Hong Bang International University Journal of Science ISSN: 2615-9686
175
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
DOI: https://doi.org/10.59294/HIUJS.KHTT.2024.021
TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG Ở
NGƯỜI BỆNH CHẠY THẬN NHÂN TẠO CHU KỲ BẰNG THANG ĐIỂM
SF 36 – V2 TẠI BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT
Nguyễn Thị Hạnh1,, Phạm Văn Hậu2 và Nguyễn Bách1
1Bệnh Viện Thống Nht,
2Trường Đại hc Quốc tế Hồng Bàng
TÓM TẮT
Đặt vn đề: Suy thận mạn giai đoạn cuối là hậu quả nặng nề ca các bệnh lý thận mạn tính. Cht
lượng cuc sống ở các bệnh nhân này thường thp liên quan đến các đặc điểm bệnh lý, và đặc điểm
dân số. Mục tiêu: Xác đnh cht lượng cuc sống và tìm hiểu các yếu tố liên quan đến cht lượng
cuc sống ở người bệnh chạy thận nhân tạo chu kỳ Phương pháp: Nghiên cu mô tả cắt ngang. Kết
quả: Khảo sát cht lượng cuc sống bằng thang điểm Sf 36 – v2 trên 4 khía cạnh : Hoạt đng thể
cht, cảm nhận đau, cảm nhận cuc sống và goạt đng sc kho tng quát cho thy cht lượng cuc
sống liên quan đến tui, tăng mt tui thì tỷ lệ sc khỏe liên quan đến hoạt đng thể cht tốt giảm
5%, tăng 2.78 ln khi tăng mt bậc trình đ hc vn. So với nhóm người lao đng thì nhóm ni trợ
có tỷ lệ sc khỏe liên quan đến hoạt đng thể cht tốt thp hơn 91%, nhóm hưu trí là 82%. Sc khỏe
liên quan đến cảm nhận đau đớn có liên quan đến thời gian lc máu so với nhóm lc máu 1 năm,
nhóm lc máu dưới 5 năm có tỷ lệ cảm nhận đau đớn tốt lớn hơn 4.15 ln, lớn hơn 5.11 ln ở nhóm
từ 5 đến 10 năm và 7.67 ln ở nhóm trên 10 năm. So với nhóm lc máu từ 1-2 ln/tun thì nhóm lc
máu 3 ln/tun thể hiện tỷ lệ tự đánh giá sc khỏe tng quát đạt tốt thp hơn 71%. So với nhóm không
có bệnh lý kèm theo, nhóm từ 2 bệnh lý kèm theo trở lên cho thy tỷ lệ sc khỏe liên quan đến cảm
nhận cuc sống tốt thp hơn 69%. Kết luận: Khi các yếu tố khác được kiểm soát thì: Sc khỏe liên
quan đến hoạt đng thể cht có mối liên quan có ý nghĩa đến tui, trình đ hc vn và nghề nghiệp
Sc khỏe liên quan đến cảm nhận đau đớn có mối liên quan có ý nghĩa thống kê với đặc điểm nghề
nghiệp .Tỷ lệ sc khỏe liên quan đến cảm nhận đau đớn có mối liên quan có ý nghĩa thống kê với thời
gian lc máu.Tỷ lệ tự đánh giá sc khỏe tng quát liên quan đến thời gian lc máu và bệnh lý kèm
theo liên quan đến cảm nhận cuc sống
Từ khóa: chạy thận nhân tạo chu kỳ, cht lượng cuc sống, người bệnh
LEARN ABOUT FACTORS RELATED TO QUALITY OF LIFE IN
PATIENTS UNDERGOING HEMODIALYSIS USING
THE SF 36 – V2 SCALE AT THONG NHAT HOSPITAL
Nguyen Thi Hanh, Pham Van Hau and Nguyen Bach
ABTRACT
Background: End-stage renal disease is a severe consequence of chronic kidney diseases. The quality
of life in these patients is often low, associated with disease characteristics and demographic factors.
