ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
PHẠM HÙNG LĨNH
BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC HỢP TÁC CỦA HỌC SINH
THÔNG QUA TỔ CHỨC DẠY HỌC DỰ ÁN MỘT SỐ
KIẾN THỨC THUỘC CHƯƠNG “MẮT. CÁC DỤNG CỤ
QUANG” VẬT LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí
Mã số: 8140111
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
Thừa Thiên Huế, năm 2019
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
PHẠM HÙNG LĨNH
BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC HỢP TÁC CỦA HỌC SINH
THÔNG QUA TỔ CHỨC DẠY HỌC DỰ ÁN MỘT SỐ
KIẾN THỨC THUỘC CHƯƠNG “MẮT. CÁC DỤNG
CỤ QUANG” VẬT LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí
Mã số: 8140111
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PSG. TS. LÊ CÔNG TRIÊM
Thừa Thiên Huế, năm 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số
liệu, kết quả nghiên cứu đều là trung thực và chưa có ai công bố trong một công
trình nghiên cứu nào khác.
Thừa thiên huế, tháng 5 năm 2019
Tác giả
i
Phạm Hùng Lĩnh
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng
Đào tạo Sau đại học, Khoa Vật lí trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế và quý
thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến PGS. TS. Lê Công
Triêm – người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện
luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu cùng quý thầy cô giáo tổ Vật lí trường
THPT Buôn Hồ đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong suốt quá trình thực nghiệm sư
phạm.
Xin được cảm ơn toàn thể đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã quan tâm, động
viên giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn!
Thừa thiên huế, tháng 5 năm 2019
Tác giả luận văn
ii
Phạm Hùng Lĩnh
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN .............................. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ .................................. vii
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 2
3. Giả thuyết khoa học.......................................................................................... 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 2
5. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ............................................... 3
5.1 Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................................ 3
5.2 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................................ 3
6. Lịch sử nghiên cứu ........................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết ....................................................................................... 5
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ...................................................................................... 5
7.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm .................................................................................... 5
7.4. Phương pháp thống kê toán học ........................................................................................... 6
8. Đóng góp của đề tài .......................................................................................... 6
8.1. Về mặt lí thuyết ...................................................................................................................... 6
8.2. Về mặt thực tiễn ..................................................................................................................... 6
9. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 6
NỘI DUNG ............................................................................................................ 7
1.1. Năng lực hợp tác và bồi dưỡng năng lực hợp tác của học sinh ................. 7
1.1.1. Năng lực hợp tác của học sinh........................................................................................... 7
1.1.2. Biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác trong dạy học bộ môn Vật lí ............................. 10
1.2. Cơ sở lí luận và thực tiển của dạy học dự án ............................................ 16
1.2.1. Khái niệm dạy học dự án .................................................................................................. 16
iii
1.2.2. Đặc trưng của dạy học dự án ........................................................................................... 18
1.2.3. Các yêu cầu cơ bản về dạy học dự án .............................................................................. 19
1.2.4. Quy trình của dạy học dự án ............................................................................................ 20
1.3. Bồi dưỡng năng lực hợp tác trong dạy học vật lí thông qua dạy học dự án ................................................................................................................... 24
