668
CHUẨN HỆ THỐNG MÁY ĐO LIỀU DÙNG TRONG XẠ TRỊ
I. ĐẠI CƢƠNG
- Để đảm bảo và duy trì sự ổn định độ chuẩn xác về liều lượng của các thiết bị dùng
trong xạ trị ung thư, kể cả xạ trị ngoài cũng như xạ trị áp sát, mỗi cơ sở phải được
trang bị đồng bộ hệ thống các máy đo, đầu đo, áp kế, nhiệt kế v.v..
- Các máy đo liều phải được kiểm chuẩn định kỳ theo cấp độ quốc gia (cấp II) hoặc
quốc tế (cấp I).
- Hệ thống máy đo liều của các cơ sở xạ trị của chúng ta thường được chuẩn theo
cấp độ Quốc gia - cấp II, qua Viện Năng lượng Nguyên Tử Việt Nam - VAEI.
II. CHỈ ĐỊNH
Áp dụng cho tất cả hệ thống máy đo liều xạ trị từ ngoài, xạ trị áp sát của các cơ sở
từ trung ương đến địa phương.
III. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
- Kỹ sư Vật lý
- Kỹ thuật viên xạ trị
2. Phƣơng tiện, dụng cụ
- Máy đo liều (dosimeter)
- Đầu đo (detector), gồm loại đo photon (buồng ion hóa hình trụ) và đo electron
(buồng ion hóa phẳng, song song) nếu cơ sở được trang bị loại máy gia tốc đa
năng.
- Phantom chuyên dụng (nước hoặc chất dẻo tương đương mô)
- Áp kế, nhiệt kế.
- Tài liệu dướng dẫn kỹ thuật của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế - IAEA,
TEC DOC 277 -398…
IV. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
- Bố trí hệ đo theo quy trình kỹ thuật: đặt máy đo
- Nối cáp nguồn với máy đo và đẩu đo (tại buồng đặt máy điều trị)
- Bố trí phantom tương ứng theo vị trí đầu đo
- Đặt máy áp kế và nhiệt độ kế trong buồng máy điều trị.
- Bật máy đo và chờ tín hiệu sẵn sàng cho phép cài đặt
669
- Cài đặt các thông số của đầu đo tương thích và các giá trị hiện tại của áp suất và
nhiệt độ.
- Thiết lập thông số vật lý của máy điều trị, bao gồm kích thước trường chiếu,
khoảng cách từ nguồn đến đầu đo (Source Chamber Distance- SCD).
- Tiến hành các phép đo thử, đo thực tế theo thông số chuẩn
- Thực hiện quy trình tương tự với hệ máy đo của VAEI.
- So sánh với kết quả của hai hệ thống giữa cơ sở bệnh viện và VAEI.
- Chuyển ―Hệ số chuẩn‖ của VAEI cho hệ đo của cơ sở bệnh viện.
V. ĐỌC KẾT QUẢ
- Ghi nhận kết quả đo ngẫu nhiên trên hệ đo của bệnh viện.
- Tính sai số trung bình các phép đo.
- Đánh giá kết quả và sai số.
- So sánh kết quả đo và tính toán.
- Đánh giá sai số theo chuẩn IAEA.
670
ĐO, CHUẨN LIỀU CÁC NGUỒN DÙNG TRONG XẠ TRỊ ÁP SÁT
I. ĐẠI CƢƠNG
- Để làm tăng hiệu quả và đạt được nguyên tắc của xạ trị ung thư là phân bố liều
hấp thụ cao hợp lý tại thể tích bia (khối u), đồng thời phải giảm thiểu liều có hại
cho các mô lành liên quan, người ta thường kết hợp xạ trị từ ngoài với xạ trị áp sát.
- Cũng như các máy phát tia trong kỹ thuật xạ trị từ ngoài, những nguồn phóng xạ
dùng trong xạ trị áp sát có hoạt độ thay đổi (bán hủy) theo thời gian và dẫn đến
thay đổi suất liều điều trị.
- Việc đo, chuẩn liều các nguồn dùng trong xạ trị áp sát cũng cần được tuân thủ một
cách nghiêm túc như các máy phát tia xạ trị từ ngoài.
- Cơ sở xạ trị ung thư có máy xạ trị áp sát cần có thiết bị đo chuyên dụng, phù hợp
với từng loại máy, loại nguồn cụ thể.
- Người thực hiện, đặc biệt là các Kỹ sư vật lý cần có trình độ và kinh nghiệm trong
đo liều trong thực hành lâm sàng.
II. CHỈ ĐỊNH
Áp dụng cho tất cả các cơ sở, cho tất cả các loại máy xạ trị áp sát (suất liều thấp -
LDR, suất liều trung bình - PDR và suất liều cao - HDR )
III. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
- Kỹ sư vật lý xạ trị
- Kỹ thuật viên xạ trị
2. Phƣơng tiện, thiết bị
- Máy đo liều chuyên dụng xạ trị áp sát. Bao gồm: Máy đo (dosimeter), đầu đo
(detector), cáp nguồn (cable), áp kế, nhiệt độ kế…
- Nguồn phóng xạ đang sử dụng điều trị.
- Tài liệu hướng dẫn kỹ thuật…
IV. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
- Bố trí hệ đo theo quy trình kỹ thuật: bố trí máy đo
- Nối cáp nguồn với máy đo và đầu đo (tại buồng đặt máy xạ trị áp sát)
- Bố trí detector tại (các) điểm đo tương ứng
- Đặt máy áp kế và nhiệt độ kế trong buồng máy điều trị.
671
- Bật máy đo và chờ tín hiệu sẵn sàng cho phép cài đặt
- Cài đặt các thông số của đầu đo tương thích và các giá trị hiện tại của áp suất và
nhiệt độ.
- Thiết lập thông số vật lý của máy xạ trị áp sát.
- Tiến hành các phép đo thử.
- Đo hoạt độ thực của nguồn.
- Tính toán suy giảm hoạt độ nguồn theo lý thuyết
V. ĐỌC KẾT QUẢ
- Ghi nhận kết quả đo ngẫu nhiên trên hệ đo
- Tính sai số thống kê, sai số trung bình các phép đo
- Đánh giá kết quả và sai số
- So sánh kết quả đo và tính toán
- So sánh kết quả đo và lý thuyết suy giảm nguồn
- Đánh giá sai số
- Xử trí số liệu theo chuẩn danh định.