CÔNG D NG C A CÁC LO I RAU GIA V Ị
Ụ
Ủ
Ạ
ớ ả ộ ủ ạ ị i, s ....là nh ng lo i rau gia v quen thu c c a các ữ t Nam. Ngoài tác d ng làm món ăn thêm ngon, nh ng lo i rau này còn có ụ ữ ệ ạ Rau húng, rau răm, ngò rí, kinh gi món ăn Vi nh ng công d ng đ ch a b nh mà có th b n ch a bi t! ể ữ ệ ể ạ ữ ụ ư ế
ễ ị ặ ấ ẫ ệ ấ ở 0.3% đ n 1% tinh d u sát trùng và ng trui…thì là tuy t. ầ ứ ừ ế ấ 1. Rau húng ớ c g i là rau th m vì đ t tính có mùi th m d ch u và h p d n , rau này ăn v i Còn đ ơ ượ ọ ơ các món g i, món tái, bò nhúng gi m, ph , cá n ướ ỏ Ngoài tính ch t ngon mi ng, rau húng có ch a t ệ kích thích tiêu hóa.
ộ ấ ụ ữ ắ ắ ị ố i dùng làm rau s ng và c tr ng kh p n i và th ắ ử c m i ng ọ ồ ơ ố ạ ố ườ ả ả ườ ng ị i, không qua ch bi n. ố 2. Rau răm Rau răm v cay, tính m, không đ c, dùng đ ch a đau b ng l nh, ch a r n c n, chàm ể ữ ị gh , m n trĩ, kích thích tiêu hóa, kém ăn, ch ng nôn m a, ch ng s t làm và d u tình ố ụ ẻ ng đ d c. Rau răm đ ượ ượ ườ ụ gia v vào canh đ có th sát tr m t s đ c ch t có trong h i s n (tôm, cá...). Th ấ ừ ộ ố ộ ể ể i ta dùng t khi làm thu c, ng ườ ế ế ươ cây rau răm: M t s bài thu c t ố ừ ộ ố
ả ỗ ươ ử ạ i, r a s ch, c c t u ng. - Tr ch ng tiêu hóa kém: M i ngày dùng 15-20g c thân và lá rau răm t ị ứ v t l y n ắ ấ ướ ố ố
c c t u ng, bã còn l ọ ắ ấ ướ ố ố ạ i ị ắ ắ ắ ể ữ ệ ượ ắ ộ ạ ơ ệ t ụ ố - Tr r n c n: L y kho ng 20 ng n rau răm, giã nát, v t l y n ấ ả dùng đ p vào ch r n c n. ỗ ắ ắ . - Rau răm đâm nát, pha v i m t ít r i dung đ ch a b nh lác( h c lào ), gh l ẻ ở ớ Tuy nhiên, ăn nhi u rau răm có h i, nh t là làm r i lo n c quan sinh d c, đ c bi ặ ấ ạ ề ph n mang thai nên kiêng c rau này. ụ ữ ử
ượ ấ ẫ ạ c h p d n nh các lo i rau th m khác nh ng là gia v không th ơ ể ị t là các món cháo cá có ề ố ặ ư ệ ư c trong các món ăn v c, rùa, baba, cua đinh, đ c bi ấ ậ cây tía tó: ố ừ ộ ố 3. Tía tô Mùi th m không đ ơ thi u đ ế ượ thêm rau tía tô càng thêm đ m đà h p d n ẫ M t s bài thu c t i c m - Gi ả ả
ế ạ ồ
ơ ấ c r a s ch k thì có th l y ra m t bát đ u ng tr ộ ể ấ i, đ p chăn n m ngh . Nh n ằ ắ ướ ớ ướ ể ố ỉ ớ ử c hay sau khi xông. Xông c sôi m i cho lá xông vào ỉ ỹ ả ườ ở ườ ớ i l n ậ * Xông: L y lá tía tô cùng các lá th m khác t o thành n i lá xông và lau r a. N u lá xông đ ượ ử ạ xong lau khô m hôi c ng ồ n i - đ y kín và khi xông m vung. C n chú ý k o b ng và ch xông cho ng ầ ẻ i già y u và tr em. ng i trong chăn. Th n tr ng v i ng ườ ồ ồ ỏ ẻ ế ậ ọ ớ
cho ra bát, tr n lá tía tô non thái ch . Ăn nóng, có th ỉ ể i c m này là ả ả * Cháo tía tô: N u cháo g o t ấ thêm hành lá t ươ ng pháp gi ph ộ i thái nh . Xông xong ngh m t lúc, d y ăn bát cháo gi ỉ ộ i c m l nh dân gian r t có hi u nghi m. ệ ả ả ạ ẻ ỏ ạ ậ ệ ươ ấ
c sôi, g n n ướ ạ ướ ể ố c tía tô: Tía tô t ướ i 15-20 g giã nát, ch n ố ế ướ ằ ắ i già y u. ồ c trong đ u ng. ươ c sôi u ng. U ng xong đi n m đ p chăn. Hai cách này đ u ề ẻ ườ ế ế ươ ng sông, lá h , m i th 12g; kinh gi ỗ ứ ẹ ớ ừ i, g ng * U ng n ố Ho c lá tía tô khô hãm n ố ặ kém ra m hôi. Dùng cho tr em ng * N u ho do c m l nh: Lá tía tô, lá x ả ạ m i th 8g. S c u ng lúc nóng. ắ ố ứ ỗ
ng l n lá tía tô b vào n i n ượ ỏ ể ổ ậ i, đ ra ch u, ạ c ngu i, cho 2 chân vào ngâm ổ ư ằ c đang sôi đ sôi l ộ ướ - Ngâm chân: Dùng l ồ ướ ớ đ y b ng 1 cái r th a, đ t 2 bàn chân lên xông. Khi n ặ ậ r a… công hi u vô cùng. ử ệ
- Ch a ho hen ữ
c u ng d n là d t c n hen suy n (Thiên ắ ấ ướ ố ứ ơ ễ ầ * Th ươ kim ph ng). ng hàn, ho hen: 1 n m lá tía tô n u n ươ
i l n hay có c n hen: H t tía tô 1 l ng, sao qua tán b t, đ 2 bát n ạ ộ ổ ướ ấ c vào qu y ạ ơ * Ng đ u, l c b bã. N u cháo ăn lúc đói. ấ ề ườ ớ ọ ỏ
ề ặ ộ ậ ố ẻ ể ơ c sôi. Ho c l y b t này hòa vào cháo, hãm vào n ớ ướ ả c sôi ho c hòa vào n ở ấ ọ ỏ ộ ấ ặ ấ ộ ặ ướ ướ c đun * Tr em ho nhi u th g p, m t tím tái: H t tía tô 20 g tán thành b t, hòa v i n ạ sôi đ còn âm m, l c b bã cho u ng. C n th n h n thì cho b t vào túi v i hãm vào ẩ n ướ ơ c c m cho tr u ng. ẻ ố
ụ ắ ặ ơ ự ạ ắ ấ ướ ạ ỏ ố c trong b bã. U ng m i ỗ i (n u đàm vàng, c khô, mi ng khát, môi ệ ổ ế ầ * Ho do ph h ho c đàm tr ng đ c dính, n ng ng c: H t tía tô 90 g sao th m, tán ế ư ặ u g o ngon trong 10 hôm, ch t l y n b t, ngâm v i 1 lít r ượ ớ ộ l n 15-30 ml. Ngày u ng 3 l n sáng, tr a, t ư ố ố ầ đ thì không dùng). ỏ
- An thai
* Đ ng thai: S c cành lá cây tía tô đ u ng. Ho c s c l y n c n u cháo đ ăn. ặ ắ ấ ướ ấ ể ố ể ắ ộ
c đun ỏ ừ ắ ị c u ng và xông. Công th c này cũng có tác d ng an thai. * Có thai s p sinh b phù: Cành, lá tía tô 80 g, v g ng t ươ sôi k (đ y vung kín) l y n ứ ấ ướ ố ỹ ậ i 30 g, cho 3 bát n ướ ụ
