Báo cáo tổng kết đề tài cấp bộ: Nghiên cứu và triển khai mạng thông tin KH&CN tại Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia nhằm phục vụ doanh nghiệp nhỏ và vừa

bé khoa häc vµ c«ng nghÖ

--------------

b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi cÊp bé

nghiªn cøu vµ triÓn khai m¹ng th«ng tin KH&CN

t¹i trung t©m th«ng tin KH&CN quèc gia

nh»m phôc vô doanh nghiÖp nhá vµ võa

C¬ quan chñ tr×: Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. T¹ B¸ H−ng

6469

22/8/2007

Hµ Néi - 2007

bé khoa häc vµ c«ng nghÖ

-----------------

b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi cÊp bé

nghiªn cøu vµ triÓn khai m¹ng th«ng tin KH&CN

t¹i trung t©m th«ng tin KH&CN quèc gia

nh»m phôc vô doanh nghiÖp nhá vµ võa

C¬ quan chñ tr×: Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. T¹ B¸ B¸ H−ng

C¸n bé phèi hîp:

TS. §µo ThÞ Quy TS. §ç T−êng V©n Ths. Phan Huy QuÕ Ths. Lª ThÞ Kh¸nh V©n (Th− ký ®Ò tµi) Ths. TrÇn §øc Ph−¬ng Ths. TrÇn ViÖt TiÕn KS. Khæng Duy Quý NguyÔn B×nh Nguyªn

Hµ Néi - 2007

MôC LôC

Trang

Néi dung

Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi 3. Môc tiªu vµ néi dung nghiªn cøu 4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 5. C¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 6. Dù kiÕn c¸i míi vÒ mÆt khoa häc vµ gi¸ trÞ cña ®Ò tµi 7. CÊu tróc cña B¸o c¸o

6 6 7 8 9 9 10 10

Ch−¬ng I: thùc tr¹ng, Vai trß cña DNN&V vµ chÝnh s¸ch

cña nhµ n−íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNN&V

I. Thùc tr¹ng cña DNN&V

II. Vai trß cña DNN&V trong ph¸t triÓn kinh tÕ- x∙ héi

III. Kinh nghiÖm KHUYÕN KHÝCH ph¸t triÓn DNN&V cña mét sè

n−íc trªn thÕ giíi

IV. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNN&V CñA vIÖT

nAM

CH¦¥NG II: thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng th«ng tin, nhu cÇu

th«ng tin cña DNN&V vµ Ph−¬ng thøc cung cÊp th«ng

tin cho DNN&V I. ho¹t ®éng th«ng tin cña dnn&v

1. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong DNN&V 2. H×nh thøc ho¹t ®éng th«ng tin trong DNN&V 44

II. nhu cÇu th«ng tin cña DNN&V

3. Mèi quan hÖ th«ng tin gi÷a c¸c bé phËn bªn trong vµ bªn ngoµi cña DNN&V

1. Th«ng tin c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ 47

2. Th«ng tin vÒ tiªu chuÈn , đo l−êng vµ chÊt l−îng 55

3. Th«ng tin vÒ Së h÷u trÝ tuÖ 58

4. Thông tin về cơ chế, chính sách, văn bản luật pháp và các chương trình hỗ trợ 5. Th«ng tin vÒ thÞ tr−êng, gi¸ c¶ 67

6. Thông tin về tư vấn và dịch vụ KH&CN 68

III. tHùC TR¹NG ho¹t ®éng th«ng tin KH&CN vµ kh¶ n¨ng

7. Nhu cầu về đào tạo 71

®¸p øng th«ng tin cho DNN&V 1. Tầm quan trọng của hoạt động thông tin KH&CN trong DNN&V

2. Công tác thông tin KH&CN phục vụ DNN&V ở Việt Nam 76

3. Nguồn tin KH&CN và các sản phẩm dịch vụ 77

4. Thùc tr¹ng vÒ hç trî, t− vÊn vµ cung cÊp th«ng tin cho DNN&V. 81

IV. HO¹t ®éng th«ng tin vµ c¸c ph−¬ng thøc cung cÊp th«ng tin cho DNN&V trªn thÕ giíi. 1. Nội dung thông tin của một số mạng phục vụ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên thế giới. 2. Phương thức cung cấp thông tin của các mạng phục vụ DNN&V trên thế giới

Ch−¬ng III: c¸c gi¶i ph¸p triÓn khai M¹ng th«ng tin

96 101

103

KH&CN phôc vô DNN&V I. néi dung, s¶n phÈm vµ dÞch vô th«ng tin vµ c¸c ph−¬ng thøc cung cÊp th«ng tin cho DNN&V 1. Nội dung chính của Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V 2. Sản phẩm và dịch vụ của Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V 3. Phương thức cung cấp thông tin KH&CN cho DNN&V

ii. GI¶I PH¸P Kü THUËT THIÕT KÕ HÖ THèNG M¹NG TH¤NG TIN

KH&CN PHôC Vô DNN&V

105

KH&CN PHôC Vô DNN&V 1. Hệ quản trị nội dung (content Management system, CMS)

106

2. Lựa chọn công nghệ: nguồn đóng hay nguồn mở 112

III. M« h×nh M¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô DNN&V

3. Đề xuất cấu trúc hệ thống 129

134

1. Module dµnh cho ng−êi qu¶n trÞ d÷ liÖu 136

2. Module dµnh cho ng−êi sö dông lµ DNN&V 140

3. Module dµnh cho ng−êi qu¶n trÞ hÖ thèng 142

4. Module x¸c thùc 143

5. Module th−¬ng m¹i ®iÖn tö 143

6. S¬ ®å chøc n¨ng hÖ thèng M¹ng 144

146

7. M« t¶ vËn hµnh hÖ thèng M¹ng KÕt luËn 148

tµi liÖu tham kh¶o 150

C¸c ch÷ viÕt t¾t 155

C¸c phô lôc 157

Lêi nãi ®Çu

1- TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ ®Êt n−íc, viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®· lµm gia t¨ng sè l−îng c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch nhanh chãng. HiÖn nay cã kho¶ng 250.000 doanh nghiÖp trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c DNN&V, chiÕm 96% tæng sè doanh nghiÖp. Thùc tiÔn cña 20 n¨m ®æi míi ®· chøng tá: ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ DNN&V lµ ®éng lùc t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ; lµ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt vµ huy ®éng tèi ®a, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña x· héi, lµ ph−¬ng thøc thùc hiÖn d©n chñ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ, huy ®éng søc m¹nh tæng hîp ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX ®· chØ râ: "KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp víi nhiÒu quy m«, nhiÒu tr×nh ®é, chó träng c¸c DNN&V...". Nghị quyết §¹i héi X của Đảng còng ®· chØ râ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña khoa häc vµ c«ng nghÖ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp: “Khoa häc c«ng nghÖ tËp trung vµo ®¸p øng yªu cÇu n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, b¶o vÖ m«i tr−êng vµ b¶o ®¶m an ninh quèc phßng”. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i gãp phÇn “§Èy m¹nh ®æi míi c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt, kinh doanh vµ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c, thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ so víi c¸c n−íc tiªn tiÕn trong khu vùc”. §Ò ¸n ph¸t triÓn thÞ tr−êng c«ng nghÖ ®−îc phª duyÖt t¹i QuyÕt ®Þnh sè 214/2005/Q§-TTg ®· nhÊn m¹nh viÖc cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc l¹i c¸c tæ chøc dÞch vô th«ng tin KH&CN theo h−íng thÞ tr−êng, t¨ng c−êng cung cÊp th«ng tin c«ng nghÖ cho c¸c doanh nghiÖp. §Ó cô thÓ ho¸ chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§-CP vÒ trî gióp ph¸t triÓn DNN&V mét c¸ch toµn diÖn trong ®ã cã chÝnh s¸ch: "khuyÕn khÝch cung cÊp th«ng tin, t− vÊn trî gióp c¸c DNN&V ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho DNN&V ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, hiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm hµng ho¸, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng, thóc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ...". Nh÷ng n¨m qua, Trung t©m Th«ng tin KH&CN Quèc gia víi vai trß lµ trung t©m kÕt m¹ng l−íi c¸c tæ chøc dÞch vô th«ng tin KH&CN cña c¶ n−íc, ®−îc giao

Liªn quan ®Õn chñ ®Ò cña §Ò tµi ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu trong vµ

nhiÖm vô triÓn khai c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn chuyÓn giao c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµo s¶n xuÊt, liªn kÕt c¸c nhµ qu¶n lý, nhµ khoa häc vµ nhµ s¶n xuÊt kinh doanh th«ng qua c¸c kú Techmart còng nh− triÓn khai Techmart ¶o ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tÝch nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, ®Ó n©ng cao h¬n n÷a chÊt l−îng, hiÖu qu¶ c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô th«ng tin KH&CN ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña DNN&V, viÖc triÓn khai ®Ò tµi "Nghiªn cøu vµ triÓn khai M¹ng th«ng tin KH&CN t¹i Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia nh»m phôc vô c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa" cã ý nghÜa thêi sù vµ bøc b¸ch. 2- T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi: ngoµi n−íc, cô thÓ: Trong n−íc:

§Ò ¸n cÊp c¬ së cña Trung t©m Th«ng tin KH&CN Quèc gia "T¹o lËp thÞ tr−êng th«ng tin c«ng nghÖ ë ViÖt Nam" ®· ®−îc thùc hiÖn n¨m 1996 do kü s− NguyÔn L©n Bµng lµm chñ nhiÖm. T¸c gi¶ ®· ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng c«ng nghÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam; X¸c ®Þnh c¸c nhãm kh¸ch hµng s¶n phÈm vµ dÞch vô th«ng tin chuyÓn giao c«ng nghÖ; §Ò xuÊt c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô th«ng tin chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt c¸c DNN&V. C¸c ®Ò xuÊt cña §Ò ¸n ®· ®−îc Trung t©m Th«ng tin KH&CN Quèc gia xem xÐt vµ ¸p dông trong viÖc h×nh thµnh vµ triÓn khai mét sè s¶n phÈm vµ dÞch vô th«ng tin c«ng nghÖ cô thÓ, nh− x©y dùng CSDL c«ng nghÖ chµo b¸n vµ c«ng nghÖ t×m mua; triÓn khai mét sè giao dÞch hç trî chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c ®èi t¸c trong n−íc vµ n−íc ngoµi. §Ò ¸n x©y dùng m¹ng th«ng tin c«ng nghÖ, tuy ®· ®−îc c¸c t¸c gi¶ ®Ò xuÊt kh¸ chi tiÕt vµ thuyÕt phôc, song do ®iÒu kiÖn cña Trung t©m ch−a héi ®ñ, còng nh− ch−a cã sù thóc b¸ch tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp nªn m¹ng th«ng tin c«ng nghÖ ch−a ®−îc thiÕt lËp. Tuy nhiªn, nh÷ng ý t−ëng vµ ®Ò xuÊt cña §Ò ¸n rÊt cã gi¸ trÞ tham kh¶o ®èi víi viÖc nghiªn cøu c¸c néi dung thuéc ®Ò tµi nµy.

§Ò tµi cÊp c¬ së: " Nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ phôc vô th«ng tin cho doanh nghiÖp ", n¨m 2002 do Ths. Hoµng Kim Dung chñ tr×. Víi c¸ch tiÕp cËn qu¶n lý chÊt l−îng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, t¸c gi¶ ®i s©u ph©n tÝch vai trß cña c¸c th«ng tin c«ng nghÖ ®èi víi viÖc thiÕt kÕ, lËp kÕ ho¹ch kinh doanh c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp vµ nh÷ng ®Ò xuÊt c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô th«ng tin phôc vô doanh nghiÖp.

NhiÒu Sµn th−¬ng m¹i ®iÖn tö trong n−íc nh−: www.vnemart.net, www. megabuy.com.vn, www.vibforum.com.vn, www.SMEnet.com.vn,... ®· ®−îc triÓn khai vµ b−íc ®Çu ®· cung cÊp nhiÒu th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt cho doanh nghiÖp.

th«ng tin c«ng nghÖ phôc vô DNN&V cña Th−îng H¶i

tr−êng c«ng nghÖ cña B¾c Kinh, Trung Quèc tin thÞ

Nh−ng ®ã míi chØ lµ c¸c m¹ng chuyªn biÖt, ch−a cã m¹ng nµo trong n−íc cung cÊp th«ng tin tæng hîp tõ th−¬ng m¹i, thÞ tr−êng ®Õn c¸c th«ng tin KH&CN hoÆc chuyªn cung cÊp th«ng tin KH&CN cho c¸c DNN&V ë n−íc ta. N−íc ngoµi: Cã nhiÒu dù ¸n thiÕt lËp M¹ng th«ng tin ®Çu t− vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ trªn Internet. Cô thÓ: - M¹ng Technology Market phôc vô DNN&V cña Trung t©m chuyÓn giao c«ng nghÖ Ch©u ¸ - Th¸i b×nh D−¬ng víi ®Þa chØ: http://www. Technology4SMEs.com - M¹ng http://www.Technology4SMEs.com.cn - M¹ng th«ng tin c«ng nghÖ cña Trung t©m chuyÓn giao c«ng nghÖ Hµn Quèc víi ®Þa chØ: http://www.kttc.com.kr. - M¹ng th«ng (http://sinotechmart.com.cn) - M¹ng th«ng tin giao dÞch vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cña Th−îng H¶i, Trung Quèc. http://www.stte.sh.cn. Ngoµi ra, cßn nhiÒu Sµn th−¬ng m¹i ®iÖn tö cña n−íc ngoµi nh−: www. alibaba.com, www.worldtradeB2B.com.... ®· cung cÊp th«ng tin h÷u Ých, cÇn thiÕt cho doanh nghiÖp. Nh− vËy, c¸c ®Ò tµi, dù ¸n trong n−íc vµ c¸c m¹ng th«ng tin h÷u quan cña n−íc ngoµi ®Òu cè g¾ng t¹o ra nh÷ng h×nh thøc thÝch hîp, hiÖu qu¶ trong viÖc cung cÊp th«ng tin cho DNN&V vµ ®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh nh−: c¸c m¹ng ®ã ®· trë thµnh ®Þa chØ t×m kiÕm th«ng tin chuyªn ngµnh quen thuéc cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ cã nhu cÇu.

3- Môc tiªu vµ néi dung nghiªn cøu: Môc tiªu ph¸t triÓn cña §Ò tµi lµ x©y dùng M¹ng th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn c¬ së ph¸t triÓn n¨ng lùc cña Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia trong viÖc ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña DNN&V vÒ th«ng tin KH&CN phôc vô qu¸ tr×nh ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ hµng ho¸.

§Ò tµi nh»m gi¶i quyÕt c¸c môc tiªu cô thÓ nh− sau:

§Ó ®¹t môc tiªu trªn, ®Ò tµi ®· gi¶i quyÕt mét sè néi dung sau:

- N¾m b¾t vµ lµm râ c¸c nhu cÇu cña DNN&V vÒ th«ng tin KH&CN vµ c¸c th«ng tin h÷u quan cÇn ®¸p øng; - ThiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô th«ng tin KH&CN hç trî ®¾c lùc cho c¸c DNN&V; - §Ò xuÊt m« h×nh M¹ng Th«ng tin KH&CN phôc vô c¸c DNN&V t¹i Trung t©m Th«ng tin KH&CN Quèc gia; - TriÓn khai ch¹y thö m« h×nh ®Ó cã thÓ vËn hµnh. - §iÒu tra kh¶o s¸t nhu cÇu th«ng tin vÒ ®æi míi, chuyÓn giao c«ng nghÖ, dÞch vô, t− vÊn KH&CN, th«ng tin th−¬ng m¹i cña c¸c DNN&V; - Lµm râ quy m« vµ vai trß cña DNN&V trong nÒn kinh tÕ cña n−íc ta hiÖn nay; - Nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch hç trî DNN&V vÒ mÆt th«ng tin cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi; - Nghiªn cøu nhu cÇu th«ng tin KH&CN cña DNN&V vµ c¸c h×nh thøc ®¸p øng th«ng tin cho c¸c DNN&V hiÖn nay ë n−íc ta; - Nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt néi dung, s¶n phÈm, dÞch vô vµ h×nh thøc cung cÊp th«ng tin KH&CN phôc vô DNN&V. - Nghiªn cøu vµ thiÕt kÕ m« h×nh m¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô c¸c DNN&V trªn c¬ së ph¸t huy n¨ng lùc hiÖn cã t¹i Trung t©m Th«ng tin KH&CN Quèc gia. 4- §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: §èi t−îng nghiªn cøu: - C¸c DNN&V víi nhu cÇu th«ng tin cÇn ®¸p øng; - Néi dung, s¶n phÈm, dÞch vô th«ng tin vµ ph−¬ng thøc phôc vô th«ng tin cho DNN&V; - C¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ cho m¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô DNN&V. Ph¹m vi nghiªn cøu: Nhãm nghiªn cøu kh¶o s¸t c¸c DNN&V cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt c¸c DNN&V ë c¸c tØnh phÝa B¾c kÕt hîp kh¶o s¸t kinh nghiÖm cña mét sè n−íc trong lÜnh vùc phôc vô th«ng tin cho c¸c DNN&V. 5- C¬ së lý luËn và ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: - Nghiªn cøu tµi liÖu; - Sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra x· héi häc th«ng dông nh− pháng vÊn trùc tiÕp, phiÕu ®iÒu tra (An ket); - Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia

- ThiÕt kÕ, thö nghiÖm. 6- Dù kiÕn c¸i míi vÒ mÆt khoa häc vµ gi¸ trÞ thùc tiÔn cña ®Ò tµi: - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vai trß cña DNN&V, thùc tr¹ng tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ nhu cÇu th«ng tin KH&CN cña DNN&V, tõ ®ã chØ râ ®−îc nh÷ng m©u thuÉn, tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt trong viÖc ®¸p øng th«ng tin KH&CN ®Ó ®æi míi qu¶n lý, ®æi míi c«ng nghÖ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña DNN&V trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ gia nhËp WTO. - §Ò xuÊt ®−îc c¸c néi dung, s¶n phÈm, dÞch vô vµ ph−¬ng thøc ®¸p øng th«ng tin mét c¸ch hiÖu qu¶ cho DNN&V trªn c¬ së hoµn thiÖn vµ ph¸t huy c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô còng nh− c¬ së vËt chÊt-kü thuËt hiÖn cã t¹i Trung t©m Th«ng tin KH&CN Quèc gia; - §Ò xuÊt x©y dùng vµ triÓn khai M¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô c¸c DNN&V trªn Cæng th«ng tin KH&CN ViÖt Nam (VISTA) nh»m ®¸p øng hiÖu qu¶ nhu cÇu tin cña c¸c DNN&V ë n−íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay, phï hîp víi xu thÕ chung cña c¸c n−íc trong khu vùc vµ thÕ giíi. 7- CÊu tróc cña B¸o c¸o: Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ c¸c phô lôc... néi dung B¸o c¸o tæng kÕt cña §Ò tµi ®−îc tr×nh bµy trong 3 ch−¬ng: Ch−¬ng I: thùc tr¹ng, Vai trß cña DNN&V vµ chÝnh s¸ch cña nhµ

n−íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNN&V

Ch−¬ng II: thùc tr¹ng ho¹t ®éng th«ng tin, nhu cÇu th«ng tin

cña DNN&V vµ Ph−¬ng thøc cung cÊp th«ng tin cho DNN&V

Ch−¬ng III: c¸c gi¶i ph¸p triÓn khai M¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô

DNN&V t¹i Trung t©m th«ng tin KH&CN Quèc gia.

Ch−¬ng I

thùc tr¹ng, Vai trß cña DNN&V vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ

n−íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn dnn&v

I. THỰC TRẠNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1. Khái niệm DNN&V Hiện có rất nhiều nhiều khái niệm khác nhau về doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNN&V). Các nhà nghiên cứu có thể thống kê được 40 định nghĩa khác nhau về DNN&V. Các nước khác nhau có các định nghĩa khác nhau về DNN&V. Mặc dù có nhiều định nghĩa khác nhau, song nhìn chung, việc xác định DNN&V của một nước thường được xem xét trong khuôn khổ phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế gắn với những đặc điểm khác nhau về tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất (trình độ của người lao động, trình độ trang bị kỹ thuật, tình hình giải quyết việc làm) và các quan hệ sản xuất tồn tại trong nền kinh tế của nước đó. Như vậy, về nội hàm khái niệm, việc xác định DNN&V không mang tính bất biến mà thay đổi theo mức độ phát triển của doanh nghiệp nói riêng và theo trình độ phát triển kinh tế của một nước nói chung. Bên cạnh đó, việc xác định DNN&V còn tuỳ thuộc vào mục đích của Chính phủ trong mối quan hệ xác lập cơ chế chính sách để hỗ trợ các DNN&V. Nhìn chung, các định nghĩa về DNN&V đều dựa trên tính chất kinh tế - kỹ thuật của ngành và theo một số tiêu chí chủ yếu sau đây:

- Tổng vốn đầu tư được huy động vào sản xuất kinh doanh; - Giá trị tài sản cố định; - Số lao động được sử dụng thường xuyên; - Giá trị bằng tiền của sản phẩm hoặc dịch vụ thực hiện; - Lợi nhuận doanh nghiệp; - Vốn bình quân trên một lao động;...

Có thể khái quát thành 3 nhóm quan niệm như sau: - Nhóm quan niệm thứ nhất cho rằng: tiêu chí đánh giá xếp loại DNN&V phải gắn với đặc điểm kinh tế-kỹ thuật của từng ngành và phải tính đến số lượng vốn và lao động được thu hút vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Các nước theo quan niệm này gồm: Nhật Bản, Malaysia, Thái Lan... Cụ thể, ở Nhật Bản, Bộ luật cơ bản về DNN&V quy định các DNN&V trong các ngành công nghiệp chế biến và khai thác gồm những doanh nghiệp thu hút dưới 300 lao động với số vốn kinh doanh là

10 triệu Yên (tương đương 1 triệu USD); ở Malaysia, DNN&V được coi là doanh nghiệp có vốn cố định nhỏ hơn 500.000 Ringit (khoảng 150.000 USD) và số công nhân dưới 50 người. - Nhóm quan niệm thứ hai cho rằng: ngoài việc xét đến các đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của ngành, việc xếp loại DNN&V cần tính đến các yếu tố như vốn sản xuất kinh doanh, số lao động được thu hút và doanh thu. Ở Đài Loan, các doanh nghiệp trong ngành chế tạo, khai thác và xây dựng có tổng tài sản không vượt quá 1.200.000 Đài tệ và thu hút dưới 50 lao động được coi là DNN&V. - Nhóm quan niệm thứ ba cho rằng: việc phân loại DNN&V phải căn cứ vào ngành nghề kinh doanh và số lượng lao động. Theo quan niệm này, ngoài tính đặc thù của ngành kinh tế kỹ thuật, chỉ căn cứ thêm một tiêu chí là số lao động đang làm việc trong doanh nghiệp. Các nước thuộc liên minh Châu Âu, Hàn Quốc, Hồng Kông... theo quan niệm này. Ở phần lớn các nước khác trong liên minh Châu Âu. Các doanh nghiệp có dưới 9 công nhân làm thuê thì được coi là doanh nghiệp siêu nhỏ, có 10 đến 99 công nhân được coi là doanh nghiệp nhỏ, có từ 100 đến 449 công nhân được coi là doanh nghiệp vừa, có trên 500 công nhân được coi là doanh nghiệp lớn; riêng ở Cộng hoà Liên bang Đức, các doanh nghiệp có dưới 9 công nhân làm thuê thì được coi là doanh nghiệp nhỏ, có đến 499 công nhân được coi là doanh nghiệp vừa và trên 500 công nhân được coi là doanh nghiệp lớn. Ở Hàn Quốc và Hồng Kông, các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp sử dụng từ 200 đến dưới 1.000 lao động thì được coi là doanh nghiệp vừa; dưới 200 lao động là doanh nghiệp nhỏ. Ở nước ta, trình độ phát triển kinh tế chưa cao, nguồn nhân lực lại dồi dào nên việc sử dụng tiêu chí số lao động có ý nghĩa quan trọng. Tuy nhiên, thực tế từng ngành, từng địa phương xác định DNN&V theo các tiêu chí khác nhau. Theo Ngân hàng Công thương Việt Nam, DNN&V là những doanh nghiệp có số lao động thường xuyên dưới 500 người, giá trị tài sản cố định dưới 10 tỷ đồng, vốn lưu động dưới 8 tỷ đồng và doanh thu dưới 20 tỷ đồng/năm. Công ty tư vấn và phát triển công nghệ (ECO), một đơn vị có kinh nghiệm trong lĩnh vực đào tạo, tư vấn cho DNN&V từ nhiều năm nay, cho rằng: doanh nghiệp nhỏ là doanh nghiệp có vốn dưới 1 tỷ đồng và số công nhân dưới 100 người; doanh nghiệp có 1-10 tỷ đồng và 100-300 lao động là doanh nghiệp có quy mô vừa. Tất nhiên, tiêu chuẩn phân định DNN&V phụ thuộc rất nhiều vào trình độ kỹ thuật và công nghệ của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có trang thiết bị càng hiện đại, số công nhân càng ít.

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh (VCCI), đã phân định: Trong ngành công nghiệp, doanh nghiệp có quy mô vừa có vốn 5-10 tỷ đồng và số công nhân 200-500 người, doanh nghiệp quy mô nhỏ có vốn dưới 5 tỷ đồng và số công nhân dưới 200 người. Trong ngành thương mại - dịch vụ, doanh nghiệp quy mô vừa có vốn 5-10 tỷ đồng và có 50-100 lao động, doanh nghiệp nhỏ có vốn ít hơn 5 tỷ đồng và số lao động dưới 50 người. Trung tâm phát triển Ngoại thương và Đầu tư (FTDC) (nay là Trung tâm xúc tiến thương mại và đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh - ITPC): Căn cứ vào dự án của Liên Hiệp Quốc nghiên cứu về DNN&V ở Việt Nam, theo cách xác định của dự án này, doanh nghiệp nhỏ là những doanh nghiệp có quy mô vốn dưới 1 tỷ đồng và số công nhân dưới 30 người; doanh nghiệp vừa có vốn 1-4 tỷ đồng và số công nhân dưới 200 người. Nhìn chung, các khái niệm DNN&V còn rất khác nhau, nhưng có điểm chung là cùng sử dụng các tiêu chí chủ yếu như vốn và số lao động. Từ thực tiễn của các nước trên thế giới, đặc biệt là các nước Châu Á, và qua điều tra, khảo sát và nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển hàng ngàn doanh nghiệp ở nước ta trong những năm qua, ngày 23/11/2001, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 90/2001/NĐ-CP về trợ giúp phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa; trong đó doanh nghiệp nhỏ và vừa được định nghĩa như sau: "Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ sở sản xuất, kinh doanh độc lập đã đăng ký kinh doanh theo pháp luật hiện hành, có vốn đăng ký không quá 10 tỷ đồng hoặc số lao động trung bình hằng năm không quá 300 người". Định nghĩa này thống nhất tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa trong giai đoạn hiện nay. Trong quá trình thực hiện các Bộ, ngành và địa phương căn cứ và tình hình kinh tế - xã hội cụ thể mà áp dụng đồng thời cả hai chỉ tiêu vốn và lao động hoặc một trong hai tiêu chỉ tiêu này. Về loại hình doanh nghiệp, DNN&V bao gồm các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa được thành lập và đăng ký theo Luật Doanh nghiệp Nhà nước, hoặc Luật Hợp tác xã, hoặc Luật Doanh nghiệp và các hộ kinh doanh cá thể đăng ký theo Nghị định số 02/2000/NĐ-CP ngày 03/02/2002 của Chính phủ về Đăng ký kinh doanh. Theo số liệu điều tra 41.102 doanh nghiệp tại 30 tỉnh, thành phía Bắc do Cục phát triển DNN&V tiến hành nhằm tìm hiểu và đánh giá thực trạng DNN&V, số doanh nghiệp chia theo quy mô lao động chiếm tỷ lệ phần trăm cụ thể như sau: - 14.060 DN có dưới 10 lao động, chiếm 34,21%. - 13.762 DN có từ dưới 50 lao động, chiếm 33,48%.

Nếu căn cứ vào quy mô lao động theo như Nghị định số 90/2001/NĐ-CP của

- 2.289 DN có từ 50 đến dưới 100 lao động, chiếm 5,5%. - 1.222 DN có từ 100 đến dưới 200 lao động, chiếm 2,97%. - 424 DN có từ 200 đến 300 lao động, chiếm 1,03%. - 673 DN có trên 300 lao động, chiếm 1,64%. - 8.672 không kê khai, chiếm 21,10% Chính phủ thì chỉ có 1,64% số doanh nghiệp là doanh nghiệp lớn (có từ 300 lao

động trở lên), còn lại tới 98,36% là DNN&V, thậm chí là DN rất nhỏ.

Cũng theo số liệu điều tra nói trên, số doanh nghiệp chia theo theo quy mô

vốn có tỷ lệ như sau: - 18.919 DN có mức vốn dưới 1 tỷ đồng VN, chiếm 46,03 %. - 10.328 DN có mức vốn từ 1 đến dưới 2 tỷ đồng VN, chiếm 25,13 %. - 6.459 DN có mức vốn từ 2 đến dưới 5 tỷ đồng VN, chiếm 15,71 %. - 2.287 DN có mức vốn từ 5 đến dưới 10 tỷ đồng VN, chiếm 5,56 %. - 1.427 DN có mức vốn từ 10 đến dưới 50 tỷ đồng VN, chiếm 3,47 %. - 178 DN có mức vốn từ 50 đến 100 tỷ đồng VN, chiếm 0,43 %. - 161 DN có mức vốn trên 100 tỷ đồng VN, chiếm 0,39 %.

Như vậy, nếu căn cứ vào quy mô mức vốn đăng ký kinh doanh thì có 4,29% số doanh nghiệp có mức vốn trên 10 tỷ đồng VN, là doanh nghiệp lớn, còn lại 95,71 % là DNN&V.

Do quy mô sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam là rất nhỏ bé nên khả năng cạnh tranh sẽ kém. Việc đổi mới thiết bị công nghệ của các doanh nghiệp là cấp thiết nhưng sẽ rất khó khăn do quy mô vốn quá hạn chế. 2. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn DNN&V 2.1. Nh©n tè thuËn lîi DNN&V cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cã h¹n trong nh÷ng thÞ tr−êng chuyªn m«n ho¸, cã khuynh h−íng sö dông nhiÒu lao ®éng víi tr×nh ®é kü thuËt trung b×nh thÊp, ®Æc biÖt lµ sù linh ho¹t vµ nhanh chãng thÝch nghi víi c¸c nhu cÇu vµ sù thay ®æi cña thÞ tr−êng. DNN&V cã thÓ x©m nhËp vµo nh÷ng thÞ phÇn nhá lÎ, nhÊt lµ c¸c kho¶ng trèng võa vµ nhá cña thÞ tr−êng; nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô gi¶n ®¬n nh−ng kh«ng thu hót sù chó ý cña c¸c doanh nghiÖp lín. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng tÝch cùc ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña DNN&V bao gåm:

- Quy m« ®Çu t− kh«ng lín: DNN&V chØ cÇn mét sè vèn h¹n chÕ, mét mÆt b»ng nhá hÑp ®· cã thÓ khëi sù doanh nghiÖp. Vßng quay vèn nhanh, do ®ã cã thÓ sö dông vèn tù cã hoÆc vay cña b¹n bÌ, ng−êi th©n dÔ dµng; tæ chøc qu¶n lý gän nhÑ, dÔ quyÕt ®Þnh; khi nhu cÇu thÞ tr−êng thay ®æi hoÆc doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n th× dÔ dµng thay ®æi t×nh thÕ, néi bé dÔ thèng nhÊt. - Quy tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh ®¬n gi¶n, dÔ hîp t¸c: DNN&V th−êng chØ tiÕn hµnh mét hoÆc vµi c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mét s¶n phÈm hoµn chØnh, mµ c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ph¶i kÕt hîp víi nhau ®Ó hoµn thµnh mét s¶n phÈm hoµn chØnh ®−a ra tiªu thô trªn thÞ tr−êng, do ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù hoµn thiÖn vµ tiÕn hµnh hîp t¸c s¶n xuÊt, nÕu kh«ng sÏ bÞ ®µo th¶i. - C«ng nghÖ s¶n xuÊt kinh doanh dÔ vËn hµnh, kh«ng ®ßi hái ng−êi lao ®éng cã tay nghÒ cao, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ víi chi phÝ cè ®Þnh thÊp: C¸c DNN&V ®Çu t− vµo tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng nhiÒu do nguån vèn h¹n chÕ, th−êng ®Çu t− vµo c¸c ngµnh th©m dông lao ®éng nªn t¹o ®−îc nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn cã lùc l−îng lao ®éng dåi dµo vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ, viÖc lùa chän ngµnh nghÒ, s¶n phÈm ®Ó s¶n xuÊt - kinh doanh th−êng g¾n víi chi phÝ cè ®Þnh thÊp nh−ng ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cao. - Quan hÖ gi÷a ng−êi sö dông lao ®éng vµ ng−êi lao ®éng kh«ng cã hoÆc cã kho¶ng c¸ch rÊt hÑp: Do quy m« võa vµ nhá, sù ng¨n c¸ch gi÷a ng−êi sö dông lao ®éng vµ ng−êi lao ®éng kh«ng lín, vµ b¶n chÊt ng−êi chñ, ng−êi sö dông lao ®éng lu«n s¸t c¸nh víi c«ng viÖc cña ng−êi lao ®éng, do vËy nÕu cã xung ®ét, m©u thuÉn còng dÔ dµng gi¶i quyÕt. - ThÞ tr−êng néi ®Þa tthuËn lîi cho DNN&V tù do c¹nh tranh: Tù do c¹nh tranh lµ con ®−êng tèt nhÊt ®Ó ph¸t huy mäi tiÒm lùc. C¸c DNN&V th−êng kh«ng cã t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, hä dÔ dµng vµ s½n sµng chÊp nhËn tù do c¹nh tranh. C¸c DNN&V lùa chän mét sè mÆt hµng ®Ó s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu víi møc chi phÝ vµ vèn ®Çu t− thÊp, kü thuËt kh«ng phøc t¹p, s¶n phÈm phï hîp víi søc mua cña nhiÒu tÇng líp d©n c−, ®Æc biÖt lµ ng−êi cã thu nhËp trung b×nh vµ thÊp. - §Þa ®iÓm s¶n xuÊt - kinh doanh dÔ dµng lùa chän do ®ã ph©n bè réng kh¾p, t¹o nªn sù ph¸t triÓn c©n b»ng gi÷a c¸c vïng: DNN&V th−êng sö dông mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng lín, cã thÓ dÔ dµng ph¸t sinh ë kh¾p mäi n¬i, mäi vïng cña ®Êt n−íc, t¹o nªn sù ph¸t triÓn c©n b»ng gi÷a c¸c ®Þa bµn, c¸c vïng cña ®Êt n−íc. -DNN&V lµ n¬i ®µo t¹o, huÊn luyÖn c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ lµ c¬ së kinh tÕ ban ®Çu ®Ó c¸c DNN&V ph¸t triÓn thµnh doanh nghiÖp lín: Trong lÞch sö kinh tÕ thÕ giíi, c¸c doanh nghiÖp lín ë c¸c n−íc ph¸t triÓn ®Òu tr¶i qua qui m« nhá vµ võa,

trõ mét sè doanh nghiÖp cña Nhµ n−íc. Th«ng qua tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh trong m«i tr−êng tù do c¹nh tranh, c¸c nhµ doanh nghiÖp ®· ®−îc thùc tiÔn ®µo t¹o, sµng läc mét c¸ch h÷u hiÖu nhÊt. §ång thêi, qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¸c DNN&V còng lµ qu¸ tr×nh tÝch tô vèn, t×m kiÕm më mang thÞ tr−êng... ®Ó ph¸t triÓn thµnh doanh nghiÖp lín. ë n−íc ta, DNN&V ®ang tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ ®ang trong qu¸ tr×nh vËn ®éng chuyÓn thµnh doanh nghiÖp cã quy m« lín h¬n. 2.2. Nh©n tè kh«ng thuËn lîi - H¹n chÕ vÒ tµi chÝnh: HÇu hÕt c¸c DNN&V lµ nh÷ng c¬ së gia ®×nh mang tÝnh chÊt truyÒn thèng hoÆc c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã nguån tµi chÝnh ®−a vµo ho¹t ®éng tõ nh÷ng kho¶n tiÒn dµnh dôm tÝch gãp c¸ nh©n, c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh hay vay m−în b¹n bÌ, ng−êi th©n; do ®ã c¸c DNN&V th−êng gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc vay vèn tõ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh, bëi hä kh«ng thÓ ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cho vay th«ng th−êng do c¸c ng©n hµng ®ßi hái. ThiÕu vèn lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n mµ c¸c DNN&V ph¶i ®−¬ng ®Çu, ®Æc biÖt lµ khi hä tiÕn hµnh mua s¾m ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, më réng s¶n xuÊt hoÆc ®Çu t− chiÒu s©u. Trong qu¶n lý tµi chÝnh, do quan niÖm qu¶n lý mang nÆng tÝnh gia ®×nh nªn chñ DNN&V kh¸ chñ quan, kh«ng quan t©m ®Õn dßng l−u chuyÓn tiÒn tÖ ®Ó ho¹ch ®Þnh c©n ®èi tµi chÝnh. Nhu cÇu vèn cña DNN&V th−êng chia lµm 2 lo¹i: + Vèn m¹o hiÓm: sè vèn cÇn thiÕt khëi ®Çu mét vô m¹o hiÓm kinh doanh míi. + Vèn ho¹t ®éng: sè vèn cÇn thiÕt ®Ó duy tr× ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Trong quan hÖ víi ng©n hµng, chñ DNN&V Ýt quan t©m ®Õn nh÷ng th«ng tin mµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh cho lµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh nªn hä th−êng khã vay ®−îc tiÒn tõ ng©n hµng. KÕt qu¶ ®iÒu tra DNN&V cña 30 tØnh, thµnh phè phÝa B¾c cña Trung t©m hç trî DNN&V cho thÊy 66,95% doanh nghiÖp th−êng gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Về kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån vèn cña Nhµ n−íc: chỉ cã 32,38% số doanh nghiệp cho biết cã tiếp cận được c¸c nguån vèn cña Nhµ n−íc, chủ yếu là doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp cổ phần ho¸; 35,24% số doanh nghiệp khã tiếp cận và 32,38% số doanh nghiệp kh«ng tiÕp cËn ®−îc. - ThiÕu kü n¨ng qu¶n trÞ: §éi ngò chñ DNN&V ch−a ®−îc ®µo t¹o ®Ó thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ c¬ chÕ qu¶n lý míi, nªn hä thiÕu n¨ng lùc qu¶n lý, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, thiÕu kiÕn thøc tiÕp thÞ vµ qu¶n trÞ kinh doanh. Trªn 55 % c¸c chñ

DNN&V míi cã tr×nh ®é trung häc chuyªn häc hoÆc d−íi trung häc phæ th«ng. (xem B¶ng 1 vµ h×nh 1).

B¶ng 1: Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña c¸c chñ DNN&V

STT

Tr×nh ®é

1 2 3 3 4 5

D−íi trung häc phæ th«ng Trung häc chuyªn nghiÖp Cao ®¼ng §¹i häc Th¹c sü TiÕn sü

Tû lÖ % 12,3 43,3 3,6 38 2,3 0,7

dưới trung học

Trung học chuyên nghiệp Cao đẳng

Đại học

Thạc sỹ

Tiến sỹ

H×nh 1: Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña c¸c chñ DNN&V

- ThiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr−êng trong vµ ngoµi n−íc: phÇn lín c¸c DNN&V kh«ng nhËn thøc ®−îc møc ®é ¶nh h−ëng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc tíi nÒn kinh tÕ trong n−íc, tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Kh«ng hiÓu biÕt vÒ tÇm quan träng cña th«ng tin nªn dÉn ®Õn kh«ng cã thãi quen t×m kiÕm th«ng tin ®Ó lùa chän nh÷ng th«ng tin thÝch hîp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy hä thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr−êng ®Çu vµo nh−: vèn, lao ®éng, nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ c«ng nghÖ, th«ng tin vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch quy ®Þnh cña Nhµ n−íc dÉn ®Õn viÖc doanh nghiÖp ch−a n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh còng nh− tiÕp cËn ®−îc c¸c ch−¬ng tr×nh hç trî cña Nhµ n−íc. H¬n n÷a, tr×nh ®é hiÓu biÕt, ý thøc tu©n thñ ph¸p luËt ch−a cao nªn DNN&V vÉn ho¹t ®éng theo b¶n n¨ng lµ chñ yÕu.

Qua cuộc điều tra nói trên có thể thấy các DNN&V còn gặp rất nhiều khó khăn: 50,62% doanh nghiệp thường gặp khó khăn về mở rộng thị trường; 41,74% doanh nghiệp gặp khó khăn về đất đai và mặt bằng sản xuất; 25,22% doanh nghiệp gặp khó khăn về giảm chi phí sản xuất; 24,23% khó khăn về thiếu các ưu đãi về thuế; 19,47% khó khăn về thiếu thông tin; 17,56% doanh nghiệp khó khăn về đào tạo nguồn nhân lực...

Bên cạnh đó, việc tham gia các chương trình xúc tiến thương mại của Nhà nước cũng rất khó khăn. Chỉ có 5,2% số doanh nghiệp đã được tham gia; 23,12% số doanh nghiệp khó được tham gia và 71,67% số doanh nghiệp không được tham gia. - Tr×nh ®é c«ng nghÖ - kü thuËt thÊp vµ chËm ®æi míi

Hình 2: Trình độ công nghệ của doanh nghiệp nhỏ và vừa

Đối với các doanh nghiệp công nghiệp, trình độ công nghệ là một yếu tố cực kỳ quan trọng đối với sự suy tàn hay hưng thịnh của một doanh nghiệp, nhưng kết quả khảo sát 7.245 doanh nghiệp hoạt động trong các ngành công nghiệp ở các tỉnh phía Bắc do Trung tâm Hỗ trợ kỹ thuật DNN&V (Bộ Kế hoạch & Đầu tư) tiến hành năm 2005 cho thấy nhóm doanh nghiệp có trình độ công nghệ tiên tiến và nhóm doanh nghiệp có trình độ công nghệ lạc hậu là tương đương, đều chiếm 12%; 76% còn lại là nhóm doanh nghiệp có trình độ công nghệ trung bình (theo doanh nghiệp tự đánh giá). Nếu gộp các doanh nghiệp có trình độ công nghệ trung bình và lạc hậu thành một nhóm thì số này chiếm đến 88%. Thử hỏi, nền kinh tế có sức cạnh tranh không, khi có đến 88% số doanh nghiệp công nghiệp có trình độ công nghệ trung bình và lạc hậu? Trong khi đó 12% số DN được coi là có công nghệ tiên tiến thì phần lớn lại là các doanh nghiệp có vốn đầu tư của nước ngoài ( xem hình 2).

Trình độ công nghệ của các loại hình doanh nghiệp: Loại trừ doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài có trên 50% số doanh nghiệp có trình độ công nghệ tiến tiến, tất cả các loại hình doanh nghiệp khác, có trên 80% số doanh nghiệp trong đó kể cả doanh nghiệp Nhà nước có trình độ công nghệ trung bình, lạc hậu. Công ty hợp danh, hợp tác xã, doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn có tỷ lệ cao nhất về doanh nghiệp có trình độ công nghệ trung bình và lạc hậu.

Về trình độ sử dụng công nghệ, theo đánh giá của giới nghiên cứu thì trình độ công nghệ trong nền kinh tế nước ta còn thấp, lạc hậu 3 - 4 thế hệ so với những nước công nghiệp phát triển, đứng thứ 92 trong số 104 nước được điều tra (WFF 2004) và thấp thua Thái Lan 49 bậc. Đáng suy nghĩ là tình trạng này sẽ làm cho các DNN&V gặp nhiều càng khó khăn và thách thức khi nước ta gia nhập WTO. Theo số liệu thống kê có thể thấy một nghịch lý là mặc dù còn yếu về công nghệ, nhưng chỉ có 5,6% doanh nghiệp điều tra có nhu cầu đào tạo. Trong số này, số doanh nghiệp mong muốn được các nhà nghiên cứu tư vấn đào tạo chỉ chiếm 15,2%. Số liệu tổng hợp này cho thấy một sự khác biệt cơ bản giữa các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp của các nước khác. Trong khi các doanh nghiệp trên thế giới quan tâm hàng đầu về các thông tin công nghệ và tiến bộ kỹ thuật, thị trường cung cấp và tiêu thụ thì doanh nghiệp Việt Nam lại chủ yếu quan tâm đến các thông tin về cơ chế, chính sách liên quan đến doanh nghiệp, rất ít doanh nghiệp quan tâm đến các thông tin về kỹ thuật và công nghệ.

Một cuộc thăm dò ý kiến của 24 công ty Nhật Bản hoạt động ở 10 nước ASEAN về môi trường kinh doanh của từng nước cũng đã cho thấy công nghệ Việt Nam cũng chỉ ở trình độ thấp trong khu vực với 1,9 điểm trong thang điểm 5, chỉ đứng trên 3 nước trong khối là Myanma, Lào, Campuchia :

Lào

Singa- pore

Bru- nây

Malay- xia

Thái Lan

Phili- pin

Inđô- nêxia

Việt- Nam

Myan- ma

Cam- puchia

3,8

2,6

3,0

2,6

2,8

2,2

1,9

1,8

1,5

1,3

Tên nước Điểm

Bảng 2. Đánh giá công nghệ của 10 nước ASEAN (qua ý kiến thăm dò của 24 công ty Nhật Bản)

Bảng 3. Đánh giá về Chỉ số cạnh tranh tổng thể về KH&CN ở các nước ASEAN năm 2004

STT

Tên nước

Nhật Bản Hàn Quốc Singapore Trung Quốc Malaysia Căm pu chia Brunei Thái Lan Việt Nam Lào Philippin Indonesia

Chỉ số tổng thể về KH&CN 93.50 60.32 58.80 54.37 48.03 38.57 38.24 36.11 32.06 30.61 29.45 26.83

Thứ tự xếp hạng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Bảng 4. Xếp hạng Chỉ số cạnh tranh về cơ sở hạ tầng về công nghệ và giáo dục các nước ASEAN năm 2004

STT

Tên nước

Chỉ số cạnh tranh về hạ tầng CN & GD

Nhật Bản Singapore Hàn Quốc Malaysia Brunei Thái Lan Trung Quốc Philippin

94.46 94.36 92.58 60.20 43.90 39.84 30.88 28.10

Thứ tự xếp hạng 1 2 3 4 5 6 7 8

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

9. 10. 11. 12.

Việt Nam Indonesia Căm pu chia Lào

23.44 21.27 17.50 17.41

9 10 11 12

Nguồn: "Science and Technology Competitiveness Indicators in ASEAN". ASEAN Sub- committee on Science and Technology Infrastructure and Resourses Development (SCIRD), July 2005. Điều này chứng tỏ sự đánh giá của các chuyên gia nước ngoài cũng tương tự như sự đánh giá của các chuyên gia trong nước: các chỉ số cạnh tranh về KH&CN của Việt Nam vẫn còn rất thấp kém. Thực trạng bức tranh về công nghệ ở các DNNN còn có thể thấy thông qua các chỉ tiêu, thông số kỹ thuật sau:

• Tiêu hao nhiều nguyên vật liệu, năng lượng, giá thành cao. Có thể nói các chỉ tiêu này so với mức trung bình của thế giới và khu vực còn thua kém từ vài lần cho tới vài chục lần tuỳ theo từng loại sản phẩm. • Chất lượng sản phẩm sản xuất ra còn rất thấp, nhiều sản phẩm, dịch vụ

đạt chất lượng thấp, khó cạnh tranh được với hàng nhập ngoại.

• Mẫu mã đơn điệu, kém hấp dẫn và chắp vá. • Chi phí cho quản lý trong các ngành sản xuất cao: lắp ráp điện tử 21 -

37%; thi công bê tông 14,5%; sành sứ, thuỷ tinh 11%.

• Năng lực và khả năng cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ Việt Nam còn

Ngoài ra, theo điều tra trên 7.850 doanh nghiệp của Tổng cục Thống kê năm 2005, chỉ có 293 doanh nghiệp, chiếm 3,86% có đầu tư vào nghiên cứu khoa học và đổi mới công nghệ. Mặc dù ngành sản xuất, chế biến được Chính phủ khuyến khích mạnh mẽ, nhưng chỉ có 38 doanh nghiệp sản xuất thực phẩm, đồ uống có đầu tư vào nghiên cứu khoa học và đổi mới công nghệ. Đây là một hiện tượng đáng báo động và cần phải nhanh chóng có giải pháp thúc đẩy doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào đổi mới công nghệ, thiết bị. - C¸c thÓ chÕ, chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn cña DNN&V: ch−a ®ång bé, nhiÒu v−íng m¾c, ch−a bæ sung kÞp thêi, nhiÒu thñ tôc hµnh chÝnh ch−a söa ®æi, ch−a theo kÞp tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, c¸c thñ tôc mang nÆng tÝnh hµnh chÝnh ch−a g¾n víi c¬ chÕ thÞ tr−êng, ch−a quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn yÕu tè chÊt

yếu kém, hàng hoá ứ đọng nhiều.

