îc lµm mµ Trung −¬ng ban
hµnh hoµn toµn cã thÓ c«ng khai ®Ó nh©n d©n biÕt mµ tham gia gi¸m s¸t c¸n
bé, ®¶ng viªn. NghÞ quyÕt Trung −¬ng 6 (lÇn 2) kho¸ VIII ®· nªu râ: "C«ng bè
c«ng khai c¸c nghÞ quyÕt, ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng
(nhÊt lµ cÊp c¬ së) cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, c¶i thiÖn ®êi
sèng nh©n d©n, nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña nh©n d©n (kh«ng thuéc bÝ mËt cña
§¶ng vµ Nhµ n−íc) ®Ó d©n biÕt, d©n bµn, d©n kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng cña
§¶ng, x©y dùng vµ b¶o vÖ §¶ng". C¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, nhÊt
lµ b¸o chÝ, ph¸t thanh, truyÒn h×nh, ®ang lµ diÔn ®µn tÝch cùc vµ nhanh nh¹y
nhÊt gãp phÇn ®Ó ng−êi d©n tham gia gi¸m s¸t, x©y dùng §¶ng. C¸c c¬ quan
chøc n¨ng, c¸c ban cña §¶ng còng dùa vµo ®©y mµ lµm tèt nhiÖm vô kiÓm tra,
gi¸m s¸t vµ xö lý. Do ®ã, x©y dùng mét c¬ chÕ ph¸p lý, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
®Ó nh©n d©n gi¸m s¸t c¸n bé, ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng lµ gãp phÇn quan
träng quyÕt ®Þnh th¾ng lîi c«ng cuéc ®æi míi, tù chØnh ®èn §¶ng hiÖn nay,
lµm cho §¶ng ta ngµy cµng xøng ®¸ng víi niÒm tin yªu cña nh©n d©n.
3.3.7. N©ng cao hiÖu qu¶ phèi hîp c«ng t¸c gi÷a uû ban kiÓm tra cña
cÊp uû ®¶ng víi Thanh tra Nhµ n−íc cïng cÊp
Giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng. Công tác
giám sát của UBKT mang tính chủ động phòng ngừa, nhắc nhở, không để
khuyết điểm trở thành vi phạm, không để vi phạm nhỏ trở thành vi phạm
lớn. Với chính sách phát triển nền kinh tế thị trường, quan hệ xã hội, quan
hệ công việc của cán bộ, đảng viên ngày càng phong phú, phức tạp hơn.
Điều đó đang đặt ra những yêu cầu với những khó khăn, thách thức ngày
càng lớn đối với công tác giám sát việc chấp hành chủ trương, đường lối
188
của Đảng, pháp luật của Nhà nước, giám sát phẩm chất chính trị, đạo đức
của cán bộ, đảng viên. Trong khi đó, hiệu quả của công tác giám sát trong
Đảng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như số lượng của đội ngũ cán bộ làm
công tác kiểm tra, giám sát – có đáp ứng thực hiện tốt các nhiệm vụ được
giao hay không, phẩm chất, năng lực, trình độ, bản lĩnh của đội ngũ cán bộ
này trong thực hiện nhiệm vụ, năng lực lãnh đạo của cấp uỷ cùng cấp,
phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác giám sát… Mặt khác, nhiều
nội dung giám sát đòi hỏi kiến thức, trình độ chuyên môn sâu - cần có sự
phối hợp với các cơ quan chức năng của bộ máy nhà nước như cơ quan
công an, cơ quan điều tra, thanh tra… Trong đó, sự phối hợp của cơ quan
thanh tra cùng cấp với UBKT có vai trò quan trọng.
Hiện nay, theo quy định của Điều 31 Hướng dẫn thực hiện các quy định
về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng trong Chương VII và
Chương VIII Điều lệ Đảng khoá X (ban hành kèm theo Quyết định số 25-
QĐ/TW ngày 24/11/2006 của Bộ Chính trị), quy định về Uỷ viên kiêm chức
của UBKT: trưởng ban hoặc phó trưởng ban tổ chức của cấp uỷ là cấp uỷ viên
và chánh thanh tra cùng cấp (tỉnh, huyện), uỷ viên kiêm chức của UBKT
Đảng uỷ Quân sự Trung ương và UBKT Đảng uỷ Công an Trung ương là
chánh thanh tra của Bộ đó. Đây là cơ sở cho sự phối hợp thuận lợi, hiệu quả
trong việc thực hiện chức năng giám sát của UBKT các cấp.
Theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng, UBKT lµ c¬ quan kiÓm tra cña cÊp uû
cïng cÊp, cã nhiÖm vô chñ yÕu lµ: kiÓm tra tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng
viªn khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m; xem xÐt, kÕt luËn nh÷ng tr−êng hîp vi ph¹m kû
luËt, quyÕt ®Þnh hoÆc ®Ò nghÞ cÊp uû thi hµnh kû luËt; gi¶i quyÕt tè c¸o ®èi víi
tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn; gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ kû luËt ®¶ng; gi¸m s¸t cÊp
uû viªn cïng cÊp, c¸n bé diÖn cÊp uû cïng cÊp qu¶n lý vµ tæ chøc ®¶ng cÊp
d−íi vÒ viÖc thùc hiÖn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, nghÞ quyÕt
cña cÊp uû vµ ®¹o ®øc lèi sèng, theo quy ®Þnh cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng.
189
§ång thêi tham m−u vµ gióp cÊp uû tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra vµ kû
luËt cña §¶ng.
Theo quy ®Þnh cña LuËt Thanh tra, c¸c c¬ quan thanh tra nhµ n−íc ®−îc
thµnh lËp theo cÊp hµnh chÝnh vµ thµnh lËp ë c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc
theo ngµnh vµ lÜnh vùc, bao gåm: Thanh tra ChÝnh phñ, thanh tra tØnh vµ thµnh
phè trùc thuéc Trung −¬ng; Thanh tra huyÖn, quËn, thµnh phè, thÞ x· thuéc
tØnh; Thanh tra bé vµ c¬ quan ngang bé; Thanh tra së; Thanh tra Nhµ n−íc c¸c
cÊp cã nhiÖm vô chñ yÕu lµ gióp thñ tr−ëng c¬ quan cïng cÊp qu¶n lý nhµ
n−íc vÒ c«ng t¸c thanh tra vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nh−: thanh tra viÖc thùc
hiÖn chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, nhiÖm vô cña c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n thuéc thÈm
quyÒn qu¶n lý cña c¬ quan nhµ n−íc cïng cÊp; thùc hiÖn nhiÖm vô gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i, tè c¸o theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ khiÕu n¹i, tè c¸o; thùc hiÖn
nhiÖm vô phßng ngõa vµ chèng tham nhòng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ
chèng tham nhòng...
Nh− vËy, gi÷a UBKT cña cÊp uû ®¶ng vµ thanh tra nhµ n−íc cã liªn
quan mËt thiÕt víi nhau trong viÖc phßng ngõa vµ ph¸t hiÖn nh÷ng vi ph¹m
cña c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n lµ c¸n bé, ®¶ng viªn, c«ng chøc, viªn chøc trong
viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt cña Nhµ n−íc, chØ thÞ, nghÞ quyÕt cña §¶ng vµ gi¶i
quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o, ®Æc biÖt trong c«ng t¸c phßng, chèng tham nhòng,
l·ng phÝ, quan liªu.
Nh÷ng n¨m qua, UBKT cña cÊp uû vµ thanh tra nhµ n−íc cïng cÊp ë
nhiÒu n¬i ®· cã sù phèi hîp chÆt chÏ trong thùc hiÖn nhiÖm vô nªn ®· mang
l¹i nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, kh«ng Ýt c¸c c¬ quan kiÓm tra, thanh
tra cïng cÊp ch−a cã sù phèi hîp th−êng xuyªn, hiÖu qu¶ phèi hîp ch−a cao.
Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c¸c c¬ quan kiÓm tra, thanh tra ch−a nhËn thøc
thËt ®Çy ®ñ vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp, lóng tóng trong viÖc x¸c ®Þnh néi
dung, h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p phèi hîp...
Tr−íc yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c
x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng, chèng tham nhòng, l·ng phÝ, quan liªu, c«ng t¸c
kiÓm tra, thanh tra cµng trë nªn quan träng. B¸o c¸o cña BCH Trung −¬ng
190
§¶ng kho¸ IX vÒ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng t¹i §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn
thø X cña §¶ng ®· nhÊn m¹nh: t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t víi
nhËn thøc vµ yªu cÇu míi. C«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ph¶i gãp phÇn ph¸t
hiÖn vµ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng khuyÕt ®iÓm, thiÕu sãt khi míi manh nha. Bªn
c¹nh viÖc tiÕp tôc thùc hiÖn kiÓm tra tæ chøc ®¶ng vµ c¸ nh©n ®¶ng viªn cã dÊu
hiÖu vi ph¹m, ph¶i t¨ng c−êng, chñ ®éng gi¸m s¸t, kiÓm tra vÒ phÈm chÊt ®¹o
®øc vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô cña tæ chøc ®¶ng vµ c¸n bé, ®¶ng viªn vÒ
nhËn thøc vµ chÊp hµnh ®−êng lèi, chñ tr−¬ng cña §¶ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt
cña Nhµ n−íc vµ viÖc chÊp hµnh §iÒu lÖ §¶ng.
B¸o c¸o cña BCH Trung −¬ng §¶ng kho¸ IX vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn NghÞ
quyÕt Trung −¬ng s¸u (lÇn 2) kho¸ VIII trong lÜnh vùc phßng chèng quan liªu,
tham nhòng, l·ng phÝ t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø X cña §¶ng còng ®·
kh¼ng ®Þnh: CÊp uû, chÝnh quyÒn c¸c cÊp cã kÕ ho¹ch chñ ®éng kiÓm tra,
thanh tra, gi¸m s¸t nh÷ng lÜnh vùc, ®¬n vÞ, ®èi t−îng träng ®iÓm trong tõng
thêi gian. KiÓm tra, thanh tra, kiÓm to¸n kÞp thêi ®Ó ph¸t hiÖn vi ph¹m cña tæ
chøc, ®¶ng viªn, c¬ quan, c¸n bé, c«ng chøc. PhÊn ®Êu n©ng cao chÊt l−îng
c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra, kiÓm to¸n, gi¸m s¸t, b¶o ®¶m tÝnh chÝnh x¸c vµ
tÝnh thuyÕt phôc, thÊu t×nh ®¹t lý cña c¸c kÕt luËn.
Muèn n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t, thanh tra th×
mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng lµ ph¶i phèi hîp chÆt chÏ vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ phèi hîp c«ng t¸c gi÷a UBKT cña cÊp uû ®¶ng vµ Thanh tra Nhµ
n−íc cïng cÊp. CÇn thùc hiÖn mét sè néi dung sau ®©y:
Mét lµ, qu¸n triÖt s©u s¾c vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp chÆt chÏ
trong c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra. C¸n bé, ®¶ng viªn lµ ®èi t−îng kiÓm tra,
gi¸m s¸t cña UBKT, ®ång thêi còng lµ ®èi t−îng thanh tra cña Thanh tra Nhµ
n−íc. Môc ®Ých cña sù phèi hîp gi÷a UBKT vµ c¬ quan Tthanh tra lµ nh»m hç
trî, bæ sung cho nhau vÒ lùc l−îng c¸n bé, nghiÖp vô chuyªn m«n, tr¸nh
chång chÐo trong thanh tra, kiÓm tra, t¹o ra søc m¹nh tæng hîp cña c¸c c¬
quan thanh tra, kiÓm tra, gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng, x©y
dùng chÝnh quyÒn nhµ n−íc trong s¹ch, v÷ng m¹nh nh»m chèng tham nhòng,
191
l·ng phÝ, quan liªu. UBKT cã thÓ sö dông c¸c kÕt qu¶ x¸c minh, c¸c kÕt luËn
thanh tra ®Ó xem xÐt, kÕt luËn ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn. C¸c c¬ quan
thanh tra cÇn cã sù hç trî cña uû ban kiÓm tra khi thanh tra nh÷ng vÊn ®Ò cã
liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc ®¶ng vµ c¸n bé, ®¶ng viªn, nhÊt lµ
c¸n bé, ®¶ng viªn diÖn cÊp uû cïng cÊp qu¶n lý.
Hai lµ, x¸c ®Þnh râ néi dung c«ng t¸c cÇn phèi hîp gi÷a UBKTvµ
thanh tra cïng cÊp, tËp trung vµo mét sè néi dung c«ng t¸c sau ®©y:
- Phân định rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng cơ quan: Thực tế,
hầu hết các chức danh trong bộ máy nhà nước đều là đảng viên, nhất là cán
bộ chủ chốt. Vì vậy, họ vừa là đối tượng giám sát của UBKT, vừa là đối
tượng giám sát của cơ quan thanh tra cùng cấp. Việc phối hợp giám sát
giữa hai cơ quan này là cần thiết nhưng để tránh chồng chéo, hoặc gây khó
khăn cho công tác của nhau, đòi hỏi phải làm rõ chức năng, thẩm quyền,
nhiệm vụ của từng cơ quan trong việc giám sát đối tượng cán bộ là đảng viên.
Những vi phạm về đạo đức, lối sống, về tư tưởng, lập trường chính
trị cần được UBKT giám sát thường xuyên, kịp thời nhắc nhở để không trở
thành khuyết điểm, sai phạm; những hành vi vi phạm kỷ luật công chức, vi
phạm pháp luật của cán bộ, đảng viên khi thực hiện nhiệm vụ được giao, cơ
quan thanh tra cần phải được phát hiện ngay khi mới có biểu hiện, khi mới
manh nha... và cũng cần được ngăn chặn kịp thời. Cán bộ của cơ quan
thanh tra thường có trình độ chuyên môn sâu, do đó có điều kiện thuận lợi
để giám sát về mặt chuyên môn của đối tượng giám sát. Tất nhiên, việc
phân định này chỉ mang tính tương đối, trong quá trình giám sát, các cơ
quan trên cần phải thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ được giao nhưng
chú trọng hơn vào từng mặt công tác chuyên môn của mình.
- Phèi hîp trong viÖc kiÓm tra tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng viªn khi
cã dÊu hiÖu vi ph¹m trong viÖc chÊp hµnh chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc,
nhÊt lµ trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, ®Çu t− x©y dùng, qu¶n lý ®Êt
®ai; trong viÖc thanh tra nh÷ng néi dung cã liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña c¸c
tæ chøc ®¶ng, cña c¸n bé, ®¶ng viªn diÖn cÊp uû cïng cÊp qu¶n lý.
192
- Phèi hîp trong viÖc xem xÐt kÕt luËn ®¬n th− tè c¸o ®èi víi c¸n bé,
®¶ng viªn thuéc diÖn cÊp uû cïng cÊp qu¶n lý; trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô
khiÕu kiÖn phøc t¹p ®«ng ng−êi, nhÊt lµ gi¶i quyÕt c¸c "®iÓm nãng"...
§èi víi Thanh tra Nhµ n−íc c¸c cÊp: qu¸ tr×nh xem xÐt, gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i, tè c¸o, nÕu thÊy ®¬n th− khiÕu n¹i hoÆc tè c¸o thuéc chøc n¨ng,
thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña cÊp uû hoÆc UBKT c¸c cÊp th× ph¶i lµm thñ tôc
chuyÓn cho cÊp uû hoÆc UBKT c¸c cÊp cã thÈm quyÒn xem xÐt, gi¶i quyÕt,
®ång thêi th«ng b¸o cho ng−êi khiÕu n¹i hoÆc tè c¸o biÕt ®¬n khiÕu n¹i hoÆc
tè c¸o cña hä ®· ®−îc chuyÓn ®Õn n¬i cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt ®Ó hä biÕt vµ
theo dâi kÕt qu¶ gi¶i quyÕt.
Qu¸ tr×nh xÐt, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o, nÕu thÊy néi dung khiÕu n¹i
hoÆc tè c¸o cã liªn quan ®Õn thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña UBKT c¸c cÊp th×
Thanh tra Nhµ n−íc kÞp thêi th«ng b¸o cho UBKT cã chøc n¨ng ®Ó phèi hîp
gi¶i quyÕt. NÕu vô viÖc chñ yÕu thuéc chøc n¨ng Thanh tra Nhµ n−íc gi¶i
quyÕt th× Thanh tra Nhµ n−íc chñ tr×, UBKT phèi hîp thùc hiÖn. NÕu vô viÖc
chñ yÕu thuéc chøc n¨ng cña UBKT gi¶i quyÕt th× Thanh tra Nhµ n−íc lµm
thñ tôc chuyÓn UBKT chñ tr× gi¶i quyÕt, cßn Thanh tra Nhµ n−íc cã thÓ phèi
hîp thùc hiÖn; Thanh tra Nhµ n−íc th«ng b¸o cho ng−êi khiÕu n¹i hoÆc tè c¸o
biÕt ®Ó theo dâi kÕt qu¶ xö lý.
§èi víi UBKT c¸c cÊp: tr×nh tù, thñ tôc xÐt, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o
theo ®óng quy tr×nh c«ng t¸c kiÓm tra cña §¶ng vµ c¬ chÕ phèi hîp t−¬ng tù
nh− ®èi víi Thanh tra Nhµ n−íc nãi trªn. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt
nÕu thÊy vô viÖc phøc t¹p, cÇn ®Ò nghÞ Thanh tra Nhµ n−íc phèi hîp cö c¸n bé
tham gia gi¶i quyÕt. C¸n bé Thanh tra Nhµ n−íc tham gia gi¶i quyÕt ph¶i chÊp
hµnh nghiªm yªu cÇu cña UBKT vÒ gi÷ bÝ mËt néi dung gi¶i quyÕt.
ViÖc phèi hîp thùc hiÖn c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra vµ xÐt, gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i, tè c¸o gi÷a Thanh tra Nhµ n−íc vµ UBKT c¸c cÊp lµ mét nhu cÇu
bøc xóc hiÖn nay. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i ®−îc cô thÓ ho¸ b»ng nh÷ng quy chÕ
phèi hîp thùc hiÖn gi÷a hai c¬ quan; ®ång thêi cã sù phèi hîp trong tæ chøc
thùc hiÖn ®¶m b¶o chÆt chÏ, ®ång bé. §Þnh kú tæng kÕt, rót kinh nghiÖm ®Ó
193
hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi÷a hai hÖ thèng c¬ quan, thùc hiÖn tèt nhiÖm vô
§¶ng vµ Nhµ n−íc giao cho.
- Phèi hîp trong viÖc xem xÐt, kÕt luËn tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn vi
ph¹m kû luËt vµ xö lý kû luËt c¸n bé, ®¶ng viªn.
- Phèi hîp trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm tra cña cÊp uû cã
liªn quan ®Õn viÖc chÊp hµnh chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc; kiÓm tra
viÖc thùc hiÖn phßng ngõa vµ chèng tham nhòng, l·ng phÝ, quan liªu.