ả ứ ộ ắ ắ ấ ướ ố c u ng, ti p đó ăn ế * Có thai c m s t: Lá tía tô, kinh gi ố cháo tr ng gà nóng. Tr ng gà đen t ứ ứ i m i th m t n m s c l y n ỗ ớ t nh t. ấ ố
c nóng, đ ng th i l y 1 n m lá tía tô giã ư ứ ổ ắ ấ ướ ờ ấ ắ ồ * Vú s ng, n t c gà: Lá tía tô 1 n m n u n nhuy n đ p lên vú s ng. ư ễ ắ
ử ữ ộ ắ ắ ộ * Nôn m a d d i khi có thai, đ ng thai: Cành tía tô 12 g, s n dây 12 g. S c chung l y ấ n c u ng. ướ ố
ễ ố ướ ể * Thi u máu: U ng n ế qu táo, ít đ ố ễ ng phèn. N c này cũng có tác d ng an thai tuy có kém h n cành tía tô. c lá tía tô (30 lá xay nhuy n). Đ cho d u ng, xay kèm vài ướ ườ ụ ả ơ
- Chăm sóc da
i Nh t r t chu ng trà tía tô dùng u ng thay trà, đ ng th i dùng n ồ c trà tía tô i nhu n, tr v t nhăn, v t nám, khô ậ ấ ắ ưỡ ươ ờ ừ ế ướ ế * Ng ườ ộ đ g i đ u, t m r a đ b o v da, d ể ộ ầ ử ể ả ng a da, vì tía tô làm m da, d u da, tăng c ẩ ứ ố ng da t ườ ệ ị ậ ng trao đ i ch t. ổ ấ
ẽ ẩ ạ ộ ầ ằ * Súc mi ng b ng trà tía tô s t y s ch mi ng, làm th m mi ng. G i đ u b ng tía tô ệ ệ làm tóc b n m t, tóc không r ng và không b ch , s ch g u. ụ ơ ị ẻ ạ ằ ượ ệ ề ầ
ẩ ự ế ứ ụ ề ễ ặ * Da m n ng a, m n cóc, dùng lá tía tô xoa sát tr c ti p ho c nghi n nhuy n cho vào túi v i mà xoa xát. ả
c th n kinh: Cành tía tô 8g, câu đ ng, th o quy t minh, cam th o dây, ượ ằ ả - Ch a suy nh ầ m i v 12g; cúc hoa, h ng ph , ch xác, u t kim, m i v 8g. S c u ng. ữ ỗ ị ươ ụ ấ ỉ ả ỗ ị ế ắ ố
t m i th 12g; xuyên khung 10g; qu ư ấ ứ ế - Ch a b kinh: Cành tía tô 8g, đan sâm, ng u t chi, b ch ch , u t kim, nga tru t, m i th 8g. S c u ng trong ngày. ỗ ắ ố ữ ế ạ ỉ ấ ứ ậ ỗ
ắ ố ữ ụ ễ ẹ ố - Dùng 6 – 12g s c u ng ch a ho, nôn m a, đau b ng do nhi m trùng khi ăn cua, gh ử và c , khó tiêu. * Dùng ph i h p v i nh ng v thu c khác trong nh ng tr ố ợ ng h p sau: ợ ườ ữ ữ ớ ố ị
ữ ạ ả ẹ ả ỗ ứ - Ch a ho có đ m, ho hen lâu ngày 10g, tán b t, u ng h ng ngày v i n ổ c s c lá táo chua và dây t h ng. ng ở ườ ớ ướ ắ i cao tu i: Qu tía tô và h t c i b , m i th ơ ồ ờ ố ằ ộ
ễ ạ ế ỗ ị ả ở ứ ế ỗ ị ỗ ị ệ ả - Ch a ho suy n, ng c đ y t c, th đ t quãng: Qu tía tô, bán h ch , m i v 10g; ữ đ ng quy 8g; cam th o, nh c qu m i v 6g; ti n h , h u phác, tô di p m i v 4g; ươ g ng t ừ ự ầ ứ ụ ồ ậ i 2 lát; đ i táo 1 qu . S c u ng ngày m t thang. ả ắ ố ề ộ ươ ạ
, lai ph c t m i v 8g. Giã nh , h p v i đ ng phèn ặ ả ạ i t ớ ử ụ ử ỗ ị ỏ ấ ớ ườ Ho c qu tía tô 10g; b ch gi v a đ ng t. U ng lúc nóng. ừ ủ ọ ố
ữ ự ứ ề ớ i, ké đ u ng a, ý dĩ m i th 16g; ừ ả ứ ầ ỗ ỗ ố ứ ạ ỉ - Ch a mày đay (m đay) : Qu tía tô 12g; kinh gi phòng phong, đan sâm m i th 12g; b ch ch , qu chi m i th 8g; g ng s ng 6g. S c ắ ế ỗ u ng trong ngày. ố
ễ ặ ấ ớ ễ ễ ố ơ - R : Tên thu c là tô căn. Thái nh , ph i ho c s y khô, dùng trong, r tía tô v i r cây gai, r đu đ và r c lào m i th 20 - 30g. S c u ng ch a ki , tiêu ch y. ắ ố ỏ ứ t l ế ỵ ễ ỏ ủ ữ ễ ả ỗ
ỏ ơ - Dùng ngoài, r tía tô, lá thanh yên, nõn khoai môn, lá l ng t nóng, đ p ch a v t th ả máu, s ng t y và đau nh c. Ngày làm 2 – 3 l n. ầ t, giã nh , gói vào v i xô, h ố ứ ễ ữ ế ươ ụ ư ắ ấ
ậ ơ ớ ế ỏ 4. Húng quế Rau qu có mùi th m đ m đà d ch u, nh t là ăn v i ph , lòng heo, ti ễ ị Rau qu có t 0.4% đ n 0.5% tinh d u đ ấ ầ ượ ở ữ ố ế ế ừ ế ắ c dùng ch a s t, tr ch ng đ y h i, co th t ị ứ t canh, g i… ơ ầ
ạ ụ ụ ữ ồ ặ ấ ị ơ ử ế c s c cho cô đ c, ng m vài l n trong ngày, v t i. m t s ng ở ộ ố ườ ậ ặ ướ ắ ầ
ướ ộ ế ớ ướ ạ i, lá tr u không và m t ong. Sau đó dùng đ ng m, b n s th y hi u qu c ép cây húng qu v i n ạ ẽ ấ c b c hà, ệ ạ ậ ươ ả ể ầ ậ
ng vò nát lá qu , sau đó i ta th ườ ườ ế ế ọ ữ d dày, đau b ng, khó tiêu. Bên c nh đó, nó còn có tác d ng kích thích s a cho nh ng ạ bà m m i sinh ho c làm d u c n bu n nôn ẹ ớ - L y m t bó húng qu và n a lít n ế ộ loét s mau lành. ẽ - Đ tr ho và đau rát h ng, b n tr n 1/4 thìa n ọ ể ị g ng t ừ nhanh chóng. - Húng qu cũng có tác d ng kích thích tóc m c. Ng ụ xát lên da đ u, massage nh nhàng. ẹ ầ
kh p m i mi n đ t n ạ ễ ồ ọ ị c. Ăn th t bò nhúng gi m mà ị ướ ấ ướ c dùng làm gia v ớ ấ ố ấ ề ở p cá, mu i cá, ng v s gi m đi m t n a. S đ ả ượ c n u chung v i cà ri thì tuy t và nh t là ệ ả ượ ấ ẫ ẫ ị ẽ ả ấ ấ n um s là món ăn c truy n h p d n nh t. ổ ề ấ 2% đ n 3%, mùi x có tác d ng đu i mu i, sát trùng, ch a các ỗ ỗ ữ uvà ả ọ ẻ ả ộ ộ ượ ụ ố
c g i đ u, v a th m v a m t l ế ụ ng đ ượ ướ ộ ầ ừ , nôn e, c m s t, tr con kinh phong, ng đ c r ả c dùng đ . ể ơ ụ i giúp phòng b nh mùa l nh, ít r ng ượ ạ ừ ệ ạ 5. Sả Là m t lo i cây d tr ng và có ắ ộ thi u s thì h ộ ử ươ ế ả khi chiên có mùi th m r t h p d n. S đ ơ món l ấ ả ươ S có tinh d u t ầ ừ ả ch ng b i th c, đau b ng đi t ộ ự ứ gi m c m. th ườ ả ả Lá s đun n ả tóc.
