Chèn gân cơ chóp xoay vấn đề không thể xem thường
Khoa Vật Lý Trị Liệu - Bệnh viện Chợ Rẫy
Được Neer mô tả từ năm 1977 với tên gọi tiếng Anh “Rotator Cuff
Impingement”, đến nay hội chứng này được các bác sĩ lâm sàng chú ý ngày càng
nhiều hơn: không chỉ vì tần suất thường gặp của nó mà còn vì tính chất nặng nề có
thể làm giảm năng suất lao động hoặc phong độ thi đấu của vận động viên nếu
phát hiện trễ. Tại khoa Vật Lý Trị Liệu bệnh viện Chợ Rẫy , chúng tôi gặp rất
nhiều bạn đồng nghiệp chơi Tennis hoặc tập thể dục không đúng cách bị hội
chứng trên.
Chú thích hình vẽ:
Clavicle:
xương Đòn
Acromion:
mỏm Cùng
CAL : dây
chằng mỏm Cùng-
Quạ
CHL: dây
chằng mỏm Cùng-
Cánh tay
Supraspinatus:
cơ Trên Gai
Infraspinatus:
cơ Dưới Gai
Teres minor:
cơ Tròn Nhỏ
Humerus:
xương Cánh Tay
Biceps
Tendon: gân cơ Nh
ị
Đầu (đầu dài)
Subscapularis:
cơ Dưới Vai
Nhóm cơ Chóp Xoay (gồm: cơ Trên Gai, cơ Dưới Gai, cơ Tròn Bé, cơ
Dưới Vai) và đầu dài của gân cơ Nhị Đầu chạy dưới Vòm Cung Cùng Quạ
(Coracoacromial arch), được tạo bởi Mỏm Cùng Trước ( anterior acromion ),
Khớp Cùng Đòn (Acromioclavicular joint), Mỏm Quạ (Coracoid process) và Dây
Chằng Mỏm Cùng Quạ ( coracoacromion ligament).
Khoảng cách giữa xương Cánh Tay và Vòm Cung Cùng Quạ ở người
bình thường đã rất hẹp và Vòm Cung Cùng Quạ là một cấu trúc chắc, khó giãn nở.
Đặc biệt khi giơ ngang hoặc cao tay qua đầu (Vd như khi chơi Tennis), khoảng
cách giữa xương Cánh Tay và Vòm Cung Cùng Quạ lại càng hẹp hơn. Do đó
những nhóm cơ và gân trên có khuynh hướng dễ bị “kẹp” giữa đầu trên xương
Cánh Tay và Vòm Cung Cùng Quạ. Trong đó cơ Trên Gai dễ bị ảnh hưởng nhất,
vì nó chạy phía trên cùng (xem hình). Tình trạng “kẹp” lâu ngày sẽ đưa đến phù
nè, viêm gân cơ và diễn tiến đến rách gân cơ.
Bình thường, các nhóm cơ Chóp Xoay có tác dụng kéo đầu xương cánh
tay xuống, nới rộng khoảng cách giữa xương Cánh Tay và Vòm Cung Cùng Quạ
Trong khi cơ Delta lại có tác dụng ngược lại, kéo đầu xương cánh tay
lên. Điều này càng cho thấy tầm quan trọng của việc làm mạnh nhóm cơ Chóp
Xoay để phòng và điều trị hội chứng chèn gân cơ chóp xoay.
Nếu phát hiện sớm, chỉ cần tập vật lý trị liệu đúng cách. Nhưng ở giai
đoạn muộn, phải chích Corticoid vào khoảng dưới mỏm cùng hoặc phải phẫu thuật
nếu đã rách gân và cơ.
Hiện nay khoa Vật Lý Trị Liệu bệnh viện Chợ Rẫy đã nghiên cứu và có
những bài tập chuyên biệt để phòng ngừa và điều trị hội chứng trên. Những quý
đồng nghiệp nào quan tâm đến vấn đề này, xin liên hệ tại khoa.