- Phèi hîp chØ ®¹o ho¹t ®éng cña UBKT vµ c¬ quan thanh tra cÊp d−íi
vÒ ®µo t¹o, båi d−ìng nghiÖp vô vµ lu©n chuyÓn c¸n bé gi÷a c¬ quan kiÓm tra
vµ c¬ quan thanh tra.
Ba lµ, x¸c ®Þnh râ ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc phèi hîp, lµ UBKT vµ c¬
quan thanh tra cïng cÊp cÇn th−êng xuyªn phèi hîp b»ng c¸c h×nh thøc nh−:
+ Phèi hîp thùc hiÖn thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t trªn diÖn réng: trong
®ã cã sù tham gia cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n−íc (bé, ngµnh...) vµ
c¶ UBKT do Thanh tra Nhµ n−íc chñ tr×: cÇn cã quy chÕ quy ®Þnh cô thÓ trong
viÖc phèi hîp, ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña mçi c¬ quan; néi dung, ph−¬ng ph¸p
tiÕn hµnh; s¬ kÕt, tæng kÕt rót kinh nghiÖm sau mçi cuéc thanh tra, kiÓm tra.
+ Phèi hîp thùc hiÖn thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t theo chuyªn ®Ò gi÷a
Thanh tra Nhµ n−íc víi UBKT c¸c cÊp còng cÇn cã quy chÕ quy ®Þnh râ tr¸ch
nhiÖm cña mçi c¬ quan; môc ®Ých, yªu cÇu cña cuéc kiÓm tra, thanh tra; néi
dung, ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh; ph¹m vi ®èi t−îng vµ thêi gian thùc hiÖn; s¬ kÕt
rót kinh nghiÖm vµ ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ trong viÖc phèi hîp thùc hiÖn.
+ Tr−êng hîp Thanh tra Nhµ n−íc khi tiÕn hµnh thanh tra theo chøc
n¨ng, nhiÖm vô mµ ph¸t hiÖn tæ chøc ®¶ng hoÆc ®¶ng viªn trong vô viÖc ®−îc
thanh tra cã dÊu hiÖu vi ph¹m, ph¶i kÞp thêi th«ng b¸o cho UBKT cïng cÊp
phèi hîp thùc hiÖn kiÓm tra, gi¸m s¸t vô viÖc nãi chung vµ kiÓm tra tæ chøc
®¶ng vµ ®¶ng viªn cã dÊu hiÖu vi ph¹m nãi riªng. Cã nh− vËy míi gióp cho
viÖc thanh tra ®¹t kÕt qu¶ tèt, kÕt luËn xö lý theo thÈm quyÒn hoÆc kiÕn nghÞ
xö lý ®−îc kÞp thêi c¸c vi ph¹m ph¸p luËt; ®ång thêi gióp cho UBKT trong
viÖc lµm râ, kÕt luËn vµ xö lý kû luËt ®¶ng (nÕu cã) ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ
194
®¶ng viªn vi ph¹m theo thÈm quyÒn, hoÆc kiÕn nghÞ cÊp cã thÈm quyÒn xem
xÐt xö lý. Víi sù phèi hîp nµy gióp cho viÖc gi¶i quyÕt vô viÖc kÞp thêi, nhanh
chãng, døt ®iÓm, ®ång thêi cã sù thèng nhÊt trong xö lý kû luËt c¶ vÒ chÝnh
quyÒn vµ vÒ §¶ng. §iÒu ®ã t¹o ra ®−îc tÝnh chñ ®éng, tr¸nh sù thô ®éng cña
UBKT c¸c cÊp trong viÖc chê khi cã kÕt luËn cña Thanh tra Nhµ n−íc nÕu cã
tæ chøc ®¶ng hoÆc ®¶ng viªn cã dÊu hiÖu vi ph¹m th× míi tiÕn hµnh kiÓm tra tæ
chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn cã dÊu hiÖu vi ph¹m nh− tr−íc ®©y. §ång thêi, tr¸nh
®−îc t×nh tr¹ng cïng mét vô viÖc vi ph¹m, mét vÊn ®Ò nh−ng cã nhiÒu c¬ quan
kh¸c nhau cïng tham gia thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t g©y phiÒn hµ cho ®èi
t−îng bÞ kiÓm tra, gi¸m s¸t, thanh tra mµ hiÖu qu¶ l¹i kh«ng cao.
+ Tr−êng hîp UBKT tiÕn hµnh kiÓm tra, gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng
viªn khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m, nÕu thÊy vô viÖc phøc t¹p, cÇn cã sù phèi hîp
tham gia cña c¸c chuyªn gia cã kinh nghiÖm cña Thanh tra Nhµ n−íc c¸c cÊp
hoÆc c¸c ngµnh cã liªn quan, th× còng chñ ®éng ®Ò nghÞ Thanh tra Nhµ n−íc
hoÆc c¸c ngµnh ®ã phèi hîp thùc hiÖn nh»m ®¹t kÕt qu¶ tèt. Khi UBKT chñ tr×
c¸c cuéc kiÓm tra tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m, gi¶i
quyÕt tè c¸o cã liªn quan ®Õn c¸c lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, ®Çu t−
x©y dùng... th× c¬ quan thanh tra cö c¸n bé cã nghiÖp vô chuyªn m«n tham gia
®Ó gióp UBKT x¸c minh, kÕt luËn. Khi c¸c c¬ quan thanh tra tiÕn hµnh thanh
tra nh÷ng lÜnh vùc cã liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc ®¶ng vµ c¸n bé,
®¶ng viªn th× UBKT cö c¸n bé tham gia vµo ®oµn thanh tra ®Ó n¾m t×nh h×nh
vµ hç trî cho ®oµn thanh tra ho¹t ®éng.
+ Phối hợp giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp trong việc xây
dựng kế hoạch, chương trình giám sát hàng quý, hàng năm.
Giám sát mang tính chủ động cao, do đó, để phối hợp hoạt động có
hiệu quả, UBKT và cơ quan thanh tra cần phải xây dựng được kế hoạch,
chương trình giám sát của mình. Kế hoạch, chương trình giám sát có liên
quan đến tổ chức đảng và cán bộ - đảng viên nên được trao đổi, góp ý giữa
của cả hai cơ quan này.
195
+ Thực hiện giao ban, thông tin kịp thời: Một trong những mục đích
cần đạt được của giám sát là phát hiện, phòng ngừa những vi phạm của cán
bộ, đảng viên. Do đó, giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp cần có xây
dựng kế hoạch phối hợp trong giao ban, thông tin kịp thời cho nhau. Điểm
khác biệt với công tác kiểm tra, giám sát là công việc thường xuyên, không tổ
chức thành cuộc. Chính vì vậy, giữa hai cơ quan thường xuyên trao đổi nội
dung, kết quả giám sát sẽ thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình hiệu quả
hơn, có cơ sở để nhắc nhở, giúp đỡ cán bộ, đảng viên phòng tránh được
những khuyết điểm trong cuộc sống và công tác. Việc thông tin kịp thời cho
phép cung cấp thêm dữ kiện cần thiết để các cơ quan này khắc phục được sự
đánh giá, nhận xét thiếu chính xác đối với một số hiện tượng vi phạm của cán
bộ, đảng viên. Trong thực tế, việc thực hiện giao ban không cần tổ chức nhiều
vì chánh thanh tra cùng cấp thường là uỷ viên kiêm chức của UBKT, chánh
thanh tra sẽ thông tin kịp thời của mình về đối tượng giám sát của UBKT mà
cơ quan thanh tra nắm được qua giám sát của mình với tư cách là thành viên
của UBKT. Những trường hợp đặc biệt, phức tạp, nhất là đối tượng giám sát
là cán bộ lãnh đạo, quản lí cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa hai cơ quan này,
đòi hỏi phải có sự thông tin nhanh, xác thực, tránh những ảnh hưởng xấu
không cần thiết đối với lợi ích chung của đơn vị. Thanh tra Nhµ n−íc th−êng
xuyªn trao ®æi, cung cÊp th«ng tin, tµi liÖu cho UBKT vÒ t×nh h×nh khiÕu n¹i,
tè c¸o vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o ë c¸c ®Þa ph−¬ng, ®¬n vÞ, nhÊt lµ nh÷ng
vô viÖc cã liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc ®¶ng, c¸n bé, ®¶ng viªn
thuéc diÖn cÊp uû cïng cÊp qu¶n lý; trao ®æi, cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng dÊu
hiÖu vi ph¹m cña c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn mµ c¬ quan thanh tra n¾m b¾t
®−îc qua c«ng t¸c tiÕp c«ng d©n, xö lý ®¬n th− hoÆc qua ho¹t ®éng thanh
tra...C¬ quan thanh tra cung cÊp cho UBKT nh÷ng kÕt luËn thanh tra cã liªn
quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc ®¶ng vµ c¸n bé, ®¶ng viªn.
+ Nâng cao chất lượng phối hợp giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng
cấp đối với nội dung báo cáo cấp uỷ cùng cấp và những kiến nghị cụ thể.
196
Theo quy định hiện hành, qua giám sát, thành viên UBKT và cán bộ
kiểm tra phải kịp thời báo cáo uỷ ban kiểm tra để UBKT kiến nghị cấp uỷ,
tổ chức đảng cấp dưới kịp thời phát huy ưu điểm, nhắc nhở, uốn nắn, khắc
phục, sửa chữa khuyết điểm. Nếu phát hiện cấp uỷ cấp dưới ban hành các
quyết định không đúng với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước thì uỷ ban kiểm tra yêu cầu cấp uỷ cấp dưới sửa
chữa, nếu không sửa chữa thì báo cáo cấp uỷ cấp mình xem xét trách nhiệm
của cấp uỷ cấp dưới và những đảng viên có liên quan. Nếu phát hiện tổ
chức đảng cấp dưới hoặc đảng viên có dấu hiệu vi phạm thì báo cáo UBKT
để kiểm tra. Qua giám sát, các thành viên của UBKT (bao gồm cả uỷ viên
kiêm chức – chánh thanh tra cùng cấp) phải báo cáo kết quả giám sát cho
UBKT. Những trường hợp phức tạp, nhạy cảm, khi giám sát theo chức
năng, nhiệm vụ, UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp cần có quan điểm và
chính kiến cụ thể đối với từng trường hợp để kịp thời thông báo, tham mưu
cho cấp uỷ có thẩm quyền đưa ra được những quyết định đúng đắn nhằm
ngăn ngừa những vi phạm của đối tượng được giám sát.
+ Đổi mới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ trong việc phối hợp công
tác giám sát giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp: trên cơ sở tham
mưu của UBKT, cấp uỷ cần xây dựng và chỉ đạo thực hiện các quy định
về sự phối hợp giữa các tổ chức đảng nói chung và giữa UBKT và cơ
quan thanh tra cùng cấp để thực hiện công tác giám sát. Trong đó, cần
xem xét ý kiến của đồng chí chánh thanh tra cùng cấp là thành viên kiêm
chức của UBKT.
Mặt khác, cấp uỷ cần định kỳ nghe báo cáo và cho ý kiến chỉ đạo về
việc thực hiện nhiệm vụ giám sát của UBKT và sự phối hợp giữa UBKT và
cơ quan thanh tra theo quy chế làm việc; cho ý kiến về nội dung, chương
trình và tổ chức lực lượng giám sát phù hợp với yêu cầu thực tế.
+ Tăng cường sự chỉ đạo của UBKT và cơ quan thanh tra cấp trên trong
việc phối hợp hoạt động giám sát của UBKT và cơ quan thanh tra cấp dưới.
197
Việc phối hợp giám sát giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp là
cần thiết nhưng tổ chức thực hiện không đơn giản. Tăng cường sự lãnh đạo,
chỉ đạo của cấp uỷ cùng cấp, sự chỉ đạo kịp thời của UBKT và cơ quan
thanh tra cấp trên có ý nghĩa quan trọng, nhất là những thời điểm nhạy cảm
(bầu cử, đại hội, phân phối lợi Ých...), đối tượng giám sát là cán bộ lãnh
đạo, quản lý chủ chốt, người đứng đầu cơ quan, đơn vị.
UBKT và cơ quan thanh tra cấp trên tích cực, chủ động hướng dẫn
cấp dưới về phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm, nghiệp vụ
công tác giám sát và việc thi hành kỷ luật trong Đảng, pháp luật của Nhà
nước; đôn đốc, kiểm tra sự phối hợp giám sát của UBKT, thanh tra cấp
dưới; phối hợp với ban tổ chức của cấp uỷ cùng cấp và cấp uỷ cấp dưới
chuẩn bị nhân sự UBKT theo sự hướng dẫn của uỷ ban kiểm tra cấp trên;
kiện toàn cơ quan UBKT về tổ chức bộ máy, xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm
tra, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ,… Đây là điÒu kiện quan trọng nâng cao
chất lượng hoạt động của UBKT nói chung và hiệu quả phối hợp giám sát
của UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp.
+ Đẩy mạnh công tác sơ kết, tổng kết về việc thực hiện nhiệm vụ
giám sát của UBKT và sự phối hợp giám sát giữa UBKT và cơ quan thanh
tra cùng cấp. Công tác giám sát của Đảng đã được thực hiện từ lâu, nhưng
chỉ đến Đại hội X của Đảng, chức năng này mới chính thức được ghi nhận
trong Văn kiện, trong Điều lệ Đảng, trong đó UBKT là một trong những
chủ thể được giao chức năng này, quy định đối tượng giám sát, cách thức,
biện pháp giám sát. Do đó, trong thực tế, sẽ không tránh khỏi những hạn
chế, yếu kém trong thực hiện chức năng giám sát của Đảng nói chung, hạn
chế trong phối hợp hoạt động giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp.
Để thực hiện tốt được sự phối hợp, nâng cao chất lượng, hiệu quả
phối hợp giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp, ngoài những giải pháp
trên, cần coi trọng công tác sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm làm cơ sở cho
cấp có thẩm quyền hoàn thiện quy chế phối hợp, cơ sở cho việc lãnh đạo,
198
chỉ đạo phối hợp... UBKT các cấp cần tham mưu cho cấp uỷ xây dựng
chương trình, kế hoạch cụ thể cho công tác sơ kết, tổng kết này.
L·nh ®¹o hai c¬ quan cÇn tham dù c¸c buæi giao ban, s¬ kÕt, tæng kÕt
c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t, thanh tra ®Ó n¾m t×nh h×nh vµ trao ®æi nh÷ng vÊn
®Ò cã liªn quan cÇn ph¶i phèi hîp. C¸c cÊp uû nªn bè trÝ bÇu ®ång chÝ Ch¸nh
Thanh tra lµ uû viªn UBKT cïng cÊp sÏ cã rÊt nhiÒu thuËn lîi cho viÖc phèi
hîp c«ng t¸c.
Bèn lµ: ViÖc phèi hîp c«ng t¸c gi÷a UBKT cña cÊp uû vµ Thanh tra
Nhµ n−íc cïng cÊp cÇn thùc hiÖn b»ng quy chÕ. B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban
ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ IX t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X
cña §¶ng ®· nªu râ: T¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t phßng ngõa, x©y
dùng quy chÕ phèi hîp gi÷a UBKT cña §¶ng víi Thanh tra cña ChÝnh phñ.
Quy chÕ phèi hîp gi÷a UBKT cña cÊp uû víi Thanh tra Nhµ n−íc cïng
cÊp cÇn quy ®Þnh râ môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung, ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc
phèi hîp, quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan trong viÖc phèi hîp, ph©n
c«ng c¸n bé gi÷a hai c¬ quan thùc hiÖn sù phèi hîp. Quy chÕ phèi hîp nªn ký
kÕt theo nhiÖm kú cña UBKT, hµng n¨m l·nh ®¹o hai c¬ quan kiÓm ®iÓm viÖc
thùc hiÖn quy chÕ, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ rót kinh nghiÖm vÒ viÖc phèi hîp. Lµm
®−îc nh− vËy th× sÏ gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ c«ng t¸c
kiÓm tra, thanh tra.
199
KẾT LUẬN
nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt
Nam về giám sát trong Đảng và từ thực tiễn cách mạng gần 80 năm qua của
Đảng, Đề tài khẳng định: Giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo
của Đảng. Tuy là một chức năng, nhiệm vụ mới được bổ sung nhưng trong
những năm tới, công tác giám sát trong Đảng sẽ dần khẳng định vị trí, vai trò,
tầm quan trọng của nó trong việc ngăn chặn, phòng ngừa vi phạm của tổ chức
đảng và đảng viên, để phát hiện và khắc phục ngay những khuyết điểm, thiếu
sót khi mới manh nha; bảo đảm cho Đảng ta, trước hết là các cơ quan lãnh
đạo và cán bộ lãnh đạo của Đảng luôn kiên định về chính trị, vững vàng về
đường lối, không chệch hướng. Giám sát là một nhiệm vụ thường xuyên của
UBKT các cấp. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh công tác giám sát là nhiệm vụ của
toàn Đảng, một bộ phận quan trọng trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, là
nhiệm vụ trực tiếp, thường xuyên của cấp uỷ các cấp. UBKT các cấp phải chủ
động, năng động, sáng tạo, nâng cao ý thức, trách nhiệm và bản lĩnh trong
thực hiện giám sát trong Đảng, phát huy truyền thống vẻ vang, xây dựng đội
ngũ cán bộ kiểm tra, giám sát tuyệt đối trung thành với Đảng, tận tụy với
nhiệm vụ, trung thực, liêm khiết, đoàn kết, kỷ luật.
Từ việc đánh giá đúng thực trạng, vạch rõ nguyên nhân, rút bài học
kinh nghiệm về công tác giám sát trong Đảng thời gian qua, Đề tài xác lập hệ
quan điểm cơ bản và định hướng chỉ đạo tăng cường giám sát trong Đảng giai
đoạn hiện nay; đề ra hệ thống giải pháp chủ yếu tăng cường công tác giám sát
trong Đảng từ nay đến năm 2020. Những giải pháp đó có ý nghĩa hết sức to
lớn, vừa có tính cấp bách, vừa có tính lâu dài nhằm tăng cường công tác giám
sát, giữ gìn sự trong sạch của Đảng và hệ thống chính trị, góp phần quan trọng
nâng cao vai trò lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng
trong những thập niên đầu của thế kỷ XXI, đưa nước ta vững bước tiến lên
trên con đường đã chọn trong nhịp bước khẩn trương cùng thời đại.
