Báo cáo tổng kết đề tài khoa học công nghệ cấp bộ năm 2005 - 2006: Nghiên cứu lựa chọn quy trình công nghệ xử lý quặng fenspat ĐắcLắc đạt tiêu chuẩn chất lượng làm nguyên liệu gạch granit nhân tạo, xương gốm trắng, xương gốm đỏ xây dựng

Bé khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖn n¨ng l−îng nguyªn tö viÖt nam --------------------------------- B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi khoa häc c«ng nghÖ cÊp bé n¨m 2005-2006 Nghiªn cøu lùa chän quy tr×nh c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat ®¾c l¾c ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm nguyªn liÖu g¹ch granit nh©n t¹o, x−¬ng gèm tr¾ng, x−¬ng gèm ®á x©y dùng

M∙ sè: Bo/05/03-02

C¬ quan chñ tr×: ViÖn C«ng nghÖ x¹ hiÕm Chñ nhiÖm ®Ò tµi: ThS. NguyÔn Duy Ph¸p

Hµ Néi, th¸ng 7 - 2007

Nh÷ng ng−êi thùc hiÖn ®Ò tµi

Th¹c sÜ, NCV NguyÔn Duy Ph¸p Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 1

NguyÔn §øc H−ng Th¹c sÜ, NCVC Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 2

D−¬ng V¨n Sù Th¹c sÜ, NCV Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 3

Ph¹m Quúnh L−¬ng Th¹c sÜ, NCV Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 4

NguyÔn §øc Th¸i Th¹c sÜ, NCV Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 5

NguyÔn Doanh Ninh Kü s−, NCVC Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 6

NguyÔn Trung S¬n Kü s−, NCVC Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 7

Phan Ngäc BÝch Kü s−, NCVC Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 8

Bïi ThÞ B¶y Cö nh©n, NCV Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng 9

10 Kü s−, NCV Trung t©m CN tuyÓn kho¸ng T¹ Vò NguyÖt ¸nh

C¸c c¬ quan ®¬n vÞ phèi hîp thùc hiÖn

C«ng ty Cæ phÇn kho¸ng s¶n DAKLAK. 1

Trung t©m Ph©n tÝch ThÝ nghiÖm §Þa chÊt. 2

Phßng thÝ nghiÖm Kho¸ng Th¹ch häc, §¹i häc Má §Þa chÊt Hµ Néi 3

Bé m«n VËt lý chÊt r¾n, §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn. 4

ViÖn Nghiªn cøu Sµnh sø Thuû tinh C«ng nghiÖp. 5

Môc lôc

I I.1 I.2 II Trang 1 2 4 5 6 7 8 9 9 10 12

II.1 13

II.2 II.3 II.4 II.5 III III.1 III.2 13 13 13 13 15 15 15

III.2.1 15

T×nh h×nh khai th¸c chÕ biÕn fenspat EASO, §¨c L¾c Môc tiªu nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §iÒu kiÖn nghiªn cøu KÕt qu¶ thùc nghiÖm KÕt qu¶ nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt mÉu MÉu nghiªn cøu Gia c«ng mÉu KÕt qu¶ nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt mÉu quÆng Thµnh phÇn kho¸ng vËt, th¹ch häc Thµnh phÇn ho¸ häc TÝnh chÊt c¬ lý ®¸ §Æc tÝnh ®é h¹t – 2 mm KÕt luËn vÒ thµnh phÇn vËt chÊt KÕt qu¶ nghiªn cøu c«ng nghÖ TuyÓn ph©n cÊp vµ tuyÓn tõ §Ò môc Nh÷ng ng−êi thùc hiÖn ®Ò tµi Môc lôc Tãm t¾t Astract Nh÷ng tõ viÕt t¾t vµ ký hiÖu Më ®Çu PhÇn tæng quan Mét sè nÐt vÒ quÆng fenspat vµ c¸c lÜnh vùc sö dông Thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt ho¸ lý cña quÆng fenspat C¸c lÜnh vùc sö dông Mét sè ph−¬ng ph¸p lµm giµu quÆng fenspat Ph−¬ng ph¸p tuyÓn thñ c«ng (ph©n lo¹i s¶n phÈm theo c¶m quan, mµu s¾c) Ph−¬ng ph¸p tuyÓn röa Ph−¬ng ph¸p tuyÓn ph©n cÊp Ph−¬ng ph¸p tuyÓn tõ Ph−¬ng ph¸p tuyÓn næi T×nh h×nh khai th¸c vµ chÕ biÕn fenspat Trªn thÕ giíi ViÖt Nam Tr÷ l−îng vµ thµnh phÇn vËt chÊt mét sè má fenspat lín ë ViÖt Nam T×nh h×nh khai th¸c vµ chÕ biÕn quÆng fenspat ë ViÖt Nam III.2.2 §èi t−îng, môc tiªu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu IV IV.1 §èi t−îng nghiªn cøu IV.1.1 §Æc ®iÓm ®Þa chÊt th©n quÆng IV.1.2 IV.2 IV.3 IV.4 V V.1 V.2 V.3 V.3.1 V.3.2 V.3.3 V.3.4 V.4 VI VI.1 VI.1.1 Kh©u tuyÓn ph©n cÊp 16 17 17 18 18 19 19 20 21 21 21 21 22 22 28 28 28 30 33 33 33

TuyÓn s¬ ®å kÕt hîp ph©n cÊp vµ tuyÓn tõ Xö lý ho¸ häc, sÊy kh« vµ tuyÓn tõ VI.1.2 Kh©u tuyÓn tõ VI.1.3 VI.2 VI.2.1 Vai trß cña xö lý ho¸ häc 34 37 38 39

VI.2.2 39 ThÝ nghiÖm kh¶o s¸t mèi quan hÖ gi÷a nång ®é dung dÞch, thêi gian tiÕp xóc vµ pH m«i tr−êng

VI.2.2.a §iÒu kiÖn thÝ nghiÖm VI.2.2.b KÕt qu¶ thÝ nghiÖm VI.2.2.c X¸c ®Þnh l−îng n−íc röa 39 40 42

42 VI.2.3 Mèi quan hÖ gi÷a ®é Èm, nhiÖt ®é vµ thêi gian mÊt n−íc cña mÉu

VI.2.3.a MÊt n−íc tù nhiªn VI.2.3.b MÊt n−íc b»ng sÊy VI.2.3.c KÕt luËn VI.2.4 KÕt qu¶ tuyÓn mÉu xö lý ho¸ häc VI.2.4.a MÉu röa n−íc VI.2.4.b MÉu röa axit HCl VI.2.4.c MÉu röa axit HNO3 VI.2.4.d MÉu röa axit H2SO4 VI.2.4.e MÉu röa kiÒm VI.2.4.f NhËn xÐt chung 42 42 43 43 44 44 46 47 49 51

51 VI.3

54 55 56 57 VI.4 VII VII.1 VII.2

VII.3 58

59 61 VIII IX

X 62

X¸c ®Þnh thêi gian khuÊy röa sö dông axit H2SO4 lµm t¸c nh©n ho¸ häc S¬ ®å kiÕn nghÞ tuyÓn ph©n cÊp, xö lý ho¸ häc vµ tuyÓn tõ TuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ TuyÓn næi kho¸ng biotit TuyÓn tõ t¸ch c¸c kho¸ng chøa s¾t ra khái s¶n phÈm ch×m ¢p dông tuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ ®Ó tuyÓn mÉu fenspat §¾c L¾c Lùa chän s¬ ®å tuyÓn Thö nghiÖm tuyÓn s¬ ®å thu håi s¶n phÈm §¸nh gi¸ thö nghiÖm kh¶ n¨ng lµm men, x−¬ng gèm sø cao cÊp tõ s¶n phÈm thö nghiÖm quy tr×nh c«ng nghÖ §Ò xuÊt s¬ ®å c«ng nghÖ chÕ biÕn s©u fenspat §¾c L¾c KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc B¸o c¸o tæng kÕt kinh phÝ Quy tr×nh c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat Ph−¬ng ¸n lÊy mÉu PhiÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch PhiÕu ®¸nh gi¸ thö nghiÖm s¶n phÈm lµm men, x−¬ng gèm 64 68 69 71 72 73

Tãm t¾t

§Ò tµi ®· nghiªn cøu tuyÓn quÆng fenspat vïng EASO, tØnh §¾c L¾c ®Ó thu

®−îc c¸c s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm men, lµm x−¬ng gèm sø x©y

dùng.

Trªn c¬ së nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt quÆng vµ c¸c gi¶i ph¸p gia c«ng,

chÕ biÕn ®Ò tµi ®· x¸c ®Þnh ®−îc ®¸ chøa quÆng fenspat §¾c L¾c cã nguån gèc ®¸

sienit porphyr, sienit biotit vµ pegmatit. C¸c kho¸ng vËt fenspat kali chñ yÕu lµ

orthocla, microclin lÉn albit (fenspat natri), plagiocla. C¸c kho¸ng t¹p chñ yÕu lµ

biotit, hornblend, calcit, th¹ch anh sÏ gi¶i phãng ra khái c¸c kho¸ng fenspat ë ®é

h¹t –0,5+0,125 mm chiÕm tíi 77,5%.

§Ò tµi ®· nghiªn cøu tuyÓn ph©n cÊp, tuyÓn næi, tuyÓn tõ vµ kh¶ n¨ng kÕt

hîp c¸c ph−¬ng ph¸p trªn ®Ó n©ng cao chÊt l−îng fenspat. §Æc biÖt lµ ®· nghiªn

cøu lùa chän c¸c t¸c nh©n ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh lµm s¹ch bÒ mÆt h¹t kho¸ng

nh− n−íc, kiÒm, c¸c axit m¹nh. KÕt qu¶ ®· lùa chän ®−îc axit sunphuric lµm chÊt

tÈy röa bÒ mÆt thÝch hîp víi chi phÝ 12kg axit/tÊn quÆng, thêi gian ng©m khuÊy lµ

20 phót.

§· lùa chän s¬ ®å phï hîp ®Ó tuyÓn fenspat. C¸c s¶n phÈm thu ®−îc gåm

s¶n phÈm lµm x−¬ng gèm tr¾ng, x−¬ng gèm ®á. §Æc biÖt lµ tinh quÆng cã hµm

l−îng kiÒm lín h¬n 12,5%, hµm l−îng Fe2O3<0,2%, TiO2<0,03% vµ ®· thö nghiÖm thµnh c«ng lµm men sø vµ x−¬ng gèm sø cao cÊp. S¶n phÈm th¶i chÝnh lµ

nhãm kho¸ng biotit, hornblend giµu s¾t cã thÓ ch«n lÊp ®¬n gi¶n.

S¬ ®å c«ng nghÖ do ®Ò tµi nghiªn cøu ®· kÕt hîp qu¸ tr×nh xö lý hãa häc bÒ

mÆt (lµm s¹ch bÒ mÆt h¹t kho¸ng vµ t¨ng chÊt l−îng) víi qu¸ tr×nh tuyÓn tõ phï

hîp víi ®èi t−îng quÆng fenspat §¾c L¾c.

Tõ kho¸:

- QuÆng fenspat, ®¸ sienit, ®¸ pegmatit, fenspat kali, plagiocla, biotit

- Quy tr×nh c«ng nghÖ, xö lý bÒ mÆt, tuyÓn tõ, axit, kiÒm

- Men sø, x−¬ng gèm sø

ABSTRACT

This project was investigated to process feldspar from the EASO area in the

DakLak province in order to attain high quality product of enamel and ceramic

bodies of building.

Based on studied composition of matter and process with solutions, this

project was identified the rock bearing feldspar which has an origin of rock of

porphyry sienite, biotite sienite and pegmatite. The potassium feldspar minerals

are mainly orthoclase and microcline mixed albite mineral (sodium feldspar) with

plagioclase. Its major impurities are biotitic, hornblende, calcite and quartz which

will be separated in size of –0.5+0.125 mm to appropriate 77.5%.

The project is investigated classification, froth flotation, magnetic

separation and the ability to combine the above methods to upgrage the feldspar

quality. Especially we were chosen agents to wash the surface of mineral grain as

water, alkali and strong acids. Sulfuric acid is chosen to determine the level of

spending on 12kg acids per ton, stirring times of 20 minutes.

Flow sheet of beneficiation is chosen to fit processing feldspar. Products

are investigated good to make the enamel with the high ceramic body which have

high content of alkali more than 12.5% and less than 0.2% ferrous oxide with

0.03% dioxide titanium. In addition the residue is a group of abundant ferrous

mineral such as biotitic, hornblende, which can be simple, disposed.

Flow sheet for technology of this project is combined by washing the

surface (cleaning the surface of mineral and quality upgrade) with beneficiation

for DakLak feldspar.

Keywords:

- Feldspar ore, syenite rock, pegmatite, potassium feldspar, plagioclase,

biotitic

- Technological procedure, washing surface, magnetic separation, acid,

alkali

- Enamel, ceramic bodies.

C¸c tõ viÕt t¾t vµ ký hiÖu dïng trong b¸o c¸o

Ký hiÖu, tõ viÕt t¾t Gi¶i nghÜa

CÊp ®é t×m kiÕm th¨m dß, ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng tµi C1, C2 nguyªn

KM100, KM200, M¸c s¶n phÈm KM325

nm §¬n vÞ chiÒu dµi, nanomet

mm §¬n vÞ chiÒu dµi, milimet

ml §¬n vÞ thÓ tÝch, mililit

mesh Sè m¾t lç trªn 1 ®¬n vÞ diÖn tÝch sµng tiªu chuÈn

pH ChØ sè axit

§é cencius

Tû träng lµ tû sè gi÷a träng l−îng cña mét thÓ tÝch ∂ nµo ®ã víi träng l−îng n−íc cã cïng thÓ tÝch

g, kg, t §¬n vÞ khèi l−îng, gram, kilogram, tÊn

TCVN Tiªu chuÈn ViÖt Nam

MKN ChØ sè mÊt khi nung

¬xtest §¬n vÞ c−êng ®é tõ tr−êng

PhÇn më ®Çu

XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ s¶n xuÊt cña C«ng ty Cæ phÇn Kho¸ng s¶n

§¾c L¾c vÒ chÕ biÕn fenspat §¾c L¾c vµ kh¶ n¨ng tæ chøc nghiªn cøu triÓn khai

c«ng nghÖ cña ViÖn C«ng nghÖ x¹ hiÕm, ®Ò tµi “Nghiªn cøu lùa chän quy tr×nh

c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat §¾c L¾c ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm nguyªn

liÖu g¹ch granit nh©n t¹o, x−¬ng gèm tr¾ng, x−¬ng gèm ®á x©y dùng” ®· ®−îc

Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ phª duyÖt nghiªn cøu trong 2 n¨m tõ th¸ng 5 n¨m

2005 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2006.

Trong 2 n¨m qua, tiÕp cËn c¸c tµi liÖu trong n−íc vµ ngoµi n−íc cïng víi

kinh nghiÖm nghiªn cøu cña ViÖn, ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu theo c¸c néi

dung ®¨ng ký vµ môc tiªu ®Ò ra:

- Nghiªn cøu lùa chän quy tr×nh c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat §¾c L¾c

®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm nguyªn liÖu g¹ch granit nh©n t¹o, x−¬ng gèm tr¾ng,

x−¬ng gèm ®á x©y dùng vµ mét sè nghiªn cøu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng lµm men cña

s¶n phÈm fenspat §¾c L¾c sau xö lý;

- B−íc ®Çu x©y dùng c¬ së s¬ ®å c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat §¾c L¾c

phôc vô cho c«ng t¸c chuyÓn giao c«ng nghÖ.

KÕt qu¶ nghiªn cøu phßng thÝ nghiÖm b−íc ®Çu ®· thùc hiÖn ®−îc môc tiªu

cña ®Ò tµi.

Kinh phÝ ®Ò tµi trong 2 n¨m ®−îc ph©n bæ trong b¶ng thèng kª d−íi ®©y

Kinh phÝ TT Néi dung c¸c kho¶n chi Sè tiÒn (triÖu VN ®ång) Tû lÖ %

Thuª kho¸n chuyªn m«n 102,00 34,00 1

Nguyªn vËt liÖu, n¨ng l−îng 55,20 18,40 2

ThiÕt bÞ, m¸y mãc 96,80 32,27 3

Chi kh¸c 45,98 15,33 4

Tæng céng 300,00 100,00

Tæng quan

I. Mét sè nÐt vÒ quÆng fenspat vµ c¸c lÜnh vùc sö dông

I.1. Thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt ho¸ lý cña quÆng fenspat

Fenspat [14] lµ nhãm kho¸ng vËt t¹o ®¸ phong phó, cã c«ng thøc chung lµ

MAl(Al,Si)3O8, trong ®ã M =K, Na, Ca, Ba, Rb, Sr hoÆc Fe. Fenspat ph©n bè réng r·i nhÊt vµ chiÕm 60% trong vá Tr¸i ®Êt. Fenspat cã trong tÊt c¶ c¸c lo¹i ®¸

(phiÕn kÕt tinh, migmatit, gneiss, granit vµ c¸c ®¸ magma kh¸c). Fenspat th−êng

cã mµu tr¾ng, trong mê, cã ®é cøng 6 (theo thang Mohs), tinh thÓ ®¬n nghiªng

hoÆc 3 nghiªng, c¸t khai theo hai ph−¬ng 900 vµ 860, fenspat bÞ biÕn ®æi thµnh

kaolin vµ sÐt.

C¸c má fenspat th−êng gÆp trong thiªn nhiªn lµ fenspat kali (c«ng thøc ho¸ häc

KalSi3O8), fenspat natri (NaAlSi3O8) vµ fenspat canxi (CaAl2Si2O8).

Trong nhãm fenspat kali cßn cã thÓ ph©n ra thµnh c¸c nhãm kho¸ng theo

nhiÖt ®é nãng ch¶y nh−:

- Nãng ch¶y ë nhiÖt ®é cao: sanidin (KalSi3O8 ), natrosanidin [(K-

Na)AlSi3O8.

- Nãng ch¶y ë nhiÖt ®é trung b×nh: orthocla (KalSi3O8) vµ natriorthocla

[(K-Na)AlSi3O8].

- Nãng ch¶y ë nhiÖt ®é thÊp: microclin (KalSi3O8) vµ anorthocla [(Na-

K)AlSi3O8].

Nhãm fenspat natri cã albit (NaAlSi3O8) lµm ®¹i diÖn tiªu biÓu. Nhãm fenspat canxi cã anorthit (CaAl2Si2O8) lµm ®¹i diÖn.

Thµnh phÇn ho¸ häc quÆng fenspat x¸c ®Þnh theo c«ng thøc ho¸ häc cho ë b¶ng I.

B¶ng I.1 – Thµnh phÇn ho¸ häc cña kho¸ng vËt fenspat

Thµnh phÇn ho¸ häc, % TT Fenspat Cao K2O Na2O Al2O3 SiO2

1 Kali 16,90 18,40 - - 64,70

2 Natri - 19,40 - 10,59 68,81

3 Canxi - 36,62 20,10 - 43,28

Trong thiªn nhiªn Ýt tån t¹i má fenspat d¹ng ®¬n kho¸ng mµ phÇn lín

chóng tån t¹i d−íi d¹ng ®a kho¸ng nh− kali-natri fenspat vµ natri-kali fenspat

(plagiocla).

Mét sè tÝnh chÊt ho¸ lý ®Æc tr−ng cña c¸c kho¸ng fenspat [5] thÓ hiÖn ë b¶ng I. 2.

§é

NhiÖt ®é

§é tõ

LoaÞ

C«ng thøc

Tû träng

cøng

nãng ch¶y

thÈm

Ho¸ tÝnh

quÆng

ho¸ häc

g/cm3

Mohs

cm3/g

Tan trong HF vµ

Fenspat

2,54-2,55

6-6,5

0,376

1330-1450

KAlSi3O8

dung dÞch KOH s«i

Kali

Tan trong NaOH,

Fenspat

2,61

6-6,5

1100-1250

NaAlSi3O8

tan Ýt trong HF

Natri

Tan trong KOH,

Fenspat

HCl vµ c¸c axit

2,76

6-6,5

1528-1562

CaAl2Si2O8

Canxi

kh¸c

B¶ng I. 2 – Mét sè tÝch chÊt ho¸ lý cña kho¸ng vËt fenspat

I.2. C¸c lÜnh vùc sö dông fenspat

PhÇn lín quÆng fenspat ®−îc sö dông lµm nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ng

nghiÖp thuû tinh, gèm sø, x©y dùng…

Mét phÇn kh«ng nhá ®−îc øng dông cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt que hµn, bét

mµu, ®¸ nh©n t¹o, bét mµi…

Tuú thuéc vµo thµnh phÇn kho¸ng vËt quÆng fenspat mµ ng−êi ta sö dông

trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau.

Fenspat kali sö dông trong c¸c ngµnh gèm sø, thuû tinh ®Æc biÖt lµ sø c¸ch

®iÖn, hµng sø cao cÊp, ®iÖn cùc, bét mµi. Nguyªn liÖu cho c¸c hé tiªu thô trªn ®ßi

hái quÆng fenspat cã thµnh phÇn fenspat kali cao (>60%). ChÊt l−îng s¶n phÈm

quÆng ®−îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ tû lÖ hµm l−îng K2O/Na2O, hµm l−îng cña chÊt v« Ých (Fe2O3, TiO2) vµ th¹ch anh tù do. §èi víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt thuû tinh chÊt l−îng s¶n phÈm quÆng kh«ng ®¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ tû lÖ hµm l−îng

K2O/Na2O mµ theo gi¸ trÞ hµm l−îng kiÒm fenspat kali. Fenspat kali cã vai trß rÊt quan träng, nã lµ yÕu tè lµm thay ®æi tÝnh chÊt, mµu s¾c vµ nhiÖt ®é nãng ch¶y

cña thuû tinh. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau th× yªu cÇu chÊt l−îng

s¶n phÈm theo thµnh phÇn ho¸ häc vµ thµnh phÇn ®é h¹t kh¸c nhau. Theo tiªu

chuÈn ViÖt Nam (TCVN 6598: 2000) [1] nguyªn liÖu s¶n xuÊt s¶n phÈm gèm x©y

dùng – tr−êng th¹ch thÓ hiÖn ë b¶ng I. 3 (tr−êng th¹ch lµ tªn th−êng gäi cña

fenspat).

B¶ng I.3 – C¸c chØ tiªu kü thuËt cña fenspat

Møc

TT Tªn chØ tiªu Cho Cho

men x−¬ng

75 70 1 Hµm l−îng silic dioxit (SiO2), %, kh«ng lín h¬n

14 16 2 Hµm l−îng nh«m oxit (Al2O3), %, kh«ng nhá h¬n

7 10 3 Tæng hµm l−îng kiÒm oxit (K2O+Na2O), %, kh«ng nhá h¬n

0,5 0,3 4 Hµm l−îng s¾t oxit (Fe2O3), %, kh«ng lín h¬n

- 0,02 5 Hµm l−îng titan oxit (SiO2), %, kh«ng lín h¬n

6 Hµm l−îng mÊt khi nung (MKN), %, kh«ng lín h¬n 0,5

§é mÞn, tÝnh b»ng phÇn tr¨m l−îng cßn l¹i trªn sµng, kh«ng

7 lín h¬n: - Sµng 0,5 mm - 0

- Sµng 1 mm 0 -

NhiÖt ®é nãng ch¶y hoµn toµn, oC, kh«ng lín h¬n 1220

8 Hçn hîp ch¶y láng: - Kh«ng

- Ngo¹i quan - cã vÕt

- Mµu s¾c - Mµu

tr¾ng

B¶ng I. 4 lµ b¶ng tiªu chuÈn chÊt l−îng quÆng fenspat cña c¸c ngµnh c«ng

nghiÖp sö dông fenspat lµm nguyªn liÖu [6].

B¶ng I. 4 -Tiªu chuÈn chÊt l−îng quÆng fenspat cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp (tiªu chuÈn Liªn X« cò).