Objective: To investigate factors related to quality of life using the SF36-v2 questionnaire. Methods:
A cross-sectional descriptive study was conducted. Results: Quality of life is influenced by age; with
each year increase, the rate of good physical activity-related health decreases by 5%, and increases
by 2.78 times with each level of educational attainment. Compared to the working group, homemakers
Tác giả liên hệ: Nguyễn Th Hnh, Email: nguyenhanhtnt@gmail.com
(Ngày nhận bài: 10/03/2024; Ngày nhận bản sửa: 10/4/2024; Ngày duyệt đăng: 24/4/2024)
ISSN: 2615-9686 Hong Bang International University Journal of Science
176
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
have a lower rate of good physical activity-related health at 91%, while retirees are at 82%. Health
related to pain perception is associated with dialysis duration; those undergoing dialysis for less than
5 years have a higher perception of pain by 4.15 times, 5 to 10 years by 5.11 times, and over 10 years
by 7.67 times compared to those undergoing dialysis for 1 year. The group undergoing dialysis three
times a week shows a lower rate of self-assessed overall health at 71% compared to those undergoing
dialysis one to two times a week. Compared to the group without accompanying diseases, the group
with two or more accompanying diseases shows a lower rate of health related to perception of good
life quality by 69%. Conclusion: .When other factors are controlled,: Health related to physical
activity is significantly related to age, education level and occupation Health related to pain
perception is significantly related to age, education level and occupation. statistical significance with
occupational characteristics. The rate of health related to pain perception has a statistically
significant relationship with dialysis time. The rate of self-assessment of general health related to
time dialysis and accompanying diseases related to the feeling of life
Keywords: cyclic hemodialysis, quality of life, patients
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh thận mn giai đon cuối được đnh nghĩa là sự suy giảm không th phục hồi trong chức năng
thận của mt người, đủ nghiêm trng đ gây tử vong trong trường hợp không được lc máu hoặc
ghp thận [1]. Ưc tnh c 2 triệu người trên toàn thế gii mắc bệnh thận giai đon cuối và số người
được chn đoán mắc bệnh tiếp tục tăng vi tốc đ 5 - 7% mỗi năm [2].Chnh v thế mà lc máu tr
thành phương pháp điu tr cho đa số các người bệnh mắc bệnh thận mn tnh, trong đ chy thận
nhân to là loi lc máu ph biến. Trong quá trnh chy thận nhân to rất nhiu biến chứng c thxảy
ra cng vi biến chứng của bệnh thận giai đon cuối làm tăng nguy cơ tử vong, ch c 35% người
bệnh chy thận nhân to cn sống sau 5 năm điu tr, chi ph điu tr bệnh thận mn tnh bng phương
pháp chy thận nhân to chu k đặt ra mt gánh nặng tài chnh đáng k lên hệ thống chăm sc sức
khỏe và cá nhân người bệnh. Bên cnh đ, quá trnh chy thận nhân to cn gây ra nhiu vấn đ v
nhu cu không th đáp ứng làm ảnh hưng đến chất lượng cuc sống của người bệnh [3]. Chất lượng
cuc sống là thưc đo v phúc lợi vật chất và giá tr tinh thn [4]. Bảng đim SF36-v2 là thang đánh
giá tương đối hoàn thiện các mặt t sức khỏe th chất và sức khỏe tinh thn của người bệnh, đặc biệt
người bệnh suy thận mn tnh được lc máu chu k và bảng đim SF36-v2 là bảng đim phiên bản 2
đ được chuyn đi ngôn ngữ tiếng Việt. Đây là bảng đim đánh giá tương đối hoàn thiện các mặt t
sức khỏe th chất và sức khỏe tinh thn của người bệnh, đặc biệt người bệnh suy thận mn tnh được
lc máu chu k.
Ti Việt Nam đ c rất nhiu nghiên cứu cho thấy chất lượng cuc sống của người bệnh chy thận
nhân to chu k rất thấp và chất lượng cuc sống c xu hưng giảm dn. Mt số nghiên cứu cng cho
thấy người bệnh chy thận nhân to không c khả năng tự chăm sc, trong khi các hot đng tự chăm
sc gp vai tr quan trong trong cải thiện chất lượng cuc sống giảm thời gian, tn suất nhập viện,
giảm chi ph y tế và tử vong. Nghiên cứu ti Bệnh viện Thống Nhất cho thấy các yếu tố ảnh hưng
không nhỏ đến chất lượng cuc sống của người bệnh chy thận nhân to chu k. V vậy chúng tôi
thực hiên nghiên cứu sử dụng bảng câu hỏi SF36-v2 đ tm hiu các yếu tố liên quan đến chất lượng
cuc sống.