200
S¶n phÈm nghiªn cøu ®Ò tµi
a) Biªn so¹n bµi gi¶ng: 03 (Bµi gi¶ng cã chñ ®Ò: “C«ng t¸c kiÓm tra,
gi¸m s¸t cña §¶ng trong thêi kú míi” do TS. §Æng §×nh Phó, Chñ nhiÖm ®Ò
tµi so¹n vµ gi¶ng c¸c líp cao cÊp lý luËn chÝnh trÞ, cö nh©n chÝnh trÞ chuyªn
ngµnh KiÓm tra, cao häc chuyªn ngµnh X©y dùng §¶ng).
b) LuËn v¨n th¹c sÜ : 02
- Lª Minh S¬n, (2007), “C«ng t¸c gi¸m s¸t cña Uû ban KiÓm tra TØnh
uû B×nh §Þnh giai ®o¹n hiÖn nay”, ng−êi h−íng dÉn khoa häc lµ TS. §Æng
§×nh Phó.
- Lª ThÞ Ng©n, (2007), “ChÊt l−îng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña uû
ban kiÓm tra c¸c huyÖn, thÞ uû ë tØnh Kon Tum giai ®o¹n hiÖn nay”, ng−êi
h−íng dÉn khoa häc lµ TS §Æng §×nh Phó.
c) LuËn v¨n cö nh©n : 01
- D−¬ng ThÞ Mai, (2007), “C«ng t¸c gi¸m s¸t cña ñy ban KiÓm tra
KiÓm tra TØnh uû NghÖ An giai ®o¹n hiÖn nay”, ng−êi h−íng dÉn khoa häc lµ
TS. §Æng §×nh Phó.
d) Bµi b¸o, t¹p chÝ: 07
1. TrÇn Duy H−ng (2006), "T¨ng c−êng gi¸m s¸t ®¶ng viªn gi÷ chøc vô
trong §¶ng, chÝnh quyÒn hiÖn nay", T¹p chÝ KiÓm tra, (1), tr.29-31.
2. TrÇn Duy H−ng (2006), "MÊy gi¶i ph¸p vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m
s¸t trong §¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (5), tr.27-29.
3. TrÇn ThÞ HiÒn (2007), "Nh÷ng vÊn ®Ò rót ra tõ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô
gi¸m s¸t cña TØnh uû Qu¶ng Ng·i", T¹p chÝ KiÓm tra, (5).
4. Vò Ngäc L©n (2007), "KÕt hîp gi¸m s¸t trong §¶ng víi gi¸m s¸t cña
nh©n d©n", T¹p chÝ KiÓm tra, (3), tr.7-8.
5. Lª Minh S¬n (6/9/2007), "TØnh uû B×nh §Þnh t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m
s¸t", B¸o §iÖn tö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
6. Cao V¨n Thèng (2007), "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶
c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (1), tr.18-19, 14.
7. T« Quang Thu (2007), "Mét sè vÊn ®Ò rót ra qua thùc hiÖn gi¸m s¸t tµi
chÝnh §¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (7), tr.11-13.
201
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
01. Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng (30/7/2007), NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø
N¨m Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng kho¸ X vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c
kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng.
02. Lê Huy Bảo (2000), Điều lệ Đảng từ Đại hội đến Đại hội (lý luận và
thực tiễn), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
03. Bé ChÝnh trÞ (24/11/2006), QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc ban hµnh H−íng dÉn thùc
hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ kû luËt cña §¶ng
trong Ch−¬ng VII vµ Ch−¬ng VIII §iÒu lÖ §¶ng kho¸ X, (25-Q§/TW).
04. Nguyễn Văn Chi (2006), “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm
tra, giám sát góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X của
Đảng”, Tạp chí Kiểm tra (5), tr. 6-9.
05. NguyÔn V¨n Chi (20/9/2007), "Chñ tr−¬ng vµ gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn tèt
c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung
−¬ng 5 kho¸ X", B¸o §iÖn tö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
06. NguyÔn V¨n Chi (2007), "T¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t thùc
hiÖn th¾ng lîi nghÞ quyÕt §¹i héi X cña §¶ng trong t×nh h×nh míi",
T¹p chÝ KiÓm tra, (1), tr.8-11.
07. Chương trình KX.03 "Xây dựng Đảng trong điều kiện mới", Báo cáo
khảo sát nghiên cứu tại Trung Quốc, Malaysia, Singapore, Thụy Điển,
Hy Lạp, Ôxtrâylia, năm 2003-2005.
08. Nguyễn Thị Doan (2002), “Tăng cường công tác kiểm tra của Đảng góp
phần ngăn chặn và đẩy lùi tham nhũng”, Tạp chí Cộng sản (12).
09. Nguyễn Thị Doan (2004), “Đổi mới và tăng cường công tác kiểm tra, kỷ
luật trong Đảng ở giai đoạn cách mạng mới”, Tạp chí Cộng sản (10).
10. Nguyễn Thị Doan (2004), “Tăng cường công tác giám sát trong Đảng”,
Tạp chí Cộng sản (22).
11. Nguyễn Thị Doan (chủ biên) (2006), Đổi mới công tác kiểm tra kỷ luật
nhằm nâng cao sức chiến đấu của Đảng trong giai đoạn cách mạng
mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
202
12. Lª V¨n Dòng (2006), "T¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t gãp phÇn
n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o, søc chiÕn ®Êu cña ®¶ng bé qu©n ®éi trong
t×nh h×nh míi", T¹p chÝ KiÓm tra, (12), tr.6-8.
13. §¶ng Céng s¶n Trung Quèc (2004), §iÒu lÖ gi¸m s¸t néi bé cña §¶ng Céng
s¶n Trung Quèc (thi hµnh thö) - 118 ®iÒu, ban hµnh chÝnh thøc ngµy
31/12/2003, c«ng bè trªn b¸o chÝ ngµy 18/2/2004 (b¶n tiÕng Trung).
14. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2007), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø N¨m Ban
ChÊp hµnh Trung −¬ng kho¸ X, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
15. TrÇn Quang §¶ng (2007), "N©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m
s¸t cña Uû ban kiÓm tra ®¶ng uû c¬ së cña §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸",
T¹p chÝ KiÓm tra, (7), tr.14-16.
16. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ X, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
17. Đảng Cộng sản Việt Nam, Ban Chấp hành Trung ương, Ban Tổ chức
(2002), Quy định, Hướng dẫn cụ thể thi hành Điều lệ Đảng, Tạp chí
Xây dựng Đảng, Hà Nội.
18. Thu Hµ (19/9/2007), "Hµ Néi t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña
§¶ng theo NghÞ quyÕt Trung −¬ng 5 kho¸ X", B¸o §iÖn tö §¶ng
Céng s¶n ViÖt Nam.
19. TrÇn ThÞ HiÒn (2007), "Nh÷ng vÊn ®Ò rót ra tõ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô
gi¸m s¸t cña Qu¶ng Ng·i", T¹p chÝ KiÓm tra, (5).
20. Thu Hoµi (2006), "Thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t cña chi bé ®èi víi ®¶ng
viªn", T¹p chÝ KiÓm tra, (6), tr.10-11.
21. Hội đồng quốc gia chỉ đạo biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam (2002),
Từ điển Bách khoa Việt Nam, Nxb Từ điển bách khoa, Hà Nội.
22. TrÇn Duy H−ng (2006), "T¨ng c−êng gi¸m s¸t ®¶ng viªn gi÷ chøc vô
trong §¶ng, chÝnh quyÒn hiÖn nay", T¹p chÝ KiÓm tra, (1), tr.29-31.
23. TrÇn Duy H−ng (2006), "MÊy gi¶i ph¸p vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (5), tr.27-29.
24. V−¬ng ThiÒu H−ng (2001), "Bµn vÒ vÊn ®Ò kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng",
T¹p chÝ Khoa häc x· héi, (11), tiÕng Trung.
203
25. Mai Hữu Khuê và Bùi Văn Nhơn (2002), Từ điển giải thích thuật ngữ
hành chính, Nxb Lao động, Hà Nội.
26. NguyÔn V¨n Mü (2007), "C«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t gãp phÇn x©y dùng lùc l−îng c«ng an nh©n d©n trong s¹ch v÷ng m¹nh", T¹p chÝ
KiÓm tra, (8), tr.5-6.
27. Vò Ngäc L©n (2007), "KÕt hîp gi¸m s¸t trong §¶ng víi gi¸m s¸t cña
nh©n d©n", T¹p chÝ KiÓm tra, (3), tr.7-8.
28. Lý T«ng L©u (2004), "T¨ng c−êng chÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng", T¹p chÝ
Nghiªn cøu chñ nghÜa x· héi, (3), tiÕng Trung.
29. V.I.Lê-nin (1978), toàn tập, tập 45, Nxb Tiến bộ, Mát xcơ va
30. Nguyễn Anh Liên (2006), “Trao đổi về hoạt động giám sát của ủy ban
kiểm tra các cấp”, Tạp chí Kiểm tra (9), tr.18-19.
31. Các Mác (1960), Tư bản, quyển I, phầnI, Nxb Sự thật, Hà Nội.
32. Bùi Đình Phong (2006), Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác
cán bộ, Nxb Lao động, Hà Nội.
33. Đặng Đình Phú (1999), “Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra và
thi hành kỷ luật - Sự vận dụng của Đảng ta trong tình hình hiện nay”,
Tạp chí Kiểm tra (5), (6).
34. Lª Kh¶ Phiªu (2/2006), "Ph¶i lµm g× ®Ó nh©n d©n, MÆt trËn gi¸m s¸t ®−îc
ho¹t ®éng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc", T¹p chÝ MÆt trËn, (28), tr.4-6.
35. Tr−¬ng TÊn Sang (2007), "T¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña
§¶ng gãp phÇn ng¨n chÆn, ®Çy lïi tham nhòng, l·ng phÝ", T¹p chÝ
KiÓm tra, (4), tr.6-9.
36. Lª Minh S¬n (6/9/2007), "TØnh uû B×nh §Þnh t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m
s¸t", B¸o §iÖn tö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
37. T« Quang Thu (2006), "Lµm tèt nhiÖm vô gi¸m s¸t, gãp phÇn ph¸t hiÖn
vµ kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm khi míi manh nha", T¹p chÝ KiÓm tra, (11),
tr.7-10.
38. T« Quang Thu (2007), "Mét sè vÊn ®Ò rót ra qua thùc hiÖn gi¸m s¸t tµi
chÝnh §¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (7), tr.11-13.
204
39. Hµ Quèc TrÞ (2006), "VÒ thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong
§¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (3), tr.30-32.
40. Tỉnh uỷ Nghệ An, Quy chế số 05-QC/TU, ngày 27/10/2006 của Ban
Thường vụ Tỉnh uỷ về "Quy chế làm việc của UBKT Tỉnh uỷ Nghệ An
khoá XVI".
41. Hà Quốc Trị (2006), “Về thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát trong
Đảng”, Tạp chí Kiểm ta (3), tr.30-32.
42. (1999),“Từ điển Luật học”,Nxb Từ điển Bách khoa, Hà nội.
43. Ủy ban Kiểm tra Trung ương (2004), “Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh
với công tác kiểm tra và kỷ luật của Đảng”, HN.
44. Ủy ban Kiểm tra Trung ương (2006), “Hướng dẫn thực hiện các quy
định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng”, Nxb Lao
động-Xã hội, Hà nội.
45. Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng (8/11/2006), B¸o c¸o vÒ chuyÕn th¨m vµ
lµm viÖc víi Uû ban kiÓm tra - kû luËt cña §¶ng Céng s¶n Trung
Quèc, Hµ Néi.
46. Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng (2006), H−íng dÉn thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh
vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ kû luËt cña §¶ng, Nxb Lao ®éng -
x· héi.
47. Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng (16/5/2007), B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu
kh¶o s¸t t¹i Trung Quèc, Hµ Néi.
48. Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng (25/7/2007), H−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c
gi¸m s¸t cña c¸c ban cña cÊp uû c¸c cÊp, (sè 03-HD/KTTW).
49. Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng (25/7/2007), H−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c
gi¸m s¸t cña Uû ban kiÓm tra c¸c cÊp, (sè 04-HD/KTTW).
50. Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng (25/7/2007), H−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c
gi¸m s¸t cña cÊp uû, Ban Th−êng vô cÊp uû c¸c cÊp, (sè 05-
HD/KTTW).
51. Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng (25/7/2007), H−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c
gi¸m s¸t cña chi bé, (sè 06-HD/KTTW).
205
52. Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c kiÓm tra
nhiÖm kú 2001-2005.
53. Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c kiÓm tra
n¨m 2006.
54. Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An, Quy ®Þnh sè 179-Q§/KT, ngµy
30/01/2005 "Quy ®Þnh vÒ nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¸n bé, chuyªn
viªn c¬ quan UBKT TØnh uû phô tr¸ch, theo dâi ®Þa bµn, lÜnh vùc".
55. Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An, Ch−¬ng tr×nh sè 01, ngµy 28/02/2007 vÒ
"Ch−¬ng tr×nh c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña UBKT TØnh uû n¨m 2007".
56. Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An, Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt
l−îng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Uû ban KiÓm tra
TØnh uû n¨m 2007.
57. Uû ban TØnh uû NghÖ An, Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng cña UBKT §¶ng uû c¬ së (§Ò tµi khoa häc cÊp tØnh),
Nhµ in B¸o NghÖ An, 2003.
58. Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An, Mét sè v¨n b¶n vÒ c«ng t¸c kiÓm tra
vµ thi hµnh kû luËt cña §¶ng (L−u hµnh néi bé), Nhµ in B¸o NghÖ
An, 2003.
206
Häc viÖn ChÝnh trÞ – hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh ___________________
1. TS. §Æng §×nh Phó (Chñ biªn)
2. Ths. TrÇn Duy H−ng
TT Hä vµ tªn C¬ quan c«ng t¸c
1 TS. Ph¹m Ngäc Anh Häc viÖn CT-HC QG Hå ChÝ Minh
2 NguyÔn ThÞ B¹ch ViÖn X©y dùng §¶ng
3 Ths. Lª V¨n C−êng ViÖn X©y dùng §¶ng
4 GS, TS. NguyÔn ThÞ Doan V¨n phßng Chñ tÞch n−íc
5 Hµ H÷u §øc Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
Ths. §inh Ngäc Giang ViÖn X©y dùng §¶ng 6
TS. Lª TiÕn Hµo Thanh tra ChÝnh phñ 7
8 TrÇn ThÞ HiÒn Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
9 GS. §Æng Xu©n Kú Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng
10 Vò Ngäc L©n Ban D©n vËn Trung −¬ng
11 D−¬ng ThÞ Mai Uû ban KiÓm tra TØnh uû NghÖ An
12 Ths. Lª Minh S¬n Tr−êng ChÝnh trÞ tØnh B×nh §Þnh
13 GS,TS. M¹ch Quang Th¾ng Häc viÖn CT-HC QG Hå ChÝ Minh
14 Ths. Ph¹m TÊt Th¾ng ViÖn X©y dùng §¶ng
15 T« Quang Thu Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
16 Cao V¨n Thèng Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
17 Hµ Quèc TrÞ Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng
Môc lôc
Trang 1
Ch−¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t
trong §¶ng
1.1. Quan niÖm vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng 1.2. VÞ trÝ, vai trß c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng 1.3. Néi dung, nguyªn t¾c c¬ b¶n chØ ®¹o tiÕn hµnh gi¸m s¸t trong §¶ng
Ch−¬ng 2: C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay- Thùc tr¹ng,
nguyªn nh©n, kinh nghiÖm vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra
2.1. C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tr−íc §¹i héi X 2.2. C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tõ §¹i héi X ®Õn nay
Ch−¬ng 3: Ph−¬ng h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu t¨ng c−êng
gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay
3.1. Dù b¸o nh÷ng nh©n tè thuËn lîi vµ khã kh¨n t¸c ®éng ®Õn gi¸m s¸t trong §¶ng
3.2. Quan ®iÓm vµ ®Þnh h−íng t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong §¶ng 3.3. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu
3.3.1. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh mÏ, n©ng cao nhËn thøc, tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n tr−íc nhÊt lµ ng−êi ®øng ®Çu cÊp uû 3.3.2. X©y dùng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é gi¸m s¸t, c¬ chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng 3.3.3. Më réng d©n chñ trong §¶ng lµ c¬ së, ®iÒu kiÖn t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong §¶ng
3.3.4. N©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña UBKT c¸c cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch, lùc l−îng nßng cèt cïng toµn §¶ng thùc hiÖn gi¸m s¸t trong §¶ng 3.3.5. §æi míi nhËn thøc, t¨ng c−êng gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp trªn vµ c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt nhÊt lµ cÊp Trung −¬ng 3.3.6. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi¸m s¸t trong §¶ng vµ gi¸m s¸t ngoµi §¶ng 3.3.7. N©ng cao hiÖu qu¶ phèi hîp c«ng t¸c gi÷a UBKT cña cÊp uû ®¶ng vµ thanh tra nhµ n−íc cïng cÊp
KÕt luËn S¶n phÈm nghiªn cøu ®Ò tµi Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Gi¸m s¸t lµ c«ng viÖc kh«ng thÓ thiÕu, diÔn ra trong tÊt c¶ c¸c kh©u cña quy tr×nh l·nh ®¹o vµ qu¶n lý. Tõ rÊt sím, §¶ng ta ®· quan t©m ®Õn c«ng viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn vµ c¸c c¬ quan trong hÖ thèng chÝnh trÞ. Ngay trong §iÒu lÖ §¶ng (söa ®æi) t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III cña §¶ng (n¨m 1960) ®· yªu cÇu: "Ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra vµ gi¸m s¸t cña §¶ng ®èi víi c¸n bé vµ c¬ quan nhµ n−íc, gi÷ g×n kû luËt nghiªm minh, xö lý thÝch ®¸ng ®èi víi nh÷ng phÇn tö quan liªu g©y t¸c h¹i nghiªm träng cho §¶ng vµ Nhµ n−íc". Trong §iÒu lÖ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam c¸c kho¸ VIII, IX còng ghi: "... §¶ng chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n" ... Do ®ã, §¶ng cÇn c¶ "sù gi¸m s¸t néi bé §¶ng" vµ c¶ "chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n" sÏ gióp cho viÖc t¨ng c−êng kû c−¬ng, kû luËt cña §¶ng, n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña tæ chøc ®¶ng vµ ®éi ngò ®¶ng viªn.