ố ử ụ c lá s t m h ng ngày. Bài thu c có s d ng s : ả ng a: N u n - Tr em m n nh t, l ụ ọ ở ứ ẻ ấ ướ ả ắ ằ
i (ho c lá chanh), lá tía tô, lá c xông g m lá s , lá tre, lá b ồ ướ ưở ả ặ ồ i. ổ ằ c khi xông nên múc s n m t chén đ riêng, xông xong u ng r i đ p chăn n m ồ ắ ể ẵ ộ ố - C m cúm: N i n ả Tr ướ m t lúc s đ . ẽ ỡ ộ
- Hai chân t nhiên phù: C s 12g, lá và bông mã đ 12g, n u k u ng thay n c chè. ự ỹ ố ủ ả ề ấ ướ
- Có thai hay nôn e: C s băm nh hãm v i n c sôi u ng hàng ngày. ủ ả ớ ướ ọ ỏ ố
t: Lá s , lá tía tô, lá kinh gi i, lá ng i c u, thêm 3-4 c t ờ ế ả ớ ả ứ ủ ỏ ấ i, n u - Nh c đ u do th i ti n ứ ầ c xông. ướ
ữ ứ ầ ủ ả ạ ỏ ướ ắ ủ ấ ừ ổ i 12g, c g u 20g, g ng t ươ ế ụ i 3 lát. Đ 2 bát n ổ ỡ ẻ ầ ố ố - Ch a đau b ng tiêu ch y do l nh (kèm theo nóng rét, nh c đ u, sôi b ng...): C s ả ụ c s c còn 1 12g, v quít khô 12g, búp bát u ng nóng (tr em thì chia u ng làm 2-3 l n). N u không đ thì thêm 15g tía tô, r t ấ hi u nghi m. ệ ệ
ng đ làm gia v và thu c ch a b nh, thích h p v i các ượ ở ộ ố ị ươ ữ ệ ể ố ợ ớ ị
ầ ị ữ ệ i sao cháy ch a đ c b nh kinh huy t. iớ 6.Kinh gi m t s đ a ph Đ c tr ng ồ món ăn c n ch m m m tôm. ầ ắ ấ i có 1% tinh d u, ngoài vi c làm gia v , rau kinh gi Kinh gi ệ s t, nh c đ u, lên s i(ban),kinh gi ớ ố ớ ữ ượ ệ ớ ứ ầ ở ả i còn ch a các b nh c m ế
ả ướ quên. ể ấ ờ ng> ớ ố ộ mi n tây nam b , Ở ề ề i ta dùng lá cách, lá l p x t nh xào chung v i th t chu c đ ng là món ăn truy n ộ ồ ộ ắ ỏ ố ớ
ng, tê th p, đ m hôi tay . N u lá ữ ệ ổ ồ ươ ứ ấ ấ 7.Lá l pố Lá l p không ăn s ng vì không có mùi th m, dùng đ n u chung v i c, ch n ố ơ ố ng là m t món nh u không bao gi Th t bò gói lá l p n ị ậ ố ướ ng ị ườ th ng th t ngon ậ ố Trong lá l p có ch a tinh d u ch a b nh đau x l p cho s c l ố ầ i, dùng ch a b nh sâu răng. ữ ệ ố ắ ạ
ấ ế c, nh ng khi ăn đ ộ ố ườ c thì nó bi ng thành ế ượ ư ơ ộ ể ng r t mau lành. ế ữ ệ ượ ữ ắ ố ấ ầ ế ươ ố ơ ạ ế ố ữ ệ c mu i loãng kho ng 5 phút, sau đó đ a ra ả ướ ạ t m i ngày. Ngoài ra, b n có th u ng sinh t di p cá, nh ng n u ăn s t ư ố ề c và ăn. Có th ăn rau di p cá thay các lo i rau khác. Ăn càng nhi u ẽ ố ơ t h n ố ế ế ể ạ ư ế 8.Di p cá(d p cá) Mùi h i tanh nên m t s ng i không ăn đ m t lo i rau th m không th thi u trong nh ng món ăn c n có rau s ng. Rau di p cá dùng làm thu c ch a b nh trĩ, đ p vào các v t th Bài thu c ch a b nh trĩ: Sau khi r a s ch, nên ngâm di p cá vào n ướ ử ạ r , v y khô n ế ổ ẩ càng t ể ố ỗ ố vì nó còn có các ch t x . ấ ơ
c đó đ xông, ngâm, r a lúc n c còn ớ ướ ế ử ể ướ ướ i thì d t vào h u môn. Cũng có th n u lá di p cá v i n ể ấ h i nóng. Bã di p cá còn l ế ơ c, dùng n ậ ạ ị
ộ ộ ấ ả ấ ế ế ế ấ ấ ỏ ứ ng v đ c bi ị ặ ộ ươ ộ ệ ộ ấ ạ ể ứ ệ ứ ị ậ ở ộ ụ ộ ậ ượ ượ ấ ầ ắ ộ ơ
ứ ồ ề ầ ủ ể ệ ậ ả ạ ố
rau mùi: 9. Ngò rí (rau mùi) M t tô canh măng n u giò heo, m t tô bún bò n u giò heo, m t dĩa g i s a, m t cái ộ bánh h p há c o n u thi u ngò, chúng ta c m th y thi u m t h t và ả m t đi m t ít h ng thú khi ăn. ứ ị Rau mùi có v cay, tính m, không đ c, tiêu th c ăn, tr phong tà, thông đ i ti u ti n, tr ị ấ các ch ng đ u, s i khó m c, phá m n đ c...Hàm l ng caroten (ti n vitamin A) trong ề ọ ng canxi, s t cao h n các rau lá g p 10 l n cà chua, d a chu t và đ u rán. Hàm l ư khác. Ngoài ra còn ch a các vitamin B1, B2, B6, B12, C, E và các ch t khoáng nh ư ấ ki m, selen, magiê, đ ng... Tinh d u c a ngò còn dùng đ làm thu c tr các b nh ch m tiêu hóa, c m m o, nh c ứ ị ng. x ươ M t s bài thu c ch a b nh t ố ộ ố ữ ệ ừ
