Các phương pháp điều trị đổ mồ hôi (Hyperhidrosis)

Các phương pháp điều trị đổ mồ hôi (Hyperhidrosis) (28.09.2010) Đổ mồ hôi là gì ? Tiết mồ hôi rất cần thiết trong việc điều hòa thân nhiệt trong lúc tập thể thao, lao động hay môi trường chung quanh ấm hay nóng. Tiết mồ hôi được điều tiết bởi hệ thần kinh giao cảm. Trong khoảng 0,6 – 10% dân số, hệ thống thần kinh này hoạt động quá mức gây tiết mồ hôi vào những thời điểm không thích hợp ở một số vùng đặc biệt của cơ thể. Khi tình trạng tăng tiết xảy ra người ta gọi là đổ mồ hôi.

Phân loại Nguyên nhân gây đổ mồ hôi có thể là tiên phát hay thứ phát

Các vùng đổ mồ hôi trên cơ thể : đầu, mặt, lòng bàn tay, nách, thân

và lòng bàn chân.

Đổ mồ hôi tiên phát không rõ nguyên nhân : Thường gặp hơn đổ mồ

hôi thứ phát và chủ yếu khu trú ở lòng bàn tay, nách, đầu, mặt và

lòng bàn chân. Khởi phát từ lúc nhỏ hay giai đoạn sớm của tuổi

thanh xuân, triệu chứng nặng nề hơn trong giai đoạn dậy thì và kéo

dài trong suốt cuộc đời. Các rối loạn về tâm và thần kinh hiếm gây đổ

mồ hôi tay. Đổ mồ hôi gây khó chịu và ảnh hưởng nặng nề trong

giao tiếp xã hội, nghề nghiệp, bạn bè…

Đổ mồ hôi thứ phát : Thường gây đổ mồ hôi toàn cơ thể. Một số

nguyên nhân gây đổ mồ hôi thứ phát như : cường giáp, điều trị các

bệnh ác tính bằng nội tiết, mãn kinh, béo phì, rối loạn tâm thần, các

bệnh ác tính hệ thống.

Các biểu hiện của đổ mồ hôi tiên phát Đổ mồ hôi tay : Tăng tiết mồ hôi ở lòng bàn tay, gây khó chịu nhất

trong các vùng đổ mồ hôi. Bàn tay được sử dụng trong giao tiếp về

mặt xã hội và nghề nghiệp nhiều hơn những vùng khác trên cơ thể.

Tăng tiết mồ hôi quá mức ở bàn tay gây hạn chế trong chọn lựa

nghề nghiệp. Những bệnh nhân có đổ mồ hôi tay thường ngại tiếp

xúc với người khác. Bệnh nhân cảm thấy bàn tay mình ẩm ướt và

mát hay lạnh cả ngày. Một số bệnh nhân cũng cảm thấy bàn tay

mình thay đổi màu sắc trở thành màu xanh tái hay tím.

Đổ mồ hôi nách gây ướt và làm bẩn áo. Ở những bệnh nhân có nách

nặng mùi sẽ gây nên những ức chế về tam lý và tâm thần, thường

gặp ở nữ nhiều hơn nam, thường gặp ở những sắc dân châu Á

nhiều hơn những sắc dân khác. Đổ mồ hôi ở đầu và mặt : thường đi

kèm triệu chứng đỏ rần ở mặt, bệnh nhân cảm giác bối rối và tự ti.

Đổ mồ hôi ở lòng bàn chân : đổ mồ hôi quá nhiều ở lòng bàn chân và

có thể kết hợp với tăng tiết mồ hôi ở những vùng khác ở cơ thể.

đổ mồ hôi ở thân và đùi ít gặp có thể kết hợp với tăng tiết mồ hôi ở

những vùng khác của cơ thể.

Đặc tính Bệnh nhân có thể đổ mồ hôi từng đợt hoặc liên tục. Tăng tiết mồ hôi

không có triệu chứng báo trước, khi hoạt động thể lực mồ hôi cũng

không tiết nhiều hơn. Stress, nhiệt độ ẩm cao là những yếu tố quan

trọng gây tăng tiết mồ hôi. Đổ mồ hôi thường cải thiện trong những

tháng trời mát và lạnh, đổ mồ hôi tăng nhiều hơn trong những tháng

ấm và nóng. Tiết mồ hôi thường ngưng lại trong khi ngủ. Khoảng

25% bệnh nhân đổ mồ hôi có người thân trong gia đình bị triệu

chứng tương tự.

Điều trị

Đổ mồ hôi thứ phát được điều trị bằng cách điều trị các nguyên nhân

gây đổ mồ hôi. Nếu bệnh nhân đang được điều trị bằng hoocmôn thì

nên điều trị bằng kháng estrogen (ciproterone acetate) có thể làm

giảm các cơn đổ mồ hôi. Những bệnh nhân tăng tiết mồ hôi tiên phát

hay thứ phát từ vừa đến nặng không cải thiện bằng các phương

pháp điều trị khác có thể được điều trị bằng các phương pháp sau :

Dùng thuốc chống tiết mồ hôi, phương pháp điện ly, các thuốc kháng

cholinergics, phẫu thuật.

Thuốc chống tiết mồ hôi Là phương pháp được đề nghị đầu tiên. Chloride hexahydrate nhôm

(20-25%), cồn 90% sử dụng 2-3 lần một tuần vào buổi tối. Tuy nhiên

không có hiệu quả kéo dài. Tỉ lệ da bị kích thích cao.

Có thể sử dụng formol 10% kết quả lâm sàng tốt trong vòng 72 giờ,

màu sắc da có thể biến đổi thành màu nâu. Chỉ có hiệu quả trên

những người đổ mồ hôi từ ít đến vừa và phải lặp đi lặp lại nhiều lần.