II. Vai trß cña DNN&V trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x∙ héi Trong ®iÒu kiÖn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ngµy cµng gia t¨ng ®· lµm næi bËt vai trß n¨ng ®éng, −u thÕ cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, ®ã lµ: - Nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi trong s¶n xuÊt, linh ho¹t øng phã víi sù biÕn ®éng cña thÞ tr−êng; - Cã thÓ m¹nh d¹n ®Çu t− vµo nh÷ng ngµnh míi ®ßi hái sù "m¹o hiÓm", kÓ c¶ nh÷ng ngµnh lóc ®Çu cã thÓ cã Ýt lîi nhuËn vµ nh÷ng ngµnh mµ s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu c¸ biÖt; - Cã thÓ dÔ dµng ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt mµ kh«ng cÇn nhiÒu chi phÝ bæ sung, do ®ã gi¶m møc rñi ro. Ngµy nay, nhiÒu khi thêi gian tån t¹i cña s¶n phÈm, mÆt hµng ng¾n h¬n thêi gian tån t¹i cña m¸y mãc s¶n xuÊt ra nã, v× vËy ®ßi hái ph¶i khÊu hao nhanh h¬n vµ ®æi míi thiÕt bÞ nhanh h¬n. Trong ®iÒu kiÖn cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c¸c doanh nghiÖp quy m« nhá còng cã thÓ øng dông kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn. - Cã thÓ kÕt hîp hîp lý gi÷a tù ®éng ho¸, c¬ khÝ ho¸ víi lao ®éng thñ c«ng. Víi c¸c ®Æc thï vµ lîi thÕ nãi trªn, vai trß cña DNN&V ngµy cµng ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ v« cïng quan träng trong nÒn kinh tÕ . Vai trß ®ã ®−îc thÓ hiÖn trªn nh÷ng mÆt cô thÓ nh− sau: Mét lµ, DNN&V gãp phÇn quan träng trong gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng Trªn thÕ giíi, khu vùc DNN&V ®−îc ®¸nh gi¸ nh− mét khu vùc thu hót nhiÒu lao ®éng. Kinh nghiÖm cña c¸c n−íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn cho thÊy tiÒm n¨ng to lín trong viÖc thu hót lao ®éng t¹i c¸c DNN&V. §èi víi ViÖt Nam, lµ mét n−íc ®«ng d©n, l¹i chñ yÕu sèng b»ng nghÒ n«ng víi møc thu nhËp thÊp, lao ®éng d− thõa nhiÒu, bªn c¹nh ®ã, do nh÷ng thay ®æi trong c¸c n¨m ®Çu tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ (®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch tinh gi¶m biªn chÕ

l−îng, hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng héi nhËp quèc tÕ cho nªn sù hç trî cho DNN&V cßn nhiÒu h¹n chÕ. - Kh¶ n¨ng liªn kÕt: gi÷a c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo ngµnh, sù hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp lín vµ c¸c DNN&V cßn ch−a chÆt chÏ, dÉn ®Õn sù h¹n chÕ trong chÊt l−îng, hiÖu qu¶ kinh doanh vµ søc c¹nh tranh cña c¶ doanh nghiÖp lín vµ DNN&V.

trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ trong khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n−íc), lao ®éng d− thõa ngµy cµng t¨ng. Hµng n¨m, n−íc ta cã thªm kho¶ng 1 triÖu ng−êi gia nhËp lùc l−îng lao ®éng. ChÝnh khu vùc DNN&V ®· ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc thu hót lao ®éng míi còng nh− sè d− thõa cña khu vùc Nhµ n−íc trong vµi n¨m trë l¹i ®©y. KÕt qu¶ ®iÒu tra doanh nghiÖp n¨m 2004 cña Tæng côc Thèng kª vµ Ng©n hµng ThÕ giíi cho thÊy: Trong 4 n¨m (2000 - 2003), sè doanh nghiÖp ë n−íc ta t¨ng thªm b×nh qu©n 10.000 doanh nghiÖp/n¨m; gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 546.000 lao ®éng/n¨m. HiÖn nay, ngoµi sè lao ®éng trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n (chiÕm 70%) th× tæng sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c DNN&V kho¶ng 7,8 triÖu ng−êi, chiÕm 25 - 26% lùc l−îng lao ®éng cña c¶ n−íc, trong ®ã cã kho¶ng 6,6 triÖu lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc ngoµi quèc doanh, chñ yÕu lµ trong c¸c DNN&V cã ®¨ng ký, kÓ c¶ trong c¸c hé vµ nhãm kinh doanh. Hai lµ, DNN&V cã thÓ tËn dông mäi nguån lùc trong d©n c− cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt DNN&V ®−îc thµnh lËp theo LuËt Doanh nghiÖp hoÆc theo NghÞ ®Þnh sè 109/2004/N§-CP (ngµy 02/04/2004 vÒ §¨ng ký kinh doanh) kh«ng bÞ rµng buéc vÒ vèn ph¸p ®Þnh nh− LuËt C«ng ty vµ LuËt Doanh nghiÖp t− nh©n tr−íc ®©y. Víi nguån vèn Ýt, lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu, DNN&V sö dông chñ yÕu nguån nguyªn liÖu t¹i chç, ngay ë ®Þa ph−¬ng, dÔ khai th¸c vµ sö dông, qua ®ã còng t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i quyÕt viÖc lµm trong khu vùc. Qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t 1.000 DNN&V cña Tæng Côc Thèng kª n¨m 2000 cho thÊy 80% nguån nguyªn liÖu cung øng cho doanh nghiÖp lµ ë t¹i ®Þa ph−¬ng. MÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh cña DNN&V chñ yÕu sö dông nhµ - ®Êt cña chÝnh chñ doanh nghiÖp hoÆc thuª cña d©n c−, thuª cña Nhµ n−íc. Ba là, DNN&V gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ Sù ph¸t triÓn cña c¸c DNN&V c¸c n−íc ®· ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn x· héi th«ng qua sù gãp mÆt vÒ tû träng sè doanh nghiÖp cao vµ t¹o ra gi¸ trÞ s¶n l−îng lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. DNN&V ph¸t triÓn lµm cho c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ph¸t triÓn dÉn ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng ngµy mét tèt h¬n ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng gia t¨ng cña x· héi. Khu vùc DNN&V lµ n¬i g¾n cung vµ cÇu, ph¸t hiÖn vµ ®¸p øng nhu

cÇu ®a d¹ng cña mäi khu vùc, mäi miÒn ®Êt n−íc vµ phï hîp víi c¸c møc thu nhËp cña ng−êi tiªu dïng. Bèn lµ, DNN&V cã vai trß t¨ng tÝnh n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn DNN&V còng lµ qu¸ tr×nh c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ, më réng c¸c mèi quan hÖ gi÷a cung øng vµ tiªu thô, tõ ®ã ph¸t triÓn thªm nhiÒu ngµnh nghÒ míi lµm cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc diÔn ra kh«ng chØ ë chiÒu réng mµ c¶ ë chiÒu s©u. DNN&V cã quy m« ®Çu t− kh«ng lín, dÔ chuyÓn ®æi m¸y mãc thiÕt bÞ theo nhu cÇu thÞ hiÕu tiªu dïng trong n−íc vµ ng−êi tiªu dïng ë n−íc nhËp khÈu. Do ®ã, khi DNN&V lµm doanh nghiÖp "vÖ tinh" cho c¸c doanh nghiÖp lín hoÆc DNN&V kh¸c ®Ó chuyªn m«n ho¸ mét hoÆc vµi "m¾t xÝch" trong c¸c kh©u, c«ng ®o¹n s¶n xuÊt (c«ng nghiÖp phô trî) sÏ t¹o cho nÒn kinh tÕ tÝnh n¨ng ®éng ®Ó thÝch øng víi nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr−êng, nhÊt lµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu. N¨m 1997, khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ c¸c n−íc Ch©u ¸ ®· x¶y ra, tuy kh«ng ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c doanh nghiÖp, sau ®ã (n¨m 1999) trong bèi c¶nh, nhiÒu doanh nghiÖp lín vµ doanh nghiÖp quy m« võa gÆp khã kh¨n trong tiªu thô s¶n phÈm, nhÊt lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu nh−ng phÇn lín doanh nghiÖp võa vµ hÇu hÕt doanh nghiÖp nhá ®· dÔ dµng chuyÓn h−íng s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó tiªu thô trong n−íc. §iÓn h×nh, ngµnh may mÆc chuyÓn h−íng s¶n xuÊt trang phôc cho nhu cÇu trong n−íc; gÇn ®©y h¬n, khi x¶y ra vô kiÖn c¸ basa t¹i Mü, c¸c doanh nghiÖp ®· chuyÓn h−íng s¶n xuÊt s¶n phÈm c¸ basa tiªu dïng trong n−íc th«ng qua c¸c siªu thÞ trªn ®Þa bµn c¸c thµnh phè. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, nhiÒu DNN&V ngµnh nhùa, dÖt may, c¬ khÝ,... ®· tiÕn hµnh ®æi míi c«ng nghÖ phï hîp víi yªu cÇu ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ®¸p øng thÞ hiÕu tiªu dïng cña thÞ tr−êng trong n−íc hoÆc g¾n víi yªu cÇu liªn kÕt, cung øng cho nguyªn phô liÖu ®Çu vµo cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu. NhiÒu doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp quy m« võa tiÕp tôc c¶i tiÕn c«ng nghÖ ®¸p øng nhu cÇu thÞ hiÕu tiªu dïng ngµy cµng cao cña thÞ tr−êng trong n−íc vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu nh− ngµnh dÖt may, da giµy, chÕ biÕn thùc phÈm vµ ®å uèng, chÕ biÕn thuû s¶n, chÕ biÕn gç.

III. Kinh nghiÖm KHUYÕN KHÝCH ph¸t triÓn DNN&V cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi Trªn thÕ giíi, hÇu hÕt c¸c n−íc ®Òu coi träng vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNN&V. Tõ l©u (kho¶ng tõ gi÷a thÕ kû XX), c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®· lu«n coi träng c¸c DNN&V, ®· x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt ®Çy ®ñ, mang tÝnh khuyÕn khÝch rÊt cao ®èi víi DNN&V. ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, khu vùc DNN&V ngµy cµng ®−îc coi träng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph¸t huy mäi tiÒm lùc s½n cã ®Ó ph¸t triÓn. Thùc tÕ ph¸t triÓn cña c¸c n−íc c«ng nghiÖp míi (NICs) ë Ch©u ¸ cho thÊy c¸c n−íc nµy ®· sím coi träng vµ biÕt coi träng khu vùc DNN&V trong mèi quan hÖ g¾n kÕt víi viÖc tËp trung ph¸t triÓn mét sè doanh nghiÖp lín vµ cùc lín ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®· trë thanh nh÷ng "Con Rång Ch©u ¸" (§µi Loan, Hµn Quèc, Singapo). Cã thÓ tham kh¶o kinh nghiÖm thµnh c«ng trong chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn DNN&V ë mét sè n−íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi nh− sau: 1. NhËt B¶n Sau chiÕn tranh ThÕ giíi lÇn thø II, ®Æc biÖt vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1950, c¸c DNN&V ®· ®ãng gãp quan träng trong viÖc kh«i phôc nÒn kinh tÕ NhËt B¶n. Cuèi nh÷ng n¨m 1950, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ chÊt vµ c«ng nghiÖp nÆng ®· khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp lín víi c¸c DNN&V ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhanh chãng sè l−îng DNN&V. N¨m 1963, LuËt C¬ b¶n vÒ DNN&V cña NhËt B¶n ®−îc ban hµnh, sè l−îng DNN&V liªn tôc t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m 1970-1990. Sù sôt gi¶m sè l−îng DNN&V trong nh÷ng n¨m 1990 ®· dÉn ®Õn sù ra ®êi cña LuËt C¬ b¶n vÒ DNN&V (Basic law of small enterprise) n¨m 1999 quy ®Þnh c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ qu¶n lý vµ hç trî c¸c dù ¸n n©ng cÊp kü thuËt, trî gióp vÒ th«ng tin, t− vÊn vÒ quan hÖ xuÊt-nhËp khÈu vµ hîp t¸c víi n−íc ngoµi. TÝnh ®Õn n¨m 1998, sè l−îng DNN&V chiÕm tû träng 99,7% tæng sè doanh nghiÖp ë NhËt B¶n, thu hót 72,7% tæng sè lao ®éng c¶ n−íc (Nguån sè liÖu ®iÒu tra vÒ thµnh lËp doanh nghiÖp cña Côc Qu¶n lý vµ Hîp t¸c NhËt B¶n). DNN&V cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt ë NhËt B¶n khi tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo c¸c lÜnh vùc chÕ biÕn vµ t¹o ra c¸c t− liÖu s¶n xuÊt phôc vô trang bÞ vµ trang bÞ l¹i nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ xuÊt khÈu; cã vai trß lín trong viÖc thiÕt lËp hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi kh¸ hoµn chØnh vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Ngoµi LuËt C¬ b¶n vÒ DNN&V, NhËt B¶n ®· x©y dùng hÖ thèng luËt khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNN&V, tËp trung vµo c¸c môc tiªu chñ yÕu: Thóc ®Èy sù t¨ng

- X©y dùng hÖ thèng t−¬ng trî s¶n xuÊt - kinh doanh vµ t−¬ng trî ng¨n ngõa

tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c DNN&V, t¨ng c−êng lîi Ých kinh tÕ vµ x· héi cña c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ ng−êi lao ®éng t¹i DNN&V, hç trî tÝnh tù lùc vµ kh¾c phôc c¸c bÊt lîi cña DNN&V. HÖ thèng c¸c luËt bao gåm: C¸c luËt t¹o thuËn lîi cho thµnh lËp doanh nghiÖp míi; c¸c luËt trî gióp DNN&V ®æi míi trong kinh doanh, hç trî vèn, trî gióp c«ng nghÖ; luËt xóc tiÕn c¸c hÖ thèng ph©n phèi trî gióp cho DNN&V t¨ng søc c¹nh tranh trong lÜnh vùc b¸n lÎ th«ng qua c«ng nghÖ th«ng tin vµ xóc tiÕn c¸c khu vùc b¸n hµng. Ngoµi viÖc chó träng t¨ng c−êng khung ph¸p luËt cho viÖc trî gióp DNN&V, vÒ mÆt tæ chøc, n¨m 1980, Céng ®ång c¸c DNN&V NhËt B¶n (JSBC) ®−îc thµnh lËp víi c¸c ho¹t ®éng chÝnh nh− sau: - H−íng dÉn, chØ ®¹o vµ ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch tµi trî cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn; - Hç trî ®µo t¹o c¸n bé c«ng nh©n viªn cho c¸c DNN&V th«ng qua c¸c ViÖn, Tr−êng ®µo t¹o cña JSBC; - Hç trî c¸c th«ng tin quèc tÕ vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ kü thuËt ®èi víi c¸c DNN&V; ph¸ s¶n ®èi víi DNN&V. 2. Singapo §¶o quèc Singapo cã sè l−îng DNN&V chiÕm 90% sè doanh nghiÖp ®−îc thµnh lËp. Trong ngµnh th−¬ng m¹i vµ dÞch vô, sè DNN&V chiÕm tû träng rÊt cao (85% - 94%), ngµnh c«ng nghiÖp cã 80% doanh nghiÖp lµ DNN&V. Nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 60 thÕ kû XX, ChÝnh phñ Singapo ®· nhËn ra tÇm quan träng cña DNN&V ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, do ®ã, ChÝnh phñ ®· thµnh lËp c¸c tæ chøc trî gióp vµ chØ ®¹o c¸c c¬ quan chøc n¨ng hç trî c¸c DNN&V n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Hµng n¨m, ChÝnh phñ còng dµnh mét kho¶n kinh phÝ ®Ó tµi trî cho c¸c DNN&V ph¸t triÓn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, trong ®ã, c¸c doanh nh©n ®−îc ®µo t¹o mét c¸ch c¨n b¶n ®Ó tiÕp cËn c¸c th«ng tin míi vÒ c«ng nghÖ, tiÕp thu c«ng nghÖ míi vµ hÖ thèng qu¶n lý tiªn tiÕn (ph¸t triÓn nguån nh©n lùc). C¸c DNN&V còng ®−îc khuyÕn c¸o cÇn ph¶i hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp lín. Ch−¬ng tr×nh n©ng cÊp c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng (LIUP) lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña DNN&V. Sau 30 n¨m triÓn khai nhiÒu biÖn ph¸p hç trî, n¨m 1990 ChÝnh phñ ®· thµnh lËp "Héi ®ång ph¸t triÓn doanh nghiÖp" (bao gåm c¸c NghÞ sÜ quèc héi, c¸c chñ

kinh doanh næi tiÕng, Ban l·nh ®¹o c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, c¸c viÖn sÜ) nh»m môc ®Ých ®Ò ra c¸c s¸ng kiÕn ph¸t triÓn DNN&V. 3. §µi Loan C¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ xem §µi Loan nh− mét v−¬ng quèc cña DNN&V v× nh÷ng ®ãng gãp to lín cña c¸c doanh nghiÖp nµy ®· ®−a nÒn kinh tÕ §µi Loan t¨ng tr−ëng siªu tèc trong gÇn 50 n¨m qua. Theo Côc Qu¶n lý DNN&V §µi Loan, n¨m 1999 §µi Loan cã 1.060.738 DNN&V, chiÕm 97,7% sè doanh nghiÖp; thu hót 7.344.000 lao ®éng, chiÕm 78,2% tæng sè lao ®éng; t¹o ra 47,8% tæng gi¸ trÞ gia t¨ng cña §µi Loan vµ ®ãng gãp 43 - 44% tæng sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. DNN&V ë §µi Loan ®· gãp phÇn lµm thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng hiÖn ®¹i ho¸. N¨m 1990, tû träng n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ lµ 4,22% vµ 42,29% trong khi n¨m 1952, c¬ cÊu t−¬ng øng lµ 32,22% vµ 19,68%. DNN&V t¹o ra nhiÒu viÖc lµm, thu hót mét lùc l−îng lao ®éng x· héi lín, gi¶m tû lÖ giµu nghÌo mét c¸ch ®¸ng kÓ tõ tû lÖ 1/15 n¨m 1952 gi¶m cßn 1/5 vµo n¨m 1990. §µi Loan ®· thµnh lËp "Tæ chøc chØ ®¹o DNN&V" (n¨m 1965), ®æi thµnh "Së chØ ®¹o DNN&V" (1968) vµ "Côc C«ng nghiÖp" thuéc Bé Kinh tÕ (1969). §Çu thËp niªn 70, mét sè DNN&V ph¸t triÓn dÇn thµnh nh÷ng c«ng ty lín ®· xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng thiÕu vèn nªn Bé Tµi ChÝnh ®· tæ chøc Ng©n hµng §Çu t− DNN&V vµ n¨m 1975 ®· thµnh lËp Ng©n hµng DNN&V cung cÊp tÝn dông, hç trî c¸c DNN&V c¶i tiÕn tæ chøc s¶n xuÊt, qu¶n lý, ®æi míi c«ng nghÖ... VÒ mÆt kü thuËt c¸c DNN&V ®−îc trî gióp vÒ ®æi míi c«ng nghÖ vµ thùc hiÖn tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt cña ViÖn nghiªn cøu kü thuËt c«ng nghÖ. N¨m 1980 §µi Loan thµnh lËp Ban Kinh tÕ DNN&V chuyªn tr¸ch chØ ®¹o sù ph¸t triÓn DNN&V. N¨m 1983, Bé Kinh tÕ §µi Loan triÓn khai "KÕ ho¹ch ®Æc biÖt" ®Ó gióp DNN&V ®æi míi c«ng nghÖ, trong ®ã th«ng tin c«ng nghÖ ®−îc ®Æc biÖt coi träng. Tõ "KÕ ho¹ch ®Æc biÖt" nµy, c¸c DNN&V ®· ph¸t triÓn mét bËc, gãp

phÇn ®−a §µi Loan trë thµnh mét trong bèn Con Rång Ch©u ¸. C¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hç trî DNN&V gåm 3 nhãm nh− sau: - Nhãm chÝnh s¸ch vÒ x©y dùng m«i tr−êng kinh doanh tèi −u: gåm chÝnh s¸ch duy tr× sù c¹nh tranh c«ng b»ng vµ hîp lý; trî gióp ®µo t¹o nh©n lùc, ®æi míi c«ng nghÖ vµ nhÊt lµ hç trî th«ng tin c«ng nghÖ; gióp ®ì c¶i thiÖn hÖ thèng tµi chÝnh, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ m«i tr−êng. - Nhãm chÝnh s¸ch thóc ®Èy sù hîp t¸c gi÷a c¸c DNN&V víi nhau vµ gi÷a DNN&V víi c¸c doanh nghiÖp lín: gåm c¸c chÝnh s¸ch trî gióp ph¸t triÓn c¸c h×nh

Sau khñng ho¶ng tµi chÝnh 1997, ChÝnh phñ Hµn Quèc ®−a ra nhiÒu chÝnh

- ChÝnh s¸ch hç trî cho c¸c DNN&V thÝch nghi víi m«i tr−êng trong n−íc vµ

- ChÝnh s¸ch æn ®Þnh vµ t¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý c¸c DNN&V; - ChÝnh s¸ch thóc ®Èy vµ hç trî DNN&V ®Þa ph−¬ng; §Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch nµy, Hµn Quèc ®· triÓn khai thùc hiÖn ®ång bé

- B¶o l·nh tµi chÝnh vµ b¶o l·nh tÝn dông ®Ó hç trî c¸c DNN&V t¨ng c−êng

- Gi¶m hoÆc miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp; - X¸c ®Þnh danh môc c¸c s¶n phÈm chØ cã c¸c DNN&V míi ®−îc phÐp s¶n

thøc hîp t¸c h×nh thµnh c¸c liªn minh chiÕn l−îc, c¸c tho¶ thuËn ®ång s¶n xuÊt, liªn kÕt s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn; khuyÕn khÝch giao dÞch néi ngµnh vµ liªn ngµnh; thóc ®Èy c¸c h×nh thøc hîp t¸c h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp "Trung t©m - VÖ tinh", h×nh thµnh m¹ng l−íi marketing chung... - Nhãm chÝnh s¸ch thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng ®éc lËp cña DNN&V: gåm chÝnh s¸ch trî gióp thµnh lËp míi DNN&V; thóc ®Èy DNN&V më réng ho¹t ®éng ra n−íc ngoµi; trî gióp DNN&V ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ tèi −u ho¸ s¶n xuÊt. 4. Hµn Quèc Hµn Quèc ®· tËp chung kh¸ nhiÒu c«ng søc ®Ó tõng b−íc h×nh thµnh mét c¸ch ®ång bé vµ toµn diÖn m«i tr−êng ph¸p lý ®¶m b¶o cho c¸c DNN&V ho¹t ®éng. HiÕn ph¸p cña Hµn Quèc quy ®Þnh: Nhµ n−íc kh«ng chØ khuyÕn khÝch vµ b¶o vÖ c¸c DNN&V mµ cßn ph¶i b¶o ®¶m cho c¸c tæ chøc vµ ho¹t ®éng trî gióp cña m×nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®ã. Nh− vËy, viÖc khuyÕn khÝch vµ b¶o vÖ cho c¸c DNN&V lµ chÝnh s¸ch quèc gia, do ®ã, hµng lo¹t LuËt ®· lÇn l−ît ®−îc ban hµnh trong h¬n 40 n¨m qua nh»m hç trî ®Æc biÖt vµ b¶o vÖ c¸c DNN&V tõ tµi chÝnh ®Õn c«ng nghÖ, qu¶n lý. Ngoµi ra, ë Hµn Quèc cßn h×nh thµnh c¸c tæ chøc tµi chÝnh, c¸c ng©n hµng, c¸c viÖn nghiªn cøu vµ c¸c tæ chøc t− vÊn ®Ó tham gia hç trî c¸c DNN&V ph¸t triÓn. N¨m 1982 Hµn Quèc thùc thi c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c DNN&V trong khu«n khæ cña KÕ ho¹ch dµi h¹n vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhá vµ võa nh»m n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng vµ sö dông lao ®éng cña khu vùc nµy. s¸ch hç trî cho c¸c DNN&V ph¸t triÓn. Cô thÓ: quèc tÕ ®ang thay ®æi nhanh chãng th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ; c¸c biÖn ph¸p nh−: c¸c nguån vèn ®Çu t−; xuÊt;

- X©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp dµnh cho c¸c DNN&V. N¨m 2002, ®Ó thóc ®Èy c¸c DNN&V ph¸t triÓn h¬n n÷a, ChÝnh phñ Hµn quèc

- ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch th−¬ng m¹i ho¸ c«ng nghÖ vµ chuyÓn giao c«ng

- Lùa chän c¸c DNN&V cã triÓn väng ®Ó hç trî ®Æc biÖt vµ ph¸t triÓn c«ng

- Hç trî c¸c DNN&V tham gia c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c ®Ó cã thÓ ®Èy m¹nh

®· ban hµnh mét lo¹t chÝnh s¸ch hç trî, cô thÓ nh− sau: - ChÝnh s¸ch hç trî DNN&V tiÕp cËn c«ng nghÖ míi néi sinh vµ thóc ®Èy hîp t¸c gi÷a c¸c tæ chøc nghiªn cøu ph¸t triÓn víi DNN&V qua viÖc khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c ®¬n vÞ chuyÓn giao c«ng nghÖ trong c¸c viÖn, tr−êng ®¹i häc.X©y dùng thµnh m¹ng l−íi chuyÓn giao c«ng nghÖ toµn quèc. nghÖ nghÖ, thóc ®Èy xuÊt khÈu. ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 5. Trung Quèc §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp nhá vµ võa ë Trung Quèc kh¸c víi c¸c n−íc lµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c doanh nghiÖp H−¬ng trÊn, tËp trung nhÊt lµ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Trong n¨m 1978 doanh nghiÖp nhµ n−íc chiÕm 77,6% gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm 22,4%, trong ®ã doanh nghiÖp H−¬ng trÊn míi chØ chiÕm 9%; ®Õn n¨m 1997 doanh nghiÖp Nhµ n−íc chiÕm 26,5% vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm 73,6% gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng c«ng nghiÖp, trong ®ã doanh nghiÖp tËp thÓ chiÕm 40,5% (chñ yÕu lµ doanh nghiÖp H−¬ng trÊn). Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m (tõ 1978 ®Õn 1997) cña doanh nghiÖp H−¬ng trÊn lµ 25%, cßn cña doanh nghiÖp nhµ n−íc t¨ng cïng kú lµ 8%. HiÖn nay sè lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc doanh nghiÖp H−¬ng trÊn kho¶ng 13 triÖu ng−êi, lín gÊp ®«i so víi sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc. Ngay tõ thËp kû 80, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch lµm kh¬i dËy søc sèng cña DNN&V. Tuy nhiªn, do ®Æc ®iÓm cña DNN&V ®ang chiÕm vÞ trÝ vµ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ Trung Quèc lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp tËp thÓ mµ chñ yÕu lµ doanh nghiÖp H−¬ng TrÊn víi h×nh thøc chiÕm h÷u t− liÖu s¶n xuÊt lµ së h÷u tËp thÓ, nªn Trung Quèc tËp trung chuyÓn ®æi cho phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc. §Ó thóc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ khu vùc nghiªn cøu, c¸c viÖn, tr−êng ®¹i häc cho doanh nghiÖp, Trung Quèc ®· ban hµnh mét lo¹t chÝnh s¸ch trong ®ã cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr−êng c«ng nghÖ. §Ó ph¸t triÓn thÞ tr−êng c«ng nghÖ, Trung Quèc ®· triÓn khai mét sè ch−¬ng tr×nh rÊt hiÖu qu¶ vµ thiÕt thùc, trong đó có

Chương trình đốm lửa: đưa tiến bộ kỹ thuật về nông thôn và các xí nghiệp Hương chấn, Chương trình bó đuốc chuyển giao kết quả nghiên cứu vào sản xuất kinh doanh.

Ngoài ra, Trung Quốc còn ban hành các chính sách thuế ưu đãi cho các DNN&V như miễn thuế trong 3 năm khi mới thành lập hoặc tiếp nhận chuyển giao các thành quả KH&CN của các tổ chức nghiên cứu và phát triển trong nước. DNN&V được phép sử dụng phần thuế thu nhập để đầu tư đổi mới công nghệ tiếp mà không phải đóng số thuế đó cho Nhà nước. Nhµ n−íc khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc xóc tiÕn chuyÓn giao c«ng nghÖ x©y dùng m¹ng th«ng tin chuyÓn giao c«ng nghÖ trªn internet. Do vËy, Sµn giao dÞch ®iÖn tö vÒ c«ng nghÖ ®−îc x©y dùng ë tÊt c¶ c¸c tØnh cña Trung Quèc. 6. Ên §é

Ên §é ®· dµnh sù quan t©m ®Æc biÖt cho khu vùc DNN&V th«ng qua Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhá vµ n«ng th«n. H¬n 40 n¨m qua, khu vùc DNN&V ®· cã b−íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. N¨m 1982, Ên §é cã 2.080.000 DNN&V (t¨ng 5,4 lÇn so víi n¨m 1973). Giai ®o¹n 1981 - 1992 khu vùc DNN&V cã tèc ®é t¨ng tr−ëng h»ng n¨m kh¸ cao: Gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng t¨ng 18,5%; lao ®éng t¨ng 5,5% vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng 20,4%. C¸c DNN&V t¹o ra trªn 35% tæng s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ kho¶ng 40% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu Ên §é.

Ên §é lµ mét trong sè c¸c n−íc Ch©u ¸ ®· thµnh c«ng trong viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNN&V, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNN&V cã tèc ®é ph¸t triÓn cao, cã tû träng ®ãng gãp kh¸c lín trong nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc. Trong sè c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ph¶i kÓ ®Õn c¸c chÝnh s¸ch hç trî thµnh c«ng nh− sau: - ChÝnh s¸ch ph©n phèi vËt t− - kü thuËt vµ thiÕt bÞ nhËp khÈu cã −u tiªn. §©y lµ chÝnh s¸ch nh»m lo¹i bít sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp lín ®èi víi DNN&V vµ trî gióp DNN&V hiÖn ®¹i ho¸ kü thuËt, c«ng nghÖ. - ChÝnh s¸ch −u ®·i tÝn dông vµ vèn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng (ng©n hµng th−¬ng m¹i, ng©n hµng dù tr÷...), chÝnh s¸ch nµy nh»m −u ®·i l·i suÊt hç trî DNN&V hiÖn ®¹i ho¸ hoÆc øng vèn ®Ó doanh nghiÖp ®Çu t−, t¹o vèn cè ®Þnh. - C¸c chÝnh s¸ch trî gióp kü thuËt cho c¸c DNN&V: C¸c chÝnh s¸ch nµy ®−îc triÓn khai víi 2 h×nh thøc, mét lµ hç trî th«ng tin (cung cÊp miÔn phÝ hoÆc tµi trî c−íc phÝ thÊp ®èi víi dÞch vô th«ng tin, t− vÊn c«ng nghÖ, kü thuËt), hai lµ tæ chøc c¸c héi th¶o chuyªn ®Ò (nh− chuyªn ®Ò vÒ gi¸, thiÕt bÞ, marketing...).

- ChÝnh s¸ch marketing thuËn lîi th«ng qua biÖn ph¸p −u tiªn "b¶o hé ®éc quyÒn" mét sè mÆt hµng do c¸c DNN&V s¶n xuÊt. N¨m 1992 gÇn 1.000 mÆt hµng (trong tæng sè 7.000 mÆt hµng) do c¸c DNN&V s¶n xuÊt ra ®−îc b¶o hé. Nh»m t¹o sù t¸c ®éng m¹nh mÏ h¬n, ®ång bé h¬n vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cña khu vùc DNN&V vµ t¹o sù t¨ng tr−ëng m¹nh mÏ h¬n n÷a, ngµy 6/8/1991, Ên §é ®· ban hµnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNN&V víi träng t©m ®−îc ®Æt vµo viÖc hç trî vÒ tµi chÝnh víi c¸c néi dung chÝnh nh− sau: - Hç trî DNN&V vay vèn qua ng©n hµng th−¬ng m¹i: Ng©n hµng quèc gia Ên §é (SBI) ®Ö tr×nh lªn ChÝnh phñ mét kÕ ho¹ch vÒ vay vèn tÝn dông cña c¸c DNN&V vµ ®· ®−îc triÓn khai ë c¸c chi nh¸nh SBI; - KÕ ho¹ch b¶o ®¶m tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp nhá: Lóc ®Çu kÕ ho¹ch nµy, giao cho Ng©n hµng dù tr÷ Ên §é, sau ®ã chuyÓn cho Tæng c«ng ty b¶o ®¶m tÝn dông vµ b¶o hiÓm tiÒn göi (DICGC). §Õn nay, gÇn 400 tæ chøc tÝn dông tham gia vµo KÕ ho¹ch nµy;

- Ng©n hµng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhá Ên §é (SIDBI) ®−îc thµnh lËp theo

quyÕt ®Þnh cña NghÞ viÖn Ên §é (th¸ng 4/1990), lµ tæ chøc tµi chÝnh chñ yÕu hç trî vÒ tµi chÝnh cho sù ph¸t triÓn cña c¸c DNN&V trªn c¶ n−íc, thùc hiÖn chøc n¨ng phèi hîp víi c¸c tæ chøc kh¸c ®Ó hç trî tµi chÝnh vµ tÝn dông cho DNN&V;

Tãm l¹i, tõ thùc tÕ ph¸t triÓn DNN&V cña c¸c n−íc nªu trªn, cã thÓ kh¸i

- §¸nh gi¸ ®óng vai trß quan träng cña DNN&V trong ph¸t triÓn kinh tÕ; - ThiÕt lËp ®−îc hÖ thèng chÝnh s¸ch theo h−íng khuyÕn khÝch DNN&V ph¸t

- Thµnh lËp c¸c tæ chøc chuyªn gióp ®ì DNN&V ë Trung −¬ng vµ ®Þa

- VÒ ®µo t¹o, Ên §é duy tr× c¸c häc viÖn, trung t©m ®µo t¹o vµ th−êng xuyªn cËp nhËt ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Ó hç trî nguån nh©n lùc míi hoÆc ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý cho khu vùc DNN&V. qu¸t bµi häc kinh nghiÖm ph¸t triÓn c¸c DNN&V nh− sau: triÓn; - Thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gióp ®ì c¸c DNN&V v−ît qua c¸c khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ, thÞ tr−êng, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm; t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c DNN&V n¾m b¾t ®−îc th«ng tin trong n−íc vµ thÕ gi−ãi cã liªn quan; ph−¬ng;

- HÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu quan t©m ®Õn hÖ thèng tæ chøc hç trî DNN&V,

- Sö dông cã hiÖu qu¶ hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ vÜ m« ®Ó khuyÕn khÝch sù hîp t¸c gi÷a DNN&V víi doanh nghiÖp lín, th«ng qua c¸c hîp ®ång thÇu phô; thùc hiÖn chÝnh s¸ch −u ®·i ®èi víi hÖ thèng tæ chøc hç trî ®ã. Nh− vËy, ë bÊt kú n−íc nµo, DNN&V vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn bªn c¹nh c¸c doanh nghiÖp lín, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ. ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c DNN&V chiÕm mét tû träng lín vÒ sè l−îng doanh nghiÖp; t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho phÇn lín lao ®éng x· héi; lµ kªnh thu hót ®¸ng kÓ mét l−îng vèn tiÒm tµng trong d©n c−; t¹o ra vµ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô phong phó, ®a d¹ng cña c¸c tÇng líp d©n c− cã møc thu nhËp, møc sèng vµ thÞ hiÕu tiªn dïng kh¸c nhau trong x· héi. ë c¸c n−íc cã chÝnh s¸ch hç trî thµnh c«ng c¸c DNN&V, c¸c doanh nghiÖp nµy cßn ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ®Êt n−íc. Trong c¸c chÝnh s¸ch hç trî c¸c DNN&V cña tÊt c¶ c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ nãi trªn, kÓ c¶ c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− NhËt B¶n, Hµn Quèc, Singapo, bªn c¹nh viÖc t¹o ra m«i tr−êng ph¸t triÓn thuËn lîi cho DNN&V, c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hç trî c¸c DNN&V tiÕp cËn, sö dông th«ng tin KH&CN, ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®−îc hç trî trùc tiÕp cña c¸c tæ chøc nghiªn cøu-®µo t¹o ®−îc coi träng ®Æc biÖt. DNN&V cña ViÖt Nam còng kh«ng ngo¹i lÖ, víi tû lÖ chiÕm 96% tæng sè doanh nghiÖp trong c¶ n−íc, ®ãng gãp kho¶ng 26% tæng s¶n phÈm x· héi(GDP), 31% gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm c«ng nghiÖp, 78% møc b¸n lÎ, 64% tæng l−îng hµng ho¸, hµng n¨m thu hót h¬n 90% lao ®éng míi vµo lµm viÖc, t¹o ra kho¶ng 49% viÖc lµm phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n, ®· trë thµnh ®èi t−îng quan t©m hç trî hµng ®Çu cña ChÝnh phñ trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO. C¸c DNN&V cña n−íc ta ®ang ®øng tr−íc nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn còng nh− ®ang vµ sÏ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn. Bªn c¹nh c¸c chÝnh s¸ch hç trî hiÖu qu¶ vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, tiÕp cËn nguån vèn vµ thÞ tr−êng, ch¾c ch¾n Nhµ n−íc ta ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hç trî ®¾c lùc h¬n n÷a cho c¸c DNN&V trong viÖc tiÕp nhËn, sö dông réng r·i c¸c th«ng tin cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ th«ng tin KH&CN còng nh− kh¶ n¨ng n¾m b¾t vµ ¸p dông nhanh chãng c¸c c«ng nghÖ thÝch hîp vµ tiªn tiÕn, kÓ c¶ c«ng nghÖ qu¶n lý tiªn tiÕn ®Ó nhanh chãng ®æi míi, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý, t¨ng c−êng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng trong n−íc vµ quèc tÕ.

IV. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNN&V cña ViÖt Nam 1. Chính sách và giải pháp

Nhận thức được vai trò của DNN&V trong phát triển kinh tế - xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, 5 năm trở lại đây, Nhà nước đã có nhiều chính sách, giải pháp lớn nhằm phát huy cao nhất hiệu quả hoạt động, sức cạnh tranh cũng như tiềm năng của loại hình kinh tế này, mở đầu là Nghị định của Chính phủ số 90/2001/NĐ-CP ngày 23 tháng 11 năm 2001 về trợ giúp phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa với mục tiêu tạo thuận lợi cho DN&V phát huy tính chủ động sáng tạo, nâng cao năng lực quản lý, phát triển KH&CN và nguồn nhân lực, mở rộng các mối liên kết với viện nghiên cứu, trường đại học và các loại hình doanh nghiệp khác, tăng hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Nghị định 90/2001/CP như một luồng gió mới làm thức tỉnh hoạt động của các DNN&V vốn chiếm một tỷ lệ đông đảo (96%) trong tổng số doanh nghiệp cả nước. Các doanh nghiệp này đã không ngừng phát triển, từng bước khẳng định vai trò và vị trí của mình trong nền kinh tế đất nước. Hệ thống pháp luật, môi trường kinh doanh đang dần được cải thiện và ngày càng có chuyển động tích cực. Các DNN&V ngày càng được hưởng nhiều chính sách ưu đãi và bình đẳng hơn, tình trạng phân biệt, đối xử so với các DNNN giảm nhiều. Đặc biệt, ở một số yếu tố quan trọng, có tính chất sống còn với sự tồn tại và phát triển của các DNN&V như việc tiếp cận với các nguồn vốn, công nghệ, đất đai, lao động, thông tin thị trường đã được mở thông thoáng hơn rất nhiều so với những năm trước đây. Nhà nước đã từng bước thực hiện 6 giải pháp cơ bản nhằm phát triển DNN&V của nước ta trong tiến trình Hội nhập kinh tế quốc tế qua các Nghị định, Quyết định của Chính phủ. Đó là: - Tiếp tục hoàn thiện nhanh hệ thống pháp luật cho phù hợp với quá trình chuyển sang kinh tế thị trường, bao gồm xây dựng môi trường kinh doanh bình đẳng, thông thoáng cho tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế (tiếp cận với vốn, đất đai, lao động, công nghệ và thông tin thị trường ...); minh bạch hoá việc bảo hộ đối với các ngành kinh tế trong nước; - Phát triển thị trường lao động và có chính sách thích hợp đối với thị trường bất động sản. Cần phải mở rộng quyền cho các DNN&V tuyển dụng lao động, nghiên cứu xây dựng chính sách bảo hiểm thất nghiệp để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình cơ cấu lại DNN&V. Hình thành loại hình dịch vụ chuyển nhượng

- Tăng cường đào tạo về nghiệp vụ kinh doanh quốc tế và năng lực quản lý

quyền sử dụng đất tạo thuận lợi trong chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp, cầm cố tài sản ... - Phát triển thị trường tài chính và có chính sách hỗ trợ của Nhà nước cho DNN&V, nhất là đối với các doanh nghiệp mới thành lập. Tuy nhiên, chính sách hỗ trợ cần được tập trung vào những doanh nghiệp được xác định là cần thiết, mang lại hiệu quả thiết thực cho quốc kế dân sinh để tránh sự dàn trải, phân tán; - Tạo điều kiện thuận lợi cho các DNN&V hiện quyền kinh doanh và khuyến khích mở rộng thị trường xuất khẩu với phương châm Nhà nước không can thiệp trực tiếp; các cấp, các ngành tạo điều kiện hơn nữa để doanh nghiệp được tự do đăng ký kinh doanh, tự do thay đổi sản phẩm mà pháp luật không ngăn cấm. Chính phủ sẽ chỉ đạo các bộ, ngành làm tốt hơn nữa việc hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân trực tiếp xuất khẩu, không phân biệt mặt hàng xuất khẩu; mở rộng hơn nữa các nghiệp vụ bảo hiểm xuất khẩu; - Nâng cao hơn nữa vai trò của các Hiệp hội, câu lạc bộ giám đốc và tổ chức chuyên môn đối với sự phát triển của DNN&V, tạo động lực tích cực giúp doanh nghiệp phát triển nhanh, mạnh; tiên tiến cho đội ngũ cán bộ quản lý các DNN&V. 2. C¸c ch−¬ng tr×nh n©ng cao søc c¹nh tranh cña DNN&V Sau khi Nghị định số 90/2001/NÐ-CP về trợ giúp phát triển DNN&V ra đời, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các ngành, địa phương khẩn trương thực hiện nghiêm túc các nội dung Nghị định đã nêu, nhằm tăng sức cạnh tranh của các DNN&V trên thương trường thông qua các chương trình sau: 2.1. Đào tạo nguồn nhân lực. Chương trình trợ giúp đào tạo nguồn nhân lực cho các DNN&V giai đoạn 2004 - 2008 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 143/2004/QÐ-TTg ngày 10-8-2004. Các khóa bồi dưỡng sẽ trang bị cho cán bộ DN những kiến thức cơ bản, những kinh nghiệm quản trị điều hành trong nền kinh tế thị trường áp dụng với từng loại hình DN. Những vấn đề nhạy cảm, tác động lớn đến hoạt động DN, những rào cản chung và riêng của từng quốc gia cũng được cung cấp đầy đủ cho người học, từ đó áp dụng vào thực tiễn hoạt động của mình, hạn chế rủi ro không đáng có.

Doanh nghiệp tự thực hiện các hoạt động trên sẽ được hưởng những cơ chế

2.2. Tiếp cận các nguồn vốn tín dụng. Trong vài ba năm trở lại đây, cơ chế tín dụng ngân hàng thường xuyên được bổ sung, sửa đổi theo nguyên tắc của cơ chế thị trường, tiếp cận thông lệ quốc tế. Ðến nay, các cơ chế, chính sách về tín dụng đối với nền kinh tế (trong đó có DNNVV) đã ban hành tương đối đồng bộ. Ngân hàng Nhà nước không còn sự can thiệp hành chính đối với việc cho vay của các tổ chức tín dụng; tổ chức tín dụng được tự chủ xem xét, quyết định và tự chịu trách nhiệm về việc cấp tín dụng cho các DNN&V phù hợp quy định của pháp luật. Các quy chế mới của hệ thống Ngân hàng Nhà nước đã thật sự tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Trên nguyên tắc cùng có lợi, hiệu quả, mọi mặc cảm về DNN&V cũng dần được xua tan, thay vào đó là một nếp văn hóa trong kinh doanh. Doanh nghiệp nhỏ và vừa được hỗ trợ vốn, vay vốn thông qua các Quỹ: - Quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tại Quyết định số 193/2001/QĐ/-TTg ngày 20/12/2001 của Thủ tướng Chính phủ Về việc ban hành quy chế thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Quỹ BLTD được thành lập nhằm bảo lãnh cho các DNN&V khi không đủ tài sản thế chấp, cầm cố, vay vốn của các tổ chức tín dụng. Quỹ BLTD được các doanh nghiệp đặt nhiều kỳ vọng vào khả năng khai thông nguồn vốn cho hoạt động của doanh nghiệp mình - Khuyến khích các doanh nghiệp nghiên cứu khoa học và đổi mới công nghệ theo Nghị định 119/1999/NĐ-CP ngày 18/9/1999 của Chính phủ. Nghị định này quy định một số chính sách và cơ chế tài chính khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào hoạt động khoa học và công nghệ, bao gồm các hoạt động sau: (i) Hoạt động nghiên cứu- triển khai (bao gồm : nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, triển khai thực nghiệm) do doanh nghiệp tự thực hiện hoặc ký kết hợp đồng với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; (ii) Ứng dụng các kết quả khoa học và công nghệ, đổi mới công nghệ, sản xuất sản phẩm mới; (iii) Dịch vụ khoa học và công nghệ và chính sách sau: + Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp Doanh nghiệp có các hoạt động ứng dụng công nghệ cao, dịch vụ khoa học và công nghệ được áp dụng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp đối với phần thu nhập (từ 15% đến 25%) hoặc miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, hoặc không

+ Ngoài ra, doanh nghiệp còn được hưởng các chính sách khuyến khích khác

phải nộp thuế thu nhập thu được từ các hoạt động trên. Ngoài ra, doanh nghiệp còn được ưu đãi về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế sử dụng đất; ưu đãi thuế xuất nhập khẩu; nhất là ưu đãi tín dụng: Doanh nghiệp hoạt động theo Luật Khuyến khích đầu tư trong nước (sửa đổi) có các hoạt động trên được vay vốn trung hạn và dài hạn với lãi suất ưu đãi, mức vốn vay được đáp ứng đến 70% số vốn đầu tư tại Quỹ hỗ trợ phát triển, Quỹ hỗ trợ xuất khẩu, Quỹ hỗ trợ phát triển khoa học và công nghệ . Trong trường hợp doanh nghiệp được Quỹ hỗ trợ phát triển bảo lãnh vay vốn trung hạn và dài hạn tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển, doanh nghiệp sẽ được Quỹ hỗ trợ phát triển cấp bù khoản chênh lệch giữa lãi suất vay ưu đãi với lãi suất vay thông thường. như:

• Doanh nghiệp khi sử dụng công nghệ là kết quả của đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ do ngân sách Nhà nước đầu tư kinh phí (trừ các công nghệ thuộc bí mật về an ninh, quốc phòng và các đối tượng sở hữu công nghiệp khác đang được bảo hộ) chỉ phải trả tiền thù lao cho tác giả đã nghiên cứu ra công nghệ đó. Mức tiền phải trả thù lao cho tác giả bằng 30% giá chuyển giao công nghệ theo quy định tại Điều 23 Nghị định 45/1998/NĐ-CP ngày 01 tháng 7 năm 1998 của Chính phủ quy định chi tiết về chuyển giao công nghệ.

• Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp tối đa không quá 30% tổng kinh phí thực hiện đề tài nghiên cứu tạo ra công nghệ mới thuộc những ngành nghề Nhà nước ưu tiên khuyến khích do doanh nghiệp thực hiện hoặc phối hợp với các cơ quan khoa học thực hiện.

• Doanh nghiệp hoạt động theo Luật Doanh nghiệp Nhà nước được trích 50% thu nhập tăng thêm sau thuế do áp dụng công nghệ mới để đầu tư lại cho hoạt động khoa học và công nghệ và thưởng cho cá nhân, tập thể trong và ngoài doanh nghiệp có công trong việc nghiên cứu, tạo ra và tổ chức áp dụng công nghệ mới đó. Tỷ lệ giữa mức thưởng và đầu tư lại cho hoạt động khoa học và công nghệ do Giám đốc quyết định, nhưng mức thưởng không quá 60% số tiền được trích. Thời hạn trích tối đa không quá 03 năm kể từ khi có thu nhập tăng thêm.

Hiện nay, để hỗ trợ DNN&V tiếp cận nguồn tài chính chính thức, đã có một số dự án hỗ trợ của nước ngoài tham gia vào cung ứng nguồn tín dụng cho các DNN&V và các hộ gia đình thông qua hệ thống Ngân hàng thương mại thế giới (WB) và Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) là hai nhà tài trợ hoạt động tích cực

trong lĩnh vực này. Ngoài ra còn phải kể đến tên các Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JIBIC), Ngân hàng Tái thiết Đức và Quỹ Mê Kông được nhiều tổ chức đồng tài trợ để đầu tư vào các DNN&V thuộc khu vực tư nhân thông qua Quỹ Hỗ trợ phát triển và một số ngân hàng thương mại.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp của Việt Nam muốn tiếp cận được nguồn vốn từ các ngân hàng này cũng không mấy dễ dàng. Ít doanh nghiệp đáp ứng được các yêu cầu khá ngặt nghèo của những ngân hàng này bởi những yếu tố công nghệ lạc hậu, năng lực cạnh tranh thấp, trình độ quản lý của các chủ DNN&V còn hạn chế, chất lượng nguồn nhân lực thấp, đa số chủ doanh nghiệp không hoạch định được chiến lược và phương án kinh doanh khả thi, do vậy, các ngân hàng của nước ngoài khó có thể tin tưởng cho các doanh nghiệp đó vay vốn.

