BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHT
NGUYỄN VĂN THẮNG
ĐẶC ĐIỂM CU TRÚC ĐỊA CHT VÀ Ý NGHĨA ĐỐI VỚI DẦU KHÍ
CỦA KHU VỰC TRUNG TÂM BỒN AN CHÂU
Ngành: Địa chất học
Mã số: 9.440201
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Hà Nội – 2024
Công trình hoàn thành tại: Bộ môn Địa chất, Khoa Khoa học và Kỹ thuật Địa
chất, Trường Đại học Mỏ - Địa chất
Người hướng dẫn khoa học:
1. GS.TS Trần Thanh Hải
Trường Đại học M – Đa cht
2. TS. Cù Minh Hoàng
Tng Công ty Thăm d Khai thc Du kh
Phn bin 1: PGS.TS Hoàng Văn Long
Tng hi đa cht Vit Nam
Phn bin 2: PGS.TS Ngô Xuân Thành
Trường Đại học M – Đa cht
Phn bin 3: TS Phạm Nguyn Hà V
Đại học Quc gia Hà Ni
Luận án sẽ được bo v trước Hi đồng đnh gi luận án cp Trường, họp tại Trường
Đại học M - Đa cht, s 18, Ph Viên – Phường Đc Thng – Quận Bc T Liêm –
Hà Ni vào hồi………giờ, ngày…..…tháng…....năm 2024.
Có thể tìm hiểu luận n tại: Thư viện Quốc Gia - Hà Nội
Thư viện Trường Đại học Mỏ - Địa chất
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Bồn trm tch An Châu thuc đới Đông Bc Vit Nam, nó là phn kéo dài về pha
Tây Nam của Bồn trm tch Mezozoi lớn hơn ở pha Đông Bc thuc lãnh th Trung
Quc (Bồn Thập Vạn Đại Sơn). Cc công trình tìm kiếm và thăm d du kh trên đa
phận Trung Quc đã xc nhận sự tồn tại của cc m kh thương mại nằm trong đới cu
trúc này. Cc công trình nghiên cu trước đây đã xc đnh được 6 Bồn trm tch
Mezozoi tồn tại trên phn đt liền thuc lãnh th Vit Nam, trong đó Bồn An Châu được
cho là Bồn có quy mô lớn và có tiềm năng du kh (Ngô Thường San 1975; Nguyễn
Quang Hạp 1975). Bên cạnh đó, mt s m kh có gi tr thương phẩm nằm gn đới cu
trúc An Châu thuc lãnh th Trung Quc (mng Hoa Nam) đã được pht hin và đưa
vào khai thc. Thực tế này cho thy nhiều kh năng sẽ pht hin được cc tch tụ du kh
trong đới An Châu thuc đa phận của Vit Nam. Mặc dù tiềm năng du kh của Bồn này
được nhận đnh t rt sớm nhưng vì nhiều lý do mà cho đến nay công tc điều tra kho
st đa cht và thăm d ở khu vực Bồn An Châu cn rt sơ sài, chưa đp ng được cc
yêu cu của công tc tìm kiếm - thăm d du kh. Xut pht t những đi hi về nguồn
cung cp năng lượng ngày càng tăng và t thực tế điều kin đa cht của Bồn An Châu,
vic nghiên cu chi tiết cc đặc điểm đa cht để làm sng t cc vn đề liên quan đến
kh năng hình thành, di chuyển và tàng trữ du kh trong cc thành tạo đa cht của Bồn
trở thành mt nhim vụ cp bch và cn phi tiến hành trong thời gian sớm nht có thể.
Hin nay, Nhà nước đang có chủ trương tiếp tục tiến hành tìm kiếm thăm d du
kh Bồn Trũng An Châu. Tuy nhiên, h thng du kh của vùng trung tâm nói riêng và c
Bồn trũng An Châu nói chung chưa được làm sng t. Sở dĩ như vậy là vì cu trúc đa
cht có nhiều vn đề tồn tại chưa được gii quyết.