Điện phân Sử dụng nếu điều trị với các thuốc kháng mồ hôi không hiệu quả.

Điện phân được sử ddụng để điều trị đổ mồ hôi lòng bàn tay, lòng

bàn chân. Dòng điện cường độ thấp (15-18 mA) được áp vào lòng

bàn tay và lòng bàn chân nhúng trong dung dịch điện giải. Được lập

đi lập lại nhiều lần khởi đầu là mỗi lần 20 phút nhiều lần trong một

tuần, dần dần cách khoảng 1-2 tuần. Kết quả thì không hằng định

khoảng 70% bệnh nhân đổ mồ hôi nhẹ đến vừa có kết quả tốt, một

số bệnh nhân cho rằng phương pháp tốn thời gian, không hiệu quả

và đắc tiền. Phương pháp này áp dụng rất khó trong trường hợp đổ

mồ hôi ở nách, và không thể được sử dụng trong trường hợp đổ mồ

hôi lan tỏa ở thân hay ở đùi. Các hiệu ứng phụ bao gồm bỏng, điện

giựt, khó chịu, tê rần, kích thích da (nổi mẩn đỏ hay bóng nước).

Tăng tiết mồ hôi xuất hiện ngay sau khi ngưng điều trị.

Điều trị nội khoa Không có phương pháp điều trị nội khoa đặc hiệu cho chứng đổ mồ

hôi. Các thuốc thường được sử dụng là thuốc an thần hay các thuốc

kháng cholinergic. Có rất nhiều phản ứng phụ như khô miệng, khả

năng điều tiết của mắt giảm, và nhiều phản ứng phụ khác. Điều trị

nội khoa thường không được khuyến cáo, để đạt được hiệu quả điều

trị cần phải dùng liều cao thì bệnh nhân không dung nạp được. Sử

dụng các thuốc kháng cholinergic liều thấp có thể làm giảm tiết mồ

hôi và không gây phản ứng phụ trong một vài bệnh nhân đổ mồ hôi ở

thân.

Chích Botox Đây là độc tố của vi trùng Clostridium botulinium, độc tố ngăn chặn

tác dụng của acethylcholine ở các điểm nối của thần kinh, gây ra liệt

dần dần tất cả các cơ của cơ thể. Độc tố được sử dụng để điều trị co

cứng cơ tại chỗ chẳng hạn như sụp mi hay cứng cổ. Các phản ứng

phụ bao gồm khô miệng, liệt bàng quang, liệt ruột và phản ứng khác.

Thường cần phải lặp đi lặp lại điều trị từ 1-6 tháng

Thôi miên Một số bệnh nhân được sử dụng thôi miên để điều trị chứng đổ mồ

hôi ở tay, tuy nhiên kết quả không mấy khả quan

Laser liệu pháp Một số bệnh nhân tuyệt vọng điều trị thử phương pháp này. Phương

pháp chiếu tia laser trực tiếp vào lòng bàn tay gây phỏng độ 3 nhưng

không làm cải thiện chứng đổ mồ hôi.

Xạ trị Xạ trị liều cao dễ điều trị đổ mồ hôi nách. Phương pháp có thể gây

viêm da nặng nề và co kéo da vùng nách

Tâm lí liệu pháp Có hiệu quả giới hạn trong phần lớn bệnh nhân, các vấn đề về tâm lí

thường thường được phát sinh như là hậu quả của chứng đổ mồ hôi

chứ không phải là nguyên nhân. Điều trị về tâm thần hay dược lí tâm

thần có thể cải thiện được tình trạng đổ mồ hôi tay nhưng chắc chắn

là sẽ không điều trị hết bệnh đổ mồ hôi

Các phương pháp điều trị khác Các loại thuốc, vi lượng đồng cân liệu pháp, xoa bóp, châm cứu,

thuốc Đông y không giúp cải thiện bệnh

Cắt bỏ tuyến mồ hôi nách

Cắt bỏ tuyến mồ hôi nách và chỉnh hình da dạng chữ Z. Sẹo phì đại

và co rút có thể xảy ra và gây hạn chế cử động của vai

Phẫu thuật nội soi cắt hạch thần kinh giao cảm Đây là phương pháp lựa chọn cho những trường hợp đổ mồ hôi

nặng chỉ được sử dụng trong những trường hợp đổ mồ hôi ở lòng

bàn tay, mặt và nách. Phương pháp sử dụng dòng điện hay dao để

cắt các đường dẫn truyền xung động thần kinh đến các tuyến mồ hôi

ở những vùng vừa kể trên. Các hạch giao cảm là những chỗ nối thần

kinh đến các tuyến mồ hôi ở lòng bàn tay, nách và vùng đầu cổ nằm

dọc theo 2 bên cột sống trong lồng ngực. Trong quá khứ người ta

phải cắt bỏ một xương sườn để thực hiện phẫu thuật này. Ngày nay

nhờ có phương tiện phẫu thuật nội soi các phẫu thuật viên chỉ cần 2

đường rạch nhỏ từ 3-5 mm ở 2 bên thành ngực là có thể tiến hành

phẫu thuật.

Hiện nay Bệnh viện Đại học Y Dược đã tiến hành được 132 trường

hợp phẫu thuật nội soi cắt hạch thần kinh giao cảm qua lồng ngực để

điều trị chứng đổ mồ hôi tay. Kết quả bước đầu rất tốt, tuy phần lớn

bệnh nhân có hiện tượng tăng tiết mồ hôi bù trừ ở những vùng khác

như : nách, ngực, lưng và 2 chi dưới, hầu hết bệnh nhân hài lòng với

kết quả điều trị vì lòng bàn tay không còn đổ nhiều mồ hôi như trước

nữa.