2.3. Hỗ trợ xúc tiến thương mại (XTTM). Chương trình xúc tiến tương mại quốc gia được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số: 279/2005/QĐ-TTg ngày 03 tháng 11 năm 2005. Đây là Chương trình xúc tiến thương mại được xây dựng theo định hướng về thị trường, ngành hàng xuất khẩu của Chiến lược xuất khẩu thời kỳ 2006 - 2010 và được Nhà nước hỗ trợ kinh phí thực hiện bao gồm một số chương trình lớn như: chương trình XTTM trọng điểm, chương trình phát triển thương hiệu quốc gia và chương trình xây dựng cơ sở hạ tầng XTTM trong và ngoài nước. Mục tiêu xuyên suốt của các chương trình lớn này là tăng cường giới thiệu, quảng bá sản phẩm và hình ảnh của đất nước Việt Nam, từ đó thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, tìm thêm đối tác làm ăn, mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa. Các chương trình XTTM, phát triển thương hiệu quốc gia mà nước ta đã và đang triển khai đều theo đúng các cam kết và thủ tục WTO. Theo Cục XTTM, năm 2006 đã có 155 chương trình XTTM quốc gia được phê duyệt, với kinh phí hỗ trợ là 144,7 tỷ đồng, trong đó có 122 chương trình đã hoàn thành và 24 chương trình đang triển khai. Năm 2007, có 158 chương trình, đề án, với tổng kinh phí hỗ trợ là 174 tỷ đồng đã được phê duyệt khá sớm, từ cuối quý 2-2006. Ngoài các chương trình lớn nêu trên, Bộ Thương mại còn thành lập một số đơn vị hỗ trợ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp; tổ chức các hội chợ, các chuyến đi khảo sát thị trường cho doanh nghiệp; xây dựng chương trình phát triển chợ đầu mối, kho bãi; tổ chức các lớp tập huấn về công tác xuất nhập khẩu; phối hợp các bộ, ngành liên quan giải quyết các vướng mắc cho doanh nghiệp; hướng

dẫn doanh nghiệp tiếp cận với cơ quan quản lý cũng như các tổ chức, doanh nhân nước ngoài trong lĩnh vực dệt may, nuôi trồng thủy sản... 2.4. Hỗ trợ kỹ thuật. Hiện tại, ba Trung tâm hỗ trợ kỹ thuật DNN&V thuộc Bộ Kế hoạch và Ðầu tư đang triển khai xây dựng chương trình hỗ trợ cụ thể từng lĩnh vực đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp. Ngoài ra, một số Bộ, ngành như Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công nghiệp... đang xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích các cơ quan nghiên cứu khoa học, công nghệ liên kết, chuyển giao cho các DNN&V ứng dụng khoa học công nghệ trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Bộ Khoa học và Công nghệ đang triến khai Đề án phát triển thị trường công nghệ được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 214/QĐ-TTg ngày 25 tháng 8 năm 2005. Trong đó, Bộ KH&CN đã tổ chức nhiều Chợ Công nghệ và Thiết bị với mục đích gắn kết ba nhà: nhà khoa học, nhà quản lý, nhà sản xuất kinh doanh; thúc đẩy nhanh việc chuyển giao các kết qủa nghiên cứu vào sản xuất; hỗ trợ các doanh nghiệp có thể tiếp cận công nghệ thích hợp với chi phí thấp. Hiện nay, ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức các Sàn giao dịch công nghệ thường xuyên, cố định và sàn giao dịch công nghệ trên mạng Internet để thúc đẩy các giao dịch mua bán công nghệ, góp phần phát triển thị trường công nghệ ở nước ta. Hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đang triển khai "Chương trình hỗ trợ DNN&V nâng cao năng suất, chất lượng giai đoạn 2006 - 2007", đặc biệt, “Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ” được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 68/2005/QĐ-TTg ngày 4 tháng 4 năm 2005. Mục tiêu của Chương trình là: Nâng cao nhận thức của các doanh nghiệp Việt Nam về bảo hộ sở hữu trí tuệ để các doanh nghiệp chủ động xây dựng, khai thác phát triển và bảo vệ tài sản trí tuệ; Nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam thông qua việc hỗ trợ xác lập, khai thác, bảo vệ và phát triển tài sản trí tuệ, trong đó ưu tiên hỗ trợ các doanh nghiệp có các sản phẩm chiến lược, có tiềm năng xuất khẩu.

Nội dung của Chương trình chủ yếu tập trung vào những vấn đề sau: - Tuyên truyền, đào tạo về sở hữu trí tuệ, hỗ trợ doanh nghiệp tổ chức hoạt

động sở hữu trí tuệ:

- Hỗ trợ xác lập, khai thác, bảo vệ và phát triển tài sản trí tuệ của doanh

nghiệp ở trong và ngoài nước:

- Hỗ trợ doanh nghiệp khai thác thông tin sở hữu trí tuệ.

Chương trình có qui định rõ ràng về tiêu chí hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ đối với cá nhân và tổ chức. Tuy nhiên, có ba lĩnh vực được ưu tiên chính trong chương trình là dự án về chỉ dẫn địa lý, tuyên truyền quảng bá về sở hữu trí tuệ và đào tạo. Một dự án hay hồ sơ được chấp nhận về mặt nội dung còn phải thông qua giai đoạn thẩm định về tài chính. Mức hỗ trợ của chương trình có thể là 30%, 50% hoặc thậm chí lên đến 100% tùy theo dự án. Trên thực tế, vấn đề tài sản trí tuệ đã được doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn nhưng so với yêu cầu hội nhập thì sự quan tâm này chưa thực sự đầy đủ. Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp phát triển tài sản trí tuệ của Chính phủ đưa ra nhằm mục đích nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về sở hữu trí tuệ , giúp họ hiểu được ý nghĩa và vai trò của sở hữu trí tuệ để từ đó chủ động trong kinh doanh. Hỗ trợ của Chương trình không chỉ liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ trong nước mà cả ở nước ngoài. Đối với những loại sản phẩm hoặc hàng hóa thuộc chiến lược phát triển hàng xuất khẩu quốc gia đều thuộc đối tượng ưu tiên của Chương trình hỗ trợ này. 2.5 Trợ giúp thông tin. Ðây là một đòi hỏi lớn cần theo dõi, cập nhật của các doanh nghiệp. Trước thực tế đó, các bộ, ngành, địa phương và một số công ty tư vấn luật đã tổ chức chuyển tải thông tin tới doanh nghiệp dưới nhiều hình thức đa dạng như: Biên soạn tờ rơi, ấn phẩm, đĩa CD; trực tiếp cung cấp thông tin tới doanh nghiệp theo yêu cầu; trang thông tin điện tử, xây dựng thư viện thông tin XTTM; thông tin thị trường; thông tin về công nghệ; về các văn bản pháp luật. Một số địa phương triển khai Ðề án ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình đăng ký kinh doanh, khai báo hải quan (Ðà Nẵng, TP Hồ Chí Minh...) đơn giản hóa thủ tục và nâng cao hiệu quả công tác quản lý hành chính, góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Nhiều Mạng thông tin chuyên ngành đã được xây dựng để phục vụ doanh nghiệp như Sàn giao dịch thương mại điện tử tại địa chỉ: http://vnemart.com.vn; Trung tâm hỗ trợ kỹ thuật cho DNN&V: http://tachn.gov.vn hay địa chỉ http://ecsme.com.vn chuyên các tin tức về nâng cao hiệu quả và tiết kiệm năng lượng trong DNN&V... Thông qua các chương trình trợ giúp, Chính phủ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa đổi mới công nghệ, trang thiết bị, máy móc, phát triển sản phẩm mới, hiện đại hoá quản lý nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hoá, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Những kết quả bước đầu nêu trên, với cộng đồng DNN&V là rất quan trọng. Tuy nhiên, còn nhiều việc lớn khác cần làm tiếp để DN

đủ lực vào cuộc chơi lâu dài. Bởi lẽ, kể từ 11-1-2007, nước ta trở thành thành viên chính thức thứ 150 của tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Chính vì vậy, ngày 23-10-2006, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 236/2006/QÐ-TTg về Kế hoạch phát triển DNN&V giai đoạn 2006 - 2010, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, để các DNN&V hoạt động an toàn, hiệu quả, đóng góp ngày càng nhiều vào tăng trưởng cho nền kinh tế. Việc trợ giúp để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển DNN&V thông qua các chính sách phù hợp thông lệ và các cam kết WTO trong bối cảnh hiện nay đã và đang là một vấn đề lớn và hết sức cấp thiết. Vì vậy, ngoài sự phát huy nội lực, chủ động và tự tin đi lên của từng DNN&V là chính, cần có sự tham gia tích cực không thể thiếu được của các bộ, ngành, các hiệp hội doanh nghiệp khác của cả nước. Có như vậy, cộng đồng DNN&V nước ta mới sớm tạo được thế đứng vững chắc, hạn chế rủi ro trong sân chơi chung thương mại toàn cầu. Ngoài ra, Bộ KH&CN còn triển khai việc phổ biến rộng rãi thông tin KH&CN tới các vùng nông thôn, miền núi nhằm đẩy mạnh việc chuyển giao tri thức KH&CN và áp dụng nhanh chóng các kỹ thuật mới, các thành tựu KH&CN vào sản xuất, đời sống, góp phần xoá đói, giảm nghèo và vươn lên làm giàu bằng áp dụng KH&CN. Việc triển khai mô hình "Cung cấp thông tin KH&CN phục vụ phát triển kinh tế-xã hội vùng sâu, vùng xa" là một phương thức giúp DNN&V ở các địa phương, vùng nông thôn, miền núi nắm bắt đầy đủ các thông tin mới nhất về kỹ thuật trong trồng trọt, chăn nuôi, chế biến nông sản; thông tin thị trường, cơ hội thu hút đầu tư, tìm kiếm đối tác và thị trường cho sản phẩm của địa phương, ...

CH¦¥NG II

thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng, nhu cÇu th«ng tin cña DNN&V vµ Ph−¬ng

thøc cung cÊp th«ng tin cho DNN&V

I. HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN CỦA DNN&V

Mçi mét doanh nghiÖp, ®Ó tån t¹i trªn th−¬ng tr−êng, ph¶i nç lùc rÊt nhiÒu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt. ViÖc x¸c ®Þnh ®−îc th«ng tin liªn quan ®Õn thÞ tr−êng, mÉu m·, chÊt l−îng s¶n phÈm, th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ míi liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, th«ng tin c¸c ®èi thñ c¹nh tranh lµ rÊt quan träng …Tuy vËy, phÇn lín c¸c DNN&V cña ViÖt Nam ch−a cã thãi quen t×m kiÕm th«ng tin vµ hiÓu râ tÇm quan träng cña th«ng tin. DNN&V th−êng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ®¬n vÞ m×nh theo kiÓu truyÒn thèng lµ so s¸nh hiÖu qu¶ cña n¨m sau so víi n¨m tr−íc, nh−ng kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc chÝnh x¸c vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr−êng do thiÕu th«ng tin cÇn thiÕt. Ch¼ng h¹n, doanh nghiÖp cho r»ng kh«ng c¹nh tranh vµ héi nhËp ®−îc vµo thÞ tr−êng v× chÊt l−îng hµng ho¸ thÊp, gi¸ thµnh cao. Nh−ng thÊp, cao nh− thÕ nµo, xÕp lo¹i thø bao nhiªu trªn thÞ tr−êng th× kh«ng cã th«ng tin. HiÖn nay, nÕu chØ dùa vµo th«ng tin theo chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª nhµ n−íc, th«ng tin trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã ®ñ th«ng tin KH&CN, th«ng tin thÞ tr−êng phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i chñ ®éng thu thËp, xö lý th«ng tin cho ®¬n vÞ m×nh mét c¸ch bµi b¶n, coi th«ng tin lµ mét bé phËn cÊu thµnh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ viÖc míi vµ khã nh−ng kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c, nÕu kh«ng lµm tèt th«ng tin nãi chung vµ th«ng tin KH&CN vµ thÞ tr−êng nãi riªng, doanh nghiÖp vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n trong viÖc c¹nh tranh vµ héi nhËp thÞ tr−êng quèc tÕ. 1. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong DNN&V

Theo số liệu điều tra của Bộ Thương mại về tình hình ứng dụng công nghệ thông tin của DNN&V năm 2005 t¹i ba thành phố: Hà Nội, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh 1 tỉ lệ kết nối Internet của doanh nghiệp trên toàn quốc ở mức 50% - 60%.

Đây là một bước tiến vượt bậc về trình độ tiếp cận CNTT của doanh nghiệp trong năm 2005 nếu so với số liệu do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đưa ra vào tháng 4/2003: năm 2002 có khoảng 30% doanh nghiệp được kết 1 Theo số liệu của Cục Doanh nghiệp nhỏ và vừa, Bộ Kế hoạch Đầu tư, tháng 2/2005

Theo số liệu điều tra của nhóm đề tài gần 300 doanh nghiệp tham gia

nối với Internet và không đến 10% doanh nghiệp có trang Web riêng giới thiệu về dịch vụ và các hoạt động của doanh nghiệp mình. Techmart năm 2005, có 80,4% doanh nghiệp kết nối internet. C¬ cÊu ®Çu t− CNTTcña DNN&V L·nh ®¹o DN th−êng kh«ng cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ kinh phÝ hµng n¨m dµnh cho c«ng t¸c th«ng tin lµ bao nhiªu vµ còng ch−a x©y dùng ®−îc chÝnh s¸ch, môc tiªu cho ho¹t ®éng th«ng tin cña m×nh, ®©y còng lµ ®iÒu h¹n chÕ cña c¸c DNN&V. Kết quả điều tra nói trên còn cho thấy: tỷ trọng chi cho CNTT trên tổng chi phí hoạt động thường niên vẫn còn rất thấp. 63,19% các công ty được khảo sát chi dưới 5% tổng chi phí thường niên cho việc triển khai ứng dụng CNTT phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị mình, và chỉ khoảng 6% số công ty cho biết đang dành trên 15% chi phí hoạt động thường niên để đầu tư cho CNTT (bao gồm cả chi phí viễn thông, đầu tư phần mềm, bảo dưỡng hệ thống, và đào tạo ứng dụng CNTT, xem hình 3.

Tỷ trọng chi CNTT trong tổng chi phí hoạt động thường niên

Trên 15%; 6,59%

Từ 5%-15%; 30,22%

Dưới 5%; 63,19%

Hình 3. Cơ cấu đầu tư CNTT của doanh nghiệp

Phân tích sâu hơn tình hình đầu tư ứng dụng CNTT trong các doanh nghiệp được khảo sát, có thể thấy cơ cấu đầu tư hiện vẫn còn mất cân đối, với tỷ trọng đầu tư bình quân cho phần cứng là 62% trong khi phần mềm chỉ chiếm 29% và đào tạo chiếm 12% tổng đầu tư CNTT của doanh nghiệp, xem bảng 5.

Bảng 5. Cơ cấu đầu tư CNTT trong các DNN&V

Tỷ trọng bình quân 61,6% 29,2% 12,3% Tổi thiểu 35% 4% 0% Tối đa 100% 55% 40%

Khoản mục đầu tư Phần cứng Phần mềm Đào tạo Mặc dù mức đầu tư 29% dành cho phần mềm đã cho thấy một tiến bộ đáng kể so với tỷ lệ 21% của năm 2003 2, đây vẫn là tỷ lệ tương đối thấp nếu so với mức bình quân của thế giới trong năm 2003 là 49% . Hiện tượng này phản ánh một thực tế:

- Các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa chú trọng đúng mức đến đầu tư phần mềm và đào tạo kỹ năng cho người lao động, mặc dù đây là những yếu tố quyết định hiệu quả đầu tư cho hạ tầng kỹ thuật CNTT nói chung cũng như ứng dụng CNTT nói riêng trong từng doanh nghiệp.

- Tình trạng vi phạm bản quyền ở Việt Nam rất cao, các phần mềm thường được cung cấp từ những nguồn không chính thống nên chi phí thấp (và do đó có thể ảnh hưởng đến chất lượng phần mềm cũng như hiệu suất khai thác của người sử dụng). Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc CNTT trong DNN&V

2 Báo cáo hiện trạng ứng dụng CNTT tại Việt Nam và các vấn đề có liên quan đến Luật Giao dịch điện tử

Theo sè liÖu ®iÒu tra cña ®ît kh¶o s¸t trªn cho thÊy tû lÖ ®Çu t− ®µo tao nguån nh©n lùc CNTT trong doanh nghiÖp chØ chiÕm 12,3% (®©y lµ con sè tÝnh b×nh qu©n), thùc tÕ tỷ lệ phân bổ chi phí đào tạo giữa các doanh nghiệp có sự chênh lệch khá lớn, phản ánh sự phát triển không đồng đều trong nhận thức của doanh nghiệp đối với vấn đề này. 28,4% doanh nghiệp được hỏi, chiếm hơn 1/4 nhóm đối tượng khảo sát, không có bất cứ hình thức đào tạo công nghệ thông tin nào cho đội ngũ nhân viên của mình. Với những doanh nghiệp bắt đầu có nhận thức về tầm quan trọng của nguồn nhân lực CNTT, việc đào tạo cũng chưa mang tính chuyên nghiệp hoặc đi vào quy củ. Hơn 40% đơn vị được hỏi cho biết hình thức đào tạo kỹ năng CNTT duy nhất cho người lao động là đào tạo tại chỗ, theo nghĩa nhân viên tự học hỏi và hướng dẫn lẫn nhau khi phát sinh vấn đề trong công việc. Chỉ một tỷ lệ rất ít

doanh nghiệp kết hợp được một cách bài bản các hình thức đào tạo khác nhau như mở khoá huấn luyện, gửi nhân viên đi học, và đào tạo theo công việc.

Xét trình độ CNTT của người lao động trong các doanh nghiệp hiện vẫn còn tương đối sơ đẳng (tỷ lệ nhân viên biết sử dụng máy tính trong hơn 300 đơn vị được khảo sát bình quân là 51%; mục đích sử dụng máy tính thường chỉ dừng ở mức soạn thảo văn bản, chỉ có 64% đơn vị cho biết đã bước đầu ứng dụng CNTT vào phục vụ một số hoạt động tác nghiệp như tài chính kế toán, quản lý nội bộ…), thì mức độ nhận thức và triển khai đào tạo như trên là chưa thể đáp ứng được nhu cầu nâng cao năng lực ứng dụng CNTT trong doanh nghiệp. Từ kết quả khảo sát, có thể nhận thấy một mối tương quan khá rõ rệt giữa tỷ lệ nhân viên biết sử dụng máy tính với hoạt động đào tạo trong doanh nghiệp. Những đơn vị không triển khai bất cứ hình thức đào tạo nào về CNTT thường có tỷ lệ nhân viên biết sử dụng máy tính từ dao động từ 20% - 50%, trong khi những đơn vị đã áp dụng một hoặc nhiều hình thức đào tạo có tỷ lệ này đạt mức bình quân là 75%.

Phân bổ tỷ lệ công ty áp dụng các hình thức đào tạo khác nhau về CNTTT

60,00%

50,00%

40,00%

30,00%

20,00%

p ệ i h g n h n a o d

10,00%

g n o r t i a h k n ể i r t ộ đ c ứ M

0,00%

Mở lớp

Gửi đi học

Tại chỗ

Không đào tạo

Hình thức đào tạo

Hình 4. Các hình thức đào tạo CNTT trong DNN&V

Ngoài hoạt động đào tạo, thì việc bố trí cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin cũng là một chỉ tiêu phản ánh mức độ nhận thức và trình độ tổ chức triển khai ứng dụng CNTT trong doanh nghiệp. Kết quả khảo sát cho thấy 32,92% công ty bước đầu đã có cán bộ chuyên trách về CNTT.

2 . H×nh thøc ho¹t ®éng th«ng tin trong DNN&V Ho¹t ®éng th«ng tin trong doanh nghiÖp ®−îc thÓ hiÖn d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, nh−: - Trao ®æi trùc tiÕp, trao ®æi qua điện tho¹i, qua fax., qua c¸c b¶ng th«ng tin cña DN, b¸o c¸o ph©n tÝch t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh, gi¸ c¶ thÞ tr−êng, gi¸ thµnh s¶n phÈm, doanh thu, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm vµ dÞch vô, kÕ ho¹ch b¸n hµng … theo tuÇn, th¸ng, theo quý, theo n¨m v.v…

- Tham quan häc hái c¸c DN kh¸c; - Cö ng−êi tham gia c¸c héi th¶o, héi nghÞ chuyªn ngµnh, líp ®µo t¹o trong hoÆc

ngoµi n−íc;

- Nghiªn cøu thÞ tr−êng; - Tổ chức c¸c cuéc häp néi bé, cuéc häp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh ®Þnh kú

cña DN vµ c¸c líp ®µo t¹o chuyªn m«n nghiÖp vô cho c«ng nh©n viªn;

- NhËn vµ nghiªn cøu c¸c tµi liÖu kü thuËt tõ c¸c nhµ cung cÊp thiÕt bÞ (Catalo s¶n

phÈm, chuyªn gia l¾p ®Æt, b¶o d−ìng, …)

- Nghiªn cøu c¸c t¹p chÝ, s¸ch KH&CN t¹i c¸c th− viÖn, trung t©m th«ng tin

KH&CN;

- Tra cứu và tìm kiếm thông tin trên Internet. Theo kết quả điều tra gần 300 doanh nghiệp của nhóm đề tài, nhu cầu tìm kiếm thông tin trên mạng internet với mục đích thương mại là 74,5% doanh nghiệp và tìm kiếm thông tin khác là 25,5%. Mức độ thưòng xuyên truy cập vào các website của các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa là 45,1% doanh nghiệp.

3. Mèi quan hÖ th«ng tin gi÷a c¸c bé phËn bªn trong vµ bªn ngoµi cña DNN&V Trong doanh nghiÖp viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c bé phËn cã liªn quan ®−îc duy tr× th−êng xuyªn, cËp nhËt liªn tôc b»ng h×nh thøc trao ®æi th«ng tin trùc tiÕp qua ®iện tho¹i, qua c¸c cuéc häp, c¸c b¸o c¸o hµng ngµy, tuÇn, th¸ng, quý, n¨m. Trªn c¬ së ®ã c¸c bé phËn n¾m ®−îc nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c, kiÓm tra ®−îc th«ng tin mµ bé phËn m×nh biÕt ®−îc ë møc ®é nµo, cÇn cËp nhËt thªm nh÷ng th«ng tin nµo vµ thèng nhÊt ®−îc c«ng viÖc víi nhau. Víi bªn ngoµi, tuú theo chức n¨ng vµ nhiÖm vô cña từng bé phËn mµ ho¹t ®éng th«ng tin ®−îc tæ chức vµ tiÕn hµnh. VÝ dô: ®èi víi ho¹t ®éng th«ng tin cña bé phËn

nghiªn cøu thÞ tr−êng th× hµng th¸ng, hµng quý c¸c ®¹i lý ph¶i b¸o c¸o t×nh h×nh tiªu thô, nhu cÇu cña thÞ tr−êng, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng ®èi víi c¸c mÆt hµng cña DN. DN cã thÓ cö c¸n bé nghiªn cøu thÞ tr−êng vµ c¸n bé kü thuËt kÕt hîp ®iÒu tra kh¶o s¸t lµm b¸o c¸o vÒ thÞ tr−êng. Trªn c¬ së b¸o c¸o, DN tiÕn hµnh ®¸nh gi¸, tæng hîp ph©n tÝch th«ng tin vµ ®−a ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cho từng lo¹i s¶n phÈm vµ từng thời điểm kinh doanh; ®Ò ra ph−¬ng h−íng, chiÕn l−îc cho c¸c s¶n phÈm míi; c¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm ®ang tån t¹i, lËp kÕ ho¹ch tiªu thô s¶n phÈm. Nh− vËy, viÖc n¾m v÷ng ®−îc th«ng tin thÞ tr−êng lµ c¬ së cho viÖc ra quyÕt ®Þnh cña l·nh ®¹o DN vÒ chiÕn l−îc, chÝnh s¸ch s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña DN. ViÖc cã ®−îc nh÷ng th«ng tin ph©n tÝch thÞ tr−êng nµy rÊt quan träng vµ quyÕt ®Þnh ®Õn sù sèng cßn cña DN. Nếu kh«ng th−êng xuyªn cËp nhËt, ph©n tÝch th«ng tin vÒ thÞ tr−êng mét c¸ch chÝnh x¸c sÏ dÉn ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh sai lÇm g©y hËu qu¶ thiÖt h¹i kh«n l−êng cho DN. Tuy nhiªn, qua viÖc thu thËp th«ng tin thÞ tr−êng cña DN, chóng ta còng thÊy mét ®iÒu lµ ®Ó t×m ®−îc nh÷ng th«ng tin d¹ng nµy th× kh«ng ai kh¸c mà ph¶i chÝnh lµ nh÷ng DN ®ã trùc tiÕp tiÕn hµnh thùc hiÖn thu thËp còng nh− ph©n tÝch ®Ó cã nh÷ng quyÕt s¸ch ®óng ®¾n cho DN m×nh.

II- Nhu cÇu th«ng tin cña DNN&V Thông tin là yếu tố không thể thiếu được trong mọi hoạt động của doanh nghiệp. Nó giúp cho Ban giám đốc cũng như cán bộ công nhân viên của doanh nghiệp có thể nắm vững và chủ động trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của mình và tránh được những rủi ro do thiếu thông tin có thể mang lại. Thông tin có thể được coi nền tảng, là tiềm lực cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Nhu cầu thông tin của DN rất đặc thù và đa dạng về thể loại và đặc biệt là rất chi tiết, cụ thể. Doanh nghiệp luôn cần nắm bắt và xử lý thông tin về sản phẩm, chất lượng sản phẩm, kiểu dáng công nghiệp, giá cả thị trường, tình hình tiêu thụ của từng loại sản phẩm trên thị trường, thông tin về cơ chế chính sách, luật pháp, về đối thủ cạnh tranh, về công nghệ mới để có thể tạo ra những đột phá về chất lượng sản phẩm, năng lực cạnh tranh, v.v.... Để có số liệu so sánh, nhóm đề tài đã tiến hành điều tra, khảo sát về nhu cầu thông tin gần 300 DN tham gia Chợ Công nghệ và Thiết bị Việt Nam 2005. Đó là những doanh nghiệp đã có thói quen tìm kiếm thông tin và biết rõ nơi có thể tiếp

cận được thông tin công nghệ mới nếu họ muốn tìm kiếm thông tin KH&CN. Kết quả cụ thể, xem bảng 6, hình 5.

Bảng 6: Các loại hình thông tin được doanh nghiệp quan tâm

STT Nhu cầu Tỷ lệ %

1 2 Số doanh nghiệp 285 291 96% 98%

Thông tin công nghệ, thiết bị Kết quả nghiên cứu KH&CN trong và ngoài nước 3 Nhu cầu cần giúp đỡ của các nhà khoa học 4 Tư vấn KH&CN 5 Thông tin tiêu chuẩn, chất lượng 6 Thông tin sở hữu trí tuệ 7 Thị trường giá cả, sản phẩm 8 Thông tin về khách hàng, đối tác Văn bản pháp luật, cơ chế chính sách 9 10 Đào tạo kỹ năng vê chuyển giao công nghệ 285 209 204 250 221 221 273 291 96% 70,5% 68,6% 84,3% 74,5% 74,5% 92% 98%

98%

96%

100 92%

90 84.3%

80 74.5%

70.5%

68.6%

70

60

50

40

30

20

10

0

Th«ng tin CN/TB

T− vÊn KH&CN

Th«ng tin SHTT

ThÞ tr−êng gi¸ c¶, s¶n phÈm

Th«ng tin vÒ ®èi t¸c

VBPL, C¬ chÕ chÝnh s¸ch

KQNC KHCN trong vµ ngoµI n−íc

Nhu cÇu cÇn gióp ®ì cña c¸c nhµ KH

Th«ng tin tiªu chuÈn chÊt l−îng

§µo t¹o kü n¨ng vÒ chuyÓn giao CN

Hình 5: Nhu cầu thông tin của các doanh nghiệp tham gia Techmart

Số liệu điều tra trên lại thấy, đại đa số DNN&V quan tâm đến thông tin nghiên cứu KH&CN trong và ngoài nước (98%), thông tin công nghệ, thiết bị (96%). Thông tin về các văn bản pháp luật, cơ chế chính sách cũng được nhiều doanh nghiệp quan tâm (92%). 84,3% DN quan tâm đến thông tin về sở hữu trí tuệ đã chứng tỏ DN đã hiểu giá trị về thương hiệu và phát triển tài sản trí tuệ của mình. Nhu cầu đào tạo của những doanh nghiệp này rất lớn (98%).

Để hiểu rõ hơn những nhu cầu thông tin cần thiết đối với DNN&V, đề tài đi

sâu phân tích các nhóm nhu cầu thông tin quan trọng mà DNN&V quan tâm.

1- Th«ng tin vÒ c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ Nhu cÇu th«ng tin c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ th−êng ®i liÒn víi nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp. HiÖn nay nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ ë ViÖt Nam nh×n chung cßn thÊp so víi yªu cÇu ph¸t trØªn cña nÒn kinh tÕ vµ so víi møc ®é ®Çu t− quèc tÕ. Trong 3 giai ®o¹n cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ lµ tiÕp thu c«ng nghÖ, lµm chñ c«ng nghÖ vµ s¸ng t¹o c«ng nghÖ, hÇu hÕt doanh nghiÖp ViÖt Nam míi chØ dõng ë giai ®o¹n tiÕp thu c«ng nghÖ mét c¸ch thô ®éng th«ng qua nhËp khÈu m¸y mãc vµ thiÕt bÞ. Trong c«ng nghÖ nhËp khÈu, tû träng gi¸ trÞ phÇn mÒm c«ng nghÖ

chØ chiÕm kho¶ng 17% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu, cßn l¹i chñ yÕu lµ phÇn cøng cña m¸y mãc, thiÕt bÞ. Ngoµi ra, nhu cÇu c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp cßn bÞ mèi quan hÖ th−¬ng m¹i mµ doanh nghiÖp tham gia chi phèi rÊt lín. §Ó cã thÓ cã ®−îc c¸c hîp ®ång víi kh¸ch hµng, ®Æc biÖt hîp ®ång gia c«ng cho n−íc ngoµi, doanh nghiÖp ph¶i thÓ hiÖn ®−îc n¨ng lùc cña m×nh, trong ®ã cã viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ, c«ng nghÖ ®¸ng tin cËy. Kh¸ch hµng th−êng tin t−ëng h¬n khi s¶n phÈm mµ hä ®Æt mua ®−îc lµ tõ c«ng nghÖ thiÕt bÞ ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh vÒ phÈm cÊp vµ tÝnh æn ®Þnh. Mét phÇn bëi lý do nµy, mét phÇn do h¹n chÕ cña ngµnh chÕ t¹o m¸y trong n−íc, nªn phÇn lín c«ng nghÖ c¸c doanh nghiÖp sö dông cã nguån gèc tõ n−íc ngoµi, g¾n liÒn víi viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ. M¸y mãc thiÕt bÞ nhËp khÈu cã nhiÒu lo¹i: lo¹i míi, lo¹i ®· qua sö dông, lo¹i s¶n xuÊt ë Ch©u ¢u, Mü, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc, §µi Loan v.v. C¸c doanh nghiÖp cã c¸ch ®i kh¸c nhau ®èi víi vÊn ®Ò thiÕt bÞ-c«ng nghÖ. PhÇn lín b¾t ®Çu víi m¸y rÎ tiÒn (thiÕt bÞ qua sö dông, hoÆc m¸y Trung Quèc, §µi Loan), sau mét thêi gian häc hái, ®¹t ®−îc mét sè tÝch luü, thÊy cÇn thiÕt hä míi ®Çu t− cho nh÷ng thÕ hÖ m¸y ®¾t tiÒn h¬n, chÊt l−îng tèt h¬n. C¸ch ®i nµy ®−îc coi lµ Ýt m¹o hiÓm, phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, vµ trong nhiÒu tr−êng hîp th× yªu cÇu chÊt l−îng s¶n phÈm còng chØ cÇn tíi m¸y mãc nh− vËy. Tuy nhiªn c¸ch nµy sÏ kÐo dài thêi gian häc hái cña doanh nghiÖp, h¬n n÷a khi n©ng cÊp ®ång bé, hÖ thèng thiÕt bÞ cã nguy c¬ trë nªn ch¾p v¸, kh©u nä h¹n chÕ c«ng n¨ng cña kh©u kia. Kh¸c víi c¸ch ®i trªn, cã doanh nghiÖp m¹nh d¹n ®Çu t− thiÕt bÞ-c«ng nghÖ tiªn tiÕn ngay tõ ®Çu, tÝch cùc häc hái ®Ó nhanh chãng n¾m b¾t c«ng nghÖ tiªn tiÕn. C¸ch nµy ®ßi hái vèn lín, rñi ro cao, ®éi ngò lao ®éng ph¶i cã tr×nh ®é ®Ó nhanh chãng thÝch øng, thÞ tr−êng ph¶i t−¬ng ®èi ®−îc ®¶m b¶o. Thùc tÕ ®· cã nh÷ng doanh nghiÖp lín ®· nhËp thiÕt bÞ tiªn tiÕn nh−ng thÊt b¹i do nguyªn liÖu ®Çu vµo, dÇu ra (thÞ tr−êng) kh«ng æn ®Þnh. VÝ dô tiªu biÓu nhÊt lµ Tæng c«ng ty t¬ t»m nhËp d©y chuyÒn thiÕt bÞ ®ång bé, tiªn tiÕn tõ NhËt B¶n ®Ó s¶n xuÊt lôa t¬ t»m, do kh«ng tham kh¶o th«ng tin vÒ quy ®Þnh chÊt l−îng t¬ cho thiÕt bÞ ®Õn thÞ tr−êng tiªu thô lo¹i lôa t¬ t»m nµo ®Ó tÝnh ®−îc doanh thu vµ thêi gian thu håi vèn, Tæng c«ng ty t¬ t»m ®· thua lç dÉn tíi ph¸ s¶n, ®Õn nay d©y chuyÒn nµy vÉn kh«ng sö dông ®−îc. Mét vÊn ®Ò quan träng ¶nh h−ëng tíi nhu cÇu c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp vèn trong n−íc lµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh. ThÞ tr−êng tµi chÝnh kÐm ph¸t triÓn khiÕn viÖc huy ®éng vèn ®Ó ®Çu t− nãi chung, ®Çu t− cho c«ng nghÖ nãi riªng gÆp nhiÒu khã kh¨n. C¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc, tuy ®−îc c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i (chñ yÕu lµ

cña nhµ n−íc) −u ¸i h¬n (vay kh«ng cÇn thÕ chÊp), nh−ng nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t− lín l¹i ph¶i th«ng qua xÐt duyÖt nhiÒu cÊp. Sè tiÒn ®−îc duyÖt nhiÒu khi nhá giät, khiÕn ®Çu t− dÔ bÞ ch¾p v¸. Ng−îc l¹i, doanh nghiÖp phi nhµ n−íc tuy cã thÓ quyÕt ®o¸n h¬n, nh−ng l¹i khã vay ®−îc tõ ng©n hµng víi c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi (dï chÝnh s¸ch cã vÎ th«ng tho¸ng), thËm chÝ kh«ng vay ®−îc. ViÖc kinh doanh tÝn dông vµ cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh cña ng©n hµng ch−a ph¸t triÓn, nªn nh÷ng ®Çu t− cã ®é rñi ro cao kh«ng dÔ huy ®éng vèn, kÕt qu¶ lµ vèn thõa cø thõa, vèn thiÕu cø thiÕu. ViÖc nhiÒu doanh nghiÖp trong n−íc −a chuéng thiÕt bÞ - c«ng nghÖ cña c¸c nhµ cung cÊp n−íc ngoµi, ®Æc biÖt c¸c nhµ cung cÊp cã tªn tuæi cßn lµ bëi nh÷ng gi¸ trÞ v« h×nh kh¸c ®i cïng víi c¸c doanh vô ®ã, ®iÒu mµ c«ng nghÖ tõ c¸c c¬ quan nghiªn cøu th−êng kh«ng cã. NÕu khÐo khai th¸c th× viÖc mua thiÕt bÞ, c«ng nghÖ tõ nhµ cung cÊp n−íc ngoµi sÏ lµ c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp häc hái c¶ tri thøc hiÖn lÉn tri thøc Èn cña c«ng nghÖ. Ngoµi ra quan hÖ mua b¸n nµy cßn ®em l¹i cho doanh nghiÖp nh÷ng quan hÖ b¹n hµng míi, ®Æc biÖt lµ viÖc bao tiªu s¶n phÈm s¶n xuÊt trªn c¬ së c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®Æt mua. Nãi tãm l¹i, c¸c nhµ cung cÊp thiÕt bÞ, c«ng nghÖ n−íc ngoµi cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ gi¶i ph¸p tæng thÓ (thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, bao tiªu s¶n phÈm, hç trî tÝn dông v.v.) cña c¸c doanh nghiÖp trong n−íc, trong khi c¸c nhµ cung cÊp c«ng nghÖ trong n−íc khã cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu nµy. Víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp, n¨ng lùc ®¸nh gi¸ h¹n chÕ, thãi quen ®Þnh gi¸ dùa trªn hiÖn vËt, nªn khi mua c«ng nghÖ, ®a phÇn doanh nghiÖp chØ tho¶ thuËn mua thiÕt bÞ, cßn nh÷ng dÞch vô cÇn thiÕt kh¸c, ®Æc biÖt nh÷ng thø liªn quan tíi c¸c tµi s¶n v« h×nh, hay cßn ®−îc gäi lµ phÇn mÒm cña c«ng nghÖ, th× hoÆc t×m c¸ch tù lµm, hoÆc häc mãt tõ c¸c nguån kh¸c. RÊt Ýt doanh nghiÖp chñ ®éng bá tiÒn cho nh÷ng thø kh«ng "sê mã" ®−îc b»ng tay, hay nh×n thÊy b»ng m¾t. VÒ phÝa ng−êi cung cÊp, ®Ó tr¸nh phiÒn phøc, chi phÝ cho nh÷ng tµi s¶n v« h×nh ®ã th−êng ®−îc tÝnh lu«n trong thiÕt bÞ. TËp qu¸n nµy gãp phÇn lµm tª liÖt thÞ tr−êng ®èi víi c«ng nghÖ ë d¹ng tµi s¶n v« h×nh. Ngoµi thiÕt bÞ c«ng nghÖ n−íc ngoµi, doanh nghiÖp cßn sö dông thiÕt bÞ-c«ng nghÖ trong n−íc, do doanh nghiÖp tù ph¸t triÓn, liªn kÕt ph¸t triÓn hoÆc tõ c¸c nguån cung trong n−íc kh¸c. 30 phiªn chî c«ng nghÖ võa qua cho thÊy, sè l−îng doanh nghiÖp quan t©m tíi c«ng nghÖ-thiÕt bÞ trong n−íc ngµy cµng nhiÒu, tuy l−îng giao dÞch vÉn cßn rÊt khiªm tèn. Nh÷ng thiÕt bÞ-c«ng nghÖ b¸n ®−îc th−êng lµ dùa trªn gi¸ thÊp, qui m« nhá, sö dông ®−îc nguån nguyªn liÖu s½n cã t¹i ®Þa ph−¬ng, ®iÒu kiÖn mua b¸n thuËn lîi. C¸ biÖt còng cã nh÷ng c«ng nghÖ, thiÕt bÞ mµ

C¸ch tiÕp cËn tới nghệ, thiÕt bÞ míi cã thÓ kh¸c nhau, song doanh nghiÖp nào

n−íc ngoµi kh«ng cã, ®−îc nghiªn cøu, chÕ t¹o do nhu cÇu ®Æc thï cña mét sè ngµnh chØ phæ biÕn ë ViÖt Nam. Ngoµi nh÷ng c«ng nghÖ du nhËp tõ n−íc ngoµi, hay tõ c¸c nguån trong n−íc, doanh nghiÖp, ®Æc biÖt doanh nghiÖp võa vµ nhá, cßn t¹o ra c«ng nghÖ cho chÝnh hä (cã hoÆc kh«ng cã sù hç trî cña bªn ngoµi). Nh÷ng c«ng nghÖ nµy th−êng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng v−íng m¾c cô thÓ doanh nghiÖp gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §ã th−êng lµ nh÷ng s¸ng kiÕn c¶i tiÕn hÖ thèng s¶n xuÊt hiÖn cã cho phï hîp víi chi tiÕt míi, s¶n phÈm míi, hoÆc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm. Gäi cho ®óng tªn th× ®ã lµ nh÷ng c¶i tiÕn nhá, nh÷ng gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®−îc doanh nghiÖp t¹o ra kh«ng ph¶i ®Ó b¸n cho ng−êi kh¸c mµ lµ ®Ó dïng, ®¸p øng nhu cÇu cña doanh nghiÖp. TÝnh th−¬ng phÈm cña nh÷ng gi¶i ph¸p c«ng nghÖ nµy còng kh«ng râ rµng, do vËy Ýt cã doanh nghiÖp chó ý ®Õn viÖc ®¨ng ký pa-t¨ng. còng cÇn ph¶i cã th«ng tin vÒ c«ng nghÖ ®ã mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. Đối với các DN sản xuất công nghiệp hoặc các DN kinh doanh các thiết bị máy móc công nghiệp, thông tin về công nghệ là vấn đề vô cùng quan trọng và có tác động sống còn đối với DN. Số liệu tổng hợp qua cuộc khảo sát 10.994 DN của Cục Phát triển DNN&V (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) năm 2005 cho thấy một bức tranh tổng thể về nhu cầu thông tin của doanh nghiệp, một sự khác biệt cơ bản giữa các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp của các nước khác. Trong khi các doanh nghiệp trên thế giới quan tâm hàng đầu về các thông tin công nghệ và tiến bộ kỹ thuật, thị trường cung cấp và tiêu thụ thì doanh nghiệp Việt Nam lại chủ yếu quan tâm đến các thông tin về cơ chế, chính sách liên quan đến doanh nghiệp, ít doanh nghiệp quan tâm đến các thông tin về kỹ thuật và công nghệ, cụ thể như sau (xem hình 6):

66,5%

70

60

50

40 31,7%

28%

26,1%

22,2%

30

20 3,1%

10

0 C«ng nghÖ míi

Trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn

C¸c th«ng tin kü thuËt cô thÓ kh¸c

C¸c th«ng tin vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn kinh doanh

ThÞ tr−êng cung cÊp vµ tiªu thô sp cïng lo¹i cña DN trªn thÕ giíi

N¨ng lùc s¶n xuÊt sp cïng lo¹i víi DN trong n−íc

Hình 6: Nhu cầu của DNN&V về thông tin công nghệ (%) Hình trên cho thấy nhu cầu thông tin của DNN&V về công nghệ mới, trang thiết bị tiên tiến, năng lực sản xuất sản phẩm cùng loại với doanh nghiệp trong nước, thông tin về thị trường cung cấp và tiêu thụ sản phẩm cùng loại trên thị trường thế giới đều là những nhu cầu thứ yếu so với thông tin về cơ chế chính sách. 66,5% doanh nghiệp được hỏi đang rất thiếu những thông tin về cơ chế chính sách liên quan đến kinh doanh. Nguyên nhân của tình trạng này có thể do doanh nghiệp khó tiếp cận được với các cơ chế, chính sách hoặc cũng có thể do cơ chế, chính sách chưa đồng bộ, chưa phù hợp.

Về đổi mới công nghệ: số doanh nghiệp tiến hành đổi mới công nghệ thời gian qua chiếm tỷ lệ cao, nhưng chủ yếu vẫn ở quy mô nhỏ, với phương thức chính là mua công nghệ của nước ngoài và bắt chước thiết kế lại theo mẫu. Doanh nghiệp muốn làm "cách mạng công nghệ" trên quy mô lớn gặp phải vô vàn khó khăn. Kết quả khảo sát đổi mới công nghệ tại các doanh nghiệp công nghiệp VN vừa được Viện Nghiên cứu Kinh tế quản lý trung ương (CIEM) công bố mới đây cho thấy, 56% doanh nghiệp chủ yếu mua công nghệ từ nguồn nước ngoài, 52% bắt chước theo mẫu. Chỉ 31% hợp tác với các cơ quan khoa học trong nước và 21% mua công nghệ từ nguồn trong nước.

Cuộc khảo sát được tiến hành với 100 doanh nghiệp trong hai ngành dệt may và hoá chất trên địa bàn Hà Nội và TP HCM. Cả 3 loại hình sở hữu cùng tham gia trả lời câu hỏi là doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Thiếu thông tin công nghệ và thông tin thị trường là 2 trở ngại lớn với 70% doanh nghiệp trong việc đổi mới công nghệ. Trong một số ngành, trong đó có dệt may, nhà nước đã có những hỗ trợ về thông tin cho các doanh nghiệp thông qua các hiệp hội ngành nghề, tạp chí, sách báo chuyên ngành... Tuy nhiên, theo các chuyên gia, những hỗ trợ này chưa thực sự chú trọng đến công nghệ. Thùc tÕ, doanh nghiÖp khi t×m kiÕm th«ng tin c«ng nghÖ th−êng ®Æt ra nh÷ng c©u hái rÊt cô thÓ. §Æc biÖt, ngoµi th«ng tin vÒ kü thuËt, doanh nghiÖp cßn yªu cÇu nh÷ng th«ng tin mang tÝnh th−¬ng m¹i nh− tÝnh phæ biÕn cña c«ng nghÖ (®· ®−îc dïng ë ®©u, ai dïng, hiÖu qu¶ ra sao), vÒ yªu cÇu nguyªn liÖu, vÒ ®iÒu kiÖn b¶o hµnh, b¶o d−ìng, vÒ gi¸ c¶, vÒ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt v.v. Kh«ng nh÷ng thÕ, doanh nghiÖp cã thÓ cßn yªu cÇu th«ng tin vÒ mét sè nhµ cung cÊp kh¸c nhau ®Ó cã c¨n cø so s¸nh, lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp víi kh¶ n¨ng ®Çu t− cña m×nh. Hä cã thÓ hái xem cã bít ®−îc c¸i nµy, c¸i nä, hay thay thÕ lo¹i nguyªn liÖu nµy b»ng lo¹i nguyªn liÖu kh¸c kh«ng. Tãm l¹i, yªu cÇu th«ng tin cña doanh nghiÖp rÊt chi tiÕt, cô thÓ, g¾n liÒn víi nh÷ng vÊn ®Ò trong lÜnh vùc cña hä. Luồng thông tin công nghệ đến với DN thông thường khá trực tiếp thông qua DN hoặc Văn phòng đại diện, hoặc đại lý của Hãng có công nghệ, thiết bị chào bán. Nếu DN có ý định sản xuất ra một loại sản phẩm mới trên dây chuyền thiết bị hiện đại của một Hãng nước ngoài thì Hãng có công nghệ và thiết bị chào bán đó sẽ rất nhiệt tình và sẵn sàng gửi tài liệu, catalog về máy móc, thiết bị giới thiệu chi tiết để DN có thể nghiên cứu, tham khảo giới thiệu về công nghệ, thiết bị cũng như mọi tính năng, thông số kỹ thuật của máy và thiết bị, v.v.... Như vậy, bằng con đường này, một cách tự nhiên DN cũng thu thập được lượng thông tin khá chi tiết và đầy đủ về một công nghệ, thiết bị nào đó mà DN cần. Đây cũng là hình thức tiếp cận thông tin công nghệ hiện nay của các Hãng nước ngoài với DN theo cách trực tiếp và thuận lợi đối với DN. DN có thể dựa vào những bản giới thiệu chi tiết về công nghệ, thiết bị mà nghiên cứu, tham khảo của một hoặc nhiều Hãng khác nhau chào bán và trên cơ sở đó lựa chọn cho mình loại công nghệ mới, thiết bị mới nào phù hợp với việc kinh doanh - sản xuất, hoặc đổi mới công nghệ hoặc đổi mới một phần những thiết bị sản xuất của DN mình. Một nhược điểm trong cách tiếp cận này là doanh nghiệp không có nhiều thông tin cùng loại để so sánh và không được nhận

+ Nghiên cứu những luận chứng khả thi về kinh tế - kỹ thuật khi phát triển

+ Nghiên cứu và thiết kế ra sản phẩm mẫu; + Sản xuất thử nghiệm; + Đưa ra thị trường tiêu thụ và thăm dò ý kiến khách hàng, khảo sát tiềm

+ Hoàn thiện sản phẩm về mẫu mã, chất lượng, giá cả ,... phù hợp thị trường

được tư vấn một cách khách quan để lựa chọn được công nghệ thích hợp với khả năng đầu tư cũng như khả năng tiếp nhận công nghệ. Đối với các DN có vốn đầu tư của nước ngoài, có công nghệ hoàn toàn của nước ngoài hoặc DN liên doanh với nước ngoài có rất nhiều lợi thế trong việc tiếp cận với những thông tin công nghệ mới, thiết bị mới và tiên tiến của chính Hãng. Việc chuyển giao công nghệ, thông tin chi tiết về công nghệ, thiết bị cũng như đào tạo kỹ sư, công nhân vận hành thiết bị máy móc cũng được đào tạo một cách bài bản để mọi người có thể làm chủ được công nghệ, máy móc thiết bị trong vận hành sản xuất. Đối với DNN&V của Việt Nam, như cuộc điều tra ở trên đã đề cập: gần 75% số doanh nghiệp có mức vốn dưới 2 tỷ đồng và 90% số doanh nghiệp có mức vốn dưới 5 tỷ đồng. Do quy mô sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam là rất nhỏ bé nên khả năng cạnh tranh rất kém. Việc đổi mới thiết bị, công nghệ của các doanh nghiệp là cấp thiết nhưng còn rất khó khăn bởi thiếu vốn. Tuy nhiên, để đứng vững và có những sản phẩm cạnh tranh được trên thị trường thì DNN&V vẫn phải quan tâm đến thông tin công nghệ mới, thiết bị mới hoặc để đổi mới công nghệ thiết bị, hoặc để nghiên cứu cải tiến từng bộ phận của thiết bị, dây chuyền sản xuất nhằm đổi mới sản phẩm về mẫu mã, chất lượng, giá thành, ... Trường hợp muốn phát triển một loại sản phẩm mới, DN cần phải tiến hành những bước đi cơ bản sau: + Cần thiết phải thu thập những thông tin liên quan đến sản phẩm mới, bao gồm công nghệ, thiết bị sản xuất ra sản phẩm, tiềm năng công nghệ, thiết bị và thông tin thị trường, giá cả trong nước và nước ngoaì về sản phẩm; loại sản phẩm mới; năng thị trường; và thị hiếu của người tiêu dùng; + Lập kế hoạch sản xuất quy mô lớn và phương thức tiêu thụ sản phẩm.