Sø c¸ch ®iÖn Gèm sø Bét mµi §iÖn Thuû tinh Thµnh phÇn Lo¹i Lo¹i Lo¹i Lo¹i Lo¹i Lo¹i Lo¹i Lo¹i Lo¹i ho¸ häc Lo¹i I Lo¹i I Lo¹i II Lo¹i III A II A I I II I II II

0,15 0,3 0,15 0,2 0,2 0,2 0,3 0,2 0,3 1,0 1,0 - 0,3 Fe2O3+ TiO2

CaO+MgO 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,0 1,5 1,5 1,5 - - - 1,5

13 11 13 12 12 12 11 12 12 10 10 10 11 K2O+Na2O

- - - - - - - 70 70 65 65 65 - ΣSiO2

8 10 - 8 8 8 10 - - 8 10 - 10 SiO2 tù do

- - - - - - - - - 16 16 16 - Al2O3

4 2 2 2 3 3 2 3 3 - - - 2 K2O/Na2O

MÞn MÞn MÞn MÞn - - - §é h¹t MÞn MÞn MÞn MÞn MÞn Th« th« th« th« th«

Ghi chó: (- ) : - Kh«ng tiªu chuÈn ho¸

Lo¹i A : - Lo¹i cao cÊp

§Æc biÖt fenspat sö dông trong c«ng nghÖ men sø ®ßi hái chÊt l−îng cao. C¸c chØ

tiªu chÊt l−îng nguyªn liÖu fenspat phôc vô ngµnh men sø n−íc ta ®ang ph¶i nhËp

khÈu cho ë b¶ng I. 5.

B¶ng I. 5 - Tû lÖ ®é h¹t vµ thµnh phÇn ho¸ häc fenspat lµm men sø

+100

+75

+45

Thµnh phÇn ho¸ häc % Tû lÖ ®é h¹t % S¶n

SiO2 Al2O3 K2O Na2O Fe2O3 TiO2 CaO MgO MKN

µm

KM100

65-

18,3-

>11

<0,08 <0,01 <0,5 <0,03 <0,45

KM200

66,5

19,1

KM325

phÈm

Thµnh phÇn kho¸ng vËt:

- Tæng hµm l−îng kho¸ng vËt fenspat > 95,5 %

- Hµm l−îng kho¸ng vËt fenspat kali > 65,5 %

- Hµm l−îng kho¸ng vËt fenspat canxi < 0,6 %

- Hµm l−îng kho¸ng kao lin < 1 %

- Hµm l−îng kho¸ng vËt thach anh tù do < 1 %

II. Mét sè ph−¬ng ph¸p lµm giµu quÆng fenspat

C¸c kho¸ng thuéc nhãm fenspat cã tû träng t−¬ng ®−¬ng víi ®Êt ®¸ (∂ =

2,54 – 2,76g/cm3), kh«ng cã tõ tÝnh, ®é cøng trong kho¶ng 6 – 6,5. Do ®ã tuú

thuéc vµo thµnh phÇn quÆng vµ c¸c t¹p chÊt ®i kÌm còng nh− yªu cÇu chÊt l−îng

s¶n phÈm mµ lùa chän ph−¬ng ph¸p lµm giµu thÝch hîp.

II.1. Ph−¬ng ph¸p tuyÓn thñ c«ng (ph©n lo¹i s¶n phÈm theo c¶m quan, mµu

s¾c)

Ph−¬ng ph¸p tuyÓn thñ c«ng ®−îc ¸p dông tõ xa x−a vµ ngµy nay vÉn sö

dông. ViÖc tuyÓn lùa cã thÓ thùc hiÖn ngay t¹i hiÖn tr−êng khai th¸c hoÆc trªn c¸c

b¨ng t¶i nguyªn liÖu. Ph−¬ng ph¸p nµy thùc hiÖn ®¬n gi¶n nh−ng nã chØ thùc hiÖn

®−îc víi quÆng d¹ng côc cã kÝch th−íc lín h¬n 25 mm.

II.2. Ph−¬ng ph¸p tuyÓn röa

Ph−¬ng ph¸p tuyÓn röa th−êng ¸p dông ®èi víi ®èi t−îng quÆng chøa nhiÒu

kho¸ng t¹p cÊp h¹t nhá thuéc c¸c d¹ng sau:

- Kho¸ng t¹p b¸m trªn bÒ mÆt quÆng cã thÓ röa s¹ch trªn c¸c thiÕt bÞ nh−

sµng quay cã sóng phun n−íc víi ¸p lùc lín.

- Kho¸ng sÐt cã cÊu tróc tinh thÓ vµ ®Æc ®iÓm cña chóng lµ cã kÝch th−íc h¹t

nhá tõ 10-20 micro mÐt (sÐt, ®Êt vµ c¸c kho¸ng thø sinh do qu¸ tr×nh phong ho¸).

- H¹t kho¸ng t¹p chÊt ë d−íi d¹ng tù do sau khi nghiÒn ®Õn mét giíi h¹n

nhÊt ®Þnh ®−îc gi¶i phãng ra khái quÆng, hoÆc b¸m dÝnh trªn bÒ mÆt h¹t quÆng.

- T¹p chÊt kho¸ng cã d¹ng mµng máng b¸m trªn bÒ mÆt quÆng.

- TuyÓn röa ®−îc thùc hiÖn trªn c¸c thiÕt bÞ röa, m¸y sµng quay hoÆc tia

n−íc cã ¸p lùc tõ 3-5 atmotphe.

II.3. Ph−¬ng ph¸p tuyÓn ph©n cÊp

Ph−¬ng ph¸p ph©n cÊp theo cÊp h¹t nh»m t¸ch c¸c thµnh phÇn kho¸ng ra

khái nhau dùa trªn sù kh¸c nhau vÒ tÝnh chÞu ®Ëp, ®é vì vôn, cì h¹t… Ph−¬ng

ph¸p nµy gåm c¸c qu¸ tr×nh ®Ëp nghiÒn gi¶i phãng c¸c kÕt h¹ch, sµng ph©n cÊp

t¸ch c¸c thµnh phÇn kho¸ng th¹ch anh vµ mi ca d¹ng h¹t th«, tuyÓn t¸ch c¸c h¹t

fenspat mÞn…

II.4. Ph−¬ng ph¸p tuyÓn tõ

Ph−¬ng ph¸p tuyÓn tõ cã thÓ tuyÓn ®−îc mét sè nhãm kho¸ng mica cã tõ

tÝnh nh− biotit vµ mét sè kho¸ng cã tõ tÝnh kh¸c nh− garnet. Tuy nhiªn do biotit cã

®é tõ thÈm riªng rÊt nhá: 1 – 60 cm3/g nªn ®Ó tuyÓn hiÖu qu¶, cÇn thiÕt bÞ tuyÓn tõ

cã thÓ t¹o ra tõ tr−êng tõ lín h¬n 15 000 ¬xtest. QuÆng ®em tuyÓn cÇn nghiÒn ®Õn

®é h¹t nhá h¬n 1 hoÆc 2 mm. CÊp h¹t mÞn nªn thùc hiÖn trªn m¸y tuyÓn tõ ®a

h−íng.

II.5. Ph−¬ng ph¸p tuyÓn næi

Ph−¬ng ph¸p tuyÓn næi dùa trªn sù kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt bÒ mÆt cña c¸c

kho¸ng fenspat vµ c¸c kho¸ng ®i kÌm. Th«ng th−êng ng−êi ta ph¶i bæ xung thªm

thuèc tuyÓn næi (ho¸ chÊt) ®Ó lµm t¨ng tÝnh kÞ n−íc cña c¸c kho¸ng mica

(muscovite, biotit) hoÆc lµm gi¶m tÝnh kÞ n−íc cña th¹ch anh ®Ó tuyÓn chóng.

Tuú theo ®èi t−îng quÆng, qu¸ tr×nh tuyÓn næi quÆng fenspat th−êng ®−îc

thùc hiÖn theo c¸c giai ®o¹n sau:

1. TuyÓn næi c¸c t¹p chÊt thuéc nhãm mica

2. TuyÓn næi c¸c kho¸ng silicat vµ oxit chøa s¾t

3. TuyÓn næi c¸c kho¸ng fenspat

TuyÓn mica kh«ng mÊy khã kh¨n b»ng c¸c thuèc tËp hîp cation (amin)

m¹ch ng¾n trong m«i tr−êng axit yÕu. TuyÓn t¸ch c¸c kho¸ng vËt silicat vµ oxit

chøa s¾t sö dông thuèc tËp hîp cation m¹ch dµi hoÆc sunfonat trong m«i tr−êng

axit yÕu. TuyÓn næi c¸c kho¸ng vËt fenspat phøc t¹p h¬n, ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn

trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chuÈn x¸c. Thuèc tËp hîp ®−îc sö dông lµ c¸c cation m¹ch

dµi trong m«i tr−êng axit.

Th«ng th−êng, tr−íc c¸c kh©u tuyÓn trªn, quÆng cÇn ®−îc tÈy röa bÒ mÆt vµ

khö mïn nhiÒu cÊp ®Ó tr¸nh kaolin t¹o mµng bao phñ trªn bÒ mÆt fenspat. ViÖc lµm

nµy sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng hÊp phô thuèc tuyÓn lªn bÒ mÆt h¹t kho¸ng ®ång thêi

gi¶m chi phi thuèc tuyÓn.

TuyÓn næi cã thÓ chän riªng c¸c kho¸ng fenspat kali vµ fenspat natri riªng rÏ

sö dông thuèc tËp hîp cation vµ thuèc kÝch ®éng muèi canxi hoÆc bari, natri.

Trong rÊt nhiÒu ph−¬ng ph¸p chÕ biÕn trªn, qu¸ tr×nh tuyÓn næi bät ®−îc

dïng phæ biÕn nhÊt ®Ó tuyÓn quÆng fenspat. Th«ng th−êng quÆng ®−îc ®Ëp bëi c¸c

m¸y ®Ëp hµm, m¸y ®Ëp nãn vµ m¸y nghiÒn thanh cho ®Õn khi gi¶m kÝch th−íc ®é

h¹t nhá h¬n 841 µm (20 mesh). Sau ®ã quÆng ®−a vµo tuyÓn næi, 1 qu¸ tr×nh tuyÓn

næi axit 3 giai ®o¹n. Giai ®o¹n 1 dïng thuèc tËp hîp amin ®Ó tuyÓn t¸ch mica. Axit

sunphuric, dÇu th«ng, dÇu nhiªn liÖu ®−îc bæ xung vµo giai ®o¹n nµy. Sau ®ã

quÆng ®−îc khö n−íc b»ng thiÕt bÞ ph©n cÊp hoÆc xyclon ®Ó t¸ch thuèc tuyÓn vµ bæ

xung axit sunphuric ®Ó h¹ thÊp ®é pH. C¸c kho¸ng chøa s¾t ®−îc t¸ch b»ng thuèc

tËp hîp sulphonat (xµ phßng mahogany). KÕt thóc giai ®o¹n tuyÓn næi 2, quÆng l¹i

®−îc khö n−íc vµ thuèc tËp hîp cation amin ®−îc sö dông ®Ó tuyÓn t¸ch fenspat ra

khái th¹ch anh tù do trong m«i tr−êng axit hydrofluoric (pH tõ 2,5 ®Õn 3). Tinh

quÆng fenspat ®−îc khö n−íc xuèng ®é Èm 5-9%. Lß sÊy quay ®−îc sö dông ®Ó

gi¶m ®é Èm xuèng nhá h¬n 1%. C¸c lß sÊy quay ®−îc ®èt b»ng dÇu hoÆc khÝ gas ë

nhiÖt ®é 230oC (450oF) víi thêi gian sÊy tõ 10 ®Õn 15 phót. TuyÓn tõ ®−îc dïng ®Ó

t¸ch c¸c kho¸ng chøa s¾t cßn cã trong s¶n phÈm. TiÕp theo qu¸ tr×nh sÊy, qu¸ tr×nh

nghiÒn ®«i khi ®−îc thùc hiÖn ®Ó gi¶m kÝch th−íc ®é h¹t xuèng nhá h¬n 74 µm

(200 mesh) ®Ó dïng cho gèm sø, s¬n vµ g¹ch-ngãi men.

III. T×nh h×nh khai th¸c vµ chÕ biÕn fenspat

III.1. Trªn thÕ giíi

Nhu cÇu tiªu thô nguån nguyªn liÖu fenspat trªn thÕ giíi lµ rÊt lín. N¨m

2005 s¶n l−îng fenspat [15] ®¹t 12,9 triÖu tÊn ph¶i kÓ ®Õn c¸c quèc gia cã nÒn

c«ng nghiÖp khai th¸c chÕ biÕn tiªn tiÕn hiÖn ®¹i nh− ý (®¹t 2,5 triÖu tÊn), Thæ NhÜ

Kú (®¹t 2 triÖu tÊn), §øc (®¹t 0,5 triÖu tÊn), Ph¸p (®¹t 0,5 triÖu tÊn), Mü… Fenspat

vµ nephilin sienit lµ 2 s¶n phÈm chñ yÕu. C¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®· ®−îc ¸p dông

trong ®ã c«ng nghÖ tuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ lµ phæ biÕn. VÝ dô: Th¸i Lan øng

dông tuyÓn næi ®Ó tuyÓn quÆng pegmatit. Ph−¬ng ph¸p tuyÓn 3 giai ®o¹n ®· lµm

gi¶m hµm l−îng c¸c t¹p chÊt (hµm l−îng Fe2O3 tõ 1,01% xuèng 0,03%; TiO2 tõ 0,35% xuèng 0,01%) vµ n©ng cao hµm l−îng tinh quÆng kho¸ng fenspat ®¹t chÊt

l−îng lµm nguyªn liÖu thuû tinh, x−¬ng gèm sø. ë §øc, hÖ thèng xö lý Amberger

bao gåm c¸c kh©u: Sµng röa + §Ëp sµng ph©n ®o¹n t¸ch ®¸ vµ mi ca d¹ng v¶y +

TuyÓn t¸ch c¸c kho¸ng chøa s¾t + Ph©n cÊp t¸ch kao lin + TuyÓn næi t¸ch mica,

kho¸ng chøa s¾t, th¹ch anh vµ fenspat + HÖ thèng läc, sÊy, nghiÒn mÞn c¸c s¶n

phÈm. Víi c«ng nghÖ nµy ®· thu ®−îc c¸c s¶n phÈm kao lin, th¹ch anh, fenspat ®¹t

chÊt l−îng t−¬ng ®èi cao phôc vô cho ngµnh gèm sø.

III.2. ViÖt Nam

III.2.1. Tr÷ l−îng vµ thµnh phÇn vËt chÊt mét sè má fenspat lín ë viÖt nam

C¸c sè liÖu ®· c«ng bè vÒ tµi nguyªn fenspat (cßn gäi lµ tr−êng th¹ch) ë ViÖt

Nam cßn rÊt kh¸c nhau. Theo c¸c t¸c gi¶ TrÇn V¨n TrÞ [2], §Æng TrÇn B¶ng,

D−¬ng Hång Phi [3] (1999) NguyÔn §øc D−¬ng[4] (2004) nguån tµi nguyªn

fenspat cña ViÖt Nam rÊt phong phó vµ cã tr÷ l−îng ®¸ng kÓ (thÓ hiÖn ë B¶ng III.1)

cã thÓ ®¸p øng cho ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu gèm sø x©y dùng l©u dµi ë

n−íc ta.

B¶ng III. 1 Tr÷ l−îng vµ thµnh phÇn vËt chÊt mét sè khu má fenspat lín ë ViÖt Nam

Tr÷ l−îng

Thµnh phÇn kho¸ng

TT

Khu vùc má

Thµnh phÇn ho¸ häc

®· ®¸nh gi¸

vËt chñ yÕu

Octocla; microlin;

TØnh Lµo Cai:

C1+C2≈1

anbit; muscovite;

Kim T©n, V¨n

triÖu tÊn

th¹ch anh

Bµn, S¬n M·n…

Octocla; microlin;

anbit; muscovite;

Yªn B¸i: Phai H¹,

C1+C2≥1

th¹ch anh; granat;

Trùc B×nh

triÖu tÊn

tuamalin…

Octocla; microlin;

Phó Thä: Th¹ch

C1+C2≈7

anbit; muscovite;

Kho¸n, Má Ngät,

triÖu tÊn

th¹ch anh

§åi §ao

SiO2=60-70%; Σ(K2O+Na2O)=(5-12)%; Al2O3=(13-25)%; Fe2O3=(0,3-2)% SiO2=65-72%; Σ(K2O+Na2O)=(6-10)%; Al2O3=(15-20)%; Fe2O3=(0,3-1)% SiO2=60-75%; Σ(K2O+Na2O)=(7-12,5)%; Al2O3=(15,5-17,5)%; Fe2O3=(0,28-0,75)%; Cao=(0,3-0,6)%;

MgO=(0,07-0,09)%

Octocla;

microlin;

anbit; mica

d¹ng

Qu¶ng Nam: §¹i

C1+C2≈ 1.7

muscovite; th¹ch anh

Quang

triÖu tÊn

Octocla;

microlin;

anbit; mica

d¹ng

C1+C2≈ 1.2-

§¾c L¾c: EASO

biotit; chlorit;

th¹ch

1.5 triÖu tÊn

anh

SiO2=60-75%; Σ(K2O+Na2O)=(5-11)%; Al2O3=(12-18)%; Fe2O3=(0,3-2,5)% SiO2=60-75%; Σ(K2O+Na2O)=(10-11)%; Al2O3=(12-18)%; Fe2O3=(0,5-2,5)%

III.2.b. T×nh h×nh khai th¸c vµ chÕ biÕn quÆng fenspat ë ViÖt Nam

Tuy cã tiÒm n¨ng vÒ nguån kho¸ng fenspat nh−ng viÖc khai th¸c vµ chÕ biÕn

nguån nguyªn liÖu nµy ë n−íc ta cßn rÊt thñ c«ng vµ ®¬n gi¶n. C¸c s¶n phÈm khai

th¸c ®−îc chØ ®−îc tiªu thô víi chÊt l−îng thÊp vµ gi¸ trÞ kinh tÕ thu ®−îc còng

thÊp. Chñ yÕu lµm nguyªn liÖu th« phÈm chÊt thÊp. HiÖn nay fenspat ®−îc khai

th¸c ë nhiÒu n¬i nh− Lµo Cai, Yªn B¸i, Phó Thä, Qu¶ng Ninh, Qu¶ng B×nh, NghÖ

An, S«ng BÐ, §µ N½ng, §¾c L¾c song viÖc khai th¸c chØ ®−îc triÓn khai ë nh÷ng vÞ

trÝ tù nhiªn thuËn lîi. C¸c s¶n phÈm fenspat chÊt l−îng cao cho x−¬ng gèm sø cao

cÊp, cho men chñ yÕu vÉn ph¶i nhËp tõ c¸c n−íc tiªn tiÕn nh− ý, Ên §é… Trong

mét t−¬ng lai gÇn cÇn thiÕt ph¶i cã sù ®Çu t− vÒ c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ tµi chÝnh ®Ó

khai th¸c nguån nguyªn liÖu s½n cã ë n−íc ta, tiÕn tíi tù cung cÊp vµ xuÊt khÈu

thay v× ph¶i nhËp lo¹i s¶n phÈm nµy tõ n−íc ngoµi.

IV. §èi t−îng, môc tiªu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

IV.1. §èi t−îng nghiªn cøu

XuÊt ph¸t tõ môc tiªu x©y dùng mét nhµ m¸y chÕ biÕn fenspat c«ng suÊt

3000 - 5000 tÊn s¶n phÈm/th¸ng cña C«ng ty Cæ phÇn Kho¸ng s¶n DAKLAK [7]

bao gåm:

1. S¶n phÈm ®¹t chÊt l−îng lµm men gèm sø

- Kh«ng cã kho¸ng vËt g©y mµu

- Hµm l−îng K2O+Na2O>10%, Fe2O3<0,2%, TiO2<0,02%; - S¶n phÈm sau khi nung ch¶y cã mµu tr¾ng

2. S¶n phÈm lµm x−¬ng g¹ch granit nh©n t¹o, x−¬ng gèm tr¾ng

- §é h¹t tõ 0,1 mm ®Õn 2 mm;

- Hµm l−îng K2O+Na2O>10%, Fe2O3<0,3%, TiO2<0,1%; - Kho¸ng vËt mµu <2% vÒ diÖn tÝch nh−ng <1% vÒ khèi l−îng;

- S¶n phÈm sau khi nung cã mµu tr¾ng ®ôc (kh«ng n©u, kh«ng ®en).

3. S¶n phÈm lµm x−¬ng gèm ®á

- §é h¹t tõ 0,1 mm ®Õn 2 mm;

- Hµm l−îng K2O+Na2O>8%, Fe2O3<1%, TiO2<0,1%;

- Kho¸ng vËt mµu ≤8%.

NhiÖm vô cña ®Ò tµi lµ nghiªn cøu lùa chän ®−îc quy tr×nh c«ng nghÖ

fenspat §¾c L¾c ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm nguyªn liÖu g¹ch granit nh©n t¹o,

x−¬ng gèm tr¾ng, x−¬ng gèm ®á x©y dùng nªn mÉu nghiªn cøu lµ quÆng fenspat

§¾c L¾c ®−îc lÊy tõ vïng EASO huyÖn EAKA thuéc tØnh §¾c L¾c.

§Ò tµi ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn Hîp ®ång sè 19/H§KS-2005 ngµy 2/6/2005

gi÷a ViÖn C«ng nghÖ x¹ hiÕm vµ C«ng ty Cæ phÇn kho¸ng s¶n DakLak, lÊy mÉu

®¹i diÖn vïng má [8] vµ tiÕn hµnh nghiªn cøu t¹i ViÖn C«ng nghÖ x¹ hiÕm. Trong

nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng nguån kho¸ng fenspat vïng T©y

Nguyªn nãi chung vµ vïng EAKA, thuéc tØnh §¾c L¾c nãi riªng ®· ®−îc C«ng ty

Cæ phÇn kho¸ng s¶n DakLak ®Çu t− th¨m dß, khai th¸c vµ chÕ biÕn.

Má fenspat EASO ®· ®−îc C«ng ty Cæ phÇn kho¸ng s¶n DAKLAK tiÕn

hµnh th¨m dß tõ n¨m 2002 theo quyÕt ®Þnh sè 2925/GP-§CKS ngµy 11-12-2001

cña bé C«ng nghiÖp.

Má cã to¹ ®é trung t©m A lµ X (1419300), Y(0231800) thuéc B¶n ®å B§ §H

1/50 000 sè hiÖu 6734IV hÖ UTM.

IV.1.1. §Æc ®iÓm ®Þa chÊt th©n quÆng

QuÆng fenspat EASO n»m ë phÝa B¾c cña tr−êng quÆng pegmatit granit

EAKrongHn¨ng.

Toµn bé khu má n»m trong ®Þa tÇng ®¸ biÕn chÊt cã tuæi Proterozoi h¹- HÖ

tÇng T¾c Pá (PR1-tp) thuéc khèi KonTum.

§¸ trong hÖ tÇng chÞu t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®Þa chÊt l©u dµi, lµm

vß nhµu, uèn nÕp, ®øt vì, bæ sung … t¹o thµnh vïng cã cÊu tróc rÊt phøc t¹p, ®ång

thêi còng tån t¹i tr−êng quÆng pegmatit granit khæng lå cã h×nh th¸i, nguån gèc

kh¸c biÖt c¸c khu vùc chøa quÆng fenspat kh¸c trªn toµn thÓ l·nh thæ ViÖt Nam.

§Æc ®iÓm quÆng: C¸c m¹ch, thÊu kÝnh, æ, b−íu quÆng kÝch th−íc nhá cã mËt

®é dµy ®Æc n»m xen víi ®¸ phiÕn kÕt tinh… t¹o thµnh ®íi quÆng cã ph−¬ng ch¹y

T©y B¾c-§«ng Nam c¾m T©y Nam.