ọ ị ứ ươ ở ặ ả i giã nát, sao nóng, gói vào ế ề ẻ c rau mùi đ m cho tr u ng. Sau đó đ p chăn kín nh xông h i cho ra ẻ ỏ ấ ắ ơ ể ủ ẻ ố ở ẽ ọ ề ư ể ấ ắ - Tr ch ng s i khó m c: N u tr còn nh , l y rau mùi t ế ẻ ớ v i xô ho c v i m m chà xát kh p c th c a tr thì s i s m c đ u. N u tr l n ả h n, n u n ơ ấ ướ ơ m hôi, s i cũng m c nhanh h n. ở ồ ọ ơ
ộ ố ạ ra máu thì u ng v i n ng; l c đ c, ớ ướ ớ ướ c ố ỵ - Tr ch ng ki ị ứ ngày u ng 2 l n. N u l ố g ng, ngày u ng 2 l n. ừ t l ế ỵ ầ ố : M t v c h t mùi, sao vàng, tán nh . Pha 7-8g m i l n v i n ỗ ầ ỏ đàm thì u ng v i n ố ớ ướ ườ ế ỵ ầ
ạ ệ ấ c giã nhuy n l y n - Tr ch ng loét niêm m c l ạ ưỡ ị ứ v i n c mu i pha loãng r i nhai k , nu t l y n ồ ố ớ ướ - Rau ngò đ ượ i: K t h p rau mùi v i rau húng chanh, ngâm 2 lo i trên ế ợ ớ c, nu t d n d n, r t công hi u. ố ấ ướ ỹ ầ ố ầ c, dùng cho s n ph u ng đ gi m c n đau khi ể ả ả ễ ấ ướ ụ ố ơ
sinh n .ở -Ch a thi u s a, m t s a: ế ữ ữ ấ ữ
* Lá rau mùi khô 50g, h t mùi 20g. S c đ c u ng m i l n 1 chén, ngày 2 l n. ắ ặ ố ỗ ầ ạ ầ
* H t mùi 12g, g o n p l c 30g. N u cháo ăn. ế ứ ạ ạ ấ
c, đun sôi kho ng 15 phút l y n ạ ướ ấ ướ ả ố c thu c * H t mùi 6g cho vào m cùng 100ml n chia ra 2 ph n u ng h t trong ngày. ố ấ ế ầ
i, m i thu ho ch đ ăn và làm thu c. Ph i lo i b rau ư ạ ỏ ươ ể ạ ả ớ ố ọ ộ ạ ư ạ ạ ậ ố ị * L u ý: Ph i ch n rau mùi t ả cũ nát vàng gây đ c h i. Không dùng khi đang dùng các thu c Đông y nh b ch tru t, đan bì, đang b loét d dày thì nên kiêng rau mùi.
ế ạ ấ ớ ấ cây thì là: 10. Thì là Là m t lo i rau gia v ăn v i cá, nhúng gi m, ch xào, cá um r t ngon ộ M t s bài thu c ch a b nh t ố ộ ố ị ữ ệ ừ
ắ ộ ắ ẩ ố ị ứ ộ ấ ầ ấ ố c mu i, sao vàng, tán ng thu c này r t hi u ệ i hay đi ti u không có ch ng m c, khi đi ti u th y đau ể ớ ướ ươ ự ế ớ ộ ể ấ ấ ườ ữ ừ - Tr ch ng đái r t (đái són): L y m t n m thì là t m v i n thành b t. Khi dùng, l y bánh d y qu t v i b t trên, ăn. Ph nghi m đ i v i nh ng ng ố ớ ệ bu t.ố
ị ứ ườ ừ ạ ể i đi r ng lâu ngày b s t rét ác tính, s r t nguy hi m ẽ ấ ị ố ơ c u ng hay ph i i, giã, v t l y n ắ ấ ướ ố ươ - Tr ch ng s t rét: Nh ng ng ữ ố đ n tính m ng. Đ tr ch ng này, l y h t thì là t ể ị ứ ế khô h t, tán thành b t, s c l y n ạ ấ c u ng. ộ ắ ấ ướ ố ạ
ị ứ ế ậ ấ ỗ - Tr ch ng th n suy, tỳ y u: L y qu thì là s c u ng h ng ngày, m i ngày 50-100g. ả - Thân và lá thì là ph i khô dung làm thu c ch a l nh b ng, đ y h i, bí ti u. ắ ố ữ ạ ằ ụ ể ầ ơ ố ơ
ị ư ể ẩ ấ ủ ả ơ ượ ứ ị i đ c ch t tanh, giúp khai v , ăn ngon c m, tiêu th c ăn. Ngò gai đ ố ươ c dùng trong ặ ấ n um. Rau mùi tàu có th ăn s ng ho c n u ể ẩ ấ
ứ ấ ắ ầ ị 11. Rau mùi tàu (ngò gai) Mùi tàu đ làm gia v nh t là các món ăn c a s n ph m bi n nh tôm cua và cá bi n ể ấ ể đ gi ể ả ộ các món canh chua, l u, nh t là món l chín ố Mùi tàu có v the, tính m, mùi th m h c, thân và lá mùi tàu có ch a tinh d u, là thu c tr các b nh đ y h i, ăn u ng ch m tiêu, c m cúm, m nh tỳ v và kích thích tiêu hóa... ả ơ ậ ệ ầ ạ ơ ố ị ị
cây mùi tàu: M t s bài thu c ch a b nh t ố ữ ệ ộ ố ừ
ầ ị ứ ớ ừ ế ợ ơ i. Rau thái i còn ổ ừ ướ ừ ậ ấ ươ c, s c l ắ ạ - Tr ch ng đ y h i, ăn không tiêu: Rau mùi tàu 50g, k t h p v i g ng t dài 4cm, g ng đ p d p. Cho 2 th vào siêu đ t, đ ch ng 400ml n ứ ậ 200ml, chia làm 2 l n u ng cách nhau 3 gi . ờ ầ ố
- Tr ch ng khí tr ng, th m t: Rau mùi tàu ph i khô t ị ứ ướ ở ệ ơ ự nhiên, ngày s c 40g v i 2 bát ắ ớ
(bát ăn c m) n c, cô l ơ ướ ạ i còn 2/3 bát, khi u ng chia làm 2 l n. ố ầ
ố ị ứ ẹ ấ ả ươ ươ ị ướ ỏ i 50g, vài lát g ng t i. T t c thái nh , ừ ồ c, ăn nóng, khi ăn thêm ít tiêu b t, r i đ p chăn kín cho ra m ộ ồ ắ - Tr ch ng s t nh : Mùi tàu 30g, th t bò t n u chín v i 600ml n ớ ấ hôi.