B−íc vµo thêi kú ®æi míi ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu rÊt quan träng ®· ®¹t ®−îc, do t¸c ®éng tiªu cùc cña mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr−êng cïng sù thiÕu th−êng xuyªn rÌn luyÖn tu d−ìng, nªn mét bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn vµ c¶ mét sè tæ chøc ®¶ng ®· béc lé nh÷ng mÆt yÕu kÐm. Tæ chøc ®¶ng ë nhiÒu n¬i chÊp hµnh c¸c nguyªn t¾c cña §¶ng, tr−íc hÕt lµ nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ ch−a nghiªm, sinh ho¹t láng lÎo; ®Êu tranh tù phª b×nh vµ phª b×nh gi¶m sót, søc chiÕn ®Êu yÕu dÉn ®Õn vi ph¹m kû luËt. NhiÒu tæ chøc c¬ së vµ chi bé kh«ng ®ñ søc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p n¶y sinh tõ c¬ së, c¸ biÖt cßn tª liÖt, mÊt søc chiÕn ®Êu. C«ng t¸c kiÓm tra, qu¶n lý c¸n bé, ®¶ng viªn thùc hiÖn mét c¸ch chiÕu lÖ. NhiÒu cÊp uû, tæ chøc ®¶ng ch−a coi träng c«ng t¸c kiÓm tra, coi c«ng t¸c nµy lµ cña uû ban kiÓm tra chø kh«ng ph¶i cña chÝnh b¶n th©n cÊp uû. B¸o c¸o tæng kÕt 20 n¨m ®æi míi ®· chØ râ: "Cßn t×nh tr¹ng nãi mµ kh«ng lµm, ra nghÞ quyÕt mµ kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn nöa vêi. ViÖc theo dâi kiÓm tra, ®«n ®èc triÓn khai nghÞ quyÕt lµm ch−a tèt; viÖc xö lý sai ph¹m trong thùc hiÖn nghÞ quyÕt ch−a nghiªm" [tr.125]. Mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn phai nh¹t lý t−ëng, tÝnh §¶ng yÕu, gi¶m sót ý chÝ chiÕn ®Êu, ng¹i tu d−ìng, rÌn luyÖn, ch¹y theo lèi sèng thùc dông, vÞ kû dÉn ®Õn suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc vµ lèi sèng; t×nh tr¹ng c¬ héi, chñ nghÜa c¸ nh©n, mÊt ®oµn kÕt cña mét bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn lµm gi¶m sót uy tÝn cña §¶ng, lµm xãi mßn niÒm tin cña nh©n d©n, ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng nguy c¬ lín nhÊt hiÖn nay. "Do cuéc vËn ®éng x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng ch−a t¹o ®−îc chuyÓn biÕn c¬ b¶n nªn cã thÓ nãi "nguy c¬ tham nhòng, quan liªu" ®· næi lªn nh− lµ mét mèi de do¹ sù tån vong cña §¶ng vµ chÕ ®é" [tr.123].
Tõ nh÷ng kÕt qu¶ kiÓm tra thêi gian qua cho thÊy hÇu hÕt c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ®−îc kiÓm tra ®Òu cã vi ph¹m, ®¸ng chó ý lµ t×nh tr¹ng tham nhòng, quan liªu, l·ng phÝ, thiÕu tr¸ch nhiÖm, bu«ng láng qu¶n lý, cè ý lµm tr¸i ... ®ang x¶y ra trÇm träng vµ ngµy cµng gia t¨ng, ®· x¶y ra trong thêi gian dµi hoÆc ®· l©u nh−ng Ýt ®−îc ph¸t hiÖn, kiÓm tra lµm râ; nhiÒu c¸n bé chñ chèt ®Ó vî con, ng−êi th©n lîi dông chøc vô quyÒn h¹n trôc lîi, lµm giµu
1
bÊt chÝnh. Néi dung, tÝnh chÊt, møc ®é vi ph¹m ngµy cµng nghiªm träng, phøc t¹p, tinh vi, cã tæ chøc, liªn quan ®Õn nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh, nhiÒu ng−êi, nÕu ph¸t hiÖn ®−îc vµ tiÕn hµnh kiÓm tra, thanh tra, ®iÒu tra th× cã viÖc, cã vô cßn bÞ can thiÖp tõ nhiÒu phÝa, g©y khã kh¨n cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng. Mét sè vô vi ph¹m nghiªm träng nh−ng ch−a ®−îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng gi¸m s¸t, kiÓm tra ph¸t hiÖn kÞp thêi nªn ®· bá lät vi ph¹m. B¸o c¸o tæng kÕt 20 n¨m ®æi míi chØ râ: "Vai trß gi¸m s¸t, ph¶n biÖn cña c¸c ban cña §¶ng, MÆt trËn Tæ quèc, c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n cßn yÕu; ch−a cã c¬ chÕ hîp lý ®Ó ph¸t huy vai trß cña c¸c bé phËn nµy" [tr.126]. Do bu«ng láng viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t nªn ch−a chñ ®éng ng¨n chÆn vi ph¹m trong §¶ng.
Tõ t×nh h×nh trªn, ®ßi hái §¶ng ph¶i tiÕp tôc tù ®æi míi, tù chØnh ®èn ®Ó x©y dùng tæ chøc ®¶ng vµ ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn ngang tÇm víi yªu cÇu cña nhiÖm vô c¸ch m¹ng trong giai ®o¹n míi, nhÊt lµ khi chóng ta tiÕp tôc thùc hiÖn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u, ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i, th¸ch thøc, nguy c¬ míi trong ®iÒu kiÖn mét ®¶ng céng s¶n duy nhÊt cÇm quyÒn. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu nãi trªn, nhÊt thiÕt ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ mét néi dung quan träng cÇn ®−îc ®Èy m¹nh.
Tõ tr−íc §¹i héi X cña §¶ng, c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, ñy ban kiÓm tra c¸c cÊp chñ yÕu thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô kiÓm tra cßn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §iÒu lÖ §¶ng chØ quy ®Þnh "§¶ng chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n", ch−a quy ®Þnh cô thÓ viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn. Nh−ng trong thùc tÕ c¸c cÊp uû (kÓ c¶ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th−), tæ chøc ®¶ng, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp vµ ®¶ng viªn ®· vµ ®ang thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t. Riªng uû ban kiÓm tra c¸c cÊp th× viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t víi ph¹m vi, ®èi t−îng, néi dung cßn hÑp. Tuy nhiªn, nhiÖm vô nµy ch−a ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng vµ ch−a ®−îc thùc hiÖn theo mét ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch còng nh− quy tr×nh, ph−¬ng ph¸p cô thÓ vµ ®Æc biÖt ch−a bè trÝ lùc l−îng tiÕn hµnh th−êng xuyªn. Nh− vËy, viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t lµ cña toµn §¶ng, trong ®ã cã uû ban kiÓm tra c¸c cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng. Bëi v×, trong ®iÒu kiÖn §¶ng lµ c¬ quan duy nhÊt cÇm quyÒn, §¶ng l·nh ®¹o c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ mµ kh«ng ®−îc gi¸m s¸t chÆt chÏ, rÊt dÔ léng quyÒn, l¹m quyÒn vµ lµm gi¶m lßng tin cña nh©n d©n, tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn tiªu cùc, quan liªu, tham nhòng. §ã lµ nh÷ng nguy c¬ bªn trong lµm suy yÕu, thËm chÝ lµm tan r· §¶ng. §©y lµ ®iÒu cÇn ®−îc c¶nh b¸o ®Ó chóng ta thÊy râ vµ kiªn quyÕt t×m mäi biÖn ph¸p kh¾c phôc cho b»ng ®−îc. §èi víi tæ chøc cµng cao cµng cÇn ph¶i ®−îc gi¸m s¸t chÆt chÏ. Ng−êi gi÷ quyÒn hµnh cµng lín cµng ph¶i ®−îc gi¸m s¸t nghiªm ngÆt, tiÕn hµnh gi¸m s¸t ®èi víi quyÒn lùc, phßng ngõa l¹m dông quyÒn lùc, thùc hiÖn lÊy quyÒn lùc chÕ −íc quyÒn lùc. V× vËy, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay. Nã xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái kh¸ch quan cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vµ yªu cÇu cña giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi, b¶o ®¶m cho §¶ng ta, tr−íc hÕt lµ c¸c c¬ quan l·nh ®¹o vµ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña §¶ng lu«n kiªn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ,
2
v÷ng vµng vÒ ®−êng lèi, kh«ng chÖch h−íng; cã phÈm chÊt c¸ch m¹ng tèt, ng¨n ngõa suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc vµ lèi sèng. §©y lµ mét vÊn ®Ò c¬ b¶n, cÊp b¸ch hiÖn nay, th«i thóc chóng t«i lùa chän ®Ò tµi: "C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay" ®Ó nghiªn cøu. NhÊt lµ, sau khi §¹i héi X cña §¶ng (th¸ng 4 - 2006) kh¼ng ®Þnh gi¸m s¸t lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng vµ giao chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng cho cÊp uû ®¶ng vµ uû ban kiÓm tra c¸c cÊp.
2. Tæng qu¸t t×nh h×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi MÆc dï §¶ng ta ®· rÊt quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn nh−ng ®Õn nay vÊn ®Ò nµy vÉn lµ míi mÎ, c¸c nghÞ quyÕt, v¨n b¶n h−íng dÉn, c«ng tr×nh nghiªn cøu cßn rÊt Ýt. Cã thÓ ®iÓm qua mét sè bµi t¹p chÝ sau ®©y: - NguyÔn ThÞ Doan, "Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶
ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña §¶ng", T¹p chÝ Céng s¶n ®iÖn tö, sè 42, n¨m 2003.
- NguyÔn ThÞ Doan, "T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng", T¹p
chÝ Céng s¶n ®iÖn tö, sè 71, n¨m 2004.
- ChiÕn Th¾ng, "Mét sè ý kiÕn vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña uû
ban kiÓm tra c¸c cÊp", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 12/2005.
- TrÇn Duy H−ng, "T¨ng c−êng gi¸m s¸t ®¶ng viªn gi÷ chøc vô trong
§¶ng, chÝnh quyÒn hiÖn nay", T¹p chÝ KiÓm ra, sè 1-2006.
- Vò C«ng TiÕn, "§Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t cña
§¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 2-2006.
- Hµ Quèc TrÞ, "VÒ thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong
§¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, sè 3-2006..
Tãm l¹i, nh×n chung vÊn ®Ò gi¸m s¸t trong §¶ng ®· ®−îc ®−a vµo trong Dù th¶o b¸o c¸o x©y dùng §¶ng vµ bæ sung, söa ®æi §iÒu lÖ §¶ng tr×nh §¹i héi X cña §¶ng. VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc th¶o luËn ë §¹i héi ®¶ng bé c¸c cÊp, trong qu¸ tr×nh th¶o luËn vÉn cßn cã nhËn thøc kh¸c nhau. Trong ph¸t biÓu cña ®ång chÝ Phan DiÔn, Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, Th−êng trùc Ban BÝ th− t¹i Héi nghÞ tæng kÕt c«ng t¸c kiÓm tra toµn quèc nhiÖm kú 2001-2005, cã ®o¹n: "Gi¸m s¸t c¸i g×? gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn C−¬ng lÜnh, §iÒu lÖ, NghÞ quyÕt, chñ tr−¬ng cña §¶ng, nguyªn t¾c sinh ho¹t ®¶ng... §©y sÏ lµ mét nhiÖm vô míi mµ chóng ta l¹i ch−a cã kinh nghiÖm"; "s¾p ®Õn cßn cã c«ng t¸c gi¸m s¸t, nã rÊt míi. NÕu ®−îc §¹i héi giao cho nhiÖm vô nµy, chóng ta ph¶i cã sù khÈn tr−¬ng t×m hiÓu néi dung, kinh nghiÖm cña c¸c n−íc... chóng ta cã thÓ thùc hiÖn tõng b−íc ®−îc tèt". Liªn quan ®Õn nghiªn cøu c«ng t¸c gi¸m s¸t cña mét sè ®¶ng cÇm quyÒn n−íc ngoµi cã thÓ tham kh¶o mét sè tµi liÖu sau:
- "§iÒu lÖ gi¸m s¸t néi bé cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc (thi hµnh thö)". Ban hµnh chÝnh thøc ngµy 31/12/2003, c«ng bè trªn b¸o chÝ ngµy 18-2- 2004 (47 ®iÒu, b¶n tiÕng Trung). - T«n Phô TrÝ, "Bµn vÒ t¨ng c−êng gi¸m s¸t c¸n bé l·nh ®¹o", T¹p chÝ
DiÔn ®µn c¸n bé Trung Quèc, sè 1 n¨m 1997 (b¶n tiÕng Trung).
3
- Lý T«ng L©u, "T¨ng c−êng chÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng Céng s¶n
Trung Quèc", T¹p chÝ Nghiªn cøu chñ nghÜa x· héi, (B¶n tiÕng Trung).
- V−¬ng ThiÒu H−ng, "Bµn vÒ vÊn ®Ò kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng", T¹p chÝ Khoa häc x· héi, sè 11-2001 (b¶n tiÕng Trung).
- GÇn ®©y, t¹i Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng kho¸ X, Trung −¬ng §¶ng ®· th«ng qua NghÞ quyÕt sè 14-NQ/TW (ngµy 30-7- 2007) vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng.
Ngµy 25 th¸ng 7 n¨m 2007, Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng ®· ban hµnh c¸c H−íng dÉn sè 03, 04, 05, 06 – H−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¸c ban cña cÊp uû, cña uû ban kiÓm tra, cña cÊp uû vµ ban th−êng vô cÊp uû vµ cña chi bé. §©y lµ nh÷ng c¨n cø, ®Þnh h−íng quan träng gióp cho chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi ®−îc thuËn lîi.
3. Môc tiªu nghiªn cøu Lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng, trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cã tÝnh kh¶ thi nh»m t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác giám sát của Đảng; vận dụng để làm rõ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác giám sát trong Đảng cả về mặt lý luận và thực tiễn công tác xây dựng Đảng.
Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác giám sát trong Đảng thời gian qua; chỉ ra ưu, khuyết điểm, nguyên nhân khách quan và chủ quan của những ưu, khuyết điểm đó; ®ång thêi rót ra mét sè kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra cần giải quyết đối với công tác giám sát trong Đảng.
Dự báo những nhân tố tác động và yêu cầu đối với công tác giám sát
trong Đảng từ nay đến năm 2020.
Xác định mục tiêu, phương hướng và đề xuất những giải pháp cơ bản
nhằm nâng cao chất lượng công tác giám sát trong Đảng từ nay đến năm 2020.
5. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng giai ®o¹n hiÖn nay (2007- 2020) (cã thÓ hiÓu c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng lµ viÖc cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp vµ ®¶ng viªn theo dâi, xem xÐt, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng chÊp hµnh C−¬ng lÜnh, §iÒu lÖ §¶ng, nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña §¶ng b¶o ®¶m tÝnh nghiªm minh, thèng nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ cao trong toµn §¶ng), cô thÓ lµ x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò sau:
+ VÒ chñ thÓ: ViÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng lµ cña toµn §¶ng trong ®ã cã uû ban kiÓm tra c¸c cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch vµ lµ lùc l−îng nßng cèt thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô gi¸m s¸t trong §¶ng. + VÒ ®èi t−îng: §èi t−îng gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng lµ cÊp uû, ban
th−êng vô cÊp uû cÊp d−íi, c¸c ban cña cÊp uû, ban c¸n sù, ®¶ng ®oµn. §èi t−îng gi¸m s¸t ®èi víi ®¶ng viªn lµ: Mäi ®¶ng viªn kÓ c¶ cÊp uû
viªn c¸c cÊp vµ c¸n bé do cÊp uû c¸c cÊp qu¶n lý. - Thêi gian nghiªn cøu: tr−íc vµ sau §¹i héi X cña §¶ng ®Õn nay (12/2007).
4
6. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Trªn c¬ së lý luËn chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng §¶ng nãi chung vµ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t trong §¶ng nãi riªng; c¸c v¨n kiÖn cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam; c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Ban BÝ th− vµ Uû ban KiÓm tra Trung −¬ng; c¸c b¸o c¸o s¬ kÕt, tæng kÕt vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t, thi hµnh kû luËt trong §¶ng cña cÊp uû, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp... §Ò tµi sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp, héi th¶o, to¹ ®µm khoa häc xin ý kiÕn c¸c chuyªn gia, ®Æc biÖt coi träng ph−¬ng ph¸p sö dông chuyªn gia, ®ång thêi kÕ thõa, tiÕp thu cã chän läc, s¸ng t¹o c¸c c«ng tr×nh khoa häc cã liªn quan phôc vô nghiªn cøu ®Ò tµi.
7. Đóng góp mới của đề tài Đưa ra quan niệm, khẳng định vị trí, vai trò, nội dung và nguyên tắc cơ
bản chỉ đạo công tác giám sát trong Đảng hiện nay.
Đánh giá đúng thực trạng công tác giám sát trong Đảng, chỉ rõ nguyên nhân, rút ra những kinh nghiệm về công tác giám sát, làm rõ vai trò của giám sát trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội, trong công tác xây dựng Đảng.
Dự báo những nhân tố tác động đối với công tác giám sát trong Đảng và đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng của công tác giám sát trong Đảng từ nay đến năm 2020.
8. Ý nghĩa thực tiễn Đề tài có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu giảng dạy, học tập bộ môn Xây dựng Đảng, giảng dạy các lớp bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát ..v.v..Đồng thời những kết quả nghiên cứu của đề tài có thể sẽ được dùng làm tài liệu tham khảo cho cơ quan UBKT Trung ương.
9. Kết cấu đề tài Gồm phần mở đầu, 3 chương với 8 tiết, kết luận, danh mục sản phẩm
nghiên cứu đề tài, danh mục tài liệu tham khảo.
5
1.1. Quan niệm về công tác giám sát trong Đảng Công tác giám sát là một nhiệm vụ mới được bổ sung thêm cho UBKT các cấp - UBKT các cấp là cơ quan kiểm tra, giám sát chuyên trách của Đảng - do vậy cần phải được nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống, trên tất cả các mặt. Trong công tác của UBKT, giữa công tác kiểm tra và công tác giám sát có sự đan xen với nhau. Việc phân biệt giữa công tác kiểm tra và công tác giám sát chỉ là tương đối. Bởi vì ngay trong hoạt động giám sát đã mang tính chất kiểm tra, và nếu giám sát mà không kiểm tra thì không thể đi đến kết luận xử lý triệt để các vụ việc nảy sinh phục vụ cho sự lãnh đạo của Đảng. Còn nếu kiểm tra mà không giám sát, không đi sâu, đi sát, theo dõi, xem xét thường xuyên các vấn đề thực tế thì kiểm tra sẽ phân tán, thiếu trọng tâm, trọng điểm, thiếu cơ sở thực tế để đánh giá, kết luận. Nói một cách khác, khi tiến hành giám sát là đã bắt đầu một quá trình kiểm tra, kiểm tra là kết thúc một quá trình giám sát. Trong thực tế công tác của UBKT các cấp, không thể giám sát xong rồi để đấy, không xử lý mà phải kiểm tra để làm rõ đúng, sai và có biện pháp xử lý. Muốn kiểm tra có chất lượng thì phải giám sát. Giám sát và kiểm tra bổ sung cho nhau để hoàn chỉnh sự lãnh đạo của Đảng. Do có mối quan hệ khăng khít với nhau nên trong thực tế chúng ta thường dùng cụm từ “kiểm tra, giám sát”gắn liền với nhau. Vì vậy, để nghiên cứu vấn đề giám sát, cần phải đặt nó trong mối quan hệ với công tác kiểm tra.
