Tóm tắt Luận án tiến sĩ Y học: Đặc điểm dịch tễ học, đột biến gen bệnh thalassemia ở phụ nữ người dân tộc tày và thử nghiệm giải pháp can thiệp tại 6 xã huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên

Ụ

Ộ Ạ  B  GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Ạ Ọ Đ I H C THÁI NGUYÊN

Ễ

Ề

NGUY N KI U GIANG

Ể

Ặ

Ế

Ễ Ọ Đ C ĐI M D CH T  H C, Đ T BI N GEN

Ở Ụ Ữ

B NH THALASSEMIA

Ử

Ị  PH  N  NG Ệ Ạ

Ộ Ệ

Ả

Ệ

Ị

Ỉ

Ộ ƯỜ Ệ I DÂN T C TÀY VÀ TH NGHI M GI I PHÁP CAN THI P T I 6 XàHUY N Đ NH HÓA, T NH THÁI NGUYÊN

ổ ứ

ế

Chuyên ngành: V  sinh xã h i h c và t

ch c Y t

ố

ộ ọ ệ Mã s : 62 72 01 64

2

THÁI NGUYÊN ­ 2019

ƯỢ

Ạ

ƯỜ

ƯỢ

CÔNG TRÌNH Đ

Ệ C TH C HI N T I TR

Ạ Ọ NG Đ I H C Y D

C

Ự Ạ Ọ

Đ I H C THÁI NGUYÊN

Ọ

Ẫ

NG

ƯỜ ƯỚ I H

NG D N KHOA H C

ễ

ế

1. PGS.TS. Nguy n Ti n Dũng

ả ậ 2. GS.TS. Hoàng Kh i L p

ệ

ả

Ph n bi n 1: ……………………………………………………………

ệ

ả

Ph n bi n 2: ……………………………………………………………

ệ

ả

Ph n bi n 3: ……………………………………………………………

ẽ ượ ả

ộ ồ

ấ

ấ

ậ c H i đ ng ch m lu n án c p đ i h c t

ạ ọ ạ   i

ườ

Tr

ậ c b o v  tr Lu n án s  đ ạ ọ ượ ng Đ i h c Y D c ­ Đ i h c Thái Nguyên ờ ồ Vào h i …………..gi

ệ ướ ạ ọ , ngày …… tháng ….. năm 2019

ạ

i:

ạ ọ

ạ ọ

ậ ể ể Có th  tìm hi u lu n án t ố ư ệ Th  vi n Qu c gia ọ ệ Trung tâm h c li u Đ i h c Thái Nguyên ượ ườ ư ệ ng Đ i h c Y D c Thái Nguyên Th  vi n Tr

4

Ớ

Ậ

Ệ

GI

I THI U LU N ÁN

ấ t c a đ  tài

1. Tính c p thi

ế ủ ề ộ ệ

ườ ấ ế ế ế ế ắ ố ẫ ng trong quá trình sinh t ng h p huy t s c t ướ ổ ứ ả

ề ở ạ  các m c đ  d n đ n tình tr ng thi u máu  c tính, có kho ng 7% dân s  th  gi ệ ẻ i (W.H.O)  ế ch c y t ừ ế ấ   Thalassemia là m t nhóm các b nh thi u máu tan máu có tính ch t di truy n do có b t ợ ổ ộ  ứ ế ế ớ ố ế ớ i mang gen    th  gi ặ   ế ắ  300.000 đ n 400.000 tr  sinh ra m c b nh thi u máu huy t tán n ng

ệ ủ ư th khác nhau. Theo t ệ b nh Thalassemia và có t ỗ m i năm. ạ T i Vi ệ ườ ổ ế ở ấ ả t, t ố  t ể ố ơ c. Đ c ẳ ả ả ướ t c  các t nh thành trên c  n ơ ệ ườ ầ t Nam, theo các th ng kê ch a đ y đ , có kho ng h n 12 tri u ng ặ  bi ệ ỷ ệ  l ộ ộ ầ ể ữ ố ể ể ố ỉ ộ ộ

ộ ấ ự ấ ừ ạ ự ấ ầ ộ t cho xây d ng ch ệ i Vi ộ ầ ứ ườ

ấ ư ầ ố ố ở ườ ở ự

i đang mang    ng gen b nh thalassemia ph  bi n  i mang ớ gen thalassemia phân b  trong các nhóm dân t c thi u s  cao h n h n dân t c Kinh. V i 53 nhóm   ệ   ộ ế dân t c thi u s  có ki u gen, t n su t gen đ t bi n có th  khác nhau gi a các nhóm dân t c, vi c ế ươ ứ ầ   ng trình nghiên c u t n su t mang gen trong t ng nhóm dân t c là r t c n thi ể ố ạ ệ ộ t Nam. Trong các nhóm dân t c thi u s  t i Vi t Nam, dân t c Tày d  phòng thalassemia t   ố ườ ỷ ệ  ệ ố ơ ấ ả ướ i, đ ng đ u trong 10 nhóm dân t c có dân s  cao nh t c  n c. T  l có dân s  h n 1,6 tri u ng ượ i Tày di c  vào Nam đã đ   c báo cáo vào năm 2010. 13,2% mang gen thalassemia trong nhóm ng ầ ầ ế ể ộ ể  qu n th  ng Tuy nhiên t n su t mang gen, ki u gen đ t bi n và t n s  alen     khu i Tày g c  ầ ủ ắ c báo cáo đ y đ . v c Đông B c còn ch a đ ự ố ơ ắ ườ ề ồ ộ

ộ ể ố ấ ề ầ ư ể ấ ự ạ ạ

t cho d  phòng thalassemia t ự ư ấ ệ ằ ạ ọ ự ng trình can thi p d  phòng b ng sàng l c ­ t v n ngay t ế i tuy n y t ệ ự ệ t Nam. i Vi

ụ ữ ễ ọ ể ế ệ ở ị h c và đ t bi n gen b nh thalasemia ộ    ph  n  dân t c 1.Mô t ệ ư ượ ề ủ   ộ ỉ Thái Nguyên là m t t nh thu c khu v c trung du mi n núi phía Đông B c, n i sinh s ng c a ấ ỷ ệ ế ộ  cao nh t là ng  l   i dân t c Tày. Tuy nhi u nhóm đ ng bào dân t c thi u s , trong đó chi m t ố ệ ệ ộ ố ế nhiên ch a có s  li u th ng nh t v  t n xu t mang gen b nh và ki u gen đ t bi n trong khi đây là   ấ ầ ử  ế i khu v c. Bên c nh đó, xây d ng và th các thông tin r t c n thi ộ ế ơ ở  ươ nghi m m t ch  c  s ứ ạ ượ còn ít đ c nghiên c u t ứ ụ 2. M c tiêu nghiên c u  ả ộ ố ặ ộ ổ Tày trong đ  tu i sinh đ  t ư ấ ỉ ọ ệ ạ ộ  m t s  đ c đi m d ch t ị ẻ ạ i huy n Đ nh Hóa t nh Thái Nguyên, năm 2015. ề ệ ệ ả  v n, theo dõi v  b nh thalassemia t 2. Đánh giá hi u qu  can thi p sàng l c, t i 6 xã ị ệ ỉ

ớ ủ ề ự ễ huy n Đ nh Hóa t nh Thái Nguyên, năm 2016­2017. 3. Ý nghĩa th c ti n và đóng góp m i c a đ  tài

ụ ử ế ợ huy t s c t k t h p phân tích thành ph n t ị ầ

ư ừ c đó ọ ớ ề Đóng góp m i v  khoa h c ệ Áp d ng xét nghi m sinh h c phân t ấ ệ  mang gen chung lên đ n 27% ch a t ng đ ầ ế ấ ầ ế ắ ố  ầ ỷ ệ  l ự ở ộ  khu v c Thái Nguyên.   ầ   ướ ở c báo cáo trong các nghiên c u tr  qu n ượ   c báo cáo trong ộ ứ ầ ấ i đ a đi m nghiên c u, trong đó đ t bi n SEA cao nh t, chi m 48,57%. ọ trong vi c xác đ nh t n su t mang gen thalassemia trong nhóm dân t c Tày  ỷ ệ T  l ể th  này. Đ c bi nhóm ng ệ ặ ườ i Tày t ự Xây d ng và áp d ng thành công mô hình sàng l c, t ế ơ ở ớ ế ộ

c sinh trong d ự ượ ệ ự ế ậ ế ỉ ậ ự ượ ả ế ọ  c  s  v i các công đo n sàng l c, t ể ệ ạ c th c hi n t ướ  v n đ ẽ i quy t bài toán v ự ẩ ế ậ ể ệ ẵ

ườ ế ể ầ ấ ầ ộ ộ c ki u gen đ t bi n và t n su t alen đ t bi n trong qu n th  ng ệ ể ự

ứ ượ t là t n su t mang gen alpha thalassemia là 16,3% l n đ u đ ế ạ ị ể ự  ẩ ư ấ ụ  v n, ch n đoán tr ệ   ư ấ ọ ạ ế ạ i tuy n y t c th c hi n phòng thalassemia ngay t ớ ế ơ ở ệ   ặ ở  c  s . V i quy trình v n chuy n ­ nh n máu ch t ch , vi c th c hi n tr c ti p b i cán b  y t ể ề  ẩ ch n đoán th  b nh, ch n đoán ki u gen đ i tuy n t nh đã gi ế ủ ệ ố .  ti p c n và s n có c a h  th ng y t ề ự ễ Đóng góp v  th c ti n ượ ể ị Vi c xác đ nh đ ứ ấ ự ỷ ệ ắ ẩ ể ặ ề ố ệ ắ ệ ầ i Tày   ẽ    c tham kh o đ  xây d ng panel ch n đoán thalassemia cho khu v c mi n núi Đông B c nói ể    m c m i các th  n ng trong qu n th  và đóng góp s  li u trong vi c xây ể ả c tính t l ể ướ ồ ự ệ ả ạ ế ạ ị ạ i đây. Các thông tin này s t i đ a đi m nghiên c u r t có ý nghĩa trong d  phòng thalassemia t ự ượ đ chung, đ   d ng b n đ  gen thalassemia t ớ i Vi t Nam.

5

ệ ả ế i tuy n Y t ạ t ệ ệ ệ ậ ỹ c  s .  6 xã thu c  ộ Trung tâm Y t Mô hình can thi p d  phòng thalasssemia là kh  thi  ọ ọ ự ị

ư ấ ệ ệ ế ọ ể ể ậ ề ằ ọ

ự   ề ế ơ ở Đ  tài đã th c ự ị ế    huy n Đ nh hi n chuy n giao k  thu t sàng l c xét nghi m OF cho  ể   Hoá. Chuy n giao mô hình sàng l c, t  v n d  phòng thalassemia cho huy n Đ nh Hoá. Chuy n ỹ giao k  thu t sàng l c HbE b ng xét nghi m DCIP cho Trung tâm Huy t h c Truy n máu Thái   Nguyên.

ấ ủ

ậ ặ ấ ồ ậ ượ c trình bày trong 12 1 trang, bao g m: đ t v n đ  ( ươ ứ ế

6 4. C u trúc c a lu n án Lu n án đ ng và ph

ng pháp nghiên c u (17 trang), k t qu  nghiên c u (2 ả ứ ế ị ổ ề 2 trang), t ng quan ( ứ 3 trang), bàn lu n (3ậ ọ ệ 40 trang),  5 trang),  ả 8 ố ượ đ i t ậ ế k t lu n (2 trang), ki n ngh  (1 trang), công trình nghiên c u khoa h c (1 trang), tài li u tham kh o ( trang). ồ ệ ệ Lu n án g m 3 22 hình. Trong 105 tài li u tham kh o có 2 ấ ả 2 tài li u xu t b n trong vòng 5 năm t ả  2013­2018 ( ệ ệ ố ượ ứ ụ i đây). Ph  l c g m các công c  thu th p s  li u, danh sách đ i t ế 5 tài li u ti ng Vi t, 80 ấ ả 70 tài li u xu t b n trong ng nghiên c u và ừ ậ ố ệ ứ ệ ủ ạ ộ ả ậ 7 b ng,  ệ ế ệ tài li u ti ng Anh. 4 ở ạ ụ ụ ồ 10 năm tr  l ả các hình  nh ho t đ ng can thi p c a nhóm nghiên c u.

CHƯƠNG I. TỔNG QUAN

1.1.

Khái niệm bệnh thalassemia ́ ẩ ́ ̂ ̆ ́ α ợ ọ ̂ ̃ ư ạ ở ự ̛ ̉ ̉ ̉ ̣ ̂ ẹ  ho c  ) câu tao nên phân t ợ ̃ ̂ ạ ̂ ọ ̆ β ạ ổ ̉ ̉ ́ ̀ ̀ ố ạ ệ

ạ ắ ệ ể ườ ở ờ    đ i ng và tình tr ng mang gen b nh ờ ướ tr ắ ể ồ ể ồ ợ ổ ợ ả ố ộ

ệ ệ ố ẹ

̣   Thu t ng  “thalassemia” hay tan máu b m sinh liên quan đên m t nhóm b nh lý huyêt hoc ử  ạ đ c trung b i s  giam tông h p cua m t trong hai chuôi globin ( α β ́ ̀ ̀ ̛ơ ơ ̛ơ hemoglobin ngu i l n bình thu ng (HbA,  2 2), gây h u qua giam t ng h p hemoglobin trong   ằ ể hông câu cu i cùng bi u hi n ra bên ngoài b ng tình tr ng thiêu máu. 1.2. Cơ chế di truyền của thalassemia ễ ặ ề ườ  h p b nh di truy n sang đ i sau.  ng h p c  b  và m  m c b nh th  đ ng h p t ợ ố ể ồ ộ ợ ử ườ ườ ắ ệ ườ ồ i đ ng h p t ợ ử ợ   ệ , 100% con m c b nh th  đ ng h p ể ồ   ườ ị ợ ử ắ i d  h p t : 50% s  con m c b nh th  đ ng ả ố ợ ng h p c  b  và  m  mang gen b nh: 25% con   ườ ể ị ợ ử   , 25% con hoàn toàn bình th ng. ố ể ị ợ ử   , : 50% s  con m c b nh th  d  h p t ố  ộ : 100% s ng, m t ng

ổ ỉ

ữ ự ế ớ ể i u gen trên toàn th  gi i. ệ ế ườ ữ ữ ế ế ậ ố ế K t hôn c n huy t là vi c k t hôn gi a nh ng ng

ế ẫ ữ ế ặ ề ặ ể Theo đ c đi m di truy n l n trên nhi m s c th  th ệ ng h p t c, có 5 tr ẹ ắ ệ ườ ợ Tr ườ ồ ộ ợ ử ử ườ i đ ng h p t , m t ng ng h p m t ng t . Tr ệ ể ị ợ ử ườ ắ ợ ử .Tr , 50% s  con m c b nh th  d  h p t h p t ệ ắ ợ ử ệ ắ : 50% con m c b nh th  d  h p t m c b nh th  đ ng h p t ườ ị ợ ử ộ ườ ợ ườ ng, m t ng i bình th ng h p m t ng i d  h p t Tr ườ ườ ộ ợ ườ ố 50% s  con bình th ng. Tr i bình th ng h p m t ng ể ị ợ ử ắ ệ . con m c b nh th  d  h p t 1.3. Một số vấn đề dịch tễ học thalassemia Đặc điểm nhóm tuổi: Các thể bệnh khác nhau có biểu hiện và ảnh hưởng ở các nhóm tuổi là khác nhau. Dựa vào tuổi và các đặc điểm lâm sàng khác, bác sỹ có thể sơ bộ chẩn đoán được thể bệnh từ đó làm xác định xét nghiệm hợp lý cho chẩn đoán xác định. Lứa tuổi, giới tính cũng là một trong các tiêu chí cần cân nhắc khi xây dựng chương trình sàng lọc thalassemia Đặc điểm dân tộc: Rất nhiều nghiên cứu trên thế giới khẳng định nhóm người dân tộc thiểu số có xu hướng mang gen cao hơn hẳn nhóm dân tộc đa số. Điều này được lý giải qua đặc điểm dịch tễ, văn hoá của các nhóm người dân tộc thiểu số. Người dân tộc thiểu số cũng có xu hướng giao tiếp với người cùng địa bàn và cùng nhóm ngôn ngữ kéo theo các hành vi hôn nhân gần về địa lý. Đây là một yếu tố làm tăng tỷ lệ mang gen thalassemia trong cộng đồng người dân tộc thiểu số. Đặc điểm về giới: Yếu tố giới được xem xét trong bối cảnh thiếu máu và các biến chứng của thiếu máu gây ra do mắc bệnh thalassemia. Với các thể lâm sàng cả nam giới và nữ đều chịu ảnh hưởng của tình trạng thiếu máu và các biến chứng như nhau. Tuy nhiên do đặc thù mang thai chỉ có ở nữ giới, thai phụ khi mắc thalassemia các thể trung gian gặp rất nhiều nguy cơ cho sức khoẻ, nguy cơ trong cuộc đẻ cũng như các biến chứng sau đẻ. Sự di dân: Thalassemia là bệnh được biết đến đầu tiên ở vùng Địa Trung Hải, sau đó bệnh được mô tả là phổ biến ở các quốc gia nằm trong vùng dịch tễ như Bắc Phi, Trung Đông, Ấn Độ, Nam Trung Quốc và Đông Nam Á, tuy nhiên ngày nay bệnh được báo cáo ở hầu hết các quốc gia và các vùng lãnh thổ trên thế giới ứ ằ Các nghiên c u ch  ra r ng chính s  di dân gi a các vùng lãnh th  chính là nguyên nhân làm lan ộ ạ r ng và đa d ng hoá các k ế ậ ế K t hôn c n huy t:  ọ ườ th i có chung huy t th ng, ậ ng là gi a anh em h  ho c đôi khi là chú bác và cháu gái. Hôn nhân c n huy t d n đ n giao

ả ế ế ả ớ i cùng mang gen k t hôn v i nhau, và tăng kh  năng ồ ố ậ ệ ể l n thalassemia ườ ở ườ  ng

ố ế ớ ướ ệ ớ

7 ph i c n huy t, làm tăng kh  năng hai ng ợ ử ặ i con.  bi u hi n đ ng h p t Ước tính tỷ lệ trẻ mắc mới trong quần thể: Định luật Hardy-Weinberg được ứng dụng để tính số trẻ mắc bệnh thalassemia được sinh ra trong 1000 trẻ đẻ sống. Tần số các kiểu gen, ước tính tỷ lệ mắc bệnh theo công thức Hardy-Weinberg được phát biểu là: Tần số gen là không đổi qua các thế hệ và tần số allele ở thế hệ sau luôn theo tỷ lệ p 2:2pq:q2. Điều kiện của định luận này là: (1) không xảy ra đột biến làm xuất hiện allele mới; (2) mọi cá thể đều có cơ hội như nhau trong kết hôn và sinh sản; (3) không xảy tình trạng nhập cư đáng kể từ những quần thể có vốn gene hoàn toàn khác. 1.4. Các nghiên cứu về dịch tễ học và gen bệnh thalssemia 1.4.1 Trên thế giới Theo W.H.O

i đang mang gen b nh v i 300.000­ c tính có kho ng 7% dân s  th  gi ế ắ ố ể ặ ẻ ề ắ ạ ố ả ả 400.000 tr  sinh ra hàng năm m c ph i các r i lo n v  huy t s c t th  n ng.

ể ả ồ ố ộ ế Hình 1. 1. B n đ  phân b  các ki u đ t bi n gen alpha và beta thalassemia trên th  gi ế ớ i

ố ườ ở ệ i mang gen thalassemia Vi t Nam.

ị M uẫ Tác giả

1.4.2 Tại Việt Nam ả B ng 1. 1. Phân b  ng ơ Đ a phu ng ­ Dân t cộ

T  lỷ ệ  (%) ấ

ọ ạ

1100 1572 130

ị

ườ ươ ự

ễ

ấ ấ Phan Lê Minh Tu n (2014) Ph m Ng c Dũng (2011) ỳ ị Phan Th  Thu  Hoa (2010) O'Riordan, S (2010) Vũ Th  Bích Vân (2010) D ng Bá Tr c (2010) Nguy n Văn Hoà (2013) Phan Lê Minh Tu n (2014) Phan Lê Minh Tu n (2014)

1.5.1 Các xét nghiệm sàng lọc thalassemia

O'Riordan, S (2010) (Khánh Hoà, Bình Ph c)ướ 452 712 54 1100 1100 3917 266 551 Kinh (Hu )ế Kinh (An Giang) ả Kinh (Qu ng Bình) Kinh (Khánh Hoà) Tày, Dao (Thái Nguyên) M ng (Hoà Bình) C’Tu, Tà Ôi (Hu )ế Tà Ôi (Hu ) ế C’Tu (Hu ) ế S’Tieng  E đê  M’Nông  1.5. 5,6 19,8 19,3 7,0 12,2 22,6 42,6 15,4 11,1 63,9 32,2 24,2 Các kỹ thuật xét nghiệm sàng lọc và chẩn đoán thalassemia

Sàng lọc thalassemia bằng xét nghiệm sức bền thẩm thấu màng hồng cầu Sàng lọc HbE bằng xét nghiệm DCIP Sàng lọc thalassemia bằng tổng phân tích tế bào hồng cầu – Chỉ số MCV, MCH

8 1.5.2 Các xét nghiệm chẩn đoán thalassemia

ầ ằ ỷ ệ  l ể ệ ế ộ ẩ ẩ ệ ậ ọ Ch n đoán th  b nh thalassemia b ng phân tích t ằ Ch n đoán đ t bi n gen gây b nh thalassemia b ng k  thu t sinh h c phân ế ắ ố . , thành ph n huy t s c t .ử ỹ  t

1.6.