ọ ườ ố ữ i làm rau s ng trong các b a i c m, tiêu ng dùng lá t ấ ươ ế ị ả ả ụ ử ộ ơ ệ ứ ạ ổ 12. Cây húng chanh: Còn g i là cây rau t n. Trong dân gian th ầ ăn. Húng chanh v chua the, th m hăng, tính m, vào ph có công d ng gi đ m, kh đ c và các ch ng b nh c m cúm, l nh ph i. ờ ả cây húng chanh: M t s bài thu c t ộ ố ố ừ
ứ ầ ế ố ả ỏ ắ ấ ướ ố ử ạ ắ ừ ặ ặ ổ - Ch a c m cúm, c m s t, nóng rét, nh c đ u, ngh t mũi: 15 đ n 20 g lá r a s ch, giã ẹ ữ ả nh , v t l y n c u ng; ho c cho thêm 12g g ng (ho c hành), đ 200 ml, s c còn 100 ml đ u ng và xông cho ra m hôi. ể ố ồ
c. ố ướ ử ạ ậ ộ ữ ữ ọ ễ - Ch a viêm h ng: M t vài lá húng chanh r a s ch, nhai k , ng m và nu t n - Ch a hen suy n: Lá húng chanh 12g, lá tía tô 10g. Hai th r a s ch, s c u ng. Khi ắ ố u ng thu c nên kiêng các th c ăn chiên xào, đ u ng l nh, h i s n. ố ỹ ứ ử ạ ả ả ồ ố ứ ạ ố
ữ ế ợ ứ ẹ ả ậ ấ ẻ - Ch a ho cho tr : Húng chanh k t h p v i lá h , m t ong. C 3 th đem h p, cho tr ớ u ng r t s ch mi ng và đ ho. ố ẻ ệ ấ ạ ỡ
ữ ế ặ ỏ ỹ - Ch a r t, b c p c n, ong đ t: Lá húng chanh r a s ch, thái nh ho c nhai k , cho ọ ạ ắ m t ít mu i vào r i đ p lên v t th ấ ồ ắ ử ạ ng, r t công hi u. ệ ố ế ươ ố ộ
ầ ố ầ ả ể ấ ớ ố ắ ẫ ộ ặ ấ ớ ố ậ ằ ả ầ ơ ầ ề ầ ấ 13. T n ô (c i cúc) T n ô dùng đ ăn s ng ho c n u chín, môt tô canh t n ô v i cá thác lác vò viên thì ầ không có gì h p d n b ng v i cái mùi hăng hăng nh v thu c b c. M t tô h ti u nam ư ị ủ ế vang thêm vài cây c i t n ô s ng thì th t là ngon tuy t ệ Rau t n ô có tinh d u th m, có nhi u protein và ch t béo, vitamin A B và C. Ngoài giá tr làm rau gia v rau t n ô còn dùng làm thu c tr ho, nh c đ u và th huy t. ố ứ ầ ế ầ ổ ị ị ị
c và đ m i n i m i mi n c a đ t n ọ ượ ượ ở ọ ơ ề ủ ấ ướ ộ ồ c dùng r ng rãi trong các món ấ ủ ạ ế ở ủ ế ấ ẫ ộ ộ ề ậ ế ự ơ ỏ ộ ệ ắ ỏ ể ữ ệ ớ ấ ữ ế ọ i ti u. ể ị ệ ợ ể ờ ị ả ng mau lành ề c hành: 14 . Hành Đ c tr ng ồ ăn nh canh, cá kho, đ xào, các tô mì, ph , h ti u…nói lên tính ch t đa d ng c a nó. ư M t món ăn thi u hành là thi u s th m ngon, h p d n. M t tô cháo tr ng nóng v i lòng đ h t gà, thêm th t nhi u hành lá x t nh cùng v i ớ ắ tía tô là bài thu c tr c m r t h u hi u. Ngành đông y dùng hành đ ch a b nh m t ụ ố nh t, các v t th ươ Trong c hành tây có nhi u vitamin B và C, có th tr b nh ho, tiêu đ m và l ủ M t s bài thu c t - Tr c m m o, ho, m hôi không ra, đau đ u, đau gáy ố ừ ủ ồ ộ ố ị ả ạ ầ
* Nguyên li u: Hành ta 5 c , l y c r ; g o 50 g; g ng t i 10 g. ủ ấ ả ễ ạ ừ ệ ươ
ừ ấ ừ ồ ấ ươ ắ ỏ ạ ấ ề ộ ể ồ ố ề ồ ư ộ ữ ấ ễ * Cách ch bi n: G ng t i x t lát r i giã nát. N u g ng và g o thành cháo nhuy n ế ế (n u loãng). Hành thái nh cho vào cháo, cho thêm 3 - 5 ml gi m ăn, tr n đ u, cho vào tí mu i và tiêu. Nên ăn lúc cháo đang còn nóng đ cho ra m hôi. L u ý, khi ra m hôi ồ nhi u r i thì không nên ăn n a. Cũng có th làm theo cách: n u m t bát cháo lòng, ể hành c đ p d p cho vào, gia v ít tiêu, mu i v a đ , ăn lúc cháo đang còn nóng. ố ừ ủ ủ ậ ậ ị
i giã nát, cho vào m t chén n ộ ươ ộ ướ ấ c và n u - Đ ng thai: dùng t đ n sôi, l c b bã, l y n ọ ỏ ế 20 đ n 50 g c hành t ủ ế ừ t . c u ng t ừ ừ ấ ướ ố
ả i c m: Hành c 50 g, đ u x 50 g, g o tr ng 60 g. Giã nát c hành, r i cho c 3 ủ ạ ắ ồ ả ả ậ ị - Gi ủ th vào n i n u cháo, ăn lúc còn nóng... ứ ồ ấ
ế ấ ạ ậ ả Ngoài ra, hành c còn có công d ng làm thông kinh ho t huy t, m th n, gi m m . ỡ L u ý, không đ ụ c ăn hành cùng v i m t ong. ủ ượ ư ậ ớ
ộ ệ ặ ồ ị ừ ừ ướ ẩ ậ ẫ ơ ữ ể ộ ng v i n ớ ướ ạ ừ ố ấ ụ ừ ặ ắ ớ ư ừ ề ệ ố ớ ừ ạ ấ 15. G ngừ t. Cá trê vàng G ng là m t lo i c có v cay, m, có m t mùi th m n ng đ c bi ạ ủ ơ ấ c m m g ng là m t món ăn th t khoái kh u. Canh c i b xanh m t vài n ả ẹ ộ ắ ộ ớ ả ớ t lát g ng t o nên m t mùi th m đ c đáo h p d n. Các món gà xào m n cùng v i x ộ ặ ấ ộ ộ c. Dân nam b có g ng, c h p lá g ng là nh ng món ăn dân gian không th thi u đ ừ ế ượ ừ phong t c dùng g ng non ho c lá g ng non ăn v i m m cá s t s ng v i c m ngu i. ộ ớ ơ ặ ố ừ G ng còn dùng nhi u trong các món ăn khác, nh ng tuy t đ i không dùng g ng kho ừ v i cá tra, cá bông lau, cá hú vì các lo i cá này khi n u v i g ng có mùi tanh không ăn ớ cượ đ
ế ờ ụ i có tác d ng làm ra m hôi, tán hàn, ôn trung, tiêu đ m, làm h t nôn, hành i đ c; dùng ch a ngo i c m, nôn m a, b ng đ y, ho nhi u đ m, gi i đ c cua ả ộ ữ ụ ề ầ ờ ồ ạ ả ươ ả ộ ử
ắ ạ ệ ị ạ t, có tác d ng ôn trung, tán hàn, , đau b ng, chân tay l nh, m ch nh , phong, hàn. Dân gian ạ ụ ữ ừ ườ ố ạ ạ ng dùng g ng ch a kém ăn, ăn u ng không tiêu, nôn m a, đi ngoài l ng, c m m o ụ ỏ ử ả ỏ
G ng t ừ th y, gi ủ cá. G ng khô đã bào ch có v cay, đ ng, tính đ i nhi ế ừ thông m ch, ch a th t ổ ả th ữ phong hàn, ho m t ti ng... ấ ế M t s bài thu c có g ng: ộ ố ừ ố
ươ ồ ố ợ ả ắ c 3 bát, s c còn 1,5 bát. U ng 2 l n lúc nóng m. N m đ p chăn cho ra m i 3 lát, c c i 1 c , r rau c i tr ng 3 ủ ễ ắ ủ ả ằ ừ ầ ướ ồ ắ ấ ố - C m s t, s rét, không m hôi: Dùng g ng t ả cái, n hôi.
