HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
358
BIỂU HIỆN PROTEIN P57KIP2
TRONG BỆNH LÝ THAI TRỨNG TOÀN PHẦN VÀ BÁN PHẦN
VThị Ngọc Diễm1, Lưu Thị Thu Thảo1, Đặng Hoàng Minh1,
Dương Ngọc Thiên Hương1, Hoàng Lê Quỳnh Anh2
TÓM TẮT45
Đặt vấn đề: Thai trng là mt thai kỳ bất
thường, phổ biến nhất Đông Nam Á vi tỷ lệ mắc
2-13/1000. Thai trng có thể diễn tiến thành tân
sinh nguyên bào nuôi, vi tỷ lệ t vong cao. Hóa
mô miễn dch p57KIP2 giúp chẩn đoán xác đnh thai
trng toàn phần giai đoạn sm và chẩn đoán phn
biệt thai trng toàn phần vi bán phần. Tại Việt
Nam chưa c công trình nào nghiên cu biểu hiện
p57KIP2 trong bệnh lý thai trng. Nghiên cu này
nhằm hiểu rõ hơn về biểu hiện p57KIP2 trong bệnh
lý thai trng. Mục tiêu: Đánh giá biểu hiện protein
p57KIP2 trong bệnh lý thai trng toàn phần, thai
trng toàn phần giai đoạn sm và thai trng bán
phần. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
Nghiên cu hồi cu cắt ngang mô tả, gồm 88 bệnh
phẩm thai trng tại Bệnh viện Hng Vương từ
tháng 07/2022 đến tháng 03/2024. Quy trình nghiên
cu bao gồm đánh giá các đc điểm mô bệnh học
và hóa mô miễn dch p57KIP2. Số liệu được phân
tích bằng phần mềm STATA 14.0, vi p <0,05 là
c ý nghĩa thống kê. Kết quả: Trong 88 mẫu thai
trng, đc điểm mô bệnh học phổ biến nhất là viền
lông nhau dạng vỏ sò và nguyên bào nuôi không
1Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
2Bệnh viện Hùng Vương
Chu trách nhiệm chính: Võ Th Ngọc Diễm
Email: votngocdiem@ump.edu.vn
Ngày nhận bài: 30/09/2024
Ngày phản biện khoa học: 11/10/2024
Ngày duyệt bài: 15/10/2024
điển hình (87,5%). Phân loại mô bệnh học cho thấy
15 trường hợp thai trng toàn phần giai đoạn sm
(17%), 54 trường hợp thai trng toàn phần (61,4%),
và 19 trường hợp thai trng bán phần (21,6%).
Trong đ, thai trng toàn phần/thai trng tòan phần
giai đoạn sm biểu hiện p57KIP2 âm tính 63
trường hợp (91,3%), dương tnh 2 trường hợp
(2,9%) và bất tương hợp 4 trường hợp (5,8%). Tất
cả 100% trường hợp thai trng bán phần biểu hiện
p57KIP2 dương tnh. Kết luận: P57KIP2 là dấu ấn
quan trọng trong chẩn đoán thai trng toàn phần
vi tỷ lệ m tnh cao. Các trường hợp không tương
xng giữa hình thái học và p57KIP2 cần xác đnh
kiểu gen để hiểu rõ hơn. Tất cả thai trng bán phần
đều dương tnh, khẳng đnh tnh đáng tin cậy của
dấu ấn này.