Được sự đồng ý của Trường Đại học M - Đa cht, B môn Đa cht và cn b
hướng dẫn, nghiên cu sinh (NCS) thực hin đề tài nghiên cu cp tiến sỹ với tên đề tài
“Đặc điểm cấu trúc địa chất và ý nghĩa đối với dầu khí của khu vực trung tâm bồn An
Châu”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Làm sng t đặc điểm cu trúc đa cht và vai tr của chúng đi với h thng du
kh khu vực trung tâm bồn trũng An Châu.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đi tượng nghiên cu là cc thành tạo đa cht tui Paleozoi - Kainozoi , cu trúc
của chúng, ý nghĩa của chúng đi với lch s tiến hóa khu vực và nh hưởng của cc yếu
t cu trúc đa cht đi với h thng du kh có liên quan.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cu của đề tài là phn trung tâm của Bồn trũng An Châu, hình
thành bởi sự tiến hóa kiến tạo trong giai đoạn Mesozoi và Kainozoi.
4. Nhiệm vụ của luận án
Để đạt được mục tiêu đề ra, NCS tiến hành cc ni dung nghiên cu sau đây:
- Làm sng t về thành phn vật cht, trật tự đa tng, quan h và tui cc thành
tạo đa cht cũng như nguồn gc và điều kin hình thành của chúng;
2
- Làm sng t cu trúc đa cht, đặc điểm biến dạng và khôi phục lch s tiến hóa
kiến tạo của khu vực nghiên cu;
- Phân tch, đnh gi ý nghĩa của cu trúc đa cht và biến dạng kiến tạo đi với
tiềm năng du kh của khu vực trung tâm Bồn trũng An Châu.
5. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tin của luận án
5.1. Ý nghĩa khoa học
Đề tài luận n đã đưa ra được mô hình đa cht mới cho sự tiến hóa bồn An Châu
phù hợp với bi cnh đa cht - kiến tạo khu vực trong Mesozoi và Kainozoi và kết ni
được lch s của bồn này với Bồn Thập Vạn Đại Sơn (Shiwandashan) ở pha Đông Nam
Trung Quc.
5.2. Ý nghĩa thực tin
Những kết qu nghiên cu mới đã góp phn làm sng t đặc điểm h thng, triển
vọng du kh của khu vực nghiên cu, là cơ sở đnh hướng cho công tc đnh gi và
thăm d du kh trong khu vực trung tâm Bồn trũng An Châu.
6. Các luận điểm bảo vệ
Luận điểm 1: Bồn trm tch An Châu (Bồn An Châu) là phn sót lại của mt bồn
ngoại vi được được hình thành pha sau mt đới nâng ngoại vi liên quan tới sự tiến hóa
của mt đai un nếp chờm nghch do va chạm giữa 2 đa mng Đông Dương với Nam
Trung Hoa t cui Paleozoi đến Mesozoi. Hình thi cu trúc hin tại của bồn là kết qu
sự giao thoa liên tục của 6 pha biến dạng, gây ra bởi sự tương tc của qu trình hi nhập
liên tục cc đa mng vào rìa đông nam mng Nam Trung Hoa trong Mesozoi và
Kainozoi.
Luận điểm 2: Sự biến dạng mạnh mẽ và giao thoa cu trúc do cc pha biến dạng
khu vực diễn ra liên tục trong Mesozoi đến Kainozoi đã tạo nên nhiều cu tạo dạng vm
trong cc thành tạo Mesozoi, thuận lợi cho sự tch tụ du kh. Tuy nhiên sự biến dạng
mạnh mẽ của pha biến dạng gin và mun trong Kainozoi đã dẫn tới sự ph hủy cc cu
trúc này và tc đng tiêu cực tới kh năng tch tụ du kh trong khu vực.
7. Các điểm mới trong luận án
- Nhận dạng mt cch có h thng đặc điểm cu trúc đa chât, phân chia được cc
pha biến dạng kiến tạo trong thành tạo đa cht khu vực Bồn An Châu và kế cận.
- Xc lập được mt cch có h thng cc sự kin biến dạng khu vực, trong đó xc
đnh được sự tồn tại có h thng của cc cu trúc chờm nghch và un nếp khu vực
có tui khc nhau mà sự giao thoa Của chúng đã tạo nên bình đồ cu trúc khu vực
hin nay
- Khôi phục bình đồ cu trúc trước biến dạng của Bồn An Châu, t đó đi snh với
lch s kiến tạo khu vực đã được xc lập để xây dựng mô hình tiến hóa kiến tạo của
bồn trũng và vùng lân cận theo quan điểm kiến tạo Mng troang giai đoạn t
Paleozoi đến Kainozoi. theo đó, Bồn An Châu là mt bồn trm tch đồng tạo núi
pht triển sau mt đới nâng ngoại vi (peripheral bouldge) của mt h thng bồn
trước núi (Forebouldge basin) được hình thành trong qu trình tiến hóa của mt đai
un nếp chờm nghch va chạm đa mng.