i 10 g, lá chè 6 g, lá tía tô 10 ạ ả ỏ ồ ươ ng đ 30 g. Cho n ợ i 10 g, đ c v a đ , đun sôi 20 phút r i cho đ ườ ớ ồ ườ ng ừ ướ ừ ủ c nóng m, ngày 2 l n. - C m l nh, s rét, đau m i, không m hôi: Dùng g ng t g, lá kinh gi ỏ đ vào, hòa tan. U ng khi n ướ ỏ ấ ầ ố
i già b hen suy n: G ng t ị ườ ươ ứ ễ ề ừ tân m i th 3 g, m t ong 16 g, n ứ i 15 g, tr ng gà 1 qu . G ng thái nh , đ p tr ng ả ừ i 10 g, xuyên b i m u, tr n ầ ươ t c vào bát, c cam 90 ml; cho t - Ng ừ vào đánh đ u, xào chín, ăn khi nóng. Ho c: Dùng g ng t bì, ngũ v t ướ ỏ ậ ố ẫ ấ ả , b c t ị ử ắ ế ặ ậ ứ ỗ
tr n đ u, h p cách th y cho chín. Chia ăn 3 l n trong ngày. ủ ề ầ ấ ộ
i 50 g, r cây chè 100 g, m t ong, n ả ế ươ ừ ạ ậ c ra, cho m t ong vào khu y đ u, b ễ ướ ễ c v a đ . ướ ừ ủ ỏ ề ấ ậ - Viêm ph qu n m n tính: G ng t S c g ng, r chè cho sôi đ 10-15 phút, rót n vào l ộ , dùng d n. Ngày u ng 2 l n, m i l n 20 g. ắ ừ ọ ỗ ầ ầ ầ ố
ừ ể ườ ừ ế ậ ỏ i 5 g, chè ộ ng: G ng khô 50g, m t cá di c 3 cái. G ng sao, tán nh , cho m t cá vào ố ằ ặ ế c 500 ml. Đun c n còn 350 ml, cho mu i ăn 4 g vào khu y đ u. U ng h t ạ ậ ạ ậ ươ ề ừ ấ ướ ố ố - Ti u đ tr n, vê thành viên b ng h t đ u xanh. Ngày u ng 5-6 viên. Ho c: G ng t xanh 6 g, n thu c trong ngày. ố
i 60 g, hành 120 g, gi m 120 g. T t c cho vào n i đun sôi, ứ ươ ừ ạ ấ ả ấ ồ - T chi tê d i: G ng t xông tay chân tê, ngày 1 l n.ầ
c, cho ấ ụ ừ ứ ắ ấ ướ ậ c m, u ng t , nín h i mà u ng. - N c liên t c không d t: G ng t ươ m t ong vào, tr n đ u, cho thêm tí n ộ ề ậ i 30 g, m t ong 30 g. Giã g ng v t l y n ướ ấ t ừ ừ ừ ơ ố ố
ị ộ ơ ỏ c trong các món ăn n u n ấ ướ ẩ ườ ầ ướ i ta dùng t c khi chiên xào.Trong các dung d ch n ị ộ ơ ị ặ ng hàng ngày. Đ tăng ể ỡ ướ c i phi m tr ướ c ị ợ i làm tăng thêm đ th m và làm d u v m n, thích h p ấ i là m t món ăn không th thi u trong các b a ăn, nh t ữ ế ể ộ
ự ề ệ ạ ể ề ễ ệ ỏ ố ạ ệ ơ ứ ườ i ị ạ ứ ạ ộ ỏ ị i. 16. T iỏ Là m t gia v không th thi u đ ế ượ ộ ể thêm đ th m h p d n c a th c ph m khi chiên xào, ng ẫ ủ ự ấ cho bóc mùi th m, ho c kh mùi d u ăn tr ử ơ ặ c m m t i ch m nh n t, t ư ướ ỏ ớ ỏ ắ ấ i. D a t v i kh u v m i ng ư ỏ ườ ị ọ ẩ ớ là trong ngày t . t ngày gi ỗ ế T i là m t v thu c kìm hãm s phát tri n c a nhi u lo i vi trùng gây b nh và ch a ữ ể ủ ộ ị ỏ c các lo i b nh nhi m trùng. T i dùng đ đi u tr các b nh c m cúm, ho gà, cao đ ả ượ huy t áp, x c ng đ ng m ch. T i làm thong tim m ch, tr các b nh nh c m i. Ng ệ ỏ ế b b nh y u gan, loét d dày và tá tràng thì không nên dùng nhi u t ề ỏ ị ệ ế ạ
ủ ệ ắ ị 17. C ki u: C ki u có v cay, đ ng, tính m. M t s bài thu c có s d ng c ki u: ấ ủ ệ ủ ệ ộ ố ử ụ ố
ữ ủ ệ ộ ấ ướ c - Ch a viêm mũi mãn tính: Dùng c ki u 9g, tân di hoa 6g, m c qua 9g; n u n u ng trong ngày. ố
ữ ủ ệ ễ ồ ng hoàng 9g, ngũ ng b t 3g (hòa ộ ươ - Ch a đau th t tim: Dùng c ki u 9g, qua lâu 18g, đan sâm 9g, kh ắ ươ linh chi 9g, qu chi 6g, đào nhân 9g, h ng hoa 9g, vi n chí 9g, tr m h ầ ế vào sau). S c n c u ng trong ngày. ắ ướ ố
, a ch y, mót r n: Dùng c ki u 9g, sài h 9g, b ch th ả ủ ệ ạ ồ ượ ỉ ự c 12g, ch th c - Ch a ki t l ế ỵ ỉ ữ 6g, cam th o 4g. S c n ả ặ c u ng. ắ ướ ố
c u ng. ữ ủ ệ ẫ ắ ướ ố - Ch a xích l Ho c dùng ki u 1 n m, thái nh , n u cháo ăn. phân l n máu: Dùng c ki u 12g, hoàng bá 6g, s c n ỵ ắ - đi l ỵ ệ ỏ ấ ặ
c 500ml, s c c n còn ừ ệ ả ắ ướ ắ ạ - Ch a tiêu ch y, nôn khan không ng ng: Dùng ki u 1 n m, n m t n a, chia thành nhi u l n u ng. ữ ộ ử ề ầ ố
ỏ ệ vùng d dày:dùng 5-10g khô (t ữ ị ứ ắ ấ ướ ươ ị ở ạ c nh vào mũi. ặ ắ ộ i 30-60g), s c ho c tán b t, - Ch a hôn mê do trúng khí đ c: Dùng ki u giã nát, v t l y n ộ - Tr t c ng c, khó ch u ự làm viên u ng.ố
ỵ ườ ề ầ ồ ặ i, không b tích tr cũng không nên dùng.- i phát nóng do "khí h " ho c "âm h ", m hôi ra nhi u, đ u đau ộ ị ư ạ ợ ư ị ệ - Kiêng k : Ng không nên dùng đ c v . Ki u có tính ho t l ng a: Dùng lá ki u n u n Ch a l ấ ướ ử ữ ở ứ c r a, ho c giã nát đ p lên ch da b b nh. ắ ệ ệ ị ệ ặ ỗ
c bôi vào ch b b ng, ữ ỏ ắ ấ ướ ệ ậ ỏ ớ ỗ ị ỏ - Ch a b ng: Dùng ki u giã nh , hòa v i m t ong, v t l y n giúp da chóng lành.