Từ khóa: thai trng, hóa mô miễn dch p57KIP2
SUMMARY
PROTEIN P57KIP2 EXPRESSION IN
COMPLETE AND PARTIAL
HYDATIDIFORM MOLES
Background: Hydatidiform mole is an
abnormal pregnancy most prevalent in Southeast
Asia, with an incidence of 2-13 per 1,000
pregnancies. Hydatidiform mole can progress to
trophoblastic neoplasia, associated with high
mortality rates. Immunohistochemical staining for
p57KIP2 aids in the definitive diagnosis of early
complete hydatidiform mole and differentiates
complete from partial moles. Nowadays, there have
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
359
been no studies in Vietnam examining p57KIP2
expression in hydatidiform mole. This research
aims to better understand p57KIP2 expression in this
condition. Objectives: To evaluate p57KIP2 protein
expression in complete hydatidiform mole, early
complete hydatidiform mole, and partial
hydatidiform mole. Methods: A cross-sectional
retrospective study was conducted, comprising 88
hydatidiform mole samples at Hung Vuong
Hospital from July 2022 to March 2024. The study
process involved assessing histopathological
features and immunohistochemical staining for
p57KIP2. Data were analyzed using STATA 14.0
software, with p <0.05 considered statistically
significant. Results: Among the 88 hydatidiform
mole samples, the most common histopathological
features were scalloped villi and atypical
trophoblasts (87.5%). Histopathological
classification revealed 15 cases of early complete
hydatidiform mole (17%), 54 cases of complete
hydatidiform mole (61.4%), and 19 cases of partial
hydatidiform mole (21.6%). Notably, complete
hydatidiform moles/early complete hydatidiform
moles showed p57KIP2 negativity in 63 cases
(91.3%), positivity in 2 cases (2.9%), and
discordance in 4 cases (5.8%). All partial
hydatidiform moles demonstrated 100% p57KIP2
positivity. Conclusion: P57KIP2 is a crucial marker
in diagnosing complete hydatidiform moles,
showing a high negativity rate. Cases with
discrepancies between histomorphology and
p57KIP2 should undergo genotyping for further
understanding. All partial moles tested positive,
affirming the reliability of this marker.
Keywords: hydatidiform mole,
immunohistochemistry p57KIP2
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thai trng là mt thai kỳ bất thường, đc
trưng bi sự tăng sinh các nguyên bào nuôi và
lông nhau thoái ha nưc, gồm thai trng toàn
phần và thai trng bán phần. Bệnh lý này phổ
biến nhất khu vực Đông Nam Á, tỷ lệ bệnh
hiện mắc 2-13/1000 thai kỳ [8]. Đc biệt,
miền Nam tập trung nhiều bệnh viện Từ Dũ
và bệnh viện Hng Vương. Thai trng thường
ảnh hưng đến phụ nữ trong đ tuổi sinh sản
c đ tuổi trung bình khoảng 30 tuổi [11].
Theo nghiên cu đoàn hệ hồi cu trên 956
bệnh nhân thai trng tại Thụy Điển của
Joneborg U, có khoảng 8% trường hợp thai
trng diễn tiến thành tân sinh nguyên bào nuôi
[4]. Trong đ, tỷ lệ t vong của thai trng xâm
lấn là 15%, tỷ lệ này ung thư đệm nuôi gần
như 100% khi đ di căn [3].
Hiện nay, chẩn đoán thai trng bằng mô
bệnh học sm hơn trưc đy vào khoảng 9
tuần [11]. Vào thời điểm này các đc điểm
hình thái vi thể điển hình của thai trng có thể
chưa rõ ràng khiến các tổn thương tr nên khó
chẩn đoán hơn đối vi các nhà giải phẫu bệnh
[10]. Do đ, không phải tất cả các trường hợp
thai trng có thể được giải quyết bằng hình thái
mô bệnh học trên tiêu bản H&E. Những
trường hợp cần chẩn đoán xác đnh và phân
biệt thai trng toàn phần vi thai trng bán
phần và sản phẩm thai không phải thai trng
dùng hóa mô miễn dch p57KIP2 hoc đnh kiểu
gen các đoạn gen trình tự lp lại ngắn. P57KIP2
là phương pháp ưu tiên hơn, do giá thành hợp
lý và tiết kiệm thời gian hơn, gp phần giảm
chi phđiều tr cho bệnh nhân. Gii hạn của
p57KIP2 là không phân biệt được thai trng bán
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
360
phần vi sản phẩm thai không phải thai trng
[2]. Tuy nhiên, nguy cơ diễn tiến tân sinh
nguyên bào nuôi của thai trng bán phần (0,1-
5%) thấp hơn hẳn so vi thai trng toàn phần
(15-20%) [8,11].
