BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
NGUYỄN ÁNH PHƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH TỔN THƯƠNG NÃO CÓ THỞ MÁY TẠI TRUNG TÂM ĐỘT QUỴ NÃO BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG QUÂN ĐỘI 108
LUẬN VĂN THẠC SỸ ĐIỀU DƯỠNG
Hà Nội - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
NGUYỄN ÁNH PHƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH TỔN THƯƠNG NÃO CÓ THỞ MÁY TẠI TRUNG TÂM ĐỘT QUỴ NÃO BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG QUÂN ĐỘI 108
LUẬN VĂN THẠC SỸ ĐIỀU DƯỠNG
Chuyên ngành: Điều dưỡng Mã số: 8.72.03.01
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS.BS. Hoàng Văn Ngoạn
Hà Nội - 2019
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Hà nội, ngày 01 tháng 12 năm 2019
GIẤY XÁC NHẬN CHỈNH SỬA LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ và tên tác giả luận văn: Nguyễn Ánh Phương
Chuyên nghành điều dưỡng.
Mã học viên: C01255.
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Thăng Long.
Đề tài luận văn: Chăm sóc người bệnh Đột quỵ não thở máy tại trung
tâm đột quỵ não Bệnh viện Trung ương Quân Đội 108.
Căn cứ vào biên bản của Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ ngày
21.11.2019 tại trường Đại học Thăng Long: được sự góp ý của các thành viên
trong hội đồng, tác giả luận văn đã thực hiện chỉnh sửa sau:
1. Tên đề tài sửa thành” Chăm sóc người bệnh tổn thương não có thở
máy tại Trung tâm đột quỵ não Bệnh viện Trung ương Quân Đội
108”
2. Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu điều chỉnh theo tên đề tài(tổn
thương não có thở máy).
3. Chỉnh sửa lại luận văn theo quy định.
4. Kết quả nghiên cứu, bàn luận, kết luận.
5. Thay danh sách người bệnh theo quy định đạo đức nghiên cứu.
6. Chỉnh sửa lỗi chính tả và sắp sếp lại danh mục các từ viết tắt, danh
mục bảng.
Xác nhận của giáo viên hướng dẫn Tác giả luận văn
PGS. TS. BS. Hoàng Văn Ngoạn Nguyễn Ánh Phương
Xác nhận của Chủ tịch Hội Đồng chấm luận văn
CHT
: Cộng hưởng từ
CLVT
: Cắt lớp vi tính
HATB
: Huyết áp trung bình
HATT
: Huyết áp tâm thu
HATTr
: Huyết áp tâm trương
ĐLC
: Độ lệch chuẩn
TB
: Trung bình
PHCN
: Phục hồi chức năng
TBMMN
: Tai biến mạch máu não
NIHSS
: National institudes of health stroke scale (Thang điểm đột quỵ
não của Viện Quốc gia)
BV
: Bệnh viện
NB
: Người bệnh
KQ
: Khí quản
NKQ
: Nội khí quản
PN
: Phế nang
PQ
: Phế quản
NKBV
: Nhiễn khuẩn bệnh viện
KS
: Kháng sinh
TM
: Thở máy
VP
: Viêm phổi
YTNC
: Yếu tố nguy cơ
TV
: Tử vong
VK
: Vi khuẩn
TK
: Thần kinh
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Bảng 3.1. Phân bố về tuổi, giới. ..................................................................... 38
DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.2. Các yếu tố liên quan đến tiền sử và giới ........................................ 38
Bảng 3.3. Các dấu hiệu sinh tồn ..................................................................... 39
Bảng 3.4. Dấu hiệu thần kinh ngày đầu ......................................................... 39
Bảng 3.5. Phân loại điểm Glasgow ............................................................................... 40
Bảng 3.6. Các thủ thuật và phẫu thuật ........................................................... 40
Bảng 3.7. Kết quả xét nghiệm công thức máu. .............................................. 41
Bảng 3.8. Kết quả xét nghiệm sinh hóa máu ................................................. 41
Bảng 3.2.1. Các biến chứng liên quan .......................................................... 42
Bảng 3.2.2. Các biến chứng liên quan đến chăm sóc thông khí. ................... 42
Bảng 3.2.3. Các biến chứng liên quan đến chăm sóc tiêm, truyền ................ 43
Bảng 3.2.4. Tần suất mỗi ngày của các bước chăm sóc liên quan đến hút
đờm ................................................................................................................. 44
Bảng 3.2.5. Tần suất mỗi ngày của các bước chăm sóc liên quan nuôi
dưỡng .............................................................................................................. 45
Bảng 3.2.6. Tần suất mỗi ngày của các bước chăm sóc tại chỗ và toàn
thân ................................................................................................................. 46
Bảng 3.2.7. Thời gian thở máy của người bệnh tổn thương não thở máy. .... 47
MỤC LỤC
Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................. 1
Chương 1: TỔNG QUAN .............................................................................. 3
1.1. Sơ lược về tổn thương não ....................................................................... 3
1.1.1.Đặc điểm cấu tạo giải phẫu .......................................................... 3
1.1.2. Đặc điểm sinh lý tưới máu não ................................................... 5
1.1.3. Đặc điểm triệu chứng lâm sàng theo định khu ............................ 5
1.2. Sơ lược các phương thức thông khí .......................................................... 9