Như vậy, trong từng bước tiến hành, DN đều phải quan tâm tìm kiếm thu thập những thông tin liên quan, đặc biệt là những thông tin về công nghệ mới, thiết bị mới, kết quả nghiên cứu triển khai, các bản catalo công nghiệp, các bản thiết kế, mẫu mã sản phẩm, .... Với tiềm lực có hạn của các DNN&V, các dạng thông tin này, DN có thể nhận được từ sự hỗ trợ của các cơ quan thông tin của Nhà nước, cơ quan thông tin chuyên ngành và tổng hợp. Nhưng theo số liệu về hiện trạng khai thác thông tin từ các báo cáo kết qủa nghiên cứu giai đoạn 2001-2005 thì chỉ có 27doanh nhân/1.082 lượt người đến tìm thông tin về kết quả nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp chỉ chú ý đến hoạt động sản xuất kinh doanh chứ chưa quan tâm đến đầu tư cho nghiên cứu phát triển (NCPT). Chính vì vậy, các doanh nghiệp hiện chỉ quan tâm đến các công nghệ có sẵn, các công nghệ có thể sử dụng ngay được chứ chưa phải là công nghệ đón đầu hiện có trong các báo cáo kết quả nghiên cứu. Bản thân người lãnh đạo doanh nghiệp không có thời gian khai thác thông tin từ các báo cáo kết quả nghiên cứu. Đó là nhiệm vụ của cán bộ nghiên cứu của doanh nghiệp hoặc của các tổ chức NCPT mà doanh nghiệp đặt hàng. Đây cũng là thói quen kinh doanh hiện nay của các DNN&V Việt Nam là mau chóng thu lợi nhuận và thu càng nhiều càng tốt nên họ chưa quan tâm đến xây dựng một chiến lược kinh doanh lâu dài và bền vững. Tuy nhiên, theo báo cáo khảo sát nhu cầu thông tin của các doanh nghiệp do Trung tâm thông tin Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng tiến hành năm 2005, các công ty mặc dù hiện tại đều có đây chuyền công nghệ nhất định để sản xuất, nhưng các doanh nghiệp cũng có nhu cầu tham khảo thêm về thông tin về những cải tiến công nghệ, ví dụ; Công ty chè cần các thông tin về công nghệ chế biến chè của các nước nổi tiếng như Srilanka, Nhật Bản..., thông tin về công nghệ mang tính cạnh tranh cao, thông tin về những cơ quan được uỷ quyền để dánh giá công nghệ,... Khảo sát cho thấy một thực tế, trình độ của đa số công nhân kỹ thuật trong các doanh nghiệp hiện mới chỉ hạn chế ở năng lực tiếp thu và vận hành những công nghệ sẵn có một cách thụ động. Năng lực lựa chọn và làm chủ công nghệ kèm theo một số cải tiến nhỏ còn yếu kém. Với kết quả nghiên cứu trên, các chuyên gia kiến nghị, trong thời gian tới Nhà nước cần tạo cơ chế gắn kết giữa doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu triển khai. Đồng thời Nhà nước cũng cần có chính sách khuyến khích hình thành các tổ chức cung cấp và thông tin công nghệ, để giúp các doanh nghiệp có cơ hội cập nhật, lựa chọn và xác lập phương án đổi mới công nghệ tốt nhất.

2. Thông tin về tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng

Th«ng tin TC§LCL g¾n rÊt chÆt víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng x· héi, gãp phÇn lµm cho nhiÒu ho¹t ®éng x· héi ®i vµo nÒn nÕp, kû c−¬ng, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c«ng d©n. Th«ng qua viÖc cung cÊp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ cung øng dÞch vô nh÷ng th«ng tin míi nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt vÒ tiªu chuÈn, ®o l−êng, chÊt l−îng, ho¹t ®éng th«ng tin chuyªn d¹ng nµy gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ dÞch vô ViÖt Nam trªn thị tr−êng trong n−íc vµ quèc tÕ.

Lµ bé phËn cña th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ, th«ng tin TC§LCL cã vai trß quan träng trong ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n, trong lÜnh vùc qu¶n lý s¶n xuÊt còng nh− ®êi sèng x· héi. §èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt-kinh doanh

S¶n xuÊt-kinh doanh lµ n¬i sö dông th«ng tin TC§LCL nhiÒu nhÊt, cô thÓ nhÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn cho x· héi. Møc ®é t¨ng tr−ëng cña khu vùc nµy quyÕt ®Þnh xu thÕ ph¸t triÓn cña kinh tÕ ®Êt n−íc. Th«ng tin tiªu chuÈn, ®o l−êng, chÊt l−îng ®ãng gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo toµn bé tiÕn tr×nh s¶n xuÊt-kinh doanh, thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh sau ®©y:

- Cung cÊp c¸c chøng cø khoa häc ®Ó thiÕt lËp c«ng nghÖ qu¶n lý chÊt l−îng

hiÖu qu¶ t¹i c¬ së.

C¬ quan th«ng tin TC§LCL cung cÊp cho kh¸ch hµng hÖ thèng tµi liÖu phong phó, ®a d¹ng vÒ c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý chÊt l−îng phï hîp víi nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt-kinh doanh. Ch¼ng h¹n, hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng toµn diÖn theo ph−¬ng ph¸p NhËt B¶n TQM, hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng theo tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9000, hÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng ISO14000, hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng trong s¶n xuÊt d−îc phÈm, thùc phÈm GMP, HACCP, còng nh− c¸c biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p c¶i tiÕn qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh vµ dÞch vô.

- Cung cÊp c¬ së khoa häc ®Ó thiÕt lËp c¸c ®Æc tÝnh, tÝnh n¨ng kü thuËt, c¸c

chØ tiªu chÊt l−îng s¶n phÈm nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña ng−êi tiªu dïng.

Cã thÓ nãi, ®©y lµ thÕ m¹nh vµ còng lµ phÇn ®ãng gãp ®¸ng kÓ nhÊt cña ho¹t ®éng th«ng tin TC§LCL vµo viÖc h×nh thµnh tr×nh ®é chÊt l−îng vµ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô. Kh«ng mét s¶n phÈm nµo ®−îc s¶n xuÊt mµ kh«ng dùa trªn nh÷ng chuÈn mùc nhÊt ®Þnh vÒ nh÷ng tÝnh n¨ng c¬ b¶n nhÊt t¹o nªn gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm ®ã. HÖ thèng tiªu chuÈn s¶n phÈm cña ViÖt Nam, cña quèc tÕ vµ cña n−íc ngoµi gióp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt lùa chän ph−¬ng ¸n s¶n phÈm, sao cho s¶n phÈm tho¶ m·n møc cao nhÊt yªu cÇu cña thÞ tr−êng, ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ tr−êng khã tÝnh vµ cã sù c¹nh tranh cao nh− NhËt B¶n, T©y ¢u vµ B¾c Mü. Thùc tÕ nh÷ng

n¨m ®æi míi võa qua cho thÊy, nhiÒu lo¹i hµng ho¸ ViÖt Nam ®· th©m nhËp vµ ®øng v÷ng trªn c¸c thÞ tr−êng nãi trªn chøng tá vai trß kh«ng thÓ phñ nhËn cña th«ng tin TC§LCL trªn mÆt trËn s¶n xuÊt-kinh doanh.

- Cung cÊp ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn kiÓm so¸t vµ ®¶m b¶o chÊt l−îng trong

qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

§©y còng lµ m¶ng c«ng viÖc quan träng mµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cÇn ®Õn th«ng tin TC§LCL. S¶n phÈm lµm ra muèn cã chÊt l−îng vµ chÊt l−îng æn ®Þnh th× c¸c qu¸ tr×nh, c«ng nghÖ s¶n xuÊt ph¶i ®−îc kiÓm so¸t nhê nh÷ng trang thiÕt bÞ ®o l−êng vµ cïng víi chóng lµ c¸c ph−¬ng ph¸p ®o, xö lý sè liÖu ®· ®−îc chuÈn ho¸ b»ng hÖ thèng v¨n b¶n tiªu chuÈn vµ quy chuÈn kü thuËt.

- Cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng yªu cÇu ®Æc biÖt liªn quan ®Õn an toµn, vÖ sinh

vµ b¶o vÖ m«i tr−êng. Để sản phẩm đứng vững được trên thương trường, đòi hỏi sản phẩm phải đạt được những tiêu chuẩn, chất lượng ngay từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. Thị trường và thị hiếu của người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi cao các loại sản phẩm có chất lượng. Không chỉ những sản phẩm cần có những tiêu chuẩn, chất lượng mà mọi hoạt động quản lý sản xuất, quản lý chất lượng, quản lý kinh doanh, tài chính, văn phòng, ... đều hướng tới thực hiện theo ISO 9000 và Quản lý chất lượng tổng hợp TQM. Chính vì vậy mà các thông tin về chất lượng, tiêu chuẩn trong nước và nước ngoài luôn được các DN chú ý quan tâm và cập nhật thường xuyên để thực hiện một cách nghiêm túc. Theo số liệu điều tra của nhóm đề tài, 68,6 % các DN có nhu cầu đáp ứng thông tin về tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng. Điều đó chứng tỏ thông tin này rất cần thiết đối với các doanh nghiệp sản xuất, nó đảm bảo cho doanh nghiệp biết phải sản xuất các sản phẩm đạt tiêu chuẩn đưa ra trên thị trường, cũng như vấn đề cần thay đổi công nghệ khi sản phẩm chưa đạt tiêu chuẩn. Ví dụ về doanh nghiệp đã vi phạm tiêu chuẩn chất lượng: đó là việc đình chỉ lưu hành một số các mặt hàng mỹ phẩm của doanh nghiệp Ngọc Lan. Cục quản lý Dược Việt Nam đã gửi công văn yêu cầu cơ sở Ngọc Lan phải thu hồi các lô mỹ phẩm không đạt tiêu chuẩn chất lượng, tiến hành kiểm tra lại quy trình sản xuất để đảm bảo sản phẩm mỹ phẩm đáp ứng các quy định hiện hành của pháp luật, bảo đảm an toàn cho người sử dụng. Việc này đã ảnh hưởng không nhỏ tới doanh thu và uy tín của doanh nghiệp trên thị trường. Một vụ bê bối mới đây đã làm cho doanh thu của Vinamilk giảm do chất lượng sữa tươi tiệt trùng của họ không đúng với chất lượng đã ghi trên nhãn hàng hoá.

Quốc gia nào cũng đều có tiêu chuẩn chất lượng của mình, nhưng khắt khe hơn vẫn là các nước phát triển. Do vậy muốn xuất khẩu được sản phẩm vào các thị trường khó tính cần phải tạo ra các sản phẩm đạt được tiêu chuẩn cũng như những quy định ràng buộc từ các thị trường này. Các doanh nghiệp cần phải có đầy đủ thông tin về các quy đinh pháp luật về các thị trường này.

BÊt cø nhµ s¶n xuÊt nµo còng cÇn n¾m ®−îc c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn thÞ tr−êng, nh÷ng yªu cÇu ®Æc thï cña tõng khu vùc, nh− yªu cÇu vÒ vÖ sinh, an toµn, b¶o vÖ m«i tr−êng còng nh− nh÷ng tËp qu¸n th−¬ng m¹i cña tõng thÞ tr−êng mµ hµng ho¸ ®Þnh xuÊt khÈu tíi. ChØ cã nh− vËy hµng ho¸ míi cã thÓ th©m nhËp, c¹nh tranh vµ ®øng v÷ng ®−îc. C¸c nhµ s¶n xuÊt cã thÓ t×m ®−îc nh÷ng quy ®Þnh ®ã th«ng qua th«ng tin TC§LCL.

Nãi tãm l¹i, th«ng tin TC§LCL cung cÊp cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng c¬ së khoa häc ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm víi møc chÊt l−îng, chi phÝ hîp lý nhÊt ®Ó cã thÓ th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr−êng. §èi víi ®êi sèng x· héi

§èi t−îng cña ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ kh«ng chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm, hµng ho¸ mµ cßn bao hµm c¸c lÜnh vùc kh¸c cña ®êi sèng x· héi nh− ®¶m b¶o sù thèng nhÊt trong nh÷ng kh¸i niÖm, thèng nhÊt ho¸ trong qu¶n lý hµnh chÝnh, trong th«ng tin-t− liÖu, xuÊt b¶n-ph¸t hµnh, ®¶m b¶o trËt tù an toµn x· héi vµ mét sè dÞch vô hµnh chÝnh c«ng kh¸c. Th«ng tin TC§LCL cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp nh÷ng th«ng tin/t− liÖu vÒ tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ®ã cho c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ liªn quan. Nhê ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý c¸c mÆt ho¹t ®éng x· héi.

Th«ng tin TC§LCL cßn gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña ng−êi tiªu dïng th«ng qua viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin kÞp thêi vÒ chÊt l−îng hµng ho¸, vÒ c¸c ph−¬ng ph¸p sö dông, b¶o qu¶n, b¶o d−ìng s¶n phÈm còng nh− ng÷ng quy ®Þnh luËt ph¸p cña Nhµ n−íc trong viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng, nh÷ng thñ tôc vµ tr×nh tù gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm vµ dÞch vô.

Th«ng tin tiªu chuÈn, ®o l−êng, chÊt l−îng ®ãng vai trß cÇu nèi víi c¸c tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ, khu vùc vµ n−íc ngoµi, gãp phÇn lµm cho thÕ giíi hiÓu ViÖt Nam h¬n, t¹o c¬ héi cho sù hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kh«ng chØ trong lÜnh vùc tiªu chuÈn, ®o l−êng, chÊt l−îng mµ c¶ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, dÞch vô, th−¬ng m¹i, b¶o vÖ m«i tr−êng.

Th«ng tin TC§LCL ®ang dÇn trë thµnh yÕu tè s¶n xuÊt trùc tiÕp, lµ nguån lùc vµ søc m¹nh, lµ c«ng cô h÷u hiÖu cña c¸c nhµ qu¶n lý ®Ó t¸c ®éng vµo c¸c qu¸ tr×nh

nh»m n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng trong n−íc vµ quèc tÕ.

- Các vấn đề xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, công bố tiêu chuẩn chất lượng, công

- Các tiêu chuẩn cũng như các yêu cầu liên quan đến tiêu chuẩn hàng hoá

Ngoài ra, các DN cũng cho biết những khó khăn trong quá trình tiếp cận các

Kết quả điều tra, khảo sát của Đề tài về nhu cầu thông tin về tiêu chuẩn của gần 300 DN tham gia Chợ Công nghệ và Thiết bị Việt Nam 2005 cho thấy 68,6% (204) DN có nhu cầu đáp ứng thông tin về tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng. Theo số liệu khảo sát nhu cầu thông tin về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng của doanh nghiệp do Trung tâm thông tin tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng tiến hành 2005, hầu hết các doanh nghiệp đều cần có thông tin về tiêu chuẩn chuyên ngành và toàn văn của các tiêu chuẩn mới nhất, cụ thể là: bố sản phẩm phù hợp tiêu chuẩn; trong nước và nước ngoài. văn bản tiêu chuẩn và vượt "rào cản" trong thương mại, ví dụ: - Việc tìm kiếm các văn bản pháp quy của doanh nghiệp là rất khó khăn vì họ chỉ nắm được nội dung tổng quát của văn bản pháp quy. Họ không thông thạo các kỹ năng tìm kiếm thông tin trên Internet và không biết xử lý thông tin cho phù hợp; - DN rất cần được tư vấn về những biện pháp giải quyết vấn đề nảy sinh, những khác biệt về yêu cầu kỹ thuật giữa tiêu chuẩn Việt Nam và tiêu chuẩn nước ngoài hoặc quốc tế. 3. Thông tin về sở hữu trí tuệ Nền kinh tế nước ta đang hội nhập kinh tế quốc tế và việc Việt Nam chính thức gia nhập WTO làm cho vấn đề sở hữu trí tuệ trở nên đặc biệt quan trọng và đang trở thành mối quan tâm hàng đầu trong các quan hệ kinh tế quốc tế. Chưa bao giờ vấn đề bảo hộ sở hữu trí tuệ lại được đặt ra một cách gay gắt và cấp bách như hiện nay khi nền kinh tế thế giới chuyển sang thời kỳ mới thay đổi về chất - nền kinh tế dựa trên tri thức. Một số dạng quyền sở hữu trí tuệ được luật pháp Việt Nam quy định bảo hộ như sau: - Sáng chế và giải pháp hữu ích - Kiểu dáng công nghiệp - Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn - Bí mật kinh doanh

- Nhãn hiệu hàng hoá - Chỉ dẫn địa lý - Tên thương mại. Ý nghĩa và tầm quan trọng của thông tin sở hữu trí tuệ được xác lập bởi vai

trò của hệ thống sở hữu trí tuệ trong phát triển kinh tê-xã hội. Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với sáng chế, giải pháp hữu ích thực chất là sự sàng lọc công nghệ để bảo hộ. Công nghệ chỉ được cấp văn bằng bảo hộ (patent) nếu đáp ứng các tiêu chuẩn: Khả năng áp dụng rộng rãi, tính mới, tính sáng tạo. Các tiêu chuẩn này được đặt ra nhằm mục đích nâng cao trình độ kỹ thuật của một ngành trong phạm vi toàn thế giới hoặc phải làm cho công nghệ của ngành đó phát triển về chiều rộng. Theo pháp luật của Việt Nam và của các nước trên thế giới chỉ có các đối tượng là giải pháp kỹ thuật liên quan đến máy móc, thiết bị, dụng cụ, linh kiện, vật dụng, v.v...(gọi chung là cơ cấu), vật liệu, chất liệu, sản phẩm hoá học, dược phẩm, v.v...(gọi chung là chất) và quy trình công nghệ, phương pháp xử lý, phương pháp đo, phương pháp dự báo v.v...) mới thuộc đối tượng bảo hộ sáng chế/giải pháp hữu ích. Như vậy, các đối tượng có thể được bảo hộ theo pháp luật sở hữu công nghiệp chính là công nghệ. Thúc đẩy, kích thích việc tạo ra công nghệ mới Các tài sản trí tuệ nói chung và các bí quyết kỹ thuật công nghệ nói riêng, là động lực của quá trình phát triển và là đặc trưng của nền kinh tế dựa trên tri thức được tạo ra rất khó khăn. Để tạo ra, cần phải đầu tư về trí tuệ, thời gian và vật chất. Các chi phí này có xu hướng ngày càng gia tăng, nhất là đối với những công nghệ có giá trị đặc biệt. Trong khi đó, các công nghệ lại rất dễ sao chép, bắt chước và đưa vào khai thác để kiếm lời. Do đó, Nhà nước phải có biện pháp đảm bảo các điều kiện thuận lợi, ưu đãi cho người đã tạo ra công nghệ và ngăn chặn hiện tượng khai thác bất hợp pháp. Nếu không, tệ nạn ăn cắp các công nghệ sẽ xảy ra và sẽ tạo ra các hậu quả tai hại. Một trong những hậu quả đó là làm nản lòng người đã đầu tư để tạo ra công nghệ nói riêng và làm thui chột nỗ lực sáng tạo của toàn xã hội nói chung. Kết quả là, quá trình đổi mới sản phẩm bị ảnh hưởng nghiêm trọng do không có sự tái đầu tư về tài chính và nguồn lực để làm ra các sản phẩm tốt hơn, rẻ hơn. Ngoài ra, các mục tiêu thu hút đầu tư nước ngoài, tiếp nhận công nghệ tiên

tiến từ nước ngoài để tạo điều kiện cho việc phát triển công nghệ trong nước cũng sẽ không đạt được. Vì vậy, pháp luật bảo đảm cho người được cấp patent độc quyền sử dụng công nghệ trong thời gian nhất định (20 năm đối với sáng chế, 10 năm đối với giải pháp hữu ích) nhằm tạo điều kiện thuận lợi ưu đãi cho họ. Nhờ đó, họ có thể yên tâm khai thác công nghệ được bảo hộ nhằm thu hồi vốn đã đầu tư để nghiên cứu, triển khai công nghệ mới. Nhằm ngăn chăn việc khai thác bất hợp pháp công nghệ đang được bảo hộ trong thời gian patent đang có hiệu lực, ai muốn sử dụng công nghệ đó phải xin phép chủ patent và khi được chủ patent cho phép thường phải tuân thủ những điều kiện do chủ áp đặt, trong đó có việc phải trả tiền cho việc khai thác công nghệ. Như vậy, trong cuộc cạnh tranh trên thị trường lợi thế của chủ patent so với các đối thủ khác là lợi thế của người xuất phát trước. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ Một phương tiện quan trọng củng cố và phát triển công nghệ của một nước, ngoài việc tạo ra công nghệ mới, là việc tiếp thu công nghệ hiện có bằng cách chuyển giao. Việc bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với công nghệ góp phần vào việc chuyển giao công nghệ theo hai cách chính. Trước hết, hệ thống này cung cấp thông tin pháp lý và kỹ thuật cho người cần công nghệ. Theo đó, người cần tiếp cận công nghệ có thể có được tên, địa chỉ của người nộp đơn, chủ patent và tác giả sáng chế có trong thông tin công bố trong công báo do cơ quan có thẩm quyền ấn hành. Điều đó tạo điều kiện thuận lợi cho người muốn nhận chuyển giao công nghệ trong giao dịch. Như vậy, thông tin sáng chế đóng vai trò môi giới trong việc chuyển giao công nghệ. Thứ hai, hệ thống bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với công nghệ tạo yếu tố tin tưởng cho việc chuyển giao công nghệ bằng cách loại trừ yếu tố tiết lộ thông tin về công nghệ của người chuyển giao vì sự bộc lộ thông tin đã được đổi lấy độc quyền. Mặt khác, nhờ thông tin về công nghệ đã được cấp patent người muốn nhận chuyển giao công nghệ đó biết được bản chất kỹ thuật của công nghệ mà mình muốn có cũng như giá trị của nó và trên cơ sở cân nhắc các yếu tố kinh tế, kỹ thuật của mình để tiến hành đàm phán, ký kết hợp đồng với chủ patent Bảo vệ người chuyển giao và người tiếp nhận công nghệ đang được bảo hộ

b. Đặc điểm của thông tin sáng chế - Tư liệu sáng chế chứa đựng thông tin công nghệ mới nhất và được công bố

+ Công nghệ phải có tính mới + Nộp đơn đầu tiên (sớm nhất) - Tư liệu sáng chế chứa đựng thông tin có độ tin cậy cao - Tư liệu sáng chế chứa đựng những thông tin thường không được bộc lộ

- Tư liệu sáng chế có cấu trúc đồng nhất và chặt chẽ - Tư liệu sáng chế là tập hợp đầy đủ, có hệ thống thông tin về các giải pháp

- Tư liệu sáng chế rất lớn và liên tục tăng theo tháng, năm - Tư liệu sáng chế giúp tiết kiệm thời gian - Tư liệu sáng chế giúp thu nhập, lưu trữ, xử lý và tra cứu một cách nhanh

- Tư liệu sáng chế cho phép người muốn sử dụng sáng chế đã được cấp

c. Mục đích của việc sử dụng thông tin sáng chế trong chuyển giao công

Vì có các ưu điểm nêu trên nên trong chuyển giao công nghệ người ta

Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp được hiểu là Nhà nước bảo đảm thực thi quyền sở hữu công nghiệp, tức là bằng các quy định của pháp luật, các công cụ quyền lực Nhà nước tạo điều kiện cần thiết cho chủ sở hữu công nghiệp sử dụng quyền của mình và ngăn cản, trừng phạt các hành vi xâm phạm quyền. Thông tin sáng chế trong chuyển giao công nghệ a. Tư liệu sáng chế Tư liệu sáng chế chứa đựng các thông tin pháp lý và thông tin kỹ thuật của Patent đã được cấp. Ngoài ra, tư liệu sáng chế còn chứa đựng thông tin về yêu cầu xét nghiệm nội dung, các quyết định sửa đổi, đình chỉ, huỷ bỏ hiệu lực văn bằng bảo hộ cũng như hợp đồng chuyển giao quyền sử dụng, quyền sở hữu các đối tượng đã được cấp patent. nhanh nhất trong các dạng tư liệu khoa học kỹ thuật khác kỹ thuật mới tiến bộ chóng, thuận tiện và chính xác patent biết về tình trạng pháp lý của patent đó. nghệ thường sử dụng thông tin sáng chế nhằm: - Đánh giá một công nghệ cụ thể; - Đánh giá trình độ công nghệ của một viện, trường, ngành, của một nước;

- Xác định công nghệ thay thế và nguồn công nghệ thay thế; - Tìm hiểu sự phát triển của một lĩnh vực công nghệ cụ thể; - Tìm vị trí của các nguồn bí quyết trong một lĩnh vực cụ thể tại một nước

d. Vai trò của thông tin sáng chế:

nhất định; Thứ nhất, thực tế nghiên cứu và triển khai của các công ty lớn trên thế giới cho thấy rằng một khi có vấn đề công nghệ nào đó cần giải quyết họ tiến hành tra cứu tư liệu sáng chế để xem vấn đề đó đã có ai giải quyết hay chưa. Nếu vấn đề đó đã có giải pháp thì người ta áp dụng thử giải pháp đó xem đã giải quyết được triệt để vấn đề chưa. Nếu vấn đề chưa được giải quyết triệt để hoặc chưa đuợc giải quyết thì họ mới tiến hành nghiên cứu để tạo ra giải pháp kỹ thuật mới. Khi đã tạo ra giải pháp kỹ thuật mới họ lại tra cứu tư liệu sáng chế lại một lần nữa xem trong giai đoạn từ lần tra cứu trước đến thời điểm đó đã có ai tạo ra giải pháp kỹ thuật đồng nhất với giải pháp kỹ thuật mà họ đã tạo ra hay không. Việc làm đó có thể giúp họ tiết kiệm đuợc các khoản chi phí tốn kém vô ích liên quan đến việc làm và nộp đơn, vì nếu có giải pháp kỹ thuật đồng nhất đã được công bố thì chắc chắn giải pháp kỹ thuật đó không được cấp patent do không đáp ứng tiêu chuẩn tính mới. Hiện nay, các DN ngày càng nhận thức được tầm quan trọng về sở hữu trí tuệ, sở hữu công nghiệp, thương hiệu sản phẩm của DN mình. Vấn đề sở hữu trí tuệ, sở hữu công nghiệp đang chứng tỏ là một công cụ hữu hiệu đối với chính sách phát triển kinh tế- xã hội của các quốc gia nói chung và của DN nói riêng. Thông qua việc xây dựng và phát triển tài sản trí tuệ, uy tín, vị thế của doanh nghiệp luôn được củng cố và mở rộng, khả năng cạnh tranh, thị phần và doanh thu của doanh nghiệp sẽ được nâng cao. Việc ban hành Luật Sở hữu trí tuệ, vấn đề bảo hộ tri thức truyền thống và Chương trình quốc gia hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ của doanh nghiệp đang ngày càng làm thay đổi nhận thức của các DN đối với những thông tin về sở hữu trí tuệ, sở hữu công nghiệp, thông tin về sáng chế, phát minh, ... và trên cơ sở đó DN tạo nên những thương hiệu riêng của chính sản phẩm của DN mình. Các DN cần phải quan tâm nhiều hơn nữa về thông tin sở hữu trí tuệ. Hiện nay, tình trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là xâm phạm quyền tác giả, còn khá phổ biến, mặc dầu đã có nhiều nỗ lực ngăn chặn từ phía các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Có rất nhiều doanh nghiệp đang gặp phải sự vi phạm bản quyền công nghệ và sản phẩm. Hiện tượng hàng giả, hàng nhái,... diễn biến phức

tạp gây thiệt hại cả cho ngưòi có tài sản trí tuệ lẫn người tiêu dùng và xã hội, khiến cho nhu cầu bảo đảm thực thi trở nên căng thẳng. Để xây dựng nên một thương hiệu có uy tín trên thị trường, để có một công nghệ hiệu quả mang lại giá trị kinh tế cao hay một giải pháp kỹ thuật mới, nó đòi hỏi việc đầu tư tiền bạc, thời gian, sự sáng tạo của doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay sự vi phạm bản quyền đang diễn ra rất phổ biến trên thị trường, không chỉ do thực thi pháp luật về sở hữu trí tuệ ở Việt Nam chưa thực sự chặt chẽ, mà ngay cả nhận thức của nhiều doanh nghiệp Việt Nam về quyền sở hữu trí tuệ còn rất hời hợt. Đa số mọi người chỉ biết đến thương hiệu còn nhiều thông tin khác về sở hữu trí tuệ như kiểu dáng công nghiệp, sáng chế, bản quyền tác giả thì rất ít người quan tâm.

Hộp 1. Tranh chấp giải pháp hữu ích Sản phẩm võng gấp của cơ sở Duy Lợi từ lâu đã có uy tín trên thị trường trong nước và từng bước khẳng định vị thế của mình trên thị trường Nhật bản. Mặc dù cơ sở Duy Lợi là người sáng tạo và sản xuất ra sản phẩm võng xếp, nhưng Duy Lợi lại không thể đăng ký giải pháp hữu ích khung võng gấp ở Việt Nam và các nước khác, bởi giải pháp của họ đã bị công ty Nhật Bản Pacific Brokerage Company đánh cắp và đăng ký quốc tế thông qua Hiệp ước hợp tác patent PCT. Để giải quyết tranh chấp giữa Cơ sở Duy Lợi và công ty Nhật Bản. Cơ sở Duy Lợi đã phải chứng minh được giải pháp hữu ích mà công ty Nhật Bản đăng ký không đáp ứng tiêu chuẩn tính mới (do đơn đăng ký KDCN khung võng gấp của Duy Lợi được công bố sớm hơn ngày nộp đơn đăng ký giải pháp hữu ích ở Nhật Bản). Giá như Cơ sở Duy Lợi có được đầy đủ các thông tin về sở hữu trí tuệ thì có lẽ doanh nghiệp đã đăng ký cả bản quyền giải pháp hữu ích khung võng gấp.

Qua ví dụ trên ta thấy hiểu biết thông tin sở hữu trí tuệ giúp cho doanh nghiệp bảo vệ được thương hiệu và sản phẩm của mình trên thị trường. Việc tra cứu các thông tin sở hữu trí tuệ tránh cho doanh nghiệp không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác cũng như biết được người khác có xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của mình hay không là rất quan trọng. Một công nghệ mới có đăng ký

bản quyền tạo ra nội lực cho doanh nghiệp và tăng lợi thế so sánh, tính cạnh tranh cũng như chiếm lĩnh thị trường sản phẩm. Tuy nhiên đến nay việc nhận thức đăng ký bảo hộ nhãn hiệu ở trong nước của các doanh nghiệp còn chưa đầy đủ, chưa nói đến việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu hàng hoá ở nước ngoài. Họ thường chỉ chú trọng khâu sản xuất, còn khâu tiêu thụ phó mặc cho các đại lý, đối tác kinh doanh. Tranh chấp xảy ra khi các đại lý này đăng ký nhãn hiệu ở nước sở tại và coi như nhãn hiệu của mình. Đã có rất nhiều trường hợp các doanh nghiệp nước ta bị mất thương hiệu ở nước ngoài do không đăng ký như: bánh phồng tôm Sa giang, kẹo dừa Bến Tre, cà phê Trung Nguyên, Petrovietnam, thuốc lá Vinataba... Mất nhãn hiệu không chỉ là mất đi thị trường, mất bạn hàng, mất thương hiệu mà sẽ thiệt hại, tốn kém rất lớn cho các doanh nghiệp. Vậy mà thực tế hiện nay nhiều doanh nghiệp nước ta, kể cả những doanh nghiệp lớn vẫn còn "thờ ơ" với việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu ở nước ngoài. Theo thống kê của Cục Sở hữu trí tuệ, chỉ có khoảng 1.000 nhãn hiệu của các doanh nghiệp nước ta được đăng ký ở nước ngoài. Đây là con số quá nhỏ so với thực tế tình hình xuất khẩu của nước ta hiện nay. Khi doanh nghiệp nhận thức được tầm quan trọng của nhãn hiệu thì nhãn hiệu sẽ được đăng ký ở nước ngoài và ở những thị trường xuất khẩu quan trọng. Việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu ở nước ngoài sẽ gặp khó khăn tốn kém kinh phí bởi nếu đăng ký ở trong nước, mỗi nhãn hiệu chỉ mất khoảng triệu đồng, nhưng đăng ký ở nước ngoài các doanh nghiệp sẽ phải mất khoảng 1.000USD. Tuy nhiên, nó sẽ rẻ hơn rất nhiều nếu chúng ta phải đi kiện để đòi lại khi đã bị mất, chiếm đoạt hoặc tranh chấp chính nhãn hiệu hàng hoá của mình. Hệ thống bảo hộ độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích cũng mang lại lợi ích không nhỏ. Song song với nguyên tắc độc quyền, hệ thống patent còn được xây dựng trên một nguyên tắc quan trọng khác, đó là nguyên tắc công khai công nghệ. Theo nguyên tắc này, để được cấp Patent, người giữ độc quyền bí quyết, cần phải công bố nội dung công nghệ cho xã hội biết ngay sau khi, thậm chí trước khi được cấp patent. Do vậy việc công bố này rất quan trọng, một mặt để thông báo xã hội biết công nghệ này đã có người làm chủ, mặt khác, thông báo về công nghệ, giải pháp hữu ích, bài toán thực tiễn thường được nhiều người quan tâm giải quyết, do đó, những người khác có thể dừng qúa trình tìm tòi, nghiên cứu mà chuyển sang kế thừa, phát triển không phải mất công sức, thời gian, chi phí cho việc tìm kiếm công nghệ đã được tìm thấy rồi. Đồng thời, các doanh nghiệp hoặc các nhà nghiên cứu có thể tránh được những bước đi thừa, lặp lại, đi vòng, v.v... nhất là không thể vươn lên hàng đầu nếu không khai thác các thông tin patent nói trên. Nếu không khai

thác các thông tin patent trên, có thể sẽ không tránh khỏi xung đột pháp lý vì đã trùng với những giải pháp đã đăng ký trước.

Theo số liệu điều tra, khảo sát về nhu cầu thông tin của gần 300 DN tham gia

Techmart, có 84,3% các DN cần thông tin tư vấn về sở hữu trí tuệ. Cụ thể: - Thông tin về quy trình, thủ tục đăng ký nhãn hiệu hàng hoá; - Vấn đề bảo vệ nhãn hiệu hàng hoá, kiểu dáng công nghiệp, giải pháp hữu ích; - Thông tin về thương hiệu và bảo vệ thương hiệu trong nước và nước ngoài; các thủ tục cần thiết để tiến hành bảo hộ; - Thông tin về các công ty tư vấn, quy trình xử lý khi xảy ra tranh chấp; - Thông tin về các cơ quan chức năng giải quyết các vấn đề trên (ví dụ: đánh giá mức độ vi phạm...)

Như vậy, thông tin về sở hữu trí tuệ và sở hữu công nghiệp rất được các doanh nghiệp quan tâm, nhất là khi nước ta gia nhập WTO thì thông tin này thật sự cần thiết không thể thiếu trong sự phát triển sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Hiện nay, các cơ quan có thẩm quyền đang quan tâm tuyên truyền, tổ chức nhiều chương trình tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp về vai trò của thông tin sở hữu trí tuệ, hướng dẫn họ cần phải xây dựng bảo vệ thương hiệu, định giá, đánh giá tài sản trí tuệ của mình. Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V sẽ triển khai nhiều nội dung và hình thức khác nhau để đáp ứng nhu cầu thông tin về sở hữu trí tuệ, nhãn hiệu hàng hoá ngày càng tăng của doanh nghiệp. 4. Thông tin về cơ chế, chính sách, văn bản luật pháp và các chương trình hỗ trợ Nhóm thông tin này bao gồm thông tin về các vấn đề đảm bảo pháp lý không chỉ cho hoạt động sản xuất - kinh doanh nói chung của doanh nghiệp mà còn cho mỗi sản phẩm dịch vụ của doanh nghiệp. Đó là các văn quy phạm pháp luật, chính sách của Chính phủ điều chỉnh hoạt động sản xuất - kinh doanh trong phạm vi quốc gia, khu vực và quốc tế; là các quy định về cơ chế, chính sách khuyến khích, luật pháp sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn, vệ sinh môi trường đối với mỗi sản phẩm,v.v... Kết quả khảo sát của Cục Phát triển DNN&V (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho thấy 66,5% số DN có nhu cầu cung cấp thông tin về cơ chế, chính sách, văn bản pháp lý liên quan đến DN.

Điều đó cũng là một thực tế dễ hiểu trong bối cảnh DNN&V hiện nay của nước ta, nếu muốn tồn tại và phát triển tốt được trong nền kinh tế thị trường có nhiều biến động thì càng phải nắm vững và hiểu biết các cơ chế, chính sách liên quan đến mọi mặt hoạt động của DN. Có thể điểm qua về những dạng như cơ chế chính sách khuyến khích phát triển DN, đặc biệt là những ưu đãi của Nhà nước, chính phủ đối với sự phát triển các DNN&V, các cơ chế chính sách về thuế, đất đai, mặt bằng sản xuất, chính sách khuyến khích để phát triển công nghệ, đổi mới sản phẩm, đổi mới công nghệ liên quan đến ưu đãi về cho vay vốn, chính sách về tài chính, cơ chế và chính sách tiếp cận các nguồn vốn. Số liệu điều tra khảo sát trên còn cho thấy những khó khăn lớn nhất mà các DNN&V đặt lên hàng đầu cần được giải quyết đó là vốn (66,95%) và thị trường (50,62%). Về vấn đề này, các chuyên gia trong nước và của nước ngoài cũng phân tích một cách rất khách quan rằng những khó khăn về tài chính và thị trường đã khiến DNN&V khó đổi mới công nghệ . Lý do đơn giản là, nếu không đủ lực về tài chính thì họ cũng khó có thể đặt ra vấn đề thay đổi công nghệ, hay nếu như không mở được thị trường xuất khẩu thì việc thay đổi công nghệ đương nhiên là bị xếp lại. Do vậy, DNN&V đặc biệt quan tâm đến những chính sách cho DNN&V tiếp cận được với tín dụng. Kết quả cuộc khảo sát cũng cho thấy một kết quả không thuận lợi cho phát triển của khu vực DN này, đó là 35,24% trong tổng số 25.854 DN khó tiếp cận các nguồn tín dụng của nhà nước; 32,38% số DN là không thể tiếp cận được. Tỷ lệ số DN đã tiếp cận được nguồn vốn thành công là 32,28% thì phần lớn là DN Nhà nước. Đối với các nguồn vốn khác, tỷ lệ thành công của DNN&V cũng không vượt quá 50%. Rõ ràng, DNN&V vốn rất nhỏ, với tỷ lệ 90% DN có vốn dưới 5 tỷ đồng càng trở nên nhỏ bé hơn khi cơ hội tiếp cận các nguồn vốn khá thấp. Cơ hội để liên kết với các DN lớn cũng không nhiều, với tỷ lệ 75,1% DN chưa bao giờ tham gia mối liên kết này. Điều này có lẽ cũng giải thích được sự khác biệt cơ bản giữa DN Việt Nam với các DN nước ngoài khi mối quan tâm của DN Việt Nam không phải là thông tin công nghệ và tiến bộ kỹ thuật, thị trường cung cấp và tiêu thụ như nhiều DN nước ngoài mà lại là thông tin về cơ chế, chính sách. Sự nắm bắt đầy đủ các thông tin về văn bản pháp quy và cơ chế chính sách đảm bảo cho việc hoạt động sản xuất kinh doanh đúng đắn, tránh những sai phạm pháp luật của doanh nghiệp, đồng thời có thể tận dụng các chính sách ưu đãi của nhà nước để hỗ trợ phát triển doanh nghiệp. Ví dụ: gần đây các doanh nghiệp băn khoăn vì không biết trường hợp nào doanh nghiệp được hưởng thuế VAT 0%. Bộ Tài chính vừa có văn bản hướng dẫn điều

kiện cho các doanh nghiệp được hưởng thuế suất ưu đãi này. Theo đó để được hưởng thuế VAT 0% doanh nghiệp phải có hợp đồng bán hàng hoặc hợp đồng gia công, sản xuất hàng xuất khẩu đã ký với nước ngoài và tờ khai xác nhận thực xuất của hải quan. Trường hợp doanh nghiệp nước ngoài thuộc đối tượng được hoàn thuế giá trị gia tăng nhưng không có tài khoản ở Việt Nam, doanh nghiệp có thể uỷ quyền cho doanh nghiệp khác tại Việt Nam nhận tiền hoàn thuế theo quy định. Đây là thông tin rất hữu ích hỗ trợ cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. 5. Thông tin về thị trường, giá cả

Theo số liệu điều tra, khảo sát của gần 300 DN tham gia Techmart Việt

Nam, có 74,5% các DN có nhu cầu thông tin về thị trường, giá cả.

Ngoài ra, theo số liệu điều tra khảo sát 10.994 DN của Cục DNN&V trong các ngành sản xuất công nghiệp có 26,1 % số DN có nhu cầu về cung cấp thông tin về thị trường cung cấp đầu vào và tiêu thụ sản phẩm cùng loại của DN trên thế giới, Thông tin về thị trường giá cả thường tập trung vào ba vấn đề chính sau: Sản phẩm, Khách hàng, Thị trường hàng hoá. Thông tin về sản phẩm bao gồm: - Thông tin về giá cả nguyên vật liệu cho sản xuất; - Thông tin về sự cạnh tranh đối với chất lượng sản phẩm, mẫu mã, giá cả

của sản phẩm;

- Kênh phân phối sản phẩm, sản lượng tiêu thụ, giá cả sản phẩm, chế độ

khuyến mãi.

Những thông tin trên giúp doanh nghiệp quyết định sản xuất các sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường, không vi phạm kiểu dáng, mẫu mã sản phẩm cùng loại của các doanh nghiệp khác trong và ngoài nước; định giá sản phẩm mang tính cạnh tranh với sản phẩm cùng loại của doanh nghiệp khác.

Thông tin về khách hàng bao gồm: nhu cầu, thị hiếu, sở thích của khách hàng về kiểu dáng, mẫu mã, tính năng tác dụng của sản phẩm; số lượng khách hàng thực tế, khách hàng tiềm năng; sức mua đối với sản phẩm...Những thông tin này giúp doanh nghiệp quyết định hoặc cải tiến, đổi mới kiển dáng, tính năng tác dụng vủa sản phẩm; quyết định chiến lược tiếp thị sản phẩm,v.v...

Thông tin về khảo sát thăm dò thị trường bao gồm:

- Thông tin về thị trường trong và ngoài nước, thị phần, sản lượng của các sản phẩm cùng chủng loại mà các DN khác đang sản xuất và tiêu thụ trên thị trường; - Các chính sách quảng cáo, khuyến mãi; - Thông tin liên quan tới chiến lược, chính sách khi đưa ra một sản phẩm mới vào thị trường. Khi có kế hoạch đưa một sản phẩm mới vào thị trường mới, DN thực hiện marketing, có những bước tiến hành thăm dò thị hiếu tiêu thụ của thị trường, thị hiếu của người tiêu dùng, tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, có những mẫu sản phẩm phân phát tự do để mọi người dùng thử (tuỳ thuộc vào DN có điều kiện đối với từng mặt hàng, sản phẩm), có kèm theo phiếu khảo sát ý kiến khách hàng. Từ đó phân tích, tổng hợp ý kiến và hoàn thiện chất lượng sản phẩm, mẫu mã, giá cả cho phù hợp với thị trường và thị hiếu người tiêu dùng. Các loại hình thông tin trên có thể tìm kiếm được ở đâu? Câu hỏi đặt ra cho các DN và cũng là gợi ý cho nhóm nghiên cứu cần phải triển khai các loại thông tin nào cho phù hợp. Trong hệ thống thông tin hiện có Trung tâm Thông tin Thị trường Giá cả thuộc Viện Nghiên cứu Khoa học Thị trường giá cả có thể đáp ứng phần nào về nhu cầu thông tin thị trường, giá cả cho DN, ngoài ra có thể tìm đến cơ quan Trung tâm thông tin của Bộ Thương mại, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các Hiệp hội, các tổ chức xúc tiến đầu tư và thương mại, các đại diện của các Phòng Thương mại và Công nghiệp các nước có tại Việt Nam. Tuy nhiên, chúng ta cũng thấy rõ là để có những khảo sát thăm dò và phân tích về thị trường, giá cả đối với một loại sản phẩm nào đó thì không ai khác mà phải chính là DN tự tiến hành thu thập thông tin và tổng hợp, phân tích, đánh giá. Ngoài ra, trong tương lai, Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V được triển khai sẽ là địa chỉ hữu ích cho các doanh nghiệp có thể tìm kiếm thông tin đầy đủ, đa dạng phục vụ sản xuất kinh doanh. 6- Thông tin về tư vấn và dịch vụ KH&CN

Tư vấn là yếu tố hạ tầng không trực tiếp tạo ra sản phẩm nhưng có vai trò xúc tiến, hướng dẫn quan trọng. Dịch vụ tư vấn phát triển sẽ góp phần tạo ra môi trường lành mạnh cho các hoạt động sản xuất - kinh doanh, đầu tư và phát triển công nghệ.

Dịch vụ khoa học và công nghệ là các hoạt động phục vụ việc nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; các hoạt động liên quan đến sở hữu trí tuệ,

chuyển giao công nghệ; các dịch vụ về thông tin, tư vấn, đào tạo, bồi dưỡng, phổ biến, ứng dụng tri thức khoa học và công nghệ và kinh nghiệm thực tiễn.

Cùng với quá trình hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới khi Việt Nam đã gia nhập WTO, dịch vụ tư vấn trở thành một trong những dịch vụ quan trọng.

Vai trò của tư vấn và dịch vụ trong quy trình chuyển giao công nghệ như

- Phương án sản phẩm - thị trường: Dịch vụ nghiên cứu cơ hội đầu tư, tìm kiếm thông tin thị trường, điều tra khảo sát, phân tích cạnh tranh, môi trường đầu tư. Nắm bắt và đưa ra các ý tưởng mới cho doanh nghiệp.

- Kế hoạch kinh doanh: Chiến lược công ty, phân tích thị trường, định huớng công nghệ, các kế hoạch nhân sự, đầu tư, huy động vốn, phân tích tài chính dự án đầu tư.

- Tìm kiếm đối tác, nguồn công nghệ: Tìm kiếm, phân tích thông tin công

nghệ, thông tin về các nhà cung cấp.

- Đánh giá, lựa chọn công nghệ: Đánh giá các đề xuất kỹ thuật và tài chính do các nhà cung cấp gửi đến, lựa chọn phương án đáp ứng mục tiêu về công nghệ và các điều kiện tài chính thương mại.

- Đàm phán hợp đồng chuyển giao công nghệ, mua sắm thiết bị (toàn bộ): Xác định phương án đàm phán, hỗ trợ hoặc trực tiếp tham gia đàm phán soạn thảo (phản biện dự án đầu tư hợp đồng chuyển giao công nghệ) mua sắm thiết bị.

-Thực hiện đầu tư, thực hiện chuyển giao công nghệ: Tư vấn đấu thầu, thiết kế kỹ thuật - thi công, tuyển dụng và đào tạo nhân viên giám định công nghệ, quản lý dự án nghiện thu - bàn giao.

- Vận hành công nghệ: Thiết kế sản phẩm, phát triển hệ thống phân phối, kiểm soát hàng tồn kho, kiểm soát chất lượng, cải tiến tổ chức sản xuất, lập kế hoạch sản xuất, quản lý tài chính.

- Nuôi dưỡng công nghệ: phát triển nguồn nhân lực, thu hút vốn nhằm phát triển kinh doanh, nắm bắt sự thay đổi của môi trường bên ngoài và tư vấn thực hiện những điều chỉnh thích hợp.

- Cải tiến, đổi mới công nghệ: phân tích xu hướng thị trường, diễn biến cạnh tranh, cung cấp thông tin công nghệ mới, phân tích đầu tư cải tiến và đổi mới công nghệ.

Hoạt động của các tổ chức tư vấn trải rộng trên rất nhiều lĩnh vực, tuy nhiên tỷ lệ tư vấn trong các hợp đồng mua bán, chuyển giao công nghệ vẫn còn ít. Hệ thống các tổ chức tư vấn này còn yếu cả về năng lực lẫn tổ chức và pháp lý.

Doanh nghiệp Việt Nam chưa có thói quen thuê tư vấn trong quy trình chuyển giao công nghệ, phần lớn mua được máy móc, thiết bị là xong. Nhiều doanh nghiệp không muốn thuê tư vấn trong các quyết định đầu tư đổi mới công nghệ. Họ không nhận thức được việc sử dụng tư vấn sẽ giúp họ rất nhiều về cả chi phí và thời gian, nên họ cũng coi nhẹ sử dụng các thông tin phân tích trước khi quyết định. Theo kết quả điều tra của Cục phát triển DNN&V năm 2005 về việc cần tư vấn giải quyết khó khăn của DNN&V chỉ có 15,7% DN cần có sự trợ giúp của chuyên gia, đơn vị tư vấn; 2,8% tham khảo ý kiến từ các viện và trường đại học, hầu hết các DNN&V (82,7%) tự giải quyết các khó khăn cản trở đến sự phát triển của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, số liệu điều tra của nhóm đề tài về nhu cầu tư vấn kỹ thuật của gần 300 DN tham gia Techmart Vietnam, đây là các đơn vị đã có thói quen sử dụng tư vấn thông tin công nghệ và biết rõ tìm kiếm thông tin ở đâu, cho thấy 70,5% các doanh nghiệp có nhu cầu tư vấn về kỹ thuật, công nghệ, 96% đơn vị cần có sự giúp đỡ của các nhà khoa học

- Nhu cầu dịch vụ thông tin: nhu cầu dịch vụ thông tin theo hai loại hình: chuyên ngành hoặc trọn gói. Tỷ lệ của hai loại này sẽ thay đổi theo sự phát triển kinh tế - xã hội. Hiện nay với nền kinh tế toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế, cạnh tranh khốc liệt, các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp xuất khẩu rất cần dịch vụ thông tin trọn gói vì nguồn thông tin cho các doanh nghiệp rất đa dạng và phong phú, nhưng thiếu sự tập trung làm cho các doanh nghiệp rất mất thời gian để tổng hợp, nên họ đều rất hưởng ứng một dịch vụ thông tin trọn gói bao gồm các nhu cầu thông tin trên.