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng là người bệnh thận mn giai đon cuối đ được lc máu chu k tối thiu 3 tháng ti Bệnh
viện Thống Nhất.
Tiêu chuẩn người bnh được lựa chọn
Tất cả bệnh nhân > 18 tui được chn đoán là bệnh thận mn giai đon cuối, đang được lc máu chu
k ti Khoa Ni thận – Lc máu Bệnh viện Thống Nhất.
Hong Bang International University Journal of Science ISSN: 2615-9686
177
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
Bệnh nhân đồng  tự nguyện tham gia nghiên cứu
Người bệnh c khả năng giao tiếp đủ đ trả lời phỏng vấn.
Tiêu chuẩn người bnh bị loại trừ
Bệnh nhân đang mắc các bệnh cấp tnh phải điu tr ni trú và mắc ung thư
Bệnh nhân không đủ khả năng đ trả lời câu hỏi.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Cỡ mẫu
Dựa trên công thức:
Cỡ mẫu sau khi hiệu chnh tác đng làm giảm đ chnh xác: N=96*1.5=144.
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang đánh giá chất lượng cuc sống đ tm hiu
các yếu tô liên quan. B công cụ SF-36-v2 gồm 11 câu hỏi ln, chứa 36 câu hỏi nhỏ, chia làm 8 phn
và hai lĩnh vực chnh (sức khỏe tinh thn và sức khỏe th chất) được sử dụng đ đo lường chất lượng
cuc sống.
Nội dung nghiên cứu: Sử dụng bảng câu hỏi phỏng vấn trực tiếp người bệnh sau khi người bệnh
được kết nối máy thận.
2.3. Xử lý số liệu
Số liệu được thống kê và làm sch ti phn mm excel, được biên tập và phân tch bng phn mm
stata 14.2. Biến số đnh tnh được mô tả bng tn số và tỷ lệ (%). Biến số đnh lượng được mô tả bng
trung bnh và đ lệch chun nếu biến phân phối bnh thường, trung v và tứ phân v nếu biến cn li.
Kim đnh bắt cặp được sử dụng đ kim tra mối liên quan của các kha cnh chất lượng cuc sống
trưc và sau can thiệp vi p< 0.05 trung bnh và đ lệch chun sự khác biệt.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Đặc đim dân số nghiên cứu (n = 151)
Đặc điểm
Tn số (n)
Tỷ lệ (%)
22 – 59 tui
60 – 97 tui
39
112
25.82
74.18
Tuổi (trung bình ± ĐLC) 65.87 (± 14.9)
Giới tính
Nam
Nữ
81
70
53.64
46.36
Nghề nghiệp
Công chức/ Hưu tr
Lao đng/ Buôn bán
Ni trợ/ khác
62
63
26
41.06
41.73
17.21
Trnh độ văn hóa
Tiu hc- THCS
THPT
Trung cấp/ Cao đẳng/ Đi hc
52
37
62
34.4
24.5
41.06
ISSN: 2615-9686 Hong Bang International University Journal of Science
178
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
Nhận xt: Phn ln tui của nhm đối tượng chiếm tỷ lệ cao nhất là 60-79 tui (55%), tui trung bnh
là 65.87 (±14.9). Tỷ lệ nam gii nhiu hơn nữ gii, trong đ công chức, hưu tr và đối tượng lao đng
chiếm tỷ lệ tương đồng, bên cnh đ trnh đ hc vấn trung cấp, cao đẳng chiếm 41%.
Bảng 2. Đặc đim bệnh l của người bệnh (n = 151)
Đặc điểm
Tỷ lệ (%)
Thời gian lọc máu
< 1 – 5 năm
5 – 15 năm
66.23
33.77
Bệnh lý kèm theo
Không có bệnh kèm theo
Mt bệnh
T 2 tr lên
17.88
27.81
54.30
Số ln lọc máu
1 ln
2 ln
3 ln
0.66
25.17
74.17
C ti gn (50%) bệnh nhân c thời gian lc máu t 1-5 năm và 54.3% đối tượng nghiên cứu c bệnh
kèm theo t hai bệnh tr lên chiếm tỷ lệ cao nhất. Phn ln đối tượng nghiên cứu lc máu 3 ln/ tun.