1.3.1. Đặc điểm hoạt động của học sinh trong dạy học dự án môn Vật lí ............................... 24
1.3.2. Thực trạng dạy học dự án theo hướng phát triển năng lực hợp tác ở trường trung học phổ thông .................................................................................................................................... 25
1.3.3. Biện pháp bồi dưỡng năng lực hợp tác trong dạy học vật lí thông qua ......................... 26
Dạy học dự án ............................................................................................................................. 26
1.4. Quy trình tổ chức dạy học dự án theo định hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học Vật lí ............................................................................................................ 27
1.4.1. Tổ chức nhóm để dạy học theo dự án nhằm bồi dưỡng năng lực hợp tác trong học tập .... 27
1.4.2. Qui trình tổ chức dạy học dự án nhằm bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh ............ 28
1.5. Kết luận chương 1 ....................................................................................... 31
Chương 2. TỔ CHỨC QUÁ TRÌNH DẠY HỌC DỰ ÁN MỘT SỐ KIẾN .. 32
2.1. Đặc điểm, cấu trúc, mục tiêu của chương“Mắt. Các dụng cụ quang” Vật lí 11 trung học phổ thông ............................................................................ 32
2.1.1. Đặc điểm ........................................................................................................................... 32
2.1.2. Cấu trúc ............................................................................................................................. 33
2.1.4. Sự cần thiết của tổ chức dạy học theo dự án chương “Mắt. Các dụng cụ quang” Vật lý 11 trung học phổ thông nhằm bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh ........................... 35
2.2. Định hướng thiết kế một số dự án trong dạy học chương “Mắt. Các dụng cụ quang” Vật lí 11 trung học phổ thông theo định hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh ........................................................ 36
2.2.1. Nguyên tắc xây dựng dự án trong dạy học vật lí ............................................................. 36
2.2.2. Nguyên tắc xây dựng bộ câu hỏi định hướng trong dạy học dự án chương " Mắt. Các dụng cụ quang” Vật lí 11 trung học phổ thông ........................................................................ 38
2.2.3. Một số dự án có thể thực hiện trong dạy học chương “Mắt. Các dụng cụ quang” Vật lí 11 trung học phổ thông .............................................................................................................. 40
2.3. Thiết kế chương trình dạy học dự án một số kiến thức chương “Mắt. Các dụng cụ quang” Vật lí 11 trung học phổ thông theo định hướng phát triển năng lực hợp tác cho học sinh .................................................................. 40
2.3.1. Xây dựng bộ câu hỏi định hướng .................................................................................... 41
2.3.2. Lập kế hoạch. Thiết kế nhóm. Kế hoạch triển khai ........................................................ 42
2.3.3. Các tiêu chí đánh giá trong quá trình thực hiện dự án .................................................. 50
2.3.4. Hồ sơ đánh giá .................................................................................................................. 51
iv
2.3.5. Nghiệm thu dự án. Đánh giá và tự đánh giá. Chuẩn hóa kiến thức và kỹ năng mới ... 56
2.3. Kết luận chương 2 ....................................................................................... 59
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ..................................................... 60
3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm(TNSP) ....................... 60
3.1.1. Mục đích............................................................................................................................ 60
3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ...................................................................................... 60
3.2. Nội dung, đối tượng và tiến trình thực nghiệm sư phạm ......................... 61
3.2.1. Nội dung thực nghiệm sư phạm ....................................................................................... 61
3.2.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm ..................................................................................... 61
3.2.3. Tiến trình thực nghiệm sư phạm ....................................................................................... 61
3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm .......................................................... 61
3.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm .................................................................................................... 61