Để nắm bắt được nhu cầu thông tin của các DNN&V, nhóm nghiên cứu của đề tài đã phối hợp với Trung tâm Thông tin tiêu chuẩn chất lượng tiến hành khảo sát nhu cầu thông tin tại các doanh nghiệp ở một số tỉnh, thành (Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Tp. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Đồng Nai, Lâm Đồng) thuộc 5 lĩnh vực

có sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam( sản xuất và chế biến lúa gạo, cà phê, chè, máy mặc và thuỷ sản).

Số liệu khảo sát nhu cầu tin của các DNN&V nói trên đối với loại dịch vụ

thông tin trọn gói cho thấy:

- Về nội dung : + 62% doanh nghiÖp ®−îc hái yªu cÇu cung cÊp dÞch vô th«ng tin trän

gãi;

+ 32% doanh nghiÖp yªu cÇu chØ cÇn cung cÊp dÞch vô th«ng tin vÒ

tiªu chuÈn vµ v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan;

+ 6% doanh nghiÖp yªu cÇu chØ cÇn cung cÊp th«ng tin vÒ nh·n hiÖu

hµng hãa vµ së h÷u c«ng nghiÖp.

- VÒ møc ®é cËp nhËt (nhËn) th«ng tin trän gãi: Trong tr¶ lêi phiÕu ®iÒu tra, c¸c doanh nghiÖp mong muèn c¸c møc ®é cËp nhËt th«ng tin kh¸c nhau: 40% yªu cÇu cËp nhËt 1 th¸ng/lÇn; 33% yªu cÇu 3 th¸ng/lÇn vµ 27%: yªu cÇu 6 th¸ng/lÇn.

- VÒ h×nh thøc cung cÊp th«ng tin: + 50% doanh nghiÖp yªu cÇu cung cÊp th«ng tin qua Internet + 44% doanh nghiÖp yªu cÇu cung cÊp th«ng tin kÕt hîp hai h×nh thøc trªn

giÊy vµ Internet hoÆc CD-ROM vµ Internet.

+ 6% doanh nghiÖp yªu cÇu cung cÊp th«ng tin trªn CD-ROM.

Nh− vËy, ®¹i ®a sè (62%) DNN&V cã nhu cÇu ®−îc cung cÊp th«ng tin trän gãi, tøc cã néi dung tæng hîp vÒ c¸c vÊn ®Ò hä quan t©m; víi ®Þnh kú cËp nhËt hµng th¸ng (40%) vµ tuyÖt ®¹i ®a sè (94%) DNN&V mong muèn ®−îc cung cÊp th«ng tin trän gãi qua Internet hoÆc kÕt hîp qua Internet víi cung cÊp th«ng tin trªn giÊy hoÆc trªn ®Üa CD-ROM.

7- Nhu cầu về đào tạo: Qua cuộc điều tra, doanh nghiệp cũng bày tỏ nhu cầu về đào tạo trong rất nhiều lĩnh vực, xem hình 7:

Hình 7: Nhu cầu đào tạo của DNN&V (%)

Số liệu điều tra trên cho thấy, nhu cầu về đào tạo trong nhiều lĩnh vực, trong đó có 53 % doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo về tài chính, kế toán; 49,8% số doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo về quản trị doanh nghiệp; 38% có nhu cầu đào tạo về phát triển thị trường; 31,8% số doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo về lập kế hoạch, chiến lược kinh doanh; 20,3% có nhu cầu đào tạo về phát triển sản phẩm mới; 20,3% có nhu cầu đào tạo về kỹ năng đàm phán và ký kết hợp đồng kinh tế; chỉ có 14,8% có nhu cầu quản lý kỹ thuật và 17,1% có nhu cầu đào tạo về ứng dụng công nghệ thông tin trong doanh nghiệp...

Rõ ràng là các doanh nghiệp đã nhận thấy nhu cầu rất lớn về đào tạo nhưng chưa được đáp ứng. Đây là vấn đề mà các cơ quan chức năng cần tập trung hỗ trợ; đồng thời cũng là một thị trường đang cần rất nhiều dịch vụ đào đạo chất lượng cao, là cơ hội cho các trường đại học, các viện nghiên cứu...

Thực tế cho thấy, công nghệ thông tin đã làm cho nhận thức của doanh nghiệp thay đổi cơ bản về tìm kiếm và sử dụng thông tin. Theo kết quả khảo sát điều tra 303 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực kinh doanh khác nhau cho

thấy một tỉ lệ khá cao các doanh nghiệp đã có đầu tư bước đầu về ứng dụng CNTT, với 82,9% doanh nghiệp được hỏi có kết nối Internet và 25,32% đã thiết lập website. Có tới 16% các công ty có dự án phát triển TMĐT. Đây là tỷ lệ khá cao trong bối cảnh chung của nền kinh tế Việt nam.

Trong lĩnh vực công nghiệp CNTT và dịch vụ CNTT, có tới 54% doanh nghiệp đã thiết lập website để bán hàng và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ khách hàng, 100% doanh nghiệp đã sử dụng e-mail trong các giao dịch kinh doanh.

Với sự phát triển của dịch vụ truy cập Internet băng thông rộng với giá phải chăng, cách truy cập Internet của các doanh nghiệp trong năm 2005 đã thay đổi lớn so với năm 2004. Cụ thể, trong số doanh nghiệp được khảo sát có tới 16% doanh nghiệp có đường truyền riêng, 70% sử dụng ADSL và chỉ còn 14% doanh nghiệp sử dụng dial-up. Qua đó, có thể nói doanh nghiệp đã có thói quen tìm hiểu thông tin trên mạng Internet và đặc biệt là thông tin KH&CN, điều đó thể hiện qua số lượng người truy cập vào các website chuyên ngành, cụ thể như sau: - www. techmartvietnam.com.vn: 700-800 lượt/ngày - www.vista.gov.vn: hàng ngàn lượt/ngày Chương trình trợ giúp đào tạo nguồn nhân lực cho các DNN&V giai đoạn 2004-2008 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 143/2004/QÐ- TTg ngày 10-8-2004 đã giúp các doanh nghiệp có cơ hội bồi dưỡng kiến thức thiếu hụt trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Năm 2005 Chương trình đã tổ chức hơn 140 khóa đào tạo khởi nghiệp và quản trị kinh doanh tại địa bàn của 36 tỉnh, thành phố, 10 tổ chức hiệp hội và một số bộ, ngành, tổ chức biên soạn và in ấn 26 chuyên đề cho các khóa đào tạo. Năm 2006 với nguồn kinh phí hỗ trợ từ ngân sách Trung ương các khóa đào tạo được các địa phương trực tiếp tổ chức triển khai thực hiện tại 19 tỉnh miền núi phía bắc, Tây Nguyên, và ba Trung tâm Hỗ trợ Kỹ thuật DNN&V tổ chức thực hiện ở các địa bàn trong cả nước. Ngoài ra, nhiều địa phương cũng đang tích cực tổ chức các khóa đào tạo cho DNNVV từ nguồn ngân sách địa phương như các tỉnh, thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Nghệ An, Bà Rịa-Vũng Tàu... Các khóa bồi dưỡng đã trang bị cho cán bộ DN những kiến thức cơ bản, những kinh nghiệm quản trị điều hành trong nền kinh tế thị trường áp dụng với từng loại hình DN. Những vấn đề nhạy cảm, tác động lớn đến hoạt động DN, những rào cản chung và riêng của từng quốc gia cũng được cung cấp đầy đủ cho người học, từ đó áp dụng vào thực tiễn hoạt động của mình, hạn chế rủi ro không đáng có.

III- Thùc tr¹ng ho¹t ®éng th«ng tin KH&CN vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng th«ng

tin cho DNN&V 1. Tầm quan trọng của hoạt động thông tin KH&CN trong DNN&V Như trên đã phân tích, nhu cầu thông tin trong doanh nghiệp là rất lớn, đa dạng và cũng chuyên sâu, chi tiết cụ thể cho từng lĩnh vực chuyên môn.

Thí dụ: trong trường hợp DN cần thông tin về một công nghệ mới, thiết bị mới thì họ có nhu cầu được cung cấp đầy đủ các mô tả kỹ thuật chi tiết về công nghệ, thiết bị đó, bao gồm cả bản thiết kế chi tiết, các thông số kỹ thuật cụ thể.

Một dạng thông tin khác vừa mang tính phân tích tổng hợp vừa rất chuyên sâu như thông tin phân tích thị trường, khảo sát thị trường. DN đòi hỏi được cung cấp những số liệu cụ thể trên thị trường về một lĩnh vực, một sản phẩm nào đó mà DN quan tâm, trên cơ sở đó DN phân tích tổng hợp và đề ra chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp cho DN của mình. Nhưng thực tế hoạt động thông tin trong DNN&V rất yếu, hầu như không có cán bộ làm công tác thông tin, không có nghiệp vụ thu thập, phân tích, xử lý. Việc Việt Nam gia nhập WTO còn đặt DNN&V vào cuộc cạnh tranh rất gay gắt với các doanh nghiệp nước ngoài. Để tồn tại, DN cần phải coi trọng hoạt động thông tin. Những phân tích chuyên sâu về thị trường để đề ra chiến lược kinh doanh không thể ai khác là chính DN đó phải tự tổ chức tổng hợp, phân tích những thông tin cần thiết. DN muốn thâm nhập vào một thị trường nước ngoài, đòi hỏi phải điều tra phân tích thông tin một cách khoa học, có thể là DN cử cán bộ sang khảo sát thị trường đó để thu thập thông tin, xử lý và tự làm lấy công tác thông tin. Phương thức này sẽ rất tốn kém. Thực tế, Doanh nghiệp có thể dùng phương pháp khác là đặt đầu bài cho một cơ quan tư vấn, dịch vụ thông tin. Đây thường là những cơ quan chuyên nghiệp nên khi thực hiện sẽ có những phương pháp khoa học, cơ sở lý luận, thực tiễn đầy đủ , sẽ cho kết quả nhanh, chính xác và chuyên nghiệp hơn. Đây là phương án tối ưu. Mặc dù, DN phải bỏ ra một số chi phí, nhưng không quá tốn kém so với việc tự tổ chức thu thập, phân tích và tổng hợp thông tin. Đặc biệt, nếu DN sử dụng thông tin hàng ngày, hàng tuần thì hiệu quả sản xuất sẽ phát triển tốt hơn nhiều, tránh được nhiều rủi ro. Tại các nước công nghiệp phát triển, để tồn tại và giành phần thắng trong cuộc cạnh tranh quyết liệt trên thương trường, các doanh nghiệp lớn có tiềm lực đều phải tự mình tổ chức và tăng cường công tác thu thập và nắm bắt mọi thông tin liên quan đến mọi mặt hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp mình, đặc

biệt là những thông tin về công nghệ phải được đi trước một bước. Các Hãng lớn của các nước phát triển đã sớm nhận thức được tầm quan trọng của công nghệ và thông tin công nghệ. Thí dụ như Hãng SIEMENS của CHLB Đức đã thuê trên 500 người chỉ để thu thập, theo dõi thông tin về các sáng chế của các công ty nước ngoài liên quan đến các sản phẩm mà Hãng quan tâm. Hãng Philips của Hà Lan đã thuê khoảng 250 người cũng chỉ để làm công việc này. Ở Nhật Bản có khoảng 120 công ty tư nhân chuyên chào hàng các CSDL về thị trường trong nước trị giá 2 tỷ yên năm 1984 và tăng khoảng 29% mỗi năm. Cùng với việc tăng cường năng lực nghiên cứu và triển khai để tạo ra các công nghệ mới, các công nghệ mang tính đột phá, các doanh nghiệp lớn đầu tư ngày càng nhiều vào khâu thu thập, xử lý thông tin công nghệ hiện có để nắm bắt những gì mà họ không thể tự làm được hoặc có thể tự làm được nhưng kém hiệu quả do phải đầu tư quá lớn lại mất nhiều thời gian cho việc nghiên cứu và thiết kế ra một loại sản phẩm mới mà không mang lại giá cả cạnh tranh . Do vậy, thông tin công nghệ đối với các doanh nghiệp ở các nước phát triển đã trở thành một trong những yếu tố quan trọng, một bộ phận hữu cơ không thể thiếu được trong cơ chế đổi mới của các doanh nghiệp, giúp cho các doanh nghiệp duy trì được khả năng và tăng cường năng lực cạnh tranh cũng như có thể đón đầu các xu hướng phát triển công nghệ để tránh bị tụt hậu. Một số công ty lớn của Việt Nam cũng chú trọng đến công tác thông tin, đầu tư đáng kể cho hoạt động này và kết quả thu được rất khả quan, thí dụ Trung tâm Thông tin Tư liệu Dầu khí có trên 100 người làm việc với trên 40 máy tính, có trạm Workstation phục vụ thông tin cho hoạt động sản xuất kinh doanh và quản lý trong toàn ngành dầu khí, có hệ thống nối mạng LAN và mạng Internet để thu thập tối đa lượng thông tin cần thiết phục vụ cho ngành dầu khí Việt Nam. Trong Hội nghị gặp gỡ, trao đổi ý kiến với 500 doanh nghiệp hàng đầu đại diện cho hơn 225.000 DN trong cả nước (ngày 9.2.2006), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nhấn mạnh : " ... Doanh nhân làm giàu - đó là ý thức trách nhiệm, là tinh thần dân tộc để giành chiến thắng khi hội nhập. DN phải chú ý hơn nữa tới khoa học và công nghệ, xem đây là yếu tố quyết định nâng cao năng lực cạnh tranh trong điều kiện hội nhập. Các nhà khoa học, các viện nghiên cứu, các trường đại học cần xác định rõ mục tiêu: DN là đối tượng để phục vụ. Các DN cũng phải quan tâm các nhà khoa học, các viện nghiên cứu, các trường đại học là chỗ dựa chủ yếu để vươn lên trong đổi mới và phát triển công nghệ, nhằm cạnh tranh và hội nhập thành công. Phải quan tâm xây dựng một đội ngũ lao động chuyên nghiệp, năng động đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ mới. Quan tâm đến lợi ích hợp pháp, chính đáng của người

lao động. Phải phát triển hơn nữa các quan hệ liên doanh liên kết giữa các DN - vốn là khâu yếu của DN." Trước những đòi hỏi hội nhập, hơn lúc nào hết, các DN đã ý thức được rằng, nếu không đổi mới công nghệ thì sản phẩm làm ra sẽ không thể có sức cạnh tranh trên thị trường. Nhưng làm thế nào để lộ trình đổi mới công nghệ được diễn ra suôn sẻ và thuận lợi là cả một vấn đề. Bởi vì ngoài yêu cầu tất yếu là nguồn lực tài chính thì thông tin về thị trường công nghệ cũng là một yếu tố hết sức quan trọng giúp DN dễ dàng hơn trong việc thực thi đổi mới công nghệ. Theo ông Lý Đình Sơn, Giám đốc Trung tâm Xây dựng năng lực DN, khi nhu cầu đổi mới công nghệ của DN tăng cao ắt sẽ hình thành một thị trường tiềm năng to lớn cho các nhà công nghệ, cho các cơ quan dịch vụ về công nghệ. Tuy vậy, để cho thị trường công nghệ hoạt động náo nhiệt và hiệu quả hơn, vai trò của thông tin đối với các DN, đặc biệt là DNN&V là vô cùng cần thiết, bởi vì thông tin hỗ trợ đắc lực cho DN trong việc tìm kiếm nguồn công nghệ tin cậy, nhanh, chính xác, phù hợp giúp các DN có cơ hội cập nhật, lựa chọn và xác lập phương án đổi mới công nghệ tốt nhất. 2. Công tác thông tin KH&CN phục vụ DNN&V ở Việt Nam Đối với các nước đang phát triển như Việt Nam, thông tin về công nghệ mới, thiết bị tiên tiến ngày càng có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh bằng đổi mới công nghệ và thiết bị cho DN . Đối với DN Việt Nam, đặc biệt là các DNN&V, việc tự đầu tư phát triển công tác thông tin KH&CN tại DN là ít khả thi trong điều kiện hiện nay. Vấn đề là làm thế nào để các DNN&V có được những thông tin nhanh, chính xác, kịp thời về mọi các lĩnh vực quan tâm. Đây là bài toán đặt ra không những đối với các DNN&V mà trước hết đối với các tổ chức dịch vụ thông tin KH&CN hiện có, cũng như đối với các tổ chức tư vấn KH&CN. 2.1. Về khuôn khổ pháp lý Trong những năm qua, đã có những nỗ lực đáng kể về mặt hoàn thiện hoạt động thông tin KH&CN, kiện toàn và phát triển Mạng lưới các tổ chức dịch vụ thông tin KH&CN trong cả nước ta. Với việc ban hành Luật Khoa học và Công nghệ, đặc biệt với Nghị định số 159/2004/NĐ-CP ngày 31/8/2004 của Chính phủ về hoạt động thông tin KH&CN, hoạt động thông tin KH&CN ở nước ta đã có cơ sở pháp lý tương đối đồng bộ và hoàn chỉnh để phát triển và phát huy vai trò trong phát triển kinh tê-xã hội đất nước.

2.2. Mạng lưới các tổ chức dịch vụ thông tin KH&CN Mạng lưới các tổ chức dịch vụ thông tin KH&CN ở nước ta đã được hình thành và phát triển trên quy mô toàn quốc. Mạng lưới này đã trở thành một bộ phận hữu cơ của Mạng lưới các tổ chức khoa học và công nghệ, có quan hệ chặt chẽ với các hoạt động nghiên cứu-đào tạo, sản xuất kinh doanh của cả nước. Thông tin KH&CN đã được thừa nhận là một yếu tố của tiềm lực KH&CN, một nguồn lực quốc gia cho sự phát triển của đất nước. Mạng lưới các tổ chức dịch vụ thông tin KH&CN bao gồm:

- Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia ( trung tâm liên kết Mạng lưới các

tổ chức dịch vụ thông tin KH&CN của cả nuớc).

- 2 Trung tâm Thông tin chuyên dạng : + Trung tâm Thông tin Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng; + Trung tâm Thông tin Sở hữu trí tuệ. - 44 cơ quan thông tin KH&CN chuyên ngành tại các Bộ, ngành; - 64 cơ quan thông tin KH&CN địa phương thuộc các Sở KH&CN; - Trên 260 đơn vị thông tin KH&CN tại các doanh nghiệp, xí nghiệp, trường

đại học, Viện nghiên cứu, Hội chuyên ngành, v.v... Để phục vụ có hiệu quả các doanh nghiệp, đặc biệt là các DNN&V, các cơ quan thông tin KH& đã có nhiều hoạt động đổi mới công tác thông tin theo hướng tăng cường các dịch vụ thông tin công nghệ, thông tin thị trường sát với nhu cầu sản xuất, kinh doanh của các DN.

3- Nguồn tin KH&CN và các sản phẩm, dịch vụ 3.1- Nguồn tin KH&CN Cho tới nay trong toàn Mạng lưới các tổ chức dịch vụ thông tin KH&CN có gần 3 triệu đầu tên sách, 6.000 tên tạp chí trên giấy, trên 15 ngàn tên tạp chí điện tử, hơn 20 triệu bản mô tả sáng chế, 200.000 tiêu chuẩn; 50.000 catalog công nghiệp, 4000 bộ báo cáo địa chất, 4000 báo cáo lâm nghiệp; 20.000 báo cáo kết quả nghiên cứu, luận án tiến sĩ; 30 triệu biểu ghi trên CD/ROM v.v...

3.2- Hệ thống sản phẩm và dịch vụ: 3.2.1- Ấn phẩm thông tin: Biên tập và xuất bản trên 300 ấn phẩm thông tin định kỳ, trong đó có khoảng 20 ấn phẩm bằng tiếng nước ngoài, chủ yếu bằng tiếng Anh dùng để trao đổi quốc tế.

- Các tổng luận và chuyên đề: toàn mạng lưới đã biên tập và xuất bản 140

tổng luận và trên 200 chuyên đề, tài liệu hướng dẫn kỹ thuật.

3.2.2: Cơ sở dữ liệu, Ngân hàng dữ liệu. - Cập nhật 300 CSDL tư liệu và dự kiện với hơn 2 triệu biểu ghi. Hầu hết là các CSDL nhỏ dùng để quản trị các kho tư liệu của cơ quan. Tuy nhiên cũng có những CSDL lớn với 500.000 biểu ghi như một số CSDL của Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia; phổ biến nhất là các CSDL về sách, về các bài tạp chí, tài liệu hộ thảo, hội nghị, luận văn, kết quả nghiên cứu, tiêu chuẩn, mô tả sáng chế, mô tả thiết bị và công nghệ, chuyên gia tư vấn.

- Xây dựng mới: một số CSDL mới đã và đang xây dựng, đặc biệt là các CSDL toàn văn (chủ yếu về Văn bản quy phạm pháp luật, Kết quả nghiên cứu, Công nghệ nông thôn, Tài liệu hội nghị, hội thảo, luận án sau đại học. Tới nay có khoảng 15 CSDL toàn văn);

- Từ chỗ chỉ có các CSDL thư mục, tóm tắt đến nay nhiều cơ quan thông tin đã xây dựng các CSDL toàn văn. Các CSDL đó liên kết với nhau tạo thành Ngân hàng dữ liệu và hình thành các thư viện điện tử về KH&CN.

3.2.3. Các bản tin điện tử: Hiện tại, trong toàn mạng lưới có khoảng 40 bản tin điện tử (chưa kể các ấn phẩm điện tử - vừa xuất bản trên giấy vừa đưa trên mạng). Sản phẩm này ngày càng chứng tỏ những ưu điểm: trao đổi thuận tiện, bao gói thông tin dễ dàng.

Hiện nay hầu hết các cơ quan thông tin trung ương, bộ ngành, một số địa phương đã xuất bản bản tin điện tử và vai trò của hình thức thông tin này ngày càng tăng.

3.2.4. Các phim KHKT: Một số bộ ngành, đặc biệt là các trung tâm khuyến nông, khuyến ngư, khuyến lâm, các đài truyền hình trung ương và địa phương đã và đang tích cực xây dựng và phô biến các phim video về KH&CN.

3.2.5. Các Website, các thư viện điện tử, các mạng thông tin phục vụ chuyên ngành. Đến nay, hầu hết các cơ quan thông tin KH&CN ở trung ương, bộ ngành và những thành phố lớn đều đã xây dựng Website về KH&CN; ở một số cơ quan đã tạo lập Thư viện điện tử chuyên ngành. Đặc biệt, trong phạm vi toàn Mạng lưới thông tin KH&CN Quốc gia có: Mạng thông tin KH&CN Việt Nam (VISTA); Chợ ảo về Công nghệ và Thiết bị Việt Nam .v.v... Những mạng này đã đóng góp nhiều

trong việc cung cấp thông tin KH&CN một cách kịp thời, thiết thực cho các đối tượng dùng tin trên khắp mọi miền đất nước và cả ở nước ngoài.

- Thư viện điện tử: khoảng 20 cơ quan đã và đang xây dựng Thư viện điện tử

ở các cấp độ khác nhau.

3.2.6. Thông tin KH&CN phục vụ nông thôn, miền núi. Để cung cấp một cách hệ thống, đầy đủ và kịp thời các thông tin KH&CN cũng như các thông tin cần thiết khác phục vụ phát triển kinh tế-xã hội trê đị bàn nông thôn, miền núi, Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia đã nghiên cứu và phát triển Mô hình Cung cấp thông tin KH&CN phục vụ phát triển kinh tế-xã hội vùng sâu, vùng xa. Ban đầu Mô hình được triển khai thử nghiệm thành công ở Ninh Bình (năm 2002) và sau đó đã được nhân rộng ở nhiều địa phương trong cả nước.

Đến nay, đã có 24 tỉnh, thành phố triển khai mô hình này với gần 200 điểm ở các huyện, xã. Mô hình đã khẳng định tác dụng và hiệu quả trên nhiều địa bàn, vùng sâu, miền núi, trung du, đồng bằng và hải đảo (Côn đảo, Bà Rịa-Vũng Tàu).

Về thông tin, Mô hình cung cấp một lượng thông tin khổng lồ, phong phú về

nội dung, da dạng về loại hình. Chỉ riêng nội dung thông tin số, Mô hình bao gồm:

- Thư viện điện tử công nghệ nông thôn hiện chứa gần 60.000 tài liệu toàn

văn về KH&CN;

- Thư viện điện tử Phim KH&CN bao quát trên 400 phim KH&CN; - CSDL về tổ chức và chuyên gia tư vấn cung cấp thông tin cụ thể về 810 tổ

chức và 3.200 chuyên gia tư vấn).

Ngoài ra, Mô hình còn cung cấp phương tiện và phương thức truy cập, tìm kiếm và khai thác thông tin điện tử trên mạng Internet qua kết nối Internet (quay số hoặc Internet tốc độ cao ADSL). Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia là cơ quan đầu ngành của Mạng lưới thông tin KH&CN quốc gia, những năm trước đây cũng đã tiến hành nhiều đề tài nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả phục vụ thông tin cho DN, Trung tâm cũng đã tạo ra nhiều sản phẩm, dịch vụ thông tin phục vụ cho khối DN, đặc biệt là DNN&V, trong đó có thể kể tới việc xây dựng tiềm lực thông tin về công nghệ như: các CSDL về chào bán/ tìm mua công nghệ, thiết bị có trong nước và ngoài nước, CSDL toàn văn về các công nghệ điển hình của các Tổ chức quốc tế, CSDL về các kết quả nghiên cứu KH&CN trong nước, CSDL về các DN Việt Nam, CSDL về các nhà khoa học, các chuyên gia tư vấn và các hoạt động khác

như: tổ chức các hội nghị, hội thảo, hội chợ liên quan tới công nghệ, các diễn đàn về KH&CN, về công nghệ cao, v.v... Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia còn là cơ quan đầu mối hợp tác với các tổ chức quốc tế về chuyển giao công nghệ như: Trung tâm chuyển giao công nghệ Châu Á - Thái Bình Dương (APCTT) với mạng thông tin công nghệ phục vụ các DNN&V (www.technology4sme.com và www.business-asia.net ) và Trung tâm chuyển giao công nghệ của Hàn Quốc (KTTC), Tổ chức Công nghệ Công nghiệp Hàn Quốc (KOTEF). Hiện nay, vấn đề tạo lập và phát triển thị trường công nghệ là một trong những mối quan tâm lớn của Đảng và Nhà nước. Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 9 (khoá IX) đã nhấn mạnh "Phát triển thị trường KH&CN để góp phần nhanh chóng nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp"; chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước giai đoạn 2001 - 2010 cũng xác định phát triển thị trường KH&CN là một định hướng quan trọng. Đặc biệt, Đề án phát triển thị trường công nghệ ban hành kèm theo Quyết định số 214 mới đây của Thủ tướng Chính phủ một lần nữa cụ thể hoá chủ trương, chính sách phát triển thị trường công nghệ ở nước ta trong giai đoạn hiện nay, coi đó là phương thức gắn kết hữu cơ hoạt động nghiên cứu, đào tạo với sản xuất, kinh doanh, qua đó đáp ứng nhu cầu đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của các doanh nghiệp, nhất là các DNN&V. Một trong những hoạt động nhằm thúc đẩy ứng dụng KH&CN vào sản xuất, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ và nâng cao sức cạnh tranh và từng bước tạo lập thị trường công nghệ là tổ chức các chợ công nghệ và thiết bị (gọi tắt là Techmart). Từ năm 2000 đến nay, đã có hơn 30 kỳ Techmart được tổ chức tại nhiều vùng, miền của cả nước. Nổi bật nhất là 2 kỳ Techmart Quốc gia được tổ chức năm 2003 tại Hà Nội và năm 2005 tại TP. Hồ Chí Minh. Việc tổ chức thành công các chợ công nghệ thiết bị Techmart ở quy mô quốc gia hay quy mô địa phương, vùng kinh tế trọng điểm đang được xã hội và đặc biệt là giới doanh nghiệp hoan nghênh và đánh giá cao. Cùng phát triển song song với các phiên chợ công nghệ thiết bị được họp thường niên là chợ công nghệ và thiết bị trực tuyến trên Internet (địa chỉ: www.techmartvietnam.gov.vn hoặc www.techmart.cesti.gov.vn) là những kênh thông tin rất tích cực để phục vụ cho việc đổi mới công nghệ, thiết bị cho cộng đồng doanh nghiệp và cũng là kênh giao dịch thường xuyên, hỗ trợ cho các đơn vị có công nghệ, thiết bị chào bán cũng như các đơn vị có nhu cầu tìm mua

công nghệ, thiết bị gặp gỡ trao đổi trực tuyến, không hạn chế về không gian và thời gian. 4- Thùc tr¹ng vÒ hç trî, t− vÊn vµ cung cÊp th«ng tin cho DNN&V 4.1. Hỗ trợ và cung cấp thông tin cho DNN&V Với sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin, một loạt các website cung cấp dịch vụ trung gian mua bán được xây dựng nhằm tạo ra một không gian chung kết nối nhiều người mua và nhiều người bán, từng bước hình thành các sàn thương mại điện tử(TMĐT) trên mạng Internet. Đơn vị quản lý website không trực tiếp tham gia vào các giao dịch và cũng không chịu trách nhiệm về việc phân phối sản phẩm quảng bá trên website. Họ chỉ chịu trách nhiệm duy trì một môi trường kỹ thuật cho người mua và người bán, đồng thời điều phối các hoạt động diễn ra trong môi trường đó (gọi là Sàn giao dịch điện tử). Tham gia vào các sàn thương mại điện tử là các nhà cung cấp hàng hoá hay dịch vụ khác nhau, nắm quyền chủ động tương đối cao với những thông tin sản phẩm của mình đưa trên sàn, và có thể tự do tương tác với khách hàng là doanh nghiệp hoặc cá nhân cùng tham gia sàn giao dịch.

Theo Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam năm 2004, gần 80% các sàn TMĐT B2B và B2C hiện nay được tổ chức theo hình thức “Trung tâm thương mại”, trên đó doanh nghiệp thành viên có những gian hàng ảo giới thiệu và trưng bày sản phẩm, cho phép khách hàng tìm hiểu các thông tin cơ bản về sản phẩm, giá cả, chi tiết liên hệ của công ty, hoặc thậm chí đặt hàng trực tuyến (với chức năng giỏ hàng). Những "trung tâm thương mại" kiểu này tạo điều kiện để doanh nghiệp tiến hành TMĐT theo hình thức kết hợp B2B (Doanh nghiệp với Doanh nghiêp) và B2C (Doanh nghiệp với Khách hành), hướng tới cả hai đối tượng khách hàng là người tiêu dùng và doanh nghiệp. Khác với những sàn tổ chức theo kiểu “nhịp cầu giao thương”, các trung tâm thương mại này có quy chế thành viên khá nghiêm ngặt, nhằm tạo môi trường an toàn tối đa cho việc tiến hành giao dịch trên sàn. Về nguyên tắc, các doanh nghiệp thành viên của trung tâm thương mại ảo phải tự chịu trách nhiệm quản lý gian hàng của mình, như khi thuê địa điểm tại một trung tâm thương mại thực. Nhưng trong thực tế, đa phần các đơn vị quản lý sàn vẫn đang phải đảm đương nhiệm vụ này. Lý do một phần ở kỹ năng thương mại điện tử còn hạn chế của doanh nghiệp, một phần do doanh nghiệp chưa nhìn thấy

hiệu quả tức thời nên chưa phân bổ nguồn lực đúng mức để tham gia các hoạt động trên sàn. Các đơn vị quản lý loại hình sàn giao dịch này đều phải thường xuyên giúp doanh nghiệp cập nhật các thông tin và hình ảnh sản phẩm lên gian hàng. Hiện nay họ đang tổ chức đào tạo các thành viên để họ sử dụng bộ công cụ trọn gói do Ban quản lý Sàn giao dịch cung cấp để tự quản trị gian hàng của mình.

Hiện nay, các sàn TMĐT của Việt Nam đều được xây dựng theo mô hình sàn tổng hợp, cho phép doanh nghiệp thành viên đưa lên giới thiệu các sản phẩm tiêu dùng, xuất khẩu thuộc nhiều nhóm ngành hàng khác nhau. Lựa chọn cấu trúc này khiến cho nhiều sàn giao dịch có tính năng giống như một siêu thị trực tuyến, chưa phát huy được hết thế mạnh của mô hình TMĐT B2B. Các sàn giao dịch B2B được xây dựng nhằm tối ưu hoá quy trình cung ứng trong một ngành sản xuất bằng cách kết nối các thành viên thuộc cùng hệ thống, tăng độ tập trung của thị trường và giảm chi phí tìm kiếm đối tác cho các bên tham gia. Với sự phát triển kinh tế nhanh chóng như hiện nay để hội nhập kinh tế quốc tế và WTO, các đơn vị cần nhiều thông tin chuyên môn hoá hơn (chuyên dạng) nên thực tế đòi hỏi phải thiết lập những sàn TMĐT chuyên sâu về một hoặc một số ngành hàng có quan hệ chặt chẽ với nhau (ví dụ các ngành bông nguyên liệu, dệt may, phụ liệu), người mua và người bán sẽ tránh được hao tổn chi phí để tìm kiếm đối tác và nguồn hàng, rút ngắn thời gian tạo ra sản phẩm cuối cùng, đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất. Xã hội cũng được lợi vì một thị trường có độ tập trung thông tin cao sẽ mang tính cạnh tranh cao, giá cả không bị bóp méo và do đó chi phí sản xuất toàn xã hội cũng được tối ưu hoá.

Với những lý do trên, các sàn TMĐT phân theo nhóm hàng và ngành sản xuất hiện đang là mô hình được nhiều nước phát triển lựa chọn. (ví dụ như Hàn Quốc, một trong những quốc gia có trình độ phát triển CNTT và TMĐT hàng đầu thế giới, thống kê được trong 2.896 siêu thị ảo thì có tới 2.451 siêu thị chuyên doanh3).

3 Báo cáo “Thương mại điện tử và Phát triển” năm 2003 của UNCTAD

Còn ở Việt Nam, sàn TMĐT mang tính chuyên môn hoá đầu tiên về giao dịch công nghệ và thiết bị là “Chợ công nghệ và thiết bị ảo” tiếng Anh gọi là Virtual Techmart ở hai địa chỉ Website sau: http://www.techmartvietnam.com.vn và http://www.techmart.cesti.gov.vn. Hiện nay, giao dịch trên chợ này rất sôi động và đã và đang trở thành thương hiệu đựoc nhiều nguời biết đến trong làng thương mại điện tử. Hai website trên đều là cổng giao dịch thông tin chuyên biệt, chủ yếu

là công nghệ và thiết bị cho nhiều đối tượng, là nơi liên kết của ba đối tượng chính là nhà quản lý, nhà khoa học và nhà kinh doanh.

Mặc dù đã và đang xuất hiện ngày một nhiều các website về các lĩnh vực khác nhau, thậm chí đã có một Website tổng hợp của Cục DNN&V thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư do Tổ chức JICA, Nhật Bản hỗ trợ, nhưng đến nay vẫn chưa có Website chuyên cung cấp thông tin KH&CN cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam. Trước thực trạng trên, việc nghiên cứu hình thành Mạng thông tin KH&CN chuyên phục vụ cho DNN&V là rất cần thiết. Tại đây, c¸c ®¬n vÞ dï cã quy m« lín, nhá kh¸c nhau nÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn t×m kiÕm th«ng tin qua c¸c Techmart, héi chî còng cã thÓ ®−îc ®¸p øng nhu cÇu cña m×nh vÒ th«ng tin c«ng nghÖ thÝch hîp, tin tøc KH&CN míi nhÊt, vÉn cã thÓ tiÕp cËn víi ®èi t¸c vµ kh¸ch hµng, kh«ng ph©n biÖt kho¶ng c¸ch kh«ng gian vµ thêi gian. Nh÷ng ho¹t ®éng trùc tuyÕn nµy gióp c¸c doanh nghiÖp nhanh chãng cã ®−îc th«ng tin cÇn thiÕt, ®· ®−îc chän läc cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu cña DNN&V, nhê ®ã mµ n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, dÞch vô víi chi phÝ thÊp. 4.2. Cung cấp dịch vụ tư vấn cho DNN&V

Tư vấn là một lĩnh vực đòi hỏi phải có nhiều thông tin chính xác, đầy đủ và kịp thời cùng đội ngũ chuyên gia lành nghề, mẫn cán. Với thế mạnh của công nghệ thông tin, một số công ty đã biết tận dụng Internet như một kênh quảng bá thông tin chiến lược và cung cấp những sản phẩm và dịch vụ tư vấn của mình cho các khách hàng. những công ty này đăng ký nhiều tên miền khác nhau và dễ dàng được tìm thấy qua các công cụ tìm kiếm trên Internet.

Sau đây là danh sách một số website của các công ty cung cấp dịch vụ tư

http://www.luatviet.com/index http://www.investconsultgroup.com http://www.dnlaw.com.vn http://www.vietnam-lawyers.com

vấn: - Công ty Tư vấn Luật Việt (TP.HCM) - Công ty tư vấn đầu tư Investconsult - Công ty tư vấn về sở hữu trí tuệ D&N - Công ty cổ phần đầu tư kinh tế Sài Gòn - Công ty tư vấn Luật Gia Phạm (Hà Nội) http://www.giapham.com Hiện nay có khoảng 1.000 công ty tư vấn lớn, nhỏ của Việt Nam trong lĩnh vực kinh tế. So với các công ty tư vấn nước ngoài cũng như nhu cầu phát triển của nền kinh tế, các công ty tư vấn Việt Nam vẫn còn rất hạn chế và chưa tương xứng

với vai trò là "nghề cung cấp tri thức để đảm bảo sự sinh tồn và phát triển của xã hội" như định nghĩa của Hiệp hội tư vấn quốc tế. Thực tế, rất nhiều công trình mang tầm cỡ quốc gia thuộc những ngành lĩnh vực trọng yếu trong nền kinh tế (công nghiệp khai thác dầu khí, điện, hoá chất, xi măng...) vẫn phải thuê tư vấn nước ngoài. Cho dù thời gian gần đây đã có một vài công ty (trực thuộc chủ đầu tư) đã dám nhận tổng thầu nhưng thực ra, sau đó lại đi thuê tư vấn nước ngoài vào làm việc. Một trong các nguyên nhân dẫn đến tình trạng các công ty tư vấn nói chung và đội ngũ các nhà tư vấn Việt Nam nói riêng còn yếu, chưa đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn, theo Hiệp hội tư vấn xây dựng Việt Nam đánh giá là do Chính phủ và các cơ quan có liên quan chưa chú ý đúng mức đến ngành sản xuất phi vật chất này. Hiện nay, các doanh nghiệp tư vấn phần lớn không đủ thời gian để tiến hành lập dự án, khảo sát thiết kế một cách chu đáo đảm bảo chất lượng do khâu xét duyệt thông qua chậm (thường quá quy định của Chính phủ), nhưng sau khi duyệt xong lại thúc giục làm ngay công đoạn tiếp theo. Ngoài ra, khâu thanh toán phải qua nhiều khâu xét duyệt phiền hà. Duyệt đã lâu, thanh toán lại kéo dài có nhiều trường hợp kéo dài năm này qua năm khác. Thực chất của vấn đề này là do chỉ đạo sản xuất bằng mệnh lệnh hành chính chứ không theo hợp đồng. Việt Nam cần phải theo thông lệ quốc tế, mọi việc kinh doanh phải theo hợp đồng, đó là văn bản pháp lý cao nhất ràng buộc các bên. 4.3. Cung cấp dịch vụ thông tin - Dịch vụ thông tin: là một dạng hoạt động phi vật chất nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của tổ chức, cá nhân hoặc của toàn xã hội. Các dịch vụ thông tin có thể phân ra hai loại: dịch vụ thông tin “hỏi-đáp” và dịch vụ thông tin trọn gói. - Dịch vụ thông tin “hỏi-đáp” là loại dịch vụ cung cấp các thông tin đáp ứng yêu cầu nhất thời của khách hàng. Đó có thể là dịch vụ cung cấp các báo cáo phân tích thị trường, dịch vụ cung cấp thông tin về hàng rào kỹ thuật đối với một loại sản phẩm khi thâm nhập vào một thị trường nhất định, hoặc dịch vụ thông tin chuyên cung cấp các tiêu chuẩn, các sáng chế có liên quan, các công nghệ và thiết bị theo yêu cầu cụ thể của khách hàng trong một thời điểm nhất định. Để triển khai các dịch vụ thông tin “hỏi –đáp” cần phải xây dựng và phát triển các sản phẩm thông tin quan trọng như các CSDL, các công cụ tra cứu-chỉ dẫn linh hoạt và khai thác các tính năng của công nghệ mạng tiên tiến.

- Dịch vụ thông tin trọn gói là dịch vụ cung cấp một cách thường xuyên, theo định kỳ, các thông tin phù hợp với nhu cầu đã được xác định trước của khách hàng. Nội dung thông tin cần cung cấp theo dịch vụ thông tin trọn gói phù thuộc vào nhu cầu cụ thể của từng khách hàng trong một thời gian nhất định. Trong thời đại thông tin hiện nay, thông tin đang trở thành một lợi thế cạnh tranh đồng thời là lĩnh vực kinh doanh đầy tiềm năng cho doanh nghiệp. Với khả năng cập nhật liên tục và không bị giới hạn về dung lượng, với tính tiện lợi để truy xuất và tổng hợp thông tin, mạng Internet là một phương tiện lý tưởng để các doanh nghiệp cung cấp dịnh vụ này khai thác. Dựa trên đặc thù của thông tin, có hai phương thức kinh doanh cơ bản sau: - Thông tin tổng hợp là loại thông tin phổ cập, dễ phát tán và có thể tìm thấy trên nhiều nguồn khác nhau. Các đơn vị cung cấp dịch vụ thông tin thường không tạo nguồn thu từ phí truy cập thông tin mà cố gắng mở rộng phạm vi người đọc để kinh doanh dịch vụ quảng cáo. - Thông tin chuyên ngành là loại thông tin phục vụ cho các nhu cầu chuyên biệt hoặc hướng tới một nhóm đối tượng có chọn lọc. Các đơn vị cung cấp dịch vụ thông tin sẽ tạo ra giá trị gia tăng từ việc thu thập, tổng hợp và bao gói thông tin theo nhu cầu của khách hàng. Các dịch vụ thông tin dạng này thường dịch vụ thông tin có thu phí. Phần lớn thông tin trên các website Việt Nam hiện nay vẫn được cung cấp miễn phí, tuy một số đơn vị đã bắt đầu hình thành dịch vụ cung cấp thông tin thu phí, nhằm vào nhóm đối tượng có nhu cầu cụ thể. Bảng sau đây liệt kê danh sách một số website cung cấp thông tin dưới nhiều hình thức khác nhau:

Một số website cung cấp dịch vụ thông tin

- Thông tin tổng hợp

Công ty FPT www.vnexpress.net

Công ty VASC www.vnn.vn

Báo Tuổi trẻ Online www.tuoitre.com.vn

- Thông tin kinh tế thương mại

Thời báo kinh tế Việt Nam http://www.vneconomy.com.vn

Sàn giao dịch thương mại điện tử http://www.vinemart.com.vn

Thông tin kinh tế, thương mại cho DNN&V http://www.smenet.com.vn

Công ty cổ phần đầu tư kinh tế Sài Gòn http://www.viet-trade.com/thuongmai

Sở thương mại Thành phố Hồ Chí Minh http://www.trade.hochiminhcity.gov.vn/

Thông tin chuyên biệt

Cơ sở dữ liệu Luật Việt Nam http:// www.vietlaw.com.vn

Công ty chứng khoán Bảo Việt http://www.bvsc.com.vn

Trung tâm Thông tin Tiêu chuẩn-Đo lường-Chất lượng http://www. tcvninfo.org.vn

Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia http://www.vista.gov.vn

Một số tổ chức, doanh nghiệp đã bắt đầu hình thành dịch vụ cung cấp thông tin có thu phí như Trung tâm thông tin thương mại hay Công ty Phần mềm và truyền thông VASC. Trang web www.vietlaw.com.vn của Công ty VASC là mô hình khá thành công trong việc khai thác một dịch vụ thông tin mang tính đặc thù – cơ sở dữ liệu các văn bản pháp lý – với mức phí 45 nghìn/tháng. Trang Web http://www. tcvninfo.org.vn đã bắt đầu thu phí.

Tuy nhiên, để khai thác một cách tối ưu và đem lại doanh thu thực tế cho doanh nghiệp thì dịch vụ thông tin hiện chưa phải là lĩnh vực kinh doanh có hiệu quả. Việc biến mất trong năm 2004 hai website thông tin mang tính chuyên biệt: http://www.basao.com.vn của Công ty Tân Đồng Minh (chuyên về bản đồ, thông tin chỉ dẫn) và www.vietnamcredit.com của Công ty Giải pháp Việt Nam (chuyên cung cấp các báo cáo kinh doanh tổng hợp về doanh nghiệp trên cơ sở thu phí) cho thấy các đơn vị vẫn còn gặp khó khăn trong việc tổ chức nguồn thông tin để nuôi sống dịch vụ và tìm được thị trường đầu ra cho các dịch vụ này. Cung cấp thông tin KH&CN là một trong các loại dịch vụ thông tin truyền thống, tuy nhiên dịch vụ thông tin KH&CN mang tính thương mại chưa thực sự phát triển ở nước ta vì nhiều lý do, trong đó cả về phía cầu là các doanh nghiệp không có thói quen tìm kiếm thông tin và sử dụng tư vấn, về phía cung, các cơ quan thông tin, mặc dù có rất nhiều cố gắng nhưng vẫn bị hạn chế đáng kể khả năng marketing về các sản phẩm thông tin của mình cho các doanh nghiệp.

DNN&V trªn thÕ giíi

Hiện nay các cơ quan tư vấn, dịch vụ thông tin đang áp dụng các chiến lược tiếp thị về các sản phẩm thông tin của mình và đang tiến tới phục vụ thông tin trọn gói cho các doanh nghiệp. Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V cũng sẽ tiến hành các dịch vụ thông tin trọn gói cho DNN&V. Số liệu điều tra cho thấy đây là loại hình dịch vụ rất thích hợp với các DNN&V, đặc biệt là doanh nghiệp xuất khẩu. Các doanh nghiệp cần được cung cấp các thông tin mới nhất về những vấn đề liên quan đến phát triển kinh doanh sản phẩm ở nước ngoài từ thị trường, giá cả, tiêu chuẩn, đăng ký nhãn hiệu hàng hoá và các giải pháp kỹ thuật để nâng cao chất lượng sản phẩm.... IV- HO¹t ®éng th«ng tin vµ c¸c ph−¬ng thøc cung cÊp th«ng tin cho

Hiện nay trên thế giới, đặc biệt tại các nước phát triển, các tổ chức thông tin và tư vấn, hỗ trợ DNN&V đã ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong việc cung cấp thông tin cho DNN&V. Các doanh nghiệp cũng đánh giá cao việc khai thác thông tin phục vụ sản xuất kinh doanh qua các mạng này. Đề tài giới thiệu một số Mạng thông tin phục vụ DNN&V và mức độ khai thác thông tin trên thế giới.

Có thể đánh giá mức độ truy cập khai thác thông tin của các mạng dựa trên chỉ số bảng hạng website của Alexa ( Xếp hạng theo mức độ truy cập trung bình trong vòng 3 tháng gần nhất).

Địa chỉ trang web Đơn vị chủ trì

Bảng 7: Xếp hạng mức độ truy cập khai thác thông tin của các mạng STT 1. www.yahoo.com Yahoo! Inc. Xếp hạng 1

2. http://www.sme.gcn.gov.hk 221,499 Trung tâm thông tin DNN&V Hồng Kông

3. http://www.taiwantrade.com.tw 13,306 Sàn giao dịch thương mại điện tử Đài Loan

4. 4,670 http://www.sba.gov Ban quản lý doanh nghiệp nhỏ Mỹ

5. 692,391 http://www.fausbdc.com

6. 298,205 http://www.itdg.org

7. 124,826 http://eng.bestsme.com

8. 9,687 http://www.jetro.go.jp

9. http://www.nsicindia.com 1,349,300 Trung tâm phát triển doanh nghiệp nhỏ Mỹ Nhóm phát triển công nghệ trung bình Ban quản lý doanh nghiệp N&V và Tập đoàn doanh nghiệp nhỏ (Hàn Quốc) Tổ chức xúc tiến ngoại thương Nhật Bản Tập đoàn công nghệ nhỏ Quốc gia Ấn Độ

Theo đánh giá xếp hạng về mức độ truy cập khai thác thông tin của mạng dựa trên chỉ số bảng hạng website của Alexa, Mạng Vista của Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia được xếp hạng thứ 264,637.

1. Nội dung thông tin của một số mạng phục vụ doanh nghiệp nhỏ và vừa

trên thế giới.

1.1. Mạng ACT ETSME ( http://www.actetsme.org) Trung tâm APECT về trao đổi và đào tạo công nghệ cho doanh nghiệp nhỏ và

được thành lập năm 1996.

Đây là trang thông tin tổng hợp, được thiết kế mang tính chỉ dẫn tới các trang

web có các nội dung thông tin:

- Giới thiệu các sự kiện quan trọng như: triển lãm; hội thảo, hội nghị, diễn đàn. Tại đây doanh nghiệp có thể link tới website giới thiệu đầy đủ thông tin về các sự kiện trên;

- Giới thiệu và cung cấp các đường link tới các website của các tổ chức thuộc

các nước thành viên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa;

- Giới thiệu thông tin về các nước thành viên của mạng như: thông tin về đầu tư, chính sách cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, tài chính, tín dụng, thông tin visa thương mại, khoa học và công nghệ và các đường link tới các website có liên quan; - Cung cấp đường link tới mạng của các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và

vừa thuộc các nước là thành viên của mạng;

- Cơ hội giao thương: giới thiệu chào bán, tìm mua, cơ hội liên doanh giữa các

doanh nghiệp;

- Trung tâm đào tạo và trao đổi công nghệ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa cung cấp trực tiếp các dịch vụ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa như: tổ chức hội thảo, hội nghị, triển lãm, các khoá đào tạo về đổi mới và quản lý công nghệ; cho thuê văn phòng tại trụ sở của Trung tâm; môi giới thương mại; tìm kiếm thông tin (công nghệ; tài chính; chính sách…).