Có thể đưa ra quan niệm sau: Giám sát là sự theo dõi, quan sát, xem xét hoạt động của các tổ chức có thẩm quyền mang tính chủ động, thường xuyên, liên tục và sẵn sàng tác động bằng các biện pháp tích cực để bắt buộc và hướng hoạt động của các tổ chức và cá nhân chịu sự giám sát thực hiện đúng những điều đã quy định.
Như vậy, đã giám sát là phải theo dõi, xem xét đối tượng giám sát có thực hiện đúng các quy định mà đối tượng đó phải thực hiện hay không để trước hết nhằm nhắc nhở, đôn đốc thực hiện và là cơ sở để quyết định có tiến hành kiểm tra hay không? Do đó, muốn thực hiện tốt việc kiểm tra thì phải thường xuyên có giám sát. Giám sát và kiểm tra đều nhằm đạt được mục đích là nắm vững và đánh giá đúng tình hình, từ đó điều chỉnh, uốn nắn mọi hành vi liên quan của đối tượng được kiểm tra, giám sát. Nhưng giám sát được tiến hành thường xuyên, liên tục trong suốt quá trình hoạt động và phát triển của tổ chức và cá nhân, nên có nội dung rất rộng bao gồm: giám sát các hoạt động về tư tưởng, chính trị; giám sát về các mối quan hệ; giám sát về sinh hoạt, đạo đức, lối sống; giám sát việc thực hiện nhiệm vụ, chức trách được giao, việc thực hiện các quy định, quy chế...nên giám sát mang tính chủ động phòng ngừa, ngăn chặn xảy ra vi phạm nhiều hơn so với kiểm tra. Qua hoạt động giám sát có thể kịp thời cảnh báo, nhắc nhở các cá nhân và tổ chức có biểu
6
hiện không đúng trong quá trình triển khai thực hiện các chủ trương, nghị quyết và quyết định hoặc có biểu hiện không đúng trong đạo đức, lối sống và sinh hoạt... Còn nội dung của kiểm tra chủ yếu là kiểm tra theo các nội dung cụ thể (chấp hành hoặc khi có dấu hiệu vi phạm trong việc thực hiện các nội dung trên) gắn với trách nhiệm của mỗi cá nhân hay tổ chức, được tiến hành theo chương trình, kế hoạch và quy trình, phương pháp nhất định theo yêu cầu của từng nhiệm vụ kiểm tra, được tổ chức thành cuộc kiểm tra; qua mỗi cuộc kiểm tra phải có đánh giá, nhận xét, kết luận cụ thể và xử lý (nếu có vi phạm đến mức phải xử lý).
Xét về nội hàm, “giám sát” rộng hơn “kiểm tra”, “kiểm soát”. Trong
hoạt động giám sát đã bao hàm hoạt động kiểm tra và kiểm soát.
Tất cả các hoạt động giám sát đều thể hiện những đặc điểm chung: + Giám sát là biểu hiện của mối quan hệ giữa một chủ thể giám sát nhất
định với các đối tượng cụ thể chịu sự giám sát về những nội dung xác định.
+ Giám sát là sự theo dõi, xem xét đối tượng làm đúng hay làm sai những điều đã quy định. Và do đó, hoạt động giám sát là hoạt động có chủ đích của chủ thể giám sát, nhằm hướng đối tượng chịu sự giám sát phải làm đúng những điều đã quy định thông qua những giải pháp nào đó của chủ thể giám sát.
+ Để thực hiện sự giám sát, các chủ thể giám sát bao giờ cũng phải có những quyền hạn nhất định (được “luật hoá” thành điều lệ, quy định hay được luật pháp quy định) đối với đối tượng chịu sự giám sát.
Nói cách khác, giám sát có ba đặc trưng sau: Thứ nhất, giám sát là sự theo dõi, quan sát hoạt động mang tính chủ động thường xuyên, liên tục. Như vậy, chủ thể giám sát phải luôn có mặt tại chỗ, bên cạnh và tiếp xúc trực tiếp, chủ động theo dõi và quan sát đối với đối tượng giám sát.
Thứ hai, giám sát phải thực hiện các biện pháp, hành động để tác động bằng các biện pháp tích cực của chủ thể giám sát đối với đối tượng giám sát để buộc và hướng hoạt động của đối tượng giám sát đi đúng quỹ đạo, quy chế.
Thứ ba, hoạt động giám sát phải nhằm đạt được mục đích, hiệu quả đã được xác định từ trước, bảo đảm cho chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước hoặc những quy tắc chung nào đó của một tổ chức, cơ quan, đơn vị được chấp hành nghiêm túc, có kết quả. Như vậy, hoạt động giám sát phải xác định rõ phạm vi, nội dung, đối tượng giám sát một cách cụ thể trong từng thời điểm cụ thể khác nhau, không có hoạt động giám sát chung chung, hình thức.
- Quan niÖm vÒ gi¸m s¸t trong §¶ng: Tõ sù ph©n tÝch cô thÓ, ®Ò tµi cho r»ng: cã thÓ kh¼ng ®Þnh: Giám sát trong Đảng là việc các cấp ủy, tổ chức đảng theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của tổ chức đảng và đảng viên trong việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và đạo đức, lối sống theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương.
7
Tổ chức đảng cấp trên được giám sát tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên; đảng viên được tham gia giám sát theo sự phân công của tổ chức đảng có thẩm quyền.
Như vậy, về nguyên tắc giám sát, cần chú ý là chỉ có tổ chức đảng cấp trên được quyền giám sát tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên; đảng viên không được tự ý giám sát, chỉ được tham gia giám sát theo sự phân công của tổ chức đảng có thẩm quyền. Tổ chức đảng cấp dưới không được giám sát tổ chức đảng cấp trên.
Chủ thể giám sát: các tổ chức đảng là chủ thể giám sát gồm có: chi bộ (chi bộ cơ sở, chi bộ trong đảng bộ cơ sở, chi bộ trong đảng bộ bộ phận), đảng ủy bộ phận, đảng ủy cơ sở; cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy, UBKT, các ban đảng, văn phòng cấp ủy, đảng đoàn, ban cán sự đảng các cấp.
Đối tượng giám sát: Các tổ chức đảng là đối tượng giám sát gồm có: chi bộ (chi bộ cơ sở, chi bộ trong đảng bộ cơ sở, chi bộ trong đảng bộ bộ phận), đảng ủy bộ phận, đảng ủy cơ sở, cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy, thường trực cấp ủy các cấp; UBKT, các ban đảng, văn phòng cấp ủy; ban cán sự đảng, đảng đoàn; các tiểu ban, hội đồng, tổ công tác do cấp ủy các cấp lập ra.
Đối tượng giám sát là đảng viên gồm có: Cấp ủy viên cùng cấp (kể cả
bí thư, phó bí thư, ủy viên ban thường vụ).
Tất cả mọi đảng viên (kể cả đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp ủy cùng
+ Mối quan hệ giữa giám sát trong Đảng với giám sát của Nhà
cấp quản lý). nước và các đoàn thể chính trị - xã hội: Giám sát trong Đảng là giám sát trực tiếp đối với tổ chức đảng và đảng viên theo nguyên tắc, phương pháp công tác Đảng, được tiến hành trong nội bộ Đảng.
Giám sát của Nhà nước là giám sát của Quốc hội, của Hội đồng nhân dân các cấp đối với các cơ quan nhà nước. Đây là giám sát mang tính quyền lựcnhà nước mang tính chính trị.
Giám sát của các đoàn thể chính trị - xã hội: thông qua Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, đại biểu dân cử và cán bộ, công chức nhà nước. Tính chất của loại hình giám sát này mang ý nghĩa nhân dân, ý nghĩa xã hội.
Công tác giám sát trong Đảng, giám sát của Nhà nước và giám sát của các đoàn thể chính trị - xã hội đều là giám sát hoạt động của các tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành các quy định, quyÕt định cụ thể, đều có cùng mục đích là nhằm bảo đảm cho đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước được thực hiện đầy đủ, thống nhất ở cơ quan, đơn vị, địa phương; nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và hiệu lực quản lý nhà nước; góp phần xây dựng tổ chức đảng, bộ máy nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội trong sạch, vững mạnh. Tuy nhiên, công tác giám sát trong Đảng với công tác giám sát của các cơ quan nhà nước cũng có những điểm khác nhau về nội dung, đối
8
tượng, phương pháp, lực lượng tiến hành …Về phương pháp giám sát trong Đảng chủ yếu là trực tiếp, thường xuyên, liên tục đối với tổ chức đảng và đảng viên. Giám sát của Nhà nước thông qua thanh tra, được pháp luật quy định, giám sát của nhân dân là thông qua phản biện xã hội, giám sát trực tiếp thông qua cơ quan đại diện, thông qua tổ chức của mình mà giám sát đảng viên.
1.2. Vị trí, vai trò công tác giám sát trong Đảng Lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng ta đã chỉ rõ những mặt mạnh, đồng thời cũng nhấn mạnh những nguy cơ của một đảng cầm quyền có thể xảy ra, nếu như không có những giải pháp ngăn ngừa hữu hiệu tư tưởng quan liêu, xa rời thực tế và sự sai lầm về đường lối. Để ngăn chặn những nguy cơ của ®ảng cầm quyền, một trong những công cụ quan trọng là phải kiểm tra, giám sát thường xuyên. Do đó, chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn coi trọng công tác giám sát, coi giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng, một bộ phận quan trọng không thể thiếu trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, là nhiệm vụ trực tiếp, thường xuyên của mọi tổ chức đảng và đảng viên, là “nhiệm vụ trọng tâm mà tất cả các nước đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đều phải thực hiện”. Công tác giám sát giúp cho Đảng và Nhà nước nắm chắc được tình hình lãnh đạo, thực hiện các chủ trương, chính sách trong thực tế cuộc sống; xem xét, đánh giá đường lối, chính sách có gì phù hợp, có gì không phù hợp để uốn nắn lệch lạc, bổ sung, hoàn thiện đường lối, quan điểm, nguyên tắc và đổi mới nội dung, hình thức lãnh đạo của Đảng. Bảo đảm cho đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng được chấp hành nghiêm chỉnh, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị; công tác giám sát góp phần phục vụ công tác xây dựng Đảng, xây dựng tổ chức đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức. Giúp cho việc tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên, bảo đảm sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Công tác giám sát giúp Đảng và Nhà nước quản lý, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức; giúp cho họ tự tu dưỡng, trau dồi đạo đức cách mạng, tính tiền phong gương mẫu của người cộng sản; đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, cơ hội thực dụng, cá nhân chủ nghĩa, phòng chống bệnh quan liêu, tham nhũng... của một bộ phận cán bộ, đảng viên, sự tê liệt của một số tổ chức đảng, ngăn ngừa các nguy cơ của một đảng cầm quyền, nhất là nguy cơ chệch hướng, nguy cơ tham nhũng,... Qua thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát, tạo điều kiện thuận lợi cho UBKT trong việc tăng khả năng, điều kiện chủ động nắm bắt tình hình, phát hiện dấu hiệu vi phạm để kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đúng trọng tâm, trọng điểm, đạt chất lượng, hiệu quả cao hơn; khắc phục được những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra.
9
1.3. Néi dung vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n chØ ®¹o, tiÕn hµnh gi¸m s¸t
trong §¶ng
1.3.1. Néi dung c¬ b¶n chØ ®¹o, tiÕn hµnh gi¸m s¸t trong §¶ng Qua kh¶o s¸t, kÕ thõa kÕt qu¶ nghiªn cøu, chóng t«i cho r»ng cã 4 néi dung sau:
Thø nhÊt: C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, nh»m thùc hiÖn th¾ng lîi nh÷ng nhiÖm vô, c«ng t¸c Êy
Thø hai: Ph¶i n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn tèt ph−¬ng ch©m chØ ®¹o c«ng
t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng
Mét: TÝnh chñ ®éng cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng: Hai: TÝnh chiÕn ®Êu cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng: Ba: TÝnh gi¸o dôc cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng: Bèn: TÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸m s¸t: Thø ba: Ph¶i n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn tèt ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng
t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng
Mét: Dùa vµo tæ chøc ®¶ng Hai: Ph¸t huy tinh thÇn tù gi¸c cña tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn Ba: Ph¸t huy tr¸ch nhiÖm x©y dùng §¶ng cña quÇn chóng Bèn: KÕt hîp chÆt chÏ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng víi c«ng t¸c thanh tra cña Nhµ n−íc, thanh tra nh©n d©n, c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¸c ®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi, nghÒ nghiÖp vµ phèi hîp víi c¸c ban, ngµnh cã liªn quan
Thø t−: Ph¶i n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn tèt c¸c h×nh thøc gi¸m s¸t Tïy vµo yªu cÇu cña nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vµ néi dung gi¸m s¸t ®Ó lùa chän h×nh thøc gi¸m s¸t thÝch hîp.
* Gi¸m s¸t th−êng xuyªn * Gi¸m s¸t chuyªn ®Ò:
1.3.2. Nguyªn t¾c gi¸m s¸t trong §¶ng Theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng kho¸ X th× gi¸m s¸t trong §¶ng ph¶i b¶o ®¶m bèn nguyªn t¾c:
Mét lµ, tæ chøc ®¶ng cÊp trªn ®−îc quyÒn gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng viªn. Tæ chøc ®¶ng cÊp trªn (cÊp uû, c¸c ban cña cÊp uû, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp...) ®−îc quyÒn gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi (cÊp uû, c¸c ban cña cÊp uû, uû ban kiÓm tra c¸c cÊp, ban c¸n sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn) vµ ®¶ng viªn thuéc ph¹m vi l·nh ®¹o, qu¶n lý cña cÊp uû, hoÆc thuéc lÜnh vùc ®−îc ph©n c«ng phô tr¸ch (c¸c ban cña cÊp uû, ban c¸n sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn), hoÆc theo chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®−îc giao (uû ban kiÓm tra c¸c cÊp). Hai lµ, ®¶ng viªn kh«ng ®−îc tù ý gi¸m s¸t, chØ ®−îc tham gia gi¸m s¸t
theo sù ph©n c«ng cña tæ chøc ®¶ng cã thÈm quyÒn.
Ba lµ, qu¸ tr×nh tiÕn hµnh gi¸m s¸t cña tæ chøc ®¶ng vµ viÖc tham gia gi¸m s¸t cña ®¶ng viªn theo sù ph©n c«ng cña tæ chøc ®¶ng cã thÈm quyÒn ph¶i b¶o ®¶m c«ng khai, d©n chñ.
10
Bèn lµ, §¶ng (tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn) chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n
d©n b»ng quy chÕ, quy ®Þnh cô thÓ.
§Ó thùc hiÖn tèt viÖc gi¸m s¸t, ngoµi c¸c quy ®Þnh, h−íng dÉn thi hµnh §iÒu lÖ §¶ng cña Bé ChÝnh trÞ, Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng cÇn ph¶i ban hµnh c¸c quy chÕ, quy ®Þnh cô thÓ vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t, nh− Quy chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng, quy chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t ®èi víi tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn, Quy chÕ chÊt vÊn trong §¶ng; quy chÕ d©n chñ trong §¶ng; Quy chÕ phèi hîp trong viÖc thùc hiÖn gi¸m s¸t cña uû ban kiÓm tra víi c¸c tæ chøc ®¶ng cã liªn quan...
2.1. Công tác giám sát trong Đảng trước Đại hội X - Chủ thể giám sát là cấp uỷ, ban thường vụ cấp uỷ, các ban tham mưu của cấp uỷ căn cứ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao tiến hành giám sát theo sự phân công của cấp uỷ.
- Đối tượng giám sát là tổ chức đảng cấp dưới và cán bộ, đảng viên. - Phương thức giám sát: Công tác giám sát không tiến hành độc lập, riêng lẻ mà có sự kết hợp chặt chẽ giữa giám sát và kiểm tra, kết luận, xem xét, xử lý vi phạm.
Ở Trung ương: Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao, các ban ở Trung ương phân công cán bộ, chuyên viên chuyên trách theo dõi, kiểm tra, giám sát địa phương, đơn vị. Các cán bộ, chuyên viên được phân công theo dõi địa phương, đơn vị dự các cuộc họp của cấp uỷ, ban thường vụ cấp uỷ, nghiên cứu, thu thập tài liệu, nghe cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân phản ánh báo cáo tổ chức đảng có thẩm quyền xem xét, kiểm tra, xử lý.
Ở cấp tỉnh: ban thường vụ tỉnh uỷ phân công mỗi đồng chí thường vụ phụ trách, theo dõi, giám sát từ 1 đến 2 huyện. Ở cấp huyện, ban thường vụ huyện uỷ phân công mỗi đồng chí giám sát theo cụm xã. Các ban của cấp ủy phân công cán bộ, chuyên viên theo dõi, giám sát địa bàn, khu vực.
Thông qua công tác giám sát, các tổ chức đảng có thẩm quyền tiến hành kiểm tra, kết luận kịp thời phát huy những ưu điểm, khắc phục thiếu sót, khuyết điểm của các tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện.
a- Kết quả kiểm tra, giám sát việc chấp hành Nghị quyết Đại hội Đảng khóa VIII, Đại hội Đảng IX, các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các cấp uỷ về kinh tế- xã hội, về xây dựng Đảng và quốc phòng, an ninh.
b-Kiểm tra, giám sát việc chấp hành chủ trương, chính sách của Nhà nước; lãnh đạo, chỉ đạo việc quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực: sản xuất kinh doanh, tài chính, ngân hàng, xây dựng cơ bản, quản lý, sử dụng đất đai…
11
c) Gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng ®èi víi tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi
vµ ®¶ng viªn d) Gi¸m s¸t cña UBKT c¸c cÊp ®èi víi tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng viªn
e) Các ban của cấp uỷ thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát: + Đánh giá chung Từ thực tiễn thực hiện công tác giám sát trong Đảng thời gian qua, ở các
địa phương, đơn vị, có thể rút ra các ưu điểm, khuyết điểm chính sau:
Về ưu điểm: - Thông qua công tác, kiểm tra, giám sát đã có nhiều đề xuất, kiến nghị vào việc ban hành chủ trương, chính sách, quy định mới, bổ sung, sửa đổi hoặc huỷ bỏ các quy định, thủ tục không còn phù hợp, gây khó khăn trong thực hiện; bước đầu hạn chế quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của một bộ phận cán bộ, đảng viên.
- Cấp uỷ, tổ chức đảng, uỷ ban kiểm tra các cấp và cán bộ, đảng viên đã nhận thức đúng và đầy đủ hơn về vai trò, vị trí, tác dụng của công tác giám sát của Đảng.
