Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế hộ gia đình đối với hộ nông dân trên địa bàn thị xã Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ ĐẮC ĐẠT

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH ĐỐI VỚI HỘ NÔNG DÂN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ PHỔ YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ ĐẮC ĐẠT

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ

HỘ GIA ĐÌNH ĐỐI VỚI HỘ NÔNG DÂN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ PHỔ YÊN

Ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Mã số: 8 62 01 15

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Bùi Nữ Hoàng Anh TS. Bùi

Nữ Hoà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

THÁI NGUYÊN - 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học

độc lập của riêng tôi. Các số liệu, thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận

văn là trung thực có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được ai công bố trong

các công trình nghiên cứu trước đó.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2020

Tác giả

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Lê Đắc Đạt

LỜI CẢM ƠN

Luận văn là kết quả quá trình học tập, nghiên cứu ở nhà trường, kết hợp

với kinh nghiệm trong quá trình thực tiễn công tác, với sự cố gắng nỗ lực của

bản thân.

Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tác giả xin trân trọng cảm ơn

người thầy đã trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn khoa học và giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn này.

Tác giả xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo, gia

đình và bạn bè đã giúp đỡ tôi thu thập thông tin, số liệu trong suốt quá trình

thực hiện nghiên cứu luận văn.

Mặc dù với sự nỗ lực cố gắng của bản thân, luận văn không tránh khỏi

những thiếu sót. Tôi mong nhận được sự góp ý chân thành của các Thầy Cô,

đồng nghiệp và bạn bè để luận văn được hoàn thiện hơn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Xin trân trọng cảm ơn!

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii

MỤC LỤC ........................................................................................................ iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VÀ HỘP .................................................. vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3

4. Những đóng góp của luận văn ...................................................................... 4

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH

BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH ĐỐI VỚI HỘ NÔNG DÂN ................. 5

1.1. Cơ sở lý luận về chính sách BHYT hộ gia đình đối với hộ nông dân. ...... 5

1.1.1. Sự cần thiết khách quan của BHYT ........................................................ 5

1.1.2. Khái niệm, bản chất, vai trò và chức năng của BHYT ........................... 6

1.1.3. Những nội dung cơ bản của BHYT ...................................................... 11

1.1.4. Khái quát về BHYT đối với hộ nông dân ............................................. 27

1.1.5. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 30

1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách BHYT Hộ gia

đình đối với hộ nông dân ................................................................................. 33

1.2. Cơ sở thực tiễn việc thực hiện chính sách BHYT với hộ nông dân ........ 39

1.2.1. Kinh nghiệm từ một số nước trên thế giới ........................................... 39

1.2.2. Kinh nghiệm từ một số địa phương ở trong nước ................................ 41

1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho thị xã Phổ Yên ............................................ 44

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 46

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 46

2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 46

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu ............................................... 46

2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin ........................................................... 49

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 49

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 50

2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình chung về BHYT tại địa bàn nghiên cứu ... 50

2.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình thực hiện chính sách BHYT đối với

các hộ nông dân tại thị xã Phổ Yên ................................................................. 51

Chương 3: TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y

TẾ ĐỐI VỚI HỘ NÔNG DÂN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ PHỔ YÊN .... 53

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 53

3.1.1. Khái quát về Thị xã Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên ................................... 53

3.1.2. Đặc điểm của BHXH thị xã Phổ Yên. .................................................. 56

3.2. Tình hình thực hiện chính sách BHYT hộ gia đình đối với hộ nông

dân trên địa bàn thị xã Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên ......................................... 56

3.2.1. Một số chính sách BHYT Hộ gia đình đã triển khai tại thị xã Phổ Yên ..... 56

3.2.2. Tình hình triển khai BHYT Hộ gia đình đối với hộ nông dân tại

Phổ Yên .......................................................................................................... 58

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện BHYT Hộ gia đình đối với

hộ nông dân trên địa bàn thị xã Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên ........................... 67

3.3.1. Yếu tố bên trong hộ nông dân ............................................................... 67

3.3.2. Các yếu tố bên ngoài hộ nông dân ........................................................ 71

3.4. Đánh giá kết quả thực hiện chính sách BHYT Hộ gia đình đối với hộ

nông dân trên địa bàn thị xã Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên ................................ 77

3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.4.2. Những hạn chế tồn tại và nguyên nhân ................................................. 78

Chương 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHÍNH

SÁCH BHYT ĐỐI VỚI HỘ NÔNG DÂN THỊ XÃ PHỔ YÊN ................ 81

4.1. Quan điểm định hướng của Đảng và Nhà nước ta trong việc tổ chức

thực hiện chính sách BHYT ............................................................................ 81

4.1.1. Quan điểm về thực hiện chính sách BHYT .......................................... 81

4.1.2. Phương hướng trong thực hiện chính sách BHYT ............................... 82

4.1.3. Mục tiêu thực hiện chính sách BHYT Hộ gia đình .............................. 82

4.2. Một số giải pháp trong tổ chức thực hiện chính sách BHYT đối với

Hộ Nông dân ................................................................................................... 83

4.2.1. Nhóm giải pháp về hoàn thiện cơ chế chính sách ................................. 83

4.2.2. Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện BHYT Hộ gia đình cho hộ

nông dân ......................................................................................................... 85

4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 92

4.3.1. Đối với Chính phủ ................................................................................. 92

4.3.2. Đối với các Bộ ....................................................................................... 93

4.3.3. Đối với BHXH Việt Nam ..................................................................... 93

4.3.4. Đối với Cấp ủy, chính quyền địa phương ............................................. 93

KẾT LUẬN .................................................................................................... 94

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

PHỤ LỤC ....................................................................................................... 98

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Ý nghĩa

BHXH Bảo hiểm xã hội

BHYT Bảo hiểm y tế

HĐND Hội đồng nhân dân

Ngân sách nhà nước

KCB Khám chữa bệnh

NSNN

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

UBND Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VÀ HỘP

Bảng 2.1. Phân bổ phiếu khảo sát tại thị xã Phổ Yên ..................................... 48

Bảng 3.1. Tổng số thu BHYT hộ gia đình trên địa bàn thị xã Phổ Yên giai

đoạn 2017-2019 ............................................................................. 60