Tại Việt Nam chưa c công trình nghiên
cu nào đi su vào phn tch các đc điểm mô
bệnh học và biểu hiện hóa mô miễn dch
p57KIP2 trong bệnh lý thai trng. Bên cạnh việc
phụ nữ trong đ tuổi sinh sản phải đối mt vi
gánh nng bệnh tật của thai trng. Đồng thời,
việc hiểu rõ hơn về các đc điểm mô bệnh học
và biểu hiện p57KIP2 trong bệnh lý này sẽ góp
phần chẩn đoán sm và chính xác. Chính vì
những lý do trên, chúng tôi thực hiện đề tài
“Nghiên cu biểu hiện protein p57KIP2 trong
bệnh lý thai trng toàn phần và bán phần” vi
mục tiêu nghiên cu:
1. Mô tả đc điểm mô bệnh học thai trng
toàn phần, thai trng toàn phần giai đoạn sm
và thai trng bán phần.
2. Đánh giá biểu hiện protein p57KIP2 trong
bệnh lý thai trng toàn phần, thai trng toàn
phần giai đoạn sm và thai trng bán phần.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Các bệnh phẩm hút nạo có kết quả giải
phẫu bệnh là thai trng tại khoa Giải phẫu
bệnh – tế bào, Bệnh viện Hng Vương từ
tháng 7/2022 đến tháng 03/2024.
Tiêu chuẩn chọn mẫu
Các bệnh phẩm hút nạo có kết quả giải
phẫu bệnh là thai trng và có diễn tiến β-hCG
sau hút nạo tr về âm tính trong vòng 6 tháng
kể từ thời điểm chẩn đoán.
Tiêu chuẩn loại trừ
- Thai trng diễn tiến bệnh lý tân sinh
nguyên bào nuôi.
- Tiêu bản Hematoxylin & Eosin (H&E)
không đạt và mất khối vùi nến hoc khối vùi
nến không còn mô thai trng đủ để thực hiện
thêm hóa mô miễn dch (HMMD) và khảo sát
thêm H&E.
- Tiêu bản HMMD không đạt để đánh giá.
- Các trường hợp không c đủ các thông
tin lâm sàng cho việc nghiên cu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: Hồi cu cắt ngang
mô tả.
Cỡ mẫu: Tỷ lệ bệnh hiện mắc 2/1000 thai
kỳ, là bệnh hiếm gp dân số nữ. Chọn mẫu
thuận tiện 88 trường hợp.
Quy trình nghiên cứu
- Trích lục các tiêu bản H&E thỏa tiêu
chuẩn chọn mẫu.
- Đánh giá các đc điểm và phân loại mô
bệnh học các tiêu bản bằng kính hiển vi.
- Trích lục các mẫu vùi sáp và thực hiện
cắt mỏng.
- Tiến hành nhum hóa mô miễn dch dấu
ấn p57KIP2 vi tất cả trường hợp, vi ni chng
dương là nguyên bào nuôi trung gian và/hoc
tế bào màng rụng, ni chng âm là hợp bào
nuôi.
- Đánh giá tiêu bản nhum p57KIP2 theo tỷ
lệ nhân bắt màu của tế bào nuôi và tế bào mô
đệm lông nhau. Hóa mô miễn dch p57KIP2 có
bốn cách biểu hiện, bao gồm m tnh, dương
tính, bất tương hợp và phân kỳ; được đnh
nghĩa theo Bảng 1.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
361
Bảng 1: Định nghĩa các kết quả của nhuộm hóa mô miễn dịch p57KIP2
STT
Kết quả
Định nghĩa
1
Âm tính
Trên cùng mt lông nhau, tế bào nuôi và tế bào mô đệm lông nhau có nhân bắt
màu <10%; đồng thời ni chng dương bắt màu.
2
Dương
tính
Trên cùng mt lông nhau, tế bào nuôi và tế bào mô đệm lông nhau có nhân bắt
màu ≥10%; đồng thời không có lông nhau nào chỉ có mt trong hai loại tế bào
trên dương tnh và không c lông nhau nào m tnh.
3
Bất tương
hợp
Trên cùng mt lông nhau, tế bào nuôi (+)/ tế bào mô đệm lông nhau (-) hoc
ngược lại, tế bào nuôi (-)/ tế bào mô đệm lông nhau (+).