1.2. Trung tâm thông tin doanh nghiệp nhỏ và vừa ảo Hồng Kông -

http://www.sme.gcn.gov.hk

Trung tâm Thông tin doanh nghiệp nhỏ và vừa ảo Hồng Kông bắt đầu hoạt động từ năm 1995. Website cung cấp nhiều thông tin và được phân chia dưới nhiều tiêu đề khác nhau:

- Sự kiện là thông tin nổi bật của Website giới thiệu các sự kiện như hội nghị, hội thảo, diễn đàn, hội chợ và đặc biệt là các khoá đào tạo phục vụ doanh nghiệp. Website có công cụ cho phép doanh nghiệp có thể đăng ký tham gia trực tuyến các sự kiện do Trung tâm trực tiếp tổ chức.

- Hướng dẫn kinh doanh tại Hồng Kông: Doanh nghiệp nước ngoài có thể tìm hiểu được môi trường kinh doanh tại Hồng Kông. Doanh nghiệp được cung cấp các thông tin về cơ chế, chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp muốn đầu tư vào Hồng Kông.

- Kết nối với chuyên gia tư vấn: Doanh nghiệp có thể đăng ký trực tuyến để được tư vấn về nhiều lĩnh vực như, thành lập doanh nghiệp, tài chính, chiến lược quản lý doanh nghiệp, marketing, quản lý tín dụng, pháp luật, nguồn nhân lực, bảo hộ sáng chế, kiểm tra sản phẩm, công nghệ thông tin, công nghệ sản xuất, chứng chỉ ISO…

Sau khi nhận được các yêu cầu tư vấn, trung tâm sẽ phối hợp với các đơn vị, tổ

chức có khả năng tư vấn thuộc các lĩnh vực liên quan để thực hiện.

- Các dịch vụ và chỉ dẫn cho doanh nghiệp: Hỗ trợ thành lập và điều hành doanh nghiệp : Các doanh nghiệp có thể tìm

được thông tin về nhiều tổ chức trong việc hỗ trợ và tư vấn doanh nghiệp.

Phát triển nguồn nhân lực: Các doanh nghiệp có thể tìm được thông tin về

nhiều tổ chức tư vấn, đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực cho doanh nghiệp.

Hỗ trợ tài chính: Doanh nghiệp có thể tìm được thông tin về các tổ chức, các

chương trình hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp.

Hỗ trợ công nghệ: Giới thiệu nhiều tổ chức cung cấp công nghệ và có đường

link liên kết tới website của các tổ chức đó.

Hỗ trợ thông tin xâm nhập thị trường, quản lý chất lượng. Hỗ trợ cơ sở hạ tầng: Doanh nghiệp được giới thiệu các đơn vị, tổ chức cho

thuê văn phòng, tổ chức sự kiện, tư vấn, thiết kế xây dựng….

Dịch vụ thiết kế sản phẩm: Giới thiệu các tổ chức, đơn vị thiết kế chế tạo vật

liệu mới, chế tạo khuôn mẫu, thiết kế mẫu sản phẩm…

- Chỉ dẫn các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp : tại đây doanh nghiệp được giới thiệu các tổ chức hỗ trợ công nghiệp của Chính phủ, các hội thương mại và công nghiệp, các viện nghiên cứu.

- Thông tin hữu ích: Có đường link tới website tìm kiếm thông tin sáng chế và nhãn hiệu hàng hoá. Có các đường link trực tiếp tới các đối tác của Trung tâm hoạt động trong các lĩnh vực như: tư vấn doanh nghiệp, phát triển nguồn nhân lực, tài chính, quản lý chất lượng, quản lý môi trường, thống kê thông tin đấu thầu, chỉ dẫn nguồn khoa học và công nghệ Hồng Kông …

1.3. Ban quản lý doanh nghiệp nhỏ Mỹ Website: http://www.sba.gov Ban quản lý doanh nghiệp nhỏ của Mỹ (SBA) được thành lập năm 1953 với chức năng hỗ trợ tư vấn và bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp nhỏ của Mỹ. Cho đến nay SBA đã hỗ trợ gần 20 triệu doanh nghiệp.

Website của SBA bắt đầu hoạt động từ năm 1994. Hiện nay mạng này cung cấp nội dung phong phú hỗ trợ doanh nghiệp. Từ những thông tin cung cấp những kiến thức cơ bản cho doanh nghiệp, hướng dẫn thành lập doanh nghiệp, quản lý và phát triển doanh nghiệp, thông tin hướng dẫn quản lý tài chính và tìm kiếm nguồn tài chính, thông tin hỗ trợ nhân lực, hỗ trợ tìm kiếm nhân lực, thông tin về luật lao động, hợp đồng lao động, hướng dẫn đào tạo nhân lực; cung cấp thông tin về pháp luật, hình thức sở hữu lao động, thông tin giấy phép kinh doanh; luật thương mại, cơ hội giao thương và nhiều thông tin cụ thể cho doanh nhân nữ, doanh nghiệp trẻ, thương mại quốc tế.

Với các thông tin về hướng dẫn thành lập doanh nghiệp, quản lý và phát triển doanh nghiệp, SBA đã tập hợp được một lượng thông tin khá lớn và xây dựng như một giáo trình điện tử cung cấp miễn phí trực tuyến trên mạng. SBA đã sử dụng phần mềm cung cấp thông tin trực tuyến kết hợp với những hình ảnh sinh động vào các bài giảng tạo cho người xem cuốn hút và dễ hiểu. Ngoài ra SBA còn cung cấp

một số các bài giảng qua những đoạn phim có thể xem trực tuyến trên mạng đây là một ưu điểm nổi trội mà các mạng khác không cung cấp..

SBA cung cấp các thông tin hướng dẫn doanh nghiệp làm sao để tích luỹ vốn, làm sao để có được các nguồn vốn cho vay, hướng dẫn việc huy động vốn cổ phần. SBA giới thiệu các chương trình cho vay vốn, giới thiệu các dịch vụ của SBA trong hỗ trợ tài chính của doanh nghiệp.

SBA cung cấp các thông tin về kỹ năng quản lý doanh nghiệp, thông tin phục vụ cho người quản lý doanh nghiệp. Hướng dẫn người lãnh đạo làm sao để quản lý một cách chuyên nghiệp, làm sao để thay đổi cách quản lý. SBA cung cấp những thông tin về nét đặc trưng trong quản lý, những cách xử thế trong kinh doanh của người quản lý. SBA cung cấp thông tin về marketing doanh nghiệp, dịch vụ khách hàng và kinh doanh quốc tế. Hướng dẫn doanh nghiệp xây dựng chiến lược kinh doanh. Cung cấp các thông tin để các chủ doanh nghiệp nhận thức được hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ thông tin và thương mại điện tử. Ngoài ra SBA còn cung cấp cho người quản lý doanh nghiệp thông tin liên quan đến các quy định về thuế của chính phủ.

Cơ hội giao thương cho doanh nghiệp được SBA giới thiệu không chỉ đơn giản là việc kết nối cung cầu, SBA giới thiệu những kiến thức cơ bản cho doanh nghiệp trong giao dịch, hướng dẫn doanh nghiệp xác định thị trường, hướng dẫn các bước tiến hành mua bán và thực hiện hợp đồng với các cơ quan thuộc chính phủ. SBA cung cấp thông tin cho các doanh nghiệp hiểu được các điều luật, quy định chi phối những cơ hội có được. Cung cấp thông tin về các nhu cầu cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp hiểu rõ nhu cầu của chính phủ. Cung cấp các thông tin về việc quy định chuẩn đối với doanh nghiệp nhỏ, giúp doanh nghiệp có thể tự xác định quy mô doanh nghiệp của mình và khai thác các chương trình hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ. SBA giúp doanh nghiệp có thể marketing công việc kinh doanh của doanh nghiệp với chính phủ, đưa sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp vào danh sách các đơn vị đáp ứng nhu cầu của các cơ quan thuộc chính phủ. SBA hướng dẫn doanh nghiệp có thể chuẩn bị tốt hồ sơ trong đấu thầu và trực tiếp cung cấp nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ có thể dành được các hợp đồng với các tổ chức thuộc chính phủ.

SBA cung cấp các chương trình và quỹ hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ khôi

phục sau những thảm hoạ mà doanh nghiệp gặp phải.

SBA cung cấp cho doanh nghiệp một thư viện điện tử, với nhiều tài liệu có thể

xem trực tuyến nhằm nâng cao kiến thức cho nguồn nhân lực của doanh nghiệp.

Như nhiều website của các tổ chức khác, website của SBA cũng cung cấp các thông tin cho doanh nghiệp nhiều tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp khác, và có các đường link trực tiếp tới website của các tổ chức đó.

1.4. Sàn giao dịch thương mại điện tử Đài Loan http://www.taiwantrade.com.tw Sàn giao địch này do Vụ Ngoại Thương của Bộ Ngoại Giao Đài Loan và Hội đồng phát triển Ngoại Thương Đài Loan xây dựng. Tại sàn này, doanh nghiệp có thể giới thiệu các sản phẩm, dịch vụ cũng như các nhu cầu của mình. Các công cụ hỗ trợ doanh nghiệp có thể đăng tải các thông tin trên mạng rất thuận lợi và thân thiện với người sử dụng.

Sàn giao dịch xây dựng với hai đối tượng thành viên chính: VIP và BASIC, với thành viên miễn phí thì được đăng tải các thông tin giới thiệu doanh nghiệp, sản phẩm, thiết bị sản xuất, dịch vụ và nhu cầu tìm mua. Tuy nhiên để có thể xem các thông tin như: Thống kê xuất nhập khẩu của Trung Quốc và Đài Loan; thống kê thương mại toàn quốc; Thống kê xuất nhập khẩu sản phẩm mũi nhọn của các nước; Báo cáo so sánh xuất nhập khẩu của các nước trong khoảng từ 2 đến 3 năm; Cơ sở dữ liệu của hơn 220.000 hồ sơ doanh nghiệp Đài Loan thì doanh nghiệp sẽ phải đóng phí thành viên hoặc có thể mua hoặc trao đổi theo dạng cơ sở dữ liệu.

Sàn cũng giới thiệu các tổ chức hỗ trợ thương mại, phát triển công nghệ của các nước trên thế giới, giúp doanh nghiệp có thể dễ dàng tìm kiếm thông tin thị trường, công nghệ và sản phẩm.

1.5. Mạng của Tổ chức ngoại thương Nhật Bản ( http://www.jetro.go.jp ) JETRO là tổ chức thuộc chính phủ của Nhật Bản, được thành lập năm 1958 nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa Nhật Bản với nước ngoài. Mạng được hoạt động từ năm 1995, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp nước ngoài có thể tìm hiểu môi trường đầu tư tại Nhật Bản. JETRO cung cấp các thông tin về đầu tư nước ngoài và các sự kiện dưới dạng tin tức cập nhật. Trên website của JETRO có giới thiệu các vùng kinh tế trọng điểm của Nhật Bản nhằm thu hút đầu tư của doanh nghiệp nước ngoài. JETRO cung cấp thông tin hướng dẫn việc kinh doanh tại Nhật Bản cho các doanh nghiệp nước ngoài, dựa vào đó, doanh nghiệp nước ngoài có thể nắm được các bước tiến hành để thiết lập công ty tại Nhật Bản.

Mạng JETRO giới thiệu các nhu cầu của chính phủ Nhật Bản cho các doanh nghiệp nước ngoài, các thông tin về xu hướng phát triển kinh tế, thông tin về sự phát triển của một số ngành kinh tế trọng điểm của Nhật Bản.

Mạng JETRO giới thiệu các quy định đối với một số mặt hàng nhập khẩu vào Nhật Bản, thông tin này giúp các doanh nghiệp nước ngoài xuất khẩu vào Nhật Bản tránh được những rủi ro do rào cản kỹ thuật của sản phẩm. Để hỗ trợ thông tin các nhà đầu tư thuộc các nước là thành viên của WTO, trên website của JETRO cung cấp các thông tin về các điều khoản ký kết giữa Nhật Bản và WTO.

Nhằm hỗ trợ cho các đầu tư vào Nhật Bản, JETRO cung cấp báo cáo thị trường ngành như: thực phẩm, dệt may, dụng cụ thể thao, chăm sóc sức khoẻ, hàng hoá phục vụ gia đình, công nghệ thông tin và công nghệ sinh học. Ngoài ra còn có một số các báo cáo khảo sát thực trạng và sự tác động bởi các quy định về sự đầu tư nước ngoài vào Nhật Bản.

JETRO cung cấp cho doanh nghiệp các thông tin thống kê hàng năm về kinh tế và thương mại của Nhật Bản. Cung cấp sách trắng về đầu tư nước ngoài trực tiếp vào Nhật Bản, đầu tư và thương mại quốc tế của Nhật Bản.

1.6. Dự án phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ của GTZ tại Việt Nam

http://www.sme.com.vn.

Được bắt đầu hoạt động từ năm 2005, website được viết toàn bộ bằng tiếng Anh, cung cấp các thông tin về chính sách của Việt Nam liên quan tới doanh nghiệp nhỏ và vừa, cung cấp thông tin tổng hợp về sự phát triển chung của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam. Trang web cập nhật các thông tin nổi bật, sự kiện, chính sách, thông tin tài chính hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Mạng có giới thiệu liên kết tới một số các tổ chức, dự án hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của nước ngoài tại Việt Nam.

Thông qua website này, các doanh nghiệp Việt Nam có thể tiếp cận được một số quỹ hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp nước ngoài có thể tìm hiểu được các quy định, chính sách của Việt Nam đối với khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên trang web không cung cấp thông tin theo ngành hàng hay lĩnh vực kinh doanh nên doanh nghiệp khó có thể chọn lọc các thông tin cần thiết về lĩnh vực cần quan tâm. Website không có công cụ hỗ trợ tìm kiếm do đó rất khó tìm CSDL trên website này.

Dựa trên những nội dung mà các website của các tổ chức nước ngoài giới thiệu, có thể thấy các loại thông tin đáp ứng chu cầu cho doanh nghiệp là rất lớn. Có thể tổng hợp các nội dung được giới thiệu cho doanh nghiệp nhỏ và vừa như sau:

- Tin tức, sự kiện - Thông tin hướng dẫn kinh doanh - Thông tin văn bản pháp luật, cơ chế chính sách - Thông tin công nghệ phù hợp - Sàn giao dịch cung cầu cho doanh nghiệp - Thông tin các chuyên gia tư vấn cho doanh nghiệp - Thông tin sở hữu trí tuệ, nhãn hiệu hàng hoá - Thông tin về Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng - Thông tin đào tạo Thực tế, mỗi Website có một thế mạnh riêng theo chuyên ngành của mình, không có thông tin đầy đủ, trọn gói, tổng hợp phục vụ cho DNN&V. Để hỗ trợ DNN&V có được những thông tin tổng hợp, trọn gói cần thiết mà tiết kiệm được thời gian, Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V cần phải được ứng dụng giải pháp kỹ thuật hiện đại, mở, liên kết dễ dàng với các mạng thông tin về KH&CN khác như mạng thông tin chuyên dạng về thông tin sáng chế - sở hữu công nghiệp, thông tin về đo lường - tiêu chuẩn - chất lượng, thông tin về thị trường, giá cả, thông tin tài chính, đầu tư và các dạng thông tin khác hỗ trợ DNN&V. Đặc biệt tiến tới giao dịch điện tử, thanh toán online....

2. Phương thức cung cấp thông tin của các Mạng phục vụ DNN&V trên

thế giới.

2.1. Cung cấp thông tin trực tuyến (online) Khi người sử dụng truy cập vào website có thể xem những thông tin cần thiết, nếu họ muốn tải về hoặc muốn nhận được trả lời sâu hơn, chỉ cần hoàn tất các thủ tục khai báo về thông tin của mình, và gửi cho Ban quản trị Mạng sẽ được đáp ứng thông tin đầy đủ. Hình thức cung cấp trực tiếp qua mạng Internet

Một số mạng thực hiện chia người sử dụng thành hai loại: thành viên VIP và

thành viên BASIC

- Thành viên VIP: đóng phí theo năm, quý, tháng theo quy định của Ban quản

trị Mạng và được sử dụng tối đa các thông tin và dịch vụ của Ban quản lý Mạng

- Thành viên BASIC: miễn phí tất cả dịch vụ hỏi đáp thông thường do Ban

quản trị Mạng quy định.

2.2. Cung cấp thông tin thường xuyên, định kỳ, theo yêu cầu Theo yêu cầu của người sử dụng, Ban quản trị Mạng sẽ bao gói các thông tin cần thiết. Thông tin này cần phải được xử lý, tổng hợp, phân tích theo mục dích của đối tượng sử dụng. Hình thức cung cấp thông tin có thể bằng tài tiệu trên giấy, trên CD-ROM hoặc qua họp thư điện tủ.

Ch−¬ng III: C¸C gi¶i ph¸p triÓn khai M¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô

DNN&V.

I- néi dung, s¶n phÈm vµ dÞch vô th«ng tin vÀ ph−¬ng thøc cung cÊp th«ng tin cho DNN&V. Theo số liệu thống kê của Tổng Cục Thống kê, phần lớn các chủ doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam không được đào tạo bài bản, công nghệ cũ, lạc hậu, việc quản lý và phát triển doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Doanh nghiệp cần cung cấp thông tin từ những những kiến thức cơ bản thành lập doanh nghiệp, cho đến việc quản lý kinh doanh một cách chuyên nghiệp. Cung cấp các thông tin công nghệ mới, phương thức tiếp nhận công nghệ mới và rất nhiều thông tin khác để hỗ trợ cho quá trình chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên hiện nay không có một website nào có thể cung cấp đầy đủ mọi thông tin cần thiết cho doanh nghiệp. Chưa có dịch vụ cung cấp thông tin trọn gói cho DNN&V. Hiện nay, Trung tâm thông tin KH&CN Quốc gia đã và đang tạo ra các sản phẩm thông tin khác nhau để đáp ứng nhiều đối tượng: Các viện, trường đại học, học viện, cao đẳng, trung tâm nghiên cứu phát triển công nghệ và doanh nghiệp ... và đã trở thành địa chỉ tin cậy cho các tổ chức và cá nhân tìm kiếm thông tin KH&CN. Website http://www.Techmartvietnam.com.vn đã trở thành công cụ hữu ích cho các đối tượng trên với số lượng công nghệ lên tới 5000 và lượng giao dịch mua bán công nghệ ngày càng tăng lên, riêng năm 2005, lượng giao dịch lên tới 1000 lượt. Tuy vậy, Ban quản trị Mạng vẫn nhận được nhiều góp ý của các DNN&V về thiếu thông tin thích hợp, cần thiết cho việc phát triển của doanh nghiệp cũng như nhiều phàn nàn về khó khăn, phức tạp trong tìm kiếm, tra cứu thông tin cần thiết. Để khắc phục được những thiếu hụt trên, cùng với những đặc điểm của DNN&V như trên đã phân tích và học hỏi những kinh nghiệm của các mạng trên thế giới phục vụ DNN&V, Mạng thông tin KH&CN dành riêng cho các DNN&V phải gồm đầy đủ các loại thông tin để giúp họ vừa tiết kiệm thời gian tìm kiếm thông tin, vừa được đáp ứng các loại thông tin thích hợp, cần thiết.

1. Nội dung chính của Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V

Nội dung chính của Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V có thể bao

gồm các mục như sau:

- Giới thiệu chung về Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V - Thông tin công nghệ mới - Cơ hội giao thương - Tư vấn - Sở hữu trí tuệ - Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng - Công nghiệp phụ trợ - Các CSDL KH&CN - Đào tạo - Các logo quảng cáo của các thành viên VIP và các đường link cần thiết ….. 1.1. Giới thiệu Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V 1.1.1. Chức năng , nhiệm vụ của Mạng - Cung cấp những thông tin cập nhật về KH&CN như: các kết quả nghiên cứu KH&CN trong và ngoài nước thuộc mọi lĩnh vực, thông tin về sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn chất lượng, thị trường công nghệ, thương mại, tài chính, ngân hàng, văn bản pháp quy, các chính sách trợ giúp phát triển DNN&V.

- Cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN, giao dịch về công nghệ, thiết bị và tư vấn KH&CN: Các DNN&V có thể tìm đối tác, bạn hàng mua và bán công nghệ, thiết bị trong và ngoài nước, các chuyên gia KH&CN về các lĩnh vực quan tâm.

- Diễn đàn chuyển giao và đổi mới công nghệ: tạo điều kiện để các DNN&V

học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, hỏi đáp về những vấn đề quan tâm.

1.1.2. Quyền và nghĩa vụ của thành viên

- Quyền của thành viên

+ Đối với các thành viên tham gia Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V sẽ được miễn phí thành viên trong thời gian đầu. Phí thành viên được hiểu là khoản phí để được tham gia hoạt động trên Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V không tính đến các khoản phí khác như phí thuê quảng cáo, các dịch vụ tư vấn, các khoản phí khác trên Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V.

+ Thành viên sẽ được tạo một gian hàng ảo riêng để trưng bày giới thiệu công nghệ, thiết bị, sản phẩm và dịch vụ KH&CN thông qua các công cụ trực tuyến.

+ Thành viên sẽ được cấp một tên đăng ký và mật khẩu riêng để được vào sử dụng các dịch vụ, quản lý gian hàng và các giao dịch của mình trên Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V.

+ Thành viên sẽ được hướng dẫn sử dụng các công cụ, tiện ích phục vụ cho việc xây dựng gian hàng và sử dụng các dịch vụ tiện ích trên Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V.

+ Thành viên sẽ được đăng ký quảng cáo và nhận các thông tin cần thiết cho

sự phát triển của đơn vị mình (đăng ký nội dung trước)

+ Thành viên có quyền đóng góp ý kiến cho Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V trong quá trình hoạt động. Các kiến nghị được gửi trực tiếp bằng thư, fax hoặc email đến cho Ban quản lý của Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V.

- Nghĩa vụ của thành viên + Thành viên tự chịu trách nhiệm về bảo mật, lưu giữ và mọi hoạt động sử

dụng dịch vụ dưới tên đăng ký, mật khẩu của mình.

+ Thành viên cam kết những thông tin cung cấp cho Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V và tự đăng tải lên Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V là chính xác và hoàn chỉnh.

+ Thành viên tự chịu trách nhiệm về nội dung thông tin, hình ảnh của đơn vị cũng như toàn bộ quá trình giao dịch với các đối tác trên Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V.

+ Thành viên cam kết không sử dụng dịch vụ của Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V vào những mục đích bất hợp pháp, không hợp lý, lừa đảo, đe doạ, thăm dò thông tin bất hợp pháp, phá hoại, tạo ra và phát tán virus gây hư hại tới hệ thống, cấu hình, truyền tải thông tin của Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V hay sử dụng dịch vụ của mình vào mục đích đầu cơ, lũng đoạn thị trường tạo những đơn đặt hàng, chào hàng giả. Trong trường hợp vi phạm thì thành viên phải chịu trách nhiệm về các hành vi của mình trước pháp luật.

1.1.3. Đăng ký thành viên

Mục này sẽ có các mẫu sẵn, người sử dụng muốn trở thành thành viên cần

điền đầy đủ các thông tin cần thiết.

1.2. Thông tin công nghệ mới, bao gồm những tin tức cập nhật về các sự kiện KH&CN, công nghệ mới, sản phẩm mới trong nước và trên thế giới được chia theo lĩnh vực, giúp cho DNN&V dễ dàng tìm kiếm những tin tức cần thiết và phù hợp.

1.3. Cơ hội giao thương, bao gồm: 1.3.1. Thông tin thị trường công nghệ: chào bán công nghệ, thiết bị; nhu cầu tìm mua công nghệ thiết bị; thành viên của Mạng. Từ mực này có đường dẫn tói Techmart ảo. 1.3.2. Thông tin thị trường thương mại, giá cả Từ mục này có đường dẫn tới các Website tương ứng cung cấp thông tin ề thị trường, giá cả trong và ngoài nước, ví dụ các đường dẫn tới trang web của VCCI tại địa chỉ: http://www.vcci.com.vn và http://www.smenet.com.vn với nội dung rất phong phú: Thông tin kinh tế, thông tin ngành, thống kê kinh tế, những thông tin về thị trường của các nước nhập hàng của Việt Nam, tìm đối tác, hướng dẫn kinh doanh, tư vấn pháp luật và các dịch vụ khác.

1.3.3. Các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp Mục này có đường dẫn liên kết với các website hỗ trợ DNN&V như: http://www.ecsme.com.vn, http://www.tac_hanoi.com.vn, các website của các Quỹ tín dụng, ngân hàng hỗ trợ DNN&V.

100

1.4. Tư vấn, gồm các nội dung: 1.4.1. Các văn bản pháp luật về KH&CN Thông tin của trang này bao gồm các văn bản pháp luật về KH&KN, cơ chế chính sách hỗ trợ DNN&V. Từ đây có đường dẫn đến mục văn bản pháp luật của Techmart ảo. 1.4.2. Chuyển giao công nghệ Mục này bao gồm những kiến thức về chuyển giao công nghệ:

- Khái niệm cơ bản về chuyển giao công nghệ, thương mại hoá công nghệ,

mua và bán công ty (M&A)

- Những kỹ năng đánh giá khả năng cung cấp công nghệ và tiếp nhận công

nghệ;

- Phương pháp đánh giá công nghệ, đàm phán hợp đồng chuyển giao công

nghệ;

1.4.3. Chuyên gia tư vấn Bao gồm hồ sơ của các chuyên gia tư vấn được chia theo lĩnh vực, ngành,

học hàm, học vị, khu vực. Mục này có đường dẫn tới Techmart ảo;

1.4.4. Dịch vụ thông tin trọn gói Mục này bao gồm các chủ đề mẫu, các tổ chức và cá nhân có thể chọn theo

chủ đề mẫu để đăng ký, ví dụ :

- Thông tin thị trường công nghệ cụ thể, bao gồm + Tóm tắt mô tả công nghệ; + Xu hướng công nghệ; + Xu hướng thị trường của sản phẩm mà công nghệ tạo ra; + Khả năng áp dụng công nghệ; + Khả năng mua công nghệ (hồ sơ của các doanh nghiệp có thể mua công

nghệ);

101

+ Khả năng kinh doanh của công nghệ hoặc sản phẩm do công nghệ tạo ra. - Thông tin về thị trường trong nước + Tổng quan; + Công nghệ; + Sản phẩm; + Khách hàng; + Đối tác cạnh tranh...). - Thông tin về thị trường xuất khẩu + Tổng quan về thị trường xuất khẩu + Tiêu chuẩn; + Những rào cản kỹ thuật về thương mại của thị trường xuất khẩu;

+ Những thương hiệu mạnh, và cách thức xây dựng thương hiệu ở thị trường

XK;

+ Giá cả; + Đối tác... - Thông tin trọn gói về một lĩnh vực hoặc ngành cụ thể + Tổng quan; + Thị trường; + Giá cả; + Công nghệ, + Cơ chế chính sách...) - Đăng ký dịch vụ: Có mẫu sẵn, các tổ chức và cá nhân điền vào những

thông tin cần thiết để được cung cấp dịch vụ thông tin trọn gói.

1.5. Sở hữu trí tuệ Mục này cung cấp các thông tin liên quan tới sở hữu trí tuệ bằng cách sử

dụng đường dẫn (link) đến website của Cục Sở hữu Trí tuệ http://www.noip.gov.vn với đầy đủ các thông tin cần thiết theo 3 mảng chủ yếu dưới đây:

1.5.1. Tra cứu sáng chế, giải pháp hữu ích, nhãn hiệu hàng hoá,... 1.5.2. Hướng dẫn đăng ký sở hữu trí tuệ 1.5.3. Các chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ 1.6. Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng Mục này có đường dẫn đến website của Trung tâm thông tin TC-ĐL- CL nơi

102

cung cấp đầy đử các thông tin về các các mặt: 1.6.1. Tra cứu tiêu chuẩn ngành 1.6.2. Quản lý chất lượng 1.6.3. Quản lý năng suất 1.6.4. Rào cản kỹ thuật trong thương mai 1.7. Công nghiệp phụ trợ 1.7.1. Công nghiệp phụ trợ theo lĩnh vực tại Việt Nam

Mục này gồm các thông tin liên quan đến công nghiệp phụ trợ từ tổng quan,

khái niệm, phân tích hiện trạng, cơ chế chính sách

1.7.2. Công nghiệp phụ trợ theo lĩnh vực trên thế giới Mục này sẽ là những bài dịch về các kinh nghiệm phát triển công nghiệp phụ

trợ trên thế giới, những bài học thành công

1.7.3. Danh bạ các doanh nghiệp trong nước sản xuất phụ kiện 1.7.4. Danh bạ các doanh nghiệp nước ngoài sản xuất phụ kiện 1.8. Các CSDL KH&CN Nội dung thông tin của mục này được cung cấp thông qua đường dẫn tới

Công Thông tin KH&CN Việt Nam (VISTA): http://www.vista.gov.vn, tại đó có thể tra cứu các loại thông tin như:

1.8.1. Tổ chức khoa học-công nghệ & doanh nghiệp 1.8.2. Thông tin công nghệ 1.8.3. Kết quả nghiên cứu KH&CN 1.9. Đào tạo 1.9.1. Kinh nghiệm chuyển giao công nghệ Mục này sẽ có những bài viết về kinh nghiệm chuyển giao công nghệ trên

thế giới. Những bài học thành công.

1.9.2. Thông tin về các khóa đào tạo dành cho các DVN&V. 2. Sản phẩm và dịch vụ thông tin của Mạng thông tin KH&CN phục vụ

DNN&V

2.1. Sản phẩm thông tin: Các sản phẩm thông tin phục vụ các DNN&V rất đa dạng, được bao gói, cung cấp theo yêu cầu của các DNN&V dưới dạng các CSDL có thể tra cứu trực tuyến hoặc khai thác ngoại tuyến, các tài liệu trên giấy, trên CD-ROM hoặc bản tin điện tử. Các CSDL khác nhau về thông tin công nghệ, các kết quả nghiên cứu, các chuyên gia tư vấn, các tạp chí, kỷ yếu, các mô tả sáng chế, catalo công nghiệp, vv. do Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia tự xây dựng hoặc đặt mua trên mạng là cơ sở để tạo ra các sản phẩm thông tin cụ thể phục vụ cho các DNN&V.

103

2.2. Dịch vụ thông tin

Để đáp ứng các nhu cầu thông tin đa dạng của các DNN&V, Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V có thể cung cấp hàng loạt các dịch vụ thông tin dựa trên các nguồn tin điện tử hoặc các nguồn tin truyển thống có tại Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia cũng như thông qua việc chia sẻ, liến kết cùng các mạng thông tin trong nước và quốc tế hữu quan. Các dịch vụ thông tin chủ yếu của Mạng bao gồm:

- Thông tin hỏi- đáp. Loại dịch vụ này được thực hiện trực tuyến trên Mạng thông qua việc truy cập, tra cứu, tìm kiếm các nguồn tin điện tử, các CSDL trên Mạng hoặc thông qua đường dẫn tới các nguồn tin liên quan trên các mạng thông tin khác;

- Dịch vụ thông tin trọn gói. Đây là dịch vụ cung cấp thông tin theo yêu cầu

được xác định trước của DNN&V trong một thời gian và theo định kỳ xác định;

- Dịch vụ bao gói thông tin theo yêu cầu. Dịch vụ này cung cấp thông tin theo yêu cầu có tính nhất thời của DNN&V. Sản phẩm đáp ứng có thể là một báo cáo phân tích, sưu tập các tài liệu hoặc một CSDL về một vấn đề cụ thể được DNN&V quan tâm;

- Dịch vụ xúc tiến giao dịch mua bán CNTB và đầu tư phát triển công nghệ.

Đây là loại dịch vụ trung gian, môi giới về chuyển giao công nghệ;

- Dịch vụ tư vấn lựa chọn công nghệ thích hợp. Dịch vụ này có mục đích hỗ

trợ các DNN&V trong tìm kiếm, lựa chọn đối tác và công nghệ thích hợp;

- Dịch vụ pháp lý liên quan đến mua bán công nghệ - Đào tạo và chuyển giao các sản phẩm, dịch vụ của Mạng. Dịch vụ này được tiến hành để xúc tiến, quảng bá các sản phẩm, dịch vụ của Mạng, cũng như hỗ trợ các địa phương xây dựng và phát triển các sản phẩm và dịch vụ thông tin phục vụ DNN&V tại địa phương cụ thể

2.3. H×nh thøc cung cÊp: C¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cña m¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô DNN&V ®−îc cung cÊp d−íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo néi dung, yªu cÇu vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin cña c¸c DNN&V. Hai h×nh thøc cung cÊp chñ yÕu bao gåm: - Cung cÊp dÞch vô trùc tuyÕn trªn M¹ng qua Website cña M¹ng. C¸c doanh nghiÖp

cã thÓ ®−îc cung cÊp mét account vµ password ®Ó cã thÓ tra cøu c¸c th«ng tin nµy

104

khi cÇn thiÕt.

- Bao gãi vµ cung cÊp th«ng tin theo yªu cÇu cô thÓ cña DNN&V trªn giÊy, trªn

CD- ROM hoÆc theo tho¶ thuËn cô thÓ.

§èi víi dÞch vô trän gãi, th«ng tin ®−îc cung cÊp theo ®Þnh kú ®−îc tho¶ thuËn

trong hîp ®ång dÞch vô cô thÓ. VÝ dô, gãi th«ng tin ®−îc cung cÊp cã thÓ 3

th¸ng/lÇn vµ tæng céng 4 lÇn/n¨m tham gia.

2.4. Møc gi¸ dÞch vô: VÒ nguyªn t¾c, møc gi¸ dÞch vô th«ng tin ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tho¶ thuËn trong hîp ®ång cung cÊp dÞch vô. Trong thêi gian ®Çu triÓn khai cung cÊp c¸c dÞch vô th«ng tin qua M¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô DNN&V cã thÓ ®−a ra møc thu phÝ dù kiÕn ®èi víi mét sè dÞch vô th«ng tin trän gãi cô thÓ, xem B¶ng 8.

B¶ng 8: Dù kiÕn møc thu phÝ ®èi víi mét sè dÞch vô th«ng tin trän gãi

Néi dung PhÝ/n¨m

1. Danh môc vÒ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan

(kh«ng cã toµn v¨n), danh môc c¸c DN trong cïng 500.000 ®/n¨m

ngµnh vµ s¶n phÈm

2. Th«ng tin vÒ tiªu chuÈn, së h÷u trÝ tuÖ, thÞ tr−êng

c«ng nghÖ, vµ v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan (tèi ®a 700.000 ®/n¨m

10 toµn v¨n v¨n b¶n ph¸p quy)

3. Th«ng tin trän gãi víi c¸c néi dung nh− trong chñ

®Ò mÉu gãi th«ng tin 1.000.000®/n¨m

3-Phương thức cung cấp thông tin của Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V 3.1. Cung cấp thông tin trực tuyến

Mạng thông KH&CN phục vụ DNN&V được thiết kế và xây dựng để cung cấp thông tin trực tuyến, trên mạng Internet cho hai nhóm đối tượng chính là các Thành viên VIP và các Thành viên Basic.

Thành viên VIP: Là những thành viên đã đăng ký theo những tiêu chuẩn của

Ban quản trị Mạng đặt ra, có những quyền lợi và nghĩa vụ cụ thể như sau:

105

- Quyền lợi:

+ được cấp account và pasword riêng; + được tự đưa thông tin của mình lên Mạng; + thường xuyên nhận được thông tin, bản tin điện tử về thị trường công nghệ

(01bản tin/tháng) từ Ban quản trị Mạng;

+ Được tham gia các hoạt động hỗ trợ và các lớp đào tạo liên quan khác. - Nghĩa vụ: + Phải cung cấp đầy đủ các thông tin cần thiết theo yêu cầu của Ban quản trị

Mạng

+ Phải giữ bí mật và không được nhượng quyền sử dụng ID và password + Phải thực hiện chế độ báo cáo 01 lần/năm. + Phải đóng phí đầy đủ theo năm. Mức phí 500.000đ/năm Thành viên basic: - Quyền lợi: + Nhận thông tin ngay khi truy cập vào Mạng + Được hỗ trợ tìm kiếm thông tin nếu gửi thư điện tử nhờ Ban quản trị mạng

cung cấp. Ngoài những thông tin do chính Ban quản trị Mạng biên tập, xử lý và cập nhật, còn có những thông tin trao đổi trực tuyến và thông tin của các doanh nghiệp biên tập và cập nhật lên mạng với sự cho phép của Ban quản trị Mạng.

- Nghĩa vụ: + Tuân thủ các quy định chung của Mạng; + Đóng góp ý kiến xây dựng và hoàn thiện các sản phẩm và dịch vụ của

mạng.

106

3.2. Cung cÊp th«ng tin th−êng xuyªn, ®Þnh kú, theo yªu cÇu của DNN&V Sè liÖu kh¶o s¸t vµ thùc tr¹ng, ®Æc ®iÓm cña DNN&V cho thÊy dÞch vô th«ng tin trän gãi lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô rÊt thÝch hîp víi c¸c DNN&V. D¹ng th«ng tin nµy kh¾c phôc ®−îc thêi gian, kh«ng gian cho DNN&V mµ vÉn ®¸p øng ®−îc yªu cÇu mét c¸ch chuyªn ngµnh, tæng hîp vµ toµn diÖn h¬n. §Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu rÊt cÇn ®−îc cung cÊp c¸c th«ng tin míi nhÊt vÒ nh÷ng thay ®æi chÝnh s¸ch nhËp khÈu cña c¸c n−íc, tiªu chuÈn, chÊt l−îng ®ang sö dông còng nh− nh÷ng yªu cÇu cña luËt ph¸p trong n−íc vµ n−íc ngoµi trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh cña hä.

§Ó h×nh thµnh néi dung cña dÞch vô nµy, cÇn huy ®éng c¸c chuyªn gia tõ c¸c ®¬n vÞ liªn quan nh− Tæng côc Tiªu chuÈn §o l−êng ChÊt l−îng, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n, Bé C«ng nghiÖp, Côc së h÷u trÝ tuÖ, Trung t©m Th«ng tin Khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia. C¸c chuyªn gia nµy sÏ t− vÊn vÒ néi dung cÇn thiÕt cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp, chØ dÉn c¸c nguån th«ng tin, c¸c ®Çu mèi th«ng tin cÇn ®−îc khai th¸c. §Ó chuÈn bÞ cho th«ng tin tæng hîp, trän gãi cÇn ph¶i chuÈn bÞ c¸c CSDL th«ng tin c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ trong vµ ngoµi n−íc, CSDL tiªu chuÈn bao gåm tiªu chuÈn ViÖt Nam, tiªu chuÈn Anh, Mü vµ Ch©u ¢u; CSDL vÒ v¨n b¶n ph¸p quy vµ CSDL th«ng tin vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng hãa. C¸c th«ng tin cÇn ph¶i tiÕn hµnh cËp nhËt tõ c¸c nguån chÝnh thèng. §Ó ®¸p øng ®−îc d¹ng th«ng tin nµy, kh©u xö lý, ph©n tÝch, tæng hîp vµ bao gãi th«ng tin ®ßi hái chuyªn gia cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, cã kh¶ n¨ng nghiªn cøu, t− duy s¸ng t¹o. Nguån tin cho c¸c doanh nghiÖp rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, nh−ng thiÕu sù tËp trung, ph©n t¸n t¹i nhiÒu n¬i lµm cho c¸c c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong tiÕp cËn vµ khai th¸c. §ã còng lµ lý do t¹i sao c¸c DNN&V mong muèn ®−îc cung cÊp th«ng tin theo kiÓu “mét cæng” vµ rÊt h−ëng øng dÞch vô th«ng tin trän gãi trong ®ã bao gåm th«ng tin vÒ c«ng nghÖ, th«ng tin tiªu chuÈn, v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan, nh·n hiÖu hµng hãa vµ së h÷u c«ng nghiÖp, th«ng tin vÒ thÞ tr−êng, gi¸ c¶,... II- gi¶i ph¸p kü thuËt thiÕt kÕ hÖ thèng m¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô DNN&V

107

C«ng nghÖ Web cho phÐp t¹o ra c¸c giao diÖn thuËn lîi, cho phÐp tæ chøc vµ giíi thiÖu nhiÒu néi dung th«ng tin kh¸c nhau, ®Æc biÖt, cã thÓ t¹o c¸c liªn kÕt, ®−êng dÉn tíi c¸c nguån tin ®iÖn tö h÷u quan kh¸c, thùc hiÖn c¸c giao dÞch cÇn thiÕt, kh«ng phô thuéc vµo thêi gian vµ kh«ng gian. C¸c ®¬n vÞ dï cã quy m« lín, nhá kh¸c nhau nÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn t×m kiÕm th«ng tin qua c¸c Techmart, héi chî ®Òu cã thÓ ®−îc ®¸p øng nhu cÇu cña m×nh vÒ th«ng tin c«ng nghÖ thÝch hîp, tin tøc KH&CN míi nhÊt t¹i M¹ng th«ng tin KH&CN phôc vô DNN&V. Ng−êi dïng tin, ®Æc biÖt lµ c¸c DNN&V cã thÓ tiÕp cËn víi ®èi t¸c vµ kh¸ch hµng, kh«ng ph©n biÖt kho¶ng c¸ch kh«ng gian vµ thêi gian. Nh÷ng ho¹t ®éng trùc tuyÕn nµy gióp c¸c doanh nghiÖp nhanh chãng cã ®−îc th«ng tin cÇn thiÕt, ®· ®−îc chän läc

108

cho phï hîp víi DNN&V, nhê ®ã mµ n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, dÞch vô víi chi phÝ thÊp. Thời kỳ đầu, việc xây dựng website là cả một vấn đề khó khăn bởi vẫn chưa có nhiều công cụ mạnh và hữu hiệu như ngày nay. Việc xây dựng một website chủ yếu là thông qua việc viết các tệp siêu văn bản HTML với các thẻ (Tags) của nó bằng các trình soạn thảo thông thường như NotePad, WordPad. Thời kỳ tiếp theo, công việc xây dựng website trở nên đơn giản và cải tiến hơn nhiều khi xuất hiện một số sản phẩm phần mềm hỗ trợ hiết kế website. Đó là các phần mềm Microsoft FrontPage 98/2000, Microsoft Office 97/2000/XP, ColFusion, Dreamwave và nhiều công cụ khác hỗ trợ việc xây dựng các tệp siêu văn bản HTML một cách dễ dàng. Theo hướng này, rất nhiều các Website đã được ra đời và biết tới như những Website tĩnh, hiểu theo nghĩa là các Website được tạo nên bởi sự liên kết giữa các tệp văn bản HTML mà không có sự tham gia của bất cứ một hệ quản trị cơ sở dữ liệu nào. Tuy nhiên, khi dữ liệu trở nên nhiều hơn và đa dạng hơn, cần phải nghĩ tới việc xây dựng các Website có sự kết hợp với các hệ quản trị cơ sở dữ liệu. Theo nghiên cứu cho thấy, cuối năm 1996, đầu 1997, tại Việt Nam, công nghệ Active Server Page của Microsotf bắt đầu được nhiều người biết tới. Cùng với nó, việc xây dựng các cơ sở dữ liệu dựa trên Web bắt đầu được xây dựng. Ban đầu là với hệ quản trị cơ sở dữ liệu MS Access hay FoxPro. Sau này, nhiều công nghệ của nước ngoài cũng đã được du nhập vào Việt Nam và nhiều Website được xây dựng theo hướng này dựa trên nhiều hệ quản trị cơ sở dữ liệu khác nhau như Oracle, Microsoft SQL Server, Sybase, Informix, DB2 và Lotus Domino. Những năm gần đây, khi trào lưu sử dụng phần mềm mã nguồn mở với hệ điều hành Linux xuất hiện tại Việt Nam thì xu hướng này được mở rộng cùng với một số hệ quản trị cơ sở dữ liệu khác như MySQL hoặc Postgre SQL. Với việc phát triển các ứng dụng Web dựa trên cho các cơ sở dữ liệu, có thể thấy rõ có 2 xu hướng chính là sử dụng công nghệ Active Server Page (hoặc .NET) của Microsoft với đại diện là các tệp *.asp (hoặc aspx của .NET) và sử dụng công nghệ Java của Sun với đại diện là các tệp *.jsp. Đến nay, phần lớn các Website có sự kết hợp của cả phần động – được xây dựng trên cơ sở các hệ quản trị cơ sở dữ liệu viết trên công nghệ Web – với các tiêu chí của cơ sở dữ liệu chỏ tới phần tĩnh – thường là các tệp siêu văn bản, ảnh, đa phương tiện – được lưu trữ trong các cây thư mục của máy chủ Web.

Tuy nhiên, khi việc xây dựng một Website dù là tĩnh hay động đã trở nên dễ dàng hơn thì hầu hết các đơn vị có Website lại phải đối mặt với một công việc thường nhật và nặng nhọc – đó là vấn đề quản trị và cập nhật nội dung thông tin lên Website. Khi mà khối lượng thông tin ngày càng tăng thì việc sử dụng các công nghệ cũ gặp phải một số vấn đề bất cập như sau:

- Việc quản trị và cập nhật nội dung thông tin chỉ có thể thực hiện được trên

mạng LAN.

- Thông tin có tính cập nhật theo thời gian kém. - Việc cập nhật cũng như loại bỏ thông tin trên Website gặp khó khăn. - Không có qui trình tự động cập nhật thông tin lên Web site. - Thông tin khó bảo vệ và quản trị.

Các vấn đề bất cập trên làm cho nhiều website không được cập nhật thông tin một cách nhanh chóng và đầy đủ. Hơn nữa, việc chỉnh sửa website cũng trở nên khó khăn và tốn nhiều thời gian. Không thể phát triển mạng thông tin mà không nghiên cứu và ứng dụng nhiều công nghệ then chốt. Trước hết, cần nghiên cứu xây dựng và phổ biến các chuẩn trao đổi dữ liệu điện tử (EDI). EDI và ebXML là các công cụ quan trọng đặc biệt cho việc triển khai giao dịch thương mại điện tử. Trong khi các công cụ này đã phổ biến trên thế giới thì thực tế cho thấy tới nay rất ít doanh nghiệp ở Việt nam ứng dụng vào hoạt động của mình. Cũng cần xây dựng và phát triển các công nghệ về bảo đảm an toàn thông tin, đặc biệt là công nghệ hạ tầng khoá công khai (PKI) và thanh toán điện tử. Vấn đề được đặt ra là lựa chọn những giải pháp kỹ thuật nào để có thể giúp cho việc xây dựng một hệ thống thông tin hiệu quả, giúp cho việc cung cấp thông tin cho người sử dụng nói chung, đặc biệt là cho các DNN&V nói riêng tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng, thuận tiện. Bên cạnh đó việc quản lý nội dung thông tin phải mang lại hiệu quả cho đơn vị cung cấp nội dung thông tin. Vậy, để có thể khắc phục những vấn đề bất cập nêu trên, đồng thời quản lý được một khối lượng lớn nội dung thông tin thì cần phải có giải pháp kỹ thuật cụ thể, phù hợp. Ngày nay, giải pháp kỹ thuật phổ biến nhất và được nhiều người biết đến đó chính là giải pháp sử dụng các hệ quản trị nội dung thông tin website (Content Management System - CMS).

109

1. Hệ quản trị nội dung (Content Magement System, CMS)

1.1. Khái niệm: Hệ quản trị nội dung là một công cụ phần mềm được thiết kế nhằm giúp những người quản lý nội dung, tổ chức, quản lý, và xuất bản các tài liệu cũng như các nội dung khác. Hệ quản trị nội dung sử dụng một cơ sở dữ liệu để xác định vị trí, và các mối quan hệ giữa các phần tử nội dung trong một kho trung tâm của hệ thống bao gồm các tập tin (file). Khi nội dung (số lượng các trang, các hình ảnh…) hay số người tham gia vào việc quản trị tăng lên, hệ quản trị nội dung sẽ giúp những người quản trị lựa chọn, tạo và thu thập nội dung theo một cách cụ thể để việc sử dụng CMS sao cho dễ dàng và thuận tiện. Xét về khía cạnh các ứng dụng Web (Web Applications), CMS được sử dụng cho việc quản lý các website và các nội dung web (Web content) mà đối với hầu hết các trường hợp thì cần phải có một hệ thống để chỉnh sửa và tạo ra các tài liệu mới. Nội dung của một website là một sự kết hợp của nhiều thành phần khác nhau, bao gồm: văn bản, các hình hình ảnh đồ hoạ, các kịch bản (script), các tập tin như hình ảnh động Flash, audio, video hay các tập tin có thể download được.

Hệ quản trị nội dung (CMS) tổ chức và sắp xếp những thành phần kể trên bằng việc phân chia nội dung dựa trên cách trình bày các nội dung đó. Nói một cách cụ thể hơn, nội dung thông tin được lưu trữ trong các file nội dung còn cách bố trí trình bày nội dung đó như thế nào thì được lưu trong các file trình bày (ví dụ: các mẫu tài liệu – Document Templates). Bằng phương thức này, CMS cung cấp các phương tiện để xử lý nội dung và cách trình bày nội dung theo các cách khác nhau.

1.2. Các loại CMS: Dựa trên phạm vi ứng dụng, có thể phân loại các kiểu CMS như sau:

- Web Content Management System (W-CMS): Hệ thống này được dùng trong việc tự động hoá quản trị các nội dung khác nhau của web, chẳng hạn như xuất bản các bản tin điện tử.

- Transaction Content Management System (T-CMS): Hệ thống này dùng để

quản trị các giao dịch thương mại điện tử (e-commerce).

- Integrated Content Management System (I-CMS): Hệ thống được dùng trong việc quản trị nội dung và các tài liệu của xí nghiệp (enterprise documents and content).

110

- Publications Content Management System (P-CMS): Hệ thống được sử dụng trong việc quản trị các nội dung ấn phẩm (sách, tài liệu hướng dẫn, tài liệu tham khảo…)

- Learning Content Management System (L-CMS): Hệ thống được sử dụng trong việc quản trị các nội dung đào tạo trên mạng (web-based learning content).