Bảng 3.2. Kết quả khai thác BHYT hộ gia đình đối với hộ nông dân tại

Thị xã Phổ Yên giai đoạn 2017-2019 ........................................... 62

Bảng 3.3. Số lượt bệnh nhân được KCB BHYT TN trên địa bàn thị xã

giai đoạn 2017-2019 ...................................................................... 63

Bảng 3.4. Tổng chi phí khám chữa bệnh BHYT TN trên địa bàn thị xã

Phổ Yên giai đoạn 2017-2019 ....................................................... 65

Bảng 3.5. Tác động của thu nhập đến phạm vi bao phủ BHYT với các

nhóm đối tượng nông dân ............................................................. 68

Bảng 3.6. Tác động của tính chất ngành nghề đến phạm vi bao phủ bảo

hiểm y tế của các hộ ...................................................................... 70

Bảng 3.7. Tác động đến phạm vi bao phủ BHYT của các hộ theo vùng ....... 71

Bảng 3.8. Nguồn thông tin người dân biết về BHYT hộ gia đình .................. 72

Bảng 3.9. Đánh giá về mức phí tham gia BHYT hộ gia đình ......................... 73

Bảng 3.10. Tỷ lệ người gặp phiền hà khi đi khám bệnh bằng thẻ BHYT ...... 74

Bảng 3.11. Những khó khăn phiền hà khi đi khám chữa bệnh ....................... 74

Bảng 3.12. Ý kiến khảo sát về các chính sách BHYT đang thực hiện ........... 75

Bảng 3.13. Bảng tổng hợp thu chi BHYT hộ gia đình tại thị xã Phổ Yên

giai đoạn 2017-2019 ...................................................................... 78

Hình 1.1. Mẫu thẻ bảo hiểm y tế ..................................................................... 26

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Hộp 1.1. Cấu thành thu nhập của nông hộ ...................................................... 34

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Bảo hiểm y tế hộ gia đình là loại hình bảo hiểm mang ý nghĩa chia sẻ

cộng đồng sâu sắc, góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu công bằng xã hội

cũng như bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân; đồng thời thể

hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với công tác chăm sóc sức khỏe

của nhân dân.

Từ ngày 01/01/2015, Luật BHYT sửa đổi, bổ sung một số điều của

Luật BHYT năm 2015 có hiệu lực thi hành. Luật quy định bắt buộc người dân

phải tham gia BHYT theo nhóm hộ gia đình. Quy định này thể hiện chủ

trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước đối với chính sách BHYT, phát huy

tinh thần cộng đồng trong xã hội, trong chính các gia đình; mặt khác để khắc

phục tình trạng “lựa chọn ngược” (chỉ những người có bệnh mới mua BHYT).

Luật Bảo hiểm y tế đã thể chế các quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và

Nhà nước về bảo hiểm y tế; đồng thời là hành lang pháp lý, đảm bảo tuân thủ

nguyên tắc thực thi pháp luật, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

Luật Bảo hiểm y tế quy định lộ trình tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân, quyền và

nghĩa vụ của các bên tham gia, trách nhiệm của nhà nước, các cơ quan quản lý

nhà nước trong việc tổ chức thực hiện chính sách quan trọng này.

Bảo hiểm xã hội thị xã Phổ Yên là cơ quan trực thuộc BHXH tỉnh Thái

Nguyên có chức năng, nhiệm vụ là thực hiện chế độ, chính sách BHXH,

BHYT; quản lý thu, chi BHXH, BHYT trên địa bàn thị xã theo phân cấp

quản lý của BHXH Việt Nam và quy định của Pháp luật. Trong những

năm qua, cùng với cả nước. BHXH tỉnh Thái Nguyên nói chung và BHXH

thị xã Phổ Yên nói riêng đang ra sức nỗ lực triển khai luật BHXH, BHYT

nhằm đưa luật vào cuộc sống và cũng nhằm thực hiện thành công mục

tiêu chăm sóc sức khỏe cho nhân dân. BHXH Phổ Yên cũng đã hoàn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thành tốt nhiều mục tiêu đề ra.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được thì trong thực tế việc

triển khai BHYT đến tất cả các đối tượng người dân trên địa bàn thị xã còn

gặp không ít những khó khăn bất cập, trong đó phải kể đến việc triển khai

BHYT đối với đối tượng là nông dân. Hiện nay tỷ lệ tham gia BHYT hộ gia

đình đối với hộ nông dân còn rất thấp. Nghị quyết số 68/2013/QH13 (gọi tắt

là Nghị quyết 68) về đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật BHYT, tiến tới

BHYT toàn dân “Bảo đảm đến năm 2015 đạt ít nhất 75% dân số tham gia bảo

hiểm y tế (BHYT) và đến năm 2020 đạt ít nhất 80% dân số tham gia BHYT”

Mục tiêu đề ra đối với BHXH thị xã Phổ Yên là 90% dân số tham gia

BHYT”. Để hoàn thành được mục tiêu đó là cả một thách thức lớn đối với cơ

quan BHXH thị xã Phổ Yên vì hiện nay còn rất nhiều hạn chế trong công tác

thu, chi, phát triển đối tượng tham gia BHYT. Đặc biệt là BHYT hộ gia đình.