3.3.2. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm......................................................................... 62
3.4. Kết luận chương 3 ....................................................................................... 71
KẾT LUẬN CHUNG ......................................................................................... 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 76
v
PHỤ LỤC ........................................................................................................... P1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
Viết tắt Viết đầy đủ
VĐ Vấn đề
PPDH Phương pháp dạy học
PPDHVL Phương pháp dạy học vật lí
THPT Trung học phổ thông
DH Dạy học
SP Sản phẩm
SPDA Sản phẩm dự án
DHDA Dạy học dự án
DHTDA Dạy học theo dự án
HS Học sinh
GV Giáo viên
NL Năng lực
VL Vật lí
DHVL Dạy học vật lí
TNSP Thực nghiệm sư phạm
ĐG Đánh giá
CĐ Cao đẳng
ĐH Đại học
DA Dự án
GV THCS Giáo viên trung học cơ sở
GV THPT Giáo viên trung học phổ thông
NLHT Năng lực hợp tác
CHKQ Câu hỏi khách quan
CHBH Câu hỏi bài học
vi
CHND Câu hỏi nội dung
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ
Bảng biểu
Bảng 1. 1. Phân loại mục tiêu kỹ năng của Dave ..................................................... 12 Bảng 1. 2. Phân loại mục tiêu kỹ năng của Harrow. ................................................. 13 Bảng 1. 3. Bảng Rubrics đánh giá năng lực hợp tác ................................................. 14
Bảng 2. 1. Kế hoạch thời gian cho dự án .................................................................. 43 Bảng 2. 2. Kế hoạch cho nhóm ................................................................................. 46 Bảng 2. 3. Tiêu chí đánh giá sản phẩm nhóm ........................................................... 50 Bảng 2. 4. Phiếu đánh giá cá nhân ............................................................................ 51 Bảng 2. 5. Phiếu đánh giá các thành viên của nhóm trưởng ..................................... 52 Bảng 2. 6. Phiếu Đánh giá sản phẩm các nhóm của nhóm trưởng ....................... 53 Bảng 2. 7. Phiếu đánh giá nhóm trưởng của GV ...................................................... 54 Bảng 2. 8. Phiếu của GV đánh giá sản phẩm từng nhóm ......................................... 54 Bảng 2. 9. Phiếu đánh giá tổng hợp của GV .......................................................... 55
Bảng 3. 1. Số lượng học sinh của 2 dự án thuộc nhóm ĐC và TNg ......................... 61 Bảng 3. 2 Bảng đánh giá NLHT của HS ở 2 dự án ................................................... 63 Bảng 3. 3. Bảng thống kê điểm số (Xi) của bài kiểm tra dự án 1 ............................. 65 Bảng 3. 4. Bảng phân phối tần suất của 2 nhóm dự án 1 .......................................... 66 Bảng 3. 5. Bảng phân phối tần suất lũy tích của 2 nhóm dự án 1 ........................... 66 Bảng 3. 6. Bảng tổng hợp các tham số của 2 nhóm dự án 1 ..................................... 67 Bảng 3. 7. Bảng thống kê điểm số (Xi) của bài kiểm tra dự án 2 ............................. 67 Bảng 3. 8. Bảng phân phối tần suất của 2 nhóm dự án 2 .......................................... 68 Bảng 3. 9. Bảng phân phối tần suất lũy tích của 2 nhóm dự án 2 ............................. 69 Bảng 3. 10. Bảng tổng hợp các tham số của 2 nhóm dự án 2 ................................... 70
Biểu đồ
Biểu đồ 1. 1. Sơ đồ quy trình DHTDA ..................................................................... 21 Biểu đồ 1. 2. Sơ đồ quy trình tổ chức DHDA để bồi dưỡng NLHT cho HS ............ 28
Biểu đồ 2. 1 Sơ đồ khối cấu trúc chương “Mắt. Các dụng cụ quang” ...................... 33
vii
Biểu đồ 3. 1. Phân bố điểm của 2 nhóm dự án 1....................................................... 66 Biểu đồ 3. 2. Phân bố điểm của 2 nhóm dự án 2....................................................... 68
Đồ thị
viii
Đồ thị 3. 1 Phân phối tần suất của 2 nhóm dự án 1 .................................................. 66 Đồ thị 3. 2. Phân phối tần suất của 2 nhóm dự án 2 ................................................. 69 Đồ thị 3. 3. Phân phối tần suất tích lũy của 2 nhóm dự án 2 .................................... 69
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng về giáo dục đang diễn ra ở quy mô toàn cầu tạo
cơ hội thuận lợi để tiếp cận với các xu thế mới, tri thức mới, những mô hình giáo dục
hiện đại, tranh thủ các nguồn lực bên ngoài, tạo thời cơ để phát triển giáo dục. Bên
cạnh đó, nhu cầu phát triển nhanh giáo dục đáp ứng đòi hỏi của sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước, phát triển theo chiều sâu tri thức với công nghệ tiên tiến
và hội nhập quốc tế, trong khi đó nguồn lực đầu tư cho giáo dục là có hạn, sẽ tạo sức
ép đối với phát triển giáo dục.
Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công
nghiệp 4,0 đã đặt ra những yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra
những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực.
Định hướng quan trọng trong đổi mới PPDH là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng
tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học,... Đó
cũng là xu hướng quốc tế trong cải cách giáo dục phổ thông biện nay.
Tình hình trên đòi hỏi cần phải đổi mới toàn diện quá trình giáo dục và đào tạo,
nhằm ra tạo những con người năng động, sáng tạo, có trách nhiệm, biết hợp tác, biết
giải quyết VĐ, có khả năng tự học… Đổi mới PPDH là một trong những chiến lược
quan trọng nhất.
Trước những thời cơ và thách thức đó, Đảng và nhà nước ta đã có nhiều chủ trương,
chính sách để đổi mới, làm hiện đại hóa nền giáo dục theo hướng tiếp cận các nền
giáo dục tiên tiến thế giới nhưng phù hợp với thực tiễn, văn hóa Việt Nam. Nghị quyết
Ban chấp hành Trung ương 8, khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại;
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người
học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách
học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới
tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức
1
hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa
học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.[11]
Hiện nay một trong những phương hướng đổi mới PPDHVL ở bậc THPT là đẩy
mạnh việc vận dụng các hình thức DH mở, nhằm phát triển NL hành động cho người
học. Trong đó DHDA được đặc biệt chú trọng bởi vì DHDA tổ chức cho HS vận dụng
kiến thức để giải quyết các VĐ mở gắn với đời sống thực tế, kết hợp lí thuyết với
thực hành, tạo ra một SP thật có thể trưng bày và giới thiệu được, giúp người học hiểu
được nghĩa của kiến thức. Đồng thời hình thành và phát triển ở người học NL: giải
quyết VĐ, xây dựng và thực hiện kế hoạch, hợp tác, tư duy phân tích, tổng hợp, phê
phán và sáng tạo,... tạo tiền đề cho người học có được những thành công nhất định
khi hội nhập vào đời sống thực tiễn.
Phần kiến thức trong chương Mắt và các Dụng cụ quang ở Vật lí 11 có nhiều ứng
dụng trong thực tiễn đời sống và kĩ thuật nên rất thuận lợi để tổ chức DHDA.
Ý tưởng trên thúc đẩy chúng tôi chọn đề tài : Bồi dưỡng năng lực hợp tác của học
sinh thông qua tổ chức dạy học dự án một số kiến thức thuộc chương “ Mắt. Các
dụng cụ quang” Vật lí 11 trung học phổ thông.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Đề xuất được quy trình tổ chức DHDA một số kiến thức trong chương “Mắt. Các
dụng cụ quang” ở Vật lí 11 nhằm bồi dưỡng NL hợp tác của người học.
3. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được quy trình của DHDA vào dạy học các kiến thức “Mắt. Các dụng
cụ quang” ở chương trình Vật lí 11 THPT theo định hướng bồi dưỡng năng lực hợp
tác cho học sinh thì có thể bồi dưỡng được NLHT của HS, và nâng cao kết quả học
tập của học sinh.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu của đề tài chúng tôi thực hiện các nhiệm vụ sau:
2
- Nghiên cứu các quan điểm hiện đại về dạy và học, cơ sở lí luận của DHDA,DHDA
với việc phát huy tính năng động và NL hợp tác của người học.
- Nghiên cứu mục tiêu giáo dục phổ thông, đặc thù của môn VL ở trường phổ thông,
tiến trình giải quyết vấn đề trong nghiên cứu khoa học, tiến trình DHDA nói chung
từ đó xây dựng tiến trình DHDA trong DHVL ở trường phổ thông.
- Nghiên cứu nội dung “Mắt. Các dụng cụ quang” ở Vật lí 11 và các tài liệu khoa học
có liên quan.
- Soạn thảo tiến trình DHDA một số kiến thức “Mắt. Các dụng cụ quang” ở Vật lí 11
THPT đáp ứng yêu cầu phát huy tính năng động, bồi dưỡng NL hợp tác của HS trong
học tập.