2.1.1. Định nghĩa ................................................................................... 9
2.1.2.Các phương thức thông khí ......................................................... 9
2.2.3. Chỉ định thông khí cơ học..........................................................11
1.3. Các đặc điểm triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng ................... ..............12
1.3.1. Các đặc điểm triệu chứng lâm sàng .......................................... 12
1.3.2. Đặc điểm triệu chứng lâm sàng theo định khu .......................... 12
1.3.3. Các đặc điểm lâm sàng .............................................................. 13
1.4.3. Theo dõi người bệnh .......................................................................... 16
1.4. Các kỹ thuật chăm sóc người bệnh ........................................................ 14 1.4.1. Chăm sóc theo dõi hoạt động máy thở ...................................... 15 1.4.2. Chăm sóc nội khí quản .............................................................. 16
1.5. Chăm sóc và dự phòng các biến chứng ................................................... 18
1.5.2. Chăm sóc tích cực, phòng ngừa các biến chứng ............................... 19
1.5.1. Chăm sóc và đảm bảo hô hấp .................................................... 18
1.5.3.Chăm sóc nuôi dưỡng, tập phục hồi chức năng ......................... 20 1.5.4. Dự phòng và điều trị các biến chứng khác………………… .. ….22 1.6. Thực hiện thuốc theo y lệnh .................................................................... 22 1.6.1. Điều chỉnh huyết áp động mạch. ................................................. 22 1.6.2. Liệu pháp thẩm thấu ................................................................... 23 1.7. Giáo dục sức khỏe cho người bệnh và thân nhân................................... 24
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............ 25
2.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 25
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn đối tượng. ....................................................... 25
2.1.2.Tiêu chuẩn loại trừ đối tượng. .................................................... 25
2.2. Thời gian, địa điểm nghiên cứu. ............................................................. 25
2.3. Thiết kế và phương pháp nghiên cứu ...................................................... 25
2.4. Cỡ mẫu nghiên cứu ................................................................................ 26
2.5. Phương pháp chọn mẫu ........................................................................... 26
2.6. Các phương tiện sử dụng trong nghiên cứu ............................................ 26
2.7. Các biến số và chỉ số nghiên cứu ........................................................... 27
2.8. Xử lý số liệu thống kê ............................................................................. 36
2.9. Hạn chế của nghiên cứu và sai số, biện pháp khắc phục ....................... 36
2.10. Đạo đức nghiên cứu .............................................................................. 37
Chương 3: DỰ KIẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................... 38
3.1. Đặc điểm chung của các đối tượng nghiên cứu ...................................... 38
3.2. Kết quả chăm sóc .................................................................................... 32
Chương 4: BÀN LUẬN ................................................................................ 48
4.1. Bàn luận về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng . ..................................... 48
4.1.1. Bàn luận về tuổi, giới ................................................................. 48
4.1.2. Bàn luận về tiền sử .................................................................... .50
4.1.3. Bàn luận về thể bệnh .................................................................. 52
4.1.4. Đặc điểm lâm sàng ..................................................................... 53
4.1.5. Đặc điểm cận lâm sàng .............................................................. 57
4.2. Bàn luận về kết quả chăm sóc ................................................................. 58
KẾT LUẬN ................................................................................................... 61
KHUYẾN NGHỊ ........................................................................................... 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO
LỜI CÁM ƠN
Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, em xin chân thành cám ơn: Ban giám hiệu nhà trường Phòng sau đại học Bộ môn Điều Dưỡng Trung tâm Đột quỵ não Bệnh viện Trung Ương Quân đội 108 Đã giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cám ơn tới:
PGS.TS. Hoàng Văn Ngoạn Bộ môn điều dưỡng Trường Đại học Thăng Long đã đóng góp những ý kiến quý báu trong quá trình xây dựng đề cương và thực hiện luận văn.