ụ ự ồ Hi n t c li t vào m c tiêu d  phòng g m:

ệ ệ ượ  beta thalassemia, hay b nh Cooley (cid:0) B nh beta thalassemia/HbE (beta 0 thalassemia – HbE)

1.6.1 Hướng tiếp cận trong xây dựng chương trình dự phòng thalassemia

ệ Dự phòng thalassemia ệ ạ ể ệ i có 3 th  b nh thalassemia đ (cid:0) Đ ng h p t ồ ợ ử ệ (cid:0) Đ ng h p t ợ ử ồ alpha 0 thalassemia, hay b nh phù thai Bart’s Hydrops Fetalis.

ộ ệ ườ ồ ồ B nh thalassemia tác đ ng vào 3 nhóm ng i trong c ng đ ng bao g m: Nhóm ng ườ ườ ng, nhóm ng ộ ườ i mang gen b nh thalassemia, nhóm ng ườ i m c b nh thalassemia. Ch ự ầ ằ

ộ ờ ơ ở ể ạ c nguy c các nhóm này t ủ ệ i th i đi m tr ẩ ệ ố ướ ể ạ ả i bình   ươ   ng ặ   ệ ng này nh m ngăn ch n ướ ế   c k t hôn. Sau khi k t hôn và đã có thai, vi c xác   i pháp cu i cùng

ệ ắ ệ th ố ượ trình d  phòng thalassemia c n tác đ ng toàn di n lên các nhóm đ i t ế ượ đ ị đ nh tình tr ng b nh c a thai nhi (CĐTS, ch n đoán tr c chuy n phôi...) là gi ể ự đ  d  phòng. ế ướ ớ ừ ớ ng là khác nhau. V i nhóm ng ạ ư ố ượ H ng ti p c n d  phòng v i t ng nhóm đ i t ủ ồ ầ ể ệ ậ ợ ể ế ạ ấ ệ i mang gen. Có r t nhi u giai đo n thu n l ẳ ố ườ ọ ỳ i trong   ươ   ầ ng ề ọ   i có th  ti n hành sàng l c ạ   ọ ở ứ  l a tu i h c sinh, sinh viên cao đ ng, đ i ố   ẻ ị ườ i khám s c kho  đ nh k . Sàng l c đ i ọ ổ ọ ọ ứ ở ữ  nh ng tháng đ u… ự ườ ậ ế ộ t tình tr ng mang gen b nh c a các cá th , vi c đ u tiên c n có ch c ng đ ng, khi ch a bi ườ ọ ể trình sàng l c đ  tìm ra ng ố ữ ọ ồ ư  máu cu ng r n. Sàng l c  g m: Sàng l c qua l u tr ạ ế ọ ọ i hi n máu nhân đ o. Sàng l c ng h c. Sàng l c ng ầ ụ ữ ế ượ t ng đăng ký k t hôn. Sàng l c ph  n  có thai  1.6.2 Các chương trình dự phòng thalassemia trên thế giới

ụ ữ ề

ọ ng trình sàng l c ph  n  mang thai.  ọ ng trình sàng l c ti n hôn nhân. ự ươ ươ Ch ươ Ch Các ch ng trình d  phòng thalassemia khác

1.6.3 Các nghiên cứu về mô hình sàng lọc, chẩn đoán trước sinh tại Việt Nam ự

ệ ươ ứ ố ư t Nam ch a có ch Vi ự ệ ọ

ễ ạ ắ ấ ng trình d  phòng thalassemia c p qu c gia, các nghiên c u can   ả  ủ ế ậ ệ   i pháp can thi p ề ữ ệ ủ ế ự ệ ế ọ thi p d  phòng  thalassemia ch  y u t p trung  vào các mô  hình  sàng  l c, CĐTS. Các tác  gi ọ Nguy n Kh c Hân Hoan (Hình A), Ph m Ng c Dũng (hình B) đã đ  xu t các gi ạ ệ ố ượ d a trên sàng l c, CĐTS ch  y u cho các đ i t ấ ng đ n khám ch a b nh t ả i b nh vi n.

ạ ệ ừ ồ ọ ầ   i b nh vi n T  Dũ, TP H  Chí Minh (A) và Quy trình t m ạ ệ ệ ỉ

(A)                                                                     (B) Hình 1.2. Quy trình sàng l c, CDTS t soát thalassemia t

ệ i b nh vi n t nh An Giang (B).

ƯƠ

Ố ƯỢ

ƯƠ

Ứ

CH

NG II. Đ I T

NG, PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

Mục ảo

9 2. 2.1. Đối tượng nghiên cứu 2.1.1 Nghiên cứu mô tả:

Phụ nữ Tày trong độ tuổi sinh sản từ 15- 49 tuổi.

ộ ạ ỉ

2.1.2 Nghiên cứu can thiệp ệ ế  24 xã và th  tr n Ch  Chu, huy n Đ nh Hoá, t nh Thái Nguyên.  (1) Cán b  tr m y t ướ (2)Ph  n  có thai d ủ c a các thai ph  có thai d 2.1.3 Địa điểm và thời gian nghiên cứu

ụ ữ ả ị ợ i 12 tu n tu i đăng ký qu n lý thai t ổ i tr m y t ạ ạ ị ấ ổ ầ ướ ụ ả ế ệ ầ ạ ạ i 12 tu n tu i đăng ký qu n lý thai t ế i tr m y t ồ   ệ  các xã can thi p. (3)Ch ng  các xã can thi p.

ị ể ệ ị ỉ

ừ ờ ượ tháng 6 năm 2015 đ n tháng 6 năm 2017 và đ c chia làm hai giai ề ệ ắ ạ ứ Đ a đi m nghiên c u: Huy n Đ nh Hóa , t nh Thái Nguyên. ế ứ t Th i gian nghiên c u:  đo n (1) Đi u tra c t ngang (2) Can thi p (Hình 2.1).

ể ờ ứ Hình 2. 1. Th i gian tri n khai nghiên c u

2.1.4 Phương pháp nghiên cứu 2.1.4.1 ứ t k  nghiên c u

ế ế Thi

(A)

(B)

ế ế ế ế ệ Hình 2.2. Thi ứ t k  nghiên c u can thi p (B)

ả t k  nghiên c u mô t ọ

2.1.4.2

ể . Ph S  d ng ph c l ẫ ạ ả

ứ  (A) Thi ươ ẫ ỡ ẫ ng pháp tính c  m u, ch n m u  ầ ỡ ẫ ướ ượ ươ ng pháp tính c  m u  ượ ổ ụ ữ ắ  ­ c t ngang. 300 ph  n  Tày tu i 15­49 đã đ ơ ở ỡ ẫ ệ ươ ệ ệ ở ị ủ ạ ượ i đ c phân b  vào nhóm can thi p. 36 CBYT  ọ ư ấ 6 xã huy n Đ nh Hoá đ ứ ượ ớ ỡ ẫ ố ử ệ ẫ ọ ử ụ ứ nghiên c u mô t ứ nghiên c u can thi p trên nhóm CBYT c  s , c  m u và ph ở vào nhóm ch ng. V i c  m u cho th  nghi m mô hình sàng l c, t ẫ ọ ng cho qu n th  và ch n m u ng u nhiên cho   ớ   ể ự ở c tuy n l a   giai đo n này. V i ọ ẫ ng pháp ch n m u ch  đích. 12 CBYT   ố   18 xã còn l c phân b ộ ụ ữ    v n, ch n m u toàn b  ph  n  có

ủ ụ ồ ượ ể ự ừ ở ố ệ ạ i 6 xã can thi p và ch ng c a các thai ph  này đ c tuy n l a vào nghiên 12 tu n tr  xu ng t ầ ờ ệ

ỉ ố ị ễ ọ ớ ề ệ ế ậ ị

10 thai t ứ c u trong th i gian 1 năm can thi p.  2.1.4.3 ứ . Các ch  s  nghiên c u ổ  h c: Tu i, gi

ỉ ố Nhóm ch  s  d ch t ế   ầ i, ngh  nghi p, hôn nhân g n đ a lý, k t hôn c n huy t, kinh t .ế

ế ọ ầ ế

ể ố ầ ư ấ ượ v n, s  l ạ ố ượ ư ấ t t ể ầ ố ộ ứ ố  v n, s  tài li u t c phát, s v n đ ố ợ ồ v n

. N i dung nghiên c u. ế ọ Nhóm ch  s  huy t h c: RBC, Hb, HCT, MCV, MCH,  ệ Nhóm ch  s  xét nghi m sàng l c: OF, DCIP ộ ấ ệ Nhóm ch  s  xét nghi m gen: T n xu t mang gen, ki u gen, t n s  alen đ t bi n. ự Nhóm ch  s  K.A.P CBYT: đi m và phân lo i ki n th c, thái đ , th c hành. ề ệ ư ấ Nhóm ch  s  truy n thông: S  l n t ớ ư ấ ặ c p v  ch ng đ ng ý v i t 2.1.4.4 ườ ế ể ằ ộ ị

ượ ng ị i Đ nh Hoá, Thái Nguyên đ ể ỏ ể ự ị ố ượ ễ ọ ỏ

ng đ ạ ậ ế ắ ố ự ệ ầ ồ

ế ệ ạ ệ ệ ủ ự ị ỉ ố ỉ ố ỉ ố ỉ ố ỉ ố ồ ứ ộ ả  Nh m xác đ nh t ứ ỷ ệ Nghiên c u mô t : i mang gen thalassemia, ki u gen đ t bi n và  l ộ ổ ụ ữ ạ ầ ố c tuy n l a vào nghiên t n s  alen. Ph  n  Tày trong đ  tu i 15­49 t ậ ẵ ộ ằ ấ ượ ứ c ph ng v n b ng b  câu h i in s n đ  thu th p các thông tin d ch t  h c. 2­ c u. Đ i t ử ề ổ ượ ủ ượ ng cũng đ c thu th p g i v  TTHH­TM Thái Nguyên 3ml máu tĩnh m ch cánh tay c a đ i t ế ệ ệ ổ ọ th c hi n các xét nghi m sàng l c, t ng phân tích t . 0,5 ml  bào h ng c u và đi n di huy t s c t ỗ ố ượ ộ ể c tách ra 1 typ riêng đ  phân tích đ t bi n gen gây b nh thalassemia.  máu m i đ i đ ứ Nghiên c u can thi p: quy trình can thi p chia thành 3 giai đo n. Giai đo n 1: Đi u tra tr ướ ầ ạ ể ỏ ệ ệ ệ ể ứ  xác đ nh nhu c u phòng b nh, thách th c có th  có khi tri n khai can thi p và d ấ   c can thi p; Xác đ nh th c tr ng K.A.P c a CBYT, ph ng v n ự ế ướ ụ ậ ự ươ ỉ ạ

ề ạ ạ ị ế sâu lãnh đ o y t ắ ng kh c ph c.  ki n h ạ ộ ế ấ ộ Giai đo n 2: Thành l p ban ch  đ o ch ậ ậ   ng trình can thi p d  phòng thalassemia và t p ồ ệ  xã;T p hu n CBYT xã bao g m các n i dung: ậ ế

ạ ệ i Vi t Nam ễ ọ  h c ng ứ ứ ề ệ ạ ệ ệ ệ i mang gen b nh t ị ệ ề ườ ẩ ự

ử ệ ề ạ ọ ng pháp d  phòng b nh thalassemia ư ấ  v n th  nghi m t ườ ậ ỹ ệ ạ ạ i mang gen thalassemia t i tr m y t  b ng XN OF. ị i huy n Đ nh Hoá. ế ằ ẩ ấ ấ ấ ề ệ ỹ ọ ư ấ  v n di truy n trong phòng b nh tan máu b m sinh: ệ ệ ế ọ ả   i ệ ể ự ệ ạ ơ ở ế thích k t qu  xét nghi m; C  s  y t ớ ế ả ọ

t ng giai đo n c  th  theo s  đ  sàng l c. ế ạ ụ ể ươ ế ộ ị ỉ ẩ ệ  có th  th c hi n xét nghi m; Chi phí xét nghi m. ơ ồ ng pháp ti n hành, tai bi n, th ủ ể ự ệ ấ hu n cho cán b  y t ậ ổ B  sung, c p nh t ki n th c v  b nh thalassemia ị Đ nh nghĩa, khái ni m phân lo i b nh thalassemia ị D ch t ệ Tri u ch ng, ch n đoán, đi u tr  b nh thalassemia ệ ươ Ph ậ T p hu n v  quy trình sàng l c và t ậ T p hu n quy trình k  thu t sàng l c ng ậ T p hu n nâng cao k  năng t ư ấ T  v n xét nghi m: Các lo i xét nghi m sàng l c, ch n đoán; Các ti n hành xét nghi m; Gi ệ ệ ế ả ề ứ ệ ở ừ ư ấ T  v n di truy n  ng v i k t qu  xét nghi m  ỉ ớ ư ấ T  v n đình ch  thai nghén v i các n i dung: Ch  đ nh, ph ế ụ t c pháp lý, c  s  y t  có th  th c hi n, chi phí. ụ ữ ầ ạ ạ ế i tr m y t và giám sát h ỗ ế ộ ợ ư ấ ọ . tr  t ệ ằ ọ ự ượ ơ ở ạ Giai đo n 3: Sàng l c thalassemia cho ph  n  có thai <12 tu n t  v n cho cán b  y t Sàng l c thalassemia cho ph  n  có thai b ng xét nghi m OF đ c th c hi n t i tr m y t ớ ồ ướ

ả ượ ẽ ượ ề ồ

ế  ệ ạ ạ ổ ế ầ   i 12 tu n tu i đ n đăng ề ệ   c truy n thông v  b nh thalassemia và ọ c làm xét   ng đ ng ý sàng l c s  đ ệ ả ụ ữ ẽ ượ ố ượ ệ ả ư ấ  v n k t qu  xét nghi m ngay sau khi có k t qu  xét nghi m.    ợ ể ơ

ế ọ ươ ề ệ ệ ụ ữ ươ ả xã l ng ghép v i ch ng trình qu n lý thai nghén. Ph  n  mang thai d ế ạ ạ ký qu n lý thai nghén t  xã hàng tháng s  đ i tr m y t ờ ệ ọ ươ c m i tham gia ch đ ng trình sàng l c b nh. Đ i t ạ ạ ệ i tr m và t nghi m OF ngay t ặ ủ ẫ ệ ủ ặ ạ ị

ơ ể ẩ ể ệ ể ặ ị ợ ồ ẽ ượ ư ấ c t

ế ế ề ọ ẽ ượ ồ   c chuy n v  Trung tâm M u máu c a các c p v  ch ng có nguy c  sau sàng l c s  đ ẩ   ệ ể ự huy t h c truy n máu – B nh vi n Trung  ng Thái Nguyên đ  th c hi n các xét nghi m ch n   đoán tình tr ng mang gen c a c p v  ch ng và xác đ nh nguy c  cho thai nhi. Các thai nhi có nguy ơ ắ    v n làm CĐTS đ  ch n đoán xác đ nh th  b nh cho thai c  m c thalassemia th  n ng s  đ nhi.

11

ẩ ướ ẩ Ch n đoán tr c sinh cho các thai nhi s  đ ướ ứ ứ ộ ẽ ượ c sinh ­ Trung tâm nghiên c u  ng d ng sinh­y­d ị ượ ế ắ ụ  v n cho các thai nhi đ ự ọ ệ ạ i phòng Sàng l c và Ch n đoán c th c hi n t   ỉ  ệ ọ ượ ọ c h c ­ H c vi n Quân y Hà N i. Đình ch ả  ể ặ ệ c xác đ nh là m c b nh th  n ng sau khi có k t qu ượ ư ấ c t

tr thai nghén đ CĐTS. ộ ế ề ượ ử ề ể ế ọ i các tuy n trên (ti p sau sàng l c) đ u đ c g i v  cho cán ự ế ư ấ ệ ả Toàn b  k t qu  xét nghi m t ườ ế  v n cho ng  xã tr c ti p t ạ i dân. ộ b  y t

ị ư ấ ự v n d  phòng thalassemia i Đ nh Hoá c sàng l c ọ , t

ỉ ố ồ ẩ ạ ạ  t ầ Tiêu chu n ch n đoán thalassemia, đánh giá ch  s  h ng c u và phân lo i K.A.P

2.1.4.5

ẩ ẩ ệ ớ ỷ ệ ặ l HbA2> 3,5% và/ho c HbF>2%. ệ ệ ế ế ượ Hình 2. 3. Chi n l ẩ mang gen thalassemia.  Tiêu chu n ch n đoán  ệ Mang gen beta thalassemia: Xét nghi m đi n di v i t ộ Xét nghi m ADN phát hi n các đ t bi n trên gen beta globin. ườ ệ ệ ệ

Mang gen alpha thalasssemia: Xét nghi m đi n di phát hi n huy t s c t ộ ế ắ ố ấ  b t th ệ ế ệ ộ

ộ   ng thu c ế   nhóm đ t bi n trên alpha globin gen: HbCS, HbH, HbPs. Xét nghi m ADN phát hi n các đ t bi n trên gen alpha globin. ầ ạ ẩ ỉ ố ồ ẩ

ồ ồ ặ c s c: MCH<27pg và/ho c MCHC <300g/l

ứ ớ ế ỏ ̛ợ ả ờ ̉ Tiêu chu n phân lo i các ch  s  h ng c u  ẩ ế ­ Tiêu chu n ch n đoán thi u máu: Hb<120 g/l ỏ ầ ­ H ng c u nh : MCV <80fl  ượ ắ ầ ­ H ng c u nh ạ Phân lo i K.A.P Có 18 câu h i ki n th c v i 33 ý tr  l ̀ i đúng. Môi ý tra l ́ ̛ợ ̃ ́ ư ̉ ̉ ̉ ̉ ̉ ạ ể ế ế ứ ứ ́ ể ̆ ̀ ̀ ạ   ̉ ơ ̉ ơ i sai ho c i đúng đu c 1 điêm, tra l ̂ ́ ư ọ  ở ̛ợ  2 m c đ i đa cua phân kiên th c là 33 điêm và đu c đánh giá  ể

ế ể ự ̉ ố không biêt đu c 0 điêm. Tông điêm t ể ổ ạ đ t khi đi m ki n th c 50% đi m t ng (16,5 đi m). Không đ t khi đi m ki n th c <16,5 đi m. ̃ ủ ̀ ̉ ̀ ỗ ̀ ể ả ờ ớ ̀ ượ ể ́ i v i quan đi m đúng đ ̂ ọ ự ở ̉ ̉ ̉ c 0 đi m. Điêm t ể i đa cua phân thái đ  là 11 điêm và đu c đánh giá  ứ ố ể ổ ể ̛ợ ể ứ 50% đi m t ng (5,5 đi m), Không tích c c ự ằ ̉

ự ự ự ể ạ ở ̛ợ ̉ ̉ ̉ ứ ể ế ạ ự cua các câu hoi th c hành là 27 điêm và đu c đánh giá  ể đi m t

ượ ả c dùng đ  mô t ụ ế ả các bi n liên t c. ạ  các bi n phân lo i, th  b c. ẩ ượ ử ụ c s  d ng đ  mô t ớ ươ ố ể ng) v i m c ý nghĩa p<0,05 đ : ỷ ệ  % đ ị ử ụ ả ệ ề ỷ ệ ỉ ố ị ễ ọ ự ̉   Có 11 câu hoi liên quan đ n quan đi m c a CBYT xã trong d  phòng thalassemia. Môi câu hoi ̛ợ   đu c đánh giá theo thang điêm Likert (1 ­ Rât đông ý, 2 ­ Đông ý, 3 ­ Không rõ ràng, 4 ­ Không đông ý, 5 ­ ́ ặ   c 1 đi m, quan đi m ko đúng ho c không rõ Rât không đông ý). M i câu tr  l ́ ̀ ̂ ượ ư ọ ể ràng đ    2 m c đ : tích c c khi ế ế ể ự khi đi m ki n th c <5,5 đi m. ể ể đi m ki n th c  ̉ ượ ố   ng giá th c hành. Điêm t Đánh giá th c hành d  phòng Thalassemia b ng các câu hoi l i đa ́ ̂ ư ọ 50%   2 m c đ . Đ t khi đi m th c hành  ể ể ố i đa (13,5 đi m), Không đ t khi đi m ki n th c <13,5 đi m.  2.1.5 Phương pháp xử lý số liệu ế ­ T  l ­ Giá tr  trung bình và đ  l ch chu n đ ­ S  d ng test th ng kê   2 (Khi bình ph + Kh o sát s  khác bi ứ ậ ể ứ  mang gen thalassemia theo các ch  s  d ch t ể ộ ệ χ t v  t h c. l

12

ự ệ ề ỉ ứ ữ ệ

t v  ch  tiêu K.A.P gi a nhóm ch ng và nhóm can thi p. ổ ự ể ướ   c ng (McNemar’s) đ  so sánh s  thay đ i K.A.P tr ế

+ So sánh s  khác bi ươ ố ­ S  d ng test th ng kê khi bình ph ộ và sau can thi p trên cùng m t nhóm cán b  y t ề ằ ầ ả ử ụ ệ ộ ố ệ ượ ử ­ Các s  li u đ ố c s  lý b ng ph n m m th ng kê Stata phiên b n 12.0

13

Mục ảo

ể ả ị

CHƯƠNG III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3. 3.1. Đặc điểm dịch tễ học, đặc điểm mang gen thalassemia của đối tượng nghiên cứu và giá trị của các xét nghiệm sàng lọc tại cộng đồng ặ B ng 3. . Đ c đi m d ch t

