BỆNH HỌC THỰC HÀNH - CHÍN MÉ

BỆNH HỌC THỰC HÀNH

CHÍN MÉ

(Giáp Sang – Paronychia – Paronychie)

Là loại mụn mọc ở đầu gốc móng tay, móng chân.

Xuất xứ: Được mô tả đầu tiên trong sách ‘Chư Bệnh Nguyên Hậu

Luận’ (thế kỷ thứ 6) dưới tên gọi là Đại Chỉ.

Sách ‘Chứng Trị Chuẩn Thằng – Dương Khoa’ viết: “Chứng Đại chỉ,

lúc đầu sưng, sốt, đau, mầu không đen, viền móng chân, tay có mủ, có thể

làm cho móng bị rụng”.

Còn được gọi là Đại Giáp, Tao Chỉ, Thổ Đậu, Luân Chỉ, Tao Chỉ.

Y học hiện địa gọi là Viêm Chân Móng, Viêm Quanh Móng (Giáp

Câu Viêm).

Nguyên Nhân

Do tạng phủ có nhiệt nung nấu, kết hợp với hỏa độc tụ lại, nhiệt độc

thịnh quá gây nên. Móng chân tay là phần dư ra của gân, do nhiệt độc theo

đường kinh xâm nhập vào khiến cho khí cơ ở đó không lưu thông được. Kết

mủ gây nên.

Bên ngoài có thể do tổn thương (gai, kim đâm, xương cá đâm...) hoặc

do cắn móng tay, làm móng… gây xước thịt, nhiễm độc gây nên..

Đông y cho là do hoả nhiệt gây nên.

Triệu Chứng

Thường bệnh tiến triển qua 3 giai đoạn:

+ Thời kỳ chớm viêm: 1-3 ngày, ở đầu ngón tay, chân xuất hiện một

chỗ sưng bằng hạt đậu hoặc nhỏ hơn, tấy đỏ, ngứa, sau đó trở thành sẫm đỏ,

nhức, khó chịu, có khi làm cứng ngón tay, khó cử động nhưng chưa có dấu

hiệu toàn thân.

+ Nếu không điều trị hoặc điều trị không tốt sẽ tiến triển sang thời kỳ

viêm lan toả, từ ngày thứ 4-7, lan rộng ra chung quanh cả ngón tay, lan lên

mu và gan bàn tay (trường hợp viêm ở đốt thứ I). Đặc biệt có những trường

hợp nặng, sưng cả lên cẳng tay hoặc viêm theo đường bạch huyết thành vệt

tấy đỏ lên phái trong cánh tay, nhức nhối, căng tức, đau giật giật theo theo

nhịp mạch đập, sốt nhẹ.

Cuối cùng là thời kỳ làm mủ ở điểm sưng đỏ lúc đầu.

Nếu không điều trị kịp thời và đúng có thể gây những biến chứng như

viêm xương, viêm bao hoạt dịch, viêm khớp hoặc nhiễm khuẩn huyết do

nhiễm khuẩn lan toả, có thể gây ra tử vong.

Triệu Chứng Lâm Sàng

Trên lâm sàng thường gặp các loại sau:

+ Nhiệt Độc Uẩn Kết: Lúc đầu khóe móng sưng, đỏ, đau, kèm đau

đầu, sốt, táo bón, tiểu ít, nước tiểu đỏ, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng nhạt.

Điều trị: Thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết, chỉ thống. Dùng bài Thanh

Nhiệt Giải Độc Ẩm gia giảm: Ngân hoa, Bồ công anh, Đơn bì, Xích thược,

Cam thảo (sống), Đại hoàng (sống), Chi tử đều 10g, Liên kiều, Bối mẫu,

Xích tiểu đậu đều 12g, Chỉ xác (sao) 6g. Sắc uống (Bì Phu Bệnh Trung Y

Chẩn Liệu Học).

Châm Cứu

+ Châm đối xứng: Châm ở điểm đau nhất bên lành, đối xứng với điểm

đau bên bệnh qua cơ thể.

Thí dụ: Chín mé ở gốc ngoài móng tay cái bên trái, tìm điểm đau nhất

ở gốc móng tay cái bên phải. Châm tả, kích thích mạnh, lưu kim 10-20 phút,

cứ 5 phút vê kim một lần. Thường chỉ châm như vậy 1-2 lần là khỏi.

+ Ở móng tay: châm Linh đài, Hợp cốc.

Ở móng chân: Hành gian, Thái xung, Tam âm giao

Thuốc Đắp

- Lá Cúc hoa trắng, giã nát với ít muối, đắp. Đồng thời có thể dùng

20g Cúc hoa trắng, giã nát, hoà với ít nước đun sôi để nguội, uống.

- Cà (loại cà ghém, cà pháo) 1 quả, ướp muối, xẻ đôi, úp vào chỗ sưng

đỏ, ngày thay 2-3 lần (293 Bài Thuốc Gia Truyền Đông Y).

- Chanh 1 quả, khoét một lỗ to bằng đầu ngón tay, cho vào đó ít muối

ăn, nướng cho nóng lên, để cho vừa ấm chịu được, đút ngón tay bị chín mé

vào, để khoảng 30phuts đến 1 giờ. Có thể làm 2~3 lần/ngày (293 Bài Thuốc

Gia Truyền Đông Y).