Bảng 3. Mối liên quan giữa đặc đim dân số và CLCS yếu tố hot đng th chất (n = 151)
Đặc điểm
Sức kho liên quan đến hoạt động thể chất
P
OR (KTC95%)
Kém(%)
Tốt(%)
Tuổi
69.7 (±13.6)
58.4 (±14.6)
0.001
0.95 (0.92 – 0.98)
Giới tính
Nam
45 (55.6)
36 (44.4)
0.003¹
Nữ
55 (78.6)
15 (21.4)
Trnh độ học vấn
TH/THCS
41 (78.9)
11 (21.1)
0.001
2.78 (1.53 – 5.06)
THPT
24 (64.9)
13 (35.1)
Trung cấp/Cao đẳng
30 (60)
20 (40)
Đi hc/sau đi hc
5 (41.7)
7 (58.3)
Nghề nghiệp
Lao đng
25(53.2)
22(46.8)
1
Ni trợ
20 (95.2)
1(4.8)
0.032
0.09 (1.01 – 0.81)
Hưu tr
42 (67.7)
20 (32.3)
0.004
0.18 (0.06 – 0.59)
Buôn bán
10 (63.0)
6 (37.0)
0.520³
Khác
3 (60.0)
2 (40.0)
0.773³
Nhận xt: Sức khỏe liên quan đến hot đng th chất c mối liên quan đến tui, khi tăng mt tui th
tỷ lệ sức khỏe liên quan đến hot đng th chất tốt giảm 5%. V trnh đ hc vấn, khi tăng mt bậc
trnh đ hc vấn th tỷ lệ sức khỏe liên quan ti hot đng th chất đt tốt tăng 2.78 ln, so vi nhm
Hong Bang International University Journal of Science ISSN: 2615-9686
179
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
người lao đng th nhm ngh nghiệp ni trợ c tỷ lệ sức khỏe liên quan đến hot đng th chất tốt
thấp hơn 91%, nhm hưu tr c tỷ lệ sức khỏe liên quan đến hot đng th chất tốt thấp hơn 82%
Bảng 4. Mối liên quan giữa đặc đim bệnh lý và CLCS yếu tố hot đng th chất (n = 151)
Đặc điểm
Sức khỏe liên quan đến hoạt động thể chất
p
(đơn biến)
p
OR (KTC95%)
(đa biến)
Kém n (%)
≤ 50 điểm
Tốt n (%)
> 50 điểm
Thời gian lọc máu
1 năm
14 (53.9)
12 (46.1)
< 5 năm
54 (73.0)
20 (27.0)
0.077³
5-10 năm
21 (60.0)
14 (40.0)
0.632³
10-15 năm
11 (68.8)
5 (31.2)
0.344³
Số ln lọc máu
1-2 ln
27 (69.2)
12 (30.8)
0.645¹
3 ln
73 (65.2)
39 (34.8)
Màng lọc
Tnh thấm thấp
37 (66.1)
19 (33.9)
0.976¹
Tnh thấm cao
63 (66.3)
32 (33.7)
Cân nặng ln 2 (kg)
1-2
46 (76.7)
14 (23.3)
2-3
47 (60.3)
31 (39.7)
0.044³
> 3
7 (53.9)
6 (46.1)
0.104³
Nhận xt: Sức khỏe hot đng th chất co1 liên quan đến số cân tăng giữa 2 ln lc máu (p < 0.05).
Bảng 5. Mối liên quan giữa đặc đim bệnh lý và CLCS yếu tố cảm nhận đau đn (n = 151)
Đặc điểm
Sức kho liên quan đến cảm nhận đau đớn
P
OR (KTC95%)
Kém(%)
Tốt(%)
Thời gian lọc máu
1 năm
23 (88.5)
3 (11.5)
1
<5 năm
48 (64.9)
26 (35.1)
0.032
4.15
5 – 10 năm
21 (60)
14 (40)
0.021
5.11
10 – 15 năm
8 (50)
8 (50)
0.010
7.67
Nhận xt: Sức khỏe liên quan đến cảm nhận đau đn c mối liên quan vi thời gian lc máu. so vi
nhm lc máu t 1 năm tr xuống, nhm lc máu dưi 5 năm c tỷ lệ sức khỏe liên quan đến cảm
nhận đau đn đt tốt ln hơn 4.15. ln hơn 5.11 ln  nhm t 5 đến 10 năm và 7.67  nhm trên 10
năm. Thời gian lc máu càng dài, người bệnh dn thch nghi vi đau đơn dẫn ti tỷ lệ cảm nhận đau