https://doi.org/10.59459/1859-1655/JMM.463
ĐẶCĐIỂMLÂMSÀNGVÀXQUANGRĂNGVĨNHVIỄN
TRƯỚCĐIỀUTRỊCHETỦYTRỰCTIẾPBẰNGMTA,
TẠIBỆNHVIỆNTRUNGƯƠNGQUÂNĐỘI108
NguyễnDuyChiến
*,TrầnTrọngNgôn
1
TrươngUyênCường
2
,LêMạnhCường
2
TÓMTẮT
Mụctiêu:Môtảđặcđiểmlâmsàng,Xquangcủarăngvĩnhviễntrướckhiđiềutrịchetủytrựctiếpbằng
Mineraltrioxideaggregate(MTA),tạiBệnhviệnTrungươngQuânđội108.
Đốitượng,phươngpháp:Nghiêncứumôtảlâmsàngtrên35bệnhnhâncórăngvĩnhviễntổnthương
hởtủy,khámvàđiềutrịtạiKhoaRăngmiệng,BệnhviệnTrungươngQuânđội108,từtháng5/2023đến
tháng5/2024.
Kếtquả:Bệnhnhântrungbình55,0±13,0tuổi,nhómtuổitrên60chiếmđasố(42,9%).Phầnlớnbệnh
nhânlànữgiới(60,0%),tổnthươnghởtủyrăngvĩnhviễnnguyênnhândosâurăng(74,3%),răngtổn
thươngởcungrănghàmtrên(60,0%)vàởnhómrănghàmlớn(62,9%).Vịtrítổnthươngtrênrănghay
gặpnhấtlàtổnthươngphốihợp(31,4%)hoặctổnthươngmặtnhai(28,5%).Trướcđiềutrị,42,9%bệnh
nhânthấyđaukhigõngangrăng,100%bệnhnhânthửđiệnchokếtquảdươngtính,88,6%bệnhnhân
đaumứcđộvừavànhẹ;điểmđautrungbìnhtheothangđiểmVASlà1,69±1,16điểm.Khôngtrườnghợp
nàocótổnthươngchóprăng,bịnộitiêu,hoặcbịgiãndâychằngnhachutrướcđiềutrị.
Từkhóa:Chetủytrựctiếp,răngvĩnhviễn,Mineraltrioxideaggregate.
ABSTRACT
ObjectivesTodescribetheclinicalandXraycharacteristicsofpermanentteethwithdirectpulpcapping
withMTAatCentralMilitaryHospital108.
Subjects,methods:Thestudywasconductedon35patientswithpermanentteethwithopenpulpdamage
whocameforexaminationandtreatmentattheDepartmentofDentalMedicine,CentralMilitaryHospital
108,fromMay2023toMay2024.
Results:Theaverageageofthestudysubjectswas55.0±13.0yearsold,ofwhichtheagegroupover
60accountedforthemajoritywith42.9%.Thenumberoffemalepatientsaccountedfor60.0%;Damage
occurredmainlyduetotoothdecay(74.3%),intheupperdentalarchwith60.0%.Inthelargemolargroup,
it accounted for 62.9%. The most common injury locations were combined damage (31.4%), chewing
surface(28.5%);42.9%ofpatientsfeltpainwhenpercussinghorizontally;electricaltestingshowedpositive
resultsfor100%ofpatients.TheaveragepainscoreaccordingtotheVASscalebeforetreatmentinthe
patientgroupwas1.69±1.16.Therewere88.6%ofpatientshadmoderateandmildpain.Nopatienthad
apicallesions,nointernalresorption,andnopatienthadperiodontalligamentrelaxationbeforetreatment.
Keywords:Directpulpcapping,permanentteeth,MTA.
Chịutráchnhiệmnộidung:NguyễnDuyChiến;Email:nchien108@gmail.com
Ngàynhậnbài:11/6/2024;mờiphảnbiện:6/2024;chấpnhậnđăng:02/7/2024.
BệnhviệnTrungươngQuânđội108.
BệnhviệnQuâny103.