3
- Đưa ra những đnh gi tng hợp, sng t hơn về h thng du kh cũng như triển
vọng du kh của phn trung tâm Bồn trũng An Châu.
8. Kết cấu của luận án
Ngoài phn mở đu và kết luận, luận n gồm 4 chương:
Chương 1: Tng quan khu vực nghiên cu
Chương 2: Cơ sở lý luận và h phương php nghiên cu
Chương 3: Đặc điểm cu trúc đa cht và lch s tiến hóa kiến tạo
Chương 4: Vai tr của yếu tcu trúc-kiến tạo đi với h thng du kh phn
trung tâm bồn trũng An Châu.
9. Cơ sở tài liệu của luận án
Cơ sở tài liu phục vụ cho luận n bao gồm: (1) Tài liu đa cht t cc công trình
đo vẽ bn đồ đa cht t l nh (1:500.000), trung bình (1:200.000) đến lớn (1:50.000)
cho khu vực nghiên cu và vùng lân cận; (2) Cc bo co chuyên đề về đa tng, cu
trúc-kiến tạo, môi trường trm tch, du kh; (3) Cc bài bo khoa học đã được công b
trên cc tạp ch trong và ngoài nước và (4) Tài liu do NCS trực tiếp đo vẽ tại thực đa.
10. Nơi thực hiện đề tài
Luận n được thực hin tại B môn Đa cht, Khoa Khoa học và Kỹ thuật Đa
cht, Trường Đại học M - Đa cht Hà Ni Và Công ty Du kh Sông Hồng thuc Tng
công ty Thăm d Khai thc Du kh.
NỘI DUNG LUẬN ÁN
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN KHU VỰC NGHIÊN CỨU
1.1. Khái quát về vị trí và đặc điểm vùng nghiên cứu
Khu vực nghiên cu nằm ở khu vực Đông Bc B, là phn kéo dài về pha Tây Nam
của Bồn Thập Vạn Đại Sơn thuc rìa đông nam mng Hoa Nam (hay Nam Trung Hoa),
thuc cc tỉnh Bc Kạn, Thi Nguyên, Lạng Sơn, Qung Ninh, Hi Phng, Hi Dương,
Bc Giang và Bc Ninh. Khu vực nghiên cu có kiểu đa hình vùng núi và trung du với
nhiều khi núi và dãy núi đ vôi hoặc đ trm tch lục nguyên.
1.2. Lịch sử nghiên cứu địa chất
1.2.1. Giai đoạn trước năm 1954: Trong giai đoạn này công tc nghiên cu đa cht
chủ yếu do cc nhà đa cht người Php nghiên cu có tnh cht khu vực và theo xu
hướng kiến tạo đa tng và thuyết kiến tạo đa mng, có ý nghĩa tham kho về mặt đa
tng, magma, kiến tạo ở t l nh và mang tnh khu vực.
1.2.2. Giai đoạn sau năm 1954 đến nay:
Về công tác nghiên cứu địa chất, cấu trúc và kiến tạo
T năm 1960 đến 1978 cc nghiên cu và đo vẽ bn đồ do cc tc gi Liên Xô và
Vit Nam thực hin theo chuyên kho “Đa cht miền Bc Vit nam đã thành lập cc tờ
bn đồ 1:500.000 và cc nhóm tờ bn đồ 1:50.000 cho cc vùng. Công tc đo vẽ cc bn
đồ đa cht thực hin trong giai đoạn này trên quan điểm đa tng học, học thuyết kiến
tạo Đa Mng của Liên Xô với qui phạm đa tng của Liên Xô và Vit Nam biên soạn.
T năm 1994 đến nay, Vit Nam thay đi qui phạm đa tng trong đo vẽ bn đồ đa
cht cũng như nhận thc chủ yếu thuyết kiến tạo mng thì những nhóm tờ bn đồ tỉ l 1:
50.000 thực hin thời gian này như: nhóm tờ Bình Liêu – Móng Ci (Trn Thanh Tuyền
và Liên đoàn Intergeo, 1995), Cẩm Ph (Lê Hùng và Vin đa cht khong sn, 1996),
Thanh Mọi (Nguyễn Tr Vt và Vin đa cht khong sn, 1997), Võ Nhai (Đặng Trn
Quân và Liên đoàn đa cht Đông Bc, 2000) cùng cc nhóm tờ Bc Giang, Bình Gia,