1.3. Những đặc tính của CMS CMS mang lại nhiều thuận lợi cho người quản trị website và những người tạo ra nội dung cho website đó, gọi chung là các tác giả. Lợi ích lớn nhất của một CMS đó là khả năng sử dụng các mẫu (Template) và các phần tử thiết kế chung để đảm bảo tính thống nhất về mặt thiết kế xuyên suốt toàn bộ website. Các tác giả kết hợp sử dụng các templates vào trong tài liệu của họ bằng việc thêm vào một số đoạn mã. Sau đó, tác giả có thể tập trung vào việc xây dựng nội dung. Để thay đổi sự xuất hiện của website, người quản trị chỉ cần thay đổi các template mà không cần thay đổi đối với từng trang riêng lẻ. Một số đặc tính khác mà CMS cung cấp kèm theo trong quá trình cài đặt đó là: Search Engine, Calendar, Web Mail hay các thành phần khác cũng được xây dựng cùng với CMS. Việc cung cấp các đặc tính này sẽ giúp cho người quản trị tiết kiệm được thời gian để phát triển hay tích hợp các thành phần tương tự như vậy. 1.3.1. Những thuận lợi khi sử dụng CMS:

• Phát triển các trang web/ trang tài liệu một cách nhanh chóng hơn: Thay vì việc phải copy và áp dụng cách trình bày từ trang này sang trang khác thì chỉ cần tạo nội dung cho trang mới – CMS sẽ tự động áp dụng cách trình bày sẵn có cho nội dung của một trang mới;

• Dễ dàng thay đổi những thành phần chung của các trang: Việc thêm các phần tử mới cho một menu chỉ diễn ra trong một file – tất cả các trang còn lại có chung thành phần menu như vậy sẽ được tự động thêm vào mà không cần phải chỉnh sửa riêng từng trang;

• Những thay đổi trong cách trình bày (Template) sẽ được phân phối một cách dễ dàng: Giống như đối với menu, sau khi template thay đổi, tất cả các trang sử dụng template đó sẽ lập tức thay đổi sang template mới;

111

• Cung cấp cách thức trình bày trang khác nhau để hiển thị trên các phương tiện khác nhau (ví du: trình bày cho trình duyệt PDA, các trình duyệt thuần văn bản…) bằng việc tạo các mẫu trình bày khác nhau trong khi vẫn giữ nguyên nội dung;

• Những người không có kinh nghiệm về thiết kế website hay lập trình web cũng có thể tham gia vào việc tạo website mà không đòi hỏi phải có các kỹ năng về HTML mà chỉ cần tạo ra các file nội dung đơn giản;

• Duy trì phi tập trung: cập nhật, chỉnh sửa website mọi lúc, mọi nơi trên nhiều máy tính khác nhau thông qua trình duyệt web. Do vậy việc xử lý sẽ nhanh hơn và giảm ách tắc công việc khi phải xử lý trên một máy tính;

• Tạo các nhóm người dùng với các quyền truy cập nội dung khác nhau; • Các menu được tạo ra tự động dựa trên nội dung cơ sở dữ liệu, các liên

kết sẽ không trỏ đến các trang không tồn tại;

• Nội dung được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu có thể được sử dụng lại ở nhiều nơi trong website và được định dạng cho nhiều phương tiện hiển thị khác nhau (trình duyệt web, mobile phone/WAP, PDA, máy in);

• Hỗ trợ các mô đun mở rộng như diễn đàn (Forum), bình chọn qua mạng (Polls), mua bán trực tuyến (Shopping cart), các máy tìm tin (Search engines) , quản lý tin tức (News management);

• Công việc cập nhật thông tin hàng ngày không đòi hỏi phải làm việc

thường xuyên với người thiết kế và người lập trình;

• Tạo ra môi trường làm việc cộng tác giữa những người biên tập nội dung

sẽ giúp cho việc cập nhật được nhanh hơn;

• Khả năng đặt lịch cho việc xuất hiện hoặc loại bỏ thông tin: bài viết, trưng cầu ý kiến, quảng cáo...với yêu cầu đăng nhập hoặc không đăng nhập.

Ngoài những điểm thuận lợi trên, các CMS cũng bộc lộ những bất lợi sau:

1.3.2. Những bất lợi của CMS Một số CMS, để làm việc được, yêu cầu cần phải có một số phần mềm khác như ASP, PHP hay CGI được cài đặt sẵn trên máy chủ.

• Hệ thống CMS sử dụng nhiều nguồn tài nguyên:

112

- Các máy chủ mà CMS cài đặt trên đó cần có các kỹ thuật viên duy trì hệ thống. Phần quản lý nội dung yêu cầu máy chủ có nhiều bộ nhớ, công suất CPU và việc duy trì phần mềm. Việc cấu hình nhỏ thay đổi trên máy chủ có thể là nguyên nhân gây ra sự cố đối với toàn bộ hệ thống quản lý nội dung làm cho hệ thống có lỗi. - Các CMS được phát triển dựa trên các ngôn ngữ lập trình và hệ quản trị cơ sở dữ liệu không phù hợp sẽ khiến cho hệ thống trở nên hoạt động chậm khi số lượng

người dùng tăng bởi vì các website động sẽ sử dụng đến nhiều CPU và bộ nhớ của máy chủ.

• Chi phí cho hệ quản trị nội dung là tốn kém. Một hệ thống có thể gặp phải nhiều vấn đề nếu như không có sự hỗ trợ về mặt kỹ thuật. Do vậy, cần phải có một đội ngũ kỹ thuật chuyên nghiệp để duy trì, cập nhật phần mềm, bổ sung các thiết bị phần cứng cho một hệ thống CMS.

• CMS cần phải được cập nhật theo những thay đổi trong phần mềm

Giống như một chiếc ô tô, CMS cũng bị trở nên lạc hậu và kém hiệu quả hơn qua thời gian sử dụng do nhu cầu thực hiện công việc cần được đáp ứng ngày càng cao hơn. Không gì có thể đảm bảo rằng hệ thống CMS tại thời điểm khi được mua và sử dụng sẽ làm việc tốt trong 5 hay 10 năm nếu như người quản trị không dành thời gian để cập nhật hệ thống cho tương thích với những thay đổi ở phần mềm. Chẳng hạn như, các phiên bản mới của hệ điều hành Windows, phần mềm máy chủ và các phần mềm văn phòng sẽ ảnh hưởng đến chức năng của hệ thống quản trị nội dung. • Thông thường lợi ích của việc xuất bản một website lên Internet đó là nó có khả năng tìm kiếm được. Tuy nhiên, một trong những nhược điểm chính của nhiều CMS đó là chúng không được đánh chỉ mục một cách đúng đắn trên các máy tìm tin (Search Engine). Lý do là vì: - Thứ nhất, các máy tìm tin chỉ đọc các file HTML. Chúng không thể đọc được các hình ảnh đồ hoạ hay flash, nhưng có thể đọc được văn bản, các thẻ tiêu đề, các liên kết, metatags, từ khoá. Trong khi đó, CMS lại tập trung vào việc cung cấp các phương thức để cập nhật thông tin và không xem xét đến các thuật toán máy tìm tin. - Thứ hai, máy tìm tin (ví dụ như Google) không muốn đánh chỉ mục một lượng thông tin trùng lặp vô hạn. Nhiều website được thiết kế đằng sau các chức năng tìm kiếm. Số các trang web được sinh ra từ tổng số các phép hoán đổi vị trí và sự kết hợp sẽ đưa ra hàng trăm trang web với nội dung tương tự. - Thứ ba, các máy tìm tin có thể tràn ngập với các nội dung động (dynamic content). Nếu một CMS không có một cấu trúc thư mục thì máy tìm tin có thể phải tìm trong một vòng lặp liên tục không ngừng.

113

Việc đánh chỉ mục trên các máy tìm tin là rất quan trọng. Hàng ngày, người truy cập Internet sử dụng các máy tìm tin để đáp ứng các nhu cầu thông tin về các sản phẩm, các dịch vụ liên quan đến công việc của họ. Nếu như thông tin của một tổ chức không được tìm thấy trên các máy tìm tin trong môi trường Internet thì coi như mối quan tâm của mọi người đối với tổ chức đó có thể coi như là không tồn tại.

1.4. Vận hành CMS: Một CMS lưu trữ các hình ảnh (picture) và văn bản (text) vào trong một cơ sở dữ liệu. Khi một trang web được gọi, CMS sẽ truy cập cơ sở dữ liệu, sau đó đưa trả lại nội dung trên trang web và được hiển thị trên trình duyệt. Vì dữ liệu hoàn toàn độc lập với các đoạn mã chương trình cho nên có thể tạo ra những thay đổi đối với dữ liệu thông qua giao diện Web mà không cần yêu cầu phải biết HTML hay FTP.

Đầu tư vào một hệ quản trị nội dung là một sự đầu tư lớn về thời gian và kinh phí. Khi đã đưa vào sử dụng, một CMS cần phải được tiếp tục hỗ trợ trong nhiều năm. Chính vì lý do này mà cần phải bảo đảm sự đầu tư ngay từ đầu. Khi nhu cầu công việc phát triển, thì nhu cầu về các tính năng của CMS cũng tăng lên. Ví dụ: Một công ty đã và đang sử dụng một CMS nào đó để duy trì website của họ. Nhưng sau một thời gian, họ muốn ứng dụng lĩnh vực thương mại điện tử để áp dụng việc mua bán trực tuyến trên mạng. Để giải quyết vấn đề này, công ty đó phải tải về và cài đặt thêm phần mở rộng hỗ trợ việc mua bán trực tuyến. Sau đó họ có thể tạo thêm những phần mở rộng khác chắng hạn như thêm một số trường cho bản ghi để phù hợp với hệ thống riêng của họ.

Vì vậy, để lựa chọn một CMS cần phải xác định một số bước trong quá trình

lựa chọn. Các bước lựa chọn một CMS có thể được tham khảo như sau:

- Bước 1: Tổ chức nội dung: Bước này liên quan đến người quản lý nội dung. Nội dung cần phải được phân loại, đánh nhãn, sắp xếp, đánh chỉ mục, làm tóm tắt để hỗ trợ cho việc tìm kiếm. Người quản lý nội dung cũng cần phải biết được rõ luồng công việc về nội dung (ai làm gì).

- Bước 2: Tìm kiếm CMS qua Web - Bước 3: Tham khảo qua sách và các bài báo. - Bước 4: Tìm người tư vấn trung gian - Bước 5: Tìm hiểu thông tin quảng cáo CMS qua các tạp chí. - Bước 6: Tìm hiểu các báo cáo của các nhà phân tích chuyên môn. - Bước 7: Tìm hiểu qua việc giới thiệu sản phẩm - Bước 8: Tìm hiểu thông qua các nhà cung cấp, người bán sản phẩm - Bước 9: Tìm hiểu qua một chuyên gia tư vấn hay một nhà cung cấp cụ thể. - Bước 10: Cần có các tài liệu kỹ thuật chi tiết, tài liệu phân tích và yêu cầu

114

cho bản đề xuất xây dựng CMS.

- Bước 11: Chạy thử các nội dung bằng các bản thử nghiệm (Demonstration

Systems).

- Bước 12: Thu hẹp lựa chọn để thử trên 2 hoặc 5 hệ thống là tối thiểu. - Bước 13: Tạo các site mẫu dựa trên nội dung đã chuẩn bị. - Bước 14: Xác định mốc thời gian để thực hiện. - Bước 15: Đưa ra lựa chọn cuối cùng. Ở bước này cần lưu ý rằng một CMS thực sự là tốt và các đặc tính của nó là đúng đắn khi nó được sử dụng hàng ngày. Theo nghiên cứu đánh giá, một CMS chỉ chiếm 20% chi phí phần cứng và phần mềm. Còn lại 80% là quá trình mọi người sử dụng các công cụ để thực hiện một chiến lược quản lý nội dung.

Tuy nhiên việc lựa chọn giải pháp này cũng gặp phải nhiều vấn đề khó khăn bởi có rất nhiều sản phẩm CMS để lựa chọn. Theo CMS Review, hiện có khoảng gần 200 sản phẩm CMS bao gồm các sản phẩm CMS có bản quyền và các sản phẩm CMS mã nguồn mở. Một nghiên cứu khác cho biết riêng ở châu Âu có khoảng 500 sản phẩm CMS. Trong báo cáo này, chúng tôi giới thiệu 3 loại sản phẩm CMS: Microsoft SharePoint Server, TYPO3, ZOPE. 2. Lựa chọn công nghệ: nguồn đóng hay nguồn mở 2.1. Phần mềm Microsoft SharePoint Portal Server (nguồn đóng) 2.1.1. Khái niệm:

115

SharePoint Portal Server là một giải pháp linh hoạt tích hợp việc tìm kiếm và quản lý các tài liệu với các công cụ phần mềm sử dụng hằng ngày. SharePoint Portal Server làm việc với Microsoft Windows Explorer, các ứng dụng Microsoft Office và các trình duyệt Web để giúp tạo lập, quản lý và chia sẻ nội dung. Đây là một trong những sản phẩm của CMS. Khi một tổ chức tạo lập và thu thập thông tin, các nhân viên thường phải mất thời gian vào việc tìm kiếm, tổ chức, và quản lý các nguồn thông tin đó. Các nguồn tin thu thập được có thể là một khối lượng thông tin rất lớn và phức tạp khiến cho việc tổ chức và sử dụng các nguồn tin đó trở nên khó khăn bởi vì có ít hoặc không có một cơ cấu mang tính tổ chức cho việc quản lý các nguồn thông tin. Khi các nguồn nội dung thêm vào được đưa ra, chẳng hạn như chia sẻ file, các web site, các thư mục chung, thì vấn đề càng trở nên phức tạp hơn. Các nhân viên có thể gặp phải những khó khăn trong việc cộng tác với những đồng nghiệp khác khi làm việc

trên các tài liệu, điều khiển truy cập đối với các tài liệu đó, và xuất bản các tài liệu đó bên trong một tổ chức. Các tài liệu quan trọng có thể bị mất, bị trùng lặp hoặc khó tìm thấy. SharePoint Portal Server cung cấp: - Khả năng xuất bản nội dung trên một dashboard site; - Tìm kiếm qua nhiều vị trí; - Điểu khiển truy cập tài liệu dựa trên sự phận quyền người dùng; - Kiểm soát các phiên bản của nhiều tài liệu; - Quản lý tài liệu trong việc xem xét và phê chuẩn. 2.1.2. Đặc tính của SharePoint Portal Server a. Vùng làm việc (Workspace)

Khi cài đặt SharePoint Portal Server với quyền Admin, người quản trị sẽ tạo ra workspace và dashboard site. Workspace là một tập hợp các thư mục, các công cụ quản lý, các phân loại và thông tin chỉ mục, xem hình 8.

Hình 8: Truy cập Workspace qua Window Explorer

116

Tài liệu có thể được tạo, duyệt, và xuất bản trong workspace. Có thể truy cập workspace thông qua mạng từ Windows Explorer, các ứng dụng của Microsoft Office, hay thông qua dashboard site bằng việc sử dụng một trình duyệt. Dashboard site cho phép truy cập thông tin được lưu trữ ở bên trong và bên ngoài tổ chức. Thông qua dashboard site, người sử dụng có thể tìm kiếm và chia sẻ các tài liệu mà không cần phải chú ý đến nơi lưu giữ hay định dạng của tài liệu. Dashboard site sử dụng công nghệ Microsoft Digital Dashboard để tổ chức và hiển thị thông tin. b. Phân định vai trò

Để đảm bảo tính bảo mật, SharePoint Portal Server sử dụng việc phân định vai trò người sử dụng nhằm điều khiển việc truy cập tới các tài liệu trong workspace. SharePoint Portal Server xác định 3 vai trò người dùng: - Coordinator: Phân định vai trò, thiết lập các quá trình phê chuẩn, và tổ chức thông tin trong workspace; - Author: Tạo và chỉnh sửa các tập tin. Xem tài liệu dưới dạng bản thảo và dạng sau khi được xuất bản; - Reader: Tìm kiếm và xem các tài liệu đã được xuất bản. Các vai trò được tạo ra bởi SharePoint Portal Server dựa trên sự xác nhận của Microsoft Windows và các quyền truy nhập file thông thường, xem hình 9

Hình 9: Truy cập Sharepoint Portal Server bởi các vai trò (roles) khác nhau

c. Dashboard site Dashboard site cung cấp giao diện truy cập tập trung cho việc tìm và quản lý thông tin. Dashboard site được tạo tự động cùng lúc với workspace. Trang chủ của Dashboard site bao gồm các tin tức, các thông tin quan trọng quan trọng khác. Từ giao diện của Dashboard site, có thể thực hiện các nhiệm vụ sau:

117

- Tìm kiếm các tài liệu và duyệt theo sự phân loại đối với từng tài liệu; - Đăng ký nội dung; - Truy cập các thư mục và các tài liệu trong workspace; - Kiểm tra các tài liệu vào ra;

- Phê chuẩn tài liệu.

d. Tìm kiếm thông tin SharePoint Portal Server cung cấp phương pháp tìm kiếm một cách dễ dàng: - Keyword searches: Sử dụng từ khoá để tìm kiếm nội dung tài liệu; - Categories: Xem các tài liệu theo từng chủ đề nội dung. Ngoài ra, SharePoint Portal Server còn liệt kê các tài liệu liên quan với các

tài liệu trong kết quả tìm kiếm.

SharePoint Portal Server tạo ra một mục lục thông tin có thể tìm thấy bao gồm tất cả nội dung trong workspace và cũng bao gồm nhiều loại thông tin khác nhau được lưu trữ bên ngoài workspace trên các workspace SharePoint Portal Server khác, các Web site, các hệ thống file, Exchange Server, và các cơ sở dữ liệu Lotus Notes. đ. Đăng ký nội dung Việc đăng ký nội dung giúp người sử dụng nắm bắt được những thay đổi đối với nội dung liên quan đến công việc hàng ngày của họ. Có thể đăng ký theo các file, các thư mục, theo phân loại, các truy vấn tìm kiếm.

SharePoint Portal Server sẽ gửi thông báo mỗi khi có sự thay đổi liên quan đến nội dung mà người sử dụng đã đăng ký. Những thông báo này có thể được nhận qua email hoặc xem trên dashboard site.

e. Quản lý tài liệu với SharePoint Portal Server - Quản lý tài liệu dành cho nhiều tác giả và nhiều người xem. - Check in và Check out: Đảm bảo rằng tại một thời điểm mỗi tài liệu chỉ có

một người làm việc trên tài liệu đó.

- Versioning: Lưu giữ các phiên bản trước đó của tài liệu để tham khảo và

phục hồi tài liệu cũ khi cần.

- Approval Routing: Xác định thời điểm khi nào thì tài liệu có thể được hiển

thị cho người đọc.

Các bước tiến hành trong việc quản lý tài liệu được mô tả như sau:

118

1. Tác giả tạo, lưu trữ và kiểm tra tài liệu, xem hình 10

Hình 10: Tác giả quản lý tài liệu bằng các phiên bản khác nhau

2. Tài liệu được xem lại thông qua Web discussion, xem hình 11

Hình 11: Duyệt lại tài liệu trước khi xuất bản

3. Tác giả check out lại tài liệu đã được thảo luận, xem hình 12

119

Hình 12: Kiểm tra lại tài liệu đã được duyệt

4. Tác giả kiểm tra lại (check in) và xuất bản tài liệu đã được duyệt lại nội

dung, xem hình 13

Hình 13: Phiên bản mới của tài liệu sau khi được phê duyệt

5. Tài liệu được chuyển đi để phê chuẩn, xem hình 14

Hình 14: Chuyển tài liệu đã xét duyệt để phê chuẩn

6. Tài liệu sau khi được phê chuẩn sẽ được xuất bản để phục vụ người dùng tin,

xem hình 15

120

Hình 15: Tài liệu phê chuẩn được xuất bản

g. Kiểm tra các tài liệu vào / ra SharePoint Portal Server cho phép kiểm soát nhiều phiên bản khác nhau của tài liệu. Quá trình check-in và check-out đảm bảo rằng tại mỗi thời điểm chỉ có duy nhất một người có thể tạo ra những thay đối đối với tài liệu đó. Các tài liệu sau khi được thay đổi sẽ được lưu dưới dạng một phiên bản mới. Các phiên bản trước đấy của tài liệu cũng được lưu giữ lại, xem hình 16

Hình 16: Phiên bản thứ nhất của tài liệu được đưa ra

h. Xác định tiến trình phê chuẩn tài liệu Người điều phối có thể tạo ra các thư mục thư mục để chuyển các tài liệu tới người phê chuẩn đã được ấn định. Bất cứ tài liệu nào được chuyển đến thư mục đó đều phải được phê chuẩn trước khi xuất bản.

121

SharePoint Portal cung cấp hai tiến trình phê chuẩn: - Tiến trình phê chuẩn tuần tự (Serial): Sau khi người thứ nhất phê chuẩn tài liệu, người tiếp theo sẽ nhận được một email yêu cầu phê chuẩn tiếp theo cho tài liệu đó, xem hình 17

Hình 17: Tiến trình phê chuẩn tuần tự tài liệu bởi các vai trò khác nhau

Tài liệu sau khi được phê chuẩn sẽ được xuất bản tới dashboard site để phục

- Tiến trình phê chuẩn song song (Parallel): Tất cả người phê chuẩn đồng thời nhận được email thông báo. Người điều phối sẽ xác định xem liệu tài liệu đó chỉ được một người phê chuẩn hay tất cả đều phê chuẩn. vụ người dùng cuối. Khi sử dụng SharePoint Portal Server để chia sẻ tài liệu, các tác giả của bài viết có thể đua ra lời chú thích trực tuyến sử dụng Web Discussion. Người dùng có thể truy cập đến Web discussions qua Microsoft Internet Explorer hoặc qua thanh công công cụ cộng tác Office 2000.

122

Một số thành phần chính của công cụ Web Discussion: A – Công cụ để truy cập Web Discussion B – Tài liệu đang được thảo luận C – Quá trình thảo luận thông qua Web Discussion D – Thanh công cụ của Web Discussion. Trên đây là phần giới thiệu về giải pháp Microsoft SharePoint Portal Server. Đây là nguồn đóng, một sản phẩm có bản quyền được hãng phần mềm nổi tiếng Microsoft phát triển. 2.2. Phần mềm TYPO3 (nguồn mở) 2.2.1. Khái niệm: TYPO3 là một phần mềm mã nguồn mở, một giải pháp hỗ trợ nhiều trình soạn thảo văn bản với các công cụ như khi sử dụng Microsoft Word. Hỗ

Phần mềm TYPO3 mang đầy đủ các đặc trưng của một phần mềm mã nguồn

trợ Win/IE và Mozilla/Firefox trên tất cả các nền khác nhau. Bao gồm các mẫu (Template) được cài đặt và quản trị ở nhiều vị trí trên site. Quản trị site một cách dễ dàng. An toàn mạng cao. mở, xem hình 18, cụ thể là:

- Miễn phí - Các chức năng cho phần mềm phát triển nhanh do có nhiều nhà phát triển

khác nhau.

- Các dịch vụ chuyên nghiệp và các chuẩn hỗ trợ chỉ được đưa ra ở bên thứ ba.

IMPORTANT

DỄ SỬ DỤNG (CHỈNH SỬA)

CÁC MẪU

QUẢN LÝ QUYỀN

KIẾN TRÚC MỞ

GIÀU TÍNH NĂNG MỞ RỘNG

CẤU HÌNH

NHIỀU SITES / TÊN MIỀN

SỐ LƯỢNG CÀI ĐẶT

MARKETING

Hình 18: Đặc điểm nổi bật của TYPO3

TECHNI

2.2.2. Đặc điểm của TYPO3:

123

a. Chính sách giá và vấn đề bản quyền TYPO3 là một phần mềm mã nguồn mở, có thể tải về miễn phí từ mạng Internet. Với các hệ thống thương mại, chi phí cho việc mở rộng thêm các trình biên tập nội dung, các phần mở rộng của phần mềm, các máy chủ và cơ sở dữ liệu là tăng lên đáng kể. Sử dụng TYPO3 sẽ không phải đầu tư các khoản chi phí này. Với mô hình cấp phép mã nguồn mở, đơn vị sử dụng có thể tiết kiệm chi phí đầu tư

ban đầu một cách đáng kể, trong khi đó vẫn mang lại hiệu quả lớn từ việc đầu tư ban đầu đó.

Bên cạnh lợi ích về tài chính của việc sử dụng mã nguồn mở còn có thể tự do lựa chọn sản phẩm phù hợp. Với các hệ thống thương mại tương tự thì không thể thay đổi / sửa lại phần mềm, các chức năng được tích hợp thêm vào hay thậm chí là điều khiển dữ liệu vì các dữ liệu đó bị khoá theo bản hợp đồng. Khi web thay đổi, bạn sẽ không thể thay đổi với nó. Thay vào đó, bạn phải dựa vào công ty đã phát triển phần mềm đó. Ngày nay, với hàng ngàn hệ quản trị nội dung sẵn có thì không lấy gì làm lạ đối với các công ty phần mềm bị phá sản một cách bất ngờ. Sử dụng phần mềm thương mại thì chi phí chuyển đổi dữ liệu sang một hệ thống mới có thể vô cùng lớn.

Với những đặc tính của TYPO3 có thể khắc phục những khó khăn trên. TYPO3 sẽ mang lại lợi ích của một hệ thống được thiết lập tốt qua nhiều năm cũng như tìm được sự hỗ trợ rộng khắp trong cộng đồng những người phát triển TYPO3. Bạn có thể điều khiển toàn bộ khía cạnh của hệ thống ngay từ đầu.

124

b.Tự do mở rộng và phát triển Có khoảng hơn 3000 website trên thế giới đã sử dụng TYPO3 cùng với hơn 20.000 nhà phát triển đăng ký trên trang web của TYPO3. Vì thế mà có thể học hỏi sử dụng hệ thống này qua cộng đồng phát triển và sử dụng TYPO3. TYPO3 là một trong những hệ CMS phát triển nhanh nhất. Nó không những là một trong những CMS hàng đầu ở Châu Âu mà còn được sử dụng rộng rãi và nhanh chóng ở các nước khác, xem hình 19.

Reference: Số lượng tham khảo, trích dẫn TYPO3

Extension: Số lượng mở rộng TYPO3

Developers: Số lượng người phát triển TYP03

Hình 19: Biểu đồ đánh giá sự phát triển của TYPO3

Hình 20: So sánh giữa phần mềm thương mại và phần mềm mã nguồn mở

125

126

Nhìn hình trên ta có thể thấy rằng nếu sử dụng phần mềm nguồn mở thì sẽ không phải mất chi phí mua bản quyền phần mềm. Do đó mà chi phí đầu tư cho việc xây dựng một hệ thống được giảm đi đáng kể. c. Một số màn hình làm việc (Screenshot) cơ bản của TYPO3 - TYPO3 Backend: TYPO3 có một hệ thống quản trị backend được chia thành 3 vùng chính: module menu, page tree, module workarea. - Mô đun Web > Page Hầu hết mọi chỉnh sửa cập nhật các trang website và nội dung các trang được thực hiện ở mô đun này. Mô đun này sẽ hiển thị cấu trúc website theo một cấu trúc hình cây thể hiển mối liên hệ giữa các trang, được website editor và contributer sử dụng nhiều nhất. - Mô đun Web > View Mô đun này hiển thị cấu trúc các và preview của trang web được lựa chọn khi trang web xuất hiện ở Front End. - Mô đun Web > List Mô đun này hiển thị toàn bộ biểu ghi nội dung được lưu trữ cho mỗi trang. Qua mô đun này có thể xem các biểu ghi của người dùng, các phần tử nội dung, các địa chỉ và các mẫu liên quan đến trang. - Web > Access module Điều khiển truy cập trong TYPO3 được thực hiện trên nhiều mức. Các quyền truy nhập được thiết lập ở tại mô đun này. - Mô đun File > Filelist Quản trị file là một bộ phận cấu thành của hệ thống. Có thể sắp xếp đường dẫn tới các file. Các file có thể được upload, rename, copy, move, delete hay chỉnh sửa trực tuyến. - Mô đun User > Setup

127

Sử dụng mô đun này để cập nhật thông tin về người dùng bao gồm: tên người dùng, địa chỉ email, mật khẩu, ngôn ngữ BackEnd, có hơn 40 ngôn ngữ, trong đó cả tiếng Việt. - Thủ thuật (Wizard) tạo trang mới Việc tạo trang mới rất dễ dàng. Khi tạo các trang. TYPO3 sẽ tổ chức các trang đó theo cấu trúc phân lớp hình cây. Nếu muốn thay đổi kiến trúc website, có thể di chuyển các trang bên trong hệ thống. + Các yếu tố nội dung của trang Các kiểu nội dung trang được lựa chọn khi thêm một yếu tố nội dung mới. Hai yếu tố được sử dụng phổ biến nhất là text và image. Trên một trang, có thể sử dụng nhiều phần tử nội dung. + Trình soạn thảo RTE TYPO3 hỗ trợ trình soạn thảo WYSIWYG qua một giao diện thân thiện giúp người sử dụng thao tác dề dàng như khi sử dụng chuơng tình soạn thảo văn bản. + Chỉnh sửa ở chế độ Frontend Người dùng backend đăng nhập vào hệ thống có thể chỉnh sửa nội dung trong khi duyệt website. - Thủ thuật tạo form soạn thảo Email Có thể tạo form email với các trường theo yêu cầu như: text, radio button, selector box, file upload… - Quản trị người dùng Có thể tạo và phân quyền cho các nhóm người dùng khác nhau Tóm lại, khi cài đặt TYPO3, phần lớn các tính năng của hệ quản trị nội dung được tích hợp và cài đặt sẵn. Ngoài ra, vẫn có thể tải về miễn phí và cài đặt các tính năng mở rộng khác của TYPO3 được hỗ trợ bởi third-party cũng như cộng đồng sử dụng và phát triển của phần mềm này. TYPO3 là một phần mềm mã nguồn mở, có nhiều tính năng và công cụ cho phép thiết kế và triển khai một mạng thông tin đa mục tiêu. Tuy nhiên, để sử dụng và làm chủ được TYPO3 cần phải đầu tư nhiều thời gian và cán bộ thực hiện cần phải đào tạo, huấn luyện kỹ lưỡng. Đối với Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia, đây là một phần mềm hoàn toàn mới, nên nếu sử dụng TYPO3, Trung tâm cần

phải có kế hoạch đào tạo cán bộ và phải được khảo sát kỹ hơn trước khi quyết định áp dụng cụ thể. 2.3. Phần mềm mã nguồn mở (ZOPE) 2.3.1 Khái niệm:

128

ZOPE là viết tắt của Z Object Publishing Environment. Zope là một trong những giải pháp để thực hiện việc xây dựng các ứng dụng Web, trong đó bao gồm quản trị nội dung. Zope là phần mềm mã nguồn mở, miễn phí, thích hợp với điều kiện phát triển ở các nước đang phát triển như ở Việt Nam. Trong Zope đã tích hợp đầy đủ các công cụ để hỗ trợ cho người lập trình. Do đó khi sử dụng Zope thì người lập trình không cần phải có thêm bất kỳ công cụ nào khác, kể cả hệ quản trị cơ sở dữ liệu. Một ứng dụng Web là một chương trình máy tính mà người dùng truy cập qua Internet với một trình duyệt web. Các ứng dụng web xuất hiện mọi nơi, và người sử dụng web có thể làm việc với các ứng dụng đó mọi lúc. Một vài ví dụ phổ biến về các ứng dụng web như các website tìm kiếm, chẳng hạn như Yahoo, SourceFource, hay giao tiếp qua thư điện tử email, chẳng hạn như Hotmail. Tất cả các kiểu ứng dụng như thế này đều có thể phát triển được với Zope. Zope là một phần mềm mã nguồn mở, miễn phí, có thể tải về từ Internet. Zope bao gồm nhiều thành phần khác nhau. Một số đặc trưng của Zope khiến Zope trở nên phổ biến trong việc phát triển các ứng dụng web. 2.3.2. Đặc tính của phần mềm Zope a. Phần mềm máy chủ web (A Web Server): Zope có riêng thành phần Web Server kèm theo trong bản cài đặt để đáp ứng nội dung web. Ngoài ra, Zope cũng có thể làm việc với các Web server như Apache hay Microsoft IIS và các web server khác có hỗ trợ CGI. b. Giao diện Web (Web-based interface): Khi xây dựng các ứng dụng web với Zope, sử dụng trình duyệt web để tương tác với giao diện quản lý Zope. Giao diện này là môi trường phát triển để thực hiện các công việc như tạo các trang web, thêm hình ảnh và các tài liệu cho web site, kết nối tới các cơ sở dữ liệu quan hệ bên ngoài và tạo các kịch bản theo nhiều ngôn ngữ khác nhau.

c. Cơ sở dữ liệu đối tượng (Object Database): Khi làm việc với Zope thì chủ yếu là làm việc với các đối tượng (object) được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu đối tượng của Zope. Các đối tượng được quản lý thông qua một giao diện quản lý đơn giản và dễ tiếp cận. đ. Tích hợp quan hệ (Relational Integration): Nếu như không muốn lưu trữ thông tin trong cơ sở dữ liệu đối tưọng của Zope thì có thể lưu trữ trong các cơ sở dữ liệu khác vì Zope làm việc với cả một loạt các cơ sở dữ liệu quan hệ khác nữa, như Oracle, PostgreSQL, Sybase, MySQL... đ. Hỗ trợ ngôn ngữ kịch bản: Zope hỗ trợ việc viết các ứng dụng web bằng một số các ngôn ngữ kịch bản khác nhau, chắng hạn như ngôn ngữ lập trình Python, ngôn ngữ Perl, và theo ngôn ngữ riêng của Zope, đó là ngôn ngữ đánh dấu mẫu văn bản DTML (Document Template Markup Language). Đặc trưng lớn nhất của Zope là phần mềm mã nguồn mở thân thiện. Người dùng có thể tải về từ Internet và sử dụng Zope vào việc phát triển các sản phẩm và các ứng dụng riêng mà không phải trả các khoản phí sử dụng thường xuyên. Điều đó cũng có nghĩa là có thể xem, tìm hiểu, và mở rộng toàn bộ “mã nguồn” (source code) của Zope. Zope hoàn toàn không bó hẹp người sử dụng trong một giải pháp độc quyền. Thực tế cho thấy, có ba khía cạnh chính được đưa ra để giúp hiểu biết hơn về những lợi ích mà Zope có thể mang lại đó là: làm việc cộng tác mạnh mẽ, quản lý nội dung đơn giản, và các thành phần web. - Khả năng làm việc cộng tác:

Những năm trước đây, công nghệ nền tảng của Zope được phát triển bởi Zope Corporation dành cho một nhà cung cấp dịch vụ Internet để cung cấp nội dung các trang báo dưới dạng điện tử, các trang web, cho các khách hàng của họ. Zope đã được thiết kế sao cho có thể quản lý được các nhóm người sử dụng web site khác nhau một cách tin cậy. Việc quản lý tin cậy các nhóm người dùng liên quan đến những vấn đề như:

129

• Trình bày thông tin theo cách dễ hiểu. Phần lớn mọi người hiểu việc nhấp con trỏ chuột lên các thư mục tốt hơn việc gõ ra các lện cơ sở dữ liệu. Vì vậy Zope sử dụng một giao diện tương tự như một trình quản lý tập tin (file) đơn

giản, chẳng hạn như Microsoft Windows Explorer và các trình quản lý tập tin phổ biến khác.

• Thay vì bằng các công cụ dòng lệnh, Zope được thiết kế để sử dụng thông

qua trình duyệt web.

• Môi trường làm việc mang tính cộng tác đòi hỏi cần có các công cụ để giúp người sử dụng có thể thực hiện hoặc khôi phục lại các thao tác đã thực hiện trước đấy khi có một lỗi nào đó xảy ra mà không làm ảnh hưởng đến người khác. Do vậy, Zope bao gồm các đặc tính Undo, Versions, và các công cụ khác giúp mọi người có thể làm việc với nhau trong một môi trường an toàn.

Những đặc trưng này đã tạo ra cho Zope một môi trường lý tưởng cho việc

lập trình và phân quyền nội dung web bởi các các nhóm người dùng khác nhau. - Quản lý nội dung đơn giản:

130

Nhiều ứng dụng web được xây dựng theo một cách truyền thống đó là dựa trên 3 tầng. Dữ liệu và các thông tin khác được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu, các chương trình điều khiển hoạt động của ứng dụng được lưu trữ thành các file trong một đường dẫn, và các kịch bản HTML và thông tin về cách trình bày được lưu trữ trong một đường dẫn khác. Mặc dù việc xây dựng theo ba tầng này có những thuận lợi, nhưng bên cạnh đó nó còn có một số bất thuận lợi. Các loại công cụ khác nhau phải được các chuyên gia khác nhau sử dụng khi làm việc với các thành phần khác nhau. Các thành phần khác nhau này có thể có những cách duy trì và bảo mật riêng. Nhiều công cụ không thể quản lý được từ một trình duyệt Web hay từ những dòng lệnh đơn giản, hay bằng các công cụ giao diện người dùng đồ họa, chẳng hạn như FTP. Trong Zope, tất cả các thành phần đi kèm với nhau và làm việc trong một hệ thống liên kết chặt chẽ. Các thành phần này quy định tập hợp các dịch vụ: bảo mật, quản lý dựa trên môi trường web, tìm kiếm, tập hợp, cung cấp thông tin, và các thành phần khác. Bằng việc tích hợp các thành phần này trong cùng một hệ thống, người dùng có thể sử dụng một tập hợp các công cụ để phát triển các ứng dụng web phức tạp. Bên cạnh đó, vẫn có thể làm việc với các công cụ bên ngoài hệ thống Zope như các hệ quản trị có sở dữ liệu quan hệ, trình soạn thảo web GUI, và các hệ thống khác có thể hoạt động tương tác cùng với Zope. - Các thành phần Web

Ngày nay, công nghệ web đang phát triển nhanh chóng theo mô hình nền động, liên quan đến các chuẩn và các API mà người tạo ra các dịch vụ, các sản phẩm, và công nghệ có thể coi web như một mô hình kiến trúc để phát triển các ứng dụng của họ chứ không chỉ dừng lại ở việc phân phối các tài liệu HTML tĩnh cho người sử dụng.

Web đang dần trở thành một mô hình kiến trức. Các công nghệ được sử dụng trong việc phát triển các ứng dụng web ngày nay có thể kể tới như công nghệ Dot Net của Microsoft, giao thức dịch vụ web đơn giản XML-RPC. XML-RPC là một thủ tục từ xa đơn giản gọi cơ chế làm việc thông qua HTTP và sử dụng XML để mã hóa thông tin. Zope cũng có thể làm việc với chuẩn XML-RPC.

Zope có một phạm vi lớn những người sử dụng, làm việc trong môi trường cộng tác để tạo ra các dịch vụ web. Có thể cài đặt các sản phẩm của Zope để phục vụ nhiều đối tượng sử dụng khác nhau. Một trong những sản phẩm của Zope không thể không nhắc tới đó là hệ quản trị nội dung.

Ngoài ra, phần mềm Zope còn hỗ trợ xây dựng và quản lý website động:

+ Môi trường quản lý tối ưu: Có thể quản lý từ xa các dữ liệu và cách trình bày của website một cách dễ dàng thông qua trình duyệt web. Có thể làm việc trong môi trường cộng tác để phát triển website. + Các công cụ phụ trợ: Chương tình cài đặt của Zope kèm theo các công cụ quản trị site, Web server, search engine, kết nối cơ sở dữ liệu, bảo mật, các dịch vụ cộng tác, và các công cụ khác để có thể tạo nên một web site đủ mạnh. + Hỗ trợ các chuẩn mở: Zope hỗ trợ các chuẩn Internet, bao gồm SQL, ODBC, XML, DOM, FTP, HTTP, FastCGI, XML-RPC, SOAP, và nhiều chuẩn khác. 2.3.3. Một số lợi ích chính khi sử dụng Zope - Trình bày thông tin động

131

Sử dụng Zope để tạo ra các trang web động với khả năng cá nhân hóa, tích hợp thông tin trong các cơ sở dữ liệu, và tìm kiếm. Quản lý website Có thể sử dụng Zope để quản lý một website lớn với hàng ngàn tài liệu, hình ảnh, và các tập tin.Zope cung cấp một công cụ mạnh và đơn giản để có thể điều khiển hàng gigabytes thông tin nội dung web từ trình duyệt web.

- Bảo vệ website

Khi website có số lượng người sử dụng lớn thì vấn đề bảo vệ website trở nên rất quan trọng. Zope hoàn toàn có thể đưa ra các chính sách bảo vệ và kiểm soát đối với hàng triệu người truy cập.

- Cung cấp các dịch vụ mạng

Ngày nay, hầu hết các website đều hướng đến việc phục vụ người dùng. Bằng các hỗ trợ nhúng trong Zope, dữ liệu có thể được truy cập qua web thông qua HTTP và XML-RPC.

- Tích hợp nhiều loại nội dung

Nội dung có thể được lưu trữ trong các cơ sở dữ liệu quan hệ, các file, trên các web site, lưu trữ trong kho truyền tệp, XML. Zope hỗ trợ các chuẩn để có thể hợp nhất các dữ liệu từ các hệ thống kế thừa và thêm các hệ thống mới khi cần.

- Cung cấp khả năng mở rộng

Có thể chuyển đổi website, các ứng dụng web sang một cơ sở dữ liệu khác trên một hay nhiều máy chủ khác nhau. Với công nghệ ZEO, Zope giúp cho việc chạy website có thể thực hiện trên nhiều máy, giúp cho việc đáp ứng các yêu cầu dịch vụ từ các máy tính người dùng được thông suốt tránh được vấn đề tắc nghẽn trên mạng.

- Mã nguồn mở:

Việc sử dụng, phân phối, phát triển sản phẩm Zope theo nhu cầu riêng là miễn phí. Cộng đồng sử dụng Zope mang tính mở, có thể tải và sử dụng miễn phí các sản phẩm và đặc tính mới của Zope cũng như tham gia cộng đồng sử dụng Zope để nhận được sự hỗ trợ khắc phục lỗi trong quá trình sử dụng.

132

- Như vậy, nếu không phải cập nhật website đều đặn, thì việc xây dựng một website HTML tĩnh sẽ dễ dàng và ít chi phí hơn. Các website HTML tĩnh không sử dụng nhiều tài nguyên máy tính và có thể dễ dàng chuyển đổi từ hệ thống này sang hệ thống khác. Nếu việc cung cấp thông tin lên Web site là

công việc đòi hỏi phải thực hiện hàng ngày, gắn liền với nghề nghiệp, và cần đảm bảo qui trình quản lý và cập nhật nội dung thông tin thường xuyên thì việc lựa chọn lấy một giải pháp quản trị nội dung CMS là hoàn toàn hợp lý và cũng là một xu hướng chung của phần lớn các mạng thông tin hiện nay. Bên cạnh đó cũng cần phải có một đội ngũ nhân viên và người quản trị làm việc với hệ thống.

3- Đề xuất cấu trúc hệ thống

3.1 Các tiêu chí lựa chọn giải pháp cho hệ thống

Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V là một mạng thông tin cung cấp nhiều sản phẩm, dịch vụ khác nhau cho cộng đồng các DNN&V có số lượng lớn và ngày một tăng. Theo phương thức phục vụ “một cổng”, Mạng vừa phát triển các sản phẩm, dịch vụ thông tin KH&CN thiết yếu vừa phải tích hợp, liên kết, chia sẻ thông tin với nhiều mạng thông tin hữu quan trong nước và quốc tế để dáp ứng tối đa nhu cầu tin đa dạng của các DNN&V. Đây là một mạng thông tin mới song không tách rời các mạng hiện có của Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia, cùng chia sẻ một hạ tầng mạng và các trang thiết bị, các hệ điều hành, hệ quản trị CSDL hiện đang vận hành và phát triển tại Trung tâm. Do vậy, để đáp ứng nhu cầu phát triển của Mạng sau này và phát huy được các cơ sở vật chất-kỹ thuật cũng như đội ngũ cán bộ hiện có của Trung tâm, việc lựa chọn giải pháp cho hệ thống của Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V cần được tiến hành theo một số tiêu chí như sau:

- Giải pháp lựa chọn phải có tính mở, không phụ thuộc vào các nhà độc quyền; - Các sản phẩm nên có khả năng chạy được cả trên môi trường Windows lẫn

trong môi trường mã nguồn mở với hệ điều hành Linux; - Các phần mềm phải hỗ trợ đa ngôn ngữ theo chuẩn Unicode; - Giao diện thân thiện, dễ sử dụng đối với người dùng.

133

Trong các giải pháp đã được giới thiệu ở trên, mỗi giải pháp đều có những điểm mạnh riêng và đáp ứng nhu cầu sử dụng khác nhau. Tuỳ thuộc vào quy mô, phạm vi ứng dụng cũng như độ phúc tạp của mỗi hệ thống, có thể lựa chọn sử dụng các giải pháp khác nhau. Nếu sử dụng phần mềm Microsoft SharePoint Portal Server (nguồn đóng) thì phải đầu tư kinh phí mua bản quyền phần mềm và đầu tư

thời gian để học cách sử dụng. Mặc dù sức mạnh của các phần mềm nguồn đóng là không thể phủ nhận nhưng có rất nhiều vấn đề gặp phải khi sử dụng chúng:

- Vấn nạn sao chép phần mềm lậu làm giảm lòng tin của khách hàng - Chi phí quá cao - Năng lực của đơn vị còn hạn chế - Phải đồng bộ khi sử dụng các sản phẩm đóng.

Nếu sử dụng phần mềm TYPO3, mã nguồn mở, miễn phí, nhưng cần phải đầu tư đào tạo cho cán bộ thực hiện và nhất là khó tích hợp với các web được link tới. Chính vì những yếu tố đó và căn cứ vào các tiêu chí lựa chọn nói trên, Phần mềm nguồn mở ZOPE cần được lựa chọn như một giải pháp tối ưu cho hệ thống Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V. Lựa chon này cũng phù hợp với chủ trương chung của Nhà nước ta đối với việc sử dụng và phát triển phần mềm nguồn mở. Ngày 2/3/2004, Thủ tướng đã phê duyệt chương trình phát triển PMNM giai đoạn 2004 - 2008 và đây được coi là khung triển khai cơ sở của mã nguồn mở Việt Nam. PMNM là phần mềm được phát triển, chia sẻ, hoàn thiện với sự đóng góp của hàng nghìn người, là tài sản trí tuệ của cả cộng đồng trên phạm vi toàn cầu. PMNM có rất nhiều ưu điểm:

- Người sử dụng có quyền chạy, sao chép, phân phối, nghiên cứu, thay đổi và cải tiến cho phù hợp với nhu cầu mà không cần xin phép hoặc phải trả tiền cho bất cứ cá nhân hoặc tổ chức nào.

- Chi phí ban đầu không cao với những chức năng cơ bản, phù hợp với

những quốc gia đang phát triển.

- Tính đa môi trường ngày càng được cải thiện - Tính bảo mật cao hơn. - Dễ dàng quản lý, bảo trì. - Các doanh nghiệp có thể phân công cán bộ tự quản lý sau thời gian

đào tạo ngắn và trung bình.

134

Hiện nay, có một xu hướng là dùng những lõi phần mềm nguồn mở, việc bổ sung chức năng hệ thống rất đa dạng và linh hoạt, sử dụng giao diện quản trị web khá tiện dụng và hiệu quả với rất nhiều ưu điểm.

3.2 Các ưu điểm và sự thích hợp của ZOPE

Giải pháp được đề xuất sử dụng để xây dựng Mạng thông tin khoa học và công nghệ phục vụ doanh nghiệp tại Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia là giải pháp sử dụng phần mềm ZOPE. Lý do lựa chọn giải pháp này bao gồm:

Thứ nhất, ngoài những đặc điểm thuận lợi mà ZOPE cung cấp, đáp ứng tiêu chuẩn của một hệ thống CMS hiện đại, giải pháp này đã và đang được ứng dụng tại Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia. Việc áp dụng giải pháp này sẽ có thuận lợi là kế thừa hệ thống hiện đang có tại Trung tâm do vậy sẽ giảm bớt chi phí về thời gian cũng như nguồn nhân lực khi phải đầu tư vào một hệ thống hoàn toàn mới.

- Hệ thống có thể quản lý được lượng giao dịch lớn. - Dễ dàng tiến đến giao dịch điện tử và thương mại điện tử khi những khung

135

Thứ hai, hoạt động dựa trên nền tảng hệ quản trị web ZMI của Zope, hệ thống mã nguồn mở với lõi nhúng sẵn, độ linh hoạt cao, tuỳ thuộc vào năng lực của người vận hành với ưu điểm nổi trội là: - Khả năng tương tác với doanh nghiệp rất mạnh, cho phép trao đổi tức thời giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp theo mô hình B2E, B2B. Khả năng đáp ứng kịp thời về thông tin giữa doanh nghiệp và các nhà tư vấn. Bởi hệ thống này không những giúp doanh nghiệp tương tác với nhà tư vấn tại chính hệ thống mà còn hướng doanh nghiệp khai thác được thông tin tại những hệ thống khác. Đây chính là điểm khác biệt của hệ thống so với những mạng thông tin khác chỉ có khả năng liên kết thông thường. - Khả năng cập nhật thông tin tiện dụng từ một môi trường web duy nhất. Cho phép đồng thời người dùng bình thường tra cứu và duyệt thông tin trong khi hệ thống biên tập viên và tổng biên tập vẫn thao tác đăng tải cùng lúc. - Có thể tích hợp thông tin không giới hạn từ bất kỳ một hệ thống nào trên thế giới. Điều này giúp ta giảm được gánh nặng từ hệ quản trị thông tin máy chủ mà vẫn đảm bảo thông tin đầy đủ, cập nhật thường xuyên, giúp cho các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn. - Việc cài đặt dễ dàng và độc lập trên nhiều môi trường khiến hệ thống không gặp nhiều khó khăn khi bảo trì và cập nhật. Hệ quản trị cơ sở dữ liệu rất dễ thao tác. pháp lý và nền tảng cơ sở giao dịch điện tử EDI chính thức đi vào hoạt động.

3.3. Phần cứng tối thiểu cùng các hệ điều hành cần thiết kèm theo để triển

khai Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V được nêu cụ thể tại Bảng 9.