ễ ọ ủ ố ượ  h c c a đ i t

ỷ ệ S  l ng T  l (%) ứ ng nghiên c u (n=300) Thông tin chung

Tu iổ

ế t vi ọ ấ H c v n

ề ệ Ngh  nghi p

Kinh tế

ạ ướ ế Tình tr ng di trú tr c k t hôn

ố ế ế ậ K t hôn c n huy t th ng

ố ượ 82 181 36 2 20 138 84 56 202 74 24 76 135 89 114 150 36 291 8 1 27.3 60.4 12.3 0,7 6,7 46,0 28,0 18,6 67,3 24,7 8,0 25,3 45,0 29,7 38,0 50,0 12,0 97,0 2,7 0,3 ằ ế ố ượ ừ ổ ế T  15 đ n 24 tu i ừ ổ ế T  25 đ n 34 tu i ừ ổ ế T  35 đ n 49 tu i ế ọ ế t đ c bi Bi t ọ ể Ti u h c  THCS THPT ẳ Cao đ ng, ĐH Làm ru ngộ ứ ộ Cán b  công ch c ề Ngh  khác Nghèo ậ C n nghèo  Không nghèo ệ Cùng huy n, khác xã ệ Cùng huy n, cùng xã Khác huy n.ệ Không  Có, ngoài 3 đ iờ Có, trong 3 đ iờ ổ  15 đ n 24 tu i, 60,4% đ i t ở ế ừ ẹ ố ọ 25 đ n 34 tu i, nhóm t ở ộ ổ ừ ng có đ  tu i t ổ ừ ộ ể ặ

ộ ọ ề ấ ế ứ ỷ ệ  8%. T  l 35 tu i tr  lên là 12,3%. Đa s  các bà m  có h c v n t ơ ỷ ệ  l ầ ớ ụ ữ ế ạ

ệ ụ ữ ế ầ ườ ườ ợ ế ng h p k t hôn g n. ệ i khác huy n. Có 9 tr ứ ứ   ng nghiên c u n m trong ấ ừ ấ    c p ế   ộ  làm ru ng là 67,3% ti p ỷ ệ ộ    h  nghèo là 25,3%, ớ   ế i là h  không nghèo chi m 29,7%. Ph n l n các ph  n  k t hôn v i ế i cùng huy n (88%) trong đó k t hôn cùng xã là 38%, khác xã là 50%. 12% ph  n  k t hôn   ế ế ậ ợ ườ ng h p k t hôn c n huy t trong đó 1 tr ủ ố ượ ế 5. Phân lo i thi u máu c a đ i t ng nghiên c u

ầ ố ượ ậ Nh n xét: 27,3 % đ i t ổ nhóm t THCS tr  lên (92,6%), 7,4% có trình đ  ti u h c ho c th p h n. T  l ế đ n là nhóm cán b  công ch c (24,7%), các ngh  khác chi m t ộ ậ c n nghèo 45,0%, còn l ườ ng ớ v i ng ả B ng 3. Hình thái  ồ h ng c u T ngổ Bình  ngườ th ạ Nhỏ  và/ho cặ ượ ắ c s c nh

n % n % n %

ặ

ế ế ế ế

ế

100 100 65,3 15,1 32,7 1 32 32 33 98 0 0 34,7 84,9 67,3 ồ 1 32 49 218 300 ỏ ế ầ ượ ắ 0,3 10,7 16,3 72,7 100 ớ   c s c. V i

ả ể ỏ ượ ắ ạ ị ứ ể ầ ấ Phân   lo iạ   thi u máu Thi u máu n ng Thi u máu trung bình ẹ Thi u máu nh * Không thi u máu T ngổ ậ Nh n xét: 100% đ i t nhóm thi u máu nh , t B ng 3. 0 0 17 185 202 ố ượ ặ ế ng thi u máu th  trung bình đ n n ng có h ng c u nh  nh ầ ẹ ỷ ệ ồ ế  h ng c u nh  nh c s c là 65%,   l 6. T n su t  mang gen thalassemia t i đ a đi m nghiên c u

ầ S  l ng

ấ T n su t 27,0 73,0 100 ầ ạ ự ố ượ 81 219 300 ứ i khu v c nghiên c u là 27%. ấ ạ ể ả

14 ể ặ Đ c đi m ố S  mang gen  Không mang gen  T ng sổ ố ậ Nh n xét: T n su t mang gen thalassemia t B ng 3.

7. Phân lo i th  mang gen thalassemia

ỷ ệ T  l (%) ố ượ S  l ng Phân lo iạ

Trong 81*  ườ ng

ố ợ α/β thalasssemia

ẩ

ố ườ

ệ

c ch n đoán d a trên đi n di HST k t h p xét nghi m gen.

* S  ng

α thalassemia β thalassemia Hemoglobin E Ph i h p  T ngổ Trong 300  ụ ữ ph  n  Tày 16,3 7,3 1,7 1,7 27,0 i mang gen 60,4 27,2 6,2 6,2 100 ế ợ

ậ 49 22 5 5 81 ự ụ ữ

ề ế thalassemia là 7,3 %, HbE và α β  – ế ầ

ượ ệ i mang gen đ ườ ố ổ   Nh n xét: Trong t ng s  300 ph  n  Tày ng β thalassemia là 16,3%,   trong s  ng V  phân b  t th  d  h p t B ng 3.8. Phân b  ki u hình và ki u gen thalassemia

ớ ị ợ ử ườ ố ở ể ị ợ ử ố ợ  th  d  h p t i mang gen thalassemia chi m 27%, trong đó α ế ế ợ  thalassemia k t h p đ u chi m 1,7%. ế ứ i mang gen, alpha thalassemia đ ng đ u chi m đ n 66,6% (60,4%  beta thalassemia). ph i h p v i d  h p t ố ỷ ệ ề  l ể ị ợ ử ơ ả đ n, 6,2%  ố ể

ỷ ệ T  l (%) ể ố ượ S  l ng ể ố Ki u gen Thalassemia Trong s  70*  ườ ố Trong s  300  ụ ữ ph  n  Tày i mang gen ng

D  h p t α   0­thal

34 1 11,3 0,3 48,57 1,43

D  h p t

4 5 1,3 1,7 5,71 7,14 α ị ợ ử ­­SEA/αα ­­THAI/αα α ị ợ ử   +­thal /­αα α3.7 /αα αCSα ị ợ ử ế ợ α   k t h p  0­thal/  +­

D   h p t thal

4 1 1,3 0,3 5,71 1,43

6 2 2 2,0 0,7 0,7 8,57 2,86 2,86

β   +­thal

1 0,3 1,43

Hb E

5 1,7 7,14

ị ợ ử α   0­thal d  h p t β   0­

­­SEA/­α3.7 ­­SEA/αCSα β ị ợ ử D  h p t   0­thal /β β41/42 /β β17 /β β71/72 ị ợ ử D  h p t /β β­28 ị ợ ử D  h p t /β β26 ị ợ ử D  h p t thal

1 3 0,3 1,0 1,43 4,29

ị ợ ử ­­SEA/ ­­SEA/ ị ợ ử D  h p t αα β β17 ;  / αα β β41/42 ;  / α   +­thal d  h p t β   0­

15 thal

/­αα α3.7;  /β β17 ư

ị Ch a xác đ nh ki u gen ế Không phát hi n đ t bi n

ườ

ệ ượ

ế

ộ

ọ

c ki u gen đ t bi n trên panel sàng l c.

ể ư ợ * 11 tr ể ổ ợ ậ  h p thành 8 ki u hình đ t bi n đ Nh n xét: 14 ki u gen t ộ ượ ị xác đ nh đ

1 11 219 300 0,3 3,7 73,0 100 1,43 ­ ­ 100 ể ệ ộ ố T ng sổ ng h p mang gen ch a phát hi n đ ể ộ ế ượ ệ ố c phát hi n trong s  70 ng ườ ượ i đ c ế ể c ki u gen đ t bi n.

16 ả B ng 3. Ki u gen

ộ ng MCH, pg ỉ ố Hb,g/L

A2A A2A A2A A2A A2A CS A2A Bart’s H A2A Bart’s H CS A2A A2A A2FA A2A EA A2FA A2A A2A

ế ọ ế 9. Phân b  ki u đ t bi n gen theo các ch  s  huy t h c ể Ki u Hb 230 34 1 4 5 4 1 6 2 2 1 5 3 1 1 300 88.4±6.82 66.7±3.11 69.5 83.2±3.24 85.5±4.1 57.5±3.28 83.4 63.9±3 65.7±0.49 70.4±9.97 73.1 78.7±3.86 66.8±0.66 65.9 68.5 ­ 28.8±2.6 20.7±1.12 21.1 26.7±1.23 27.4±1.57 17.2±1.36 22.1 19.4±0.94 20.7±0.49 22.1±4.6 22.6 25.1±1.46 21.2±0.93 20.5 20.9 ­ ­ ặ ự ế ợ ng h p HbH do s  k t h p gi a d  h p t ố ể ố ượ S  l /β β /β β /β β /β β /β β /β β /β β /β β41/42 /β β17 /β β71/72 /β β­28 /β βE /β β41/42 /β β17 /β β17 ­ ườ ạ ừ ẹ ế nh  đ n trung bình. Các ki u d  h p t ườ ứ ề ẹ ớ ợ MCV,ft 128,6±9,6 114,3±8,4 116 129,5±6,8 125,8±11,1 93,5±5 73 112±3,3 105±2,8 114±8,9 126 110,4±12,6 114±13,7 119 115 ­ ớ ị ợ ử + ho c HbCS. Các ữ ị ợ ử 0 v i d  h p t  α  α   ể ị ợ ử 0, β0 đ u gây tình tr ng  α ạ   ề ơ ấ   ng h p này đ u th p h n so v i m c bình

ỷ ệ ạ ả ộ ố ể /αα αα ­­SEA/αα ­­THAI/αα /­αα α3.7 /αα αCSα ­­SEA/­α3.7 ­­SEA/αCSα /αα αα /αα αα /αα αα /αα αα /αα αα ­­SEA/αα ­­SEA/αα /­αα α3.7 T ngổ ợ ậ Nh n xét: Có 5 tr ế ể ki u này gây tình tr ng thi u máu t ỉ ố ế thi u máu nh , các ch  s  MCV, MCH trong các tr ườ ng. th ả B ng 3. ế  và phân lo i alen đ t bi n trong s  alen kh o sát 10. T  l

ỷ ệ T  l ố ộ ể ế ố ượ ầ ố Ki u allele đ t bi n Lo iạ S  l ng T n s  alen ế ổ  (%) trong t ng s ộ alen đ t bi n

ộ ế 91 α Alen đ t bi n      ­Thalassemia

α0 α0 α+ α+ ­­ SEA ­­ THAI ­α3.7 ­αCSα 43 1 9 6 0,072 0,002 0,015 0,010 47,3 1,1 9,9 6,6 β ­Thalassemia

β0 β0 β0 β+ βE 9 4 2 1 5 0,015 0,007 0,003 0,002 0,008 9,9 4,4 2,2 1,1 5,5 Cd 41/42 (­TTCT) Cd 17 (A­>T) Cd 71/72 (+A) Cd ­28 (A­>G) Cd 26 (G­>A) ư ị ượ ộ   c đ t βT 11 0,018 12,1

βA Alen ch a xác đ nh đ bi nế Alen bình th

509 600 ­ 100 ậ ngườ T ngổ ổ ể ộ ị

ượ ộ ể ế ể ộ

SEA có t n s  v

0,848 1,00 ế SEA ,­­ THAI, ­α3.7 , 1 ki u đ t bi n đi m trên gen HBA2 là ­α ế ồ ề ầ ố ơ c xác đ nh CS . 5 ki u allele đ t bi n trên    ; Cd 17 (A­>T), Cd 71/72 (+A), Cd 28 (A­>G), Cd 26 (G­>A) HbE.  ế ế ầ ố ượ ộ ể ộ ế ế ể ố ụ ữ Nh n xét: Trong t ng s  ph  n  Tày mang gen có 3 ki u alen đ t bi n trên gen HBA1 đ ể ể là ki u ­­  gen HBB g m Cd 41/42 (­TTCT) V  t n s  đ n alen, ki u ­­ t tr i chi m 47,3%, ti p đ n là các ki u đ t bi n khác.

Ướ ố ẻ ắ ể ặ ớ ạ ị ể

17 ả B ng 3.

11. c tính s  tr  m c m i thalassemia th  n ng t ứ i đ a đi m nghiên c u

ầ ắ

Ướ ẻ ẻ ố c tính /5000 tr  đ  s ng ể Ki u gen n T n sầ ố  alen cƯớ   tính /1000 tr  đẻ ẻ  s ngố ấ   T n su t ớ   m c m i thalassem ia các  ể ặ th  n ng

β Thal/ HbE

α0 Thal  ĐHT 0,0054 ­ ­ β Thal  ĐHT ­ 0,0007 ­ 44 16 5 0,073 0,027 0,008 ­ ­ 0,0002

27 4 1 32 ươ ướ ứ ấ c tính là 0,0054, t 5,4 0,7 0,2 6,3 ả ớ ng  ng v i kho ng 5/1000 tr ẻ ẻ ố ầ ặ ẻ ẻ ố ướ ớ ệ ẻ ẻ ố c tính ~1/5000 tr  đ  s ng. ế ế ạ ả ạ ậ α0 β0, β+ βE T ngổ ẻ  ắ ậ Nh n xét: T n su t m c m i b nh phù thai  ớ ệ   ớ ệ ẻ ố đ  s ng ho c 27/5000 tr  đ  s ng. V i b nh beta thalassemia là ~ 4/5000 tr  đ  s ng, v i b nh beta thalassemia/HbE  B ng 3. 12. Phân lo i mang gen thalassemia theo tình tr ng di trú và k t hôn c n huy t

Mang gen ố Bi n sế ố T ng sổ n ậ ế

ế K t hôn  ế ậ c n huy t

Tình tr ng ạ di trú 27,84 0,0 0,0 34.2 22,7 22,2 T  lỷ ệ 81 0 0 39 34 8 291 8 1 114 150 36 ế ườ ế

ư ố ế ố ượ ệ ế Không k t hôn c n huy t Có, ngoài 3 đ iờ ờ ạ Có, trong ph m vi 3 đ i ệ Cùng huy n, cùng xã ệ Cùng huy n, khác xã Khác huy nệ ệ   i mang gen trong nhóm k t hôn cùng xã chi m 34,2%; khác xã nh ng cùng huy n ậ   ng nào mang gen trong s  k t hôn c n

ạ ạ ậ Nh n xét: Ng ế chi m 22,7%, khác huy n là 22,2%. Không có đ i t huy t.ế ả B ng 3.13. Phân lo i mang gen thalassemia theo tình tr ng thi u máu.

ố

T ng sổ

Phân lo iạ

ặ

Thi u máu  ế ế ế

n 82 1 32 49 218 300

ế ố S  mang gen n 55/82 1/1 29/32 25/49 26/218 81/300

% 27,3 0,3 10,7 16,3 72,7 100.0

T  lỷ ệ 67,1 100,0 90,6 51,0 11,9 27.0

ườ ậ ế ế

ặ ợ ả ỉ ố ườ ọ

ế Thi u máu n ng Thi u máu trung bình ẹ Thi u máu nh ế Không thi u máu T ngổ ỷ ệ  ng Nh n xét: T  l ế 51%; không thi u máu là 11,9%. Có 1 tr ị ủ B ng 3.

ẹ   i mang gen trong nhóm thi u máu trung bình là 90,6%; thi u máu nh  là ị ng h p mang gen b  thi u máu n ng. 14. Giá tr  c a các ch  s  xét nghi m trong sàng l c ng ế i mang gen thalassemia

ộ ạ Xét nghi mệ Đ  nh y (%) GTTĐ (+) (%) GTTĐ (­) (%) AUC ườ ệ ệ   ộ ặ Đ  đ c hi u (%)

MCV* 84,0 96,3 89,5 94,2 0,901

MCH** 92,6 89,5 76,5 97,0 0,910

OF 77,8 91,3 76,8 91,7 0,846

DCIP # 100 94,9 25% 100 0,975

ươ

** MCH <27pg: D ng tính; MCH>=27pg Âm tính;

# Giá tr  c a DCIP ị ủ

ế ế ộ

ớ ộ ặ ệ ấ ế ệ ạ ấ ạ ế ủ ặ ớ ọ

ố ợ ả ủ ườ ế ệ ọ i mang gen thalassemia và HbE.

ộ ạ GTTĐ (+) (%) GTTĐ (­) (%) AUC Đ  nh y (%)

18 * MCV <80fL: D ng tính; MCV>=80fL: Âm tính;  ươ ượ ọ c đánh giá trong sàng l c HbE đ ọ ậ   Nh n   xét:   Trong   sàng   l c   thalassemia   MCH   có  đ   nh y   cao   nh t   (92,6%)   ti p   đ n   là  MCV ỷ ệ  (84,0%) và OF (77,8%). V i đ  đ c hi u, MCV cao nh t (96,3%) ti p đ n là OF và MCH, t  l ộ ầ ượ l n l   t là 91,3% và 89,5%. V i sàng l c HbE, đ  nh y, đ c hi u c a DCIP test là 100% và 94,9%. ả B ng 3.15. K t qu  c a xét nghi m ph i h p trong sàng l c ng ế   ệ Xét nghi m k t h pợ

ộ ặ   Đ  đ c hi uệ

OF/DCIP 85,19 87,76 71,88 94,12 0.864

MCV/DCIP 91,36 92,69 82,22 96,67 0.920

MCH/DCIP 95,06 85,84 71,30 97,92 0.904

ậ ị ố ọ ớ ấ Nh n xét: MCV/DCIP ph i h p có giá tr  t t nh t trong sàng l c v i AUC=0,920.

ố ợ 3.2. Hiệu quả can thiệp dự phòng thalassemia tại cộng đồng 3.2.1 Kết quả hoạt động can thiệp ượ ỉ ạ ự ệ ươ ự ạ ị ậ c ban ch  đ o th c hi n ch ng trình d  phòng thalassemia t ệ i huy n Đ nh

Thành l p đ Hoá, Thái Nguyên. ậ ệ ứ ự ế ậ ế ạ   t c   t p   hu n   c p   nh t   ki n   th c   d   phòng 12   các   cán   b   y   t ỹ ượ ậ i   6   xã   can   thi p   đ ệ ộ ấ ọ ự ự ệ ế ọ /6 xã can thi p đ ế ư ấ ự ự ệ ti p t i tuy n xã trong 1 năm th c hi n can thi p. ượ ự ệ ế xã. ệ ộ ợ ồ ệ ặ

ượ ự ệ ệ ậ ằ ọ ỹ c k  thu t sàng l c thalassemia b ng xét xã can thi p th c hi n đ ệ ộ ự ạ ệ thalassemia và đào t o k  năng th c hi n xét nghi m OF sàng l c thalassemia. ệ ế ự   ệ ượ 12 cán b  y t c tham gia tr c ti p th c hi n xét nghi m sàng l c, tr c ạ ế  v n d  phòng thalassemia t ự ế ổ ư ấ ở 260 bu i t  v n tr c ti p đã đ c th c hi n b i các cán b  y t ề ờ ơ  r i, tài li u truy n thông phát ra cho các c p v  ch ng  260 t ỗ ợ ổ 72 bu i giám sát, h  tr  6 xã trong 1 năm.   ế 100% các cán b  y t nghi m OF sau can thi p. ư ấ ề ế ả ộ ệ ộ ả ế ự    v n di truy n d a trên k t qu  xét 100% các cán b  y t xã can thi p có kh  năng t ọ ệ ệ

ề ự ế ữ ứ ệ 18. So sánh ki n th c chung v  d  phòng thalassemia gi a nhóm can thi p và nhóm ch ng

T ngổ Đ tạ p

ứ Không  đ tạ % % n

ệ nghi m sàng l c thalassemia sau can thi p. 3.2.2 Hiệu quả can thiệp K.A.P dự phòng thalassemia ả B ng 3.  Ki nế   th cứ   chung cướ

0,857

Tr can  thi pệ

0,005 Sau   can  thi pệ n Nhóm ch ngứ Nhóm can thi pệ T ngổ Nhóm ch ngứ Nhóm can thi pệ T ngổ 25 8 33 23 2 25 69.44 66.67 68.75 63.89 16.67 52.08 36 12 48 36 12 48 30.56 33.33 31.25 36.11 83.33 47.92 ế ứ ự ứ Nh n xét: Không có s  khác bi ệ ế ậ ể ệ ệ   t v  đi m ki n th c gi a nhóm ch ng và nhóm can thi p ệ    nhóm can thi p là 83,3% cao 11 4 15 13 10 23 ữ ệ ề ể ứ ạ ở c can thi p (p>0,05). Sau can thi p ki n th c đ t  ớ ự ệ ố t này có ý nghĩa th ng kê v i p<0,05. ể ộ ự ở ứ ạ ờ ướ i th i đi m tr t ứ ơ ở h n   nhóm ch ng (36,1%). S  khác bi ả B ng 3. 19. So sánh thái đ , quan đi m trong d  phòng thalassemia ệ  nhóm ch ng và nhóm can thi p

Tích c cự T ngổ p

Thái độ  chung Ch aư   tích c cự % n %

n Nhóm ch ngứ 14 38.89 22 61.11 36 0,865

5 41.67 7 58.33 12 cướ Nhóm can thi pệ T ngổ 19 39.58 29 60.42 48

19 Tr can  thi pệ

0,004 Sau   can  thi pệ Nhóm ch ngứ Nhóm can thi pệ T ngổ 16 11 27 44.44 91.67 56.25 20 1 21 55.56 8.33 43.75 36 12 48

ứ ự ệ ạ t v  thái đ  gi a nhóm ch ng và nhóm can thi p t ệ ề ệ ộ ữ ộ ự ở ờ   i th i ơ ở ậ Nh n xét: Không có s  khác bi ướ c can thi p (p>0,05). Sau can thi p thái đ  tích c c  ệ nhóm ch ng là 91,67% cao h n  ớ ệ ự ứ ố t này có ý nghĩa th ng kê v i p<0,05. ệ ự v n xét nghi m

Đ tạ T ngổ p

ấ Ch aư   đ tạ % n n %

0,831

ệ ể đi m tr nhóm can thi p (44,44%). S  khác bi ư ấ ả B ng 3. 20. So sánh th c hành t Th cự   hành tư  v n xét   nghi mệ   sàng l cọ cướ   Tr can  thi pệ

0,001 Sau   can  thi pệ Nhóm ch ngứ Nhóm can thi pệ T ngổ Nhóm ch ngứ Nhóm can thi pệ T ngổ 19.44 16.67 18.75 22.22 75.00 35.42 29 10 39 28 3 31 80.56 83.33 81.25 77.78 25.00 64.58 36 12 48 36 12 48