TS. Nguyễn Văn Tuyến Giám đốc trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Trung Ương Quân Đội 108 đã giúp đỡ tôi tận tình chu đáo, trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi bầy tỏ lòng biết ơn đến các Thầy, Cô, các anh, chị Bác sĩ Trung tâm đột quỵ não Bệnh viện trung ương quân đội 108 đã tạo điều kiện giúp đỡ cho tôi trong suốt quá trình học tập, thực hành và hoàn thành luận văn.
Xin chân thành cám ơn sâu xắc các anh, chị, em điều dưỡng trung tâm đột quỵ não Bệnh viên trung ương quân đội 108 đã giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu tại trung tâm.
Tôi xin bầy tỏ lòng biết ơn và kính trọng sâu sắc tới Bố, Mẹ, Vợ, Con, cùng toàn thể gia đình, bạn bè đã động viên, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cám ơn.
Hà nội, ngày 25 Tháng 9 năm 2019
Học viên
Nguyễn Ánh Phương
LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Nguyễn Ánh Phương học viên lớp cao học Điều dưỡng khóa I
trường Đại học thăng long xin cam đoan
Đây là luận văn do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn
của TS Nguyễn Văn Tuyến và GS. TS. BS. Hoàng Văn Ngoạn.
1. Công trình này không trùng với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã được
công bố tại việt nam.
2. Các số liệu và thông tin nghiên cứu là hoàn toàn chính xác, trung
thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp nhận của cơ sở nơi nghiên cứu
cho phép lấy số liệu.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những cam kết này.
Hà nội, ngày 25 tháng 9 năm 2019
Học viên
Nguyễn Ánh Phương
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh tai biến mạch máu não trong nhiều năm gần đây tỷ lệ tăng cao,
không những ở người bệnh tuổi cao, mà lứa tuổi trẻ cũng bắt đầu gia tăng. Tai
biến mạch máu não đã và đang là một thách thức lớn với nền y học thế giới
cũng như ở việt nam. Bệnh tai biến mạch máu não ngày càng gia tăng do
nhiều nguyên nhân khác nhau như cao huyết áp, xơ vữa động mạch, các bệnh
về van tim, bệnh tiểu đường….
Tai biến mạch máu não có thể gây tử vong nhanh chóng hoặc để lại
nhiều di chứng nặng nề. Theo tổ chức y tế thế giới nguyên nhân tử vong do tai
biến mạch máu não rất cao chiếm vị trí hàng đầu trong các bệnh thần kinh và
là nguyên nhân tử vong sau các bệnh tim mạch.
Trong tai biến mạch máu não gây ra các thương tật thứ cấp còn khá
cao. Việc phòng ngừa các thương tật thứ cấp như loét do tỳ đè, nhiễm trùng
phổi, nhiễm trùng tiết niệu, teo cơ, cứng khớp, co rút cơ… là rất quan trọng vì
những tổn thương này có khi còn nguy hiểm hơn bệnh đầu tiên, làm cho
người bệnh không thể phục hồi lại được có khi tàn tật suốt đời. Do đó đối với
công tác điều dưỡng là vô cùng quan trọng, cần phải chăm sóc một cách toàn
diện đối với người bệnh ngay từ những giai đoạn sớm để phòng ngừa và giảm
tỷ lệ thương tật thứ cấp, giảm những di chứng nặng nề về sau.
Chảy máu não chiếm khoảng 10-20% tổng số bệnh nhân đột quỵ não,
tỷ lệ tử vong trong ba mươi ngày đầu tới 35-52%, chỉ có 21% số bệnh nhân có
khả năng hoạt động độc lập sau sáu tháng [22] . Mặc dù đã có những tiến bộ
trong chẩn đoán và điều trị nhưng tỷ lệ tử vong trong thời gian nằm viện chỉ
giảm 6% trong mười năm (1990 – 2000), trong khi đó đối với nhồi máu não
giảm tới 36%, chảy máu dưới nhện giảm 10% [22]. Bệnh nhân chảy máu não
thường có rối loạn ý thức, giảm hoặc mất phản xạ bảo vệ đường thở, nguy cơ
hít sặc, giảm oxy máu vì vậy ở nhóm bệnh nhân này có tỷ lệ phải thở máy rất
2
cao. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về chăm sóc điều dưỡng trên đối
tượng các người bệnh thở máy ở các khoa hồi sức tích cực chung, nhưng chưa
có nhiều nghiên cứu ở những người đột quỵ, đặc biệt là tổn thương não thở
máy được điều trị tại một Trung tâm Đột quỵ não.
Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài “Chăm sóc người bệnh tổn