QuÆng giµu fenspat kali (qu¸ tr×nh microlin ho¸ ®¸ giµu ackor cña ®¸ trÇm

tÝch biÕn chÊt).

Xen trong quÆng lµ c¸c thµnh phÇn t¹p chÊt ph©n bè kh«ng cã quy luËt (x©m

t¸n) nh− biotit, amphibon, pyroxen, kho¸ng vËt quÆng… lµm gi¶m chÊt l−îng

quÆng (do mµu c¸c kho¸ng vËt tao ra).

Quy m« quÆng lín, riªng phÇn th¨m dß cã tr÷ l−îng hµng triÖu tÊn (cÊp ®¸nh

gi¸ C1 trong th¨m dß).

ViÖc t¸ch kho¸ng vËt mang mµu ra khái quÆng lµ viÖc lµm rÊt khã, tèn kÐm

nªn l©u nay gi¸ trÞ cña quÆng kh«ng ®−îc ®¸nh gi¸ cao (mÆc dï Na2O+K2O toµn má lín h¬n 11%).

IV.1.2. T×nh h×nh khai th¸c chÕ biÕn fenspat EASO, §¾c L¾c

Do ®Æc ®iÓm quÆng cã ®é kiÒm cña toµn má cao, lín h¬n 11% (Na2O+K2O) nªn nã ®· cã gi¸ trÞ khai th¸c lµm nguån nguyªn liÖu x−¬ng gèm. HiÖn t¹i C«ng ty

®· lËp x−ëng s¬ chÕ n¨ng xuÊt 3000 tÊn th¸ng nguyªn liÖu. S¶n phÈm ®−îc cung

cÊp chñ yÕu cho c¸c hé tiªu thô lµm nguyªn liÖu x−¬ng gèm ë c¸c tØnh, thµnh phè

miÒn nam ViÖt Nam.

QuÆng ®−îc khai th¸c theo ph−¬ng ph¸p lé thiªn ®−a vÒ x−ëng chÕ biÕn. T¹i

x−ëng chÕ biÕn, quÆng ®−îc gia c«ng nhá ®Õn ®é h¹t nhá h¬n hoÆc b»ng 2mm

b»ng c¸c thiÕt bÞ ®Ëp hµm, ®Ëp nãn vµ ®Ëp bóa.

Ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän ®¸nh gi¸ chÊt l−îng quÆng cßn ®¬n gi¶n. C«ng ty

ph©n lo¹i s¶n phÈm theo c¸c ký hiÖu M1, M2, M3 trong ®ã lo¹i M3 lµ s¶n phÈm

giµu fenspat kali h¬n c¶ [lín h¬n hoÆc b»ng 11% (Na2O+K2O)]. M3 ®−îc chän tay víi sè l−îng 1 vµi tr¨m tÊn/ th¸ng t¹i khai tr−êng má cã hµm l−îng kho¸ng t¹p

thÊp vµ ®−îc gia c«ng riªng, cung cÊp theo ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng.

H¹n chÕ cña viÖc khai th¸c vµ tuyÓn chän ®¬n gi¶n kh«ng khai th¸c ®−îc gi¸

trÞ cña má, ¶nh h−ëng ®Õn t×nh kinh doanh s¶n xuÊt cña C«ng ty.

IV.2. Môc tiªu nghiªn cøu

Nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, ë n−íc ta fenspat ë phÝa B¾c ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh

nghiªn cøu c«ng bè vµ ¸p dông tõng b−íc vµo s¶n xuÊt. Tuy nhiªn viÖc nghiªn cøu

triÓn khai míi dõng ë quy m« chÊt l−îng ch−a cao vµ n¨ng suÊt cßn nhá. C¸c s¶n

phÈm fenspat sö dông trong 1 sè lÜnh vùc mµ ë ®ã kh«ng ®ßi hái chÊt l−îng

nguyªn liÖu ch−a cao. Môc tiªu cña ®Ò tµi ®Æt ra lµ:

- Nghiªn cøu lùa chän quy tr×nh c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat §¾c L¾c ®¹t

tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm nguyªn liÖu g¹ch granit nh©n t¹o, x−¬ng gèm tr¾ng,

x−¬ng gèm ®á x©y dùng vµ mét sè nghiªn cøu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng lµm men cña s¶n

phÈm fenspat §¾c L¾c sau xö lý.

- B−íc ®Çu x©y dùng c¬ së s¬ ®å c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat §¾c L¾c

phôc vô cho c«ng t¸c chuyÓn giao c«ng nghÖ.

IV.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®¸nh gi¸ chÊt l−îng mÉu bao gåm:

1. Nghiªn cøu thµnh phÇn kho¸ng th¹ch häc ®Ó x¸c ®Þnh thµnh phÇn ®¸ chøa

quÆng, c¸c kho¸ng chñ yÕu cña quÆng vµ c¸c thµnh phÇn vËt chÊt liªn quan

(kho¸ng t−íng, th¹ch häc, nhiÕu x¹ R¬nghen…)

2. Nghiªn cøu thµnh phÇn c¸c nguyªn tè chÝnh vµ phô cña quÆng (ph©n tÝch ho¸

häc, ph©n tÝch ICP-MS, huúnh quang, nhiÖt).

3. Nghiªn cøu c«ng nghÖ (s¬ ®å gia c«ng, c¸c ph−¬ng ph¸p tuyÓn tõ, tuyÓn næi vµ

kh¶ n¨ng kÕt hîp c¸c ph−¬ng ph¸p).

Trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu sÏ chän ®−îc c¸c kh©u tuyÓn thÝch hîp

cho mét s¬ ®å tuyÓn hîp lý nh»m thu ®−îc s¶n phÈm chÊt l−îng vµ thu håi cao ®¸p

øng ®−îc môc tiªu cña ®Ò tµi. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu cã tham kh¶o vµ sö dông

chän läc tµi liÖu, kÕt qu¶ c«ng bè cña mét sè c«ng tr×nh trong n−íc vµ quèc tÕ.

IV.4. §iÒu kiÖn nghiªn cøu

C«ng t¸c nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh t¹i Phßng thÝ nghiÖm cña Trung t©m

C«ng nghÖ tuyÓn kho¸ng, ViÖn C«ng nghÖ x¹ hiÕm cã sù phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ,

phßng thÝ nghiÖm sau:

1 C«ng ty Cæ phÇn kho¸ng s¶n DAKLAK

2 Trung t©m Ph©n tÝch ThÝ nghiÖm §Þa chÊt

3 Phßng thÝ nghiÖm Kho¸ng Th¹ch häc, §¹i häc Má §Þa chÊt Hµ Néi

4 Bé m«n VËt lý chÊt r¾n, §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn

5 ViÖn nghiªn cøu sµnh sø thuû tinh c«ng nghiÖp.

§iÒu kiÖn nghiªn cøu bao gåm:

- ThiÕt bÞ gia c«ng: M¸y ®Ëp hµm, ®Ëp trôc, sµng, m¸y nghiÒn, bé r©y tiªu

chuÈn.

- ThiÕt bÞ thÝ nghiÖm: M¸y ph©n cÊp, m¸y tuyÓn tõ nam ch©m ®Êt hiÕm

c−êng ®é tõ tr−êng cao (20 000 oxtest), m¸y tuyÓn næi, thïng khuÊy, tñ sÊy, lß

nung vµ c¸c dông cô kh¸c.

- Ho¸ chÊt thuèc tuyÓn: Thuèc tËp hîp cation C14, anion Axit oleic, c¸c lo¹i

axit vµ ho¸ chÊt kh¸c.

- C¸c thiÕt bÞ ph©n tÝch: KÝnh hiÓn vi ph©n cùc, thiÕt bÞ XRD-Philip, SEM,

ICP-MS, m¸y so mµu…

KÕt qu¶ thùc nghiÖm

V. KÕt qu¶ nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt mÉu

Nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt lµ néi dung nghiªn cøu quan träng nh»m

®Þnh h−íng cho viÖc lùa chän thiÕt bÞ gia c«ng, thiÕt bÞ tuyÓn vµ ph−¬ng ph¸p

tuyÓn còng nh− c¸c kh©u tuyÓn, s¬ ®å tuyÓn thÝch hîp.

V.1. MÉu nghiªn cøu

Lµ mÉu quÆng fenspat thuéc vïng má EASO thuéc huyÖn EAKA, tØnh D¾c

L¾c do C«ng ty Cæ phÇn Kho¸ng s¶n DAKLAK cung cÊp theo Hîp ®ång sè

19/H§KS-2005 ngµy 2/6/2005 gi÷a ViÖn C«ng nghÖ x¹ hiÕm vµ C«ng ty Cæ phÇn

kho¸ng s¶n DakLak. MÉu ®−îc lÊy t¹i má theo ph−¬ng ¸n lÊy mÉu lùa chän. MÉu

nguyªn khai ®−îc gia c«ng xuèng kÝch th−íc 100 – 150 mm (khèi l−îng mÉu lµ

2500 kg) vµ ®−îc ®ãng bao vËn chuyÓn vÒ Phßng thÝ nghiÖm cña Trung t©m C«ng

nghÖ tuyÓn kho¸ng thuéc ViÖn C«ng nghÖ x¹ hiÕm.

V.2. Gia c«ng mÉu

§©y lµ kh©u quan träng trong viÖc t¹o ra mÉu thÝ nghiÖm c«ng nghÖ vµ c¸c

lo¹i mÉu ph©n tÝch. Theo yªu cÇu vÒ cì h¹t cho c¸c kh©u chÕ biÕn vµ sö dông, mÉu

quÆng cã d¹ng côc kÝch th−íc b×nh qu©n 100 mm ®−îc gia c«ng xuèng nhá h¬n 2

mm. MÉu ®−îc gia c«ng gi¶n l−îc theo s¬ ®å h×nh V.1 bao gåm lÊy mÉu ph©n tÝch

th¹ch häc, ®Ëp gi¶m kÝch th−íc ®é h¹t, trén ®Òu, gi¶n l−îc t¹o ra mÉu l−u vµ c¸c

mÉu thÝ nghiÖm, ph©n tÝch kho¸ng vËt vµ ph©n tÝch ho¸. C¸c mÉu nghiªn cøu thµnh

phÇn vËt chÊt ®−îc lÊy ra tõ mÉu thÝ nghiÖm.

§· ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch th¹ch häc, ph©n tÝch nhiÔu x¹

R¬nghen ®Ó x¸c ®Þnh thµnh phÇn vµ ®Æc tÝnh cña c¸c kho¸ng vËt cã trong mÉu.

Ph©n tÝch thµnh phÇn ®é h¹t, ho¸ häc ®Ó x¸c ®Þnh thµnh phÇn vµ sù ph©n bè kim

lo¹i trong c¸c cÊp h¹t cña mÉu.

Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ rót ra kÕt luËn vÒ

thµnh phÇn vËt chÊt lµm c¬ së cho ®Þnh h−íng c¸c nghiªn cøu tuyÓn tiÕp theo.

MÉu nghiªn cøu

MÉu th¹ch häc

MÉu l−u

§Ëp a=10 mm

MÉu ThÝ NghiÖm

§Ëp a=2mm

MÉu PT kh¸c

MÉu PTKV

MÉu PT ho¸

H×nh v. 1 - S¬ ®å gia c«ng vµ gi¶n l−îc mÉu

V.3. KÕt qu¶ nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt mÉu quÆng

Nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt lµ néi dung quan träng nh»m ®Þnh h−íng

cho viÖc lùa chän c¸c ph−¬ng ph¸p chÕ biÕn tuyÓn kho¸ng, s¬ ®å c«ng nghÖ nh»m

®¸p øng ®−îc môc tiªu cña ®Ò tµi.

V.3.1. Thµnh phÇn kho¸ng vËt, th¹ch häc

KÕt qu¶ ph©n tÝch th¹ch häc 50 mÉu l¸t c¾t máng cã c¸c ®Æc ®iÓm: §¸ chøa

quÆng chñ yÕu lµ pegmatit vµ sienit porphyr, sienit th−êng, sienit biotit. Ngoµi ra

cã xen lÉn tufriotrachit, granit 2 mica, granosienit biotit cã granat, bazan porphyr

biÕn ®æi, bazan aphyr, ®¸ m¹ch th¹ch anh vµ pegmatit biÕn ®æi.

- §Æc ®iÓm chÝnh cña ®¸ pegmatite trong quÆng. §¸ pegmatite cã kÝch

th−íc h¹t kho¸ng vËt lín, ®«i khi kh«ng ®Òu thÓ hiÖn kiÕn tróc pegmatite ®«i khi lµ

porphyr, thµnh phÇn nguyªn thuû lµ fenspat kali cã c¶ microlin vµ orthocla. C¸c

tinh thÓ cã kÝch th−íc lín 4x5 mm vµ lín h¬n. ChiÕm −u thÕ lµ orthocla, c¸c tinh

thÓ kh«ng cã song tinh, kiÕn tróc perthit thÓ hiÖn râ. Kho¸ng microlin rÊt Ýt ë d¹ng

nguyªn sinh, phÇn nhiÒu thay thÕ cho kho¸ng vËt orthocla theo bÒ mÆt. Microlin cã

kiÕn tróc song tinh m¹ng l−íi ®Ñp. Plagiocla chØ gÆp lo¹i albit tha h×nh. Albit thay

thÕ trªn c¸c tÊm orthocla. Albit cã song tinh ®a hîp rÊt m¶nh vµ s¸ng, kÝch th−íc

tinh thÓ rÊt nhá. §¸ bÞ dËp vì m¹nh, c¸c m¹ch th¹ch anh, calcit vi h¹t trong ®ã

th¹ch anh chiÕm −u thÕ h¬n 4%. Calcit thµnh t¹o ë ven r×a m¹ch hoÆc t¹o thµnh

m¹ch ®¬n kho¸ng muén h¬n th¹ch anh. Kho¸ng vËt phô sphen kÝch th−íc 0,8-1,2

mm. Tuamalin Ýt, tån t¹i d¹ng que, tÊm kÐo dµi, mµu xanh lôc, ®a s¾c yÕu biotit

d¹ng vÈy nhá ®«i khi cã c¶ muscovite nh−ng rÊt hiÕm

- §Æc ®iÓm chÝnh cña ®¸ sienit trong quÆng. Sienit porphyr lµ ®¸ x©m

nhËp cã kiÕn tróc h¹t kh«ng ®Òu. Thµnh phÇn ®¬n kho¸ng chñ yÕu lµ fenspat kali.

C¸c kho¸ng vËt phô cã nguån gèc thø sinh. Calcit th−êng ®i cïng epidot, th¹ch

anh, líp ®¸ trong m¹ch kh«ng chøa quÆng. Biotit bÞ clorit ho¸ hoµn toµn d¹ng vÈy

nhá. Hornblend mµu xanh lôc, ®«i khi thÉm thÓ hiÓn tinh cña kho¸ng ribeckit, c¸c

tinh thÓ cã kÝch th−íc lín 1x1.5mm. Honrblend bÞ calcite ho¸ m¹nh. Sienit biotit

d¹ng th−êng vµ d¹ng giµu plagiocla. §¸ x©m nhËp cã thµnh phÇn kho¸ng vËt lo¹i

trung gian gi÷a ®¸ x©m nhËp vµ biotit. §¸ cã hµm l−îng kho¸ng vËt plagiocla cao,

tinh thÓ võa 0,6x0,8-1 mm ph©n bè lén xén. C¸c tinh thÓ bÞ sericit ho¸ kh¸ m¹nh.

Fenspat kali gÆp ë d¹ng tÊm nhá kh¸ ®¼ng th−íc, thuéc lo¹i orthocla. Biotit cã sè

l−îng kh¸ giµu d¹ng vÈy nhá,ph©n bè kh¸ ®Òu, bÞ clorit ho¸ m¹nh nªn c¸c vÈy cã

mµu n©u nh¹t ®a s¾c yÕu. Calcit d¹ng tÊm nhá lÊp ®Çy c¸c m¹ch vµ kh«ng chøa

quÆng. Sienit th−êng cã hµm l−îng fenspat kali cao h¬n d¹ng plagiocla. Sienit

biotit porphyr kh¸ giµu biotit bÞ calcite ho¸ m¹nh. Calcit ph©n bè thµnh æ thay thÕ

biotit lÊp ®Çy khe nøt nhá. §¸ cßn bÞ m¹ch th¹ch anh vi h¹t kh«ng chøa quÆng c¾t

qua. Fenspat kali cã c¶ d¹ng microlin vµ orthocla tån t¹i d¹ng h¹t ®¼ng th−íc 2,5x3

mm ®ãng vai trß ban tinh trong ®¸. Plagiocla chiÕm −u thÕ. Sienit biotit giµu

kho¸ng fenspat kali. C¸c tinh thÓ kh¸ ®ång ®Òu, kÝch th−íc phæ biÕn 1,5x2 nm.

Orthocla chiÕm −u thÕ. Albit cã hµm l−îng nhá h×nh thµnh tÊm nhá thay thÕ

orthocla. Biotit kh«ng giµu nh−ng c¸c vÈy lín, kÝch th−íc 0,8x1,5 mm. Biotit mµu

®á ®a s¾c m¹nh: N©u sÉm> n©u võa> vµng nh¹t, c¸t khai hoµn toµn, t¾t ®øng.

Sphen cã hµm l−¬ng Ýt, tinh thÓ kh¸ lín 0,6x0,8 mm, cã quan hÖ kh«ng gian chÆt

chÏ víi biotit. Khi biotit, sphen biÕn ®æi th× calcite vi h¹t thay thÕ. Plagiocla, th¹ch

anh cã hµm l−îng Ýt, chØ x¶y ra khi fenspat kali biÕn ®æi ë ven r×a. Grano sienit

biotit cã granat cã hµm l−îng th¹ch anh t¨ng cao. Th¹ch anh tån t¹i nh− lµ

kho¸ng vËt nguyªn sinh víi c¸c tinh thÓ kÝch th−íc lín 1,2x1,5 mm, th−êng côm

thµnh æ kÐo dµi. Fenspat kali ë lo¹i orthocla. Plagiocla tån t¹i d¹ng tÊm ng¾n, kÝch

th−íc 2x2,5 mm. C¸c tinh thÓ cã song tinh hÑp, nÐt râ. Biotit v¶y nhá xÕp ®Þnh

h−íng, bÞ lôc ho¸ (clorit ho¸). Granat tinh thÓ lín.

- §¸ m¹ch th¹ch anh (quartzit) cã thµnh phÇn kho¸ng vËt lµ th¹ch anh. §¸

cã nguån gèc nhiÖt dÞch ë nhiÒu pha thµnh t¹o kh¸c nhau. Pha th¹ch anh I cã c¸c

tinh thÓ lín chiÕm −u thÕ trong toµn mÉu, kÝch th−íc h¹t 3x4 mm. C¸c tinh thÓ tha

h×nh, t¾t ®Òu, mÆt s¸ng. Pha th¹ch anh II tinh thÓ cã kÝch th−íc nhá 0,1x0,2 mm lÊp

®Çy vµo kho¶ng trèng c¸c h¹t th¹ch anh th« h¬n. Pha nµy ®i víi quÆng mµu n©u.

QuÆng ë d¹ng ®Æc xÝt mµu n©u (oxit s¾t ?) lµ xim¨ng g¾n kÕt th¹ch anh pha II trong

mét sè æ nhá.

- §¸ vôn nói löa (TufrioTrachit) cã ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt. Mét mÆt ®¨c tr−ng

cho ®¸ vôn nói löa víi c¸c ban tinh vµ m¶nh vôn tinh thÓ khèi giµu. NÒn tËp hîp vi

h¹t th¹ch anh fenspat. MÆt kh¸c ®¸ cã d¹ng bÞ cµ n¸t tuy nhiªn nguån gèc nµy

kh«ng ®Æc tr−ng v× nÒn kh«ng cã dÊu hiÖu bÞ Ðp bÞ cµ n¸t. Ban tinh fenspat cã d¹ng

tÊm, h¹t ®¼ng th−íc, ®«i khi tËp hîp thµnh æ trong ®ã cã c¶ microlin vµ orthocla.

KÝch th−íc ban tin 0,3x0,5 mm. M¶nh vôn tinh thÓ fenspat nhá h¬n 0,1x0,15 mm

cã d¹ng gãc c¹nh. Plagiocla Ýt gÆp ë ban tinh chñ yÕu ë d¹ng m¹ch nhá. Th¹ch anh

th−êng t¹o thµnh æ nhá bao gåm nhiÒu tinh thÓ kÝch th−íc 0,1x0,2 mm. NÒn gåm

tËp hîp vi h¹t th¹ch anh, fenspat ®Æc tr−ng cho kiÕn tróc gi÷a ban tinh, h¹t vôn ®Õn

nÒn cã sù chuyÓn tiÕp liªn tôc gi÷a c¸c cÊp h¹t. §¸ bÞ dËp n¸t, bÞ c¸c m¹ch calcite

nhiÖt dÞch kh«ng chøa quÆng c¾t qua. §¸ cã nguån gèc phun næ thuéc t−íng ®¸

phun næ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng phun trµo ¸p suÊt lín.

- §¸ Bazan aphyr lµ ®¸ phun trµo nghÌo ban tinh. §¸ cã nÒn biÕn ®æi rÊt

m¹nh. HÇu hÕt c¸c vi tinh plagiocla ph©n bè æ nªn bÞ xoxuarit ho¸, tinh thÓ d¹ng

que ph©n bè ®Þnh h−íng yÕu theo dßng ch¶y. kiÕn tróc song tinh t¾t mê. TËp hîp

kho¸ng vËt nguyªn sinh bÞ thay ®æi bëi tËp hîp kho¸ng vËt thø sinh. Clorit tËp hîp

vi v¶y, mµu lôc thay thÕ cho thuû tinh baz¬ t¹o nªn c¸c æ, h¹nh nh©n. C¸c que

artinonit kÝch th−íc nhá ph©n bè dµy. Calcit thay thÕ cho plagiocla ®ång thêi

chóng tô thµnh æ. §¸ chøa quÆng d¹ng vi h¹t h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh clorit ho¸.

- Granit 2 mica lµ ®¸ x©m nhËp granit h¹t võa vµ lín. §¸ giµu fenspat kali,

®øt ®¸y. Fenspat kali cã kÝch th−íc phæ biÕn 2x3 nm. Plagiocla d¹ng tÊm nhá ng¾n

kÝch th−íc 0,6x0,8 mm. Th¹ch anh ë d¹ng tha h×nh kÝch th−íc võa ®Õn lín 1,2x1,5

mm. Biotit v¶y nhá bÞ clorit ho¸ m¹nh. Muscovit d¹ng v¶y nhá kh«ng mµu, kÝch

th−íc 0,1x0,3 mm nh−ng rÊt hiÕm.

H×nh V.2 bao gåm c¸c ¶nh 1, 2, 3 l¸t c¾t th¹ch häc cã ®é phãng ®¹i 40 lÇn

m« t¶ c¸c kho¸ng chñ yÕu cña fenspat §¾c L¾c lµ fenspat kali, plagiocla, biotit,

th¹ch anh…cña mÉu nghiªn cøu.