- Cấp uỷ, các ban của cấp ủy và uỷ ban kiểm tra các cấp đã quan tâm chỉ đạo, đôn đốc triển khai và đích thân trực tiếp thực hiện nhiệm vụ giám sát của mình. Công tác giám sát của cấp uỷ đã bám sát và hướng vào những lĩnh vực mà địa phương, đơn vị có nhiều vấn đề nổi cộm, bức xúc, có khiếu kiện của công dân để kịp thời giải quyết, tháo gỡ, ổn định tình hình.
-Các ban của cấp uỷ và đặc biệt là uỷ ban kiểm các cấp đã thực hiện tốt
vai trò tham mưu, giúp cấp uỷ trong công tác giám sát.
Các ban của cấp uỷ, nhất là uỷ ban kiểm tra các cấp vừa thực hiện tốt
nhiệm vụ giúp cấp uỷ lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ giám sát.
Đạt được những ưu điểm trên là do: - Cấp uỷ các cấp đã có sự quan tâm đến công tác giám sát; xác định rõ đối tượng, lĩnh vực, địa bàn cần tập trung giám sát trong từng thời gian; phân công trách nhiệm cụ thể cho các thành viên cấp uỷ trực tiếp tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát;
+ Khuyết điểm, hạn chế: Qua tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát của cấp uỷ các cấp còn bộc lộ
khuyết điểm, hạn chế sau:
- Một số cấp uỷ, ban của cấp ủy và tổ chức đảng nhận thức chưa đầy đủ về công tác giám sát trong Đảng; còn có biểu hiện coi nhẹ công tác giám sát hoặc e ngại, né tránh, tính chiến đấu không cao, phê bình và tự phê bình yếu kém; chưa gắn công tác giám sát với việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2)
- Tính chiến đấu, ý chí của một số cán bộ thực hiện nhiệm vụ giám sát
chưa cao, còn hữu khuynh nể nang, né tránh, ngại va chạm.
- Việc phối hợp giữa các tổ chức đảng trong công tác giám sát chưa trở
thành chế độ, nền nếp.
12
- Việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm để lãnh đạo, chỉ đạo và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát nhìn chung các địa phương, đơn vị chưa tiến hành.
Nguyên nhân của những thiếu sót, khuyết điểm: - Trước hết, nhận thức của một số cấp uỷ, tổ chức đảng và đảng viên chưa thật đầy đủ, đúng đắn về tầm quan trọng của công giám sát của Đảng. Ở một số địa phương, lĩnh vực, một số cán bộ trong đó có cả cán bộ chủ chốt còn thiếu gương mẫu trong việc chấp hành kỷ luật của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; công tác quản lý Nhà nước không ít nơi bị buông lỏng, nên dẫn đến việc chấp hành chính sách, pháp luật không nghiêm, thậm chí có vi phạm nhưng chậm được phát hiện, chấn chỉnh, ngăn chặn và xử lý kịp thời. - Trong thực hiện nhiệm vụ giám sát, nhiều nơi cấp uỷ vẫn còn phó thác cho UBKT thực hiện chưa phát huy được vai trò tham mưu của các ban tham mưu và ủy ban kiểm tra giúp cấp uỷ thực hiện nhiệm vụ giám sát.
- Việc xây dựng các văn bản hướng dẫn về công tác giám sát chưa có. Hoạt động giám sát chưa thành nền nếp, thiếu sơ kết, tổng kết. Trong Đảng vẫn chưa có quy định cụ thể về nhiệm vụ giám sát cho các ban tham mưu và UBKT nên còn nhiều khó khăn, lúng túng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát; nhiều nơi thực hiện công tác giám sát còn hình thức, chất lượng hiệu quả thấp, chưa góp phần ngăn chặn và phòng ngừa vi phạm của đảng viên và tổ chức đảng.
- Công tác giám sát đảng viên chưa được chú trọng đúng mức; đấu tranh tự phê bình và phê bình của cán bộ, đảng viên có biểu hiện giảm sút; chất lượng sinh hoạt đảng, nhất là ở chi bộ thấp, chưa bảo đảm các yêu cầu về sinh hoạt chi bộ theo quy định. Nhận thức của tổ chức đảng và đảng viên được giám sát chưa đúng, chưa đầy đủ, còn mặc cảm, phản ứng, thiếu cộng tác, thậm chí gây khó khăn cho việc giám sát. + Những bài học kinh nghiệm Từ thực tiễn công tác của các địa phương, đơn vị, có thể rút ra một số bài
học sau:
Một là: Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ các cấp đối với công tác giám sát của Đảng và trách nhiệm của cấp uỷ và đặc biệt là người đứng đầu đối với công tác giám sát.
Hai là: Coi trọng việc sơ kết, tổng kết công tác giám sát của các tổ chức đảng, đặc biệt là cấp uỷ phải đích thân tiến hành sơ kết, tổng kết công tác lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện công tác giám sát.
2.2. C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tõ §¹i héi X tíi nay (4/2006 -
Qua hơn một năm thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát theo quy
12/2007) định trên cho thấy:
2.2.1. Thực trạng công tác giám sát trong Đảng. 2.2.1.1. Về cụ thể hóa Điều lệ Đảng về công tác giám sát:
13
Ngày 31/10/2006, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 23-QĐ/TW về thi
hành Điều lệ Đảng, đối với công tác giám sát trong Đảng, .
Tiếp đến Quyết định số 25-QĐ/TW, ngày 24/11/2006 của Bộ Chính trị về việc "Ban hành Hướng dẫn thực hiện các quy định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng trong Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng khóa X" đã quy định rõ hơn về công tác giám sát của cấp ủy, các tổ chức đảng và của UBKT các cấp.
Để cụ thể hóa hơn nữa nhiệm vụ giám sát, UBKT Trung ương xây dựng và ngày 25/7/2007 đã ban hành 4 hướng dẫn thực hiện công tác giám sát trong Đảng. Đó là, Hướng dẫn số 03-HD/KTTW về thực hiện công tác giám sát của các ban của cấp ủy các cấp; Hướng dẫn số 04-HD/KTTW về thực hiện công tác giám sát của ủy ban kiểm tra các cấp; Hướng dẫn số 05-HD/KTTW về thực hiện công tác giám sát của cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy các cấp và Hướng dẫn số 06-HD/KTTW về thực hiện công tác giám sát của chi bộ. Các hướng dẫn này đã quy định rõ đối tượng giám sát, nội dung giám sát, cách tiến hành giám sát, trách nhiệm và quyền của chủ thể giám sát và đối tượng giám sát. Ngoài ra, công tác giám sát trong Đảng đã được UBKT Trung ương biên soạn thành tài liệu tập huấn, là một trong những nội dung tập huấn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng từ Trung ương đến địa phương, cơ quan, đơn vị cơ sở.
Tháng 7/2007 Nghị quyết Hội nghị Trung ương Năm "Về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng" đã đánh giá tình hình, đề ra chủ trương, giải pháp toàn diện, sâu sắc là cơ sở để các cấp uỷ, tổ chức đảng và UBKT các cấp xây dựng và triển khai thực hiện các chương trình hành động thực hiện tăng cường công tác giám sát nội bộ một cách thiết thực, cụ thể.
2.2.1.2. Về thực hiện nhiệm vụ giám sát. Đến nay, hầu hết các cấp ủy từ Trung ương đến địa phương, đơn vị cơ sở đã tổ chức quán triệt và học tập các văn kiện Đại hội X của Đảng, trong đó có việc quán triệt và thực hiện Quy định 23 và Quyết định 25 cña Bé ChÝnh trÞ, Nghị quyết Trung ương Năm khoá X về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng nên đã tạo được nhận thức bước đầu về công tác giám sát trong Đảng. Nhưng đây là nhiệm vụ mới, các cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT các cấp còn lúng túng, nên việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát chưa được nhiều và cũng chưa có sự sơ kết, tổng kết cụ thể. Nhưng qua báo cáo của các cấp ủy, UBKT tỉnh, thành và đảng ủy trực thuộc Trung ương thì hầu hết các cấp ủy, ủy ban kiểm tra đã xây dựng chương trình giám sát và phân công cấp ủy viên, thành viên ủy ban kiểm tra phụ trách và theo dõi công tác giám sát; giao cho chuyên viên phụ trách địa bàn kiểm tra thực hiện luôn nhiệm vụ giám sát. Một số cấp ủy và ủy ban kiểm tra đã tổ chức được một số cuộc giám sát.
* Giám sát tài chính trong Đảng * Gi¸m s¸t trong mét sè ®¶ng bé tØnh, thµnh phè (NghÖ An, B¾c Giang,
Qu¶ng Ng·i, B×nh §Þnh, Hµ Néi, Thanh Ho¸, Lai Ch©u, TP. Hå ChÝ Minh)
14
* Gi¸m s¸t trong §¶ng bé Qu©n ®éi * Gi¸m s¸t trong §¶ng bé C«ng an Trung −¬ng
2.2.2. Nguyên nhân Nguyên nhân ưu điểm - Nguyên nhân chính đạt được kết quả là Bộ Chính trị, các cấp ủy, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kịp thời ban hành các quy chế, hướng dẫn cụ thể và triển khai quán triệt nhiệm vụ giám sát trong toàn Đảng. Nhiều cấp ủy và ủy ban kiểm tra đã chủ động đề ra chương trình kế hoạch và trực tiếp tổ chức nhiều đợt giám sát có trọng tâm, trọng điểm nhằm vào một số lĩnh vực có nhiều bức xúc và dễ xảy ra vi phạm;...
- Công tác giám sát của UBKT các cấp đạt được kết quả bước đầu là do: tỉnh, thành ủy và cấp ủy đảng các cấp đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và được sự chỉ đạo và hướng dẫn thường xuyên của UBKT cấp trên; đồng thời UBKT và đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp có sự tích cực, chủ động và nỗ lực phấn đấu thực hiện nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao. Mặt khác, còn có sự chủ động phối hợp giữa UBKT các cấp với các ban đảng và các cơ quan bảo vệ pháp luật ngày càng chặt chẽ và tốt hơn. Công tác giám sát đang dần dần đi vào nền nếp, có chương trình, kế hoạch cụ thể.
Nguyên nhân khuyết điểm - Một số ít cấp ủy và UBKT các cấp, nhất là cấp cơ sở chưa lãnh đạo, chỉ đạo tốt công tác kiểm tra của Đảng, có lúc còn chủ quan trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ; Công tác giám sát là một chức năng, nhiệm vụ mới được bổ sung cho UBKT các cấp nên đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát chưa tích luỹ được nhiều kinh nghiệm, còn nhiều lúng túng khi thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, do trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực và nhận thức của một số cán bộ kiểm tra còn hạn chế nên chất lượng, hiệu quả công tác chưa cao; mặt khác còn do chế độ đối với cán bộ làm công tác kiểm tra của Đảng ở cơ sở còn nhiều bất cập nên cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát còn thiếu yên tâm và nhiệt tình công tác.
- Công tác giám sát là nhiệm vụ mới được "luật hóa" trong Điều lệ Đảng khóa X, là nhiệm vụ còn mới mẻ, nên nhiều cấp ủy còn lúng túng trong việc thực hiện. Nhiều cấp ủy vẫn chưa phân biệt được sự giống nhau và khác nhau giữa giám sát và kiểm tra chấp hành, mà cho rằng công tác giám sát đồng nhất với công tác kiểm tra chấp hành việc thực hiện, nên chưa chủ động tổ chức thực hiện nhiệm vụ giám sát theo thẩm quyền và trách nhiệm của cấp mình; còn nhận thức chưa đúng, thiếu đầy đủ về giám sát.
- Chưa xây dựng được quy trình giám sát của cấp ủy và của ủy ban
kiểm tra các cấp.
- Chưa có cán bộ giám sát chuyên nghiệp. Cán bộ làm công tác xây dựng đảng, công tác kiểm tra phải kiªm cả nhiệm vụ giám sát, nên vừa thiếu về số lượng vừa chưa đáp ứng trình độ, yêu cầu của công tác giám sát. Để giám sát tốt, người cán bộ giám sát phải có trình độ nhất định và am hiểu sâu
15
về lĩnh vực muốn giám sát thì mới có thể phát hiện được xem đối tượng giám sát có thực hiện đúng các quy định và yêu cầu kỹ thuật không.
- Các chuẩn mực để làm căn cứ đối chiếu trong việc giám sát chưa đầy
đủ, thiếu đồng bộ.
- Tính tự giác tự phê bình và phê bình của nhiều tổ chức đảng và đảng
viên rất yếu, thậm chí chỉ còn là hình thức.
2.2.4. Những bất cập hiện nay Nh×n tæng qu¸t:
Công tác giám sát trong Đảng từ Đại hội X đến tháng 12/2007 đã làm được một số việc chính, như ban hành các quy định, hướng dẫn và quán triệt từ Trung ương đến địa phương, cơ sở làm khung khổ pháp lý cho thực hiện công tác giám sát trong Đảng của các tổ chức đảng, chi bộ, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp. Một số tổ chức đảng, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp đã triển khai thực hiện được việc giám sát một số nội dung, lĩnh vực quan trọng có nhiều vấn đề nổi cộm ở địa phương, đơn vị, bước đầu đã góp phần vào thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng ở địa phương, đơn vị mình, góp phần xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh theo phương hướng Đại hội X của Đảng đã đề ra. Mặc dù vậy, đây là nhiệm vụ mới nên vẫn còn rất nhiều vấn đề đặt ra cần phải tiếp tục nghiên cứu làm rõ, mặt khác từ hoạt động thực tiễn công tác giám sát sẽ bổ sung thêm lý luận. Song phải thừa nhận rằng việc quy định giám sát Đảng là tất yếu và đặc biệt quan trọng đối với một đảng duy nhất cầm quyền lãnh đạo.
3.1. Dù b¸o nh÷ng nh©n tè thuËn lîi, khã kh¨n ®èi víi c«ng t¸c
gi¸m s¸t trong §¶ng
3.1.1. Ph¸t triÓn cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi - nh×n nhËn vÒ thêi c¬, th¸ch thøc, nguy c¬ 3.1.1.1. Quan niÖm vÒ thêi c¬, th¸ch thøc, nguy c¬
3.1.1.2. BiÓu hiÖn míi cña thêi c¬, th¸ch thøc, nguy c¬ lÇn nµy
3.1.2. Lu«n lu«n tù ®æi míi, tù chØnh ®èn b¶n th©n m×nh, t¨ng c−êng gi¸m s¸t néi bé trong ®iÒu kiÖn míi 3.1.2.1. VÒ tù ®æi míi, chØnh ®èn §¶ng
3.1.2.2. Dự báo nhân tố thuận lợi, khó khăn ảnh hưởng đến công tác
giám sát trong Đảng
- Những nhân tố thuận lợi - Những nhân tố khó khăn
16
- Dự báo xu hướng biến động về giám sát trong Đảng thời gian tới
3.2. Quan ®iÓm vµ ®Þnh h−íng nh»m t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tõ nay ®Õn n¨m 2020
3.2.1. Khái quát quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác
kiểm tra, giám sát trong Đảng trước Đại hội X
3.2.2. Quan điểm của Đảng ta về công tác giám sát trong Đảng giai
đoạn cách mạng mới
Quan điểm chỉ đạo và định hướng tăng cường công tác giám sát
trong Đảng tõ nay ®Õn n¨m 2020
* VÒ quan ®iÓm chØ ®¹o Một là: Công tác giám sát là yêu cầu bức thiết, xuất phát từ đòi hỏi khách quan của công tác xây dựng Đảng trong giai đoạn cách mạng mới, bảo đảm cho Đảng ta, trước hết là các cơ quan lãnh đạo, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể chính trị - xã hội ở các cấp luôn kiên định về chính trị, vững vàng về đường lối, không chệch hướng. Các tổ chức đảng và đảng viên chịu sự giám sát của Đảng, không để người có chức, có quyền dù ở cương vị nào kể cả Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư cũng phải chịu sự giám sát của Đảng.
Hai là: Nội dung giám sát tổ chức đảng được thực hiện toàn diện. Khi giám sát phải xác định rõ đối tượng, nội dung giám sát. Khi chưa có cán bộ giám sát chuyên trách thì giám sát thường xuyên thông qua việc phân công cán bộ kiểm tra theo dõi địa bàn. Giám sát theo chuyên đề thông qua xây dựng kế hoạch, thành lập tổ giám sát để tiến hành thực hiện giám sát. Ba là: Công tác giám sát phải dựa vào quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về giám sát nói chung và giám sát trong Đảng Cộng sản nói riêng; phải xuất phát từ các quy định của Đảng về giám sát.
Bốn là: Công tác giám sát trong Đảng là công tác Đảng, là công việc của nội bộ Đảng. Vì vậy giám sát trong Đảng phải bảo đảm công khai, dân chủ, khách quan, thận trọng, đúng các nguyên tắc, phương pháp công tác Đảng và phương thức hoạt động của Đảng.
Năm là: Tăng cường công tác giám sát với nhận thức và yêu cầu mới: công tác giám sát phải góp phần phát hiện và khắc phục được những khuyết điểm, thiếu sót khi mới manh nha;
Sáu là: Kết hợp chặt chẽ giữa công tác giám sát với công tác kiểm tra trong Đảng; công tác giám sát phải kết hợp chặt chẽ giữa xây và chống, lấy xây là chính, khi phát hiệu các dấu hiệu vi phạm phải nhắc nhở nghiêm túc, nếu sai phạm phải tiến hành kiểm tra, kết luận rõ mức độ, hậu quả để xử lý nghiêm minh theo Điều lệ Đảng, quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
Bảy là: Kết hợp chặt chẽ giữa giám sát trong Đảng với giám sát của cả
hệ thống chính trị và của nhân dân.
17
* Từ các quan điểm trên và xuất phát từ thực tiễn hiện nay, định hướng
tăng cường công tác giám sát trong Đảng tõ nay ®Õn n¨m 2020 lµ:
Thứ nhất: Vì là nhiệm vụ mới, cần giám sát việc quán triệt và học tập các quy định về giám sát của Đảng, các hướng dẫn về thực hiện nhiệm vụ giám sát của Ủy ban Kiểm tra Trung ương.
Thứ hai: Giám sát cơ quan lãnh đạo, người đứng đầu cấp ủy, thủ trưởng cơ quan và các cấp ủy viên trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; giám sát việc chấp hành các chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị, quy định, kết luận của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tập trung vào các lĩnh vực dễ xảy ra vi phạm, những vấn đề nổi cộm, bøc xúc trong xã hội có tác động trực tiếp đến vai trò lãnh đạo và uy tín của Đảng.
Thứ ba: Giám sát việc thực hiện các quan điểm, đường lối của Đảng, việc thi hành Điều lệ Đảng, các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong công tác tư tưởng, chính trị nói chung và hoạt động báo chí nói riêng.