Nguồn để phát triển là đối tượng nhân khẩu trong các hộ nông dân. Những

chủ trương, Chính sách của Đảng và Nhà nước là tầm vĩ mô. Các cơ quan chỉ

có thể thực hiện và Kiến nghị thay đổi, bổ sung cho phù hợp. Ngoài việc hoàn

thành mục tiêu đề ra của cơ quan, bản thân tôi nhận thấy những người nông

dân là những người cần được quan tâm hơn trong vấn đề chăm sóc sức khỏe

bởi vì đặc thù lao động của họ chủ yếu là tay chân rất vất vả, tiếp xúc trực tiếp

nhiều với hóa chất, tiếp cận hạn chế về thông tin và thu nhập mang lại từ nông

nghiệp không cao. Tiềm ẩn ốm đau bệnh tật nhiều, khả năng chữa trị bị hạn

chế do thu nhập thấp, không có thẻ BHYT khi đi viện. Chính vì vậy mà tôi đã

chọn đề tài "Thực hiện chính sách BHYT Hộ gia đình đối với hộ nông dân

trên địa bàn thị xã Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài luận văn của

mình. Qua việc phân tích đánh giá thực trạng tình hình thực hiện BHYT Hộ

gia đình đối với hộ nông dân trên địa bàn thị xã, kết quả nghiên cứu sẽ chỉ ra

những nguyên nhân, tồn tại, vướng mắc để từ đó đề ra được những giải pháp

hữu hiệu, khắc phục những tồn tại đó tại địa bàn nghiên cứu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Thực hiện có hiệu quả chính sách BHYT Hộ gia đình đối với hộ nông

dân để sức khỏe nhân dân trên địa bàn thị xã Phổ Yên được chăm sóc tốt hơn,

góp phần đảm bảo an sinh xã hội và phát triển địa phương.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa được cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách BHYT,

BHYT Hộ gia đình đối với hộ nông dân.

- Phân tích thực trạng chính sách BHYT Hộ gia đình đối với hộ nông

dân tại Thị xã Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn 2017-2019.

- Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách BHYT

Hộ gia đình đối với hộ nông dân tại địa bàn nghiên cứu.

- Đề xuất giải pháp nhằm góp phần thực hiện có hiệu quả chính sách

BHYT Hộ gia đình đối với hộ nông dân thị xã Phổ Yên giai đoạn 2020-2025.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu chính sách BHYT đối với hộ nông dân trên

địa bàn Thị xã Phổ Yên, Thái Nguyên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

* Phạm vi không gian: Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên

* Phạm vi thời gian: Thông tin được thu thập để phân tích thực trạng trong

giai đoạn 2017-2019. Các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn 2020-2025.

* Phạm vi nội dung

- Tình hình thu phí và triển khai mở rộng đối tượng tham gia BHYT đối

với hộ nông dân.

- Tình hình KCB có BHYT tại các cơ sở y tế trên địa bàn thị xã.

- Tình hình thanh toán chi phí KCB .

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

- Hoạt động của quỹ BHYT .

4. Những đóng góp của luận văn

- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách

BHYT nói chung, chính sách về BHYT đối với hộ nông dân nói riêng.

- Kết quả nghiên cứu đề tài luận văn đã cung cấp một hệ thống dữ liệu

quan trọng, sát thực về tình hình triển khai chính sách BHYT tại thị xã Phổ

Yên, tỉnh Thái Nguyên. Kết quả nghiên cứu có thể sử dụng làm tài liệu tham

khảo để xây dựng và triển khai chính sách BHYT trong thời gian tới tại chính

địa bàn và các địa phương có nhiều điểm tương đồng.

- Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong

hoạt động dạy học và nghiên cứu tại Trường.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận và kiến nghị, Danh mục tài liệu tham

khảo, Phụ lục, Luận văn gồm 4 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách Bảo hiểm y tế đối

với hộ nông dân

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu

Chương 3: Tình hình thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế đối với hộ

nông dân trên địa bàn thị xã Phổ Yên

Chương 4: Định hướng và giải pháp thực hiện chính sách Bảo hiểm y

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tế đối với hộ nông dân trên địa bàn thị xã Phổ Yên

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM

Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH ĐỐI VỚI HỘ NÔNG DÂN

1.1. Cơ sở lý luận về chính sách BHYT hộ gia đình đối với hộ nông dân.

1.1.1. Sự cần thiết khách quan của BHYT

BHYT là cơ hội cho mỗi người dân được hưởng những quyền lợi tiếp

cận dịch vụ y tế cơ bản. Đã có nhiều trường hợp người bệnh vừa thoát được

bệnh tật lại lâm vào cảnh nợ nần chồng chất vì viện phí. Cá biệt, một số gia

đình vì không có tiền tiếp tục chữa trị cho người thân phải xin bác sĩ cho xuất

viện. Tuy nhiên, từ trước tới nay, đa số người dân đều đến lúc ốm đau hoặc

ốm nặng mới tham gia mua BHYT. Nhiều gia đình chỉ chọn mua BHYT cho

những người có nguy cơ mắc bệnh cao, người bị bệnh mạn tính, chưa có ý

thức mua cho toàn bộ thành viên trong gia đình. Ốm đau, bệnh tật không loại

trừ bất cứ ai và có lẽ chỉ khi những gia đình có người thân đau ốm thì chúng

ta mới thấy hết sự cần thiết của BHYT. Do vậy, bên cạnh chính sách hỗ trợ

mua BHYT, người dân cũng cần Hộ gia đình tham gia mua BHYT để bảo

đảm tài chính cho mình, cho gia đình mình khi chẳng may gặp ốm đau, bệnh

tật. Ngoài ra, BHYT còn là sự chia sẻ với cộng đồng trên nguyên tắc lấy số

đông bù đắp cho số ít, cùng chia sẻ rủi ro, góp phần giúp người nghèo phòng

tránh rủi ro tài chính khi đau ốm. Điều này cũng thể hiện tính nhân văn sâu

sắc và truyền thống tương thân tương ái của dân tộc ta. Diện bao phủ BHYT

càng mở rộng thì khả năng, mức độ bù đắp những rủi ro, tổn thất về vật chất

và tinh thần do người bệnh càng được nâng cao. BHYT toàn dân hướng tới sự

công bằng trong chăm sóc sức khỏe, thực hiện chia sẻ giữa người khỏe với

người ốm, người giàu với người nghèo, người trong độ tuổi lao động với trẻ

em, người già. Bất kỳ ai cũng có quyền sống một cuộc sống khỏe mạnh, ai

cũng có quyền hưởng những thành tựu mà y học đạt được trong lĩnh vực

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

chăm sóc và bảo vệ sức khỏe con người. Nhưng không phải ai cũng đủ khả

năng về kinh tế để chi trả cho các dịch vụ kỹ thuật y học đó. Khi một người

ốm, gánh nặng đặt lên vai họ bao gồm đau đớn, chi phí trả cho các dịch vụ

KCB, chi phí cho đi lại, ăn uống khi nằm viện… Trong khi đó, khả năng lao

động của họ lại bị giảm hoặc mất dẫn đến thu nhập cũng giảm. BHYT là một

giải pháp hữu hiệu để giảm bớt gánh nặng về kinh tế cho người bệnh.