F kl

M¹ch calcit

Pla

F kl

pla

M¹ch calcit

F kl

Pla

Anh 1 mÉu 1a d−íi 1 nicon; ¶nh 2 mÉu 1a d−íi 2 nicon, ¶nh 3 mÉu 1b d−íi 2 nicon. C¸c mÉu cã ®é phãng ®¹i 40 lÇn. Kho¸ng vËt: Pla (plagiocla); F kl (felspat kali); Bi (biotit); Ta (th¹ch anh)

H×nh V. 2 - ¶nh 1, 2, 3 l¸t c¾t th¹ch häc cã ®é phãng ®¹i 40 lÇn m« t¶ c¸c kho¸ng chñ yÕu cña fenspat §¾c L¾c lµ fenspat kali, plagiocla, biotit, th¹ch anh… C¸c ®¬n kho¸ng ®Æc tr−ng cña quÆng fenspat §¾c L¾c thÓ hiÖn trong c¸c ¶nh

d−íi ®©y vµ kÕt qu¶ ph©n tÝch nhiÔu x¹ R¬nghen tiªu biÓu thÓ hiÖn b»ng biÓu ®å

nhiÔu x¹ R¬nghen h×nh V.3. C¸c kho¸ng fenspat kali chñ yÕu lµ kho¸ng orthocla

Kho¸ng orthoclase

Kho¸ng microline

Kho¸ng orthoclase

KAlSi3O8 vµ kho¸ng microlin KAlSi3O8; c¸c kho¸ng fenspat natri chñ yÕu lµ

kho¸ng albit NaAlSi3O8. Ngoµi ra cßn cã plagiocla:

Kho¸ng calcite

Kho¸ng biotite

Kho¸ng hornblende

Th¹ch anh (quartz)

NaAlSi3O8-CaAlSi3O8. Kho¸ng th¹ch anh (quartz) SiO2 vµ kho¸ng hornblen K(Mg,Fe)3(AlSi3O10)(OH)2; Cancit Ca2(Mg,Fe)4Al(Si7Al)O22(OH,F), Biotit CaCO3;

Clorit (Mg,Fe,Al)12(Si,Al)8O20OH10 ; Oxit S¾t Fe2O3; Oxit Titan TiO2; Oxit Bari

BaO.

H×nh V.3 - BiÓu ®å nhiÔu x¹ R¬nghen thµnh phÇn kho¸ng vËt chñ yÕu

V.3.2. Thµnh phÇn ho¸ häc

Thµnh phÇn ho¸ häc cña mÉu nghiªn cøu thÓ hiÖn ë b¶ng V.1 cho thÊy mÉu

quÆng fenspat §¾c L¾c cã hµm l−îng kiÒm (K2O + Na2O = 11,72%), hµm l−îng s¾t (Fe2O3 = 2,43%) vµ titan (TiO2 = 0,31%) cao, hµm l−îng silic trung b×nh.

V3.2.Thµnh phÇn ho¸ häc

B¶ng V.1- KÕt qu¶ ph©n tÝch trªn thiÕt bÞ Quang phæ PLASMA JY 38S, ®é nh¹y

giíi h¹n 10g/t

Thµnh phÇn SiO2 Al2O3 Fe2O3 TiO2 P2O5 CaO MgO K2O Na2O

Hµm l−îng % 65,12 18,62 2,43 0,31 0,122 1,29 0,23 7,31 4,41

V.3.3. TÝnh chÊt c¬ lý ®¸

MÉu nghiªn cøu chia ra lµm 2 lo¹i. Lo¹i r¾n ch¾c vµ lo¹i nøt nÎ. C¸c th«ng

sè c¬ b¶n ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®é Èm tù nhiªn, khèi l−îng thÓ tÝch, khèi l−îng riªng,

c−êng ®é kh¸ng kÐo, c−êng ®é kh¸ng nÐn. KÕt qu¶ ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng V. 2.

B¶ng V. 2 - KÕt qu¶ x¸c ®Þnh mét sè tÝnh chÊt c¬ lý cña fenspat §¾c L¾c

C−êng ®é C−êng ®é Khèi §é Èm Khèi kho¸ng kh¸ng kÐo l−îng TT Lo¹i ®¸ tù nhiªn l−îng thÓ nÐn KG/cm2 riªng % tÝch g/cm3 KG/cm2 g/cm3

1 §¸ fenspat r¾n 0,31 2,64 2,69 1315 84 ch¾c

2 §¸ fenspat nøt 0,42 2,58 2,65 615 44 nÎ

NhËn xÐt: So s¸nh kÕt qu¶ ph©n tÝch hai mÉu trªn ta thÊy cã sù kh¸c nhau c¬

100

b¶n vÒ c−êng ®é kh¸ng nÐn vµ kh¸ng kÐo.

MÉu ®¸ nøt nÎ dÔ dµng bÞ ®Ëp vì h¬n

mÉu r¾n ch¾c vµ ng−îc l¹i, mÉu r¾n ch¾c

h c ¹ o h

T.ho¹ch theo + T.ho¹ch theo -

cã c−êng ®é kh¸ng nÐn vµ kÐo lín t−¬ng

u h T

®−¬ng gÊp ®«i.

V.3.4. §Æc tÝnh ®é h¹t - 2 mm

0.5

1.5

Thµnh phÇn ®é h¹t vËt liÖu x¸c

®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch r©y (sö

KÝch th−íc lç l−íi, mm H×nh V. 4 - §−êng ®Æc tÝnh ®é h¹t

dông r©y kiÓu Anh theo ®é mess hay

Taylor). KÕt qu¶ ph©n tÝch r©y thÓ hiÖn ë b¶ng V. 7 lµ b¶ng thµnh phÇn ®é h¹t vµ

®å thÞ h×nh V. 4 biÓu thÞ ®−êng ®Æc tÝnh ®é h¹t.

Ta cã γt=γ1+γ2+γ3+γ4+γ5+γ6

Trong ®ã γt=100% lµ thu ho¹ch toµn bé; γ1=22,58%, γ2=33,06%, γ3=13,22%,

γ4=17,36%, γ5=3,86%, γ6%=9,92% lµ thu ho¹ch bé ph©n c¸c cÊp h¹t.

Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña ®−êng ®Æc tÝnh ®é h¹t cã thÓ s¬ bé ph¸n ®o¸n cÊp h¹t

th« vµ mÞn.

- CÊp h¹t th« lín h¬n 0,125 mm bao gåm:

γ1+γ2+γ3+γ4 = 22,58% +33,06% +13,22% +17,36% = 82,22 %.

- CÊp h¹t mÞn nhá h¬n 0,125 mm bao gåm γ5+γ6 = 3,86%+9,92% = 13,78%

B¶ng V.3 - B¶ng thµnh phÇn ®é h¹t

Thu ho¹ch luü tÝch Thu ho¹ch Thu ho¹ch luü tÝch TT CÊp h¹t, mm γ, % theo + γ+, % theo - γ-, %

1 2 3 4 5

1 -2+1 22,58 22,58 100

2 -1+0,5 33,06 55,64 77,42

3 -0,5+0,25 13,22 68,86 44,36

4 -0,25+0,125 17,36 86,22 31,14

5 -0,125+0,74 3,86 90,08 13,78

6 -0,074 9,92 100 9,92

100

B¶ng V. 4 ®¸nh gi¸ hµm l−îng c¸c nguyªn tè chñ yÕu theo c¸c cÊp h¹t. Hµm

l−îng kiÒm ph©n bè t−¬ng ®èi ®ång ®Òu theo cÊp h¹t ngo¹i trõ cÊp h¹t – 0,125 mm

cã hµm l−îng K2O <7%. Tuy nhiªn hµm l−îng s¾t t¨ng cao ë cÊp h¹t – 0,125 mm b×nh qu©n 4,10% Fe2O3.

B¶ng V. 4 – KÕt qu¶ ph©n tÝch ho¸ häc theo cÊp h¹t

Hµm l−îng % CÊp h¹t Thu

mm Al2O3 Fe2O3 TiO2 K2O Na2O

-2+1 ho¹ch % SiO2 66,56 22,58 18,68 0,30 7,48 4,34 2,23

0,31 7,48 4,40 2,22 -1+0,5 33,06 66,40 18,88

0,28 7,48 4,38 1,95 -0,5+0,25 13,22 65,20 18,75

0,27 7,44 4,37 2,10 -0,25+0,125 17,36 64,20 18,50

-0,125+0,074 3,86 60,90 17,95 4,10 0,39 6,80 4,70

0,074 9,22 60,72 17,90 4,14 0,39 6,10 4,71

Céng 100 65,12 18,62 2,43 0,31 7,31 4,41

KÕt qu¶ ph©n tÝch soi kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö ph©n cùc vµ kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö

quÐt:

- C¸c h¹t kho¸ng fenspat cã h×nh d¹ng tha h×nh ph©n bè chñ yÕu ë cÊp h¹t

th« lín h¬n 0,125 mm.

- C¸c kho¸ng biotit cÊu t¹o d¹ng v¶y cã nhiÒu ë cÊp h¹t –1+0,25 mm vµ gi¶i

phãng nhiÒu ë cÊp h¹t – 0,5 mm

- HÇu hÕt c¸c h¹t kho¸ng fenspat ®· ®−îc gi¶i phãng ra khái c¸c kho¸ng

biotit, calcit, th¹ch anh ë cÊp h¹t – 0,5 mm.

- VÉn cßn kÕt h¹ch gi÷a fenspat vµ c¸c kho¸ng biotit, hornblend ë cÊp h¹t +

0,5 mm.

V.4. KÕt luËn vÒ thµnh phÇn vËt chÊt

MÉu nghiªn cøu cã c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh nh− sau:

1- §¸ chøa quÆng cã cÊu t¹o khèi, kiÕn tróc pegmatite, sienit porphyr, nöa tù h×nh

vµ arphyr. §¸ quÆng chñ yÕu lµ pegmatit vµ sienit porphyr vµ sienit biotit. Ngoµi ra

cßn cã ®¸ m¹ch th¹ch anh, ®¸ vôn nói löa, ®¸ bazan arphyr;

2- C¸c kho¸ng quÆng chñ yÕu lµ fenspat kali (orthocla vµ microlin), plagiocla chñ

yÕu lµ albit.

3- C¸c kho¸ng phô chñ yÕu lµ biotit, calcite, clorit, quartz (th¹ch anh), granat,

hornblend. Ngoµi ra rÊt hiÕm muscovit. Chóng tån t¹i d¹ng v¶y, vi m¹ch, th−êng

t¹o æ, m¹ch len lái xuyªn c¾t vµ lÊp ®Çy c¸c khe nøt cña fenspat. C¸c kho¸ng biotit

vµ hornblend lµ nh÷ng kho¸ng giµu s¾t (hµm l−îng tõ 10-20% Fe2O3). 4- KÕt h¹ch quÆng sÏ ®−îc gi¶i phãng khi gia c«ng xuèng nhá h¬n 0,5 mm. Cã sù

thay ®æi vÒ hµm l−îng kiÒm, s¾t vµ titan ë 2 cÊp +0,125 mm vµ - 0,125 mm. C¸c

kho¸ng t¹p khi bÞ gia c«ng sÏ bÞ vì vôn vµ gi¶i phãng ®i vµo cÊp h¹t mÞn cho thÊy

®· cã sù ph©n cÊp chÊt l−îng theo 2 cÊp h¹t trªn.

5- B¶ng V.5 lµ b¶ng tæng hîp thµnh phÇn vËt chÊt mÉu quÆng nghiªn cøu trong ®ã

- C¸c kho¸ng fenspat lµ nh÷ng kho¸ng kh«ng tõ;

- C¸c kho¸ng chøa s¾t cã mÆt trong quÆng lµ biotit, hornblend, clorit (lµ

nh÷ng kho¸ng nhiÔm tõ do cã ®é tõ thÈm cao h¬n fenspat). Ngoµi ra s¾t cßn tån

t¹i d¹ng oxit…

6- §Ò xuÊt s¬ ®å gia c«ng vµ gi¶i ph¸p nghiªn cøu n©ng cao chÊt l−îng tinh quÆng

fenspat ®¹t môc tiªu cña ®Ò tµi

- S¬ ®å gia c«ng mÉu gi¶m kÝch th−íc h¹t xuèng nhá h¬n hoÆc b»ng 0,5 mm

®Ò xuÊt ë s¬ ®å h×nh V.5;

- Tõ b¶n chÊt cña quÆng ta lùa chän c«ng nghÖ tuyÓn cho ®èi t−îng quÆng

nµy lµ sù kÕt hîp c¸c ph−¬ng ph¸p tuyÓn ph©n cÊp, tuyÓn tõ vµ tuyÓn næi.

B¶ng V. 5 - B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ thµnh phÇn vËt chÊt mÉu quÆng nghiªn cøu

Thµnh phÇn ho¸ häc Thµnh phÇn kho¸ng vËt

C«ng thøc Tªn kho¸ng C«ng thøc ho¸ häc %

7,31 K2O

4,41 Na2O

65,12 SiO2

KAlSi3O8 NaAlSi3O8 - CaAlSi3O8 NaAlSi3O8 SiO2 NaAlSi3O8 CaAlSi3O8 NaAlSi3O8 KAlSi3O8 Ca2(Mg,Fe)4Al(Si7Al)O22(OH,F)2 K(Mg,Fe)3(AlSi3O10)(OH)2 (Mg,Fe,Al)12(Si,Al)8O20OH10

Al2O3

18,62

NaAlSi3O8 CaAlSi3O8 NaAlSi3O8 KAlSi3O8 K(Mg,Fe)3(AlSi3O10)(OH)2 Ca2(Mg,Fe)4Al(Si7Al)O22(OH,F)2 (Mg,Fe,Al)12(Si,Al)8O20OH10

2,43 Fe2O3 - Microcline - Orthoclase - Plagioclase - Albite - Quartz - Plagioclase - Albite - Microcline - Orthoclase - Hornblende - Biotite - Clorite - Plagioclase - Albite - Microcline - Orthoclase - Biotite - Hornblende - Clorite - Biotite - Oxit s¾t - Hornblende - Clorite K(Mg,Fe)3(AlSi3O10)(OH)2 Fe2O3 Ca2(Mg,Fe)4Al(Si7Al)O22(OH,F)2 (Mg,Fe,Al)12(Si,Al)8O20OH10

0,31 - Titanium dioxide TiO2 TiO2

CaO 1,29

MgO 0,23

- Calcite - Plagioclase - Hornblende - Biotite - Hornblende - Clorite CaCO3 NaAlSi3O8 CaAlSi3O8 Ca2(Mg,Fe)4Al(Si7Al)O22(OH,F)2 K(Mg,Fe)3(AlSi3O10)(OH)2 Ca2(Mg,Fe)4Al(Si7Al)O22(OH,F)2 (Mg,Fe,Al)12(Si,Al)8O20OH10

S¬ ®å gia c«ng mÉu gi¶m kÝch th−íc h¹t xuèng nhá h¬n hoÆc b»ng 0,5 mm

®Ò xuÊt ë s¬ ®å h×nh V.5 bao gåm 3 kh©u ®Ëp I, II, III cã sµng kiÓm tra I, II, III vµ

sµng ph©n cÊp ®Ó ph©n lo¹i thµnh 2 cÊp h¹t – 0,125 mm vµ - 0,5+0,125 mm. Sù kÕt

hîp cña c¸c m¸y ®Ëp víi c¸c thiÕt bÞ sµng kh«ng nh÷ng nh»m n©ng cao n¨ng suÊt

m¸y ®Ëp, møc ®é ®Ëp vµ ®¶m b¶o ®é h¹t s¶n phÈm ®Ëp mµ cßn lµm cho s¬ ®å mÒm

dÎo dÔ ®iÒu chØnh.

QuÆng fenspat §¾c L¾c

§Ëp I (a=100)

Sµng kiÓm tra I

§Ëp II (a=20)

Sµng kiÓm tra II

§Ëp III (a=10)

Sµng kiÓm tra III

Sµng ph©n cÊp IV

CÊp h¹t -0,125 mm CÊp h¹t -0,5+0,125 mm

H×nh V. 5 – S¬ ®å gia c«ng cÊp h¹t – 0,5 mm

VI. KÕt qu¶ nghiªn cøu c«ng nghÖ

Tõ kÕt luËn ë môc V.4 phÇn Nghiªn cøu thµnh phÇn vËt chÊt mÉu, mÉu

quÆng ®−îc gia c«ng xuèng nhá h¬n hoÆc b»ng 0,5 mm theo s¬ ®å h×nh V.5 vµ tiÕn

hµnh nghiªn cøu tuyÓn th¨m dß theo c¸c ph−¬ng ph¸p tuyÓn: tuyÓn ph©n cÊp,

tuyÓn tõ, tuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ vµ tuyÓn tõ c¸c mÉu cã xö lý bÒ mÆt. ChÊt

l−îng fenspat cña mÉu ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng c¸c chØ tiªu kiÒm K2O+Na2O, silic oxit SiO2, nh«m oxit Al2O3, s¾t oxit Fe2O3, titan oxit TiO2… Tuy nhiªn trong c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu c«ng nghÖ chñ yÕu sÏ tr×nh bµy mèi quan hÖ gi÷a thu ho¹ch s¶n

phÈm, hµm l−îng s¾t, titan vµ thùc thu s¶n phÈm theo s¾t vµ titan. C¸c chØ tiªu tæng

hîp trªn sÏ tr×nh bµy ®Çy ®ñ ë mÉu ®Çu, c¸c s¶n phÈm tinh quÆng ®¹t yªu cÇu vµ

c¸c mÉu thö nghiÖm s¶n phÈm.

VI.1. TuyÓn ph©n cÊp vµ tuyÓn tõ

VI.1.1. Kh©u tuyÓn ph©n cÊp

Kh©u tuyÓn ph©n cÊp theo cÊp h¹t nh»m t¸ch c¸c thµnh phÇn kho¸ng ra khái

nhau dùa trªn sù kh¸c nhau vÒ tÝnh chÞu ®Ëp, ®é vì vôn, cì h¹t… Ph−¬ng ph¸p nµy

gåm c¸c qu¸ tr×nh ®Ëp nghiÒn gi¶i phãng c¸c kÕt h¹ch, sµng ph©n cÊp. Kh©u tuyÓn

ph©n cÊp nµy thùc hiÖn ngay trong qu¸ tr×nh gia c«ng vµ tiÕn hµnh theo s¬ ®å h×nh

V.5. QuÆng ®−îc gia c«ng b»ng m¸y ®Ëp hµm, ®Ëp trôc vµ sµng ph©n cÊp b»ng

m¸y sµng. Kh©u ph©n cÊp nµy nh»m môc ®Ých ph©n cÊp 2 cÊp ®é h¹t – 0,5+0,125

mm vµ - 0,125 mm. C¸c s¶n phÈm ®−îc ph©n tÝch ho¸ häc vµ ph©n tÝch soi kÝnh

hiÓn vi. KÕt qu¶ thu ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ngVI. 1.

B¶ngVI.1- KÕt qu¶ tuyÓn ph©n cÊp b»ng sµng

Thu Hµm l−îng % S¶n phÈm ho¹ch % SiO2 Al2O3 Fe2O3 TiO2 K2O Na2O

-0,5+0,125 77,5 65,81 18,73 1,90 0,27 7,54 4,36

-0,125 22,5 62,74 18,24 4,25 0,47 6,5 4,52

Céng 100 65,12 18,62 2,43 0,31 7,31 4,40

NhËn xÐt: Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch ho¸ häc vµ soi kÝnh cho thÊy r»ng:

+ Hµm l−îng kiÒm ë cÊp h¹t – 0,125 mm vÉn ®ñ lín nh−ng hµm l−îng c¸c

kho¸ng chøa s¾t (Fe2O4=4,25%) vµ titan (TiO2=0,47%) cao. §Ó tuyÓn cÊp h¹t mÞn nµy chØ cã thÓ ¸p dông ph−¬ng ph¸p tuyÓn næi kÕt hîp khuÊy röa mïn, sau ®ã tuyÓn tõ.

Tuy nhiªn viÖc tiÕp tôc tuyÓn thu håi vµ n©ng cao chÊt l−îng cÊp h¹t nµy sÏ khã kh¨n

vµ kh«ng hiÖu qu¶ so víi viÖc sö dông chóng lµm phèi liÖu x−¬ng gèm ®á.

+ CÊp h¹t +0,125 mm thu ®−îc chiÕm ®a sè (77,5 %) ®· gi¶m vÒ hµm l−îng

s¾t vµ titan. Cã sù ph©n t¸ch rÊt râ rµng gi÷a c¸c kho¸ng fenspat vµ c¸c kho¸ng t¹p.

CÊp h¹t nµy sÏ ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu tuyÓn b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p tuyÓn phï

hîp nh− tuyÓn tõ, tuyÓn tõ mÉu xö lý bÒ mÆt, tuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ.

+ Gi¶i ph¸p tuyÓn ph©n cÊp kh« dÔ thùc hiÖn ®· lo¹i ®¸ng kÓ cÊp h¹t mÞn

chøa s¾t vµ titan g©y ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn c¸c qu¸ tr×nh n©ng cao chÊt l−îng

fenspat thµnh tinh quÆng fenspat ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm x−¬ng gèm sø cao

cÊp. NÕu so s¸nh víi c¸c gi¶i ph¸p tuyÓn −ít th× sÏ gi¶m ®¸ng kÓ cho chi phÝ xö lý

th¶i so víi xö lý th¶i −ít.

VI.1.2. Kh©u tuyÓn tõ

B¶n chÊt cña kh©u tuyÓn nµy lµ dùa trªn sù kh¸c nhau vÒ tõ tÝnh cña c¸c h¹t

kho¸ng ®em ph©n chia. Khi cho hçn hîp kho¸ng vËt cã tõ tÝnh kh¸c nhau vµo vïng

tõ tr−êng cña m¸y, d−íi t¸c dông cña lùc tõ vµ c¸c lùc c¬ (lùc träng tr−êng, lùc li

t©m, lùc ma s¸t, lùc c¶n cña m«i tr−êng…) lµm c¸c h¹t cã tõ vµ kh«ng tõ dÞch

chuyÓn trªn c¸c quü ®¹o kh¸c nhau, nhê vËy cã thÓ t¸ch riªng c¸c s¶n phÈm cã tõ

vµ kh«ng tõ ra khái nhau.

Th«ng th−êng sù ph©n tuyÓn phô thuéc vµo cÊp h¹t. Yªu cÇu cÊp h¹t mÉu

nghiªn cøu tuyÓn tõ ph¶i lín h¬n 0,125 mm th× míi hiÖu qu¶. Trong nghiªn cøu

tuyÓn ®· tiÕn hµnh 2 thÝ nghiÖm: TuyÓn tõ cÊp h¹t réng -2mm+0,125mm vµ tuyÓn

tõ cÊp h¹t hÑp -0,5mm+0,125mm. ThiÕt bÞ tuyÓn lµ m¸y tuyÓn tõ thÝ nghiÖm phßng

thÝ nghiÖm cã c−êng ®é tõ tr−êng 20 000 ¬xtest. C¸c th«ng sè ch¹y m¸y tuyÓn tõ

thÓ hiÖn ë b¶ngVI. 2

ThÝ nghiÖm 1: TuyÓn cÊp h¹t -2mm+0,125mm

MÉu nghiªn cøu cã ®é h¹t -2mm+0,125mm chiÕm tû lÖ 88,92%. S¶n phÈm

t¹o ra tõ qu¸ tr×nh tuyÓn nµy gåm 3 s¶n phÈm: S¶n phÈm kh«ng tõ, s¶n phÈm trung

gian cã tõ tÝnh yÕu vµ s¶n phÈm cã tõ tÝnh m¹nh. Trong ®ã s¶n phÈm kh«ng tõ sÏ

bao gåm chñ yÕu lµ c¸c kho¸ng fenspat, l−îng rÊt nhá th¹ch anh tù do; s¶n phÈm

trung gian bao gåm c¸c h¹t kho¸ng fenspat, th¹ch anh nhiÔm c¸c kho¸ng chøa s¾t

vµ s¶n phÈm cã tõ tÝnh m¹nh lµ c¸c kho¸ng chøa nhiÒu s¾t nh− biotit, hornblend...

KÕt qu¶ tuyÓn theo s¬ ®å h×nh VI.1 thÓ hiÖn ë b¶ngVI.3. PhÇn kh«ng tõ cã hµm

l−îng s¾t vµ titan cao bëi v× cÊp h¹t +0,5 mm cã trong s¶n phÈm nµy chiÕm t−¬ng

®èi lín vÉn cßn c¸c kho¸ng biotit ®Ýnh kÌm ch−a bÞ ph¸ vì ra khá kho¸ng fenspat,

do ®ã cã thÓ kÕt luËn lµ viÖc tuyÓn cÊp h¹t r«ng -2+0,125mm kh«ng cho ta ®−îc

tinh quÆng fenspat ®¹t tiªu chuÈn lµm x−¬ng gèm tr¾ng vµ gach granit nh©n t¹o.