Thứ tư: Giám sát việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; chấp hành quy chế làm việc, chế độ công tác; thực hiện dân chủ trong Đảng, giữ gìn đoàn kết nội bộ; mối quan hệ giữa tổ chức đảng và đảng viên với quần chúng; việc giáo dục, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên. Tập trung vào giám sát việc chấp hành các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng.
Thứ năm: Giám sát việc thực hành tiết kiệm, phòng chống quan liêu,
tham nhũng, lãng phí.
Thứ sáu: Giám sát về tuyển dụng, quy hoạch, luân chuyển, đào tạo, bồi dưỡng, đề bạt, bố trí, sử dụng, khen thưởng và thực hiện chính sách cán bộ; về phẩm chất đạo đức, lối sống và thực hiện chức trách, nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên, việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Thứ bảy: Giám sát việc lãnh đạo, chỉ đạo và giải quyết khiếu nại, tố cáo
của đảng viên và nhân dân; việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở.
3.3. Những giải pháp chủ yếu tăng cường công tác giám sát trong
Thứ tám: Nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn về công tác giám sát trong Đảng. Hằng năm sơ kết, tổng kết công tác giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp từ Trung ương đến địa phương, đơn vị cơ sở, rút ra kinh nghiệm để tổ chức thực hiện giám sát cho những năm sau, đồng thời bổ sung, sửa đổi hoặc xây dựng mới các quy định về giám sát trong Đảng. Thứ chín: Để thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát trong Đảng, trước mắt phải đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát. Tạo mọi điều kiện cho việc thực hiện nhiệm vụ giám sát, kể cả chế độ, chính sách đối với cán bộ làm công tác giám sát. Đảng giai đoạn hiện nay
3.3.1. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh mÏ, n©ng cao nhËn thøc, tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n tr−íc nhÊt lµ ng−êi ®øng ®Çu cÊp uû vÒ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng
18
CÇn lµm tèt mét sè vÊn ®Ò sau ®©y: Thø nhÊt: T¨ng c−êng sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña cÊp uû ®¶ng c¸c cÊp.
Thø hai: Tuyªn truyÒn gi¸o dôc cho tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n
bé, ®¶ng viªn thÊu suèt vÞ trÝ, vai trß cña gi¸m s¸t trong §¶ng.
Thø ba: N©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n
d©n; båi d−ìng dòng khÝ ®Êu tranh mµ tr−íc hÕt lµ cho c¸n bé, ®¶ng viªn. Thø t−: Ph¸t ®éng phong trµo quÇn chóng thi ®ua häc tËp n©ng cao nhËn thøc; xö lý kÞp thêi, nghiªm minh nh÷ng c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt cã vi ph¹m trong khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸m s¸t Thø n¨m: §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn ®èi víi tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp, c¸n bé, ®¶ng viªn vÒ vÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng.
Thø s¸u: T¨ng c−êng ho¹t ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn lý luËn vÒ X©y dùng §¶ng nãi chung, vÒ ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong §¶ng nãi riªng
3.3.2. X©y dùng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é gi¸m s¸t, c¬ chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng mét c¸ch khoa häc, nhÊt qu¸n, cô thÓ, dÔ thùc thi vµ thùc thi cã hiÖu qu¶ trong thùc tiÔn
§©y lµ vÊn ®Ò míi, cụ thể như thế nµo cần được thảo luận nhưng nªn hiÓu râ: c¬ chÕ gi¸m s¸t vµ chÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng võa cã quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã, thèng nhÊt víi nhau, song võa lµ nh÷ng kh¸i niÖm t−¬ng ®èi kh¸c biÖt vµ kh«ng hoµn toµn gièng nhau. ChÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng lµ nh÷ng quy ®Þnh vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ gi¸m s¸t trong §¶ng. C¬ chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng lµ mét tæng thÓ thèng nhÊt c¸c yÕu tè, c¸c kh©u liªn hÖ víi nhau, t¸c ®éng lÉn nhau mµ §¶ng cÇn vËn dông ®Ó thùc hiÖn sù gi¸m s¸t cña m×nh trong néi bé §¶ng, nh»m b¶o ®¶m tÝnh ®ång bé, hoµn chØnh, thèng nhÊt. Nãi c¸ch kh¸c, nh÷ng nh©n tè mµ qua ®ã §¶ng thùc hiÖn hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t néi bé m×nh.
MÆt kh¸c, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, §¶ng ta lµ ®¶ng cÇm quyÒn, l·nh ®¹o ®Êt n−íc, x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n. Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña nhµ n−íc ph¸p quyÒn lµ quyÒn lùc ph¶i ®−îc khèng chÕ cã giíi h¹n sao cho kh«ng ®−îc l¹m quyÒn, muèn thÕ th× lùc l−îng l·nh ®¹o nhµ n−íc Êy ph¶i lµ tÊm g−¬ng tiªu biÓu ®Ó trong ®ã kh«ng cã mét bé phËn nµo trong §¶ng cã quyÒn lùc tuyÖt ®èi, ngoµi §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc. Do ®ã, c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cña §¶ng gi÷a hai kú §¹i héi ph¶i cã c¬ chÕ gi¸m s¸t b¶o ®¶m cho nã kh«ng l¹m quyÒn, léng quyÒn, thµnh quyÒn lùc tuyÖt ®èi.
Thùc tiÔn cho thÊy, ®Ó t¨ng c−êng gi¸m s¸t cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ gi¸m s¸t néi bé §¶ng tøc lµ ph¶i cã chÕ ®é gi¸m s¸t trong §¶ng b¶o ®¶m cho c«ng t¸c gi¸m s¸t cña §¶ng ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn, liªn tôc, s©u s¸t vµ ph¸t triÓn lµnh m¹nh, kh«ng phô thuéc vµo sù thay ®æi cña nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, UBKT c¸c cÊp. Nh−ng, nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu nµy lµ ng−êi chñ tr× tæ chøc thøc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña §¶ng, thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c tæ chøc-sinh ho¹t ®¶ng nªn cã ¶nh h−ëng
19
rÊt lín ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña tæ chøc ®¶ng vµ nhÊt lµ viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh ®ã, ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn chiÒu h−íng chung cña toµn §¶ng-v÷ng vµng hay chÖch h−íng, tiÕn bé hay suy tho¸i, biÕn chÊt. Do vËy, ph¶i cã c¬ chÕ gi¸m s¸t ng−êi ®øng ®Çu trung thµnh víi môc tiªu, l ý t−ëng, nÒn t¶ng t− t−ëng vµ c¸c nguyªn t¾c tæ chøc-sinh ho¹t ®¶ng. Theo §iÒu lÖ §¶ng do §¹i héi X th«ng qua th× c¬ chÕ ®ã thÓ hiÖn tr−íc hÕt lµ chi bé vµ cÊp uû n¬i ng−êi ®øng ®Çu ®ã sinh ho¹t. Chi bé, cÊp uû ph¶i cã sù v÷ng vµng vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng, nguyªn t¾c tæ chøc-sinh ho¹t §¶ng. §¹i héi X cña §¶ng ®· th«ng qua §iÒu lÖ §¶ng "giao quyÒn trë l¹i" cho chi bé ®−îc quyÕt ®Þnh khiÓn tr¸ch, c¶nh c¸o ®¶ng viªn trong chi bé (kÓ c¶ cÊp uû viªn c¸c cÊp, ®¶ng viªn thuéc diÖn cÊp uû cÊp trªn qu¶n lý) vi ph¹m phÈm chÊt chÝnh trÞ, t− t−ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng, sinh ho¹t ®¶ng, thùc hiÖn nhiÖm vô ®¶ng viªn (trõ nhiÖm vô do cÊp trªn giao). §©y lµ quyÒn quyÕt ®Þnh kû luËt rÊt lín, ®Æc biÖt chØ chi bé míi cã, c¸c cÊp uû cÊp trªn kh¸c kh«ng ®−îc giao thÈm quyÒn nµy. CÊp uû ®¶ng vµ ng−êi ®øng ®Çu m¹nh lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay. Gi¸m s¸t c¸n bé l·nh ®¹o thùc chÊt lµ gi¸m s¸t quyÒn lùc, ®¶m b¶o cho quyÒn lùc ®−îc thùc thi ®óng h−íng, ng¨n ngõa sù tho¸i ho¸, biÕn chÊt cña c¸n bé. Kh«ng tiÕn hµnh gi¸m s¸t quyÒn lùc tÊt sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ l¹m dông quyÒn lùc, léng quyÒn, ®Æc quyÒn, ®Æc lîi.
Trong ®iÒu kiÖn cô thÓ hiÖn nay, cÇn nç lùc t×m tßi nghiªn cøu tæng kÕt ®Ó sím cã gi¶i ®¸p mét c¸ch râ rµng, cô thÓ, cã hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ®Þa vÞ vµ quyÒn lùc cña chñ thÓ gi¸m s¸t, néi dung träng ®iÓm cÇn tËp trung gi¸m s¸t, h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t néi bé §¶ng. Kinh nghiÖm gi¸m s¸t néi bé cña mét sè ®¶ng cÇm quyÒn trªn thÕ giíi hiÖn nay cho thÊy, cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn quy ®Þnh cô thÓ néi dung gi¸m s¸t vÒ vÊn ®Ò: tËp thÓ l·nh ®¹o vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm; th«ng b¸o hoÆc b¸o c¸o t×nh h×nh quan träng; b¸o c¸o c«ng viÖc, sù viÖc; xö l ý khiÕu kiÖn; ®i kiÓm tra, thÞ s¸t; chuyÖn trß vµ nh¾c nhë; gi¸m s¸t b»ng d− luËn; t×m hiÓu vµ chÊt vÊn; yªu cÇu vµ xö l ý b·i miÔn hoÆc thay thÕ... H×nh thµnh mét hÖ thèng gi¸m s¸t trong §¶ng võa bao gåm cÊp trªn gi¸m s¸t, võa bao gåm cÊp d−íi gi¸m s¸t vµ cßn bao gåm ®ång cÊp gi¸m s¸t.
C«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng tr−íc ®©y th−êng lµ c¸c n¬i ®Òu ®éc lËp t¸c chiÕn, ch−a h×nh thµnh mét chØnh thÓ h÷u c¬ cã trËt tù nghiªm ngÆt, ph©n c«ng hîp lý, phèi hîp nhÞp nhµng, cho nªn ®· ¶nh h−ëng ®Õn thµnh qu¶ gi¸m s¸t trong §¶ng.
§óc rót kinh nghiÖm gi¸m s¸t cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc trong nhiÒu n¨m, "§iÒu lÖ gi¸m s¸t trong §¶ng Céng s¶n Trung Quèc" ®−îc coi lµ ph¸p quy c¬ b¶n cña gi¸m s¸t trong §¶ng, ph©n biÖt vµ quy chÕ ho¸ c¸c ph−¬ng diÖn trong gi¸m s¸t trong néi bé §¶ng, tõng b−íc x©y dùng khu«n khæ cña c¬ chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng hiÖn nay, theo chóng t«i cÇn tËp trung lµm tèt mét sè c«ng viÖc sau: Mét lµ, cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ chøc tr¸ch cña chñ thÓ gi¸m s¸t trong
§¶ng.
20
Hai lµ, kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÕ ®é gi¸m s¸t cßn cÇn chó ý ®em ph¸p quy gi¸m s¸t trong §¶ng g¾n kÕt víi ph¸p quy ph¸p luËt cña Nhµ n−íc. Ba lµ, cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ b¶o ®¶m vµ xö lý gi¸m s¸t trong §¶ng. HiÖu qu¶ thùc sù gi¸m s¸t trong §¶ng ®−îc quyÕt ®Þnh bëi kh¶ n¨ng kiªn tr× thùc hiÖn, hoµn thiÖn chÕ ®é §¹i héi ®¹i biÓu vµ chÕ ®é d©n chñ trong §¶ng. Tr−íc m¾t, cÇn hoµn thiÖn h¬n mét b−íc chÕ ®é d©n chñ vÒ c¸c mÆt sau ®©y:
- Hoµn thiÖn nguyªn t¾c vµ h×nh thøc bÇu cö cña chÕ ®é bÇu cö trong §¶ng. CÇn nghiªm chØnh chÊp hµnh quy ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng, kh«ng ®−îc lÊy bæ nhiÖm hoÆc bæ nhiÖm biÕn t−íng ®Ó thay thÕ bÇu cö. §èi víi ng−êi l·nh ®¹o do bÇu cö bÇu ra th× ngoµi tr−êng hîp ®Æc biÖt, nãi chung kh«ng nªn tïy tiÖn trong nhiÖm kú ®iÒu ®éng ®i hoÆc uû nhiÖm lµm chøc vô kh¸c.
- KiÖn toµn chÕ ®é c«ng khai trong §¶ng, t¨ng c−êng sù trong s¸ng, minh b¹ch. C«ng khai cã vai trß quan träng trong vÊn ®Ò d©n chñ vµ lµ tiÒn ®Ò cña gi¸m s¸t. Kh«ng c«ng khai th× kh«ng cã gi¸m s¸t thùc sù.
- T¹o ra bÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ thuËn lîi ®Ó ph¸t huy quyÒn d©n chñ cña ®¶ng viªn, tÝch cùc t×m tßi con ®−êng vµ h×nh thøc b¶o ®¶m quyÒn d©n chñ cña tæ chøc ®¶ng c¸c cÊp vµ ®¶ng viªn. V× thÕ, cÇn khai th«ng vµ më réng c¸c kªnh d©n chñ trong §¶ng, ®Ó cho c¸c ý kiÕn, kiÕn nghÞ phª b×nh cña ®¶ng viªn ®−îc ph¶n ¸nh kÞp thêi vµ chuÈn x¸c. Trong sinh ho¹t ®¶ng cÇn ph¸t huy t¸c phong th¼ng th¾n, ch©n thµnh, lêi nãi ®i ®«i víi viÖc lµm, ñng hé vµ b¶o vÖ quyÒn ph¸t biÓu ý kiÕn cña ®¶ng viªn c¨n cø vµo §iÒu lÖ §¶ng vµ quy ®Þnh cña Quy chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng.
Bèn lµ, x©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t cña UBKT c¸c cÊp. N¨m lµ, ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ trong c«ng t¸c gi¸m s¸t §¶ng, ®Æc biÖt lµ gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®èi víi tæ chøc ®¶ng, ®¶ng viªn; kÕt hîp chÆt chÏ gi¸m s¸t trong §¶ng víi gi¸m s¸t cña Nhµ n−íc vµ gi¸m s¸t cña nh©n d©n; coi träng viÖc x©y dùng hÖ thèng ph¶n biÖn x· héi ®èi víi ho¹t ®éng l·nh ®¹o cña §¶ng
S¸u lµ, x©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t, chÕ ®é gi¸m s¸t cÇn qu¸n triÖt c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng ph¶i thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ vµ c¸c ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng t¸c gi¸m s¸t §¶ng.
B¶y lµ, x©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t, chÕ ®é gi¸m s¸t cÇn qu¸n triÖt yªu cÇu, nhiÖm vô ph¶i ®æi míi vµ t¨ng c−êng l·nh ®¹o, chØ ®¹o c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c cÊp uû ®¶ng.
3.3.3. Më réng d©n chñ trong §¶ng lµ c¬ së, ®iÒu kiÖn t¨ng c−êng gi¸m s¸t trong §¶ng
§Ó më réng d©n chñ trong §¶ng, hiÖn nay §¶ng vÉn chñ tr−¬ng nhÊn m¹nh ph¶i thùc hiÖn ®óng ®¾n nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trªn c¬ së thùc sù ph¸t huy d©n chñ réng r·i trong sinh ho¹t cña cÊp uû, tæ chøc ®¶ng, trong chi bé, nhÊt lµ ph¸t huy quyÒn vµ nghÜa vô cña ®¶ng viªn tham gia c«ng viÖc cña §¶ng, tù phª b×nh vµ phª b×nh. Më réng vµ ph¸t huy d©n chñ ph¶i thËt sù ®i ®«i víi gi÷ v÷ng kû c−¬ng, kû luËt, lµ thùc hiÖn viÖc bÇu cö cã sè d− ë c¸c cÊp; x©y dùng, bæ sung quy ®Þnh vÒ ®Ò b¹t, bæ nhiÖm, quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm
21
cña ng−êi ®øng ®Çu vµ quan hÖ gi÷a ng−êi ®øng ®Çu vµ tËp thÓ l·nh ®¹o; khen th−ëng, b¶o vÖ nh÷ng ng−êi d¸m ®Êu tranh, tè c¸o nh÷ng khuyÕt ®iÓm vµ sai ph¹m ngay trong tæ chøc cña m×nh; ®ång thêi ®Êu tranh, xö lý nh÷ng ng−êi lîi dông d©n chñ ®Ó cã hµnh vi vu c¸o, g©y rèi néi bé. D©n chñ trong §¶ng lµ b¶o ®¶m quyÒn ®−îc cung cÊp th«ng tin cña ®¶ng viªn, quyÒn ®−îc chÊt vÊn cÊp uû vµ c¸n bé l·nh ®¹o cña m×nh vÒ nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, vÒ c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý c¸c mÆt cña tæ chøc ®¶ng vµ c¬ quan cã liªn quan ®Õn tõng cÊp uû viªn vµ ph¶i ®−îc tr¶ lêi cña cÊp uû trong thêi h¹n quy ®Þnh.
Nh− vËy, vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng hiÖn nay nh− Héi nghÞ Trung −¬ng 9 (kho¸ IX) vµ Héi nghÞ Trung −¬ng 5 (kho¸ X) ®· yªu cÇu lµ ph¶i x©y dùng vµ thùc hiÖn tèt Quy chÕ d©n chñ trong §¶ng. Theo GS. §Æng Xu©n Kú - Chñ nhiÖm Ch−¬ng tr×nh KX.03 “ X©y dùng §¶ng trong ®iÒu kiÖn míi”, ch¾c ch¾n nh÷ng néi dung vÒ d©n chñ ®· ®−îc x¸c ®Þnh trong §iÒu lÖ §¶ng, trong c¸c quy ®Þnh ®· ®−îc ban hµnh tr−íc kia vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ë c¸c Héi nghÞ Trung −¬ng gÇn ®©y sÏ ph¶i ®−îc thÓ hiÖn trong b¶n quy chÕ nµy thµnh nh÷ng ®iÒu kho¶n cô thÓ. Tõ ®ã mäi ®¶ng viªn còng nh− mäi tæ chøc cña §¶ng, mäi cÊp uû tõ d−íi lªn trªn ®Òu thÊy râ ®−îc quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc thùc hiÖn d©n chñ trong §¶ng, ®ång thêi cã c¨n cø ®Ó thùc hiÖn gi¸m s¸t d©n chñ trong §¶ng. TÊt c¶ nh÷ng g× c¶n trë thùc hiÖn d©n chñ, vi ph¹m quyÒn d©n chñ cña ®¶ng viªn cÇn ph¶i ®−îc v¹ch râ vµ ph¶i cã h×nh thøc chÕ tµi cÇn thiÕt ®èi víi nh÷ng hµnh vi c¶n trë vµ vi ph¹m ®ã.