7 2 9 8 9 17 ệ ề ự ự ở ệ ộ ờ   i th i    nhóm ệ ạ t v  thái đ  gi a nhóm ch ng và nhóm can thi p t ơ ở  nhóm ch ng là 91,67% cao h n  ớ ự ệ ứ ứ ố t này có ý nghĩa th ng kê v i p<0,05. ậ ộ ữ Nh n xét: Không có s  khác bi ướ ể c can thi p (p>0,05). Sau can thái đ  tích c c  đi m tr ệ can thi p (44,44%). S  khác bi 3.2.3 Hiệu quả tác động đầu ra trên đối tượng phụ nữ mang thai và chồng được sàng lọc

ủ ồ ọ ượ ợ ồ ọ ượ ẩ Sau 1 năm can thi p:ệ ụ ữ 234 ph  n  có thai và ch ng c a h  đã đ ặ c sàng l c, 13 c p v  ch ng đ c ch n đoán

ể ệ th  b nh. ợ ồ ướ

ẩ c làm ch n đoán tr ượ ề ế ế ấ ặ 01 c p v  ch ng đ ố ệ ừ S  li u t ậ ễ ẩ ử ạ  t ỹ ầ ượ ụ ế ạ ầ ề ậ ứ c áp d ng sau nghiên c u này. Là labo đ u tiên t ế ệ ấ

ẩ ề ượ c sinh. ứ ằ   t và nhu c u trong ti n trình c dùng làm b ng ch ng v  tính c p thi  mô hình đ ộ   ớ ị i Thái Nguyên. V i các k  thu t ch n đoán đ t thành l p khoa Mi n d ch – di truy n phân t ệ   i Thái Nguyên bi n gen gây b nh thalassemia đ ự ụ ị   cung c p các d ch v  ch n đoán, CĐTS liên quan đ n thalassemia, hoàn thi n mô hình d  phòng thalassemia cho 6 tình mi n núi Đông B c. ể ọ ư ấ ự ậ ọ ỹ

ắ Chuy n giao quy trình sàng l c, t ệ ố ồ ậ ộ ỹ ị ướ ằ    v n d  phòng thalassemia và k  thu t sàng l c thal b ng ọ   c mu i 1 n ng đ  cho TTYT huy n Đ nh Hoá. K  thu t sàng l c HbE cho TTHH­TM Thái n Nguyên. ỹ ể ọ ử ễ ề ị ử ệ cho khoa Mi n d ch ­ Di truy n phân t ệ    ­ B nh vi n ậ ng Thái Nguyên. Trung

Chuy n giao k  thu t sinh h c phân t Ươ

20

ả ọ

ổ ư ấ ượ ệ  v n phòng b nh thalassemia ồ ọ ẫ ướ ế Hình 3. . K t qu  sàng l c và t ố Nh n xét: T ng s  234 m u máu đã đ c sàng l c (g m 177 ph  n  có thai d ồ ọ ồ ả i ch ng đ ng ý làm sàng l c sau khi bi ớ ặ ậ ườ ọ ọ ủ ợ ạ ế ế ớ ế ồ ọ ể ặ ờ ơ ệ ặ ợ ồ

ị ố ế ặ ả ồ ườ

ệ ồ ị ỉ ơ c phát hi n có nguy c . ầ ợ ồ ả ặ ầ   ụ ữ i 12 tu n ẫ   t k t qu  sàng l c c a v  là (+)). 97 m u (+) và 57 ng ợ ồ ả ệ   v i sàng l c trong đó 13 c p v  ch ng đ ng th i (+) v i 1 trong 3 lo i test sàng l c. K t qu  đi n ự ự ắ   di xác đ nh 2 c p v  ch ng th c s  có nguy c  sinh con m c b nh beta thalassemia th  n ng. 1 ượ ồ ợ   c làm CĐTS có k t qu  là thalassemia trong s  2 c p v  ch ng trên đ ng ý làm CĐTS. Thai đ th  αể 0 thalassemia DHT (­­SEA), tr ỉ ặ   ằ ng h p này không n m trong ch  đ nh đình ch  thai nghén. C p ợ ồ ượ ạ v  ch ng còn l ế ả B ng 3. ợ i không đ ng ý làm CĐTS do thai quá 16 tu n khi đ 28. K t qu  xét nghi m sàng l c OF cho các c p v  ch ng

ả ệ ọ Sàng l c (+) ố ượ K t quế ng

ọ Sàng l c (­)ọ ố ườ % S  ng i 38,42 68 24,56 14 35,04 82

ậ ườ ợ ọ ồ i ch ng) đ ổ Nh n xét: T ng s  234 ng ờ ườ ể ứ ọ i (177 ng i đ a đi m nghiên c u. T  l ố ườ S  ng i 109 43 152 i v  và 57 ng ỷ ệ ươ  d T ngổ % 61,58 177 75,44 57 64,96 234 ườ ượ c sàng l c thalassemia ớ ng tính chung v i XN sàng l c OF là

Đ i t V  ợ Ch ng ồ T ngổ ố   ạ ị trong th i gian 12 tháng t 35,04%. ỉ ố ế ả B ng 3. 29. K t qu  sàng l c OF so v i ch  s  MCV/CMH và đi n di HST

ệ ọ ớ Đi n di HST ệ T ngổ TPT TB máu ngườ ngườ ả XN OF

OF (+)

OF (­)

ặ MCVvà/ho c MCH (+) ặ MCVvà/ho c MCH (­) T ngổ ặ MCVvà/ho c MCH (+) ặ MCVvà/ho c MCH (­) T ngổ B tấ  th 31 4 35 3 ­ 3 Bình th 38 9 47 12 ­ 12 n 69 13 82 15 137 152 % 84,15 15,85 100 9,87 90,13 100

ữ ọ ọ Nh n xét: S  t ọ

ằ ể ỏ ườ ự ộ ứ ể ợ ệ i OF có th  phát hi n thêm 15,85% tr ng h p nghi ng đ ng, ng ượ ạ c l ỏ

ắ ệ ợ ồ ủ ế ả ơ ớ ậ ự ươ   ng thích gi a XN sàng l c OF (+) v i sàng l c b ng MCV/MCH (+) là ớ   ằ ớ ữ 84,15%. Gi a OF (­) v i MCV/MCH (­) là 90,13%. Sàng l c b ng OF có th  b  sót 9,87% so v i ờ  máy XN công th c máu t mang gen thalassemia mà MCV/MCH b  sót. ặ ả ệ B ng 3. 30. K t qu  đi n di HST c a 13 c p v  ch ng có nguy c  sinh con m c b nh thalassemia

.

21

ơ Nguy c  sinh con ể Ki u HST α thalassemia

2 c pặ β thalassemia β  thal ĐHT, 25%  β  thal DHT 50%

β 2 c pặ 50% thal DHT

1 c pặ 50% HbE DHT

ọ ằ   Sàng l c b ng huy t đế ồ ươ ươ ươ ươ ươ ươ ươ S  c pố ặ nguy cơ Ch ngồ Vợ Ch ngồ Vợ Ch ngồ Vợ Ch ngồ D ng tính D ng tính D ng tính D ng tính D ng tính D ng tính D ng tính A2A (HbA2>3,5%) A2A (HbA2>3,5%) A2A A2A (HbA2>3,5%) A2A EA (HbE=25,8%) A2A

1 c pặ ạ ừ ể ươ Không có  nguy cơ Vợ D ng tính A Bart’s H­CS

7 c pặ ươ ươ Ch aư lo i trạ ừ Ch aư lo i trạ ừ Ch a ư ạ ừ lo i tr * α thal DHT** ư Ch a lo i tr  th ĐHT Ch aư ạ ừ lo i tr Không có  nguy cơ Ch ngồ Vợ D ng tính D ng tính A2A A2A

ư ế ạ ừ ồ ủ ặ α0 thal DHT,

* ch a lo i tr  con mang gen alpha thalassemia. ** N u ch ng không mang gen alpha, con c a c p này 100% mang gen trong đó 50%  50% HbCS DHT. ế ệ ặ ồ c làm XN đi n di HST, 6 c p v  ch ng có k t qu Nh n xét: Trong 13 c p v  ch ng đ ườ ợ ồ ặ ặ ả ợ ườ ợ ặ ặ ả ặ

i v  DHT HbE; 1 c p ng ề ườ ư ệ ặ ả  ồ ậ ợ ượ ườ ợ   i v  DHT beta ng: 2 c p c  v  và ch ng mang gen DHT beta thalassemia; 2 c p ng ế ạ ặ ườ ợ i có k t qu  bình i v  HbH­CS; 7 c p còn l   ắ ơ ể ạ ừ   ng trên đi n di HST. 12/13 c p đ u ch a th  lo i tr  nguy c  sinh con m c alpha thalassemia. ấ b t th thalassemia; 1 c p ng th

ế ả ẩ ướ ộ ế ở c sinh đ t bi n alpha và beta thalassemia ơ ắ    thai nhi có nguy c  m c

ố ượ ố ượ ượ Hình 3. 4. K t qu  ch n đoán tr b nh.ệ ả B ng 3. 32. S  l t đ i t ng đ c CBYT t ư ấ ở  v n

ả ố ượ t ố ượ ư ấ Đ i t ng t v n K t quế ấ ạ Th t b i

ệ Xét nghi m OF 177 ọ ạ  các giai đo n sàng l c N iộ   S  l dung  Thành công ư ấ  v n t 177 0

ườ ệ Xét nghi m OF 68 57 11*

ặ

ớ ệ Đi n di HST 13 13 0

CĐTS 2 1 1 ệ ớ ụ ữ Ph   n   có   thai <12 tu nầ ủ   ồ c a Ch ng ợ  ữ i   v nh ng   ng ọ ớ (+) v i sàng l c ồ   ợ C p   v   ch ng ọ   (+)   v i   sàng   l c OF ồ   ợ ặ C p   v   ch ng   (+)   v i   đi n   di

260

ườ ườ ồ ườ ườ 12 ệ ồ ồ ợ ng h p ng i ch ng đi làm xa, 4 tr ợ ng h p ng 248 i ch ng không đ ng ý làm xét nghi m sàng

22 HST T ngổ * 7 tr l c.ọ

ạ ủ v n đã đ ổ ậ Nh n xét: T ng s  260 l ư ấ ượ ư ấ t t ụ ặ ọ ồ ệ

ợ ồ ợ ồ ồ ư ấ ặ ặ ẩ ầ ầ ồ ế ượ ố   c ti n hành theo các giai đo n c a quy trình sàng ợ  ệ ườ ọ l c. T  v n thành công cho 177 thai ph  và 57 ng i ch ng làm xét nghi m sang l c;13 c p v ể ệ ệ ch ng làm xét nghi m đi n di HST ch n đoán th  b nh; 1 c p v  ch ng làm CĐTS cho thai nhi.   ọ ườ ấ ạ T  v n th t b i cho 11 ng i ch ng c n làm sàng l c và 1 c p v  ch ng c n làm CĐTS.

Mục ảo

CHƯƠNG IV: BÀN LUẬN 4. 4.1. Đặc điểm dịch tễ học, đặc điểm mang gen thalassemia của đối tượng nghiên cứu và giá trị của các xét nghiệm sàng lọc tại cộng đồng

ế Chúng tôi ti n hành nghiên c u c t ngang nh m xác đ nh t ỉ ộ ộ ầ ị ứ ắ ỷ ệ ằ  l ụ ữ ườ ố ượ ng nghiên c u là 300 ph  n  ng ộ

ơ ổ ờ ạ ộ ổ ể ố ạ ị i đ ng đ u trong các nhóm dân t c thi u s  t ớ ả ứ ố ườ ứ ệ ợ

ổ ổ ằ ả ừ ượ ổ ọ ổ ệ    mang gen thalassemia t i huy n ị Đ nh Hoá t nh Thái Nguyên. Đ i t i dân t c Tày trong đ  tu i sinh   ẻ ừ   i Đ nh đ  t ộ   Hoá, đ ng th i cũng là nhóm có nguy c  mang gen b nh thalassemia cao h n khi so sánh v i dân t c Kinh. S  li u d ch t ố ượ ậ

ơ ế ng có ngh  nghi p là làm ru ng, chi m t

ệ ụ ữ ở  khu v c nghiên c u k t hôn v i ng ớ ố ứ ế ậ ơ ườ ẫ ồ ạ ớ ỷ ệ l ệ i cùng 1 huy n trong đó t i v i t 15­49 tu i, tuy ả   ạ ộ c cho là có ho t đ ng sinh s n ỷ ệ  ộ ệ  l ộ ọ ấ ừ  ng thu c di n h  nghèo, c n nghèo là 45%. H n 90% có trình đ  h c v n t ỷ ệ   l    2,87% trong ỉ ế ố ế ồ ạ ứ ạ ộ

ộ ể ự ệ ố ả ễ ọ ạ ị h c t ạ ế ố ể ơ ộ ố ặ   i c ng đ ng, m t s  đ c ờ ố   ả ổ ng thu c nhóm tu i sinh s n, đ i s ng    nguy c  cho ạ 15­49 tu i. Đây là nhóm dân t c có s  ng ơ ồ ễ ọ ủ ố ượ ố ệ ị ng đ c t ng h p chung trong b ng 3.1.   h c c a đ i t ứ ượ ự ứ ề c l a ch n đ u n m trong l a tu i sinh s n t ng nghiên c u đ Các đ i t ổ ượ ừ ở ơ  15­34 tu i, đây là nhóm tu i đ  nhóm t nhiên h n 80% t p trung  ố ượ ầ ớ ổ ề ẳ cao h n h n nhóm trên 35 tu i. Ph n l n các đ i t ậ ộ ộ ố ượ 67,3%. 25,3% đ i t ự ố ở THCS tr  lên. Đa s  các ph  n   ế ỷ ệ cùng xã là 50% còn khác xã là 38%. T  l  hôn nhân c n huy t th ng v n t n t ờ ạ đó s  k t hôn tr c h  trong ph m vi 3 đ i ch  chi m 0,34 %.  ề Trong b i c nh nghiên c u v  tình tr ng mang gen thalassemia t ư ầ ớ ố ượ ị ứ i đ a đi m nghiên c u nh  ph n l n đ i t ế ủ ố ượ ầ ề ị  c a đ i t ng còn nghèo và tình tr ng k t hôn g n v  đ a lý có th  là các y u t ự ư ạ i khu v c này. ằ ệ ế ạ ấ ồ

ế ạ ặ ả ợ ẹ ầ ớ

ỏ ượ ắ ườ ợ ườ ng h p thi u máu, ch  có 17/82 tr ầ ạ ầ  h ng c u nh  nh ỉ ồ ầ ầ

ấ ợ ồ ư ặ ầ ườ ươ ả ố ồ ỏ ượ ắ c s c. Trong s  các tr ườ ề ệ ẫ t v n có 33/218 tr ạ t Nam, ch ượ ự ắ ỏ ượ ắ ế ng cho ph c th c hi n trên toàn qu c t ế ng h p h ng c u nh  nh ng trình phòng ch ng thi u máu dinh d ổ ỗ ợ ệ ọ

ố ế ắ ề ườ ế ắ ế ế ắ ề

ạ ồ ỏ ượ ắ ủ c s c c a ng ườ ế ố ạ ỉ ễ ế

ể đi m d ch t ế kinh t ệ tình tr ng l u hành gen b nh thalassemia khá cao t ạ ế ồ ơ ấ h n tính ch t, hình thái h ng c u trong các lo i thi u máu. 100% các tr ế ề trung bình đ u kèm theo tình tr ng h ng c u nh  nh ố ỷ ệ ồ  l kèm theo t ế ồ thi u máu h ng c u bình th ượ ắ nh c s c là 65/82. Đ c bi ệ ế ệ hi n thi u máu (b ng 3.5). T i Vi ộ ổ ả ữ n  có thai và trong đ  tu i sinh s n, trong đó có b  sung s t/folic đã đ ượ ươ ế năm 1996 đ n nay. Ch ng trình đ ề ụ ượ i dân liên t c đ khác, ng ệ máu thi u s t ngày càng đ ồ ế tình tr ng thi u máu h ng c u nh  nh ủ c a Nguy n Văn Hoà năm 2013 trong nhóm ng ỷ ệ ế t  l ầ B ng vi c phân lo i rõ tình tr ng thi u máu theo hình thái h ng c u, B ng 3.5 càng cho th y rõ   ặ   ườ ng h p thi u máu n ng ho c ợ   ng h p này c s c. V i thi u máu nh , 32/49 tr ườ ợ   ế ng h p ặ   ỏ ố ng v  hình thái tính ch t trong khi s  thi u máu h ng c u nh  và/ho c ể   c s c nh ng không có bi u ụ  ưỡ ố ừ  ể ớ c UNICEF h  tr  kinh phí cho 20% s  xã tr ng đi m, v i các xã   ố ế   ậ ỷ ệ  thi u  l c truy n thông v  phòng ch ng thi u máu thi u s t. Do v y t ấ ầ ủ ể ả ượ ả i thích đ y đ  cho c c i thi n. Đi u này cho th y thi u s t không th  gi   ườ ứ   ầ ộ ầ i dân trong c ng đ ng. G n đây, nghiên c u ấ   ừ ộ i t nh Th a Thiên Hu  cho th y i dân t c thi u s  t ế ắ ớ  thi u máu do thalassemia cao h n h n do thi u s t v i p<0,001. ụ ữ ề ặ ạ ị ứ ể ơ ẳ V  đ c đi m mang gen, trong nghiên c u này, các ph  n  Tày t i đ a đi m nghiên c u đ ể ế ằ ạ ọ ộ ệ ệ ế ị c xác đ nh mang gen b nh, chi m t ạ ộ ỷ ệ  l ố ứ ạ ả c đó , m t nghiên c u t l ẻ

ị ấ ỷ ệ i Đ nh Hoá cho th y t ộ  khác năm 2010 đã sàng l c thalassemia  ấ ỷ ệ ướ ộ ư ườ ở ứ ượ   c ế   sàng l c các đ t bi n trên NST 11 và NST 16 nh m xác đ nh tình tr ng mang gen và các lo i đ t bi n ụ ữ ượ    27% gen gây b nh thalassemia. 81 trong s  300 ph  n  đ ộ ị  mang gen beta thalassemia trong (B ng 3.6). Tr   ở  ọ ạ i đây là 12,2%. M t nhóm tác gi nhóm tr  dân t c Tày t ứ   ư ậ ề  đây là 13,2%. Nh  v y, nghiên c u ng i Tày di c  vào mi n Nam cũng cho th y t ả  mang gen l

ấ l ả ề ể ượ ố ứ ủ ỹ ộ ậ ế ự

ệ ệ ộ ế ế ắ ố

ệ ể ệ ượ ự ổ ỷ ệ ế ắ ố ỉ ị ớ ể β thalassemia d a vào s  thay đ i t ự ệ

ắ ệ ề ế ủ ấ ự ầ i đi m c t (3,5%). Đi u này cho th y s  c n thi ệ  ch  có th  phát hi n các th   ể ớ ầ ng ho c g n ranh gi ề ử ướ ặ ọ ườ ậ c sinh và t v n di truy n. ể ẩ  trong ch n đoán tr ườ

23 ệ ỷ ệ ủ ệ ượ   c a chúng tôi phát hi n t c báo  mang gen thalassemia chung là cao nh t trong s  các tài li u đ ộ ầ ầ c lý gi   cáo trong nhóm dân t c này. Đi u này có th  đ i là nghiên c u c a chúng tôi l n đ u áp ệ ể ạ ị ụ i khu v c Thái Nguyên. Do đó nghiên d ng k  thu t PCR đ  xác đ nh các đ t bi n gen gây b nh t   ệ   ổ ế ế ượ ầ ứ c h u h t các các đ t bi n ph  bi n trên gen HBA1 và HBA2 mà xét nghi m c u đã phát hi n đ ệ   ự ế ồ ọ ự c. Theo y văn, xét nghi m  không th c hi n đ sàng l c d a trên huy t đ  và đi n di huy t s c t   đi n di huy t s c t  HbA2 trong  l ạ   máu ngo i vi. Tuy nhiên v i các th  mang gen alpha thalassemia giá tr  HbA2 trên đi n di hoàn toàn có ể th  bình th   t c a vi c áp ỹ ụ d ng k  thu t sinh h c phân t ố Trong s  27% ng

ố ợ ả

ứ ướ ươ ự ớ v i nghiên c u tr ạ ộ ế ng t ườ i Tày, v i t ố ậ ệ ứ ớ ỷ ệ  l  mang gen beta thalassemia là 12,2%. Tuy nhiên, v i t n s  ng ế t và t ợ ạ ườ ổ ẽ ơ

ặ ể ề ơ ẽ ể ặ ơ

t là th  phù gai rau s  gây t ử ệ t và t vong do phù gai rau còn ch a đ ử

ợ ử ầ ế ư ể  vong cho các tr

ế ụ ộ ư ể ể ể ề ọ ế ạ i b nh có tình tr ng thi u máu t ợ ử ặ ồ t h n th  beta đ ng h p t ụ ữ ổ i b nh có tu i th  t ơ ế ứ ườ ườ ệ ọ ố ơ ẻ ặ ấ ể ệ t cho ph  n  và trong th i k