ThÝ nghiÖm 2: TuyÓn tõ cÊp h¹t -0,5mm+0,125mm

KÕt qu¶ tuyÓn mÉu -0,5mm+0,125mm theo s¬ ®å h×nh VI.1 thÓ hiÖn ë b¶ng

VI.4. S¶n phÈm thu ®−îc gåm 3 s¶n phÈm:

- S¶n phÈm kh«ng tõ cã møc thu ho¹ch 53,35 %, ®é h¹t chñ yÕu lµ cÊp h¹t –

0,5+0,25 mm, hµm l−îng s¾t vµ titan ®· gi¶m rÊt ®¸ng kÓ so víi mÉu tr−íc khi

tuyÓn. So s¸nh víi tiªu chuÈn ViÖt Nam (TCVN 6598: 2000) nguyªn liÖu s¶n xuÊt

s¶n phÈm gèm x©y dùng – tr−êng th¹ch th× chØ tiªu s¾t (Fe2O3=0,3 %) vµ titan (TiO2=0,03%) cña s¶n phÈm yªu cÇu ®¹t chÊt l−îng lµm x−¬ng vµ gÇn ®¹t cho men (tiªu chuÈn yªu cÇu Fe2O3≤0,2 %; TiO2≤0,02%).

- S¶n phÈm trung gian cã møc thu ho¹ch 38,73%, hµm l−îng s¾t (1,14%) vµ

titan (0,14%) cao. Tû lÖ ®é h¹t ph©n bè ®Òu ë 3 cÊp h¹t hÑp – 0,5+0,3 mm; -

0,3+0,15 mm vµ - 0,15 mm. Do ®ã nÕu ph©n thµnh c¸c cÊp h¹t hÑp cã thÓ lµm gi¶m

hµm l−îng c¸c kho¸ng t¹p, lµm t¨ng thu håi s¶n phÈm s¹ch.

- S¶n phÈm tõ tÝnh lµ s¶n phÈm ®u«i th¶i cã møc thu ho¹ch 7,92 %, hµm

l−îng s¾t (16,39%) vµ titan (2,55%) rÊt cao. §é h¹t chñ yÕu – 0,5+0,3 mm vµ

kho¸ng biotit chiÕm chñ yÕu trong s¶n phÈm nµy.

NhËn xÐt: B»ng ph−¬ng ph¸p tuyÓn tõ ®¬n gi¶n cã thÓ t¸ch ®−îc chñ yÕu c¸c

kho¸ng nhiÔm tõ ®i vµo phÇn cã tõ m¹nh vµ trung gian. S¶n phÈm kh«ng tõ hµm

l−îng s¾t vµ titan ®· gi¶m cã thÓ cung cÊp lµm nguyªn liÖu x−¬ng gèm sø. Tuy nhiªn

so s¸nh víi tiªu chuÈn fenspat lµm men TCVN (2 chØ tiªu: Fe2O3≤0,2%; TiO2≤0,02%)

th× ch−a ®¹t ®−îc yªu cÇu. §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých nµy cÇn thö nghiÖm ë ph−¬ng ph¸p

kh¸c nh− tuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ, tuyÓn tõ kÕt hîp víi xö lý ho¸ häc.

KÕt luËn:

- So s¸nh 2 thÝ nghiÖm trªn ta thÊy chÊt l−îng tinh quÆng cña cÊp h¹t -

1mm+0,125mm ch−a ®¹t ®−îc yªu cÇu ®Æt ra so víi tinh quÆng cña cÊp h¹t -

0,5mm+0,125mm. Lý do ®¬n giản lµ ë ®é h¹t -0,5mm c¸c kho¸ng vËt chøa s¾t vµ

titan (biotit, hornblend) ®· gi¶i phãng t−¬ng ®èi triÖt ®Ó ra khái c¸c kho¸ng fenspat

nªn viÖc ph©n tuyÓn triÖt ®Ó h¬n cÊp h¹t -1mm+0,125mm.

- Do ®ã viÖc gia c«ng quÆng tíi ®é h¹t -0,5mm lµ phï hîp víi ®èi t−îng

quÆng nghiªn cøu.

L−u ý: ViÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p tuyÓn tõ sö dông thiÕt bÞ tuyÓn tõ c−êng

®é tõ tr−êng cao (20 000 ¬xtest) ®Ó tuyÓn fenspat EASO, ®· cã thÓ ®¸p øng b−íc

®Çu cho s¶n xuÊt cña C«ng ty lµ t¹o ra mét s¶n phÈm cã chÊt l−îng æn ®Þnh, cã gi¸

trÞ kinh tÕ h¬n so víi viÖc khai th¸c lµm nguyªn liÖu th« hiÖn nay.

B¶ng VI. 2 – C¸c th«ng sè ch¹y m¸y tuyÓn tõ

TT Th«ng sè §¬n vÞ

1 Vßng quay cña trôc Vßng/phót 100

2 N¨ng suÊt Kg/giê 50

3 VÞ trÝ dao c¾t s¶n phÈm kh«ng tõ vµ cã tõ §é 90

MÉu nghiªn cøu

TuyÓn tõ (20 000 ¬xtest)

S¶n phÈm kh«ng tõ S¶n phÈm trung gian S¶n phÈm cã tõ

H×nh VI. 1. S¬ ®å thÝ nghiÖm tuyÓn tõ

B¶ngVI.3. KÕt qu¶ tuyÓn tõ cÊp h¹t – 1mm+0,125 mm

Thu Hµm l−îng % Thu håi % S¶n phÈm ho¹ch

Tinh quÆng 71,86 7,93 K2O Na2O Fe2O3 TiO2 0,05 4,62 0,52 K2O Na2O Fe2O3 TiO2 76,32 19,06 12,83 75,78

Tõ tÝnh 28,14 6,47 3,66 24,22 23,68 80,14 87,17 5,64 0,87

Céng 100 7,52 4,35 100 100 100 100 2,45 0,28

B¶ngVI.4. KÕt qu¶ tuyÓn tõ cÊp h¹t – 0,5+0,125 mm

Thu Hµm l−îng % Thu håi % S¶n phÈm ho¹ch

Tinh quÆng 53,35 8,19 K2O Na2O Fe2O3 TiO2 0,03 0,30 4,73 K2O Na2O Fe2O3 TiO2 5,93 57,74 58,40 8,42

Trung gian 38,73 7,28 3,91 1,14 0,14 37,60 35,13 23,24 20,08

Tõ tÝnh 7,92 4,66 3,53 16,39 2,55 4,66 6,47 68,34 73,99

Céng 100 7,52 4,32 1,90 0,27 100 100 100 100

VI.1.3. TuyÓn s¬ ®å kÕt hîp ph©n cÊp vµ tuyÓn tõ

Víi kÕt qu¶ nghiªn cøu ë trªn cã thÓ chän ®−îc s¬ ®å tuyÓn vßng hë nh»m

®¸nh gi¸ chØ tiªu c«ng nghÖ cña s¬ ®å vµ x¸c ®Þnh chÊt l−îng, møc thu ho¹ch cña

c¸c s¶n phÈm trung gian ®Ó nghiªn xö lý c¸c s¶n phÈm trung gian. ThÝ nghiÖm tiÕn

hµnh theo s¬ ®å h×nh VI. 2. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm nªu ë b¶ngVI.4. MÉu nung thö (ë 2 nhiÖt ®é: 1230 0C - nöa bªn tr¸i vµ 1330 oC - nöa bªn ph¶i) c¸c s¶n phÈm ë h×nh

bªn theo thø tù tõ d−íi lªn trªn: mÉu ®Çu, mÉu

®u«i quÆng cã mµu n©u ®en (cã tõ) vµ mÉu

s¶n phÈm kh«ng tõ cã mµu tr¾ng trong

(tinh quÆng). Tõ kÕt qu¶ tuyÓn vµ ®¸nh gi¸

s¶n phÈm, s¶n phÈm tinh quÆng ®· ®¹t tiªu

chuÈn lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt x−¬ng gèm.

Tuy nhiªn ®Ó n©ng cao chÊt l−îng tinh

quÆng vµ thu håi s¶n phÈm mÉu sÏ ®−îc nghiªn cøu theo theo 2 h−íng

- Xö lý ho¸ häc mÉu råi tuyÓn tõ;

- MÉu tuyÓn næi, tuyÓn tõ.

B¶ng VI. 4. KÕt qu¶ tuyÓn s¬ ®å

Thu Hµm l−îng % Thu håi % S¶n phÈm ho¹ch

Tinh quÆng 41,35 8,19 K2O Na2O Fe2O3 TiO2 0,03 4,73 0,30 K2O Na2O Fe2O3 TiO2 3,88 47,04 44,10 5,11

Trung gian 1 10,05 7,83 4,41 10,93 10,00 1,41 2,20 0,34 0,07

Trung gian 2 17,54 6,43 4,24 15,66 16,77 5,92 15,90 0,82 0,29

§u«i quÆng 8,56 4,66 3,53 13,70 1,68 5,54 6,81 48,26 44,94

CÊp h¹t mÞn 22,50 6,66 4,4 4,25 0,47 20,82 22,32 39,35 33,05

-0,125 mm

Céng 100 7,2 4,43 2,43 0,32 100,00 100,00 100 100

QuÆng fenspat §¾c L¾c

§Ëp, sµng ph©n cÊp

TuyÓn tõ CÊp h¹t mÞn -0,0125mm

Tinh quÆng §u«i th¶i

TuyÓn vÐt

Trung gian 1 Trung gian 2

H×nh VI.2. S¬ ®å tuyÓn tõ kÕt hîp ph©n cÊp

VI.2. Xö lý ho¸ häc, sÊy kh« vµ tuyÓn tõ

§Ó t¨ng kh¶ n¨ng tuyÓn vµ n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, thÝ nghiÖm tiÕn

hµnh thÝ nghiÖm kh¶o s¸t röa s¹ch bÒ mÆt h¹t kho¸ng b»ng c¸c dung dÞch ho¸ chÊt,

kh¶o s¸t ®iÒu kiÖn sÊy kh« vµ ®em tuyÓn tõ. KÕt qu¶ thu ®−îc lµm c¬ së so s¸nh

lùa chän gi¶i ph¸p xö lý, tuyÓn nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu cña ®Ò tµi lµ tuyÓn xö lý

thu håi ®−îc s¶n phÈm fenspat ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm g¹ch granit nh©n t¹o,

x−¬ng gèm tr¾ng, x−¬ng gèm ®á vµ s¶n phÈm thö nghiÖm lµm men x−¬ng gèm sø

cao cÊp.

VI.2.1. Vai trß cña xö lý ho¸ häc

Xö lý ho¸ häc cã vai trß chñ yÕu lµm s¹ch bÒ mÆt c¸c kho¸ng fenspat ®Ó t¹o

ra kh¶ n¨ng ph©n tuyÓn tèt h¬n. Sù tham gia cña ho¸ chÊt vµ n−íc kh«ng nh÷ng

lµm s¹ch mét c¸ch vËt lý bÒ mÆt, mµ cã thÓ cßn cã vai trß ho¸ häc nh− ph¶n øng

víi c¸c kho¸ng cã thÓ hoµ tan trong dung dÞch g©y nªn hiÖn t−îng ¨n mßn. C¸c h¹t

kho¸ng cã thÓ ë tr¹ng th¸i tù do hoÆc “®Ýnh” víi kho¸ng kh¸c cã thÓ ph¶n øng víi

dung dÞch nh− calcit. C¸c axit cã thÓ ph¶n øng víi kho¸ng calcit vµ c¸c ion Fe+2,

Mg+2 theo c¸c ph¶n øng sau:

+ + CaCO3 = CaSO4 H2O + CO2 ↑ (1) H2SO4

+ (2) 2HCl + CaCO3 = CaCl2 H2O + CO2 ↑

(3) +

CaCO3 + FeO

+ = 2HNO3 (4) H2SO4 2HCl (5) + FeO

= + FeO (6)

= Ca(NO3)2 + FeSO4 + = FeCl2 Fe(NO3)2 + + + MgO

+ 2HNO3 (7) H2SO4 (8) 2HCl + MgO

+ MgO (9) H2O + CO2 ↑ H2O H2O H2O H2O H2O H2O = MgSO4 = MgCl2 = Mg(NO3)2 + 2HNO3

VI.2.2. ThÝ nghiÖm kh¶o s¸t mèi quan hÖ gi÷a nång ®é dung dÞch, thêi gian

tiÕp xóc vµ pH m«i tr−êng

Môc ®Ých lµ chän ®−îc chi phÝ ho¸ chÊt, thêi gian xö lý thÝch hîp.

VI.2.2.a. §iÒu kiÖn thÝ nghiÖm

MÉu vµ ho¸ chÊt thÝ nghiÖm

+ MÉu nghiªn cøu lµ quÆng fenspat §¾c L¾c cã ®é h¹t – 0,5+0,125 mm.

Träng l−îng mçi mét mÉu thÝ nghiÖm lµ 100 g; Sè l−îng mÉu nghiªn cøu: 28 mÉu.

+ Ho¸ chÊt lµ n−íc m¸y Hµ Néi, c¸c axit HCl, HNO3, H2SO4 vµ kiÒm NaOH. - C¸c axit ®−îc pha theo nång ®é ml axit/100 ml n−íc. Khi thÝ nghiÖm quy

®æi t−¬ng ®−¬ng ml axit/100g quÆng hoÆc kg axit/tÊn quÆng.

- KiÒm (NaOH) ®−îc pha thµnh 6 dung dÞch theo nång ®é 1,25; 2,5; 5; 7,5;

10; 12,5; 15 g/100ml n−íc.

ThÓ tÝch tõng dung dÞch ho¸ chÊt thÝ nghiÖm: 200ml. Sè l−îng dung dÞch

axit ®−îc pha lµ 3 x 7 = 21 dung dÞch, mçi 1 axit ®−îc pha thµnh 7 nång ®é kh¸c

nhau theo tØ lÖ Vho¸ chÊt/Vn−íc = 1,25/100; 2,5/100; 5/100; 7.5/100; 10/100; 12.5/100 vµ 15/100 (ml/100 ml H2O) trong ®ã

- Vho¸ chÊt lµ khèi l−îng ho¸ chÊt nghiªn cøu tÝnh theo ml; - Vn−íc lµ thÓ tÝch cña n−íc tÝnh theo ml; - KiÒm (NaOH) ®−îc pha thµnh 6 dung dÞch theo nång ®é 1,25; 2,5; 5; 7,5;

10; 12,5; 15 g/100ml n−íc.

Tr×nh tù thÝ nghiÖm

Ng©m mÉu theo tû lÖ quÆng:dung dÞch ho¸ chÊt = 1:2. §¸nh dÊu tõng mÉu

thÝ nghiÖm theo tõng nång ®é ho¸ chÊt. §o pH cña dung dÞch tr−íc khi ®æ vµo

ng©m quÆng vµ tõng kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh cho ®Õn khi pH æn ®Þnh th× kÕt

thóc ®o. Ghi gi¸ trÞ pH t¹i tõng thêi ®iÓm ®o. KÕt thóc thêi gian ng©m, mÉu sÏ ®−îc

läc dung dÞch vµ röa b»ng n−íc m¸y (pH =7). Sau ®ã mÉu ®−îc sÊy kh«, c©n träng

l−îng. MÉu kh« sÏ ®−îc ®em tuyÓn tõ ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tuyÓn vµ chÊt l−îng

cña tõng s¶n phÈm.

VI.2.2.b. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm

KÕt qu¶ kh¶o s¸t sù thay ®æi cña pH theo thêi gian vµ nång ®é khi sö dông

c¸c ho¸ chÊt kh¸c nhau lµm chÊt tÈy röa bÒ mÆt cho fenspat §¾c L¾c thÓ hiÖn ë

b¶ng VI.5.

B¶ng VI. 5 - Mèi t−¬ng quan nång ®é axit, thêi gian ng©m vµ pH dung dÞch

Thêi gian ng©m, giê Ho¸ Nång ®é 0 1 21 42 64 chÊt ml/100ml §é pH

1,25 1,74 3,53 5,84 6,60 7,10 H2SO4

2,5 1,56 2,51 5,09 6,61 7,10

5 1,29 1,94 2,77 4,26 5,0

7,5 1,31 1,83 2,31 2,73 2,90

10 1,24 1,64 1,94 2,14 2,30

12,5 1,16 1,50 1,77 1,93 2,00

15 1,09 1,39 1,64 1,79 1,85

1,25 2,23 5,82 7,03 8,05 8,08

2,5 1,91 2,29 4,13 6,44 6,82

5 1,75 2,36 5,22 6,56 6,79

HCl 7,5 1,61 2,14 4,00 5,96 6,25

10 1,54 1,9 3,01 5,56 5,78

12,5 1,48 1,78 2,65 4,83 5,00

15 1,42 1,74 2,50 4,60 4,85

1,25 2,32 5,58 6,87 7,80 7,80

2,5 1,96 2,84 5,96 7,06 7,10

5 1,80 2,36 5,12 6,38 6,48

7,5 1,64 2,10 4,14 5,90 5,95 HNO3 10 1,52 1,94 3,40 5,36 5,66

12,5 1,47 1,80 2,74 4,44 4,55

15 1,36 1,68 2,47 3,87 3,95

+ Khi sö dông axit sunphuric ®é pH sÏ æn ®Þnh sau 64 giê ng©m mÉu; ®é pH

cã chiÒu h−íng t¨ng chËm ng−îc víi t¨ng nång ®é axit vµ kh¸ æn ®Þnh khi nång ®é

dung dÞch lín h¬n hoÆc b»ng 7,5.

+ Khi sö dông axit chlohydric, pH kh«ng ®æi sau 42 giê ng©m, nång ®é axit

lín h¬n hoÆc b»ng 12,5 th× c©n b»ng vµ pH kh«ng ®æi.

+ Khi sö dông axit nitric, pH kh«ng ®æi sau 42 giê ng©m, ®Æc biÖt khi nång

®é axit lín h¬n hoÆc b»ng 10.

+ C¸c mÉu ®Ó rãc n−íc vµ ®−îc röa s¹ch b»ng n−íc m¸y. Mçi mét mÉu sÏ

thu ®−îc 2 phÇn lµ phÇn fenspat h¹t th« vµ fenspat h¹t mÞn cã trong n−íc röa trong

®ã phÇn h¹t th« lµm mÉu thÝ nghiÖm tuyÓn. KÕt qu¶ tuyÓn cho phÐp lùa chän lo¹i

axit víi nång ®é thÝch hîp.

KÕt qu¶ ®o pH cho thÊy sù chuyÓn dÞch pH kh«ng ®¸ng kÓ ®èi víi mÉu

ng©m n−íc vµ ng©m mÉu b»ng dung dÞch kiÒm (theo c¸c nång ®é g/100ml nh−

sau: 2,5; 5; 7,5; 10; 12,5).

VI.2.2.c. X¸c ®Þnh l−îng n−íc röa

§Ó ®¶m b¶o s¹ch bÒ mÆt, mÉu sÏ ®−îc röa b»ng n−íc m¸y c«ng nghiÖp. ThÝ

nghiÖm kh¶o s¸t l−îng n−íc röa cho tõng nång ®é axit vµ kiÒm theo c¸c tû lÖ r¾n :

láng lµ 1/2; 1/3; 1/4; 1/5; 1/6; 1/7; 1/8. Mçi mét nång ®é ®Òu ®−îc ®o pH. Tiªu

chuÈn ®¸nh gi¸ lµ tinh quÆng sau khi röa kh«ng cßn axit hoÆc kiÒm, dung dÞch axit

hoÆc kiÒm ®Ó cã thÓ t¸i sö dông. KÕt qu¶ thu ®−îc cho thÊy l−îng n−íc röa phô

thuéc vµo nång ®é axit hoÆc kiÒm ®em xö lý. Chi phÝ n−íc röa theo tû lÖ láng : r¾n

kho¶ng 4:1 ®Õn 6:1.

VI.2.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®é Èm, nhiÖt ®é vµ thêi gian mÊt n−íc cña mÉu

Môc ®Ých cña thÝ nghiÖm lµ t×m ra ®−îc thêi gian, nhiÖt ®é lµm bay h¬i n−íc

®Ó lµm c¬ së cho tÝnh chän ph−¬ng ¸n lµm kh« quÆng vµ tÝnh chän thiÕt bÞ. ThÝ

nghiÖm tiÕn hµnh theo c¸c néi dung sau:

- Lµm mÊt n−íc b»ng ph¬i kh« tù nhiªn;

- Lµm mÊt n−íc b»ng sÊy.

ThiÕt bÞ, dông cô vµ mÉu sö dông trong thÝ nghiÖm nh− sau:

- Tñ sÊy, khay sÊy, c©n…

- MÉu thÝ nghiÖm lµ mÉu ®· ®−îc röa s¹ch b»ng n−íc th−êng (pH t−¬ng

®−¬ng 7), ®Ó rãc n−íc cã ®é Èm 21,36 %.

VI.2.3.a. MÊt n−íc tù nhiªn

MÉu ®−îc giµn ®Òu trªn khay sÊy kÝch th−íc 25mm x 40mm, cã ®é dµy mÉu

oC. Sau 216 giê mÉu ®¹t ®−îc ®é Èm tù nhiªn cña mÉu 0,31 %.

lµ 20mm. MÉu ®−îc ®Ó trong bãng r©m nhiÖt ®é kh«ng khÝ thay ®æi tõ 20 ®Õn 32

VI.2.3.b. MÊt n−íc b»ng sÊy

MÉu ®−îc giµn ®Òu trªn khay sÊy kÝch th−íc 25mm x 40mm, ®é dµy mÉu lµ

20 mm, mÉu ®−îc ®Æt ë gi÷a tñ sÊy. C¸c th«ng sè kh¶o s¸t vµ kÕt qu¶ ®−îc thÓ hiÖn

ë b¶ng VI. 6.

B¶ng VI. 6- Mèi quan hÖ thêi gian sÊy vµ nhiÖt ®é sÊy

TT §iÒu kiÖn MÉu 1 MÉu 2 MÉu 3 MÉu 4 MÉu 5

MÉu Èm 2270g 2270g 2270g 2270g 2270g 1

MÉu kh« 1785g 1785g 1785g 1785g 1785g 2

3 NhiÖt ®é 100oC 150oC 180oC 210oC 240oC

4 Thêi gian sÊy 375 phót 190 phót 120 phót 90 phót 80 phót

5 Thêi gian lµm nguéi 60 phót 70 phót 80 phót 90 phót 130 phót

NhËn xÐt: Tõ b¶ng 15 cho thÊy thêi gian sÊy thay ®æi theo nhiÖt ®é sÊy nh− sau

- Thêi gian sÊy gi¶m dÇn tõ 5 giê 15 phót xuèng 1 giê 20 phót vµ thêi gian

mÉu nguéi t¨ng dÇn tõ 60 phót ®Õn 130 phót khi ta kh¶o s¸t nhiÖt ®é sÊy tõ 100 oC

lªn tíi 240o C.

- NhiÖt ®é sÊy ®Ó mÊt n−íc thÝch hîp nhÊt lµ 210 oC t−¬ng øng víi thêi gian

sÊy 1 giê 30 phót vµ thêi gian lµm nguéi lµ 90 phót.

VI.2.3.c. KÕt luËn

MÉu nghiªn cøu ®−îc kh¶o s¸t theo 2 ph−¬ng ¸n ph¬i kh« tù nhiªn vµ sÊy.

- NÕu ®Ó mÉu kh« tù nhiªn th× thêi gian rÊt dµi (216 giê) trong ®iÒu kiÖn

nhiÖt ®é m«i tr−êng tõ 20 oC ®Õn 32 oC cïng víi ®iÒu kiÖn mÉu ®−îc tr¶i ®Òu cã ®é

dµy kh«ng qu¸ 20 mm.

- NÕu sÊy th× thêi gian vµ nhiÖt ®é sÊy ®Ó mÊt h¬i n−íc thÝch hîp nhÊt lµ 1

giê 30 phót vµ 210 oC.