1.1.2. Khái niệm, bản chất, vai trò và chức năng của BHYT

1.1.2.1. Khái niệm BHYT

BHYT là hình thức bảo hiểm được áp dụng trong lĩnh vực chăm sóc

sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận, do Nhà nước tổ chức thực hiện và các

đối tượng có trách nhiệm tham gia theo quy định của Luật Bảo hiểm Y tế.[4]

1.1.2.2. Bản chất của BHYT

BHYT là một loại hình bảo hiểm huy động sự đóng góp của cá nhân,

tập thể cộng đồng để hình thành và sử dụng quỹ BHYT nhằm đảm bảo quyền

lợi cho đối tượng tham gia, chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân, đảm bảo an toàn

xã hội và phục vụ cho sự phát triển của đất nước. [4]

Ở nước ta BHYT là một chính sách xã hội do Nhà nước tổ chức thực

hiện nhằm huy động sự đóng góp của người sử dụng lao động, người lao

động, các tổ chức và cá nhân, hình thành và sử dụng quỹ BHYT để thanh toán

chi phí KCB cho người tham gia góp phần chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân,

đảm bảo an toàn xã hội dân sinh vì sự phát triển kinh tế xã hội đất nước.

Bản chất của BHYT là huy động sự đóng góp của số đông để chi trả

cho số ít đối tượng tham gia khi đi KCB. Sự đóng góp này không ảnh hưởng

lớn đến đời sống xã hội và sản xuất kinh doanh của các đơn vị. BHYT giúp

giảm thiểu thiệt hại kinh tế của từng cá nhân, đơn vị, giảm được nguồn chi phí

Ngân sách Nhà nước, tăng tiết kiệm xã hội. Hơn nữa do BHYT có khoản quỹ

nhàn rỗi được đầu tư ở các lĩnh vực khác nhau bảo toàn và tăng trưởng được

quỹ BHYT sẽ phục vụ tốt hơn cho đối tượng tham gia. [4]

BHYT sẽ san sẻ rủi ro giữa các cá nhân đơn vị tham gia làm cho sản

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

xuất kinh doanh không bị đình trệ, đời sống xã hội không bị xáo trộn góp

phần chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân, là loại hình bảo hiểm văn minh của

nhân loại.

BHYT mang tính tất yếu khách quan, tính cộng đồng nhân văn sâu sắc

góp phần xây dựng ý thức mình vì mọi người, mọi người vì mình, phù hợp

với đạo lý truyền thống của dân tộc ta.

BHYT tạo nguồn kinh phí cho ngành y tế đổi mới nâng cấp trang thiết

bị và tăng cường công tác giám sát, xoá bỏ phân biệt đối xử với người bệnh

nhằm nâng cao chất lượng KCB.

BHYT chăm sóc cho đối tượng tham gia từ tuyến KCB cơ sở nên hạn

chế được thiệt hại, góp phần vào công tác y tế dự phòng giảm chi phí KCB xã

hội, nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội.

BHYT vừa mang bản chất nhân đạo, xã hội cộng đồng vừa mang bản

chất kinh tế có liên quan đến mọi tầng lớp dân cư và trong các mặt của đời

sống kinh tế xã hội. [4]

1.1.2.3. Vai trò của BHYT

BHYT là một chính sách xã hội do Nhà nước tổ chức thực hiện, nhằm

huy động sự đóng góp của người sử dụng lao động, người lao động, các tổ

chức và cá nhân có nhu cầu được bảo hiểm, từ đó hình thành nên một quỹ và

quỹ này sẽ được dùng để chi trả chi phí KCB, khi một người nào đó không

may mắc phải bệnh tật mà họ có tham gia BHYT.

Mặc dù ở mỗi nước khác nhau thì sẽ có các hình thức tổ chức khác nhau,

có nước tổ chức độc lập với loại hình bảo hiểm khác, có nước lại coi đây là một

trong những chế độ của BHXH. Ở nước ta BHYT đã xác nhập vào BHXH kể từ

ngày 24/01/2002. Nhưng mặc dù được tổ chức như thế nào đi chăng nữa, thì

BHYT vẫn có vai trò riêng biệt mang tính xã hội rộng rãi như sau:

+ Thứ nhất BHYT chính là biện pháp để xóa đi sự bất công giữa người

giàu và người nghèo, để mọi người có bệnh đều được điều trị với điều kiện họ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

có tham gia BHYT. Với BHYT, mọi người sẽ được bình đẳng hơn, được điều

trị theo bệnh, đây là một đặc trưng ưu việt của BHYT. BHYT mang tính nhân

đạo cao cả và được xã hội hoá theo nguyên tắc “Số đông bù số ít”. Số đông

người tham gia để hình thành quỹ và quỹ này được dùng để chi trả chi phí

khám chữa bệnh cho một số ít người không may gặp phải rủi ro bệnh tật.

Tham gia BHYT vừa có lợi cho mình, vừa có lợi cho xã hội. Sự đóng góp của

mọi người chỉ là đóng góp phần nhỏ so với chi phí khám chữa bệnh khi họ

gặp phải rủi ro ốm đau, thậm chí sự đóng góp của cả một đời người cũng

không đủ cho một lần chi phí khi mắc bệnh hiểm nghèo. Do vậy sự đóng góp

của cộng đồng xã hội để hình thành nên quỹ BHYT là tối cần thiết và được

thực hiện theo phương châm: “Mình vì mọi người, mọi người vì mình”, khi

khoẻ thì để hỗ trợ người ốm đau, khi không may ốm đau thì ta lại nhận được

sự đóng góp của cộng đồng, điều này đã thực sự mang lại sự công bằng trong

khám chữa bệnh. [4,16]

+ Thứ hai BHYT giúp cho người tham gia khắc phục khó khăn cũng như

ổn định về mặt tài chính khi không may gặp phải rủi ro ốm đau. Nhờ có

BHYT, người dân sẽ an tâm được phần nào về sức khoẻ cũng như kinh tế, bởi

vì họ đã có một phần như là quỹ dự phòng của mình giành riêng cho vấn đề

chăm sóc sức khoẻ, đặc biệt với những người nghèo chẳng may mắc bệnh.

