CHÍN MÉ
(Giáp Sang – Paronychia – Paronychie)
Là loại mụn mọc ở đầu gốc móng tay, móng chân.
Xuất xứ: Được mô tả đầu tiên trong sách ‘Chư Bệnh Nguyên Hậu Luận’ (thế kỷ
thứ 6) dưới tên gọi là Đại Chỉ.
Sách ‘Chứng Trị Chuẩn Thằng – Dương Khoa’ viết: “Chứng Đại chỉ, lúc đầu
sưng, sốt, đau, mầu không đen, viền móng chân, tay có mủ, có thể làm cho móng
bị rụng”.
Còn được gọi là Đại Giáp, Tao Chỉ, Thổ Đậu, Luân Chỉ, Tao Chỉ.
Y học hiện địa gọi là Viêm Chân Móng, Viêm Quanh Móng (Giáp Câu Viêm).
Nguyên Nhân
Do tạng phủ có nhiệt nung nấu, kết hợp với hỏa độc tụ lại, nhiệt độc thịnh quá gây
nên. Móng chân tay là phần dư ra của gân, do nhiệt độc theo đường kinh xâm nhập
vào khiến cho khí cơ ở đó không lưu thông được. Kết mủ gây nên.
Bên ngoài có thể do tổn thương (gai, kim đâm, xương cá đâm...) hoặc do cắn
móng tay, làm móng… gây xước thịt, nhiễm độc gây nên..
Đông y cho là do hoả nhiệt gây nên.
Triệu Chứng
Thường bệnh tiến triển qua 3 giai đoạn:
+ Thời kỳ chớm viêm: 1-3 ngày, ở đầu ngón tay, chân xuất hiện một chỗ sưng
bằng hạt đậu hoặc nhỏ hơn, tấy đỏ, ngứa, sau đó trở thành sẫm đỏ, nhức, khó chịu,
có khi làm cứng ngón tay, khó cử động nhưng chưa có dấu hiệu toàn thân.
+ Nếu không điều trị hoặc điều trị không tốt sẽ tiến triển sang thời kỳ viêm lan toả,
từ ngày thứ 4-7, lan rộng ra chung quanh cả ngón tay, lan lên mu và gan bàn tay
(trường hợp viêm ở đốt thứ I). Đặc biệt có những trường hợp nặng, sưng cả lên
cẳng tay hoặc viêm theo đường bạch huyết thành vệt tấy đỏ lên phái trong cánh
tay, nhức nhối, căng tức, đau giật giật theo theo nhịp mạch đập, sốt nhẹ.
Cuối cùng là thời kỳ làm mủ ở điểm sưng đỏ lúc đầu.
Nếu không điều trị kịp thời và đúng có thể gây những biến chứng như viêm
xương, viêm bao hoạt dịch, viêm khớp hoặc nhiễm khuẩn huyết do nhiễm khuẩn
lan toả, có thể gây ra tử vong.
Triệu Chứng Lâm Sàng
Trên lâm sàng thường gặp các loại sau:
+ Nhiệt Độc Uẩn Kết: Lúc đầu khóe móng sưng, đỏ, đau, kèm đau đầu, sốt, táo
bón, tiểu ít, nước tiểu đỏ, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng nhạt.
Điều trị: Thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết, chỉ thống. Dùng bài Thanh Nhiệt Giải
Độc Ẩm gia giảm: Ngân hoa, Bồ công anh, Đơn bì, Xích thược, Cam thảo (sống),
Đại hoàng (sống), Chi tử đều 10g, Liên kiều, Bối mẫu, Xích tiểu đậu đều 12g, Chỉ
xác (sao) 6g. Sắc uống (Bì Phu Bệnh Trung Y Chẩn Liệu Học).
Châm Cứu
+ Châm đối xứng: Châm ở điểm đau nhất bên lành, đối xứng với điểm đau bên
bệnh qua cơ thể.
Thí dụ: Chín mé ở gốc ngoài móng tay cái bên trái, tìm điểm đau nhất ở gốc móng
tay cái bên phải. Châm tả, kích thích mạnh, lưu kim 10-20 phút, cứ 5 phút vê kim
một lần. Thường chỉ châm như vậy 1-2 lần là khỏi.
+ Ở móng tay: châm Linh đài, Hợp cốc.
Ở móng chân: Hành gian, Thái xung, Tam âm giao
Thuốc Đắp
- Lá Cúc hoa trắng, giã nát với ít muối, đắp. Đồng thời có thể dùng 20g Cúc hoa
trắng, giã nát, hoà với ít nước đun sôi để nguội, uống.
- Cà (loại cà ghém, cà pháo) 1 quả, ướp muối, xẻ đôi, úp vào chỗ sưng đỏ, ngày
thay 2-3 lần (293 Bài Thuốc Gia Truyền Đông Y).
- Chanh 1 quả, khoét một lỗ to bằng đầu ngón tay, cho vào đó ít muối ăn, nướng
cho nóng lên, để cho vừa ấm chịu được, đút ngón tay bị chín mé vào, để khoảng
30phuts đến 1 giờ. Có thể làm 2~3 lần/ngày (293 Bài Thuốc Gia Truyền Đông Y).