Tuú theo ®iÒu kiÖn ta cã thÓ lµm kh« mÉu theo 1 trong 2 ®iÒu kiÖn lµ ph¬i

kh« tù nhiªn vµ sÊy. Khi chän ph−¬ng ¸n sÊy, ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ thêi gian sÊy,

thêi gian lµm nguéi cña thÝ nghiÖm trªn lµ c¬ së cho viÖc tÝnh to¸n chän thiÕt bÞ

sÊy trong l−u tr×nh gia c«ng nguyªn liÖu fenspat.

VI.2.4. KÕt qu¶ tuyÓn mÉu xö lý ho¸ häc

Môc ®Ých lµ x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ph©n tuyÓn cña c¸c mÉu ®−îc xö lý ho¸ häc.

MÉu nghiªn cøu ®−îc röa s¹ch b»ng n−íc m¸y vµ sÊy kh« ë nhiÖt ®é 210 oC

thêi gian sÊy ts = 90 phót, thêi gian ®Ó nguéi tng = 90 phót. C¸c mÉu ®−îc tuyÓn theo s¬ ®å tuyÓn tõ h×nh VI.1. ThiÕt bÞ tuyÓn lµ m¸y tuyÓn tõ nam ch©m ®Êt hiÕm

c−êng ®é tõ tr−êng 20 000 ¬xtest. C¸c th«ng sè ch¹y m¸y tuyÓn tõ t−¬ng tù b¶ng

VI.2. C¸c kÕt qu¶ tæng hîp thµnh b¶ng c©n b»ng. C¸c s¶n phÈm tæng hîp bao gåm

s¶n phÈm mïn röa, s¶n phÈm kh«ng tõ, s¶n phÈm trung gian vµ s¶n phÈm cã tõ .

VI.2.4.a. MÉu röa n−íc

KÕt qu¶ tuyÓn tæng hîp ë b¶ng VI.7. Hµm l−îng s¾t vµ titan trong s¶n phÈm

kh«ng tõ t−¬ng ®−¬ng víi s¶n phÈm kh«ng tõ cña mÉu kh«ng röa (Fe2O3=0,3%, TiO2=0,03%) chøng tá kh«ng cã sù kh¸c biÖt gi÷a mÉu röa n−íc vµ mÉu kh«ng röa

n−íc. Hai 2 chØ tiªu nµy vÉn cao h¬n chØ tiªu ®Ò ra ( Fe2O3≤0,2%; TiO2=0,01%).

B¶ng VI. 7 – KÕt qu¶ tuyÓn mÉu röa n−íc

Hµm l−îng % Thu håi % S¶n phÈm

Kh«ng tõ Trung gian Cã tõ Mïn röa Céng Thu hä¹ch % 53,35 38,73 6,12 1,80 100 Fe2O3 0,30 1,14 20,07 1,50 1,86 TiO2 0,03 0,14 2,46 1,07 0,24 Fe2O3 8,62 23,78 66,15 1,45 100 TiO2 6,67 22,59 62,72 8,02 100

VI.2.4.b. MÉu röa axit HCl

Sö dông axit chlohydric lµm chÊt tÈy röa bÒ mÆt. Sè l−îng mÉu nghiªn cøu

lµ 6. KÕt qu¶ tuyÓn c¸c mÉu thÓ hiÖn ë b¶ng VI.8 vµ ®å thÞ h×nh sè VI.3.

B¶ng VI.8 – KÕt qu¶ tuyÓn mÉu röa axit HCl

Chi phÝ Hµm l−îng % Thu håi % Thu ho¹ch S¶n phÈm ml/100g % Fe2O3 TiO2 Fe2O3 TiO2 quÆng

Kh«ng tõ 53,62 0,25 0,08 7,13 15,84

Trung gian 37,02 1,52 0,18 29,92 24,61 2,5 Cã tõ 5,50 20,44 2,23 59,79 45,29

Mïn 3,86 1,54 1,00 3,16 14,26

Céng 100 1,88 0,27 100 100

Kh«ng tõ 55,46 0,24 0,05 698 10,08

Trung gian 34,43 1,46 0,19 26,34 23,77 5 Cã tõ 6,60 18,44 2,20 63,78 52,76

Mïn 3,51 1,58 1,05 2,91 13,39

Céng 100 1,91 0,28 100 100

10 Kh«ng tõ 57,30 0,22 0,01 6,58 2,19

Trung gian 31,40 1,32 0,18 21,64 21,63

Cã tõ 6,90 19,02 2,26 68,53 59,68

Mïn 4,40 1,41 0,98 3,24 16,50

Céng 100 1,91 0,26 100 100

Kh«ng tõ 59,07 0,22 0,01 6,86 2,30

Trung gian 31,53 1,45 0,19 24,13 23,30 15 Cã tõ 6,10 20,62 2,53 66,39 60,03

Mïn 3,30 1,50 1,12 2,61 14,38

Céng 100 1,89 0,26 100 100

Kh«ng tõ 61,24 0,2 0,01 6,47 2,30

Trung gian 29,64 1,78 0,19 27,87 21,19 20 Cã tõ 5,91 20,22 2,68 63,13 59,60

Mïn 3,21 1,49 1,40 2,53 16,91

Céng 100 1,89 0,27 100 100

Kh«ng tõ 63,29 0,20 0,01 6,63 2,41

Trung gian 28,24 1,90 0,19 28,09 20,41 25 Cã tõ 5,60 21,31 2,70 62,46 57,52

Mïn 2,87 1,88 1,80 2,82 19,65

Céng 100 1,91 0,26 100 100

NhËn xÐt: Thùc thu tinh

H×nh VI.3. ChÊt tÈy röa HCl

quÆng t¨ng tõ 53,63% ®Õn

63,29%, hµm l−îng s¾t vµ titan

%

gi¶m dÇn theo h−íng t¨ng chi

g n î −

l

Hµm l−îng Fe2O3 Hµm l−îng TiO2

phÝ axit. Nång ®é axit lín h¬n

hoÆc b»ng 15 ml/100g quÆng th×

m µ H

0.3 0.25 0.2 0.15 0.1 0.05 0

2.5

hµm l−îng s¾t vµ titan ®¹t yªu

Nång ®é HCl, ml/100g quÆng

cÇu (Fe2O3≤0,22; TiO2=0,01%). Nh− vËy cã thÓ n©ng cao chÊt

l−îng tinh quÆng b»ng biÖn ph¸p

sö dông axit chlohydric lµm chÊt tÈy röa bÒ mÆt. Tuy nhiªn axit HCl rÊt ®éc, g©y «

nhiÔm tíi m«i tr−êng vµ con ng−êi, gi¸ thµnh t−¬ng ®èi cao. NÕu ¸p dông sÏ khã

kh¨n trong kh©u xö lý m«i tr−êng, lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm.

VI.2.4.c. MÉu röa axit HNO3

ChÊt tÈy röa bÒ mÆt mÉu lµ axit nitric. Sè l−îng mÉu nghiªn cøu lµ 6. KÕt

qu¶ tuyÓn c¸c mÉu thÓ hiÖn ë b¶ng VI.9 vµ ®å thÞ h×nh VI.4.

B¶ng VI.9 – KÕt qu¶ tuyÓn mÉu röa axit HNO3

Chi phÝ Hµm l−îng % Thu håi % Thu

S¶n phÈm ml/100g ho¹ch Fe2O3 TiO2 Fe2O3 TiO2 quÆng %

Kh«ng tõ 53,35 0,26 0,03 7,25 6,46

Trung gian 38,73 1,34 0,16 27,13 25,01 2,5 Cã tõ 6,12 20,07 2,46 64,21 60,76

Mïn 1,80 1,50 1,07 1,41 7,77

Céng 100 1,91 0,25 100 100

Kh«ng tõ 56,0 0,23 0,03 6,71 6,46

Trung gian 31,5 1,47 0.25 26,87 33,75 5 Cã tõ 6,09 20,00 1,93 63,42 45,21

Mïn 3,79 1,52 1 3 14,58

Céng 100 1,92 0,26 100 100

Kh«ng tõ 56,5 0,22 0,03 6,49 6,40

1,44 0,20 24,23 24,36 Trung gian 32,25 10 Cã tõ 7,28 1,75 2,0 66,48 54,99

Mïn 3,70 1,55 1,02 2,80 14,25

Céng 100 1,92 0,26 100 100

Kh«ng tõ 58,03 0,19 0,02 5,80 4,40

Trung gian 30,52 1,4 0,20 22,47 23,10 15 Cã tõ 7,55 17,2 2,00 68,29 57,15

Mïn 3,90 1,46 1,06 2,99 15,35

Céng 100 1,90 0,26 100 100

0,18 0,02 5,50 4,19 20 Kh«ng tõ 58,33

Trung gian 30,15 1,35 0,18 21,31 19,49

Cã tõ 8,65 15,54 2,00 70,36 62,14

Mïn 3,87 1,40 1,02 2,84 14,18

Céng 100 1,87 0,26 100 100

Kh«ng tõ 58,90 0,18 0,02 5,57 4,59

Trung gian 30,86 1,32 0,14 21,40 16,83 25 Cã tõ 7,85 17,1 2,12 70,51 64,84

Mïn 3,39 1,42 1,04 2,53 13,74

Céng 100 1,88 0,27 100 100

NhËn xÐt: Hµm l−îng s¾t vµ titan trong s¶n phÈm kh«ng tõ sÏ gi¶m theo

chiÒu t¨ng nång ®é axit tõ 2,5 ®Õn 25 ml/100g quÆng cho thÊy axit nitric cã kh¶

n¨ng tÈy röa bÒ mÆt c¸c h¹t

kho¸ng ®Ó lµm t¨ng kh¶ n¨ng

Hinh VI.4. ChÊt tÈy röa HNO3

tuyÓn cña mÉu fenspat nghiªn

0.3

cøu. S¶n phÈm tinh quÆng cã

%

thu ho¹ch vµ chÊt l−îng cao

0.2

thÓ hiÖn ë hµm l−îng s¾t cã

g n î − l

0.1

Hµm l−îng Fe2O3 Hµm l−îng TiO2

trong tinh quÆng nhá h¬n

m µ H

0

0,2%. KÕt qu¶ nµy sÏ ®−îc

5

15

20

10

lµm c¬ së ®Ó lùa chän t¸c

2.5 25 Nång ®é HNO3, ml/100g quÆng

nh©n tÈy röa mÉu trong s¬ ®å

c«ng nghÖ tuyÓn. T−¬ng tù axit HCl, gi¸ thµnh ho¸ chÊt nµy cao vµ rÊt ®éc h¹i.

VI.2.4.d. MÉu röa axit H2SO4

MÉu sö dông axit sunphuric lµm chÊt tÈy röa bÒ mÆt. Sè l−îng mÉu nghiªn

cøu lµ 6. KÕt qu¶ tuyÓn tõ c¸c mÉu thÓ hiÖn ë b¶ng VI.10 vµ ®å thÞ h×nh sè VI.5.

B¶ng VI.10 – KÕt qu¶ tuyÓn mÉu röa axit H2SO4

Hµm l−îng % Thu håi % S¶n phÈm Thu ho¹ch % Chi phÝ ml/100g quÆng

Kh«ng tõ 53,35 Fe2O3 0,26 TiO2 0,03 Fe2O3 7,43 TiO2 6,67

1,25

Trung gian Cã tõ Mïn

Céng 38,73 6,12 1,80 100 1,14 20,57 1,50 1,87 0,14 2,46 1,07 0,24 23,66 66,46 1,45 100 22,59 62,72 8,02 100

Kh«ng tõ 56,06 0,24 0,03 7,16 6,73

2,5

Trung gian Cã tõ Mïn

Céng 35,06 6,09 2,79 100 1,37 20,05 1,52 1,88 0,25 1,93 1,0 0,25 25,57 65,01 2,66 100 35,06 47,05 11,16 100

Kh«ng tõ 57,83 0,19 0,03 5,93 6,65

Trung gian Cã tõ Mïn

Céng 33,25 6,05 2,85 100 1,47 20,0 1,51 1,85 0,2 2,0 1,02 0,26 26,39 65,34 2,34 100 35,71 46,41 11,23 100

Kh«ng tõ 58,53 0,18 0,02 6,90 4,51

Trung gian Cã tõ Mïn

Céng 32,15 6,15 2,87 100 1,47 20,2 1,5 1,86 0,28 2,0 1,02 0,26 25,62 65,17 2,32 100 35,10 49,21 11,18 100

Kh«ng tõ 58,83 0,18 0,02 5,68 4,54

Trung gian Cã tõ Mïn

Céng 32,15 6,15 2,87 100 1,47 20,2 1,50 1,86 0,27 2,0 1,02 0,26 25,36 66,65 2,31 100 33,39 47,31 11,26 100

Kh«ng tõ 59,26 0,15 0,02 4,78 4,53

Trung gian Cã tõ Mïn

Céng 30,86 6,59 3,29 100 1,19 20,56 1,52 1,86 0,23 2,16 1,10 0,27 19,73 72,80 2,69 100 27,16 54,46 13,85 100

NhËn xÐt: Hµm l−îng s¾t

H×nh VI.5- ChÊt tÈy röa axit H2SO4

vµ titan gi¶m dÇn theo h−íng

0.3

t¨ng chi phÝ axit ®ång thêi thùc

0.25

thu t¨ng tõ 56,06% ®Õn 59,26%.

0.2

Khi chi phÝ axit lín h¬n hoÆc

b»ng 10 ml/100g quÆng (t−¬ng

% g n î −

0.15

l

0.1

®−¬ng lín h¬n hoÆc b»ng 18,4 kg

Hµm l−îng Fe2O3 Hµm l−îng TiO2

m µ H

0.05

2.5

axit/tÊn quÆng v× tû träng cña

H2SO4 t−¬ng ®−¬ng 1,84) cã sù thay ®æi vÒ hµm l−îng s¾t vµ

Nång ®é H2SO4, ml/100g quÆng

titan. Hµm l−îng s¾t nhá h¬n

0,2%, hµm l−îng titan b»ng 0,02

%. Víi chi phÝ axit 10 ml/100g

quÆng th× chÊt l−îng tinh quÆng ®¹t ®−îc yªu cÇu ®Æt ra.

VI.2.4.e. MÉu röa kiÒm

ChÊt tÈy röa bÒ mÆt ®−îc sö dông lµ NaOH. Sè l−îng mÉu nghiªn cøu lµ 6.

KÕt qu¶ tuyÓn c¸c mÉu thÓ hiÖn ë b¶ng VI.11 vµ ®å thÞ h×nh sè VI.6.

B¶ng VI.11 – KÕt qu¶ tuyÓn mÉu röa kiÒm

Chi phÝ Hµm l−îng % Thu håi %

Thu ho¹ch kiÒm, S¶n phÈm % kg/t Fe2O3 TiO2 Fe2O3 TiO2

Kh«ng tõ 54,02 0,28 0,08 8,24 14,47

Trung gian 35,54 1,28 0,23 24,78 24,33 2,5 Cã tõ 6,02 19,52 2,63 63,36 47,12

Mïn 4,42 1,50 1,07 3,61 14,08

Céng 100 1,93 0,32 100 100

5 Kh«ng tõ 50,83 0,29 0,03 7,59 5,42

Trung gian 38,43 1,33 0,19 26,32 25,93

Cã tõ 6,27 19,4 2,32 62,64 51,66

Mïn 4,47 1,07 3,45 16,99 1,50

Céng 100 0,34 100 100 1,94

Kh«ng tõ 48,87 0,05 7,84 9,07 0,30

Trung gian 40,65 0,11 23,97 16,60 1,14 7,5 Cã tõ 6,52 2,42 65,12 58,59 19,31

Mïn 3,96 1,07 3,07 15,73 1,50

Céng 100 0,27 100 100 1,93

Kh«ng tõ 47,26 0,05 6,87 7,69 0,29

Trung gian 41,74 0,19 23,84 25,81 1,14 10 Cã tõ 6,72 20,36 66,08 51,60 19,63

Mïn 4,28 1,05 3,22 14,90 1,50

Céng 100 0,31 100 100 2

Kh«ng tõ 58,51 0,07 9,10 16,05 0,30

Trung gian 30,70 0,24 20,64 22,45 1,34 12,5 Cã tõ 6,91 2,32 67,34 48,85 19,42

Mïn 3,88 1,07 2,92 12,65 1,50

Céng 100 0,31 100 100 1,98

NhËn xÐt:

H×nh VI.6. ChÊt tÈy röa NaOH

0.4

- ThÝ nghiÖm tiÕn hµnh

0.3

kh¶o s¸t c¸c chi phÝ kiÒm tõ møc

0kg/t, 2,5kg/t cho tíi 12,5kg/t

% g n î −

0.2

l

Hµm l−îng Fe2O3 Hµm l−îng TiO2

0.1

quÆng. Tû lÖ R¾n/Láng lµ 1/2.

m µ H

N−íc röa tû lÖ R/L=1/10;

2.5

7.5

12.5

- S¶n phÈm kh«ng tõ cña

Chi phÝ NaOH, kg/t quÆng

mÉu cã hµm l−îng Fe2O3 kho¶ng (0,29-0,31)% lín h¬n môc tiªu

®Ò ra 0,2%;

Gi¶i ph¸p xö lý hãa häc bÒ mÆt sö dông t¸c nh©n kiÒm NaOH lµ kh«ng ®¹t

®−îc môc tiªu gi¶m hµm l−îng t¹p chÊt s¾t vµ titan.

VI.2.4.f. NhËn xÐt chung

- C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm ®· ®−îc kh¶o s¸t nh−

kh«ng xö lý hãa häc bÒ mÆt vµ cã xö lý cho thÊy viÖc xö lý hãa häc bÒ mÆt råi míi

tuyÓn sÏ cho s¶n phÈm cã hµm l−îng s¾t vµ titan nhá h¬n kh«ng xö lý;

- Ph−¬ng ¸n xö lý b»ng axit sunphuric cho chÊt l−îng cao h¬n ®¶m b¶o tÝnh

hiÖu qu¶ kinh tÕ h¬n so víi c¸c axit kh¸c, kiÒm hoÆc n−íc;

- Tuy nhiªn vÉn cÇn tiÕp tôc tuyÓn n©ng cao chÊt l−îng tinh quÆng vµ t¨ng

thu håi s¶n phÈm tinh b»ng tuyÓn tinh cã ph©n cÊp vµ tuyÓn vÐt s¶n phÈm trung

gian. §iÒu nµy phô thuéc vµo sù lùa chän s¬ ®å tuyÓn, chÕ ®é tuyÓn cña m¸y, ®Æc

biÖt lµ tèt nÕu t¹o ra ®−îc cÊp ®é h¹t hÑp ®Ó tuyÓn. Khi ®ã kh¶ n¨ng ph©n tuyÓn sÏ

tèt h¬n rÊt nhiÒu.

VI.3. X¸c ®Þnh thêi gian khuÊy sö dông axit H2SO4 lµm t¸c nh©n ho¸ häc

Tõ môc VI.2.4.f. NhËn xÐt chung ®· lùa chän ph−¬ng ¸n xö lý b»ng axit

sunphuric ®Ó gia c«ng mÉu quÆng fenspat §¾c L¾c. ViÖc xö lý hãa häc nµy cÇn

ph¶i kh¶o s¸t sù phô thuéc thêi gian khuÊy röa quÆng ®Õn chÊt l−îng tinh

quÆng tuyÓn.

Môc ®Ých lµ chän ®−îc thêi gian, tû lÖ pha r¾n láng vµ chi phÝ n−íc röa

hîp lý.

Nång ®é axit ®−îc lùa chän lµ 10ml/100g quÆng, tû lÖ pha r¾n/láng =

1/2, l−îng n−íc röa theo tû lÖ n−íc röa/phÇn r¾n lµ 4/1. Thêi gian khuÊy tiÕp xóc lµ

5 phót, 10 phót, 15 phót, 20 phót, 25 phót vµ 30 phót. MÉu sau khi khuÊy tiÕp xóc

®−îc röa, ®Ó rãc n−íc vµ sÊy kh«. Cuèi cïng ®−îc tuyÓn trªn thiÕt bÞ tuyÓn tõ nam

ch©m ®Êt hiÕm cã c−êng ®é tõ tr−êng cao (20 000 ¬xtest). KÕt qu¶ thu ®−îc tæng

hîp ë b¶ng VI.12. vµ biÓu diÔn ¶nh h−ëng cña thêi gian khuÊy ®Ðn chÊt l−îng tinh

quÆng ë h×nh VI.7. C¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ lµ thêi gian khuÊy víi tû lÖ thu ho¹ch s¶n

phÈm vµ hµm l−îng t¹p chÊt s¾t vµ titan cã trong s¶n phÈm kh«ng tõ (cßn gäi lµ

tinh quÆng fenspat).

B¶ng VI.12. ¶nh huëng cña thêi gian ®Õn chÊt l−îng tinh quÆng

Hµm l−îng % Thu håi %

S¶n phÈm Thu ho¹ch % Fe2O3 TiO2 Fe2O3 TiO2 Thêi gian khuÊy, phót

Kh«ng tõ Trung gian Cã tõ Mïn

Céng

Kh«ng tõ Trung gian Cã tõ Mïn

Céng

Kh«ng tõ Trung gian Cã tõ Mïn

Céng

Kh«ng tõ Trung gian Cã tõ Mïn

Céng

Kh«ng tõ Trung gian Cã tõ Mïn

Céng

Kh«ng tõ Trung gian Cã tõ Mïn

Céng 56,45 33,23 6,52 3,8 100 56,06 35 6,09 2,85 100 56,1 34,25 6,75 2,9 100 56,83 33,52 7,05 2,9 100 57,03 32,75 7,15 3,07 100 57,26 30,86 7,59 3,29 100 0,24 1,1 20,57 1,5 1,90 0,22 1,37 20,05 1,52 1,87 0,19 1,38 19,4 1,48 1,93 0,15 1,42 19,2 1,49 1,96 0,15 1,42 19 1,4 1,95 0,15 1,19 19,06 1,42 1,95 0,03 0,14 2,46 1,07 0,24 0,03 0,25 1,93 1 0,25 0,03 0,28 2 1,02 0,26 0,02 0,28 2,11 1 0,28 0,02 0,27 2 1,02 0,26 0,02 0,23 2,16 1,1 0,28 7,13 19,25 70,62 3,00 100 6,61 25,68 65,39 2,32 100 5,52 24,47 67,79 2,22 100 4,35 24,31 69,13 2,21 100 4,38 23,82 69,59 2,20 100 4,41 18,87 74,32 2,40 100 6,67 22,59 62,72 8,02 100 6,73 35,06 47,05 11,16 100 6,65 35,71 46,41 11,23 100 4,02 33,17 52,57 10,25 100 4,39 34,01 55 12,04 100 4,05 25,12 58,02 12,81 100

NhËn xÐt: Khi t¨ng thêi

gian khuÊy, chÊt l−îng vµ thu

H×nh VI.7. ¶nh h−ëng cña thêi gian khuÊy ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm

0.3

0.25

ho¹ch tinh quÆng t¨ng. Hµm

%

Hµm l−îng Fe2O3 Hµm l−îng TiO2

,

0.2

0.15

l−îng t¹p chÊt s¾t vµ titan gi¶m

g n î − l

0.1

m µ H

0.05

xuèng 0,15% (Fe2O3) vµ 0,02% (TiO2) khi thêi gian khuÊy lín h¬n hoÆc b»ng 20 phót. Víi

10 Thêi gian khuÊy, phut

thêi gian khuÊy 20 phót lµ thêi

toµn diÖn mÉu kh«ng tõ vµ mÉu tr−íc khi xö lý cho kÕt qu¶ ë b¶ng VI. 13 cho thÊy

hµm l−îng kiÒm t¨ng cao vµ hµm l−îng t¹p chÊt s¾t ®¹t ®−îc tiªu chuÈn chÊt l−îng

lµ men x−¬ng gèm sø.