Như vậy BHYT ra đời có tác dụng khắc phục hậu quả và kịp thời ổn định

được cuộc sống cho người dân khi họ bị ốm đau, tạo cho họ một niềm lạc

quan trong cuộc sống, từ đó giúp họ yên tâm lao động sản xuất tạo ra của cải

vật chất cho chính bản thân họ và sau đó là cho xã hội, góp phần đẩy mạnh sự

phát triển của xã hội.

+ Thứ ba Bảo hiểm y tế ra đời còn góp phần giáo dục cho mọi người dân

trong xã hội về tính nhân đạo theo phương châm: “Lá lành đùm lá rách”, đặc

biệt là giúp giáo dục cho trẻ em ngay từ khi còn nhỏ tuổi về tính cộng đồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thông qua loại hình BHYT học sinh - sinh viên.

+ Thứ tư BHYT làm tăng chất lượng khám chữa bệnh và quản lý y tế

thông qua hoạt động quỹ BHYT đầu tư. Lúc đó trang thiết bị về y tế sẽ hiện

đại hơn, có kinh phí để sản xuất các loại thuốc đặc trị chữa bệnh hiểm nghèo,

có điều kiện nâng cấp các cơ sở khám chữa bệnh một cách có hệ thống và

hoàn thiện hơn, giúp người dân đi khám chữa bệnh được thuận lợi. Đồng thời

đội ngũ cán bộ y tế sẽ được đào tạo tốt hơn, các y, bác sỹ sẽ có điều kiện nâng

cao tay nghề, tích luỹ kinh nghiệm, có trách nhiệm đối với công việc hơn, dẫn

đến sự quản lý dễ dàng và chặt chẽ hơn trong khám chữa bệnh. [4, 16]

+ Thứ năm BHYT còn có tác dụng góp phần giảm nhẹ gánh nặng cho

ngân sách Nhà nước. Hiện nay kinh phí cho y tế được cấu thành chủ yếu

từ 4 nguồn:

- Từ ngân sách Nhà nước.

- Từ quỹ BHYT.

- Thu một phần viện phí và dịch vụ y tế.

- Tiền đóng góp của các tổ chức quần chúng, của các tổ chức từ thiện và

viện trợ quốc tế.

Trong bốn nguồn trên từ khi chưa có BHYT thì nguồn do ngân sách Nhà

nươc cấp là chủ yếu. Do vậy BHYT ra đời đã thực sự góp phần giảm bớt gánh

nặng cho ngân sách Nhà nước.

+ Thứ sáu Chỉ tiêu phúc lợi xã hội trong mỗi nước cũng biểu hiện trình

độ phát triển của nước đó. Do vậy, BHYT là một công cụ vĩ mô của Nhà nước

để thực hiện tốt phúc lợi xã hội, đồng thời tạo nguồn tài chính hỗ trợ, cung

cấp cho hoạt động chăm sóc sức khoẻ của người dân.

+ Thứ bảy BHYT còn góp phần đề phòng và hạn chế những bệnh hiểm

nghèo theo phương châm “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Với việc kết hợp với

các cơ sở khám chữa bệnh BHYT kiểm tra sức khoẻ, chăm sóc sức khoẻ cho

đại đa số những người tham gia BHYT, từ đó phát hiện kịp thời những căn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

bệnh hiểm nghèo và có phương pháp chữa trị kịp thời, tránh được những hậu

quả xấu, mà nếu không tham gia BHYT tâm lý người dân thường sợ tốn kém

khi đi bệnh viện, do đó mà coi thường hoặc bỏ qua những căn bệnh có thể dẫn

đến tử vong.

+ Thứ tám Bảo hiểm y tế còn góp phần đổi mới cơ chế quản lý y tế, cụ thể:

- Để có một lực lượng lao động trong xã hội có thể lực và trí lực, không

thể không chăm sóc bà mẹ và trẻ em, không thể để người lao động làm việc

trong điều kiện vệ sinh không đảm bảo, môi trường ô nhiễm... Vì thế việc

chăm lo bảo vệ sức khoẻ là nhiệm vụ của mỗi người, mỗi tổ chức, mỗi doanh

nghiệp và cũng là nhiệm vụ chung của toàn xã hội. Đồng thời để đảm bảo cho

mọi người lao động khi ốm đau được khám chữa bệnh một cách thuận tiện, an

toàn, chất lượng thì cần có mạng lưới y tế đa dạng và rộng khắp, có đội ngũ

thầy thuốc giỏi và tận tâm với người bệnh, có cơ sở vật chất y tế đầy đủ, hiện

đại... Thông qua BHYT, mạng lưới khám chữa bệnh sẽ được sắp xếp lại, sẽ

không còn phân tuyến theo địa giới hành chính một cách máy móc, mà phân

theo tuyến kỹ thuật, đảm bảo thuận lợi cho người bệnh, tạo điều kiện cho họ

lựa chọn cơ sở điều trị có chất lượng phù hợp.

- BHYT ra đời đòi hỏi người được sử dụng dịch vụ y tế và người cung

cấp dịch vụ này phải biết rõ chi phí của một lần khám chữa bệnh đã hợp lý

chưa, chi phí cho quá trình vận hành bộ máy của khu vực khám chữa bệnh đã

đảm bảo chưa, những chi phí đó phải được hạch toán và quỹ bảo hiểm phải

được trang trải, thông qua tình hình đó đòi hỏi cơ chế quản lý của ngành y tế

phải đổi mới, để tạo ra chất lượng mới trong dịch vụ y tế.

Như vậy, BHYT ra đời không những giúp cho người tham gia BHYT

khắc phục khó khăn về kinh tế khi rủi ro ốm đau xảy ra, mà còn giảm bớt

gánh nặng cho ngân sách Nhà nước, góp phần đổi mới cơ chế quản lý, nâng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

cao chất lượng và công bằng trong khám chữa bệnh.