Bảng 9: Các bộ phận cần thiết cho hệ thống Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V

Intel Xeon 2.8 Ghz

Máy chủ với bộ vi xử lý Cache Bộ nhớ chính Ổ cứng Ổ quang Ổ mềm Màn hình Nguồn cấp điện

Hệ điều hành

L2 cache/ 2MB 2 x 512MB DDR Tối thiểu 36GB SCSI CD-ROM bất kỳ 1.44MB FDD bất kỳ Windows Microsoft 2000 Server Family, Microsoft Windows Server 2003 Enterprise Edition....

III. MÔ HÌNH MẠNG THÔNG TIN KH&CN PHỤC VỤ DNN&V

Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V tại Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia được thiết kế trên nền tảng hệ quản trị web ZMI của Zope. Mạng có 5 module chức năng chính, tương ứng với các phân hệ của Mạng, cụ thể là:

- Module dành cho người quản trị dữ liệu (các cán bộ thực hiện chức năng

quản lý dữ liệu); - Module dành cho người sử dụng là các DNN&V; - Module dành cho người quản trị hệ thống;

- Module xác thực, dùng chung cho các đối tượng để truy cập, thay đổi

136

thông tin cá nhân, đổi mật khẩu; -Module thương mại điện tử(sẽ được phát triển trong tương lai).

Trang chủ của Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V cho phép các DNN&V tiếp cận và tìm kiếm thông tin một cách thuận lợi theo phương thức “một cổng” tới các loại sản phẩm và dịch vụ thông tin phong phú và hữu ích, xem Hình 21.

137

Hình 21: Trang chủ của Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V và phần đăng nhập hệ thống

1. Module dành cho người quản trị dữ liệu (các cán bộ thực hiện chức năng quản lý dữ liệu), xem hình 22

Hình 22: Giao diện của quản trị dữ liệu

1.1. Các biểu mẫu nhập liệu Có 6 mẫu nhập liệu được sử dụng cho phép nhập nhiều loại nội dung khác nhau trong hệ thống. Do mạng thông tin khoa học và công nghệ phục vụ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa cần cung cấp nhiều dạng thông tin khác nhau nên để tạo điều kiện thuận lợi cho người nhập dữ liệu, các biểu mẫu sau được xây dựng trong hệ thống

138

- Thư mục : Được dùng để mô tả các khối nội dung lớn, trong cấu trúc dữ liệu của nó bao gồm: + Mã nội dung : tự sinh + Nhan đề : yêu cầu nhập vào, ví dụ : Kinh nghiệm chuyển giao công nghệ + Mô tả : tóm tắt mô tả về thư mục - Dữ liệu:

Được dùng để mô tả tất cả các loại dữ liệu điện tử đưa lên mạng để phục vụ

người dùng. Nó có các trường với các thuộc tính sau :

+ Tiêu đề : yêu cầu nhập vào bằng cách lựa chọn 1 loại tạp chí trong 1 danh sách đã định trước. Người nhập liệu không được phép tự nhập 1 loại dữ liệu khác với danh sách để tránh nhầm lẫn trong tìm kiếm khi người nhập liệu nhập sai

+ Mô tả : mô tả tóm tắt + Nội dung : Nội dung chính của dữ liệu - Tệp tin : Được dùng để nhập các loại tệp tin khác nhau ( các files), đây là một hố trợ

mở rộng thêm cho người nhập liệu ngoài các dạng dữ liệu thông thường.

Có các trường với các thuộc tính sau: + Mã nội dung : tự sinh + Nhan đề : yêu cầu nhập vào + Mô tả : tóm tắt về tệp tin này + Địa chỉ tải tệp : địa chỉ lưu trữ tệp tin để hệ thống tìm đến và tải về - Ảnh Được dùng để nhập các loại file ảnh. Đây cũng là một hỗ trợ mở rộng thêm cho người nhập liệu. Sự khác biệt giữa ảnh và tệp tin thông thường ở chỗ khi xem thì ảnh sẽ được hiển thị bằng Web Browser ngay lập tức, còn nếu nó là tệp tin thì sẽ phải có lựa chọn loại chương trình dùng để mở file

Có các trường thuộc tính sau: + Mã nội dung : tự sinh + Nhan đề : yêu cầu nhập vào + Mô tả : tóm tắt về tệp tin này + Địa chỉ tải ảnh : địa chỉ lưu trữ file ảnh để hệ thống tìm đến và tải về - Liên kết

Được dùng để nhập các liên kết đến các trang thông tin khác

139

Có các trường thuộc tính sau: + Tiêu đề + Mô tả +URL : đường liên kết tới trang thông tin khác

1.2. Quản trị dữ liệu

Các quá trình xử lý dữ liệu điện tử trong hệ thống được thực hiện qua các bước nhập dữ liệu (được thực hiện bởi nhóm biên tập viên) và biên tập lại và xuất bản(được thực hiện bởi nhóm tổng biên tập).

Nhập dữ liệu : Đây là công việc được nhóm biên tập viên thực hiện. Để nhập dữ liệu, trước tiên người nhập dữ liệu phải đăng nhập vào hệ thống bằng tên và mật khẩu tương ứng của mình.

Việc nhập dữ liệu được tién hành qua các bước sau: Bước 1: Biên tập viên qua module nhập dữ liệu tiến hành nhập các loại

dữ liệu vào cơ sở dữ liệu.

Dữ liệu sau khi được biên tập viên nhập vào sẽ ở trạng thái sở hữu riêng của người nhập liệu đó, có nghĩa là không ai ngoài người nhập có thể truy nhập vào dữ liệu này. Sau khi nhập vào, người nhập toàn quyền xem xét, sửa đổi, xóa ... dữ liệu của riêng mình,

Bước 2 : Gửi dữ liệu đến cho Tổng biên tập • Sau khi nhập dữ liệu vào hệ thống, bước tiếp theo biên tập viên phải thực

hiện là phải gửi dữ liệu của mình đến tổng biên tập.

• Để gửi dữ liệu, Biên tập viên chỉ cần thao tác chọn vào trạng thái Gửi yêu

cầu duyệt

• Sau khi thực hiện thao tác Gửi yêu cầu duyệt , dữ liệu này không còn dưới quyền kiểm soát của biên tập viên, điều đó có nghĩa là lúc này biên tập viên không thể sửa chữa hay xóa bỏ dữ liệu này đi được nữa

• Thao tác Gửi yêu cầu duyệt về bản chất chỉ là thay đổi trạng thái của dữ liệu điện tử mà thôi. Ở đây không hề có chuyển đổi về mặt vật lý của dữ liệu điện tử như copy file từ vị trí này đến vị trí khác

Bước 3: Biên tập lại và xuất bản dữ liệu: Đây là quá trình xử lý cuối cùng với các dữ liệu Khi người tổng biên tập đăng nhập vào hệ thống, người tổng biên tập sẽ nhìn

thấy toàn bộ các dữ liệu yêu cầu biên tập và đưa ra công bố

Các dữ liệu này là các dữ liệu được gửi đến bởi các biên tập viên Các dữ liệu này hiện tại là sở hữu riêng của tổng biên tập. Tổng biên tập toàn

140

quyền xem xét, sửa đổi, xóa ... các dữ liệu này.

- Biên tập lại Tổng biên tập tiến hành sửa chữa, biên tập các dữ liệu đang là sở hữu riêng

của mình

Giao diện chương trình cho phép tổng biên tập có thể sửa chữa thay đổi bất

kỳ nội dung nào trong các dữ liệu một cách dễ dàng

Ngoài các dữ liệu nhận được, tổng biên tập cũng có toàn quyền thêm vào các

dữ liệu mới

- Xuất bản dữ liệu Đây là thao tác cuối cùng với dữ liệu, tổng biên tập thực hiện đưa các dữ liệu này ra xuất bản (ấn hành) cho phép người dùng tin có thể đọc được các dữ liệu này một cách chính thức

Tổng biên tập tiến hành thay đổi trạng thái của dữ liệu sang Xuất bản. Với thao tác Xuất bản dữ liệu, hệ thống cung cấp một số các lựa chọn mềm dẻo hỗ trợ cho tổng biên tập như :

+ Thời gian hiệu lực : là ngày tháng năm mà dữ liệu này chính thức được

công bố, chế độ mặc định là có hiệu lực ngay

+ Thời gian hết hạn : là thời gian mà dữ liệu sẽ hết hạn ( không còn hiện diện

cho người dùng tin). và chế độ mặc định là mãi mãi

Ngoài ra, với các dữ liệu không đáp ứng yêu cầu, tổng biên tập có thể trả về

cho biên tập viên bằng thao tác trả về cho biên tập viên

- Ngoài 2 nhóm người dùng chính ở trên biên tập viên, và tổng biên tập, còn có 1 nhóm người dùng cao nhất là admin. Admin có toàn quyền với toàn bộ dữ liệu của hệ thống, với mục đích khi có yêu cầu cần thiếtcó thể can thiệp vào bất kỳ dữ liệu ở bất kỳ trạng thái nào. Đây là nhóm người dùng quản trị hệ thống chứ không phải là nhóm quản trị dữ liệu.

1.3. Backup dữ liệu Đảm bảo an toàn cho dữ liệu trong trường hợp hệ thống có sự cố xảy ra là một trong những yêu cầu quan trọng nhất của bất kỳ hệ thống nào. Khi xây dựng chương trình thì vấn đề này cũng là 1 trong những tiêu chí cần đưa ra đầu tiên để lựa chọn công cụ xây dựng chương trình sao cho công cụ phải hỗ trợ tối đa trong việc backup dữ liệu

Với mạng thông tin khoa học và công nghệ phục vụ cho doanh nghiệp nhỏ

141

và vừa, có hai phương pháp sao lưu khác nhau:

- Sao lưu thông thường Từng vùng dữ liệu nhất định trong hệ thống có thể được sao lưu độc lập

(export) thành các file dữ liệu để lưu trữ ở nơi an toàn

Khi cần khôi phục dữ liệu (trong trường hợp có sự cố) thì việc khôi phục dữ

liệu từ các file dữ liệu đã sao lưu (import) được thực hiện dễ dàng

Việc sao lưu và khôi phục dữ liệu được thực hiện qua giao diện quản trị của

Zope.

- Sao lưu toàn bộ theo kiểu file Ngoài sao lưu theo cách thông thường như trình bày ở trên, qua nghiên cứu kỹ công cụ Zope và qua thử nghiệm, chúng tôi đưa ra 1 phương pháp sao lưu thứ hai như sau:

Trong Zope, các dữ liệu đều được lưu trong 1 file lớn và việc sao lưu dữ liệu chỉ đơn giản là việc copy file dữ liệu này đến nơi an toàn. Khi cần khôi phục dữ liệu, chỉ cần cài đặt lại chương trình và copy file dữ liệu này vào là toàn bộ hệ thống sẽ lại làm việc bình thường

Việc sao lưu và khôi phục lại hệ thống theo phương pháp mới đã được thực

hiện kiểm tra. Hệ thống đảm bảo làm việc ổn định bình thường

Phương án tổng hợp sẽ được áp dụng cho việc sao lưu dữ liệu trong hệ quản

trị cơ sở dữ liệu toàn văn theo cách thức sau :

Định kỳ hàng ngày, sử dụng phương pháp sao lưu thông thường, sao lưu

những phần dữ liệu mới được cập nhật hàng ngày.

Hàng tuần tiến hành sao lưu toàn bộ dữ liệu theo dạng file

142

2- Module dành cho người sử dụng là các DNN&V, xem hình 23

Hình 23: Giao diện của người sử dụng

2.1. Giới thiệu chung

Module này thực hiện chức năng hiển thị các dữ liệu đã được xuất bản cho người dùng tin và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ như tìm kiếm toàn văn và tìm kiếm nâng cao.

Module tự động thực hiện việc cập nhật các thông tin được xuất bản lên trên

giao diện hệ thống 2.2. Chức năng hiển thị

Các loại dữ liệu khác nhau sẽ được trình bày rõ ràng trên giao diện. Khi có bất kỳ dữ liệu nào mới được xuất bản thì chúng tự động xuất hiện trên

giao diện. 2.3. Chức năng tìm kiếm

Chức năng tìm toàn văn được đặt ngay ở trang hiển thị đầu tiên. Người dùng tin chỉ cần gõ vào tổ hợp từ cần quan tâm và nhấn nút tìm kiếm. Chức năng tìm kiếm toàn văn cho phép người dùng nhanh chóng tìm được dữ liệu mà mình ưa thích, không yêu cầu người dùng tin phải hiểu chi tiết về cấu trúc của các dạng dữ liệu được lưu trữ trong hệ thống.

Tìm kiếm chi tiết :

143

Tìm kiếm chi tiết cho các mục tùy theo yêu cầu được thiết kế riêng cho mục đó

2.4. Chức năng nhập thông tin chào bán, tìm mua

Doanh nghiệp sau khi đăng nhập có thể gửi thông tin liên quan chào bán, tìm

mua lên hệ thống.

Nếu là thành viên VIP sẽ được cấp ID và passeword để nhập dữ liệu theo

form mẫu. 2.5. Xuất bản dữ liệu

Tổng biên tập thực hiện đưa các dữ liệu này ra xuất bản (ấn hành) cho phép

người dùng tin có thể đọc được các dữ liệu này một cách chính thức.

3- Module dành cho người quản trị hệ thống, xem hình 24

Hình 24: Module của quản trị hệ thống

Trong hệ thống quản trị dữ liệu, như đã đề cập ở phần trên, có 2 nhóm người

dùng thực hiện chức năng quản trị dữ liệu là Biên tập viên, và tổng biên tập.

Việc quản trị những nhóm người dùng được thực hiện bởi module quản lý

người dùng.

144

Để truy nhập vào module quản lý người dùng, yêu cầu quyền Administrator cao nhất của hệ thống. Chỉ có người dùng đặc biệt thuộc nhóm Admin hệ thống mới có thể truy nhập vào module này.

Trong module quản lý người dùng, hệ thống cho phép người quản trị hệ thống Admin có thể tạo mới, xóa bỏ và sửa đổi dữ liệu về toàn bộ người dùng trong hệ thống, trong đó có tên đăng nhập, mật khẩu, nhóm người dùng, và quyền hạn (là quyền được truy nhập vào loại dữ liệu nào).

Module quản lý người dùng, gồm các nhóm người dùng sau: +Biên tập viên +Tổng biên tập + Tổ chức/doanh nghiệp Riêng nhóm người dùng Admin có quyền hạn cao nhất không được quản lý ở

đây mà được quản lý trong Zope. Điều này đảm bảo tính an toàn cao của hệ thống.

Người dùng khi muốn đăng nhập vào hệ thống cần phải đăng ký, sau đó Tổng biên tập có thể cấp quyền truy cập cho người dùng đã đăng ký để cho phép người dùng truy cập vào hệ thống.

4- Module xác thực, dùng chung cho các đối tượng để truy cập, thay đổi thông tin cá nhân, đổi mật khẩu, xem hình 25

Hình 25: Module xác thực thông tin cá nhân

Để tránh các truy cập bất hợp pháp, module xác thực được xây dựng để kiểm tra các truy cập và chỉ cho phép những người dùng được cấp quyền truy cập truy cập vào hệ thống. Hơn nữa, module này còn thực hiện các chức năng khác như cho phép người dùng mới đăng ký, người dùng cũ có thể truy cập hệ thống, thay đổi thông tin cá nhân, đổi mật khẩu.

5- Module thương mại điện tử (sẽ được phát triển trong tương lai, khi hệ

145

thống thanh toán điện tử được áp dụng rộng rãi)

6. Sơ đồ chức năng hệ thống Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V

146

Các chức năng chủ yếu của hệ thống Mạng thông tin KH&CN phục vụ DNN&V được thực hiện thông qua các module cơ bản: Xác thực, Quản trị dữ liệu, Phực vụ doanh nghiệp và Quản trị hệ thống. Xem Hình 26. Sơ đồ chúc năng hệ thống Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V.

Hình 26. Sơ đồ chức năng hệ thống Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V

Mạng Thông tin KH&CN p/v DNN&V

Thương mại điện tử, sẽ có trong tương lai

Xác thực

Quản trị dữ liệu

Quản trị hệ thống

Phục vụ doanh nghiệp

Xoá người dùng

Thêm dữ liệu

Tìm kiếm dữ liệu

Đăng lý

Tìm kiếm nâng cao

Sửa dữ liệu

Cấp quyền truy cập

Xoá dữ liệu

Gửi yêu cầu tìm mua

Thay đổi thông tin cá nhân

Thay đổi quyền truy cập

Gửi yêu cầu

Giải đáp thông tin công nghệ chào bán

mật

Đổi khẩu

Xuất bản

147

Hình 27. Mô tả vận hành của hệ thống Mạng TT KH&CN p/v DNN&V

Biên tập viên, tổng biên tập

Đăng ký, đổi mật khẩu, thay đổi thông tin cá nhân,

Thông báo

Nhập, sửa, xuất bản dữ liệu

vào CSDL

Lấy thông tin

Cập nhập vào CSDL

Lấy thông tin vào

Xác thực Quản trị dữ liệu

Lấy thông tin yêu cầu

Lấy thông tin người dùng

Cập nhật vào CSDL

Trả lời

Dữ liệu chính Phục vụ doanh nghiệp

Các yêu cầu tìm kiếm, nhập dữ liệu chào bán, tìm mua.

Cấp quyền, xoá, thay đổi người dùng

Tổ chức/Doanh nghiệp

Quản trị hệ thống

148

Admin

7. Mô tả vận hành hệ thống Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V

Hình 27 mô tả vận hành hệ thống Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V. Các DNN&V có nhu cầu tìm kiếm thông tin trên Mạng hoặc cập nhật dữ liệu về công nghệ chào bán hay tìm mua lên Mạng trước hết phải đăng nhập qua module Xác thực. Tuỳ thuộc vào loại người dùng VIP hay Basic mà Hệ thống cho quyền truy cập, sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tương ứng. Module Phục vụ Doanh nghiệp cho phép DNN&V tìm kiếm thông tin trên Mạng, nêu yêu cầu tìm mua công nghệ cũng như cập nhật dữ liệu về các công nghệ chào bán của mình lên Mạng, Module Phục vụ Doanh nghiệp còn cho phép DNN&V giải đáp hoặc cung cấp thông tin chi tiết về công nghệ chào bán của mình khi có yêu cầu. Module Quản trị dữ liệu thực hiện chức năng giúp cập nhật CSDL, xuất bản, ra thông báo, gửi yêu cầu. Module Quản trị hệ thống thực hiện việc cấp quyền, xoá hoặc thay đổi người dùng.

149

Ngoài việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ có tại các CSDL, các bản tin điện tử của Mạng Thông tin KH&CN phục vụ NN&V, người dùng tin, các DNN&V còn được phục vụ theo phương thức “một cổng”, tức là được đáp ứng bằng các sản phẩm, dịch vụ thông tin được huy động, chia sẻ từ các mạng thông tin hữu quan trong nước và quốc tế. Với nhiều đường dẫn liên kết tới các mạng thông tin bổ ích và thiết thực, nguồn lực thông tin đa dạng được huy động để đáp ứng tối đa nhu cầu thông tin của các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trên thực tế, nhu cầu thông tin của DNN&V rất đa dạng. Không một mạng thông tin cụ thể nào có thể thoả mãn hoàn toàn được các nhu cầu tin đó. Song với những sản phẩm và dịch vụ thiết yếu về thông tin khoa học và công nghệ cùng với sự tích hợp, liên kết linh hoạt với các mạng thông tin khác, chắc chắn rằng Mạng Thông tin KH&CN phục vụ DNN&V có khả năng đáp ứng một cách hiệu quả nhu cầu thông tin ngày một tăng của các DNN&V ở nước ta.

KẾT LUẬN

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở nước ta hiện là một lực lượng kinh tế hùng hậu với trên 250.000 doanh nghiệp, một khu vực có khả năng tiềm tàng tạo ra hàng triệu việc làm cho xã hội, đóng góp ngày càng nhiều vào tăng trưởng kinh tế của đất nước. Thế nhưng, trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, các DNN&V Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có, đó là sức cạnh tranh còn rất hạn chế. Một trong những nguyên nhân dẫn đến những yếu kém về năng lực cạnh tranh của các DNN&V của nước ta hiện nay là thiếu thông tin, thiếu tri thức về khoa học-công nghệ và kỹ năng quản lý doanh nghiệp hiện đại.

Để hỗ trợ thiết thực cho các DNN&V, Đảng và Nhà nước ta đã và đang có các chính sách tích cực nhằm tạo môi trường kinh doanh thông thoáng; huy động rộng rãi các nguồn lực của xã hội để các DNN&V có thể phát triển một cách mạnh mẽ và vững chắc. Ngoài những chủ trương tăng cường hỗ trợ các DNN&V tiếp cận tới các nguồn vốn, tín dụng ưu đãi, việc liên kết giữa các viện nghiên cứu, các trường đại học với các DNN&V là giải pháp có tính chiến lược.

150

Thông tin KH&CN là một nguồn lực phát triển quan trọng của các DNN&V. Để các DNN&V có thể tiếp cận một cách nhanh chóng, thuận lợi tới các nguồn tin KH&CN cũng như các nguồn tin cần thiết khác, đề tài’ Nghiên cứu và triển khai Mạng Thông tin KH&CN tại Trung tâm Thông tin KH&CN Quốc gia nhằm phục vụ doanh nghiệp nhỏ và vừa” đã khảo sát và khái quát các nhu cầu tin của DNN&V cần đáp ứng, tìm hiểu kinh nghiệm phục vụ thông tin cho các DNN&V của một số nước trong khu vực và trên thế giới, từ đó đề xuất các nội dung, sản phẩm, dịch vụ và phương thức phục vụ thông tin tốt nhất cho các DNN&V trong điều kiện hiện nay. Nhóm đề tài đã nghiên cứu, lựa chọn và áp dụng các giải pháp công nghệ thông tin tiên tiến, phù hợp với điều kiện Việt Nam, đặc biệt là có thể kế thừa và phát huy các thế mạnh hiện có về công nghệ, về nguồn lực thông tin và đội ngũ cán bộ của Trung tâm để có thể thiết kế và đưa vào phục vụ Mạng thông tin KH&CN phục vụ các DNN&V một cách hiệu quả nhất. Với các nội dung, sản phẩm và dịch vụ cũng như phương thức phục

151

vụ thông tin do nhóm nghiên cứu đề xuất và thử nghiệm, hy vọng rằng, các DNN&V sẽ có điều kiện tiếp cận “một cổng” để nắm bắt và nhận được những thông tin hữu ích phục vụ thiết thực cho hoạt động sản xuất-kinh doanh và góp phần từng bước nâng cao sức cạnh tranh của mình trên thị trường trong nước và thế giới.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. TÀI LIỆU VỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. LuËt Khoa häc vµ C«ng nghÖ, 2000 2. NghÞ ®Þnh sè 159/2004/NĐ-CP ngµy 31/8/2004 cña ChÝnh phñ vÒ ho¹t ®éng th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ. 3. NghÞ ®Þnh sè 90/2001/ND-CP ngµy 23 th¸ng 11 n¨m 2001 cña ChÝnh phñ vÒ trî gióp ph¸t triÓn DNN&V. 4. Côc ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t− (T11/ 2005), "B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu vÒ nhu cÇu th«ng tin doanh nghiÖp cña c¸c tØnh phÝa B¾c" 5. Bé Th−¬ng m¹i. Dù th¶o "B¸o c¸o hiÖn tr¹ng th−¬ng m¹i ®iÖn tö cña ViÖt Nam" T4/2005, 122 tr. 6. Báo cáo hiện trạng ứng dụng CNTT tại Việt Nam và các vấn đề có liên quan đến Luật Giao dịch diện tử - Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội. 2005 7. Trung tâm Thông tin khoa học và công nghệ Quốc gia. Báo cáo tổng hợp điều tra về các DN tham gia Techmart Vietnam 2005"; - H. 2005. 8. "Science and Technology Competitiveness Indicators in ASEAN". - The Science and Technology Policy Institute of Korea (STEPI); ASEAN Sub- Infrastructure and Resourses committee on Science and Technology Development (SCIRD), July 2005. 9. Công nghệ và phát triển thị trường công nghệ ở Việt Nam; - Viện Chiến lược và Chính sách KH&CN (Bộ Khoa học và Công nghệ). - H.,2003. 10. Tạ Bá Hưng. Chương trình và kế hoạch phát triển thông tin khoa học và công nghệ nước ta giai đoạn đến năm 2020.. - H., Trung tâm Thông tin Tư liệu KH&CN Quốc gia, 1995. 11. Th¸i V¨n Rª. DNN&V trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ. Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh.

152

153

12. NguyÔn L©n Bµng.ThiÕt lËp M¹ng th«ng tin c«ng nghÖ phôc vô DNN&V. Trung t©m Th«ng tin KH&CN Quèc gia (B¸o c¸o ®Ò tµi) 13. Hoàng Kim Dung.Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phục vụ thông tin cho doanh nghiệp. Hà Nội, 12/2001. 14. Côc Së h÷u trÝ tuÖ. Tµi liÖu Héi th¶o tại Techmart Vietnam 2003. Së h÷u c«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng c«ng nghÖ. 2003. 15. §ç T−êng V©n. Nghiªn cøu nhu cÇu th«ng tin tiªu chuÈn, ®o l−êng, chÊt l−îng cña DNN&V vµ n¨ng lùc ®¸p øng th«ng tin tiªu chuÈn, ®o l−êng, chÊt l−îng ë n−íc ta. 2005. 16. §ç Träng PhÊn. Ph¸t triÓn DNN&V ë n−íc ta hiÖn nay. LuËn v¨n tèt nghiÖp lý luËn chÝnh trÞ cao cÊp, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh. 2002. 17. Ph¸t triÓn DNN&V trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ.- T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, 2002. 18. ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng M¹i - Ban Nghiªn cøu thÞ tr−êng. Xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ cho c¸c DNN&V. Hµ Néi Nxb Lao ®éng - X· héi, 2003. 19. Ph¹m V©n §×nh. Ph¸t triÓn xÝ nghiÖp H−¬ng trÊn ë Trung Quèc".Hµ Néi, Nxb N«ng nghiÖp, 20. C¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh vµ luËt ph¸p liªn quan ®Õn khuyÕn khÝch chuyÓn giao c«ng nghÖ cho DNN&V cña Hµn Quèc. 2004-2005. 560 trang. 21. Planning Workshop: Technology4SME.com and Bussiness-Asia.net". APCTT,New Delhi, India, 8-2004. 22. Road-Mapping Workshop: Technology4SME.com and Bussiness-Asia.net. APCTT,New Delhi, India, 3-2005. 23. Consultance Meeting: Technology4SME.com and Bussiness-Asia.net. APCTT, Seoul, Korea, 3-2006. 24.Chuyển giao công nghệ Châu Á. Seoul, Korea, 3-2006. 25. C¸c M¹ng th«ng tin ®Çu t− vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ trªn Internet.

th«ng tin c«ng nghÖ phôc vô DNN&V cña Th−îng H¶i

154

+ M¹ng Technology Market phôc vô DNN&V cña Trung t©m chuyÓn giao c«ng nghÖ Ch©u ¸ - Th¸i b×nh D−¬ng, ®Þa chØ: http://www. Technology4SMEs.com. +M¹ng http://www.Technology4SMEs.com.cn + M¹ng th«ng tin c«ng nghÖ cña Trung t©m chuyÓn giao c«ng nghÖ Hµn Quèc, ®Þa chØ: http://kttc.com.kr. + M¹ng th«ng tin khoa hoc vµ c«ng nghÖ cña B¾c Kinh, Trung Quèc (http://sinotechmart.com.cn + M¹ng th«ng tin Khoa häc vµ c«ng nghÖ cña Th−îng H¶i, Trung Quèc. http://stte.com.cn. II. Tµi liÖu vÒ kü thuËt 1. Lã Mạnh Cường. ASP và việc xây dựng ứng dụng trên Web. 1999 2. Professional ASP.NET 2.0 Special Edition (Wrox Professional Guides) by Bill Evjen, Scott Hanselman, Devin Rader, and Farhan Muhammad (Oct 16, 2006) 3. ASP.NET Cookbook (NXB O’Reilly – 2004) Zopebook 2.5 ( Nguồn: http://www.zope.org) 4. Apache Installation et mise en oeuvre (Ben Laurie & Peter Laurie – NXB O’Reilly – 1997) 5. Programming Python, Second Edition with CD by Mark Lutz (Mar 2001) 6. Designing SQL Server 2000 Databases for .Net Enterprise Servers (Syngress Publishing – 2001) 7. Amos Latteier, Michel Pelletier (2002).The Zope Book. ISBN 0-7357-1137- 2. New Riders. 8. Corné Oosthuizen (2006). Content Management System (CMS). Truy cập ngày 12/1/2006 tại địa chỉ URL: http://www.intoweb.co.za/articles-content- mng-sys.html.

tháng 1 năm 2006

9. Paul Schaeflein (2005). An Introduction to Microsoft SharePoint Portal Server. Truy cập ngày 7 tại địa chỉ URL: http://www.intranetjournal.com/articles/200502/ij_02_04_05a.html. 10. Steve Spicklemire, Kevin Friedly, Jerry Spicklemire, Kim Brand (2002). Zope Web Application Development and Content Management. ISBN 0-7357- 1110-0. New Riders. 11. Trang chủ CMS Review – Content Management Systems. (2006). Truy cập ngày 12/ 1/2006 tại địa chỉ URL: http://www.cmsreview.com. 12. Trang chủ TYPO3 CMS. (2006). Truy cập ngày 15/1/2006 tại địa chỉ URL: http://www.typo3.com.

13. Trang chủ Zope. (2006). Truy cập ngày 20/1/2006 tại địa chỉ URL:

http://www.zope.org.

155

14. Trang chủ Hanoi Software. Thực trạng các website đã và đang được thiết kế ở Việt Nam. (2006). Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2006 tại địa chỉ URL: http://www.hanoisoftware.com 15. Trang chủ Microsoft SharePoint Product and Technologies.(2006).Truy cập ngày 9/1/2006 tại điạ chỉ URL: http://www.microsoft.com/sharepoint/default.mspx. 16. Producing Open Source Software: How to Run a Successful Free Software Project by Karl Franz Fogel (2005) 17. Succeeding with Open Source by Bernard Golden (2004) 18. Understanding Open Source Software Development by Joseph Feller, Brian Fitzgerald, and Eric S. Raymond (2001) 19. Zope 3 Developer's Handbook, First Edition (Paperback) 2005 by Stephan Richter. 20. Web Component Development with Zope 3 by Philipp von Weitershausen and P. J. Eby 2005. 21. The Zope Book by Amos Latteier and Michel Pelletier (2001).

156

22. Building Websites With Plone by Cameron Cooper (2004) 23. Plone Live by Michel Pelletier (2005) 24. Zope: Web Application Development and Content Management by Steve Spicklemire, Kevin Friedly, Jerry Spicklemire, and Kim Brand (2001) 25. Python Cookbook by Alex Martelli, David Ascher, and Anna Ravenscroft (2005) 26. Dive Into Python by Mark Pilgrim (2004) 27. Programming Python, Second Edition by Mark Lutz (Mar 2001)

CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT

APEC

ACTETSME

157

ASEAN ASP CGI CMS CNTT CPU CSDL CSS CSVs DN DNN&V DNNN DOM DTML FTP GUI HTML HTTP IE IIS IP JETRO JSBC KDCN KH&CN KHKT LAN Asia-Pacific Economic Cooperation APEC Centre for Technology Exchange and Training for Small and Medium Enterprises Association of Southeast Asian Nations Active Server Pages Common Gateway Interface Content Management System Công nghệ thông tin Central Processing Unit Cở sở dữ liệu Cascading Style Sheets Comma-Separated Values Doanh nghiệp Doanh nghiệp nhỏ và vừa Doanh nghiệp nhà nước Document Object Model Document Template Markup Language File Transfer Protocol Graphical User Interface HyperText Markup Language Hyper Text Transfer Protocol Internet Explorer Internet Information Services Internet Protocol Japan External Trade Organization Cộng đồng các doanh nghiệp nhỏ và vừa Nhật Bản Kiểu dáng công nghiệp Khoa học và Công nghệ Khoa học kỹ thuật Local Area Network

158

LDAP MS-SQL NCPT NICs ODBC PDA PDF PHP RTE SBA SBI SME SOAP SSL TCĐLCL TMĐT UI URL UTF-8 WAP WB WFF WML WTO WWW WYSIWYG XHTML XML XML-RPC XTTM ZEO ZOPE Lightweight Directory Access Protocol Microsoft - Structured Query Language Nghiên cứu phát triển Newly Industrialized Countries Open DataBase Connectivity Personal Digital Assistant Portable Document Format PHP Hypertext Preprocessor Rich Text Editor United States Small Business Administration State Bank of India Small and Medium Enterprise Simple Object Access Protocol Secure Socket Layer Tiêu chuẩn đo lường chất lượng Thương mại điện tử User Interface Uniform Resource Locator 8-bit Unicode Transformation Format Wireless Application Protocol World Bank World Wildlife Fund Wireless Markup Language World Trade Organization World Wide Web What You See Is What You Get EXtensible HyperText Markup Language Extensible Markup Language Extensible Markup Language - Remote Procedure Call Xúc tiến thương mại Zope Enterprise Objects Z Object Publishing Environment

PHỤ LỤC 1

TỔNG HỢP PHIẾU ĐIỀU TRA VỀ NHU CẦU THÔNG TIN CỦA DOANH NGHIỆP THAM GIA CÁC TECHMART Gửi đi 600 phiếu, thu được 297 phiếu (Số liệu dưới đây được tổng kết từ 297 phiếu điều tra)

- Cơ khí - Chế tạo máy - Tự động hoá: 21,1% (63) - Điện tử - Tin học - Viễn thông: 18,8% (56) - Nông - Lâm - Thuỷ sản: 14,6% (43) - Chế biến thực phẩm: 12,1%(36) - Xử lý ô nhiễm - bảo vệ môi trường: 9,7% (29)

- Toàn quốc: 76,3% (227) - Địa phương: 13,9% (41) - Quốc tế: 9,8% (29)

I. Thông tin Doanh nghiệp 1. Loại hình doanh nghiệp: - Doanh nghiệp nhà nước: 27,3% (81) - Doanh nghiệp tư nhân: 14.1% (42) - Công ty TNHH: 41,4% (123) - Công ty Cổ phần: 15,1% (45) - Công ty liên doanh nước ngoài: 2,1% (6) 2. Lĩnh vực hoạt động: - Vật liệu - Hoá chất: 8,1% (24) - Y tế - Dược phẩm: 6,7% (20) - Dệt may - Da giầy: 5,1% (15) - Lĩnh vực khác: 3.8% (11) 3. Thị trường chính: 4. Xuất xứ dây chuyền công nghệ: - Nội địa: 72,2% (214) - Nhập ngoại: 27,8% (82) 5. Công nghệ sản xuất của các Doanh nghiệp hiện tại: - Tiên tiến: 58,4% (173)

159

160

- Trung bình: 32,1% (95) - Thấp: 9,5% (29) 6. Đơn vị có kế hoạch đổi mới công nghệ không: - Có: 88,2% (262) - Không: 11,8% (35) 7. Đơn vị có nhu cầu tìm kiếm nguồn vốn đầu tư mở rộng, phát triển Doanh nghiệp? - Có: 88,2% (262) - Không: 11,8% (35) II. Nhu cầu về thông tin: 1. Đơn vị có quan tâm đến các kết quả nghiên cứu KH&CN trong và ngoài nước có liên quan đến lĩnh vực hoạt động của mình: - Có: 98% (291) - Không: 2% (6) 2. Đơn vị có cần giúp đỡ của các nhà khoa học thuộc lĩnh vực của mình: - Có: 96% (285) - Không: 4% (12) 3. Đơn vị có nhu cầu tư vấn về kỹ thật, công nghệ: - Có: 70,5% (209) - Không: 29,5% (88) 4. Đơn vị có nhu cầu đáp ứng thông tin về TC - ĐL - CL không? - Có: 68,6% (204) - Không: 31,4% (93) 5. Đơn vị có cần thông tin tư vấn về sở hữu trí tuệ: - Có: 84,3% (250) - Không: 15,7% (47) 6. Đơn vị có nhu cầu đáp ứng về Doanh nghiệp, thị trường: - Có: 74,5% (221) - Không: 25,5% (76) 7. Đơn vị có tham gia hay tìm hiểu các hoạt động của các tổ chức khác nhau trong và ngoài nước về hỗ trợ DNN&V không?

161

- Có: 39,2% (116) - Không: 60,8% (181) 8. Đơn vị có nhu cầu thông tin phân tích thị trường công nghệ và sản phẩm không? - Có: 4% (12) - Không: 96% (285) 9. Đơn vị muốn nhận thông tin phân tích thị trường dưới hình thức nào: - Thư điện tử: 66,6% (198) - Công văn: 33,4% (99) III. Cơ sở hạ tầng CNTT: 1. Đơn vị có kết nối Internet không? - Có: 80,4% (239) - Không: 19,6% (58) 2. Đơn vị sử dụng Internet cho mục đích nào: - Thương mại: 74,5% (221) - Tìm kiếm thông tin và những việc khác: 25,5% (76) 3. Mức độ đơn vị đã truy cập vào các website các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa: - Thường xuyên: 45,1% (134) - Thỉnh thoảng: 31,4% (93) - Không: 23,5% (70) IV. Kiến nghị, đề xuất: Đa phần các Doanh nghiệp gặp phải vấn đề khó khăn về vốn kinh doanh, kinh phí phát triển công nghệ nhằm bắt kịp với các công nghệ tiên tiến của nước ngoài. Vấn đề khó khăn tiếp theo là sự tiếp xúc với các CNTB mới vì chưa có sự trợ giúp tốt từ phía các cơ quan khoa học. Các Doanh nghiệp có một vài đề xuất như sau: 1. Cần có sự hỗ trợ về vốn của Chính phủ ( cho vay, các chính sách hỗ trợ…) 2. Cần mở thêm nhiều Website về khoa học công nghệ mới nhằm giúp các Doanh nghiệp có nhiều cơ hội tiếp xúc với thông tin KH&CN mới của nước ngoài.( miễn phí nếu có thể).

PHỤ LỤC 2

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ----------------

BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ --------------------- TRUNG TÂM THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA ---------------------------------

PHIẾU ĐIỀU TRA

Lưu ý: 1) Trung tâm thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia cam kết giữ bí mật thông tin riêng của doanh nghiệp và chỉ sử dùng thông tin cung cấp tại phiếu điều tra này cho mục đích khảo sát tổng hợp về nhu cầu và đáp ứng thông tin đổi mới và chuyển giao công nghệ của Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trên cơ sở đó, đưa ra những đề xuất về chính sách hỗ trợ DNN&Vđổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh với chi phí thấp, từng bước hội nhập kinh tế quốc tế. 2) Với những câu trả lời đã có sẵn phương án trả lời, xin chọn câu trả lời thích hợp bằng cách đánh dấu X vào ô (cid:129).

1. Tên doanh

nghiệp.……………………………………………………………………………….

2. Họ tên người điền phiếu…………………………………Vị trí công tác……………

3. Địa chỉ …………………………………………………………………...…………..

Điện

thoại:………….…..……....……Fax………………………………….…………….

Email:………………..………………Website ……………………..…..……..

4. Loại hình doanh nghiệp.

(cid:129) Doanh nghiệp nhà nước (cid:129) Doanh nghiệp tư nhân (cid:129) Công ty cổ phần

(cid:129) Công ty TNHH (cid:129) Công ty Hợp danh (cid:129) Công ty liên doanh nước ngoài

5. Lĩnh vực hoạt động.

(cid:129) Vật liệu - hoá chất

(cid:129) Chế biến thực phẩm

(cid:129) Y tế - Dược phẩm

(cid:129) Nông - Lâm - Thuỷ sản

(cid:129) Dệt may - Da giầy

(cid:129) Điện tử - Tin học - Viễn thông

(cid:129) Cơ khí – Chế tạo máy - Tự động hoá

(cid:129) Xử lý ô nhiễm - bảo vệ môi trường

(cid:129) Lĩnh vực khác:…………….……….

6. Thị trường chính

(cid:129) Địa phương (nêu cụ thể):………………………………………………….

162

Thông tin về doanh nghiệp

(cid:129) Toàn quốc………………………………………………………………….

(cid:129) Quốc tế (nêu cụ thể):………………………………………………………

7. Xuất xứ dây chuyền công nghệ sản xuất của Doanh nghiệp là của nước

nào:….……………

8. Tỷ lệ nội địa hoá dây chuyền sản xuất là bao nhiêu %:………………

9. Công nghệ sản xuất của Doanh nghiệp hiện tại đang ở mức nào so với các Doanh

nghiệp cùng ngành trong nước về trình độ công nghệ :

(cid:129) Tiên tiến

(cid:129) Trung bình

(cid:129) Thấp

10. Đơn vị có kế hoạch nghiên cứu đổi mới công nghệ không?

(cid:129) Có

(cid:129) Không

11. Đơn vị có nhu cầu tìm kiếm nguồn vốn đầu tư mở rộng, phát triển doanh nghiệp

không?

(cid:129) Có

(cid:129) Không

12. Đơn vị có quan tâm tới các kết quả nghiên cứu KH&CN trong và ngoài nước liên

quan tới lĩnh vực hoạt động của mình không?

(cid:129) Có

(cid:129) Không

13. Đơn vị có cần sự giúp đỡ của nhà khoa học thuộc lĩnh vực của mình không

(cid:129) Có

(cid:129) Không

14. Đơn vị có nhu cầu được tư vấn về kỹ thuật, công nghệ không?

(cid:129) Hướng dẫn lựa chọn giải pháp kỹ thuật, công nghệ.

(cid:129) Hướng dẫn cải tiến, đổi mới công nghệ.

(cid:129) Hướng dẫn đánh giá, định giá công nghệ.

(cid:129) Hướng dẫn chuyển giao công nghệ.

(cid:129) Hướng dẫn phát triển công nghệ.

(cid:129) Hướng dẫn quản lý công nghệ.

(cid:129) Kỹ năng đàm phán, ký kết hợp đồng mua bán công nghệ.

(cid:129) Không.

(cid:129) Yêu cầu cụ thể khác:

………………………………………….……...………………

15. Đơn vị có nhu cầu được đáp ứng thông tin và tư vấn về Tiêu chuẩn - Đo lường -

Chất lượng không?

(cid:129) Đo lường

(cid:129) Không quan trọng với đơn vị

163

Nhu cầu về thông tin

(cid:129) Tiêu chuẩn hoá

(cid:129) Đơn vị đã nắm rõ thông tin

(cid:129) Quản lý chất lượng

16. Đơn vị có cần được đáp ứng thông tin và tư vấn về sở hữu trí tuệ không?

(cid:129) Bản quyền sáng chế

(cid:129) Kiểu dáng công nghiệp

(cid:129) Giải pháp hữu ích

(cid:129) Đã nắm rõ thông tin

(cid:129) Nhãn hiệu hàng hoá

(cid:129) Không quan trọng với đơn vị

(cid:129) Tên gọi xuất xứ hàng hoá

17. Đơn vị có nhu cầu được đáp ứng thông tin, tư vấn về những vấn đề nào dưới đây ?

(cid:129) Quản trị doanh nghiệp

(cid:129) Phát triển sản phẩm

mới

(cid:129) Chiến lược kinh doanh

(cid:129) Phát triển thị trường

mới

(cid:129) Quản lý nguồn lực

(cid:129) Kỹ năng thuyết trình

(cid:129) Đầu tư

(cid:129) Tài chính kế toán

(cid:129) Không

18. Đơn vị có tham dự hay tìm hiểu những hoạt động của các tổ chức khác nhau trong

và ngoài nước về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa không?

(cid:129) Không

(cid:129) Có (Tổ chức nào):…………………………………………………………

19. Đơn vị có nhu cầu thông tin phân tích thị trường công nghệ và sản phẩm không?

(cid:129) Tin tức sự kiện

(cid:129) Công nghệ, thiết bị

(cid:129) Thị trường giá cả

(cid:129) Kết quả nghiên cứu KHCN

(cid:129) Xuất nhập khẩu

(cid:129) Cơ hội tìm kiếm đối tác

(cid:129) Pháp luật

(cid:129) Cơ chế, chính sách

(cid:129) Tài chính ngân hàng

(cid:129) Đầu tư

(cid:129) Không

20. Đơn vị mong muốn nhận thông tin phân tích thị trường dưới hình thức nào:

(cid:129) Thư điện tử

(cid:129) Công văn

21. Đơn vị có kết nối Internet không?

(cid:129) Có

(cid:129) Không

22. Đơn vị sử dụng Internet cho những mục đích chủ yếu nào:

164

Cơ sở hạ tầng CNTT

(cid:129) Nhận và gửi Email

(cid:129) Tìm kiếm thông tin thị trường, đối tác

(cid:129) Quảng bá sản phẩm

(cid:129) Khai thác thông tin khoa học công nghệ

(cid:129) Khác:………………….……

(cid:129) Giao dịch thương mại điện tử

23. Mức độ đơn vị đã truy cập vào những website các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ

và vừa:

(cid:129) Thường xuyên

(cid:129) Thỉnh thoảng

(cid:129) Không

24. Đơn vị gặp khó khăn gì trong việc tìm kiếm giải pháp khắc phục, đổi mới công nghệ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

25. Các đề xuất đối với cơ chế, chính sách của nhà nước nhằm giúp các doanh nghiệp có thể khai thác thuận lợi thông tin KH&CN, khắc phục các khó khăn về các giải pháp kỹ thuật, cải tiến, đổi mới công nghệ của doanh nghiệp.

……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

………., ngày tháng năm 2006.

Đại diện đơn vị

Kính mong Quý đơn vị gửi phiếu về địa chỉ:

Kiến nghị, đề xuất

Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia Phòng Thông tin Thị trường Khoa học và Công nghệ 24 Lý Thường Kiệt, Hà Nội.

Tel : 04.9342945/8249874 Email: techmart@vista.gov.vn

Fax: 04.8249874 Website : http://www.techmartvietnam.com.vn

165

PHỤ LỤC 3

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ----------------

BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ------------------- TRUNG TÂM THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA

PHIẾU ĐIỀU TRA

(về nhu cầu dịch vụ thông tin trọn gói) Lưu ý: Với những câu hỏi đã có sẵn phương án trả lời, xin chọn câu trả lời

thích hợp bằng cách đánh dấu X vào ô (cid:137) tương ứng

A. Thông tin về công ty

26. Tên công ty………………………………………………….....................

27. Địa chỉ …………………………………………………………………..

Điện thoại:…………..................Email:……………………………...........

Địa chỉ website ……………………………………………………………

28. Thông tin liên hệ của người điền phiếu

Họ tên: ……………………………………………..................................

Vị trí công tác: ………………………………………………………......

Điện thoại: ………………………………………………………………

Email: ……………………………………………………………………

29. Số lượng nhân viên …………………………………………...................

30. Loại hình doanh nghiệp

(cid:137) Doanh nghiệp nhà nước (cid:137) Công ty cổ phần (cid:137) Công ty trách nhiệm hữu hạn (cid:137) Doanh nghiệp tư nhân (cid:137) Công ty có vốn đầu tư nước ngoài

166

31. Ngành sản xuất và chế biến chính (cid:137) Lúa gạo (cid:137) Cà phê (cid:137) Chè

(cid:137) Thuỷ sản (cid:137) May mặc

7. Công ty có nhu cầu thông tin KH&CN, kinh tế không?

(cid:137) Có (cid:137) Không

8. Thường tìm kiếm thông tin KH&CN từ nguồn:

(cid:137) Báo chí (cid:137) Mạng internet, (cid:137) Tham quan hội chợ, triển lãm, hội nghị, hội thảo (cid:137) Bạn hàng

9. Cần các loại thông tin gì:

(cid:137) Thông tin về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng (cid:137) Thông tin về Sở hữu trí tuệ (cid:137) Thông tin công nghệ mới (cid:137) Thông tin về thị trường, giá cả (cid:137) Thông tin về chính sách, văn bản pháp luật (cid:137) Thông tin về KH&CN (cid:137) Thông tin về đối tác (cid:137) Thông tin về dịch vụ và tư vấn (cid:137) Thông tin về đào tạo nghiệp vụ (cid:137) Thông tin khác. Cần nêu rõ, cụ thể: .....................................

10. Tần suất thu thập những thông tin cần thiết của công ty như thế nào

(cid:129) Hàng ngày (cid:129) Hàng quý (cid:129) Hàng tuần (cid:129) Hàng tháng (cid:129) Nửa năm (cid:129) Hàng năm

10. Công ty có nhu cầu dịch vụ thông tin trọn gói về các lĩnh vực quan tâm không?

(cid:137) có Nêu cụ thể các loại thông tin cần đáp ứng:

...............................................................................................

(cid:137) Không

11. Công ty mong muốn nhận thông tin trọn gói như thế nào

(cid:137) 1 tháng/lần (cid:137) 3 tháng/lần (cid:137) 6 tháng/lần (cid:137) 1 năm/lần

167

12. Công ty mong muốn nhận thông tin trọn gói qua hình thức nào

(cid:137) email (cid:137) Bản giấy (cid:137) CD-ROM (cid:137) Bản tin điện tử (cid:137) Kết hợp bản giấy và CD-ROM (cid:137) Kết hợp bản giấy và email

13. Công ty mong muốn thanh toán các dịch vụ thông tin qua hình thức nào

(cid:137) Tiền mặt (cid:137) Chuyển khoản

14. Công ty có gặp khó khăn gì trong việc tìm kiếm thông tin không? Nêu cụ thể: .............................................................................................................

........................................................................................................................

15. Công ty kiến nghị gì về phương thức phục vụ thông tin, nêu cụ thể: ......................................................................................................................... .........................................................................................................................

.........................................................................................................................

16. Công ty có đề xuất gì về cơ chế, chính sách hỗ trợ cho phát triển doanh nghiệp:

......................................................................................................................... ......................................................................................................................... .........................................................................................................................

............, ngày tháng năm 2005

Thủ trưởng đơn vị

(ký tên và đóng dấu)

Kính mong Quý đơn vị gửi phiếu về địa chỉ:

Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia Phòng Thông tin Thị trường KH&CN

Email: techmart@vista.gov.vn Website:http://www.techmartvietnam.com.vn

168

24 Lý Thường Kiệt, Hà Nội Tel: 04-9342945 Fax: 04-8249874