MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đến nay, nước ta về cơ bản đã chuyển mình sang nền kinh tế
thị trường và đang trong giai đoạn đẩy nhanh quá trình công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế một cách sâu rộng và
mạnh mẽ vào nền kinh tế thế giới. Có được thành quả như vậy là nhờ
sự đóng góp không nhỏ của các khu công nghiệp, khu kinh tế, khu
chế xuất… đang hoạt động trong phạm vi của cả nước.
Hòa mình vào dòng chảy của cả nước, Dung Quất, một khu
kinh tế (KKT) theo hướng mở của Việt Nam đã được thành lập theo
quyết định số 50/2005/QĐ-TTg ngày 11/3/2005 của Thủ tướng
Chính phủ. Để có thể đạt được mục tiêu phát triển trở thành khu kinh
tế tổng hợp, đa ngành, đa lĩnh vực thì việc thu hút thật nhiều vốn đầu
tư vào khu kinh tế là một đòi hỏi cấp bách.
Với vị trí địa lý vô cùng thuận lợi cùng với những cơ chế chính
sách với nhiều ưu đãi, Dung Quất đã và đang là “địa chỉ đỏ” cho các
nhà đầu tư. Tuy nhiên, việc đạt được những con số về nguồn vốn đầu
tư chỉ là khởi đầu, chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có. Do vậy,
công việc cấp bách hiện nay là tạo lập một môi trường đầu tư thuận
lợi nhất cho các nhà đầu tư để từ đó có thể đẩy nhanh quá trình xây
dựng và phát triển toàn diện, bền vững đưa KKT Dung Quất trở
thành hạt nhân tăng trưởng của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung
trong tương lai.
Với mong muốn đóng góp những giải pháp nhằm góp phần cải
thiện môi trường đầu tư tại Khu kinh tế Dung Quất, tôi đã chọn đề
tài: “Cải thiện môi trường đầu tư nhằm thu hút vốn đầu tư vào
Khu kinh tế Dung Quất, tỉnh Quảng Ngãi ” để nghiên cứu trong
luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của mình.
1
2. Mục đích nghiên cứu
- Làm rõ những vấn đề lý luận về môi trường đầu tư và cải
thiện môi trường đầu tư;
- Đánh giá một cách cụ thể và trung thực thực trạng môi
trường đầu tư và mối tương quan của nó đối với tình hình thu hút vốn
đầu tư tại Khu kinh tế Dung Quất thời gian qua.
- Đề xuất các giải pháp khả thi nhằm cải thiện môi trường đầu
tư tại Khu kinh tế Dung Quất góp phần gia tăng thu hút vốn đầu tư
vào KKT này trong tương lai.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các yếu tố cấu thành nên
môi trường đầu tư và các mối quan hệ giữa môi trường đầu tư với
việc thu hút vốn đầu tư vào Khu kinh tế Dung Quất.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài giới hạn nghiên cứu những yếu tố trọng yếu của môi
trường đầu tư bao gồm: môi trường hành chính pháp lý, môi trường
cơ sở hạ tầng, môi trường tài chính và môi trường lao động có tầm
ảnh hưởng lớn đến hoạt động đầu tư của doanh nghiệp trên địa bàn
Khu kinh tế Dung Quất, số liệu đến hết năm 2011. Phạm vi đề xuất ý
kiến đến năm 2015.
4. Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng các phương pháp nghiên cứu tài liệu và điều tra
thống kê trong thu thập dữ liệu (điều tra trực tiếp: điều tra các doanh
nghiệp đang hoạt động trên địa bàn Khu kinh tế), các phương pháp
thống kê mô tả, phương pháp định lượng, phương pháp chuyên gia
trong phân tích đánh giá.
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
2
5.1. Ý nghĩa lý luận
Hệ thống hóa các cơ sở lý luận về môi trường đầu tư cũng như
cải thiện môi trường đầu tư.
5.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài giúp các bên hữu quan, đặc biệt là các nhà đầu tư, có các
thông tin bổ ích, hệ thống và đáng tin cậy về thực trạng môi trường
đầu tư của Khu kinh tế Dung Quất.
Những gợi ý giải pháp của đề tài là cơ sở để các nhà quản lý
xem xét trong nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư tại Khu kinh tế
Dung Quất phục vụ nhu cầu thu hút vốn.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phần có liên quan, nội
dung chính của luận văn có kết cấu gồm 3 chương. Chương 1 tập hợp
và phân tích những vấn đề lý luận cơ bản nhất của đầu tư, môi trường
đầu tư, cải thiện môi trường đầu tư và mối tương quan giữa môi
trường đầu tư và thu hút vốn đầu tư. Trên cơ sở cách tiếp cận này,
Chương 2 phân tích thực trạng các yếu tố cơ bản của môi trường đầu
tư của Khu kinh tế Dung Quất cũng như thực trạng hoạt động cải
thiện môi trường đầu tư tại Khu kinh tế Dung Quất, đánh giá mối
tương quan giữa môi trường đầu tư và kết quả thu hút vốn đầu tư vào
Khu kinh tế Dung Quất thời gian qua. Từ những phân tích này,
hướng vào mục tiêu tăng cường thu hút vốn đầu tư vào Khu kinh tế
Dung Quất trong thời gian tới, Chương 3 đề xuất các giải pháp trong
việc cải thiện môi trường đầu tư vào khu kinh tế này.