- Tiến hành TNSP theo các tiến trình đã soạn thảo, ĐG hiệu quả của các tiến trình
DH đó đối với việc phát huy tính năng động, bồi dưỡng NL hợp tác của HS nhằm
kiểm tra tính đúng đắn của giả thuyết khoa học của đề tài.
5. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
5.1 Đối tượng nghiên cứu
Đề tài luận văn tập trung vào các đối tượng nghiên cứu sau:
- Nội dung kiến thức chương “Mắt. Các dụng cụ quang ở Vật lí 11 THPT.
- Hoạt động dạy và học các kiến thức Mắt. Các dụng cụ quang ở Vật lí 11 THPT theo
hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác cho học sinh.
5.2 Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu cách xây dựng quy trình tổ chức dạy học dự án theo
định hướng bồi dưỡng năng lực hợp tác của học sinh thông qua dạy học dự án một
số kiến thức trong chương “Mắt. Các dụng cụ quang” Vật lí 11 THPT.
6. Lịch sử nghiên cứu
Một số nghiên cứu về dạy học dự án ở trong nước:
3
Trong lĩnh vực lí luận, vào năm 1997, tác giả Nguyễn Văn Cường thực hiện bài viết
“DH project hay DH theo DA” mang tính chuyên khảo trong đó trình bày những VĐ
cơ bản về DHDA . Sau đó các chương trình bồi dưỡng GV của các tập đoàn máy tính
như Intel, Microsoft và tổ chức UNESCO đóng vai trò đáng kể trong việc truyền bá
DHDA ở Việt Nam. Chương trình Intel Teach Program(ITP) và Partners In Learning
(PIL) của Microsoft đã tập huấn triển khai DHDA ở hệ giáo dục phổ thông và hệ
CĐ, ĐH.
Trong vài năm gần đây, DHDA đã được đưa vào ĐH ở các khóa cao học và các lớp
sinh viên chất lượng cao của trường Đại học Sư phạm Hà Nội, các khóa cao học ở
Đại học Sư phạm Huế, DA phát triển GV THCS, dự án phát triển GV THPT và được
dự án Giáo dục Việt – Bỉ triển khai trong chương trình tập huấn cho GV tiểu học với
vai trò là một trong những PPDH tích cực .
Tác giả Phạm Thị Phú chia DHDA thành 4 giai đoạn: (1) Đề xuất, lựa chọn đề tài
và xác định mục đích của DA; (2) Xây dựng đề cương, kế hoạch thực hiện DA; (3)
Thực hiện DA, tạo ra SP, công bố SP; (4) ĐG kết quả thực hiện DA .
Ngoài ra, trong nhiều luận văn thạc sĩ, DHDA đã được nhiều tác giả nghiên cứu áp
dụng vào DHVL ở trường phổ thông và đạt được một số thành công nhất định:
- Phùng Việt Hải, Vận dụng DHDA để tổ chức DH các kiến thức về chuyển động của
hạt mang điện trong từ trường đối với sinh viên Đại học Tây Nguyên, Luận văn thạc
sĩ Đại học Sưu phạm Hà Nội, 2007.
- Nguyễn Diệu Linh, Vận dụng DHDA để tổ chức giờ học ngoại khóa các kiến thức
trong chương Các định luật bảo toàn ở VL lớp 10 cơ bản, Luận văn thạc sĩ Đại học
Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội, 2009.
- Nguyễn Văn Kiệt, Nghiên cứu vận dụng DHDA vào DH một số kiến thức về "Từ
trường và cảm ứng điện từ” VL 11 Trung học Phổ thông, luận văn thạc sĩ Đại học
Vinh, 2009.