ng cá: Dùng ki u 1 nhúm, nhai nát, cu n m t đ u s i dây nh vào ữ ươ ỏ ệ ố ng b hóc, c m đ u dây kéo ra t - Ch a hóc x trong, nu t đ n ch x ố ế ầ ầ ị ộ ầ ợ t . ừ ừ ỗ ươ
ừ ế ồ ộ ấ ể ị ộ
18. H tiêu ồ Là m t lo i gia v cao c p có đ cay n ng m, các món ăn t ề kho đ n chiên xào đ u ấ ạ ộ đ ẫ ủ c r c thêm b t tiêu đ làm tăng thêm đ n ng nàn, th m tho và và h p d n c a ượ ắ ấ ơ ộ ồ th c ph m ẩ ự Ngoài các công d ng nêu trên, tiêu còn dùng đ tr b nh giãn m ch và đau b ng. ể ị ệ ụ ụ ạ
c ch m nh n ư ướ ượ ẫ c m m ấ ớ t, c dùng trong các món n t thì t r t h p d n. Trong các món đi m tâm hay b a c m h ng ngay mà thi u ế ớ ướ ữ ơ ấ ằ ể ầ ề ị ấ ớ t to có trái màu xanh, không cay, có nhi u vitamin B,C, xào v i ạ ớ ơ
t giúp tiêu hóa nhanh, ăn ngon mi ng, ng giã ệ t đ p lên các v t th i ta th t tr đ ớ ừ ượ ươ ế ị ắ c các ch t đ c, do đó khi b r n ế ng đ tiêu n c đ c và mau lành v t ấ ộ ọ ộ ớ ắ ườ ườ ể tỚ 19. Là lo i gia v r t cay ngon, đ ị ấ ạ mu i ố ớ ấ ấ thi u đi m t ph n h p d n ộ ế ẫ t Đà L t là lo i - ạ Ớ tôm th t ăn r t th m và giòn ấ - Ớ c n, ng ắ ng. th ươ
ủ ề c dùng ng đ ố ạ ủ ộ ọ ừ ệ ớ ườ t đ i, thu c h g ng. C ri ng th ị ợ ị ặ ượ ể ả ớ c dùng c trong y h c hi n đ i và y h c c truy n đ làm thu c kích thích ng, ượ ủ ề th t thú r ng, th t l n, gi c y. ừ ả ầ ố ề ọ ổ ụ ọ ữ ầ ầ ạ ụ ặ ố ệ ơ ụ ử ữ ề ả 20. C ri ng Gi ng cây hoang d i c a vùng nhi thích h p v i món ăn có v đ c tr ng ch bi n t ế ế ừ ị ư ợ Ri ng đ ạ ề tiêu hóa, giúp ăn ngon, ch a đ y h i, các ch ng đau b ng do l nh, b ng đ y tr ứ nôn m a, tiêu ch y. Ri ng có tác d ng ch a khi b s t rét do hàn ho c s t rét, s t nóng, đau răng và các ch ng trúng gió, làm m tỳ v và đi l lâu ngày, th t ướ ố , chu t rút. ộ ị ố ỵ ổ ả ứ ấ ị
Các đ n thu c có ri ng: ố ề ơ
ạ ặ ạ ấ ị ư ờ ạ ệ ỏ ướ i tr ng, m ch tr m. Dùng tâm h p thang g m: Cao l ng kh ề - Ch a đau d dày do h hàn: Đau có th i gian nh t đ nh, g p l nh hay đói đau nhi u, ữ đ y b ng, nôn n i nh t, rêu ạ ầ ụ ụ ỗ ng ph m i l ưỡ ắ c trong, đ i ti n l ng, ăn u ng không ngon, s l nh, l ố ng, h ồ ầ ợ ạ ươ ưỡ ươ ươ ạ ợ
c 9-12g; đinh h ng 6-9g; sa nhân 3-6g. ỗ ị ợ ượ ươ v 6-10g; bách h p, đan sâm m i v 30g; ô d ị S c u ng. ắ ố
ẹ ấ ớ ị ị ồ ỗ ng b m i ươ ố ộ ươ ng, th ch x ạ ầ - Ch a đau d dày c p: Đau đ n khó ch u, nôn o , ăn u ng kém. Dùng các v sau: cao ữ ng kh l ươ ươ v 6g; đinh h ị ạ ng (ch v i đ i hoàng), thanh bì, tr n bì, m c h ng 4g; s n tra 15g. S c u ng ngày m t thang. ắ ố ươ ế ớ ạ ơ ộ
ạ ằ ạ ướ ữ ộ ị ượ ượ ượ ạ ữ ng. Dùng thang gia v th ng kh c cam th o: B ch th ả ng 10g, tô m c 10g, b ch ch 15g. Tán b t, u ng v i n ươ ạ ố ỉ ụ - Ch a đau d dày: Đau d d i, tr n tr c không yên, chân tay l nh, môi tái, b ng ọ c sao 30g, cam th o chích c d tr ả 10g, cao l c lã đun ớ ướ ộ ộ sôi, ho c s c u ng ngày m t thang. ươ ặ ắ ố ộ
ng kh ng 8g, đ i táo 5g. S c v i 300ml ữ ụ ử ươ ươ ắ ớ ạ - Ch a đau b ng do l nh, nôn m a: Cao l ạ còn 100ml, chia 2-3 l n u ng trong ngày. ầ ố
ng t m d u v ng sao 40g, can kh ng kh ng n ươ ữ ố ị ầ ừ ằ ươ ư ả ươ ố ạ ỏ ng - Ch a s t rét kém ăn: Cao l ướ ẩ 40g, hai v tán nh dùng tr đ m hòa vào r i viên to b ng h t ngô. Ngày u ng 15-20 ồ viên.