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CẢI THIỆN MÔI
TRƯỜNG ĐẦU TƯ TRONG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ
VÀ CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ
3
1.1.1. Khái niệm về đầu tư
- Theo Luật Đầu tư của Việt Nam (2005), “đầu tư là việc nhà
đầu tư bỏ vốn bằng các loại tài sản hữu hình hoặc vô hình để hình
thành tài sản tiến hành các hoạt động đầu tư
- Theo Samuelson và Nordhaus (1997) “đầu tư có nghĩa là sự
bổ sung vào tư liệu sản xuất, ví dụ như hàng hóa vốn. Hàng hóa vốn
gồm các trang thiết bị, nhà xưởng, hay hàng hóa vật tư lưu kho…
Trong kinh tế học, việc mua sắm này chỉ là các khoản chuyển giao tài
chính hay thay đổi cơ cấu tài sản, bởi vì cái mà người này mua chỉ là
cái mà ai đó bán. Đầu tư chỉ thực sự xuất hiện khi tạo ra vốn thực tế”.
Tóm lại, đầu tư là hoạt động tiết kiệm tiêu dùng sinh hoạt hiện
tại để sử dụng một phần của cải xã hội đã tích lũy được vào quá trình
tái sản xuất xã hội nhằm tạo ra nhiều của cải hơn trong tương lai.
1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của môi trường đầu tư
1.1.2.1. Khái niệm về môi trường đầu tư
Theo cách hiểu chung nhất thì môi trường đầu tư là tổng hòa
các yếu tố bên ngoài liên quan đến hoạt động đầu tư.
Theo Báo cáo phát triển thế giới (2005) của Ngân hàng thế
giới thì môi trường đầu tư là tập hợp các yếu tố đặc thù địa phương
đang định hình cho các cơ hội và động lực để doanh nghiệp đầu tư có
hiệu quả, tạo việc làm và mở rộng sản xuất.
Như vậy có thể nói dù được tiếp cận ở góc độ nào đi chăng nữa
thì môi trường đầu tư cũng được đề cập đến những yếu tố có ảnh
hưởng trực tiếp đến hoạt động sử dụng vốn đầu tư của doanh nghiệp,
tác động đến sự hình thành và phát triển của doanh nghiệp.
1.1.2.2. Đặc điểm của môi trường đầu tư
Môi trường đầu tư có các đặc trưng cơ bản sau:
- Tính khách quan: ở đâu có hoạt động đầu tư thì ở đó sẽ hình
4
thành môi trường đầu tư.
- Tính tổng hợp: ở chỗ nó được cấu thành bởi nhiều yếu tố:
môi trường pháp lý và hành chính, môi trường kinh tế và tài nguyên,
môi trường tài chính, môi trường cơ sở hạ tầng, môi trường lao động.
- Tính động: khi nghiên cứu và phân tích môi trường đầu tư thì
các nhà đầu tư cần phải xem xét các yếu tố của môi trường trong
trạng thái động.
- Tính hệ thống: môi trường đầu tư có mối liên hệ và chịu sự
tác động của các yếu tố thuộc môi trường rộng lớn hơn, theo từng cấp
độ chẳng hạn như: môi trường đầu tư ngành, môi trường đầu tư quốc
gia, môi trường đầu tư quốc tế…
1.1.3. Các yếu tố của môi trường đầu tư
Có nhiều cách để phân loại môi trường đầu tư, song theo nhiều
nhà kinh tế thì môi trường đầu tư có thể chia ra môi trường cứng và
môi trường mềm. Môi trường cứng liên quan đến các yếu tố thuộc cơ
sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho sự phát triển kinh tế bao gồm: hệ
thống cơ sở hạ tầng giao thông (đường sá, cầu cảng hàng không, cảng
biển…), hệ thống thông tin liên lạc, năng lượng… Môi trường mềm
bao gồm: hệ thống các dịch vụ hành chính, dịch vụ pháp lý liên quan
đến hoạt động đầu tư; hệ thống các dịch vụ tài chính - ngân hàng, kế
toán và kiểm toán…
Theo Võ Thanh Thu (2004) thì môi trường đầu tư bao gồm:
môi trường chính trị xã hội, môi trường văn hóa, môi trường kinh tế
và tài nguyên, môi trường tài chính, môi trường cơ sở hạ tầng và môi
trường lao động.
1.1.4. Quan niệm về thu hút vốn đầu tư và vai trò của môi trường
đầu tư trong thu hút vốn đầu tư
1.1.4.1. Quan niệm về thu hút vốn đầu tư
5