4
Phân kỳ
Khi có 2 quần thể lông nhau, có hai hình thái khác nhau và biểu hiện nhum khác
nhau, mt quần thể dương tnh và mt quần thể âm tính
Xử lý và phân tích số liệu:
- X lý số liệu bằng phần mềm STATA
14.0.
- Giá tr p <0,05 được xem là c ý nghĩa
thống kê tất cả phép kiểm đnh.
Đạo đức nghiên cứu:
- Đy là nghiên cu hồi cu dựa vào các
thông tin lưu trữ trên cơ s dữ liệu điện t tại
khoa GPB-TB – Bệnh viện Hng Vương đ
được chấp thuận thông qua hi đồng đạo đc
của Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh
(Mã số 814/HĐĐĐ-ĐHYD) ngày 22/09/2023.
- Nghiên cu thu thập các dữ liệu liên
quan đề tài, mt số thông tin cá nhn được thu
thập liên quan đến bệnh nhân, chúng tôi xin
cam kết chỉ dùng cho mục đch nghiên cu và
sẽ được bảo mật tuyệt đối. Nghiên cu s dụng
mẫu vùi sáp và tiêu bản của bệnh nhân từ bệnh
phẩm để thu thập dữ liệu, không can thiệp hoc
ảnh hưng trên kết quả điều tr cũng như diễn
tiến bệnh của bệnh nhân.
- Kết quả nghiên cu của chúng tôi dùng
cho mục đch khoa học, góp phần vào y văn và
được ng dụng vào quá trình thực hành chẩn
đoán bệnh theo khuyến cáo của tổ chc y tế thế
gii, không mang mục đch thương mại.
- Từ các cơ s trên, chúng tôi có thể khẳng
đnh nghiên cu này không vi phạm về vấn đề
Y đc của ngành y.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm mô bệnh học của mẫu
nghiên cứu
Đc điểm viền lông nhau dạng vỏ sò và
nguyên bào nuôi không điển hình có tỷ lệ cao
nhất trong các đc điểm khảo sát (87,5%). Mt
quần thể lông nhau, lông nhau ln thoái hóa
nưc, xoang cha dch nổi bật, thể vùi nguyên
bào nuôi, tăng sản nguyên bào nuôi rõ
ràng/toàn chu vi chiếm tỷ lệ dao đng từ
53,4% đến 84,1%. Hai quần thể lông nhau,
lông nhau dạng nảy chồi, mô đệm lông nhau
dạng niêm, mô đệm lông nhau giàu tế bào hình
thoi, mô đệm lông nhau có mảnh vỡ tế bào, mô
đệm lông nhau có cấu trúc mạch máu và tăng
sản nguyên bào nuôi nhẹ/khu trú chiếm tỷ lệ
dao đng từ 20,4% đến 46,6%. Đc điểm mô
thai xuất hiện vi tỷ lệ thấp (13,6%) (Biểu đồ
1).
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
362
Biểu đồ 1: Đặc điểm mô bệnh học của mẫu nghiên cứu
3.2. Phân loại mô bệnh học của mẫu nghiên cứu
Chúng tôi phân loại mô bệnh học của 88 trường hợp, như sau: thai trng toàn phần giai đoạn
sm c 15 trường hợp (chiếm 17%), thai trng toàn phần c 54 trường hợp (chiếm 61,4%) và thai
trng bán phần c 19 trường hợp (chiếm 21,6%) (Bảng 2).
Bảng 2: Phân loại mô bệnh học của mẫu nghiên cứu
Phân loại mô bệnh học (N=88)
Số TH (n)
Tỷ lệ (%)
Thai trng toàn phần giai đoạn sm
15
17,0
Thai trng toàn phần
54
61,4
Thai trng bán phần
19
21,6
3.3. Biểu hiện dấu ấn p57KIP2 của mẫu
nghiên cứu
Biểu hiện âm tính vi 63 trường hợp
(71,6%); biểu hiện dương tnh c 21 trường
hợp (23,9%); biểu hiện bất tương hợp có 4
trường hợp (4,5%), trong đ 3 trường hợp tế
bào nuôi (+)/tế bào mô đệm lông nhau (-) và
01 trường hợp tế bào nuôi (-)/tế bào mô đệm
lông nhau (+); và không ghi nhận trường hợp
nào biểu hiện phân kỳ (Bảng 3).