ư ấ ầ ơ   i mang gen thalssemia, 16,3% là mang gen alpha thalassemia đ n thu n, 9% mang gen β thalassemia và 1,7% ph i h p c  2 lo i đ t bi n (B ng 3.7). Nh  v y t ư ậ ỷ ệ ả    mang gen beta  l ạ thalassemia chung trong nghiên c u này là 10,7%, t   i Thái Nguyên c đó t ườ   ớ ầ ố trong nhóm ng i ế ử ặ   mang gen alpha thalassemia chi m đ n ~2/3 t ng s , gánh n ng b nh t  vong do thalassemia ự   i Thái Nguyên d  báo s  r i vào các tr trong nhóm Tày t ng h p HbH và Hb Bart’s Hydrop fetalis ể ồ ợ ử   nhi u h n là các th  đ ng h p t  beta thalassemia ho c beta thalassemia­HbE. Hai th  lâm sàng alpha ặ ể ử ấ    vong bào thai ho c s  sinh. thalassemia nêu trên r t nguy hi m đ c bi ệ ư ượ ậ ề ố ệ c báo cáo trong nhóm Tuy nhiên s  li u v  tình hình b nh t   ạ   ọ ự ể ườ  và h n qu n th  ng i Tày trong khu v c. Nguyên nhân có th  do ch a có các labo sinh h c phân t ạ ị ỉ   i nguyên nhân t ng h p phù thai thalassemia (Bart’s ch  trong ch  đ nh đ  ki m tra l ừ ế ỳ ạ ộ ớ   Hydrop Fetalis). V i th  HbH, tu  lo i đ t bi n gen mà ng  trung ườ ệ    ho c beta – gian đ n ph  thu c truy n máu. Tuy ng ờ ỳ  ề hemoglobin E nh ng h  cũng r t nhi u nguy c  đ n s c kho  đ c bi mang thai.  ỉ ượ ố ị Ch  5 trong s  300 ph  n  Tày đ ỷ ệ  l ườ ứ ệ ạ ở ơ c xác đ nh mang gen HbE chi m t i Vi ế ư t Nam nh  nhóm ng ườ

ủ ợ ị i Vi ượ ề ề ầ ỉ ư ậ ớ ỷ ệ  l ề ơ ự ớ ỷ  ả  1,7% (B ng 3.7). T ả   i Kinh   Qu ng ậ ở  Bình Thu n, Khánh Hoà   ệ   ộ ố t   c lý   i do các khu v c phía Nam là n i ti p giáp v i Lào, Cam Phu Chia, xa h n là Thái Lan. Đây là khu ấ ụ ữ ớ ấ ệ  này là th p h n khi so sánh v i các nghiên c u khác t l ườ ở  Hoà Bình (10,7%), nhóm Môn­Khmer  i M ng  Bình (8,5%), nhóm ng ứ ả ế ứ ạ ậ ớ (21,9%). Nh  v y k t qu  nghiên c u này là phù h p v i nh n đ nh c a m t s  nghiên c u t ắ ấ ở  mi n B c và tăng d n khi đi vào các t nh mi n Nam. Đi u này đ  HbE th p  Nam. V i t ơ ế ả gi ự v c mà t ỷ ệ  l mang gen HbE đ ượ ế ị ượ c xác đ nh là mang gen thalassemia ế iườ  đ Trong s  ố 70 ng c báo cáo là r t cao (28,8% – 55,9%). ả ở b ng 3.   ộ ể ể ế ễ ấ ắ ộ ố ườ 8, có đ n 50% s  ng ạ ẹ ặ ử ể ắ

ườ ườ ế ộ i mang gen ể ố ế

ủ ọ i mang gen  ộ ể ệ ế ắ ố ặ lành tính ể ễ ế ừ ế  có th  di n ti n t ự ế . B nh HbH ả ế ự

ụ ữ ờ ỳ ượ ấ ấ ể ộ ộ ớ ầ ự

ổ ế ự ể ợ ng h p mang gen ki u ­­ ứ ủ ỳ ừ ườ ể ớ ổ ế ể i Thái Lan. Ngoài ra trong nghiên c u c a chúng tôi ki u ­­SEA còn k t h p v i alpha + (­­ ạ ợ ng h p chi m (7,14%). Đây là th ể ệ ệ

ị ổ ế ả ơ ể ỷ ệ  l ườ ề  cao h n ki u ph  bi n là  ệ ế ợ ữ ể ạ ộ

ở ộ ế ể ạ ­­ ượ ạ ộ ế ổ ẽ ả ưở ư ế ạ ợ ỗ ki u gen là d  h p t bi n này xoá m t 2 gen alpha gobin trên cùng m t nhi m s c th  16. Khi c  ng ơ ộ mang gen này con c a h  có 25% c  h i sinh con m c th  Hb Bart’s gây t α0 thal m t ng ộ ế ư l u. N u m t ng ị ể ệ con b  th  b nh HbH, m t th  mà g n huy t s c t ưở cho ph  n  th i k  mang thai,  nh h ạ c tìm th y gây tình tr ng  su t cao đ ế ấ ừ ạ ấ 48,57%. Đây là ki u đ t bi n xoá đo n r t ph  bi n cho khu v c Đông Nam Á v i t n su t t ộ ộ ườ tu  t ng khu v c. Có m t tr ng α3.7)  và Constanst Spring (­­SEA/αCSα  ) t o lên th  HbH cho 5 tr ể ứ ệ b nh có bi u hi n tri u ch ng trên lâm sàng và đôi khi ph i truy n máu đ nh k . Trong s  9 tr ể αα/αCSα (7,14%) có t ợ h p mang gen alpha +, ki u  ả ự ầ ơ này cũng t o lên m t nguy c  khác c n ph i d  phòng cho vi c k t h p gi a ki u  ợ ử SEA t o lên th  HbH không xoá đo n. Do HbCS đ ạ h p t ơ là gen có  u th  t ng h p chu i alpha m nh h n gen HBA1, đ t bi n trên gen này s   nh h i có ị ợ ử α0 thalassemia (­­SEA và ­­THAI). Đây là các đ t bi n thu c nhóm xoá đo n, đ t ộ   ộ ả ừờ ố i b  và m  cũng   ế   ơ  vong s  sinh ho c ch t α+ thal k t hôn con c a h  có 25% sinh ủ ọ   ầ  đây các nhà nghiên c uứ  không còn x p nó vào th  r i lo n ạ   ể   ệ ẹ ế ặ  thi u máu nh  đ n n ng và đ c bi t nguy hi m ầ   ể ể ủ ng tr c ti p đ n s  phát tri n c a thai nhi. Ki u gen có t n SEA  chi mế   α0  thalassemia trong nghiên c u này là đ t bi n ­­ ế ứ  5­14%   THAI, đây là ki u gen ph  bi n trong c ng đ ng ồ   SEA/­ ế ợ ể  ế ườ   ố ỳ ng αα/­α3.7 (5,71%). Đi uề   ể αCSα v i ki u d ị  ớ c t o lên b i đ t bi n trên gen HBA2, đây   ự   ng tr c

ộ ỗ ế

ợ ợ ề

ợ ử ế ầ ớ ế ơ ế ậ ạ ư ượ ổ  l ể ẫ ế ng không có thi u máu nh ng th  đ ng h p t ỷ ỷ ệ  có th  d n đ n thi u máu t ớ ạ ệ ườ i mang gen th ặ ừ. Đ t bi n trên gen HBA2 (c.427 T>C)   ợ ị   c t ng h p b  dài thêm ạ  ra máu ngo i vi <1%.   ừ  ế   t khi k t h p v i alpha zero t o lên HbH không xoá đo n, lo i HbH này ơ ặ ặ ạ SEA/­α4.2). ụ ể ế ợ ạ ể

ế ứ ượ ị ể ồ ạ SEA/­α3.7) ho c (­­ ng (­­ ớ ể ng nghiên c u. Khi xác đ nh đ ế ượ ổ ở ể ỳ ể ộ

24 ế ế ổ ti p đ n t ng h p chu i alpha globin và không có c  ch  bù tr ỗ ộ ệ ườ ng h p này làm sai l ch b  3 k t thúc do v y chu i alpha globin đ trong tr ấ 31 a.a. C u trúc này không b n và ph n l n HbCS t o thành b  phân hu , t ườ Tuy ng ẹ ế nh  đ n trung bình. Đ c bi ể ậ th m chí còn n ng h n ki u HbH xoá đo n thông th ươ B ng 3.9 phân tích c  th  các ki u alen t ị ế

ố ượ ứ ộ ả c m c đ   nh h ể ượ ổ ể ế ọ ườ ể ệ ự ế    ki u hình ng tác v i nhau th  hi n s  bi n đ i  ể ủ ừ c ki u gen c a t ng cá th , tu  ki u gen mà   ể   ồ ạ ự ng khác nhau đ n tình tr ng thi u máu d a trên n ng đ  Hb. 15 ki u ố ườ ể ặ   i mang gen th  n ng ư  ế ậ t trên huy t h c, nh ế ự c chia thành 7 nhóm đ  xem xét s  tác đ ng đ n ki u hình. Đa s  ng , β/β+ đ u d n đ n các thay đ i có th  nh n bi ẫ ế ứ ộ ẹ ế ả thi u máu trên đ i t ưở quan sát đ ể gen đ nh  ­­ư SEA/αα, ­­THAI/αα hay β/β0 ỏ thi u máu m c đ  nh  đ n trung bình v i tính ch t h ng c u nh . ề ớ ệ l ượ ườ ng t ế ắ ố Đi n di huy t s c t ườ ng   bình th ế ắ ố ấ  b t th ứ

ệ ệ ệ ườ ể ả ầ ể  là xét nghi m đ ế ắ ố ạ ặ ở ườ i ho c đo l  ng ế ắ ố ạ ố ể ệ c th  b nh là thalassemia hay các r i lo n huy t s c t ự 0 thalassemia. Ho c trong các tr ợ ế

ặ ề ộ ố ạ

ấ ỷ ươ ị ằ ệ ầ ạ trong tu  x ệ

ợ ộ ố ườ , trong m t s  tr ợ ườ ộ ế ấ ồ ổ ề ỷ ệ ệ ạ    các lo i c dùng đ  phát hi n các thay đ i v  t ừ ạ   ườ  đó phân lo i ng các lo i huy t s c t ệ   ế ự . Trong nghiên c u này, n u d a vào đi n , n uế  không th c hi n các xét nghi m phân tích DNA  ẽ ẫ ế ỏ s  d n đ n b  sót   ư  ợ ườ ng h p mang gen k t h p alpha và   ỷ  ị ử ấ ng b  phá hu  r t kém b n và th ấ   ướ ơ i  c khi xu t ế ắ ố ẽ không chính  ệ ẽ  ề   ng h p HbCS và Hb Bart’s đ u ng h p HbA2 >3.5 nh ế ợ ườ ầ ị ặ ạ ở các c  quan khác tr    s ng b ng đi n di huy t s c t ấ ng h p máy s  r t th p <1% . Tuy nhiên trong nghiên c u này, các tr ị ượ ổ ệ  l ệ huy t s c t ượ đ di HST v i tớ ỷ l  HbA2<3,5% ể ặ ộ toàn b  các th  mang gen alpha k  c  alpha  ẽ ỏ ấ ệ ỉ ự ứ trong nghiên c u này, n u ch  d a vào đi n di s  b  m t 4 tr ấ ườ ng có c u trúc phân t beta. M t khác, m t s  lo i Hb b t th ặ ồ  c u b  ch n l ồ ngay khi h ng c u còn  ng ho c h ng ấ ườ ạ hi n ra máu ngo i vi ụ  l ng có t xác, ví d  HbCS ho c Hb Bart’s th ị ể không hi n th  tên lo i Hb ệ ằ ượ đ Xem xét đ n t ế ộ , vi c xác đ nh các lo i Hb b t th ỷ ệ ấ ườ ặ ứ ạ c phát hi n b ng đi n di và xác đ nh l i b ng PCR.  ộ ế ỷ ệ  alen đ t bi n   b ng 3.10, t ế ố 80  alen đ ng s   ế ộ ể ố ổ ế ự

c là  ấ ệ ộ ế ị ả ọ ầ ớ ấ ầ ả ộ ấ ừ ộ

ườ ố ặ ệ ề i dân t c thi u s  s ng ỳ ừ ế ng s ng thành t ng vùng riêng r  và k t hôn v i ng ể ố ố ở ậ ế ộ ộ ề  t p quán, kinh t ự ả ộ ỏ

ớ ữ ệ ộ ố ẫ ườ ế  này làm gia tăng kh  năng k t hôn trong cùng m t dân t c ầ

SEA trong nhóm Tày t

ộ ỷ ệ ắ m c ki u ­­ ườ i C’tu ớ ườ i Tày. Trong khi ng  Tây Nguyên v i ki u gen – i S’tieng ả ướ ẽ ở ầu s  có xu h ạ ị i Đ nh Hoá đ ở  Hu  v i t α3.7 (43,9%), ng ổ ế

ắ ể SEA có th  đ ể ượ c xem   ­­SEA  k t h p v i gen ớ ế ợ ể ệ ế ử ừ

ạ ằ ị ế ở ả  và chia làm 2  c xác đ nh ­­ SEA ,­­  ệ ượ nhóm, đ t bi n trên gen HBA chi m 73,4% trong s  4 ki u đ t bi n gen phát hi n đ THAI, ­α3.7 , ­αCS. Đây là các đ t bi n ph  bi n trong khu v c Đông Nam Á, tuy nhiên t n su t xu t hi n ệ   ầ ấ ủ ề ạ ấ i r t khác nhau tu  t ng vùng đ a lý và dân t c. Đi u này cho th y t m quan tr ng c a vi c kh o sát l   ộ   ượ ề ộ các ki u ể alen đ t bi n trong t ng dân t c. V n đ  này đ c lý gi i là ph n l n các nhóm dân t c ừ ộ ớ ế ẽ ướ ể ố   thi u s  có xu h i cùng dân t c, m t khác đa ố ườ ộ    vùng nông thôn mi n núi, vùng sâu vùng xa và ngh  nghi p chính là s  ng ế ố ậ ộ    xã h i và rào làm ru ng v i thu nh p bình quân đa s  v n là h  nghèo. Các y u t ố   ư ế ả i dân t c ít kh  năng di c  ra kh i khu v c mình sinh s ng c n ngôn ng  vô hình chung khi n ng ộ , cu iố   ấ ả ế ố t c  các y u t (làng, xã, huy n) và t ể ặ ộ ế ạ alen đ t bi n kh i đ ẫ ế   ng đ c thù cho qu n th  đó. Trong nghiên cùng d n đ n m t lo i  ượ ấ ể ứ   c báo cáo là cao nh t trong các nghiên c u này, t  l αα/αCS  (26,2%), α ế ớ ỷ ệ ấ ứ ề  r t cao mang gen   l c u v  nhóm ng   β/β0  ở ể ớ ườ ở ườ ườ  Hoà Bình v i ki u gen  ng i M ng  ề ự ở ườ ể ể    khu v c mi n núi i Tày   là ph  bi n cho nhóm ng (25%) thì có th  ki u gen ­­  ể ặ ở ớ   gen alpha 0    alpha +  thalassemia  (­/­­)  ho c  phía B c. Khi ki u gen  v i ẽ ẫ ế thalassemia (­­/­­) s  d n đ n các th  b nh lâm sàng t  vong.   trung gian, n ng đ n t ế ộ ớ ồ V i các ạ ạ ộ ộ

ự ề ố

ố khu v c mi n Nam, Trung Qu c. Riêng đ t bi n  ượ c xem là các r i lo n liên quan đ n huy t s c t ạ ả ế ỗ ộ ợ

ấ ỳ ấ HbE không gây ra b t k  b t th Ở ể ị ợ ử  th  d  h p t ệ ở ị ế ắ ố ở ể ồ ệ ầ alen đ t bi n trên gen HBB g m Cd 41/42 (­TTCT) ­28 (A­>G), và Cd 26 (G­>A) HbE. Trong đó có 3 lo i thu c nhóm ổ ế ượ ế ộ các đ t bi n này là ph  bi n trong khu v c Đông Nam Á và đ ự ườ ở ồ ủ ộ i  c a c ng đ ng ng huy tế   s cắ   tố  E (HbE) đ ượ ế đ c x p vào nhóm  globin.  đoán xác đ nh b i đi n di huy t s c t ặ  ; Cd 17 (A­>T), Cd 71/72 (+A), Cd  β+, h u h t  β0 và 1 lo i thu c nhóm  ầ ế   ổ ế   ế ộ ư ế ế t đ n nh  là đ t bi n ph  bi n c bi ế Cd 26 (G­>A) gây  b nhệ   ộ ế ắ ố ế   , tuy nhiên chúng cũng β+ thal do đ t bi n này x y ra trên gen HBB và làm gi m t ng h p chu i beta ả ổ   ẩ   ế ồ ườ ng nào trên huy t đ  và hoàn toàn ch n ợ ử   ,  mà không c n xét nghi m gen. Tuy nhiên th  đ ng h p t

ắ ồ ỏ ượ ắ ườ ồ

ắ ế ợ ớ ầ ng h ng c u là bình th ể ế ề ẫ ế ộ ệ ằ ụ ể

ế ề ặ   ố ượ ng. Đ c c s c tuy s  l ấ ể ạ β0 hay β+ đ u d n đ n th  lâm sàng bi u hi n thi u máu gi ng ố   ể . Th  ể β0 thalassemia/HbE là m t trong 3 th  lâm sàng n m trong m c tiêu   ọ ng trình sàng l c thalassemia. ầ ắ ấ b ng 3.11 cho th y c  5000 tr  đ ớ c tính t n su t m c m i thalassemia th  n ng

25 ệ ẫ ầ b nh này ch c ch n d n đ n h ng c u nh  nh ệ bi t khi k t h p v i beta, b t k  lo i  ư ệ nh  b nh beta thalassemia ươ ố ủ c a các qu c gia có ch ả ướ K t qu   ả

ể ặ ở ả ể ấ ứ ị ẻ ầ ề ề ớ

ủ ữ ấ ặ i  Vi ắ ơ ệ ồ ườ ự

ạ ộ ề ặ ớ ớ ơ ấ ự

ở ớ nghiên c u này là cao h n r t nhi u khi so sánh v i m t k t qu  nghiên c u t ộ ế ề ỉ i 3 t nh mi n núi ả ắ ế ề ơ ấ ướ  phù thai theo  ướ ắ ẻ ẻ  ả   ẻ ắ ệ ố s ng thì có kho ng 27 tr  m c b nh alpha thalassemia th  phù thai, 6 tr  c n đi u tr  truy n máu th i ố ờ ẻ ể ặ ẻ ắ s t su t đ i (trong đó 5 tr  beta thalassemia th  n ng và 1 tr  thalassemia/HbE). So sánh v i các   ệ   ộ ầ ố ệ ứ t  Nam,   s   li u  c a  chúng  tôi  m t   l n  n a  cho  th y,   gánh  n ng b nh nghiên  c u  khác  t ể   i Tày khu v c Đông B c r i vào nhóm alpha thalassemia th  phù thalassemia trong c ng đ ng ng ướ c khác thai cao h n r t nhi u so v i nhóm beta thalassemia ho c beta thalassemia HbE. V i các n   ườ   ể ặ ầ ể ớ trong khu v c Đông Nam Á thì k t qu  m c m i alpha thalassemia th  n ng trong qu n th  ng i ứ ứ ạ ả   i Cam­pu­chia. Tày  ả ứ ẻ  ở  Campuchia kho ng 1/5000 tr Theo nghiên c u trên, t ể ặ ớ ạ ẻ ố . Còn t đ  s ng c sinh ra m c m i thalassemia th  n ng. ả ể B ng 3.12 cho k t qu  m t s  y u t ỷ ệ  l i Thái Lan,  ế ề ế ạ c tính t ẻ ượ c tính ~5.4/1000 tr  đ ễ ả ộ ố ế ố ị  d ch t ạ ế ậ ị ầ ư ấ ơ ự ự ả l mang gen thalassemia ậ ể nguy c  th c s   nh h ả

ỉ ố ồ ườ ng ợ ử ở ườ ợ ấ ế ườ ộ ọ ế ố ầ

ậ ạ ệ ế ề ề ủ ặ ợ ồ ế ườ ướ ấ ả ố ệ ế ấ

ặ ế ế ộ ặ ế

ệ ạ ủ l ợ

ệ ề ế ế ặ ướ , ngh  nghi p, … ng ườ ệ

ệ ữ ụ ậ ớ ế i quê nhà và k t hôn v i ng ấ ợ ế ẽ ặ ể ố ộ ộ i dân t c có xu h ề ữ ớ ự ầ ộ i, k t hôn g n v  đ a lý trong m t qu n th  c  đ nh s  duy trì t l

ế    có th  liên quan đ n tình hình mang gen ế ề ế thalassemia nh  v n đ  k t hôn c n huy t hay tình tr ng k t hôn g n theo vùng đ a lý. V  k t hôn   ở ế ệ ế  ế ậ ế ỷ ệ ưở ế ố ng đ n t c n huy t, đây là y u t  th  h  k ả ữ ố ế ế ế ti p. K t hôn c n huy t làm tăng kh  năng giao ph i gi a các cá th  mang gen, tăng kh  năng mang   ệ  ợ ứ ủ i con. Trong nghiên c u c a chúng tôi, ch  có 3 tr ng h p có m i quan h gen đ ng h p t ả ậ ng h p nào mang gen trong s  này. c n huy t. Tuy nhiên, kh o sát cho th y không phát hi n tr   ệ ả   ườ i i dân t c Tày ngày nay cũng coi tr ng vi c tránh k t hôn c n huy t, đi u này góp ph n gi Ng ậ ướ   ế ỷ ệ  mang gen th p trong nhóm k t hôn c n huy t. V  tình tr ng di trú c a c p v  ch ng tr  l c thích t ị ầ ề ị ạ ế   i Đ nh Hoá có xu h i Tày t khi k t hôn. S  li u B ng 3.12 cho th y ng ng k t hôn g n v  đ a lý ệ ộ ế ầ ấ   r t cao, có đ n 264/300 c p là k t hôn trong cùng m t huy n (trong đó g n 50% là k t hôn trong cùng ơ ề ị ầ ườ ố   i mang gen trong các c p k t hôn g n v  đ a lý (trong cùng m t xã) là cao h n có ý 1 xã). S  ng ề ặ ế ớ ỷ ệ    mang gen thalassemia trong các c p k t hôn khác xã ho c khác huy n. Đi u này nghĩa khi so v i t ủ ề ườ i dân t c thi u s . Do đ c th  v  ngôn theo chúng tôi là h p lý và là tình tr ng chung c a nhóm ng   ệ   ậ ườ ng l p nghi p ng  giao ti p và phong t c t p quán, kinh t ư ạ   i cùng nhóm ngôn ng . V i d  phòng b nh di truy n nh  thalassemia t ỷ ệ ườ ể ố ị ầ ề ị thì vi c này là b t l    ng i mang gen và m c b nh thalassemia b n v ng qua các năm. ấ ụ ữ ừ ạ ố ượ ể ự ườ ạ ọ ng sàng l c chúng tôi tuy n l a ng ắ ệ ả ế ắ ề ữ ạ ự ạ ệ ầ ờ ọ ậ ứ ệ ẽ ế