Thµnh phÇn SiO2 Al2O3 Fe2O3 TiO2 K2O Na2O

Hµm MÉu tr−íc xö lý 65,81 18,73 1,92 0,28 7,55 4,36

l−îng % Tinh quÆng 67,25 18,42 0,15 0,02 8,18 4,72

Tuy nhiªn, s¶n phÈm trung gian chøa t¹p chÊt cßn cao (Fe2O3 = 1,42% vµ TiO2 = 0,28%) vµ ®é h¹t chñ yÕu lµ cÊp -0,3 mm nªn ®Ó n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm trung gian nµy cÇn tuyÓn vÐt 3 lÇn.

KÕt qu¶ tuyÓn tõ s¶n phÈm trung gian theo s¬ ®å tuyÓn h×nh VI.8 thÓ hiÖn ë b¶ng VI.14 cho s¶n phÈm tinh quÆng tuyÓn vÐt cã hµm l−îng t¹p chÊt ®¹t 0,3% Fe2O3 vµ 0,07 TiO2 ®¹t chÊt l−îng lµm x−¬ng tr¾ng, s¶n phÈm trung gian 1 cã thÓ lµm phèi liÖu x−¬ng ®á. S¶n phÈm kh«ng tõ lµ s¶n phÈm ®u«i th¶i.

S¶n phÈm trung gian TuyÓn tõ vÐt (20 000 ¬xtest)

Kh«ng tõ tuyÓn vÐt S¶n phÈm trung gian 1 S¶n phÈm cã tõ

H×nh VI. 8. S¬ ®å tuyÓn tõ s¶n phÈm trung gian

B¶ng VI.14. KÕt qu¶ tuyÓn vÐt s¶n phÈm trung gian mÉu xö lý ho¸ häc b»ng H2SO4

Hµm l−îng % Thu S¶n phÈm ho¹ch % Fe2O3 TiO2 K2O Na2O

Kh«ng tõ tuyÓn vÐt 48,45 0,3 0,07 7,66 4,38

Trung gian 1 45,05 0,84 0,31

Cã tõ 6,5 13,8 1,63 5,83 3,66 5,11 4,53

S¶n phÈm trung gian 100 1,42 0,28 6,58 4,72

Nung thö s¶n phÈm tinh quÆng kh«ng tõ (hµng trªn cïng ë h×nh ë trang 58)

so s¸nh víi mÉu ®Çu (nguyªn khai), mÉu

®u«i th¶i vµ tinh quÆng cña mÉu

kh«ng xö lý cho thÊy mÉu cã ®é

tr¾ng trong, mÞn.

VI.4. S¬ ®å kiÕn nghÞ tuyÓn kÕt

tuyÓn tõ .

S¬ ®å h×nh VI.10 lµ bao gåm

+0,125 mm vµ -0,125 mm trong

®ã cÊp h¹t –0,5+0,125 mm ®em xö lý bÒ mÆt.

2. Xö lý bÒ mÆt

Röa khö mïn vµ thu håi cÊp h¹t th«-0,5+0,125 mm ®em sÊy.

3. SÊy lµ mÊt n−íc.

5. TuyÓn tõ c¸c cÊp h¹t hÑp.

Thu håi s¶n phÈm tinh quÆng ®¹t chÊt l−îng lµm x−¬ng gèm tr¾ng, g¹ch

MÉu nghiªn cøu

CÊp h¹t mÞn -0.125 mm

Bïn mÞn

Xö lý ho¸ häc b»ng axit H2SO4

SÊy kh«

TuyÓn tõ

Tinh quÆng

Trung gian 1

Trung gian 2

§u«i quÆng

VII. TuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ

ThÝ nghiÖm tuyÓn næi ®−îc tiÕn hµnh ë cÊp h¹t –0,5 mm. Thµnh phÇn c¸c

kho¸ng ®i kÌm chñ yÕu lµ biotit, hornblend. Môc ®Ých cña nghiªn cøu lµ t¸ch c¸c

kho¸ng trªn ra khái fenspat. Do hµm l−îng silic cña quÆng phï hîp víi tiªu chuÈn

nªn viÖc lo¹i bá silic d¹ng th¹ch anh trong mÉu nµy kh«ng thùc hiÖn.

KÕt qu¶ nghiªn cøu tuyÓn ®−îc thùc hiÖn qua 2 giai ®o¹n: TuyÓn næi kho¸ng

biotit vµ tuyÓn tinh fenspat (tuyÓn tõ t¸ch c¸c kho¸ng chøa s¾t).

VII.1. TuyÓn næi kho¸ng biotit

Trong nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu [18] vÒ thuèc tuyÓn næi biotit, biotit næi

trong c¶ 2 m«i tr−êng axit vµ kiÒm víi thuèc tuyÓn C-14 (dodecyl amin), thu håi

tèt nhÊt ë pH>4. Víi thuèc tuyÓn ANP 14 (Amin C14 hoÆc amin hydrochlorid)

hiÖu qu¶ cho c¶ biotit phong ho¸ ë pH<1 vµ kh«ng phong ho¸ ë pH=7. Víi thuèc

tËp hîp dodecylammonium chlorid, biotit næi tèt trong kho¶ng pH =3-10 nh−ng

kh«ng næi víi sodium dodecyl sulphat.

C¸c thuèc tuyÓn næi nghiªn cøu ®−îc lùa chän lµ thuèc tËp hîp C-14, thuèc

t¹o bät aero froth 65, thuèc ®iÒu

H×nh VII.2 - ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng tuyÓn næi biotit

chØnh m«i tr−êng lµ axit H2SO4. B¶ng VII.1 vµ ®å thÞ h×nh VII.2

%

lµ kÕt qu¶ kh¶o s¸t ¶nh h−ëng

Thu ho¹ch biotit

cña m«i tr−êng tuyÓn næi

t ä b m È h p

n ¶ s h c ¹ o h u h T

kho¸ng biotit s¹ch ë c¸c pH: 1;

2; 3; 4; 5; 6; 7 theo s¬ ®å h×nh

4 §é pH m«i tr−êng

VII.1. M«i tr−êng tuyÓn næi axit

thÝch hîp nhÊt ë pH = 4 cho thu ho¹ch s¶n phÈm bät 75% cao nhÊt.

B¶ng VII.1. ¶nh h−ëng cña pH m«i tr−êng ®Õn kÕt qu¶ tuyÓn næi kho¸ng biotit

§é pH 1 2 3 4 5 6 7

Thu ho¹ch

s¶n phÈm 30,5 46,2 55,6 75,0 70,8 67,3 58,8

C¸c ®iÒu kiÖn tuyÓn næi lùa chän hîp lý ®Ó tuyÓn næi biotit: §é pH m«i tr−êng: 4;

bät

Chi phÝ C14: 300 g/t; Chi phÝ aero froth: 70 g/t; Thêi gian khuÊy tiÕp xóc thuèc

tuyÓn: 7 phót. B¶ng VII.2 thÓ hiÖn kÕt qu¶ tuyÓn næi kho¸ng biotit cã trong mÉu

nghiªn cøu.

MÉu nghiªn cøu

Thuèc tuyÓn

TuyÓn næi

S¶n phÈm næi S¶n phÈm ch×m

H×nh VII.1. S¬ ®å thÝ nghiÖm tuyÓn næi

NhËn xÐt: C¸c kho¸ng biotit dÔ dµng næi trong m«i tr−êng axit pH = 4. HiÖu

suÊt thu håi kho¸ng biotit cao chiÕm 84,6% (tÝnh theo hiÖu suÊt thu håi s¾t Fe2O3). S¶n phÈm ch×m lµ s¶n phÈm fenspat s¹ch. Tuy nhiªn s¶n phÈm nµy hµm l−îng s¾t

vµ titan cßn cao h¬n tiªu chuÈn (chuÈn cÇn ®¹t lµ Fe2O3 < 0,2 %; TiO2<0,01%).

B¶ng VII.2. KÕt qu¶ tuyÓn næi biotit

Thu ho¹ch Hµm l−îng % Thu håi % TT S¶n phÈm % Fe2O3 TiO2 Fe2O3 TiO2

1 Næi 8,5 18,9 2,15 84,6 69,0

2 Ch×m 91,5 0,32 0,09 15,4 31,1

Céng 100 1,9 0,27 100 100

VII.2. TuyÓn tõ t¸ch c¸c kho¸ng chøa s¾t ra khái fenspat

PhÇn ch×m cña tuyÓn næi ®−îc khö n−íc, sÊy kh« ë nhiÖt ®é 210oC trong thêi

gian 90 phót vµ ®em tuyÓn tõ. ThÝ nghiÖm ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y tuyÓn tõ nam

(tiªu chuÈn cña Mü). C¸c kho¸ng nhiÔm tõ sÏ bÞ t¸ch ra khái c¸c kho¸ng fenspat.

C¸c th«ng sè thÝch hîp cho tuyÓn fenspat §¾c L¾c nh− tèc ®é quay cña trôc

(vßng/phót), n¨ng suÊt (phô thuéc ®é rung cÊp liÖu hay ®é dµy cña nguyªn liÖu trªn

b¨ng t¶i), vÞ trÝ dao c¾t s¶n phÈm ®· ®−îc kh¶o s¸t vµ tr×nh bµy ë b¶ngVI.2

KÕt qu¶ tuyÓn theo s¬ ®å h×nh VI.1 thÓ hiÖn ë b¶ngVII.3. B¶ng VII.4 lµ kÕt

B¶ng VII.3– KÕt qu¶ tuyÓn phÇn ch×m cña qu¸ tr×nh tuyÓn næi t¸ch biotit

Hµm l−îng % Thu håi % Thu TT S¶n phÈm ho¹ch % Fe2O3 TiO2 Fe2O3 TiO2

1 Kh«ng tõ 88,30 0,18 0,02 497 18,0

2 Trung gian 8,25 0,49 0,61 12,6 50,0

3 Cã tõ 3,45 3,05 0,94 37,7 32,0

Céng 100 0,32 0,09 100 100

Thµnh phÇn SiO2 Al2O3 Fe2O3 TiO2 CaO MgO K2O Na2O MKN

Hµm l−îng % 67,32 18,38 0,18 0,02 0,35 0,20 8,20 4,73 0,36

VII.3. ¸p dông tuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ ®Ó tuyÓn mÉu quÆng fenspat §¾c L¾c

S¬ ®å tuyÓn ¸p dông theo h×nh VII.2, khi ®ã quÆng ®−îc nghiÒn xuèng cÊp -

0,3mm. Sau ®ã quÆng ®−îc khö mïn vµ tiÕp xóc thuèc tuyÓn víi tr×nh tù bæ xung

dung dich axit ®¹t pH=4, cÊp thuèc tËp hîp vµ thuèc t¹o bät. KÕt qu¶ tuyÓn næi thÓ

hiÖn ë b¶ng VII.5.

B¶ng VII.5 – KÕt qu¶ tuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ

Thu ho¹ch Hµm l−îng % Thu håi % TT S¶n phÈm % Fe2O3 TiO2 Fe2O3 TiO2

1 Fenspat s¹ch 67,0 0,02 5,21 4,43 0,18

2 Trung gian 7,1 0,60 1,72 14,08 0,56

3 Cã tõ (biotit) 3,0 0,90 4,55 8,93 3,52

4 Biotit næi 7,7 2,10 60,63 53,46 18,54

5 Mïn röa 15,2 0,38 27,89 19,10 4,20

Céng 100 0,30 2,32 100 100

QuÆng fenspat §¾c L¾c (-2mm)

KhuÊy röa khö mïn

TuyÓn næi Mïn röa

Biotit næi TuyÓn tõ

Fenspat s¹ch Trung gian Cã tõ (biotit)

H×nh VII.2 – S¬ ®å tuyÓn næi kÕt hîp tuyÓn tõ

NhËn xÐt: S¶n phÈm fenspat s¹ch ®· ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng ®Ò ra vÒ chØ

vai trß cña axit ngoµi t¸c dông ®iÒu chØnh pH m«i tr−êng tuyÓn næi cßn cã t¸c dông

lµm s¹ch bÒ mÆt c¸c h¹t kho¸ng (t−¬ng tù vai trß xö lý bÒ mÆt) vµ sÊy ®· cã ¶nh h-

−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm tuyÓn. Víi s¬ ®å tuyÓn næi – tuyÓn tõ ta

cã thÓ thu ®−îc s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng ®Æt ra.

VIII. Lùa chän s¬ ®å tuyÓn

C¨n cø vµo kÕt qu¶ nghiªn cøu ë môc V, VI, VII vµ so s¸nh víi môc tiªu

nghiªn cøu cña ®Ò tµi ®Ó lùa chän s¬ ®å chÕ biÕn thÝch hîp.

m¸y tuyÓn tõ.

+ −u ®iÓm cña s¬ ®å c«ng nghÖ nµy lµ dÔ triÓn khi ¸p dông tõ quy m« nhá,

võa cho ®Õn quy m« lín. S¶n phÈm lµm ®−îc nguyªn liÖu x−¬ng gèm chÊt l−îng

cao. Chi phÝ gi¸ thµnh cho 1 ®¬n vÞ tuyÓn thÊp.

+ H¹n chÕ lµ ch−a thu håi ®−îc s¶n phÈm cã thÓ lµ nguyªn liÖu cho men

gi¸ trÞ kinh tÕ cña s¶n phÈm (gi¸ trÞ kho¶ng 0,6-0,7 triÖu ®ång/tÊn).

hÑp, x−ëng tuyÓn tõ vµ ®ãng bao thµnh phÈm.

+ −u ®iÓm lµ t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l−îng ®¸p øng chØ tiªu chÊt l−îng lµm

men gèm sø cao cÊp, ngoµi ra vÉn thu ®−îc s¶n phÈm lµm x−¬ng gèm tr¾ng vµ ®á.

ChÊt l−îng s¶n phÈm cao vµ thu håi t−¬ng ®èi lín (thu ho¹ch fenspat s¹ch 59,5%).

S¶n phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao (kho¶ng 1,2-1,5 triÖu ®ång/tÊn).

+ H¹n chÕ: HÖ thiÕt bÞ ph¶i cã thiÕt bÞ xö lý hãa vµ sÊy so víi s¬ ®å trªn th×

phøc t¹p h¬n.

3. S¬ ®å tuyÓn 3: QuÆng gia c«ng – KhuÊy röa– TuyÓn næi – TuyÓn tõ. HÖ

thèng nhµ x−ëng bao gåm x−¬ng gia c«ng ®Ëp nghiÒn, khuÊy röa khö mïn, x−ëng

næi vµ thiÕt bÞ tuyÓn tõ.

+ −u ®iÓm: S¶n phÈm thu ®−îc cã thÓ lµm ®−îc men gèm sø cã gi¸ trÞ kinh

tÕ (1,2-1,5 triÖu ®ång/tÊn).

+ H¹n chÕ: Chi phÝ gia c«ng tuyÓn cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm cao h¬n (v× ph¶i

chi phÝ gia c«ng, chi phÝ thuèc tuyÓn, xö lý n−íc th¶i...). Nhµ m¸y ph¶i ®Æt ë n¬i cã

nguån n−íc dåi dµo. §Ó gi¶m chi phÝ tuyÓn cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm tuyÓn b¾t

NhËn xÐt: So s¸nh 3 s¬ ®å nghiªn cøu cho thÊy ®å tuyÓn 1 cã thÓ ¸p dông

phÇn kho¸ng s¶n DAKLAK lµ lo¹i M3. S¶n phÈm ®· cã ®−îc gi¸ trÞ kinh tÕ vµ chÊt

l−îng cao. S¶n phÈm nµy cã thÓ lµm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm chÊt l−îng

cao nÕu ¸p dông s¬ ®å tuyÓn 2.

S¬ ®å tuyÓn 2 vµ 3 ®Òu cho chÊt l−¬ng vµ thu ho¹ch cao trong ®ã thu ho¹ch

s¶n phÈm ë s¬ ®å tuyÓn 3 cao h¬n ®¹t 67%. Tuy nhiªn s¬ ®å tuyÓn 2 −u ®iÓm h¬n

cã x−ëng tuyÓn næi. Nh− vËy chi phÝ gi¸ thµnh tuyÓn ch¾c ch¾n sÏ thÊp h¬n s¬ ®å

tr×nh vµ ®¸nh gi¸ chÊt l−îng s¶n phÈm, ®Ò xuÊt s¬ ®å c«ng nghÖ.

IX. Thö nghiÖm tuyÓn s¬ ®å thu håi s¶n phÈm

lý bÒ mÆt vµ tuyÓn tõ.

Môc tiªu lµ thö nghiÖm s¬ ®å mÉu mÎ quy m« 50 kg/giê, hiÖu chØnh th«ng

chÊt l−îng lµm x−¬ng men gèm sø cao cÊp vµ c¸c s¶n phÈm phô lµm x−¬ng gèm

x©y dung kh¸c.

C¸c b−íc thö nghiÖm theo tr×nh tù nh− sau:

1.Nguyªn vËt liÖu: 500 kg quÆng fenspat kali §¾c L¾c cã ®é h¹t –0,5+0,15 mm.

2. Ho¸ chÊt lµ n−íc m¸y Hµ Néi, axit sunphuric c«ng nghiÖp H2SO4 ®−îc pha thµnh dung dÞch nång ®é 10g/l.

3. ThiÕt bÞ, dông cô

- Thïng khuÊy 140 lit

- M¸y ly t©m

- Tñ sÊy 120 lit

- M¸y tuyÓn tõ c−êng ®é tõ tr−êng 20 000 ¬xtest

- Mét sè dông cô kh¸c nh− x« nhùa 30 lit, chËu men…

4. Quy tr×nh

B−íc 1: CÊp 40 lÝt dung dÞch axit sunphuric nång ®é 10g/lit vµo thïng khuÊy

vµ khëi ®éng thïng khuÊy.

B−íc 2: CÊp 20 kg quÆng vµo thïng khuÊy.

B−íc 3: Sau 20 phót kiÓm tra ®é pH nÕu ®¹t pH=2 th× dõng m¸y vµ th¸o

quÆng ra khái thïng. NÕu pH lín h¬n 2 th× ph¶i bæ xung l−îng axit võa ®ñ ®Ó duy

tr× nång ®é pH=2.

B−íc 4: Th¸o quÆng, ®Ó rãc n−íc. Dung dÞch thu håi ®−îc cho vµo thïng

khuÊy vµ bæ xung thªm n−íc cho ®ñ 40 lit vµ 200g axit. TiÕp tôc cho 20kg quÆng

vµo khuÊy theo tr×nh tù tõ b−íc 1 ®Õn b−íc 4 cho ®Õn khi thùc hiÖn ®ñ 5 mÎ th×

dung dÞch thu ®−îc sÏ ®Ó l¾ng, läc bïn t¹o ra trong qu¸ tr×nh xö lý.

B−íc 5: TiÕp tôc thùc hiÖn xö lý mÉu quÆng theo c¸c b−íc ë trªn.

B−íc 6: QuÆng thu ®−îc ®em röa n−íc víi tû lÖ n−íc/quÆng lµ 1/4. Sau ®ã

n−íc röa lµm n−íc bæ xung cho xö lý mÉu sau.

B−íc 7: SÊy kh« vËt liÖu ë nhiÖt ®é 210oC thêi gian lµ 5-15 phót vµ ®Ó nguéi.

mm.

B−íc 9: TuyÓn riªng rÏ c¸c cÊp h¹t b»ng thiÕt bÞ tuyÓn tõ c−êng ®é tõ tr−êng

20000 ¬xtest theo s¬ ®å tuyÓn gåm 1 tuyÓn chÝnh + 1 tuyÓn vÐt trung gian. C¸c s¶n

phÈm thu ®−îc lµ s¶n phÈm kh«ng tõ, s¶n phÈm cã tõ tÝnh yÕu vµ s¶n phÈm cã tõ

tÝnh m¹nh.

phÈm lµm men x−¬ng gèm sø.

KÕt qu¶ thö nghiÖm quy tr×nh theo mÉu mÎ 500kg thÓ hiÖn ë b¶ng VII. 6.

B¶ng VII.6 -KÕt qu¶ tuyÓn thö nghiÖm quy tr×nh mÉu mÎ 500kg

K2O Na2O

Thu Hµm l−îng % Thu håi % S¶n phÈm ho¹ch

Na2O Fe2O3 TiO2

Fe2O3 TiO2 K2O %

Tinh quÆng 59,5 8,23 4,68 0,02 66,48 62,45 4,62 4,16 0,15

Trung gian 1 14 7,53 0,07 14,31 13,85 2,32 3,43 0,32 4,41

Trung gian 2 16,5 6,0 0,29 13,44 15,69 8,36 16,73 0,98 4,24

3,7

§u«i quÆng 4,60 3,53 20,41 2,4 4,68 5,94 79,20 62,91 7,5

Mïn 3,20 4,25 1,46 1,09 2,07 5,50 12,76 2,5

Céng 7,37 4,46 1,93 0,29 100 100 100 100 100

X. §¸nh gi¸ thö nghiÖm kh¶ n¨ng lµm men, x−¬ng gèm sø cao cÊp tõ s¶n

phÈm thö nghiÖm quy tr×nh c«ng nghÖ

MÉu thö nghiÖm lµ mÉu ch¹y thö quy tr×nh c«ng nghÖ thu håi 297,5 kg s¶n

phÈm s¹ch. Khèi l−îng mÉu ®em thö nghiÖm lµm x−¬ng lµ 40 kg vµ 10 kg lµm

men. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ thÓ hiÖn ë môc 1, 2 vµ 3 do ViÖn nghiªn cøu Sµnh sø Thuû

tinh C«ng nghiÖp vµ C¬ së gèm sø ¸nh D−¬ng thuéc lµng gèm B¸t Trµng, Hµ Néi

thùc hiÖn.

TPHH K2O Na2O Fe2O3 TiO2 SiO2 Al2O3 CaO MgO MKN

% 8,23 4,68 0,15 0,02 67,34 18,36 0,39 0,25 0,39

2. Phèi liÖu x−¬ng sø cao cÊp vµ men sø

Tû lÖ Tû lÖ

TT Nguyªn liÖu cho x−¬ng phèi liÖu TT Nguyªn liÖu cho men sø phèi

% liÖu %

46 10 1 Cao lanh Yªn B¸i 1 Cao lanh Yªn B¸i K80

15 61 2 §Êt sÐt Trung Quèc 2 Fenspat §¾c L¾c

26 24 3 Fenspat §¾c L¾c 3 Th¹ch anh Ên §é

13 5 4 Ho¹t th¹ch 4 Th¹ch anh Ên §é

0,1 5 N−íc thuû tinh 0,2 5 NH4Cl

3. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh chØ tiªu c¬ lý mÉu x−¬ng men

Gi¸ trÞ mÉu §¬n Tiªu chuÈn TT ChØ tiªu thÝ nghiÖm vÞ sø cao cÊp trung b×nh

% 7,42 -

% 13,54 -

% 19,95 -

% 0 0

% 78 75-80 1 §é co sÊy ë Tmax =110oC 2 §é co nung ë Tmax =1230oC 3 §é co nung toµn phÇn ë Tmax =1230oC 4 §é hót n−íc ë Tmax = 1230oC 5 §é tr¾ng s¶n phÈm so víi BaSO4

kh¶ n¨ng øng dông vµo lµm x−¬ng vµ men gèm sø tr¾ng do ViÖn nghiªn cøu Sµnh

sø Thuû tinh C«ng nghiÖp vµ C¬ së gèm sø ¸nh D−¬ng thuéc lµng gèm B¸t Trµng,

Hµ Néi thùc hiÖn cho kÕt luËn:

- L« mÉu thö fenspat §¾c L¾c cña ViÖn C«ng nghÖ x¹ hiÕm cã chÊt l−îng

t−¬ng ®−¬ng víi fenspat Ên §é mµ Lµng nghÒ gèm sø B¸t Trµng ®ang nhËp khÈu

- C¸c kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ mÉu thö s¶n phÈm sö dông fenspat §¾c L¾c cho

thÊy chÊt l−îng ®¹t tiªu chuÈn s¶n phÈm sø cao cÊp.