1.ĐẶTVẤNĐỀ
Bảotntủyrăngsốngrấtquantrọng,giúpduy
trìcácchứcnăngtủyrăngđốivớiquátrìnhphát
triểnsinhlícủarăng(gmcácchứcnăngtạongà
thứphát,dinhdưỡng,thầnkinhvàbảovệ)[1].Hơn
nữa,răngđượcđiềutrịbảotntủyrăngthìnguy
cơnứtvỡthấphơn[2].Mộttrongnhữngkĩthuật
điềutrịbảo tn tủyrăng sốnglà kĩthuậtche tủy
trựctiếp.Đâylàbiệnphápđiềutrịbịtkíntủyrăng
tổnthươngbằngvậtliệucóhoạttínhsinhhọc,có
khảnăngkíchthíchsựlànhthươngtủyrăngvàtạo
cầungàsửachữa.Đểbảođảmchođiềutrịchetủy
trựctiếpthànhcông,cầnchẩnđoánchínhxáctình
trạngtổnthươngtủyvàlựachọnvậtliệuchetủy
phảicótínhtươnghợpsinhhọc,khôngđộctính,
khángkhuẩn,đặcbiệtcầncókhảnăngkíchthích
sựlànhthươngcủatủyvàtạongàthứphát.Gần
đây,mộtvật liệu chứacalcium silicatelà mineral
trioxide aggregate cement (MTA) do Ultradent,
TạpchíYHỌCQUÂNSỰ,SỐ375(3-4/2025) 25
NGHIÊNCỨU-TRAOĐỔI
HoaKỳsảnxuấtvàcungcấpđãđượcsửdngphổ
biếnnhờđặctínhhóalívượttrộisovớiCa(OH)
2
.
MTAcótácdngkíchthíchsựhìnhthànhcầungà,
bámdínhtốtlênmôrăng,kínkhítvàcókhảnăng
tươngthíchsinhhọc,khôngcósựđổimàurăng,
thờigianđôngcứngnhanhvàdễthaotác[3].
Hiệnnay,cácnghiêncứuvềđặcđiểmlâmsàng,
cậnlâmsàngtổnthươngrăngởbệnhnhân(BN)
điều trị che tủy trực tiếp cn hạn chế. Chúng tôi
thựchiện nghiêncứu nàynhằm mô tả đặc điểm
lâmsàng,Xquangcủarăngvĩnhviễnđiềutrịche
tủytrựctiếpbằngMTA.
2.ĐỐITƯỢNG,PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
2.1.Đốitượngnghiêncứu
35BNtổnthươngrăngvĩnhviễncóhởtủyrăng,
khámvà điều trị tại KhoaRăng miệng, Bệnh viện
Trung ương Quân Đội 108, từ tháng 5/2023 đến
tháng5/2024.LựachọnBNtừ18tuổitrởlên;tổn
thươngrăngdocácnguyênnhân,đếnsớmtrước24
giờ,đngýthamgiavàonghiêncứu.LoạitrừBNcó
răngtổnthươnglàrăngsố8,lunglayquámứchoặc
môquanhrăngkém,cóhoạitửtủyhoặccơnđautủy
răng,răngvỡlớn;BNcóbệnhlícấptínhkhác.
2.2.Phươngphápnghiêncứu
-Thiếtkếnghiêncứu:môtảlâmsàng.
-Cỡmẫunghiêncứu:chọnmẫuthuậntiện(tất
cảcácBNđápứngtiêuchuẩnnghiêncứu).Chúng
tôiđãchọnđược35BNvàonghiêncứu.
-Quytrìnhthựchiệnchetủy:
+Sửasoạnxoanghàn:lấybỏhếtmôngàtổn
thươngvàlớpmenyếucónguycơgãyvỡ;màicác
thành,đáy tổnthương tạoxoang hàn. Làm sạch
xoang hàn bằng nước muối sinh lí và cầm máu
điểmlộtủy,làmkhôxoanghàn.
+ Đặt MTA: trộn MTA trên giấy chuyên dng
vớitỉlệ3thìabột,1giọtnước.ĐặtMTAphủkín
đáyxoanghànmộtlớptừ1-2mm.Lènnhẹvàlàm
phẳngbềmặtMTA,hàntạm.
+Hànphchixoanghàn:dùngvậtliệuGIC,
composite, hàn phchi phần cnlại củaxoang
hàn.Kiểmtrakhớpcắnvàhoànthiện,phchi.