ẻ ạ ế ả ỉ ố ồ ả ộ ể ợ

ặ ạ ễ ế ế ế ế ắ ố ế ệ ặ ế ừ ế ế

ề ứ ộ ể ệ ố ơ ườ i bình th t là trong s  218 ng ệ ượ ặ ượ ườ ệ ế ặ ợ

c phát hi n mang gen b nh thalassemia. 1 tr ể  kép  ố ượ ị ự ỉ ố ẫ c và v n lao đ ng sinh ho t. Nh t, dù có ch  s  Hb  ả ượ ế ề

ệ ồ ườ ỉ ượ ng huy t s c t ườ ệ ợ ế ộ ố ứ ề ứ ể ế ầ ả ạ ộ ồ B ng 3.13 cho th y tình tr ng mang gen trong t ng nhóm ph  n  sau khi phân lo i theo tình ẻ ạ   i kho  m nh tr ng thi u máu. Trong tiêu chí l a ch n đ i t ờ ể   ướ ấ c th i đi m không m c các b nh c p ho c m n tính, không cho hay nh n máu trong th i gian g n tr ổ ề ấ   ế đi u tra. Vi c này s  giúp h n ch  các thay đ i công th c máu do các nguyên nhân thi u máu c p ọ ở ườ ấ ứ ừ ặ   i kho  m nh. K t qu  nghiên c u cho th y có ho c mãn tính t  đó làm nhi u k t qu  sàng l c   ng ự ế ườ ế    <120 g/dL. ng h p có thi u bi u hi n thi u máu d a trên ch  s  n ng đ  huy t s c t đ n 82/300 tr ẹ ườ ợ   ng h p thi u máu n ng, thi u máu trung bình là 32/82 và thi u máu nh  là 49/82. Trong đó có 1 tr ế ố ượ ườ ố ỷ ệ   ng thi u máu  ng  l V  phân b  t i mang gen trong t ng nhóm thi u máu, có đ n 90,6% đ i t ẹ ườ i mang gen thalassemia, h n ½ (51%) nhóm thi u máu nh  cũng mang gen m c đ  trung bình là ng   ẫ   ế ng (không có thi u máu trên xét nghi m) v n thalassemia và đ c bi ế ệ ợ ườ   c phát ng h p thi u máu n ng đ có đ n 11,9% đ α0/α+ (HbH), tr ị ợ ử ệ ặ   ườ ớ ng h p này khá đ c hi n mang gen alpha thalassemia v i ki u gen là d  h p t ư  ạ ẫ ở ứ ộ ặ ộ ệ ng v n ch u đ ng đ  m c đ  n ng đ i t bi ườ ồ ộ ộ ố ổ ứ ậ ế   i Tày v y k t qu  nghiên c u này đã b  sung thêm m t s  thông v  thi u máu trong c ng đ ng ng ầ ứ ấ ề ố ượ ườ ạ   ng v  s  l i Thái Nguyên. Th  nh t, ng t ng h ng c u và i xét nghi m máu hoàn toàn bình th ế ắ ố ẫ ọ ệ ể ượ c phát hi n qua sàng l c và l    v n có th  mang gen thalassemia (11,9%) và ch  đ ằ   ầ ứ ng h p thi u máu (61,7%) là mang gen thalassemia. B ng xét nghi m DNA. Th  2, g n 1/3 các tr ệ   t ch ng này có th  góp ph n gi i thích thêm cho m t s  nghiên c u v  thi u máu c ng đ ng t i Vi

ế ế ư ư ượ

ề ế ế ẩ

ỹ ậ ử ử ụ

26 ề   ư c rõ ràng khi ch a xem xét đ n nguyên nhân thi u máu di truy n. Nam nh ng nguyên nhân ch a đ ể ế ợ ớ   Ngoài ra, thi u máu di truy n có th  k t h p v i các nguyên nhân thi u máu khác gây khó khăn trong ị ề ch n đoán và đi u tr . ứ ủ

Nghiên c u c a chúng tôi l n đ u tiên s  d ng k  thu t sinh h c phân t ạ ế ọ ả ề

ấ ố ầ ứ ươ ạ ượ t cho h n ch  c a các nghiên c u tr ỉ ng pháp PCR cũng ch  ra đ ộ ố ệ ự ế ủ ể ệ ế ướ ầ ố ọ ệ ế ứ ng pháp mutiplex PCR ch  cho phép phát hi n các đ t bi n đã bi ợ ườ ự ồ ả l ớ ệ ế ế ặ ộ m i thi ng t ỉ ng h p sàng l c d ư ể ệ ự ệ

ộ ế ỉ ượ ệ ệ ồ ề ự ế ạ gen. MLPA …) do h n ch  v  kinh phí. Đ ng th i panel sàng l c đ t bi n ch  đ ế ộ ậ ể ờ ư ự t Nam cũng nh  khu v c Đông Nam Á do đó m t s i Vi ế ắ ố ổ ỷ ệ ế ớ ế ặ huy t s c t l ế ắ ố ướ ươ ư ả i trình t ệ ườ ư ổ ế ạ ọ ằ ộ ế c ki u gen đ t bi n. ế ộ

ỉ ố ệ

ể ả ệ ả ủ ỗ ườ ặ c dùng đ  ch n đoán xác đ nh ng ẩ ự ế ự ị ổ ế ẩ

ấ ườ ề ấ ệ ế ợ

ưỡ ệ ủ ế ằ ộ ệ ố ượ ư ệ ổ ỷ ệ ợ ỗ chu i alpha globin không đ α+  ho c ặ α0 ththalassemia, s  thay đ i t ườ ệ ầ ị ợ ổ ợ ượ ệ ể ẩ ượ ử ụ c s  d ng trong   ố ố ỷ ệ ả    gi m  l ể ẩ   i mang gen beta ượ ử ụ c s  d ng ph  bi n trong ch n đoán beta   ỉ ấ   ư ng nh  HbH, Hb Bart’s, HbCS … ch  xu t ộ ố ườ ng h p khác đ t bi n v  c u trúc   ớ ộ ạ ầ ớ   c xác đ nh b ng đi n di HST v i đ  nh y g n nh  tuy t đ i. Tuy nhiên, v i ủ  ự  l ộ   ỉ ng h p này c n làm xét nghi m DNA giúp ch  ra chính xác v  trí đ t   c dùng làm tiêu chu n vàng và đ  đánh giá giá ọ ầ ầ ẩ    trong ch n đoán gen ạ ệ ộ   i khu v c Thái Nguyên. Ph n k t qu  v  tình tr ng mang gen alpha đ t bi n gây b nh thalassemia t ạ   ự ổ c đây trong khu v c này. Bên c nh thalassemia và b  sung r t t ộ ế ộ ế ủ ả c ki u gen đ t bi n và t n s  alen đ t bi n c a c  alpha và beta đó, ph   ấ ự   ự ế thalassemia, s  li u này r t có ích cho vi c xây d ng panel sàng l c các đ t bi n gen trong khu v c ế ướ   ộ ươ c t tr nghiên c u. Tuy nhiên, ph ổ ỷ ệ  ọ ươ ế ế ẵ ự ng tính, kh o sát có thay đ i t d a vào trình t t k  s n. Các tr ặ ế ớ ộ ế i b nh thalassemia nh ng n u là đ t bi n hi m g p ho c đ t bi n m i thì huy t s c t    h ứ   ạ ộ ng pháp ARMS hay GAP PCR không th  phát hi n các đ t bi n này. Bên c nh đó, nghiên c u ph ư  ạ ị ệ ch a có đi u ki n th c hi n thêm 1 bi n pháp xét nghi m đ c l p đ  xác đ nh l i các đ t bi n (nh ự   ọ ộ ế ề c th c gi ộ ố  ệ ạ ộ hi n cho các lo i đ t bi n ph  bi n t ươ ư   ợ tr  nh ng ng h p d ng tính v i sàng l c b ng MCV/DCIP ho c có bi n đ i t ệ ượ ch a phát hi n đ ệ ế ợ ế K t h p k t qu  đi n di và xét nghi m đ t bi n gen làm tiêu chu n vàng đ ế ứ nghiên c u này.  K t qu  c a ch  s  HbA2 trong đi n di đánh giá tr c ti p s  thay đ i s  t ổ ượ ợ ho c không t ng h p chu i beta globin do đó đ ớ ộ thalassemia v i đ  chính xác cao. Ng ng HbA2 >3,5 đ ự ấ ạ thalassmeia. Bên c nh đó s  xu t hi n c a các Hb b t th ộ ệ hi n trên băng đi n di khi có đ t bi n trên gen HBA. M t s  tr ị ư HBB nh  HbE cũng đ ườ ữ nh ng tr ng h p mang gen  ệ ể ệ đ  phát hi n trên đi n di, tr ậ ế bi n. Do v y 2 xét nghi m này b  tr  cho nhau và đ ị ủ tr  c a các xét nghi m sàng l c. ứ ệ ỉ ố

ở ế ệ ấ ả ỉ ố ủ ệ ầ ế ệ ự ổ ỗ

ổ ặ ả ả ầ ồ ả ể ạ ơ ườ ế ầ ồ ớ ợ  bào h ng c u tr  nên nh t h n so v i bình th ầ  đ  cho h ng c u, khi Hb gi m, t ớ ả ệ ấ ặ ị

ấ ố ớ ộ ệ ươ ử ọ t là 0,901 và 0,910. K t qu  này cũng t tác gi ng t ố ượ ớ ọ ộ ạ ầ ượ t là 84,0% và 92,95%, đ  đ c hi u là 96,3% và 89,5%, ch  s t v i đ  nh y l n l ả ạ ế ủ ng v i giá tr  AUC c a MCV và MCH r t t ắ ộ ặ ự ả ấ ố ầ ượ t, l n l ấ ử ụ ả ủ ầ

ọ ệ ề ớ   V i 2 ch  s  MCH và MCV, đây là 2 trong nhi u ch  s  c a xét nghi m công th c máu, là xét ạ ệ ệ ườ ệ i b nh vi n tuy n huy n tr  lên và h u h t các t c  các labo xét nghi m t   ng quy cho t nghi m th ặ   ợ ế ộ ế  khu v c. Trong b nh thalassemia, đ t bi n làm gi m t ng h p các chu i alpha ho c trung tâm y t ứ ắ ạ   ẫ ớ i gi m ho c không t ng h p Hb do đó làm gi m th  tích h ng c u. Hb có ch a s t t o beta nên d n t ở ắ ố ỏ ậ ồ ng. Do v y 2 s c t   ỉ ố ắ   ể ỉ ố ch  s  MCV và MCH r t đ c hi u v i thalassemia. Ch  s  MCV <80fL và MCH< 27pg là đi m c t ọ   ể ượ ử ụ c s  d ng r ng rãi trong sàng l c thalassemia. Theo đi m c t này MCV và MCH có giá tr  sàng l c đ ỉ ố  thalassmia r t t ệ   ầ ượ  Ph m Ng c Dũng khi th  nghi m AUC l n l ư ậ   t là 0,98 và 0,96%. Nh  v y trên 1665 đ i t ỉ ố ồ ế   k t qu  c a chúng tôi cũng nh  các nghiên c u khác cho th y s  d ng ch  s  h ng c u MCV và MCH trong sàng l c thalassemia là r t có giá tr . ứ ả ị (B ng 3.14 ) ị ọ ủ ạ ả ị ư ấ ệ ế ợ c xem xét t Giá tr  sàng l c c a vi c k t h p các xét nghi m đ ạ ứ ạ ệ ượ ế ợ ụ ự c nghiên c u và áp d ng t ệ ự ế ơ ở c th c hi n th ượ ố ng quy t c  s  trong ch ế i tuy n y t ố ạ ộ ạ ủ ươ ộ ặ ầ ượ ấ

ư ố ươ c có t ướ ộ ặ ấ ọ

ng tính và âm tính l n l ỷ ệ ư  l ệ ủ ứ ả ộ ậ ủ ư ộ ọ ế ợ ớ ặ ả ế ợ ứ ủ ệ ệ ệ ế ợ   i b ng 3.15. Vi c k t h p ộ ố ượ   i m t s  qu c gia trong khu v c. T i Thái Lan, xét OF/DCIP đã đ ườ ng trình nghi m OF/DCIP k t h p đã đ   ệ   qu c gia phòng ch ng thalassemia. Theo Fucharoen (2004), đ  nh y c a test này là 100% đ  đ c hi u ị ặ   ự ế ợ t là 77,2% và 100%. S  k t h p này r t có giá tr  đ c là 69,8%, GTTĐ d ấ   ứ ủ ệ ạ i các n bi  l u hành gen HbE cao nh  Thái Lan. Nghiên c u c a Kanokwan cho th y t t ậ ộ   đ  nh y và đ  đ c hi u c a MCV  và MCH trong sàng l c thalassemia là khá th p (B ng 1.4) khi so ớ sánh v i các nghiên c u khác. Nh ng khi k t h p v i m t test sàng l c HbE là DCIP, đ  nh y c a xét   ử  nghi m là 100% cho c  k t h p OF/DCIP ho c MCV/DCIP. Trong nghiên c u c a chúng tôi có s

ấ ạ ớ ộ ả ố ệ ặ i Thailand và cũng cho k t qu  t ạ t, v i đ  nh y, đ c hi u là

27 ế ợ ụ d ng test k t h p OF/DCIP s n xu t t 85,19% và 87,67%; GTTĐ d

ỉ ố ắ ả ị Khi k t h p test DCIP v i ch  s  MCV ế ợ ầ ặ ơ ả ế ươ ng tính là 71,88%, âm tính là 94,12%.  ớ ệ ở ể  đi m c t = 80fL (B ng 3.15), giá tr  xét nghi m sàng   ộ ạ   ớ ố ơ ẳ t h n h n khi so sánh v i MCV đ n thu n ho c OF/DCIP k t h p. Đ  nh y ế ợ ở ệ ề ộ ặ

ọ ườ ọ l c thalassemia tr  nên t và đ  đ c hi u đ u trên 90% và AUC là 0,92. 4.2. Hiệu quả can thiệp dự phòng thalassemia tại cộng đồng 4.2.1 Hiệu quả can thiệp K.A.P trong nhóm cán bộ y tế xã Trong d  phòng thalassemia, khâu sàng l c ng i mang gen t ự ự ế ị

ấ ấ ơ ở ậ ọ ư ả ượ

ự ứ ủ ị ỹ ể ọ ươ ng trình d  phòng. Đ  th c hi n đ ọ t b  hoá ch t cho sàng l c, b n thân cán b  y t c trang b  k  năng sàng l c và t ự ộ ộ

ự ắ ọ ườ ự ế ế c  s . các cán b  y t ụ ữ ạ ng. Bên c nh đó các cán b  y t ệ ậ  còn là c u n i trong vi c v n chuy n b nh ph m d ọ ế ư ấ ố ượ ớ ề ượ ậ ẩ ư ấ ầ ượ ả ế ả ng d a trên các k t qu  xét nghi m. Đ  làm đ ộ ứ ủ ể ể ự ủ ế ự ư xã c n đ ọ ồ ề ầ i dân t ằ ế ạ ộ i c ng đ ng.  ự ế ượ ế ụ ế ầ ỹ ứ ỹ

ệ ế ộ t. Sau t p hu n, các ki n th c k  năng đ ự ự ố ượ ế ệ ư ấ ng. ề  v n di truy n cho đ i t ế ứ ườ ế ầ ể ẻ i dân. Chúng tôi mong mu n t ế ế ố ả ng trình này, tuy v y, khi xem xét đ n y u t ộ ế ậ ươ ế ể ế ề ộ ư ấ  đ  ti n hành 2 ho t đ ng can thi p chính là sàng l c và t ế ng đ n ng ầ ả t, có t m  nh h v n di truy n đòi h i cán b  y t ạ ề ọ ụ ự ế ng TYT xã là ng ậ ệ ạ ộ ố  có chuyên môn t ườ ọ ụ ữ ế

ự ự ể ồ ưở ộ ứ i xã nh  v y có th  l ng ghép ch ọ ưở ạ ộ ạ ộ ả ưở ế ả ả ả ạ ng tr m y t ạ ị ả ỉ ự ộ ạ ọ ở ứ ệ ố ộ ồ ấ ạ ộ i c ng đ ng r t quan tr ng và   ề ệ ượ ể ự ủ   c đi u này, bên đóng vai trò quy t đ nh cho thành công c a ch ể   ộ ả ế ả ạ ế ị ệ ầ ư  ph i hi u c nh vi c đ u t  cho c  s  v t ch t thi ư ấ ề ệ ế ấ  v n theo quy trình   t r t rõ v  b nh thalassemia cũng nh  ph i đ bi ạ   ầ ầ ẩ i chu n. Nghiên c u c a chúng tôi l n đ u tiên xây d ng và tri n khai mô hình d  phòng thalassemia t ế ơ ở ề   ọ ủ ọ ế ế  xã là m t m t xích quan tr ng c a mô hình, h  có vai trò truy n tuy n y t ọ   ỹ ệ i tr c ti p th c hi n k  thu t sàng l c  v n cho ph  n  có thai tham gia sàng l c và là ng thông t ươ   ể ệ ầ ố ộ ng cho đ i t ố   ả ườ ệ ậ  v n cho đ i i dân và t tính v i sàng l c lên tuy n trên và nh n và tr  k t qu  xét nghi m cho ng ị  ượ ế ộ ệ t c trang b c đi u này, các cán b  y t ự  ầ ắ đ y đ  ki n th c, c n có thái đ  quan đi m rõ ràng đúng đ n v  t m quan tr ng c a công tác d ườ ọ ư ấ phòng cũng nh  các k  năng th c hành sàng l c t  v n cho ng ậ   ệ ượ c can thi p K.A.P d  phòng thalassemia b ng t p  xã đ Trong nghiên c u này các cán b  y t ứ ỹ ậ ấ ế ấ c ti p t c nâng cao   ạ ạ   ọ ộ i tr m,  này th c hi n sàng l c thalassemia ngay t ế   Chúng tôi đã tri n khai mô hình d  phòng thalassemia đ n ố ấ   t    kh  thi, chúng tôi  v n di   ườ   i ố   i ph  trách chính ho t đ ng này. Vì đ i   ng là ph  n  có thai, do đó cán b  th  2 chúng tôi l a ch n là liên quan đ n ho t đ ng qu n lý thai ệ   ng trình d  phòng thalassemia vào qu n lý thai s n. Vi c ặ   . M t ể  ộ ươ ủ ọ ế ượ  đ c can thi p là 12 cán b , và

ứ ầ các hu n ki n th c, k  năng c n thi ự ế ử ụ thông qua vi c tr c ti p s  d ng các cán b  y t kèm theo là t ậ t n tuy n xã, là tuy n đ u tiên ti p c n chăm sóc s c kho  cho ng ộ ạ ề ả c  cán b  tr m đ u tham gia vào ch ỗ ọ ỉ ch  ch n m i xã 2 cán b  y t ỏ ệ ư ấ truy n. Vi c t dân do đó chúng tôi l a ch n tr m tr ượ t ả ạ ư ậ s n t ộ ườ này giúp tăng c ng thêm chuyên môn c a cán b  qu n lý thai s n và tr m tr ệ ế ề khác, do h n ch  v  kinh phí cho sàng l c và CĐTS, chúng tôi ch  l a ch n 6 xã huy n đ nh hoá đ ổ ệ can thi p. Do đó t ng s  các cán b  y t  nhóm ch ng là 36 cán b i).ạ (cho 18 xã còn l ứ ề ế ấ ạ ộ ế ạ  t V  ki n th c chung, b ng 3.18 cho th y tình tr ng ki n th c c a các cán b  y t ố ướ ả ắ ế ệ ướ ệ ả ế c và sau can thi p. K t qu  c t ngang tr ứ ủ ấ ở ứ ộ ạ ứ ự ế ị m c đ  đ t (31,25% ). Nh  v y đ ộ ư ả ố ề ể ệ ế i Vi ế ủ ộ ế Ở  xã.  ế ề ườ i hi n máu, ng ế ả ượ ứ ế ệ ứ ủ ự ạ

ứ ầ ủ ề ệ ứ ề i đăng ký k t hôn t l

ế ạ ọ ạ  nh ng kh o sát trong nhóm sinh viên đ i h c t ứ ố ạ ế i Hà N i cho th y t ả ự ư ng t ứ ầ ủ ề ệ ế ậ ng đ t ki n th c đ y đ  v  b nh và nhóm n  sinh có nh n th c t ộ ế ứ ủ ạ ể