- Fenspat §¾c L¾c ®−îc tuyÓn chän tèt nh− l« mÉu th− cã thÓ øng dông s¶n

l−îng lµm x−¬ng men gèm sø cao cÊp.

tÊn/ca

a. Gia c«ng ®é h¹t

1. M¸y ®Ëp hµm n¨ng suÊt 70 tÊn/ca - C«ng suÊt ®éng c¬ 40 kW/giê;

2. M¸y ®Ëp nãn n¨ng suÊt 60 tÊn/ca – C«ng suÊt ®éng c¬ 30 KW/giê;

3. M¸y nghiÒn thanh n¨ng suÊt 8 tÊn/giê.

b. Xö lý ho¸ häc

5. ThiÕt bÞ xö lý ho¸ häc n¨ng suÊt: 1,4 T quÆng/mÎ (20 phót); Vlv = 1,68 m3;

Vtæng = 2,25 m3;

6. ThiÕt bÞ röa ng−îc chiÒu 03 chiÕc; KÝch th−íc chÝnh: DxHxS =

5150x3000x8; DiÖn tÝch bÒ mÆt: F = 20 m2; C¬ cÊu gom bïn: c«ng suÊt = 0,35-0,5

kW; Tèc ®é n = 0,3 v/ph.

c. SÊy s¶n phÈm

7. HÖ thèng sÊy: 01 m¸y sÊy thïng quay Q = 4,2 T/h; 01 buång ®èt than; HÖ

xö lý bôi (Qu¹t hót vµ xyclon chïm).

d. HÖ thèng tuyÓn

9. ThiÕt bÞ tuyÓn tõ 02 chiÕc n¨ng suÊt 4,5 tÊn/giê/m¸y.

XI.2. L−u tr×nh chÕ biÕn quÆng fenspat c«ng suÊt 50 tÊn /ca

QuÆng nguyªn liÖu kÝch th−íc 300 mm ®−îc vËn chuyÓn vÒ b·i chøa nguyªn

liÖu vµ ®−îc xe xóc lËt ®−a vµo bunke 10 m3 c«ng xuÊt ®éng c¬ 7,5 KW/giê. Sau

®ã quÆng ®−îc vËn chuyÓn b»ng b¨ng t¶i ®−a ®Õn thiÕt bÞ ®Ëp hµm n¨ng suÊt 70

tÊn/ca - C«ng suÊt ®éng c¬ 40 kW/giê ®Ó gia c«ng xuèng nhá h¬n 100 mm. TiÕp

theo quÆng ®−îc b¨ng t¶i vËn chuyÓn ®Õn m¸y ®Ëp nãn n¨ng suÊt 60 tÊn/ca – C«ng

suÊt ®éng c¬ 30 KW/giê. S¶n phÈm ®−îc vËn chuyÓn vµo bunke cÊp liÖu vµ chuyÓn

0,15mm ®−îc lµm phèi liÖu x−¬ng gèm ®á. Lo¹i –0,05+0,15mm giµu c¸c kho¸ng

fenspat vµ phï hîp víi qu¸ tr×nh tuyÓn trªn thiÕt bÞ tuyÓn tõ ®Ó t¸ch c¸c kho¸ng t¹p

cã trong quÆng. CÊp h¹t –0,5 mm ®em vµo 02 thïng khuÊy chÞu axit thÓ tÝch 4 m3.

Sau qu¸ tr×nh xö lý ho¸ häc lµm s¹ch bÒ mÆt, c¸c h¹t kho¸ng ®ång thêi còng

mm; -0,3+0,15 mm vµ -0,5+0,3 mm vµ ®−îc ®em tuyÓn tõ. C¸c s¶n phÈm thu ®−îc

gåm lo¹i fenspat s¹ch lµm men gèm sø, lo¹i lµm x−¬ng gèm sø cao cÊp, x−¬ng

gèm ®á vµ s¶n phÈm ®u«i th¶i.

c«ng nghÖ 50 tÊn/ca (tÝnh cho xö lý 1 tÊn nguyªn liÖu fenspat).

nguyªn liÖu fenspat dùa trªn c¬ së l−u tr×nh c«ng nghÖ vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt thµnh

phÈm cña x−ëng chÕ biÕn fenspat (quÆng ®−îc gia c«ng xuèng nhá h¬n hoÆc b»ng

1 mm). Gi¸ thµnh nguyªn liÖu (tÝnh ®Õn 3/2007) lµ 218 000 ®ång/tÊn, dù kiÕn chi

phÝ s¶n xuÊt lµ 158 000 ®ång/tÊn.

Nguyªn liÖu, ho¸ chÊt, Gi¸ thµnh, Thµnh tiÒn TT L−îng tiªu tèn n¨ng l−îng VN§ VN§

1 QuÆng nhá h¬n – 0,5 mm 1 tÊn 218 000/t 218 000

8 m3 3 000/m3 24 000 2 N−íc

12 kg 2 000/kg 24 000 3 Ho¸ chÊt

10 kW 2 000/kW 20 000 4 §iÖn

40 kg 1 000/kg 40 000 5 Than

Tæng céng 376 000

XI.4. S¬ ®å c«ng nghÖ s¶n xuÊt fenspat EASO, DAKLAK lµm x−¬ng men gèm

S¬ ®å h×nh X bao gåm c¸c qu¸ tr×nh sau:

- Qu¸ tr×nh gia c«ng ®Ëp, nghiÒn.

- Qu¸ tr×nh xö lý ho¸ häc.

- Qu¸ tr×nh läc.

- Qu¸ tr×nh tuyÓn.

H×nh X - S¬ ®å c«ng nghÖ chÕ biÕn quÆng fenspat §¾c L¾c

QuÆng §Çu

§Ëp nghiÒn

H2SO4

ph©n cÊp h¹t

Xö lý ho¸ häc

BÓ

Röa ng−îc chiÒu bËc I

BÓ

N−íc röa bæ xung

Röa ng−îc chiÒu bËc II

Röa ng−îc chiÒu bËc III

Läc t¸ch n−íc

N−íc th¶i

Bôi, khÝ th¶i

BÓ

Bôi kh«

Xiclon thuû lùc Xiclon kh«

B∙ Èm

SÊy quÆng

BÓ chøa n−íc tuÇn hoµn

HÊp thô khÝ th¶i

TuyÓn tõ

S¶n phÈm Tinh quÆng

s¶n phÈm Trung gian

s¶n phÈm §u«i th¶i

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ

I. KÕt luËn

Sau 2 n¨m tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶o s¸t mÉu quÆng fenspat EASO, §¾c

L¾c ®Ò tµi ®· cã ®−îc c¸c kÕt qu¶ nh− sau:

1. §Ò tµi ®· lµm râ thµnh phÇn kho¸ng vËt, th¹ch häc vµ thµnh phÇn ho¸ häc mÉu

quÆng (®¸ chøa quÆng chñ yÕu lµ sienit vµ pegmatit trong ®ã cã c¸c kho¸ng fenspat

chñ yÕu lµ Orthocla, microclin vµ albit, c¸c kho¸ng t¹p chñ yÕu lµ biotit,

2. S¶n phÈm cña ®Ò tµi

§¾c L¾c theo ph−¬ng ¸n: Xö lý ho¸ häc – TuyÓn tõ.

phßng thÝ nghiÖm 50kg/giê.

- §· ¸p dông quy tr×nh c«ng nghÖ tuyÓn xö lý 500kg quÆng theo quy m«

50kg/giê, tuyÓn thu håi ®−îc 297,5 kg fenspat ®¹t chÊt l−îng t−¬ng ®−¬ng nguyªn

liÖu lµm men, x−¬ng gèm sø cao cÊp nhËp khÈu tõ Ên §é (K2O+Na2O >13%,

Fe2O3=0,15%; TiO2<0,02% ) vµ 200 kg nguyªn liÖu lµm x−¬ng gèm ®á. - Dù kiÕn c¸c thiÕt bÞ chñ yÕu cho d©y chuyÒn s¶n xuÊt fenspat n¨ng xuÊt

50tÊn/ca vµ chi phÝ s¶n xuÊt cho 1 tÊn quÆng (bao gåm c¶ gi¸ thµnh quÆng).

tuyÓn.

II. KiÕn nghÞ

§Ó kÕt qu¶ kÕt qu¶ cña ®Ò tµi cã thÓ ®−a vµo øng dông trong thùc tÕ s¶n xuÊt

ë quy m« c«ng nghiÖp, cÇn cã sù hîp t¸c thö nghiÖm ë quy m« pilot t¹i c¬ së má.

Trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm sÏ tiÕp tôc hiÖu chØnh c¸c chØ tiªu c«ng nghÖ víi môc

nhµ m¸y.

Tµi liÖu tham kh¶o

TiÕng ViÖt

1. Tiªu chuÈn ViÖt Nam – TCVN 6598:2000. Nguyªn liÖu s¶n xuÊt s¶n phÈm gèm

2. TrÇn V¨n TrÞ. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n ViÖt Nam. L−u tr÷ Côc §Þa chÊt vµ

Kho¸ng s¶n ViÖt Nam.

3. §Æng TrÇn B¶ng, D−¬ng Hång Phi. VÒ hiÖn tr¹ng tr÷ l−îng, khai th¸c vµ sö

dông kho¸ng s¶n c¸c ®iÓm má, kho¸ng s¶n ë ViÖt Nam, n¨m 1999.

4. NguyÔn §øc D−¬ng. §¸nh gi¸ triÓn väng kho¸ng s¶n nguyªn liÖu sø, gèm

(fenspat) vµ c¸c kho¸ng s¶n kh¸c vïng Ea S«, EAKA, tØnh §¾c L¾c. Quy Nh¬n

2004. L−u tr÷ §Þa chÊt Fp-1a, bé.

5. §¸nh gi¸ vÒ c«ng nghÖ nguyªn liÖu kho¸ng. MOCKBA–HEДPA– 1995A.

6. Nghiªn cøu lµm giµu kho¸ng s¶n cã Ých. KИEB – TEXHИKA – 1980.

7. C«ng ty CP Kho¸ng s¶n DAKLAK. Sè /PA-KS.

8 C«ng ty CP Kho¸ng s¶n DAKLAK. Sè 292/PA-KS. Ph−¬ng ¸n lÊy mÉu quÆng

fenspat EASO – EAKAR – DAKLAK. Bu«n Ma Thuét, ngµy 03 th¸ng 6 n¨m 2005.

9. NguyÔn Duy Ph¸p. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÕ biÕn fenspat vïng Phai H¹-Yªn

B¸i ®¸p øng yªu cÇu chÊt l−îng cho ngµnh c«ng nghiÖp gèm sø vµ thuû tinh. ViÖn

N¨ng l−îng Nguyªn tö ViÖt Nam, Hµ Néi 5-2002.

Th¹ch Kho¸n- Phó Thä vµ Phai H¹- Yªn B¸i. ViÖn khoa häc VËt liÖu, Hµ Néi

1999.

11.Tr−¬ng Cao SuyÒn, NguyÔn ThÞ Quúnh Anh. ThiÕt kÕ x−ëng tuyÓn kho¸ng vµ an

toµn.Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng VËn t¶i. Hµ Néi – 2000.

12. NguyÔn Hoµng S¬n. Gi¸o tr×nh chuÈn bÞ kho¸ng s¶n. Tr−êng §¹i häc Má §Þa

chÊt. Hµ Néi – 2003.

13. TrÇn V¨n Lïng. TuyÓn tõ, tuyÓn ®iÖn vµ c¸c ph−¬ng ph¸p tuyÓn ®Æc biÖt kh¸c.

Tr−êng §¹i häc Má - §Þa chÊt. Hµ Néi – 1998.

TiÕng n−íc ngoµi

14. Paul H. Ribble. Feldspar Mineralogy. Volume 2, October 1975.

15. Glenn J. Wallace. Feldspar and nephenine syenite. 2005 minerals yearbook.

16. K.Hanumantha Rao and K.S.E. Forssberg. Feldspar Flotation: Theory and

Practice. Division of Mineral Procesing-Lulea University of Technology, S-97187

LULEA, SWDEN.

17. Dr. Gunner Sumer. Benification of Turkish pegmatite and their usage in

ceramic bodies.

18. R. M. Manser. Handbook of silicate flotation. Warren Spring Laboratory PO

Box 20, Canada.

PHô lôc

ViÖn n¨ng l−îng nguyªn tö ViÖt Nam ViÖn c«ng nghÖ x¹ hiÕm ---------------------- b¸o c¸o tæng kÕt kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò tµI cÊp bé n¨m 2005 - 2006 1. Tªn ®Ò tµi: Nghiªn cøu lùa chän quy tr×nh c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat

2. Chñ nhiÖm ®Ò tµi: NguyÔn Duy Ph¸p

3. Thêi gian thùc hiÖn: 02 n¨m tõ th¸ng 01 n¨m 2005 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2006.

5. Kinh phÝ tiÕt kiÖm ®Ó chi th−êng xuyªn:

Gi¶i tr×nh chi tiÕt:

(TÝnh theo VN§)

Ghi TT Néi dung QuyÕt to¸n (®ång) Dù to¸n ®−îc duyÖt (®ång) chó

I Thuª kho¸n chuyªn m«n 102 000 000 97 800 000

II Nguyªn, vËt liÖu 55 220 000 56 146 000

III M¸y mãc, thiÕt bÞ 96 800 000 97 000 000

IV Chi kh¸c 45 980 000 49 054 000

Céng 300 000 000 3 00 000 000

Hµ Néi, ngµy 8 th¸ng 3 n¨m 2007

Chñ nhiÖm ®Ò tµi KÕ to¸n

NguyÔn Duy Ph¸p NguyÔn BÝch Ngäc

Bé khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖn n¨ng l−îng nguyªn tö viÖt nam --------------------------------- ®Ò tµi khoa häc c«ng nghÖ cÊp bé n¨m 2005-2006 Nghiªn cøu lùa chän quy tr×nh c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat ®¾c l¾c ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm nguyªn liÖu g¹ch granit nh©n t¹o, x−¬ng gèm tr¾ng, x−¬ng gèm ®á x©y dùng M∙ sè: Bo/05/03-02

(Chñ nhiÖm ®Ò tµi: ThS. NguyÔn Duy Ph¸p) quy tr×nh c«ng nghÖ xö lý quÆng fenspat ®¾c l¾c ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm nguyªn liÖu men gèm sø cao cÊp vµ c¸c s¶n phÈm phô

Hµ Néi, th¸ng 3 - 2007

I. Nguyªn liÖu ®Çu

Nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bao gåm

1. QuÆng fenspat cã thµnh phÇn nh− sau:

- §é h¹t – 0,5+0,125 mm.

- Thµnh phÇn ho¸ häc vµ kho¸ng vËt nh− b¶ng 1.

B¶ng 1- Thµnh phÇn vËt chÊt mÉu quÆng nghiªn cøu

Thµnh phÇn ho¸ häc Thµnh phÇn kho¸ng vËt

C«ng thøc % Tªn kho¸ng

>7 - Microcline, Orthoclase K2O

4,0 – 4,5 Na2O - Plagioclase, Albite

- Quartz; Plagioclase; Albite; Microcline; Orthoclase; 65 - 67 SiO2 Hornblende; Biotite; Clorite

- Plagioclase; Albite; Microcline; Orthoclase 16 – 18,62 Al2O3 - Biotite; Hornblende; Clorite

- Biotite; Oxit s¾t; HornblendeClorite ≤ 2 Fe2O3

- Titanium dioxide ≤ 0,31 TiO2

CaO 1 - 2 - Calcite; Plagioclase; Hornblende

2. H2SO4 kü thuËt. 3. N−íc m¸y c«ng nghiÖp.

MgO 0,2 - 1 - Biotite; Hornblende, Clorite

II. S¬ ®å c«ng nghÖ

2. Gia c«ng xö lý ho¸ häc: Thùc hiÖn qu¸ tr×nh xö lý tÈy röa bÒ mÆt.

3. SÊy: Thùc hiÖn qu¸ tr×nh mÊt n−íc lµm kh« nguyªn liÖu.

5. TuyÓn tõ c−êng ®é tõ tr−êng cao: Thùc hiÖn qu¸ tr×nh tuyÓn t¸ch s¶n phÈm.

III. ThiÕt bÞ cho s¬ ®å c«ng nghÖ

1. C¸c thiÕt bÞ vµ m¸y mãc sö dông trong s¬ ®å c«ng nghÖ ®−îc ®−a ra trong b¶ng

2 d−íi ®©y.

B¶ng 2. ThiÕt bÞ vµ m¸y mãc sö dông trong s¬ ®å c«ng nghÖ

TT Tªn thiÕt bÞ, m¸y mãc

1 M¸y ®Ëp hµm, m¸y ®Ëp trôc, m¸y nghiÒn

3 Bun ke chøa liÖu

II C«ng ®o¹n xö lý ho¸ häc

1 ThiÕt bÞ khuÊy chÞu axit

2 HÖ thèng röa ng−îc chiÒu

3 HÖ thèng b¬m n−íc trong, n−íc tuÇn hoµn

4 HÖ thèng läc t¸ch n−íc

5 HÖ thèng xö lý n−íc th¶i

III C«ng ®o¹n sÊy

1 Lß sÊy

2 HÖ thèng khö bôi, khÝ th¶i

3 HÖ thèng bun ke, vËn chuyÓn b¨ng t¶i

IV C«ng ®o¹n tuyÓn

1 HÖ thèng bun ke, b¨ng t¶i vËn chuyÓn

3 HÖ thèng thiÕt bÞ tuyÓn tõ

4 HÖ thèng ®ãng bao

III. ThiÕt bÞ chÝnh trong s¬ ®å c«ng nghÖ

2. ThiÕt bÞ xö lý ho¸ häc vµ röa ng−îc chiÒu lµm b»ng thÐp bäc Composit chÞu

®−îc axit.

3. ThiÕt bÞ b¬m n−íc tuÇn hoµn n−íc röa chÞu axit.

4. ThiÕt bÞ sÊy: Th−êng sö dông d¹ng m¸y sÊy thïng quay ®èt than cã l−u l−îng t¸c nh©n sÊy 5000-6000 m3/h. Th«ng sè nhiÖt ®é t¸c nh©n sÊy vµo T1 = 600oC, t¸c nh©n sÊy ra T1 = 150oC. 5. HÖ thiÕt bÞ qu¹t hót, xyclon kh« chïm xö lý bôi.

6. ThiÕt bÞ tuyÓn tõ c−êng ®é tõ tr−êng cao 20 000 ¬xtest.

IV. Quy tr×nh xö lý hãa häc bÒ mÆt

1. ChuÈn bÞ nguyªn vËt liÖu, ho¸ chÊt

- Pha dung dÞch axit tû lÖ 20g/lit.

- Tû lÖ quÆng: dung dÞch axit H2SO4 =1/2.

2. TiÕn hµnh xö lý

- pH=2

3. Xö lý s¶n phÈm sau xö lý

- Th¸o quÆng, ®Ó rãc n−íc.

- Röa s¹ch quÆng vµ sÊy.

1. SÊy ë nhiÖt ®é 600 oC.

2. Th¸o quÆng ®Ó nguéi ë nhiÖt ®é kh«ng khÝ.

VI. TuyÓn tõ

TuyÓn tõ tõng cÊp h¹t hÑp t¸ch phÇn cã tõ , trung gian vµ phÇn kh«ng cã tõ

cã tõ. S¶n phÈm kh«ng tõ ®¹t tiªu chuÈn chÊt l−îng lµm x−¬ng men gèm sø.

VII. an toµn lao ®éng vµ m«i tr−êng

- Bôi t¹i khu vùc gia c«ng chuÈn bÞ nguyªn liÖu, khu vùc sÊy, khu vùc tuyÓn.

- KhÝ th¶i tõ lß sÊy.

- N−íc th¶i cã chøa l−îng d− axit, s¾t vµ bïn mÞn.

- Dïng axit H2SO4 lµm chÊt tÈy röa bÒ mÆt.

2. Nguyªn t¾c chung vÒ ®¶m b¶o an toµn lao ®éng vµ m«i truêng trong s¶n

xuÊt

- Thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ ®¶m b¶o ®æ th¶i ra m«i tr−êng: TiÕt kiÖm vµ t¸i

sö dông n−íc trong chu tr×nh kÝn, t¸ch bôi vµ khÝ trong qu¸ tr×nh sÊy.

- Trang bÞ an toµn vµ thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh an toµn lao ®éng trong s¶n

xuÊt c«ng nghiÖp.

H×nh X. S¬ ®å c«ng nghÖ chÕ biÕn quÆng fenspat §¾c L¾c

QuÆng §Çu

§Ëp nghiÒn

H2SO4

Sµng ph©n cÊp

Xö lý ho¸ häc

BÓ

Röa ng−îc chiÒu bËc I

BÓ

N−íc röa bæ xung

Röa ng−îc chiÒu bËc II

Röa ng−îc chiÒu bËc III

Läc t¸ch n−íc

N−íc th¶i

Bôi, khÝ th¶i

BÓ

Bôi kh«

SÊy quÆng

B∙ Èm

Xiclon thuû lùc Xiclon kh«

BÓ chøa n−íc tuÇn hoµn

HÊp thô khÝ th¶i

Tæng quan

I.2. C¸c lÜnh vùc sö dông fenspat

Tr÷ l−îng

Thµnh phÇn kho¸ng

TT

Khu vùc má

Thµnh phÇn ho¸ häc

®· ®¸nh gi¸

vËt chñ yÕu

5 ViÖn nghiªn cøu sµnh sø thuû tinh c«ng nghiÖp.

MÉu nghiªn cøu

MÉu th¹ch häc

MÉu l−u

§Ëp a=10 mm

MÉu ThÝ NghiÖm

MÉu ThÝ NghiÖm

§Ëp a=2mm

MÉu PT kh¸c

MÉu PTKV

MÉu PT ho¸

H×nh v. 1 - S¬ ®å gia c«ng vµ gi¶n l−îc mÉu

KÝch th−íc lç l−íi, mm H×nh V. 4 - §−êng ®Æc tÝnh ®é h¹t

NhËn xÐt: Tõ b¶ng 15 cho thÊy thêi gian sÊy thay ®æi theo nhiÖt ®é sÊy nh− sau

VI.2.4.b. MÉu röa axit HCl

H×nh VI.3. ChÊt tÈy röa HCl

%

g n î −

l

m µ H

Nång ®é HCl, ml/100g quÆng

Hinh VI.4. ChÊt tÈy röa HNO3

0.3

%

0.2

g n î − l

0.1

m µ H

0

5

15

20

10

2.5 25 Nång ®é HNO3, ml/100g quÆng

H×nh VI.5- ChÊt tÈy röa axit H2SO4

% g n î −

l

Hµm l−îng Fe2O3 Hµm l−îng TiO2

m µ H

Nång ®é H2SO4, ml/100g quÆng

H×nh VI.6. ChÊt tÈy röa NaOH

% g n î −

l

m µ H

Chi phÝ NaOH, kg/t quÆng

H×nh VI.7. ¶nh h−ëng cña thêi gian khuÊy ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm

%

,

g n î − l

m µ H

10 Thêi gian khuÊy, phut

MÉu nghiªn cøu

§Ëp-sµng ph©n cÊp

CÊp h¹t mÞn -0.125 mm

Bïn mÞn

Xö lý ho¸ häc b»ng axit H2SO4

Sµng ph©n cÊp h¹t hÑp

TuyÓn tõ

Tinh quÆng

Trung gian 1

Trung gian 2

§u«i quÆng

H×nh VI.9 – S¬ ®å tuyÓn kÕt hîp ph©n cÊp, xö lý hãa häc bÒ mÆt vµ tuyÓn tõ

H×nh VII.2 - ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng tuyÓn næi biotit

%

Thu ho¹ch biotit

t ä b m È h p

n ¶ s h c ¹ o h u h T

4 §é pH m«i tr−êng

2. Phèi liÖu x−¬ng sø cao cÊp vµ men sø

3. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh chØ tiªu c¬ lý mÉu x−¬ng men