ng kh ng 12g, h ữ t t ế ả ườ ụ ươ ươ ng - Ch a đau b ng, đau hai bên s ươ ph 12g. Tán b t, viên ho c s c u ng s hành khí gi m đau. ặ ắ ố ộ n, sôi b ng, ti ụ ẽ : Cao l ả ụ
ng ru t, r i lo n ch c năng gan, đi u tr nôn ộ ố ệ ề ườ ộ ố ứ ề ạ ị 21. Me Me có tác d ng ch a m t s b nh v đ ữ ọ ụ e, gh ng a, viêm da... ẻ ứ
ộ ố ố ừ c và 125g đ ọ ỏ ơ me: ả ọ ỏ ơ ấ ư ử ạ ơ ớ ướ ể ơ ứ c sôi đ ngu i u ng. C m me r t t ạ ướ ấ ấ ố ể ứ ạ ộ ố ố ố ấ ề ị ợ ể ể ể ướ ề ượ ử ụ ắ ề 20-120g c m me, thêm đ ng đ u ng; Tr em t 10 - 12 tu i dùng t ng. ườ i 200g (có th đem s y khô c m me đ ể ừ t trong ch a t trong ấ ố c ti u qua xét nghi m có ệ ườ ớ i l n ng s d ng: Ng ơ 10-20g c m ậ ấ ặ ơ ể ố ừ ừ ẻ ổ M t s bài thu c t - Me nghi n nát qu , l c b x , l y 50g c m đã l c b x , 50g n ề ơ Đun sôi b ng l a than nh l a rim m t còn l ử ằ dành), l y 30g c m me pha v i n ể ơ b nh v gan (r i lo n ch c năng gan, men gan) r i lo n tiêu hóa th táo (r t t ệ ố đi u tr nhu n tràng), thông l i ti u d t, ti u bu t, trong n ắ ề nhi u ch t c n, l ng axit uric, oxalat, HBC 1-2 cái... Li u l t ườ ừ me.
, dùng n ể ữ ỵ ệ c v cây me (giã nh l c s ch) xúc mi ng ỏ ọ ạ - V cây me dùng đ ch a l ch a viêm l i, chân răng (viêm nha chu), ch a tiêu ch y. ỏ ữ ợ ả ướ ỏ ữ
ị ấ ướ ắ ơ ị ứ c t m tr gh , phòng các b nh ngoài da, xoa lên n i d ng ẻ ệ
15-20g - 30g ọ ỏ ơ ừ ạ ỗ ặ ể ng mi n d ch, t o s c đ kháng t ng xuyên tăng c - Lá me vò nát, n u n ng a.ứ - Me giã nát, l c b x và h t, đ si rô đ c vào đun sôi. M i ngày dùng t c m me cho vào n ơ th ườ t có th thay viên vitamin C (Nervon C), u ng ố ố ổ c u ng r t t ấ ố ướ ố ị ễ ườ t cho c th . ơ ể ạ ứ ề
22. Khế
ị ạ ạ ử ụ ươ ế ả ố ế ữ ở ơ ấ ấ ặ ắ ị ứ ố ổ ế ế ữ ụ ế ố ẻ t, ho gà, th n h . Qu kh ch a ho, viêm h ng, s mũi, d ng, l ọ ậ ư ạ ọ ị ứ ậ ộ ộ ổ ầ ỏ ễ ạ ớ Là lo i qu có khía, v chua, s d ng đa d ng, ăn t i( lo i kh ng t) ăn kèm rau ạ ọ s ng+chu i chát, trong các món ăn n ng ho c chiên và n u canh chua r t ngon. ố ấ ướ Lá kh ch a l s n, d ng, mày đay, c m n ng, s mũi, s t, ho, s t xu t huy t, đái ả ố bu t, đái ra máu, m n nh t, viêm ti t ni u, viêm âm đ o, ng đ c. Hoa kh ch a tr ệ ở ơ em kinh gi s n, ế ữ ả thúc s i, bí đái. V thân, v r cây kh ch a đau kh p, đau đ u m n tính, viêm d ạ ỏ ế ữ dày, ru t, tr lên s i, ho, viêm h ng ở ở ộ ẻ ọ
M t s bài thu c có kh : ế ộ ố ố
s n: Lá kh t i đ ố ợ s n. Có th dùng qu kh giã c dùng riêng 40 g ho c ph i h p v i lá mu ng thu ng ổ ả ạ ớ ể ồ ả ế ắ ỗ - Ch a l ặ ế ươ ượ ữ ở ơ m i th 20 g, giã nát, gói vào v i s ch, đ p lên ch l ỗ ở ơ ứ nát đ p.ắ
ế ắ c h ng ngày. - Phòng s t xu t huy t trong th i gian có d ch: Lá kh 16 g, lá dâu, s n dây, lá tre, mã ị ế đ , sinh đ a m i th 12 g, s c u ng thay n ướ ằ ề ờ ắ ố ấ ỗ ố ị ứ
ọ ề ả ọ ở ơ ố ệ ở ọ ở ế ầ ố ạ ổ ắ ỏ ỏ ặ ỏ ễ ế ạ ể ỏ - Thu c làm thúc s i, làm s i chóng m c và m c đ u: Qu kh thái lát ph i khô 20 g, rau r u 20 g, lá m c s i 20 g sao vàng h th , s c chia làm 2 l n u ng trong ngày. Có th dùng v cây ho c v r cây kh c o b v ngoài và v xanh, ngày 20-40 g sao vàng, s c u ng. ỏ ắ ố
i 20 g, lá chanh 10 g giã nát, v t l y n c u ng. - Ch a c m n ng: Lá kh t ắ ữ ả ế ươ ắ ấ ướ ố
- Ch a đái bu t, đái ra máu, viêm bàng quang: Lá kh 80 g, r c tranh 40 g, s c u ng. ắ ố ễ ỏ ữ ế ố
ỗ ả ấ ế ợ ấ ả ố ố ế ử ả ắ ổ - Ch a ti u không thông: Dùng 7 qu kh chua, c t m i qu l y 1/3 phía cu ng, đ ắ ữ ể ế vào m t bát n ủ c, s c còn n a bát, u ng khi còn m. K t h p l y 1 qu kh và 1 c ấ ướ ộ i, giã nát, đ p vào r n. t ắ ỏ ố
ẻ ễ ả ả ồ ỏ ụ ữ c. ướ ứ ở ế ẩ ấ ắ ắ ố ế c t m. - Phòng b nh cho ph n sau đ : Qu kh 20 g, v cây h ng bì 30 g, r cây qu giun ệ ế 20 g, s c u ng thay n ắ ố loét: l y lá kh giã nát, xoa và đ p lên ch b - Đ ch a d ng, mày đay, m n ng a, l ỗ ị ể ữ ị ứ d ng; k t h p dùng 16 g v núc nác s c u ng. Dùng lá kh , lá thanh hao, lá long não, ế ợ ị ứ lá thông m i th 15-20 g, n u n ứ ỗ ỏ ấ ướ ắ