ữ ơ  trong nghiên c u c a chúng tôi l ườ ứ ủ ệ ễ ớ ờ   i 2 th i ộ   ỉ ầ ể c can thi p cho th y ch  g n 1/3 s  các cán b  y đi m tr ư ậ ể  ệ ế  trên 24 xã huy n Đ nh Hoá có ki n th c d  phòng thalassemia  t ự ả ạ ộ ươ ể   ng trình, có đ n 2/3 s  cán b  ch a đ m b o chuyên môn cho các ho t đ ng d  phòng. tri n khai ch ầ ể ể ề ứ ạ ề   t c a các nhóm qu n th  v  thalassemia t Nam tìm hi u v  hi u bi Đã có nhi u nghiên c u t ố ượ ể ầ ự ế ậ ấ  các nhóm qu n th  khác, ng là cán b  y t   tuy v y r t ít báo cáo đánh giá tr c ti p trên đ i t ấ ạ   ọ ể ệ ườ i nhà b nh nhân …) hi u bi t v  thalassemia cũng r t h n (h c sinh, sinh viên, ng ứ ố ề ệ ế   t v  b nh trong nghiên c u này là cao c, ki n th c t ch . Theo các tài li u tham kh o chúng tôi có đ ầ ớ ơ   h n so v i các nghiên c u v  K.A.P d  phòng thalassemia g n đây. Nghiên c u c a Ngô M nh Quân ườ ấ ỷ ệ ộ  có ki n th c đ y đ  v  b nh là và CS trong nhóm ng   ấ   ộ ứ ươ ộ i Hà N i cho th y 10,2%. M t nghiên c u t ố ượ t cao h n nhóm nam 7,8% đ i t   ạ ấ ơ   ế i th p h n sinh. Tuy nhiên, đi m ki n th c c a nhóm các cán b  y t ậ   ị ứ ủ khi so sánh v i nghiên c u c a Nguy n Th  Thu Hà trong nhóm 266 b nh nhân và ng i nhà. Nh n

ầ ậ ế ể ướ c đó, có đ n 65,9% có nh n th c đ y đ  v ứ ầ ủ ề ơ ệ

28 ơ ẳ ứ ủ th c c a nhóm này cao h n h n các nhóm qu n th  tr ệ b nh trong đó nhóm b nh nhân là 72% cao h n nhóm b  m  b nh nhân (52,9%).  ố ấ

ả ả ố ẹ ệ ệ ự K t qu  b ng 3.18 cũng cho th y không có s  khác bi ệ ữ ế ự ứ ứ ệ ữ ư  l ế t có ý nghĩa th ng kê (p>0,05) khi so  đ t v  ki n th c gi a nhóm ch ng (30,56%) và nhóm can thi p (33,33%). Nh ng sau 1 năm  nhóm ứ ệ ố ứ ệ t có ý nghĩa th ng kê v i p<0,05. ộ ấ ề ế ự nhóm ch ng là 36,11%. S  khác bi ướ ự c can thi p cho th y nhóm các cán b  y t ứ ỷ ệ ạ ề ế sánh t  l ổ ể ệ can thi p, đi m ki n th c đã có s  thay đ i rõ r t gi a 2 nhóm ch ng và can thi p, t ệ ở can thi p là 83,33% trong khi  ộ ắ V  thái đ , c t ngang tr ả ệ ố ề ệ ả ế

ề ể ạ ộ ẩ ế ố ộ ế ề ủ ể ề i tr m có th  là y u t ấ ượ ộ ng v  thalassemia c a ph n l n các cán b  y t ớ ấ ệ ộ ọ ệ ủ ễ ể ệ ế ạ ặ ặ ộ

ế ư ế ể  có hi u bi ệ i lành mang gen b nh. Ph n l n các tr ế

ậ ả ế ự ộ ự

th ạ ệ ế ự

ộ ả ứ

ớ ợ ệ ạ ủ ạ ộ

ộ ỉ ề ớ ắ ớ

ỉ ề ệ ạ ộ ế ơ ở ạ ế ộ ế i tuy n y t ạ ộ ả ướ ế

ộ ế ỉ ượ ch  đ ỷ ệ ạ ở  đ t  ớ ộ  có thái đ  tích c c là   ế ộ   ủ ả 39,58% (B ng 3.19). Theo chúng tôi, k t qu  này ph n ánh đúng m i quan tâm c a nhóm các cán b  y ị ệ ấ ạ ề ệ   ế ề ệ  v  vi c phòng b nh. Vi c r t h n ch  trong ch n  đoán, đi u tr  hay truy n thông v  b nh t ế ự ạ ạ    tác đ ng đ n quan đi m trong d  phòng thalassemia trong các ho t đ ng t ầ ớ    xã là tình thalassemia. Đi u này là d  hi u vì  n t ấ ặ ế ạ   tr ng b nh v i các d u hi u đ c thù nh  bi n d ng h p s  và các d u hi u c a thi u máu n ng, ề   ơ ế ễ ủ ệ ế ề ị ấ t v  tình hình d ch t ho c trung bình. R t ít các cán b  y t  c a b nh, c  ch  di truy n ợ ầ ớ ườ ệ ể ẻ ườ ạ ng h p tr  có bi u hi n thi u máu liên quan tình tr ng ng   ằ   ị ệ ề ẩ ề ượ ế ể c chuy n lên tuy n trên ch n đoán đi u tr . B nh thalassemia không n m trên lâm sàng đ n xã đ u đ ệ ượ ư ư ạ trong di n đ   i các TYT tuy n xã. Do v y, thái đ  d  phòng c qu n lý cũng nh   u tiên d  phòng t ộ ế ườ ủ thalassemia c a các cán b  y t ng là không rõ ràng.  ỉ  ả ề ự ự ướ c can thi p, th c hành d  phòng thalassemia khá h n ch , ch V  th c hành, qua kh o sát tr ạ ự ế    có th c hành đ t (B ng 3.20). Trong đó nhóm ch ng là 19,44% và nhóm can 18,75% các cán b  y t ự ề ạ ự   thi p là 16,67% (p>0,05). Đi u này là phù h p v i tình  tr ng chung  trong th c hành d  phòng ế ơ ở ế ế ơ ở ư ế ự  tuy n c  s  nh  khám  c  s . Các ho t đ ng th c hành c a các cán b  y t i tuy n y t thalassemia t   ủ ườ ề ổ ứ ữ ệ   ng g n li n v i ch  tiêu c a tuy n trên giao phó,  ch c truy n thông v  b nh … th ch a b nh hay t ổ ế   ư ậ ớ đi kèm v i kinh phí phân b  cho các ho t đ ng. Tuy v y, v i thalassemia, ch a có m t công văn quy t ế ơ ở  ự ạ ị đ nh ch  tiêu nào giao phó t  c  s ứ   ng d n c a tuy n trên. Ho t đ ng th c hành hoàn toàn không có công văn ch  đ o ho c văn b n h ệ ủ c a các cán b  y t ề ươ ứ ạ ế ng pháp đánh giá hi u qu  can thi p thay đ i K.A.P, so sánh đi m ki n th c t V  ph ướ ự  c  s . Th c hành d  phòng thalassemia t ẫ ủ ặ  m t s  tr m có b nh nhân thalassemia.  ổ ể c s  d ng. Đi m s  K.A.P s  đ c và sau trên cùng 1 đ i t ớ ự

ứ ộ ố ượ

ệ ư ạ ố ạ ổ ừ t/ch a đ t. N u quá trình chuy n đ i t c l ế ờ ự ệ ề ố

t/đ t và ng ơ t là cao h n chi u ng ằ ứ ệ

ự . L a ch n đ i t ế i tuy n y t ỉ ạ ậ ở ộ ố ạ c ghi nh n  ả ệ ệ ờ   ể i th i ượ ử ụ ố ượ ể ố ẽ ượ ụ ể   ng đ đi m tr c c  th  hoá ra thành ố ế ướ ổ ị ể ệ ứ ộ ố ậ ể ự   thang đo v i 2 m c đ  đ i l p đ  th c hi n ki m đ nh s  thay đ i theo 2 chi u h t vào không ng t ỷ ệ ướ ử ụ ế ượ ố c – sau  l c khuy n cáo s  d ng khi so sánh 2 t t    tr t. Trong nghiên c u này Mc Nermar test đ ự ư   ề ướ ệ ượ ự ng ch a can thi p trên cùng m t đ i t ng. S  khác bi  chi u h c đánh giá d  trên thay đ i t t đ ư ố ể ổ ừ  ư ạ ượ ạ ừ ố ạ ố t/ch a đ t sang t t/đ t sang ch a t  t i, t t ệ ồ ượ ạ ư ố i sau khi can thi p, đ ng th i, s  khác bi ch a t   c l t sang t t là có ý nghĩa ả ệ ể ế ậ ằ ố th ng kê thì có b ng ch ng đ  k t lu n r ng can thi p có hi u qu .  4.2.2 Hiệu quả tác động đầu ra trên đối tượng can thiệp. 4.2.2.1 ọ ố ượ ướ ố ượ ọ c l a ch n làm đ i t ộ ng  tác đ ng đ n t ng đích (là đ i t i 12 tu n đ ụ ữ Ph  n  có thai d ắ ố ượ ệ ọ ng ầ ượ ự ủ  sinh con m c m i b nh thalassemia) c a can thi p. Vi c l a ch n nhóm đ i t ố ượ ệ ự ế ớ ệ ả ủ ự ệ ờ ọ

ấ ọ ế ế ả ượ ạ

ắ ẻ ả ư ấ ứ ề ả ặ ơ ổ ị

ụ ồ ươ ọ ồ ọ ằ ứ ề ệ ả ả ơ

ươ ẩ ế ỷ  ẽ ệ   ng này s  giúp l ố ượ ư ẻ ắ ng khác nh  tr  em, đánh giá hi u qu  c a d  phòng trong th i gian ng n nh t. N u ch n các đ i t   ớ   ể ế ặ c p đôi đăng ký k t hôn … thì ph i theo dõi đ n khi h  k t hôn và mang thai đ  làm CĐTS thì m i ụ ữ ầ ố ượ ớ ng có nhu c u cao đánh giá đ   c tình tr ng m c m i. Ngoài ra, ph  n  mang thai cũng là các đ i t ệ   ẽ ạ ệ  v n cho nhóm này s  đ t hi u trong chăm sóc s c kho  b n thân và thai nhi. Vi c truy n thông và t ế ẻ   qu  cao h n nhóm tr  em, v  thành niên ho c nhóm đăng ký k t hôn và các nhóm tu i khác, đây là các ủ ủ   ng trình sàng l c thalassemia. Ch ng c a các thai ph  đ ng ý làm sàng l c cũng nhóm đích c a ch ị ệ ượ ể ự   c tuy n l a vào nghiên c u nh m đ m b o vi c xác đ nh nguy c  di truy n b nh cho thai nhi đ ẩ ượ đ c chu n xác. 4.2.2.2 c sinh ộ ướ ệ ử ệ Trong nghiên c u này, chúng tôi xây d ng và th  nghi m m t ch ộ ươ ạ ơ ở ự ủ ế ế ố ự . Xây d ng ch ứ kín d a trên c  s  khuy n cáo c a B  Y t ọ ng trình sàng l c­ch n đoán tr ự  và các mô hình thành công t ọ   ng trình can thi p sàng l c ồ   i các qu c gia khác. Đ ng

ỉ ể ử ộ ố ộ ố ể ế ệ  Vi t Nam và m t s  tiêu chí đ c thù t ỉ ị ệ ể ủ ứ

ệ ế ệ ả ể ố ượ ể ẽ ả ế ng s  ph i đ n y t ệ ng đ  làm xét nghi m gen cũng nh ể ơ ữ ề ả ậ ả ấ ế ề ầ ệ i t ng tuy n. Đi u này ch c ch n s   nh h ờ ắ ọ ẩ ế ượ ả ủ ệ ạ ừ ế i dân. N u đ i t ể

ồ ớ ế ươ ế ế t k  sàng l c c a chúng tôi đã l ng ghép v i ch ề ọ ủ ụ ế ả ệ ỉ ừ ạ T  các h n ch  đó, t ạ i TYT xã nên h u h t các thai ph  đ n đăng ký thai nghén đ u có c  h i ti p c n v i ch ượ ề ệ ọ

ờ ượ ượ ạ ệ ử ụ ả ơ ộ ế ậ ớ ế ố i đa. V  xét nghi m sàng l c, OF test đ ạ ạ ự ọ i tr m y t ệ

ố ượ ệ ỏ c h n ch  t ng đ ề ế  xã. V  xét nghi m sàng l c, OF test đ i tr m y t ế ế ộ  khuy n cáo s  d ng cho các c  s  y t c B  Y t ệ ế ả ệ c th c hi n ngay t  không có máy xét nghi m máu t ệ ệ ệ ơ ở ớ ộ c đây t ớ ủ ề ừ ứ ệ ộ

ờ ố ượ ượ ư ữ

ượ ả ề ệ ề ậ ả

29 ặ ạ   ờ ợ ớ ệ ố i th i, có ch nh s a m t s  đi m đ  phù h p v i h  th ng y t ệ   ệ ả ị ạ i Đ nh Hoá, ch  có phòng xét nghi m b nh vi n đ a đi m nghiên c u. Theo kh o sát c a chúng tôi t ố ượ   ọ ụ ươ ủ ụ ệ ng ng ti n cho các xét nghi m sàng l c thalassemia. Trong khi đó, đ i t huy n có đ  d ng c  ph ọ ế ầ ớ ở ế   ế  tuy n  tuy n xã. H n n a, n u sàng l c (+), đ i t qu n lý thai nghén ph n l n  ư  ươ ế ệ ệ ỉ t nh đ  làm các xét nghi m đi n di HST và v  tuy n trung  ệ ề ố ể ẫ ế ố ượ ng ph i di chuy n nhi u, t n kém, ph i l y máu nhi u l n và CĐTS. Vi c này có th  d n đ n đ i t   ế   ắ ẽ ả ế ề ưở ệ ả ờ ế ng đ n tính thu n ti n ti p ch  k t qu  xét nghi m t ờ ầ ụ ữ ố ượ ườ ậ   ng sàng l c là ph  n  có thai <12 tu n, th i gian ch  các c n và chi tr  c a ng ẽ ệ ầ ế   c ch n đoán là có b nh s  gây khó khăn k t qu  xét nghi m có th  kéo dài quá 16 tu n và n u thai đ trong vi c đình ch  thai nghén. ng trình qu n lý thai   hi ươ   ầ ế ng nghén t ự   c th c trình do đó vi c b  sót đ i t ượ ế ạ ạ ệ  xã   hi n ngay t ế ự  ồ đ ng th i đ ộ ặ ậ ộ ộ   đ ng. Xét nghi m OF cho k t qu  nhanh (sau 15 phút) v i đ  nh y cao đ  đ c hi u cao. Đây là m t ọ ạ   ự ồ . Vi c th c hi n OF t ạ ộ ướ ớ ể i i c ng đ ng đi m m i c a đ  tài so v i các nghiên c u sàng l c tr ế  ấ ệ ả ế ế ậ ạ tr m v a tăng tính ti p c n đ ng th i vi c có k t qu  xét nghi m nhanh r t có ích cho cán b  y t ư ấ ệ ự ẫ ề    và th c hi n các xét c l u gi ng. Các m u máu sau đó đ trong truy n thông và t ế ể ư ấ ế ở ỹ ệ  các tuy n trên, k t qu  xét nghi m đ nghi m k  thu t cao   v n di truy n. c tr  v  tuy n xã đ  t 4.2.2.3 ụ ữ ả

ụ ị ỉ ồ ụ ệ

ờ ươ ọ ọ ồ ồ  v n đ i t ế ọ ế . K t qu  sàng l c ph  n  có thai ệ ạ i 6 TYT xã huy n Đ nh Hoá, t nh Thái Nguyên, 177 thai ph  đã đ Sau 12 tháng thí đi m t ủ ớ ợ ươ ng tính v i OF test, ch ng c a các thai ph  này ti p t c đ ng h p d ặ ợ ồ ớ ườ ệ i (+) v i OF test. Nh  v y có 13 c p v  ch ng đ ng th i d ơ ệ ọ ệ

ặ ế ắ ố ể ơ ắ ệ ể ệ ừ ệ ẩ ị ợ ồ  đ  sác đ nh th  b nh t c làm đi n di huy t s c t

ượ   ể c ế ụ ượ   ườ c sàng l c. Phát hi n 68 tr ớ   ư ậ ng tính v i sàng l c và phát hi n 13 ng ặ   xét nghi m sàng l c, đây là các c p v  ch ng có nguy c  mang gen b nh thalassemia. Các c p này ượ đ    đó ch n đoán nguy c  m c b nh thalassemia cho thai nhi (Hình 3.1). ề ế ệ ả ớ d V  k t qu  xét nghi m sàng l c, t ư ớ ỳ

ng (+) v i OF ứ ủ ườ ườ ầ ộ ả ọ ỷ ệ ươ  l ơ ề ở ồ ố ượ ả ạ i Qu ng Bình, 32,3% đ i t ố ượ ng nghiên c u c a chúng tôi đa ph n là ng ệ ứ ủ ộ i dân t c thi u s , ng

ng tính v i xét nghi m OF là 35,04% (B ng 3.28). ị ỷ ệ    này là cao h n nh ng không nhi u khi so sánh v i nghiên c u c a Phan Th  Thu  Hoa trên 130 T  l ườ ề ớ  n ng đ  0,34%. Theo chúng tôi đi u này ng   i Kinh t ợ ỉ  ể ố là h p lý vì đ i t i Kinh ch ế chi m 21,3%. ả ệ ấ ố ệ ề ế B ng 3.29 cung c p s  li u v  k t qu  c a OF test do cán b  y t ọ ồ ọ ế ự ữ ộ ự ấ i c ng đ ng.  ọ

ớ ườ ọ ằ ể ượ ạ c l ợ

ệ ế ợ ắ ệ ườ ườ ợ

ườ ỉ ử ụ ế ớ    th c hi n khi so sánh v i S  nh t quán gi a XN sàng l c OF (+)   ể  ọ ằ ợ i, sàng l c b ng OF có th  phát   ệ   ệ ượ ặ c. Đ c bi t, ng h p nghi ng  (+) mà MCV/MCH không phát hi n đ ề ấ ườ   ng v  thành ng h p có b t th ư ỉ ố  i m c b nh HbH nh ng ch  s ẽ ẫ ế   ọ ầ ể ơ ng h p này n u ch  s  d ng MCV đ n thu n đ  sàng l c thì s  d n đ n

ợ ồ ả ặ ồ ượ ế ụ ặ ỉ ố ườ ằ ng, 4 c p khác HbA ọ 2 bình th ả ủ ạ ộ ỉ ố ch  s  MCV/MCH trong sàng l c thalassemia t ớ ọ ằ ớ v i sàng l c b ng MCV/MCH (+) là 84,15%. V i sàng l c âm tính là 90,13%. Sàng l c b ng OF có th ỉ ố ỏ b  sót 9,87% (15/152) tr ng h p so v i ch  s  MCV/MCH. Ng ườ ờ ệ hi n thêm 15,85% (13/82) tr ằ ợ ng h p này b ng đi n di HST thì có đ n 4 tr khi xác nh n l ệ ơ ữ ầ ỷ ệ t h n n a là 1 trong 4 tr  l ph n t ng h p này là ng ợ ườ ạ i bình th MCV l ườ ỏ b  sót ng ả B ng 3.30 là k t qu  13 c p v  ch ng (+) đ ng th i v i sàng l c OF và đ ể ệ ồ ặ ườ ợ ườ ệ i v  mang gen b nh trong đó 1 ng β ả ệ ư ậ ườ ậ ạ i 13 tr ặ  HST. Đ c bi ườ ng. Tr i mang gen.  ế ệ ườ i ch ng là bình th i DHT HbE và 2 ng i DHT ườ ị ượ ơ ư ị

ế ắ ố Nh ng  đi n di huy t s c t ạ ừ ệ ư ặ ủ ế ệ ượ ơ ắ ượ ệ ề ơ ề ằ ờ ớ đoán th  b nh b ng đi n di HST. Trong đó 7 c p có ch  s  HbA ườ ư ng ng nh ng 4 ng ườ ng ợ ồ v  ch ng này đ ặ ho c  beta  thalassemia/HbE.   thalassemia do đó t ượ Đi u này đã đ ẩ   c ti p t c ch n 2 c aủ   ắ ệ i m c b nh HbH, 1   ặ   ế ắ ố ế , 11 c p  thalassemia. Nh  v y theo k t qu  đi n di hu y t s c t ợ ử  ể ồ ắ ệ c xác đ nh là không có nguy c  sinh con m c b nh beta thalassemia th  đ ng h p t ị ợ ử α  ể c d  h p  t    không  th   xác đ nh đ ể ủ ọ   t c  các c p này đ u ch a lo i tr  vi c con c a h  có nguy c  m c th  phù thai. ậ   c ghi nh n trong i thích b ng c  ch  b nh sinh c a thalassemia và cũng đ ấ ả ả c gi

2 bình th

ứ ướ ư ậ ứ ả ằ c đó. Nh  v y, k t qu  nghiên c u th c t ệ ự ế ạ ộ  t ườ ồ ư ẫ ỉ ố  mà ch  s  HbA ợ i c ng đ ng g i ý r ng các ể ạ ừ ng v n ch a th  lo i tr  tình ề ườ ạ

ướ c sinh

30 ế nhi u nghiên c u tr ế ắ ố ọ ợ tr ng h p sàng l c (+), đi n di huy t s c t 0 thalassemia.  tr ng mang gen α 4.2.2.4 ả ẩ ế . K t qu  ch n đoán tr ặ ợ ồ

ả ầ ắ ệ

Có 2 c p v  ch ng c n ph i làm CĐTS do có nguy c  sinh con m c b nh thalassemia beta th ả ơ ệ ủ ặ ậ ầ ồ ỉ ặ ể ặ ị ệ ề ể  ặ n ng (B ng 3.30). Tuy v y ch  có 1 c p đ ng ý làm xét nghi m CĐTS do con đ u lòng c a c p này   ệ hi n đang đi u tr  b nh thalassemia th  n ng. ả ả ệ ở ả ờ ồ ệ c trình bày  ọ ằ b ng 3.31. B ng này cho th y c  b ỉ ố K t qu  xét nghi m huy t h c và CĐTS đ ề

ườ ớ ạ ế ọ ớ ỏ ơ i h n cho phép (Bình th ng MCV≥80fL;MCH≥27pg). Nh

ườ ở ứ ự ế ọ ẫ h  hoàn toàn kho   m nh, s  l ẩ ng. Theo các h ơ  m c bình th ng d n ch n đoán hi n nay, t ợ ườ ể ẩ HbA  HbA ẻ ạ ỷ ệ ệ  l ể β thalasemia. T  l ỷ ệ ướ ng h p mang gen thalassemia th ơ ồ ặ ứ ề ớ ợ ồ ả ơ ắ ệ

ế ắ ồ ớ ộ ệ ế ấ ặ

ồ ắ ắ ể

0 thalassmia, con c a c p đôi này ch  c n làm CĐTS cho tr

ấ ế ể ẫ ế ở  thai nhi.  0 thalassemia DHT  ườ ắ ấ ườ ủ ặ ỉ ầ ồ i ch ng không mang gen α

ế ấ ả ố  ượ ẹ ủ ủ   và m  c a thai làm CĐTS đ u (+) v i xét nghi m sàng l c b ng OF, đ ng th i ch  s  MCV, MCH c a ư  ổ XN t ng phân tích máu cũng nh  h n gi ố ượ ồ   ậ ặ ng h ng v y c p này có nguy c  mang gen thalassemia dù trên th c t cượ   ầ 2>3,5% đ c u và Hb cũng  ủ ặ ợ  dùng đ  ch n đoán cho các tr 2 c a c p v ể  ch ng trong nghiên c u này đ u l n h n 3,5% do đó c p v  ch ng này là mang gen thalassemia th ủ ọ ắ ủ   ế beta. Con c a h  ch c ch n có 25% nguy c  m c b nh beta thalassemia. K t qu  xét nghi m gen c a β0 DHT) còn ng ườ ộ ườ ợ ộ ặ ợ ồ , ng i v  mang đ t bi n gen CD c p v  ch ng   i ch ng mang đ t bi n gen CD17 ( ­28 (β+  DHT) k t h p v i đ t bi n ­­ SEA (α0  DHT). Nh  v y các ch  s  xét nghi m cho th y c p v ợ  ế ế ợ ư ậ ệ ỉ ố Κ t quế ạ ả  ể ế ả ộ ch ng này bu c ph i làm CĐTS đ  bi t ch c ch n tình tr ng mang gen thalassemia  ở ườ   ẽ ỏ ệ ỉ ự ộ ầ ữ i XN gen m t l n n a cho th y ch  d a vào đi n di HST s  b  sót ki u gen a  ng ợ   ả ợ ng h p v , và có th  d n đ n các k t qu  không chính xác trong khâu CĐTS. R t may m n, trong tr ườ   này ng ng ợ h p thalassemia th ủ ể ẩ

ậ ặ i trình t ớ ị ỹ ồ ế ẽ ế ầ ậ ộ

ả ắ ể β thalassemia. ượ Do ch n đoán đ ượ thu t Minisequencing đ ặ ể đ  tăng thêm ph n ch t ch  cho k t qu  xét nghi m, k  thu t GAP PCR cho riêng đ t bi n ­­ ượ ế đ ả ộ ị

SEA). K t qu  ki u t

ư ế ế α0 thalassemia t ư ậ

ị ắ ướ ầ ặ c   đó  con  đ u  lòng  c a   c p  đôi  này  b   m c  thalassemia ớ ế ả

ể ặ ẽ ả ế ệ ọ ướ ắ ớ c hôn nhân cho ng ng thành. V i các cán b  y t ả ợ i con khi tr ườ ạ ị ủ ả ắ ị ệ ưở ng h p mang gen t i đ a bàn qu n lý.