X©y dùng Quy chÕ d©n chñ trong §¶ng còng rÊt cÇn ph¶i tiÕn hµnh b»ng ph−¬ng ph¸p d©n chñ ®Ó thu hót ®−îc sù ®ãng gãp cña ®«ng ®¶o ®¶ng viªn vµ c¸c tæ chøc trong toµn §¶ng.
3.3.4. N©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña UBKT c¸c cÊp lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch
vµ lµ lùc l−îng nßng cèt cïng toµn §¶ng thùc hiÖn gi¸m s¸t trong §¶ng Vị thế của UBKT các cấp chính là do vị trí của cơ quan này trong hệ thống cơ quan của Đảng và uy tín, thế lực của nó tạo thành. Trong đó, vị trí của UBKT được ghi nhận rõ ràng trong Điều lệ Đảng với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm cụ thể và một cơ chế nhất định để hình thành nên cơ quan này.
Nh×n tæng qu¸t, hiÖn nay, UBKT lµ c¬ quan kiÓm tra chuyªn tr¸ch cña cÊp uû, cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t theo §iÒu 32 vµ tham m−u cho cÊp uû thùc hiÖn §iÒu 30 cña §iÒu lÖ §¶ng. Nh− vËy, UBKT cã vÞ thÕ ®Æc biÖt trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng. V.I. Lªnin ®· tõng nhÊn m¹nh vÞ thÕ cña Ban KiÓm tra (Uû ban KiÓm tra) vµ coi ban nµy lµ: “c¬ quan thùc sù ®¹i diÖn cho l−¬ng tri cña §¶ng vµ cña giai cÊp v« s¶n” (V.I. Lªnin: Toµn tËp, Nxb. TiÕn bé, M.1977, tËp 41, tr.467). §èi víi §¶ng ta, vÒ lý luËn, UBKT c¸c cÊp còng cã vÞ thÕ t−¬ng ®èi ®Æc biÖt. §ã lµ mét Ban §¶ng duy nhÊt ®−îc cÊp uû bÇu ra nh− Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th− hoÆc Th−êng trùc, Th−êng vô cÊp uû. §ång thêi, §iÒu lÖ §¶ng còng ®· dµnh hai ch−¬ng vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ kû luËt cña §¶ng (Ch−¬ng VII: c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng vµ UBKT c¸c cÊp; Ch−¬ng VIII: Khen th−ëng vµ kû luËt). Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, vÞ thÕ cña UBKT c¸c cÊp
22
ch−a ®−îc c¸c cÊp uû ®¶ng, ®¶ng viªn hiÓu vµ t«n träng; thËm chÝ cã n¬i, cã lóc cßn coi kh«ng ®−îc b»ng mét sè ban kh¸c cña §¶ng. ViÖc n©ng cao vÞ thÕ cña UBKT c¸c cÊp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó UBKT thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra cã chÊt l−îng, hiÖu qu¶ chø kh«ng ph¶i lµ ®Ò cao nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c kiÓm tra. V× vËy, muèn n©ng cao vÞ thÕ cña UBKT c¸c cÊp cÇn ph¶i: Thø nhÊt, c¸c tæ chøc ®¶ng, cÊp uû, ®¶ng viªn, vµ UBKT cÇn nhËn thøc vµ thùc hiÖn ®óng nh÷ng quy ®Þnh cña §¶ng vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t.
Thø ba, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đảng các cấp đối
Thứ tư, hoàn thiện thể chế, tổ chức, bộ máy UBKT thực sự khoa học,
với công tác giám sát và đặc biệt là xây dựng UBKT vững mạnh. phù hợp với yều cầu của tình hình mới.
Thứ năm, phối hợp tốt trong việc thực hiện các nhiệm vụ thuộc thẩm
Thứ sáu, phối hợp tốt giữa giám sát của UBKT với hoạt động giám sát
Thứ tám, đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất tương xứng với nhiệm vụ
quyền: kiểm tra – giám sát – thi hành kỷ luật. của Nhà nước, các đoàn thể chính trị, xã hội và giám sát của nhân dân. Thứ bảy, chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra chuyên nghiệp, có phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống trong sáng, đặc biệt là dũng khí đấu tranh cao. giúp UBKT hoàn thành nhiệm vụ.
3.3.5. §æi míi nhËn thøc, t¨ng c−êng gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng vµ c¸n bé l∙nh ®¹o chñ chèt cÊp trªn, nhÊt lµ cÊp Trung −¬ng nh»m nªu cao h¬n n÷a tÝnh g−¬ng mÉu, tiÒn phong
Nãi ®Õn sù g−¬ng mÉu cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn, tr−íc hÕt chóng ta ph¶i nãi ®Õn c¸n bé chñ chèt, cµng cÊp cao cµng quan träng, cã tÝnh quyÕt ®Þnh tíi thµnh c«ng cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng.
T¨ng c−êng gi¸m s¸t, kiªn quyÕt kh¾c phôc nh÷ng tiªu cùc trong §¶ng,
chèng nguy c¬ tho¸i ho¸, biÕn chÊt.
Nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn kh¸i qu¸t l¹i: §Æc biÖt coi träng gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng cÊp trªn, mµ cô thÓ lµ cÊp Trung −¬ng vµ ®èi víi c¸n bé lµ c¸n bé chñ chèt, nhÊt lµ c¸n bé chñ chèt cÊp Trung −¬ng. Theo chóng t«i, ®©y lµ ®iÓm nót cña mäi vÊn ®Ò, tÊt c¶ ph¶i b¾t ®Çu tõ ®©y: Ng−êi cã chøc vô cµng cao th× yªu cÇu vÒ sù g−¬ng mÉu cµng lín. ''Th−îng bÊt chÝnh, h¹ t¾c lo¹n'', cÊp chiÕn l−îc lµ cÊp cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù sèng cßn cña chÝnh b¶n th©n §¶ng ta; mét sù ®óng ®¾n hay sai lÇm tõ cÊp nµy, chø kh«ng ph¶i lµ tõ cÊp c¬ së, sÏ cã t¸c ®éng mang tÝnh quyÕt ®Þnh, lµm rung chuyÓn c¶ bé m¸y, chÊn ®éng c¶ chÕ ®é chÝnh trÞ - x· héi ®Êt n−íc. Chóng ta ®· thÊy, mét ®¶ng viªn cã thÓ suy tho¸i, biÕn chÊt ®¸nh mÊt b¶n chÊt §¶ng; ®iÒu nµy còng cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¶ mét ®¶ng nh− sù tan r· cña mét lo¹t §¶ng Céng s¶n ë Liªn X« vµ §«ng ©u trong hai thËp niªn cuèi cña thÕ kû XX. NÕu th−êng xuyªn chó träng t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng nh»m chèng tha ho¸, biÕn
23
chÊt néi bé th× ®iÒu Êy kh«ng thÓ x¶y ra. Ng−êi l·nh ®¹o chñ chèt vµ tËp thÓ l·nh ®¹o chñ chèt cÊp chiÕn l−îc cña §¶ng cã vai trß träng yÕu, quyÕt ®Þnh trong vÊn ®Ò nµy. Do ®ã, t¨ng c−êng gi¸m s¸t viÖc bè trÝ ®óng c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt c¸c cÊp, tr−íc nhÊt lµ cÊp chiÕn l−îc, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt cÊp chiÕn l−îc kiªn ®Þnh, v÷ng vµng, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, t©m huyÕt víi sù nghiÖp ®æi míi lu«n lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt, võa c¬ b¶n, võa l©u dµi cña c¸ch m¹ng n−íc ta.
Tr−íc m¾t, cÇn thùc hiÖn tèt Quy chÕ vÒ chÕ ®é kiÓm tra, gi¸m s¸t c«ng t¸c c¸n bé ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 58-Q§/TW ngµy 7-5-2007 cña Bé ChÝnh trÞ, thay thÕ cho Quy chÕ ban hµnh kÌm QuyÕt ®Þnh sè 53-Q§/TW ngµy 5-5-1999 cña Bé ChÝnh trÞ kho¸ VIII. Hai lµ, xem xÐt c¶ th− tè c¸o giÊu tªn, kh«ng ph©n biÖt gi÷a th− tè c¸o cã
ký tªn hay kh«ng ký tªn.
Ba lµ, tiÕp tôc qu¸n triÖt s©u s¾c ý kiÕn chØ ®¹o cña ®ång chÝ NguyÔn V¨n Chi, Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, BÝ th− Trung −¬ng §¶ng, Chñ nhiÖm UBKT Trung −¬ng: Ph¶i ®Æc biÖt coi träng tÝnh g−¬ng mÉu cña c¸n bé, ®¶ng viªn. Tr−íc hÕt lµ 181 ®ång chÝ Uû viªn Trung −¬ng trong nhiÖm kú §¹i héi X, ph¶i hÕt søc g−¬ng mÉu vÒ ®øc tÝnh liªm khiÕt cña ng−êi l·nh ®¹o, kh«ng tham nhòng, ®ång thêi kh«ng "ch¬i chung" víi bän tham nhòng, kh«ng "¨n chung" víi bän tham nhòng vµ còng "kh«ng ®i chung ®−êng" víi bän tham nhòng th× cuéc ®Êu tranh chèng tham nhòng nhÊt ®Þnh sÏ cã hiÖu qu¶ h¬n, tiÕn tíi ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi tham nhòng, l·ng phÝ. NÕu ng−êi ®øng ®Çu ®Ó ngµnh m×nh, ®Þa ph−¬ng, ®¬n vÞ m×nh phô tr¸ch x¶y ra tham nhòng th× nªn tù nguyÖn tõ chøc ngay, ®õng ®Ó d− luËn g©y ¸p lùc míi tõ chøc lµ qu¸ chËm vµ ph¶i bÞ c¸ch chøc, kh«ng chØ tõ chøc lµ xong…
3.3.6. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi¸m s¸t trong §¶ng vµ gi¸m s¸t ngoµi §¶ng
§Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ kÕt hîp tèt gi¸m s¸t trong §¶ng víi gi¸m s¸t ngoµi §¶ng, theo chóng t«i, tr−íc m¾t nªn ch¨ng tËp trung vµo mét sè néi dung, gi¶i ph¸p chÝnh sau ®©y:
Thø nhÊt, x©y dùng vµ thùc hiÖn tèt Quy chÕ gi¸m s¸t trong §¶ng. Thø hai, x©y dùng, thùc hiÖn tèt Quy chÕ phèi hîp gi÷a gi¸m s¸t cña tæ
chøc ®¶ng víi gi¸m s¸t cña nh©n d©n.
Thø ba, tæ chøc ®¶ng ph¶i lµ n¬i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c gi¸m s¸t néi bé §¶ng.
Thø t−: Ban hµnh c¬ chÕ nh©n d©n gi¸m s¸t ®¶ng viªn vµ tæ chøc ®¶ng 3.3.7. N©ng cao hiÖu qu¶ phèi hîp c«ng t¸c gi÷a uû ban kiÓm tra cña cÊp uû ®¶ng víi Thanh tra Nhµ n−íc cïng cÊp Mét lµ, qu¸n triÖt s©u s¾c vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp chÆt chÏ
trong c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra. Hai lµ, x¸c ®Þnh râ néi dung c«ng t¸c cÇn phèi hîp gi÷a UBKTvµ
thanh tra cïng cÊp, tËp trung vµo mét sè néi dung c«ng t¸c sau ®©y: - Phân định rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng cơ quan. - Phèi hîp trong viÖc kiÓm tra tæ chøc ®¶ng cÊp d−íi vµ ®¶ng viªn .
24
- Phèi hîp trong viÖc xem xÐt, kÕt luËn tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn vi
ph¹m kû luËt vµ xö lý kû luËt c¸n bé, ®¶ng viªn.
- Phèi hîp trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm tra cña cÊp uû cã liªn quan ®Õn viÖc chÊp hµnh chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc; kiÓm tra viÖc thùc hiÖn phßng ngõa vµ chèng tham nhòng, l·ng phÝ, quan liªu.
- Phèi hîp chØ ®¹o ho¹t ®éng cña UBKT vµ c¬ quan thanh tra cÊp d−íi vÒ ®µo t¹o, båi d−ìng nghiÖp vô vµ lu©n chuyÓn c¸n bé gi÷a c¬ quan kiÓm tra vµ c¬ quan thanh tra. Ba lµ, x¸c ®Þnh râ ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc phèi hîp, lµ UBKT vµ c¬
quan thanh tra cïng cÊp cÇn th−êng xuyªn phèi hîp b»ng c¸c h×nh thøc nh−: + Phèi hîp thùc hiÖn thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t trªn diÖn réng + Phèi hîp thùc hiÖn thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t theo chuyªn ®Ò + Tr−êng hîp Thanh tra Nhµ n−íc khi tiÕn hµnh thanh tra theo chøc
n¨ng, nhiÖm vô ..
+ Tr−êng hîp UBKT tiÕn hµnh kiÓm tra, gi¸m s¸t tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng
viªn khi cã dÊu hiÖu vi ph¹m...
+ Phối hợp giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp trong việc xây
dựng kế hoạch, chương trình giám sát hàng quý, hàng năm.
+ Thực hiện giao ban, thông tin kịp thời + Nâng cao chất lượng phối hợp giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng
cấp đối với nội dung báo cáo cấp uỷ cùng cấp và những kiến nghị cụ thể.
+ Đổi mới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ trong việc phối hợp công
tác giám sát giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp.
+ Tăng cường sự chỉ đạo của UBKT và cơ quan thanh tra cấp trên trong
việc phối hợp hoạt động giám sát của UBKT và cơ quan thanh tra cấp dưới.
+ Đẩy mạnh công tác sơ kết, tổng kết về việc thực hiện nhiệm vụ giám sát của UBKT và sự phối hợp giám sát giữa UBKT và cơ quan thanh tra cùng cấp. Bèn lµ: ViÖc phèi hîp c«ng t¸c gi÷a UBKT cña cÊp uû vµ Thanh tra
Nhµ n−íc cïng cÊp cÇn thùc hiÖn b»ng quy chÕ.
KẾT LUẬN
25
đường lối, không chệch hướng. Giám sát là một nhiệm vụ thường xuyên của UBKT các cấp. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh công tác giám sát là nhiệm vụ của toàn Đảng, một bộ phận quan trọng trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, là nhiệm vụ trực tiếp, thường xuyên của cấp uỷ các cấp. UBKT các cấp phải chủ động, năng động, sáng tạo, nâng cao ý thức, trách nhiệm và bản lĩnh trong thực hiện giám sát trong Đảng, phát huy truyền thống vẻ vang, xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra, giám sát tuyệt đối trung thành với Đảng, tận tụy với nhiệm vụ, trung thực, liêm khiết, đoàn kết, kỷ luật.
Từ việc đánh giá đúng thực trạng, vạch rõ nguyên nhân, rút bài học kinh nghiệm về công tác giám sát trong Đảng thời gian qua, Đề tài xác lập hệ quan điểm cơ bản và định hướng chỉ đạo tăng cường giám sát trong Đảng giai đoạn hiện nay; đề ra hệ thống giải pháp chủ yếu tăng cường công tác giám sát trong Đảng từ nay đến năm 2020. Những giải pháp đó có ý nghĩa hết sức to lớn, vừa có tính cấp bách, vừa có tính lâu dài nhằm tăng cường công tác giám sát, giữ gìn sự trong sạch của Đảng và hệ thống chính trị, góp phần quan trọng nâng cao vai trò lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng trong những thập niên đầu của thế kỷ XXI, đưa nước ta vững bước tiến lên trên con đường đã chọn trong nhịp bước khẩn trương cùng thời đại.
26
S¶n phÈm nghiªn cøu ®Ò tµi
a) Biªn so¹n bµi gi¶ng: 03 (Bµi gi¶ng cã chñ ®Ò: “C«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña §¶ng trong thêi kú míi” do TS. §Æng §×nh Phó, Chñ nhiÖm ®Ò tµi so¹n vµ gi¶ng c¸c líp cao cÊp lý luËn chÝnh trÞ, cö nh©n chÝnh trÞ chuyªn ngµnh KiÓm tra, cao häc chuyªn ngµnh X©y dùng §¶ng).
b) LuËn v¨n th¹c sÜ : 02 - Lª Minh S¬n, (2007), “C«ng t¸c gi¸m s¸t cña Uû ban KiÓm tra TØnh uû B×nh §Þnh giai ®o¹n hiÖn nay”, ng−êi h−íng dÉn khoa häc lµ TS. §Æng §×nh Phó.
- Lª ThÞ Ng©n, (2007), “ChÊt l−îng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña uû ban kiÓm tra c¸c huyÖn, thÞ uû ë tØnh Kon Tum giai ®o¹n hiÖn nay”, ng−êi h−íng dÉn khoa häc lµ TS §Æng §×nh Phó.
c) LuËn v¨n cö nh©n : 01 - D−¬ng ThÞ Mai, (2007), “C«ng t¸c gi¸m s¸t cña ñy ban KiÓm tra KiÓm tra TØnh uû NghÖ An giai ®o¹n hiÖn nay”, ng−êi h−íng dÉn khoa häc lµ TS. §Æng §×nh Phó.
d) Bµi b¸o, t¹p chÝ: 08
1. TrÇn Duy H−ng (2006), "T¨ng c−êng gi¸m s¸t ®¶ng viªn gi÷ chøc vô trong §¶ng, chÝnh quyÒn hiÖn nay", T¹p chÝ KiÓm tra, (1), tr.29-31. 2. TrÇn Duy H−ng (2006), "MÊy gi¶i ph¸p vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (5), tr.27-29.
3. TrÇn ThÞ HiÒn (2007), "Nh÷ng vÊn ®Ò rót ra tõ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t cña TØnh uû Qu¶ng Ng·i", T¹p chÝ KiÓm tra, (5).
4. Vò Ngäc L©n (2007), "KÕt hîp gi¸m s¸t trong §¶ng víi gi¸m s¸t cña nh©n d©n", T¹p chÝ KiÓm tra, (3), tr.7-8.
5. Lª Minh S¬n (6/9/2007), "TØnh uû B×nh §Þnh t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m s¸t", B¸o §iÖn tö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
6. Cao V¨n Thèng (2007), "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t trong §¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (1), tr.18-19, 14. 7. T« Quang Thu (2007), "Mét sè vÊn ®Ò rót ra qua thùc hiÖn gi¸m s¸t tµi chÝnh §¶ng", T¹p chÝ KiÓm tra, (7), tr.11-13.
8. Hà Quốc Trị (2007), “ Kinh nghiÖm rót ra tõ c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¸c tæ chøc ®¶ng thêi gian qua”, T¹p chÝ Thanh tra, (11), tr.36-38.
27