1.1.3. Những nội dung cơ bản của BHYT

1.1.3.1. Đối tượng tham gia BHYT

Đối tượng tham gia BHYT được quy định tại điều 12 luật BHYT sửa

đổi năm 2014 như sau:

- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời

hạn, hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên; người lao động là

người quản lý doanh nghiệp hưởng tiền lương; cán bộ, công chức, viên chức

(sau đây gọi chung là người lao động);

- Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn theo quy

định của pháp luật.

- Người hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng;

- Người đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng do bị tai nạn

lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị

dài ngày; người từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hằng tháng;

- Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp bảo hiểm

xã hội hằng tháng;

- Người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp.

- Sỹ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sỹ quan, binh sỹ quân đội đang

tại ngũ; sỹ quan, hạ sỹ quan nghiệp vụ và sỹ quan, hạ sỹ quan chuyên môn, kỹ

thuật đang công tác trong lực lượng công an nhân dân, học viên công an nhân

dân, hạ sỹ quan, chiến sỹ phục vụ có thời hạn trong công an nhân dân; người

làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân; học viên cơ yếu

được hưởng chế độ, chính sách theo chế độ, chính sách đối với học viên ở các

trường quân đội, công an;

- Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp hằng

tháng từ ngân sách nhà nước;

- Người đã thôi hưởng trợ cấp mất sức lao động đang hưởng trợ cấp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

hằng tháng từ ngân sách nhà nước;

- Người có công với cách mạng, cựu chiến binh;

- Đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp đương nhiệm;

- Trẻ em dưới 6 tuổi;

- Người thuộc diện hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội hằng tháng;

- Người thuộc hộ gia đình nghèo; người dân tộc thiểu số đang sinh sống

tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; người đang sinh sống tại vùng

có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người đang sinh sống tại xã

đảo, huyện đảo;

- Thân nhân của người có công với cách mạng là cha đẻ, mẹ đẻ, vợ

hoặc chồng, con của liệt sỹ; người có công nuôi dưỡng liệt sỹ;

- Thân nhân của người có công với cách mạng.

- Người đã hiến bộ phận cơ thể người theo quy định của pháp luật;

- Người nước ngoài đang học tập tại Việt Nam được cấp học bổng từ

ngân sách của Nhà nước Việt Nam.

- Người thuộc hộ gia đình cận nghèo;

- Học sinh, sinh viên.

- Nhóm tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình gồm những người

thuộc hộ gia đình.

1.1.3.2. Mức đóng và trách nhiệm đóng BHYT

- Người lao động làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ

có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, người lao động là người quản lý doanh

nghiệp, quản lý điều hành Hợp tác xã hưởng tiền lương. Người sử dụng lao

động tham gia BHXH bắt buộc bao gồm: cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp,

đơn vị vũ trang nhân dân; tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức

chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội

khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ

Việt Nam; doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng lao động theo HĐLĐ.

- Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ,

công chức, viên chức: mức đóng hằng tháng bằng 4,5% mức tiền lương tháng,

trong đó người sử dụng lao động đóng 3%; người lao động đóng 1,5%. Tiền

lương tháng đóng BHYT là tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc quy định

của Luật.

- Công dân được tạm tuyển trước khi chính thức được tuyển chọn vào

Công an nhân dân, Công nhân Công an; Người lao động làm việc theo hợp

đồng không xác định thời hạn, hợp đồng có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên:

Mức đóng hằng tháng bằng 4,5% tiền lương tháng theo ngạch bậc và các

khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung (đối với người lao

động thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định) hoặc 4,5% tiền

lương tháng ghi trong HĐLĐ (đối với người lao động hưởng tiền lương, tiền

công theo quy định của người sử dụng lao động); trong đó, Công an đơn vị,

địa phương đóng 3%, người lao động đóng 1,5%.

- Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn theo quy

định của pháp luật về cán bộ, công chức: mức đóng hằng tháng bằng 4,5%

mức lương cơ sở, trong đó UBND xã đóng 3%; người lao động đóng 1,5%.

- Người hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng: mức

đóng hằng tháng bằng 4,5% tiền lương hưu, trợ cấp mất sức lao động, do cơ

quan BHXH đóng.

- Người đang hưởng trợ cấp BHXH hằng tháng do bị tai nạn lao động -

bệnh nghề nghiệp không làm việc và hưởng lương tại đơn vị; Người lao động

nghỉ việc đang hưởng chế độ ốm đau theo quy định của pháp luật về BHXH

do mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày theo quy định của Bộ

trưởng Bộ Y tế; Công nhân cao su đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo Quyết

định số 206/CP ngày 30/5/1979 của Hội đồng Chính phủ (nay là Chính phủ)

về chính sách đối với công nhân mới giải phóng làm nghề nặng nhọc, có hại

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

sức khỏe nay già yếu phải thôi việc; Người từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng

trợ cấp tuất hằng tháng; Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng

trợ cấp BHXH hằng tháng; mức đóng hằng tháng bằng 4,5% mức lương cơ

sở, do cơ quan BHXH đóng.

- Người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp: mức đóng hằng tháng bằng

4,5% tiền trợ cấp thất nghiệp, do cơ quan BHXH đóng.

- Người lao động nghỉ việc hưởng chế độ thai sản theo quy định của

pháp luật về BHXH: mức đóng hằng tháng bằng 4,5% tiền lương tháng trước

khi nghỉ thai sản, do cơ quan BHXH đóng.

- Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp từ ngân

sách nhà nước hằng tháng bao gồm các đối tượng theo quy định tại Quyết

định số 130/CP ngày 20/6/1975 của Hội đồng Chính phủ (nay là Chính phủ)

bổ sung chính sách, chế độ đối với cán bộ xã và Quyết định số 111/HĐBT

ngày 13/10/1981 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) về việc sửa đổi,

bổ sung một số chính sách, chế độ đối với cán bộ xã, phường; Người đã thôi

hưởng trợ cấp mất sức lao động đang hưởng trợ cấp hằng tháng từ ngân sách

nhà nước theo Quyết định số 613/QĐ-TTg ngày 01/6/2010 của Thủ tướng

Chính phủ; Quyết định số 91/2000/QĐ-TTg ngày 04/7/2000 của Thủ tướng

Chính phủ; Người có công với cách mạng theo quy định tại Pháp lệnh Ưu đãi

người có công với cách mạng; Cựu chiến binh tham gia kháng chiến từ ngày

30/4/1975 trở về trước hoặc tham gia chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm

vụ quốc tế ở Campuchia, giúp bạn Lào sau ngày 30/4/1975 theo quy định tại

Khoản 2 Điều 1 Nghị định số 157/2016/NĐ-CP ngày 24/11/2016 của Chính

phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 150/2006/NĐ-CP ngày 12/12/2006 quy

định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều pháp lệnh cựu chiến binh;

Người được hưởng chính sách theo Quyết định số 290/2005/QĐ-TTg ngày

08/11/2005 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ, chính sách đối với một số

đối tượng trực tiếp tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước nhưng chưa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

được hưởng chính sách của Đảng và Nhà nước và Quyết định số

188/2007/QĐ-TTg ngày 06/12/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc sửa

đổi, bổ sung Quyết định số 290/2005/QĐ-TTg ; Cán bộ, chiến sĩ Công an

nhân dân được hưởng chế độ theo Quyết định số 53/2010/QĐ-TTg ngày

20/8/2010 của Thủ tướng Chính phủ; Quân nhân được hưởng chế độ theo

Quyết định số 142/2008/QĐ-TTg ngày 27/10/2008 của Thủ tướng Chính phủ

và Quyết định số 38/2010/QĐ-TTg ngày 06/5/2010 của Thủ tướng Chính phủ

về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 142/2008/QĐ-TTg; Người được

hưởng chế độ chính sách theo Quyết định số 62/2011/QĐ-TTg ngày

09/11/2011 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ, chính sách đối với đối tượng

tham gia chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế ở Căm-pu-chia,

giúp bạn Lào sau ngày 30/4/1975 đã phục viên, xuất ngũ, thôi việc; Thanh

niên xung phong được hưởng chế độ theo Quyết định số 170/2008/QĐ-TTg

ngày 18/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ BHYT và trợ cấp mai

táng phí đối với thanh niên xung phong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và

Quyết định số 40/2011/QĐ-TTg ngày 27/7/2011 của Thủ tướng Chính phủ

quy định về chế độ đối với thanh niên xung phong đã hoàn thành nhiệm vụ

trong kháng chiến; Dân công hỏa tuyến tham gia kháng chiến chống Pháp,

chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế theo quy định

tại Quyết định số 49/2015/QĐ-TTg ngày 14/10/2015 của Thủ tướng Chính

phủ về một số chế độ, chính sách đối với dân công hỏa tuyến tham gia kháng

chiến chống Pháp, chống Mỹ và làm nhiệm vụ quốc tế; Đại biểu được bầu cử

giữ chức vụ theo nhiệm kỳ Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp

đương nhiệm; Trẻ em dưới 6 tuổi (bao gồm toàn bộ trẻ em cư trú trên địa bàn,

kể cả trẻ em là thân nhân của người trong lực lượng vũ trang theo quy định,

không phân biệt hộ khẩu thường trú); Người thuộc diện hưởng trợ cấp bảo trợ

xã hội hằng tháng quy định tại Nghị định số 136/2013/NĐ-CP ngày

21/10/2013 của Chính phủ quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tượng bảo trợ xã hội, Nghị định số 06/2011/NĐ-CP ngày 14/01/2011 của

Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật

người cao tuổi và Nghị định số 28/2012/NĐ-CP ngày 10/4/2012 của Chính

phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật người

khuyết tật; Người thuộc hộ gia đình nghèo; người dân tộc thiểu số đang sinh

sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; người đang sinh sống tại

vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người đang sinh sống tại

xã đảo, huyện đảo theo Nghị quyết của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng

Chính phủ và Quyết định của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Thân

nhân của người có công với cách mạng là cha đẻ, mẹ đẻ, vợ hoặc chồng, con

của liệt sỹ; người có công nuôi dưỡng liệt sỹ; Thân nhân của người có công

với cách mạng, bao gồm: Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ hoặc chồng, con từ trên 6 tuổi

đến dưới 18 tuổi hoặc từ đủ 18 tuổi trở lên nếu còn tiếp tục đi học hoặc bị

khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng của các đối tượng: người hoạt động

cách mạng trước ngày 01/01/1945; người hoạt động cách mạng từ ngày

01/01/1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945; Anh hùng Lực lượng

vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động trong thời kỳ kháng chiến; thương

binh, bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên; người hoạt động

kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học suy giảm khả năng lao động từ 61%

trở lên; Con đẻ từ trên 6 tuổi của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất

độc hóa học bị dị dạng, dị tật do hậu quả của chất độc hóa học không tự lực

được trong sinh hoạt hoặc suy giảm khả năng tự lực trong sinh hoạt. Người đã

hiến bộ phận cơ thể người theo quy định của pháp luật về hiến, lấy, ghép mô,

bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác; Người phục vụ người có công với cách

mạng, bao gồm: Người phục vụ Bà mẹ Việt Nam anh hùng sống ở gia đình;

Người phục vụ thương binh, bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81%

trở lên sống ở gia đình; Người phục vụ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm

chất độc hóa học suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên sống ở gia đình.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú được nhà nước phong tặng thuộc hộ gia

đình có thu nhập bình quân đầu người hằng tháng thấp hơn mức lương cơ sở

do Chính phủ quy định, gồm: Người đủ 55 tuổi trở lên đối với nữ và đủ 60

tuổi trở lên đối với nam không có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng;

Người khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng; Người mắc một trong các bệnh cần

chữa trị dài ngày theo danh mục do Bộ Y tế quy định; Thân nhân sĩ quan, hạ

sĩ quan đang công tác, hạ sĩ quan, chiến sĩ nghĩa vụ, học viên Công an nhân dân

đang học tập tại các trường trong và ngoài Công an nhân dân hưởng sinh hoạt phí

từ ngân sách nhà nước; thân nhân của người làm công tác cơ yếu hưởng lương

như đối với quân nhân đang công tác tại các Bộ (không bao gồm đối tượng do

BHXH Bộ Quốc phòng cấp thẻ BHYT), ngành, địa phương, gồm:

Bố đẻ, mẹ đẻ của cán bộ, chiến sĩ; bố đẻ, mẹ đẻ của vợ hoặc chồng cán

bộ, chiến sĩ; người nuôi dưỡng hợp pháp của cán bộ, chiến sĩ, của vợ hoặc

chồng cán bộ, chiến sĩ; Vợ hoặc chồng cán bộ, chiến sĩ; Con đẻ, con nuôi hợp

pháp của cán bộ, chiến sĩ chưa đủ 18 tuổi; con đẻ, con nuôi hợp pháp của cán

bộ, chiến sĩ từ đủ 18 tuổi trở lên nhưng bị tàn tật, mất khả năng lao động theo

quy định của pháp luật; Thành viên khác trong gia đình mà cán bộ, chiến sĩ

hoặc người làm công tác cơ yếu có trách nhiệm nuôi dưỡng theo quy định của

pháp luật hôn nhân và gia đình chưa đủ 18 tuổi hoặc từ đủ 18 tuổi trở lên

nhưng bị tàn tật, mất khả năng lao động theo quy định của pháp luật và đối

tượng người thuộc hộ gia đình cận nghèo được ngân sách nhà nước hỗ trợ

100% mức đóng: mức đóng hằng tháng bằng 4,5% mức lương cơ sở do ngân

sách nhà nước đóng.

- Người nước ngoài đang học tập tại Việt Nam, sinh viên là người nước

ngoài đang học tập tại trường Công an nhân dân được cấp học bổng từ ngân

sách của Nhà nước Việt Nam; học sinh trường văn hóa Công an nhân

dân;mức đóng hằng tháng bằng 4,5% mức lương cơ sở do cơ quan, tổ chức,

đơn vị cấp học bổng đóng.

- Người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân đang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

công tác tại tổ chức cơ yếu thuộc các Bộ (trừ Bộ Quốc phòng), ngành, địa

phương; Mức đóng hằng tháng bằng 4,5% tiền lương tháng theo ngạch bậc và

các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, phụ cấp thâm

niên nghề (nếu có).

- Người đã thôi hưởng trợ cấp mất sức lao động đang hưởng trợ cấp

hằng tháng từ ngân sách nhà nước theo Quyết định số 613/QĐ-TTg ngày

01/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ; Quyết định số 91/2000/QĐ-TTg ngày

04/7/2000 của Thủ tướng Chính phủ; mức đóng hằng tháng bằng 4,5% mức

lương cơ sở do cơ quan BHXH đóng từ nguồn kinh phí chi lương hưu, trợ cấp

BHXH hằng tháng do ngân sách nhà nước đảm bảo.

- Người thuộc hộ gia đình cận nghèo: mức đóng hằng tháng bằng 4,5%

mức lương cơ sở do đối tượng tự đóng và được ngân sách nhà nước hỗ trợ tối

thiểu 70% mức đóng.

- Học sinh, sinh viên đang theo học tại các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống

giáo dục quốc dân, kể cả sinh viên hệ dân sự đang học tập tại các trường Công

an nhân dân;: mức đóng hằng tháng bằng 4,5% mức lương cơ sở do đối tượng

tự đóng và được ngân sách nhà nước hỗ trợ tối thiểu 30% mức đóng.

- Người thuộc hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và

diêm nghiệp có mức sống trung bình.: mức đóng hằng tháng bằng 4,5% mức

lương cơ sở do đối tượng tự đóng và được ngân sách nhà nước hỗ trợ tối thiểu

30% mức đóng.

- Toàn bộ người có tên trong sổ hộ khẩu và người đã khai báo tạm

vắng;Toàn bộ những người có tên trong sổ tạm trú: Mức đóng hằng tháng

bằng 4,5% mức lương cơ sở do đối tượng tự đóng và được giảm mức đóng

như sau: Người thứ nhất đóng bằng mức quy định; Người thứ hai, thứ ba, thứ

tư đóng lần lượt bằng 70%, 60%, 50% mức đóng của người thứ nhất;Từ

người thứ năm trở đi đóng bằng 40% mức đóng của người thứ nhất. [4, 16]

1.1.3.3. Phương thức đóng BHYT

a) Đối tượng người lao động làm việc theo HĐLĐ không xác định thời

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

hạn, HĐLĐ có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên, người lao động là người quản lý

doanh nghiệp, quản lý điều hành Hợp tác xã hưởng tiền lương, làm việc tại

các cơ quan, đơn vị; Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp

luật về cán bộ, công chức, viên chức: Người hoạt động không chuyên trách ở

xã, phường, thị trấn theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức; Đối tượng

do người lao động, Công an đơn vị, địa phương đóng BHYT: Công dân được tạm

tuyển trước khi chính thức được tuyển chọn vào Công an nhân dân; Công

nhân Công an; Người lao động làm việc theo hợp đồng không xác định thời

hạn, hợp đồng có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên thì đóng theo hình thức sau:

- Đóng hằng tháng

Hằng tháng, chậm nhất đến ngày cuối cùng của tháng, đơn vị trích tiền

đóng BHXH bắt buộc trên quỹ tiền lương tháng của những người lao động tham

gia BHXH bắt buộc, đồng thời trích từ tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc của

từng người lao động theo mức quy định, chuyển cùng một lúc vào tài khoản

chuyên thu của cơ quan BHXH mở tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước.

- Đóng 03 tháng hoặc 06 tháng một lần

Đơn vị là doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác

hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp

trả lương theo sản phẩm, theo khoán thì đóng theo phương thức hằng tháng

hoặc 03 tháng, 06 tháng một lần. Chậm nhất đến ngày cuối cùng của phương

thức đóng, đơn vị phải chuyển đủ tiền vào quỹ BHXH. [5]

b) Đối tượng là người hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng

tháng; Người đang hưởng trợ cấp BHXH hằng tháng do bị tai nạn lao động -