­28/β17gây ra, do đó kỹ  c nguy c  m c b nh n ng c a thai nhi do ki u hình β ơ ắ ệ ờ   ự ứ ể ả ụ   ng v i v  trí condon ­28 và codon 17. Đ ng th i c áp d ng đ  gi SEA  ệ ả α0 thalassemia. c ti n hành cho thai nhi dù thai nhi hoàn toàn không có kh  năng m c ĐHT  ề ế ấ ẻ ế   K t qu  CĐTS cho thai nhi cho th y tr  không b  di truy n đ t bi n trên gen beta globin, ủ ả ể ổ ợ ể ừ ẹ ừ ế ộ    h p gen c a thai nhi là  m  (ki u ­­ nh ng th a k  đ t bi n  (β/β)|(­­SEA/ αα ợ ồ ặ ể ặ ị ắ ệ ), nh  v y thai nhi không b  m c b nh thalassemia th  n ng, c p v  ch ng này hoàn   β  ầ toàn   yên  tâm  sinh  con  l n  này.   Tr ủ ọ ẫ ề thalassemia th  n ng, con c a h  v n ph i truy n máu th i s t đ nh hàng tháng. V i k t qu  thai nhi   mang DHT ­­SEA s  là thông tin có ích cho c p v  ch ng trong vi c phòng thalassemia cho th  h  cháu, ặ ợ ồ   ườ ộ ế ơ ở   ằ ch t sau này b ng sàng l c tr  c  s , ọ thông tin xét nghi m s  giúp ích cho vi c theo dõi d c các tr 4.2.2.5

ệ ế ề

ệ ư ấ  v n K t qu  truy n thông t ệ ẽ ả ứ ệ ằ Trong nghiên c u này, can thi p thay đ i hành vi b ng truy n thông, đ c bi ụ ặ ố ổ ạ ủ t là t ề ề ọ

ặ ạ ộ ả i đăng ký qu n lý thai nghén. Các đ i t ượ ế ế ư ả

ứ ẽ ượ ư ấ ế ệ ứ ơ ả i tình nguy n tham gia nghiên c u s  đ ề ệ ệ c làm xét nghi m sàng l c và t ư ấ ượ ọ ả ủ ạ ứ ế ỳ ư ấ ự ế    v n tr c ti p ề ệ   c áp d ng trong các giai đo n c a mô hình sàng l c. Ho t đ ng truy n thông v  b nh ố ượ   ụ ữ ớ ự ệ ng c ti n hành khi các ph  n  t ố ữ   ậ c truy n thông các ki n th c c  b n v  b nh, h u qu  cũng nh  cách phòng ch ng. Nh ng ệ   ả  v n k t qu  xét nghi m ặ ợ ồ ở ừ    t ng giai c chia thành 4 giai đo n  ng tu  vào k t qu  c a các c p v  ch ng

ặ ượ m t đ i m t đ và các bi n pháp d  phòng đ ề ẽ ượ s  đ ườ ng ngay sau đó. T  v n đ đo n. ạ ụ ệ ố ướ ế ầ ổ Trong 12 tháng can thi p, t ng s  177 thai ph  có thai d ệ ụ ề ấ ả nguy n tham gia ch ng trình sau khi đ ượ ụ

ươ ủ ồ ụ ươ ố ệ ng h p thai ph  d ộ ng tính v i OF, ch ng c a các thai ph  này ti p t c đ ườ ọ ồ ả ế c các cán b  y t ế ụ ượ ư ấ ể c t ọ ệ ng tính v i xét nghi m sàng l c nh ng ng ồ ườ ườ ờ i 12 tu n đã đ n qu n lý thai nghén.    truy n thông.      v n đ  làm ườ   ư i   i ch ng đi làm ăn xa nhà còn ớ ợ ng h p ng ả ớ ọ ợ c làm sàng l c đ ng th i. Trong đó 7 tr ệ  ch i làm xét nghi m (B ng 3.32). ồ i 4 tr ự T t c  các thai ph  đã t ụ ươ Trong s  này 68 thai ph  d xét nghi m sàng l c. Có 11 tr ượ ch ng không đ ợ ừ ố ườ ạ ng h p t l KẾT LUẬN

31

ậ ế

ị ặ ễ ọ ứ ủ ố ượ ể ị

ả ể 1. Đ c đi m d ch t các xét nghi m sàng l c t i c ng đ ng. ứ ế ậ Qua k t qu  nghiên c u và bàn lu n trên, nhóm nghiên c u rút ra các k t lu n sau: ứ ặ ng nghiên c u và giá tr  h c, đ c đi m mang gen thalassemia c a đ i t ọ ạ ộ ứ ộ ổ ậ ờ ấ

ệ ố ượ Đ i t ỷ ệ  l ố ế cao nh t (60,4%). T  l ề ị ộ ổ ừ ế ệ ỷ ệ ế ầ ồ ụ ữ ng nghiên c u là ph  n  dân t c Tày đ  tu i t ỷ ệ ế  l ổ    15­49 tu i trong đó nhóm 25 – 34 tu i ạ    k t hôn c n huy t là 3%; k t hôn trong ph m vi 3 đ i là 0,3%. ỷ ệ ế    k t ế  k t hôn cùng huy n là 88% trong đó cùng xã là (50%). T  l

ẹ ồ ế ấ ồ ầ ế chi m t Đa s  k t hôn g n v  đ a lý, t hôn khác huy n là 12%. ỷ ệ T  l ặ ế ệ ế  thi u máu trong c ng đ ng khá cao (27,3%) trong đó thi u máu nh  16,3%; trung bình là ỏ ượ ắ ớ c s c v i MCV trung bình là 72,8

ộ 10,7% và n ng là 0,3%. Thi u máu có tính ch t h ng c u nh  nh ± 10,58 fl, MCH trung bình là 22,7±3,95 pg. ạ ị

ấ ỷ ệ T  l ế ế ườ ỷ ệ  l ộ i dân t c Tày t i Đ nh Hoá, Thái Nguyên là  cao nh t, 16,3%, beta thalassemia là 7,3%,

SEA/ ;  /

ể ể ổ ợ ế ớ h p gen đa d ng, 8 nhóm ki u hình v i 14 ki u t mang gen thalassemia chung trong nhóm ng khá cao chi m 27%. Trong đó alpha thalassemia chi m t HbE là 1,7% và alpha­beta thalassemia ph i h p là 1,7%. ể ổ ợ ồ ượ Ki u hình và ki u t c xác đ nh bao g m: ­­ ố ợ ạ αα THAI/ ; ­­ /­ ể /αα αCS ; ­­α SEA/­α3.7, ­­SEA/αCS ,  αα αα α3.7, ộ  h p gen đ t bi n gen   /α β β41/42,  /β β17,

SEA  (47,3%); ­­THAI  (1,1%); ­α3.7(9,9%);

αα β β17 ­­SEA/ /­αα α3.7;  /β β17. ị đã đ /β β71/72,  /β β­28,  /β β26 HBE, ­­SEA/ ơ ể ộ ,  αα β β41/42 ,  ;  / ị ượ ồ ế 9 ki u đ t bi n đ n alen đ c xác đ nh, bao g m: ­­ α ­αCS  (6,6%); Cd 41/42 (9,9%), Cd 17 (4,4%), Cd71/72 (2,2%); Cd­28 (1,1%), Cd26 (5,5%). ệ ậ ướ ẻ ẻ ố ắ ặ Gánh n ng b nh t t do thalassemia gây ra theo c tính là ~ 32/5000 tr  đ  s ng m c các th ể

n ng.ặ ồ ợ ặ ệ

ề ị Các c p v  ch ng k t hôn g n v  đ a lý trong cùng huy n cùng xã có t ế ỷ ệ  l ệ ế ẳ ầ ặ ệ ặ ơ ỷ ệ ườ ế ở i mang gen thalassemia trong nhóm thi u máu là 67,1%, ng

mang gen   ữ   thalassemia (34,2%) cao h n h n các c p k t hôn khác huy n (22,2%) ho c cùng huy n nh ng khác ế   xã (22,7%). T  l  nhóm không thi u máu là 11,9%. ị ọ ệ ườ i mang gen thalassemia khá t ớ ị ọ ạ ộ ố ế ế ợ ệ ớ ộ ạ ế ợ ủ

ệ

xã trong d  phòng thalassemia. ộ  Xét nghi m OF có giá tr  sàng l c ng t, đ  nh y là 77,8%, đ ể  ệ ặ đ c hi u là 91,3%, GTTĐ (+) là 76,8%, GTTĐ (­) là 91,7%, AUC là 0,846. N u k t h p v i DCIP đ ọ sàng l c HbE, giá tr  sàng l c thalassemia c a OF/DCIP k t h p tăng lên rõ r t v i đ  nh y là 85,19%;   ộ ặ đ  đ c hi u là 87,76%; GTTĐ (+) là 71,88%; GTTĐ (­) là 94,12%; AUC là 0,864. ệ ạ ộ ệ 3. Hi u qu  can thi p t i c ng đ ng ổ 3.1.  K t qu  thay đ i K.A.P cán b  y t ế ệ ể ệ ộ ổ ự ị i huy n Đ nh Hoá đã đ ồ ộ ế ị ấ ạ  trên 24 xã/th  tr n t ươ ự ệ ả ờ

ữ ớ ộ ả ế ả 48 cán b  y t ự  7 năm. Trong đó 70,83% CBYT là n  gi ượ c can thi p thay đ i K.A.P đ  có ộ ng trình d  phòng thalassemia. Các cán b  này có th i gian công tác trung ể ố ườ i dân t c thi u s  và trên 80% i, 81,25% là ng ỹ ặ kh  năng th c hi n ch bình là 20 (cid:0) ỹ ộ có trình đ  bác s  ho c y s . ự ề ủ ệ ổ ộ ế ấ Sau 1 năm can thi p các thay đ i tích c c v  K.A.P c a cán b  y t ệ    là r t rõ ràng và có hi u

qu .ả ổ ứ ệ ỷ ệ ộ

ế  có ki n th c đ t là 30,3%, sau can ạ thi p t ế  các cán b  y t  ch a đ t sang đ t có ý nghĩa th ng kê (p<0,05).  ộ ế ổ ộ c can thi p t ướ c can thi p t  l ể ự ế ừ ư ạ  đ t tăng lên 80,3%. S  chuy n bi n t ệ ỷ ệ ộ ướ  l ể ự các cán b  y t ế ừ ư ự ế Thay đ i ki n th c: Tr ệ ỷ ệ ạ  l Thay đ i thái đ : Tr ự  l ứ ạ ố ự  có thái đ  tích c c là 41,7%, sau can   ố   ự  ch a tích c c sang tích c c có ý nghĩa th ng tích c c tăng lên 91,66%. S  chuy n bi n t ệ ỷ ệ thi p t kê (p<0,05). ế các cán b  y t l ạ  th c hành đ t là 16,6%, sau ỷ ệ ự  có t ạ ộ ạ ố không đ t sang đ t có ý nghĩa th ng kê (p<0,05).

ướ ộ ố ạ ạ ầ

ườ ệ ồ ọ i tr m y t  l ồ c mu i 1 n ng đ  (OF ế  cho 177 ph  n  mang thai <12 tu n và 57 ớ ỷ ệ ươ ng tính chung v i OF test là 35,04%.  d ệ ỷ ệ ướ ổ ự c can thi p t  l ự ể ế ừ  đ t tăng lên 75%. S  chuy n bi n t ươ ộ ủ ự ng trình d  phòng thalassemia.  ủ ượ ỹ ậ ằ  xã đã làm ch  đ c k  thu t sàng l c thalassemia b ng n ụ ữ ọ ộ ế  đã sàng l c ngay t ụ i ch ng c a các thai ph  có xét nghi m OF (+), t ự ự ủ ặ ợ ồ ệ ệ ơ Thay đ i th c hành: Tr ệ ỷ ệ ạ  l can thi p t ệ ả 3.2. Hi u qu  tác đ ng c a ch ộ ế Cán b  y t ả ế test). K t qu , các cán b  y t ng Phát hi n 13 c p v  ch ng th c s  có nguy c  sinh con mang gen b nh.

32

ọ ệ ợ ể ế ệ Xét nghi m OF là phù h p đ  sang l c thalassemia tai tuy n y t ấ ế ơ ở  c  s  do ph ứ ạ ươ ự ỉ ố ượ ệ ớ

ử ẵ ấ ườ ườ ợ ỉ ố ố   ng ti n, thu c ệ ệ ấ   th  s n có, giá thành r t th p, quy trình xét nghi m nhanh, không ph c t p. Qua th c nghi m cho ườ th y, OF test ch  b  xót 3 tr   c 4 ng h p so v i sàng l c b ng ch  s  MCV/MCH và phát hi n đ tr ợ ng h p ng ế ắ ố ạ ỏ ượ ệ ệ ằ ẩ ắ ơ Ch n đoán b nh b ng đi n di huy t s c t ọ ằ ỉ ỏ ề i mang gen mà ch  s  MCV/MCH đ u âm tính.   lo i b  đ ơ ư ạ ừ ượ ể ặ c nguy c  sinh con m c b nh beta ơ ư c nguy c  sinh con ể ợ ồ thalassemia th  n ng cho 8/13 c p v  ch ng có nguy c  nh ng ch a lo i tr  đ th  phù thai cho 12/13 c p v  ch ng này. ệ ặ ặ ợ ồ ệ ệ ự ả ổ ư ấ ư ấ T  v n xét nghi m và t ề ượ ế ệ  xã can thi p, 260 tài li u truy n thông và t v n đã đ ơ ề ượ ư ấ c t ớ ố ượ i đ i t ồ

ề ể ặ ủ ượ ế ng t ệ ớ ế ượ   ố t c CBYT th c hi n có hi u qu . T ng s  260 l ờ ơ ượ   c  r i đ ự   ồ  v n đ u đ ng ý th c ộ ặ  v n, m t c p có nguy c  sinh con th  n ng đã đ ng ý   SEA d  h p t ể   ượ ị ợ ử c sinh đ  tháng, phát tri n ệ ệ ợ ng h p có nguy c  sau khi đ ơ ư ấ , thai này đã đ ng.

ớ ệ ị v n di truy n đ ộ ở ư ấ c ti n hành b i các cán b  y t t ấ ả ư ấ ườ phát t  v n. T t c  các tr ệ ẩ ệ hi n các xét nghi m ch n đoán b nh. Qua t ỉ ả làm CĐTS v i k t qu  thai nhi ch  mang gen ­­ ườ bình th KHUYẾN NGHỊ ế 1. V i ngành y t  huy n Đ nh Hoá. ể ụ ­ Ti p t c  ng d ng quy trình đã đ ọ ư ấ  v n d ệ ể ố ợ ệ i các xã đã đ ươ ẫ ớ ượ ệ ậ ng Thái Nguyên trong vi c v n chuy n m u máu d ự  ượ c chuy n giao đ  duy trì mô hình sàng l c, t ế ố ớ ệ ệ   ệ c can thi p. Ph i h p, hoàn thi n vi c k t n i v i B nh vi n ệ   ọ ể ể ng tính v i sàng l c đ  làm xét nghi m ươ ị

ớ ề

ỉ ằ ự ợ ế ỉ ­ M  r ng nghiên c u t ứ ạ ộ ề ự ọ ộ ổ ị ướ ế ạ ế ụ ứ ạ phòng thalassemia t Trung  ơ ẩ ch n đoán và phân tích gen và CĐTS cho các thai nhi đã xác đ nh là có nguy c . ắ 2. V i ngành y t  t nh Thái Nguyên và các t nh mi n núi phía B c. ở ộ ạ   ố ệ i khu v c nh m t ng h p các s  li u v  tình hình mang gen và lo i ế   ớ ể ố i xây d ng panel sàng l c đ t bi n i các nhóm dân t c thi u s  khác trên đ a bàn, h ng t ộ đ t bi n t thalassemia trong khu v c.ự ứ ế ể ụ ể ­ Nghiên c u các chính sách y t ươ ng trình d  phòng thalassemia trên toàn ộ ồ ự

ự

ấ

ậ

ự ườ ỉ t nh Thái Nguyên và khu v c mi n núi phía B c n i t p trung đ ng bào ng ế đ  c  th  hoá các ch ắ ơ ậ ế ơ ở ế

­ T p hu n cho các cán b  y t

ứ ậ

ả ệ

ể ệ

ề

ọ

ị

ề ộ ư

ể ố i dân t c thi u s . ệ  tuy n c  s  ki n th c chuyên môn trong d  phòng b nh  ế ẩ thalassemia v  lâm sàng cũng nh  sàng l c, ch n đoán, nh n đ nh k t qu  b nh và th  b nh  thalassemia.

Ộ Ố

Ọ

Ậ

Ế

M T S  CÔNG TRÌNH KHOA H C  LIÊN QUAN Đ N LU N ÁN

ệ

ự

ph  n  dân t c Tày t

ỉ

ệ

ạ ị

ẩ , đăng t

ố

1. Th c tr ng mang gen b nh tan máu b m sinh  ở ạ ạ i t p chí Y h c Vi ọ ị

ụ ữ ọ ề

ỷ ế

ề

ộ

ộ ạ   i ậ   ệ t Nam, t p Huy n Đ nh Hóa, t nh Thái Nguyên 448, tháng 11, s  chuyên đ , K  y u H i ngh  khoa h c v  Thalassemia toàn   qu c năm 2016, trang 21­27.

ứ

ẩ

ộ ự ạ

ự ị

i huy n Đ nh Hoá t nh Thái Nguyên,

ộ i dân t c Tày t

ệ ỉ ỷ ế

ệ ố

ọ

ộ

ị

2. Th c tr ng ki n th c thái đ  th c hành d  phòng b nh tan máu b m sinh   đăng  ọ   ề t Nam, tháng 11, s  chuyên đ . K  y u H i ngh  khoa h c

ố ế ạ ự ở ụ ữ ườ  ph  n  ng ệ ạ ạ i t p chí Y h c Vi t ố Thalassemia toàn qu c năm 2016, trang 76­84.

ạ

ệ

ọ

ạ ạ

i t p chí Y

, đăng t

3. Sàng l c thalassemia t

i huy n Đ nh Hóa, Thái Nguyên

ố

ố ồ ơ

ẩ

ị ụ ả ậ ọ h c Thành ph  H  Chí Minh, ph  b n t p 21, s  6 năm 2017, trang 236­244. ệ ắ ạ ạ

4. Sàng l c nguy c  sinh con m c b nh tan máu b m sinh t ạ ố ồ

ọ

ị i t p chí Y h c Thành ph  H  Chí Minh, ph

ệ   i huy n Đ nh ụ

, đăng t

ố

ọ ỉ Hóa, t nh Thái Nguyên ả ậ b n t p 21, s  6 năm 2017, trang 415­420.