Tuy nhiên cũng như các nghiên cứu của một số học viên cao học, tiến trình tổ chức
DA của tác giả cũng bắt đầu bằng hệ thống câu hỏi định hướng: Câu hỏi khái quát,
4
câu hỏi nội dung và câu hỏi bài học. Trên thực tế, có nhiều cách để bắt đầu DA cho
HS (như đã đề cập ở trên) mà việc sử dụng bộ câu hỏi định hướng chỉ là một trong
những cách đó. Để làm phong phú thêm các cách thức tổ chức DHDA, cần có thêm
những nghiên cứu khai thác các hình thức tổ chức DA cho HS.
DHDA không những thích hợp với việc DH các ứng dụng VL mà còn có thể sử
dụng để dạy kiến thức mới. Trong DHDA xây dựng kiến thức mới, HS phải tự lực
tìm tòi xây dựng kiến thức, sau đó vận dụng kiến thức xây được để giải quyết các VĐ
gắn với thực tiễn đời sống. Trong DHDA các ứng dụng VL thì HS chỉ vận dụng
những kiến thức đã học để giải quyết các VĐ trong các tình huống thực.
Để phát huy hết tiềm lực của DHDA trong DHVL, cần nghiên cứu xây dựng tiến
trình chung, phù hợp với đặc trưng của môn VL (không chỉ dành riêng cho việc dạy
các ứng dụng kĩ thuật của VL), sao cho dựa vào đó GV có thể tổ chức cho HS hoạt
động xây dựng kiến thức hoặc vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Trong đó cần phân
chia rạch ròi hoạt động của GV và HS để GV dễ vận dụng vào thực tiễn DH.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Nghiên cứu văn kiện của Đảng, Nhà nước cùng với các chỉ thị của Bộ Giáo dục và đào
tạo về vấn đề đổi mới phương pháp dạy học hiện nay ở các cấp, các bậc học.
- Nghiên cứu cơ sở tâm lí học và cơ sở lí luận về năng lực hợp tác cho học sinh qua
dạy học dự án.
- Nghiên cứu đặc điểm của chương “Mắt. Các dụng cụ quang” Vật lí 11 THPT.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra thông qua trao đổi với giáo viên và học sinh đánh giá thực trạng day học
dự án và vấn đề bồi dưỡng NLHT cho học sinh trong DHVL ở trường phổ thông.
- Điều tra thăm dò ý kiến của học sinh để biết thái độ, ý thức của học sinh về vấn đề
học dự án.
7.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Tiến hành thực nghiệm sư phạm ở trường THPT để kiểm tra giả thuyết khoa học,
5
đánh giá tính khả thi của quy trình dạy học đã đề xuất trong việc bồi dưỡng của năng
lực hợp tác cho học sinh qua dạy học dự án.
7.4. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để trình bày kết quả thực nghiệm sư phạm
và kiểm định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập của hai nhóm
đối chứng (ĐC) và thực nghiệm (TNg).
8. Đóng góp của đề tài
8.1. Về mặt lí thuyết
- Luận văn góp phần làm phong phú thêm cơ sở lí luận và thực tiễn của việc bồi
dưỡng NLHT cho HS qua dạy học dự án.
- Đề xuất được quy trình tổ chức dạy học dự án theo hướng bồi dưỡng NLHT cho HS.
8.2. Về mặt thực tiễn
Thiết kế được tiến trình dạy học dự án một số kiến thức cụ thể trong chương “Mắt. Các
dụng cụ quang” Vật lí 11 THPT theo định hướng bồi dưỡng NLHT cho HS.
Đề tài sẽ là nguồn tư liệu tham khảo về việc nghiên cứu sử dụng dạy học dự án nhằm
nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học vật lí ở trường phổ thông.
9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận chung, tài liệu tham khảo và các danh mục, phần nội
dung chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỂN CỦA VIỆC TỔ CHỨC DẠY HỌC
DỰ ÁN THEO HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ
Chương 2: TỔ CHỨC QUÁ TRÌNH DẠY HỌC DỰ ÁN MỘT SỐ KIẾN THỨC
TRONG CHƯƠNG “MẮT. CÁC DỤNG CỤ QUANG” CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÍ
11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC HỢP
TÁC CHO HỌC SINH
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
6