-Chỉtiêunghiêncứu:
+ĐặcđiểmchungBN:tuổivàgiớitính.
+Đặcđiểmlâmsàngtổnthương:nguyênnhân
tổnthương;vịtrí,nhómrăngtổnthương;vịtrítổn
thươngtrênrăng;đápứngtủyrăngvớitácnhân
kíchthích;mứcđộđautheothangđiểmVAS.
+ĐặcđiểmhìnhảnhXquang:tổnthươngdây
chằng,nộitiêu,tổnthươngchóprăng.
-Đạođức:nghiêncứuđãthôngquaHộiđng
đạođứcBệnhviệnTrungươngQuânđội108.
-Xửlísốliệu:bằngphầnmềmthốngkêysinh
họcSPSS22.0.
3.KẾTQUẢNGHIÊNCỨU
3.1.ĐặcđiểmchungcủaBN
-Tuổi:BNphânbốtừ18-73tuổi,trungbình55,0±
13,0tuổi.Trongđó,chiếmtỉlệnhiềunhấtlàBNtrên
60tuổi(42,9%),ítnhấtlàBNtừ18-30tuổi(5,7%).
- Giới tính: 21 BN (60,0%) là nữ giới; 14 BN
(40,0%)lànamgiới.
3.2.Triệuchứnglâmsàng
-Nguyênnhântổnthươngrăng:26BN(74,3%)
tổnthươngdosâurăngvà9BN(25,7%)tổnthương
dochấnthương.
-Vịtrírăngtổnthương:21BN(60%)tổnthương
ởcungrănghàmtrênvà14BN(40%)tổnthương
ởcungrănghàmdưới.
- Nhóm răng tổn thương: 22 BN (62,9%) tổn
thươngrănghàmlớn;11BN(31,4%)tổnthương
rănghàmnhỏ;2BN(5,7%)tổnthươngrăngcửa.
- Vị trí tổn thương trên răng: 11 BN (31,4%)
tổnthương nhiều vị trí trên răng; 10BN (28,5%)
tổnthươngởmặtnhai;9BN(25,7%)tổnthương
ởmặt xa;2BN (5,7%)tổn thương ởmặt gần;1
BN(2,9%)tổnthươngởmặtngoài1;BN(2,9%)
tổnthươngởmặttrong;1BN(2,9%)tổnthương
cổrăng.
-Đápứngcủatủyrăngvớikíchthích:
+Đaukhigõngang:15BN(42,9%).
+Đaukhigõdọc:11BN(31,4%).
+Dươngtínhkhithửđiện:35BN(100%).
+Đauthoángquakhikíchthíchnhiệt:35BN(100%).
-MứcđộđautheothangđiểmVAS:cácBNcó
điểmđauphânbốtừ0-5điểmVAS,trungbình1,69
±1,16điểm.Trongđó:
+Đaunhiều:1BN(2,9%).
+Đaunhẹvàvừa:31BN(88,6%).
+Khôngđau:3BN(8,6%).
3.3.ĐặcđiểmhìnhảnhXquangtrướcđiềutrị
Bảng1.ĐặcđiểmhìnhảnhXquang(n=35)
ĐặcđiểmXquang SốBN Tỉlệ%
Tổnthương
chóprăng
Có 0 0
Không 35 100
Nộitiêu Có 0 0
Không 35 100
Dâychằng
nhachu
Giãn 0 0
Khônggiãn 35 100
26 TạpchíYHỌCQUÂNSỰ,SỐ375(3-4/2025)
NGHIÊNCỨU-TRAOĐỔI
Không BN nào có tổn thương chóp răng, nội
tiêuvàgiãndâychằngnhachu.
4.BÀNLUẬN
BNphânbốtừ18-73tuổi,trungbình55,0±13,0
tuổi;đasốBNtrên60tuổi(42,9%);nhómtuổitừ
18-30chỉchiếm5,7%.Kếtquảnàycaohơnsovới
nghiêncứucủaĐàoThịHằngNga(BNtrungbình
14,5 ± 7,2tuổi) [4] và Bùi HuỳnhAnh(BN trung
bình21,36±2,25tuổi)[5].Sựkhácbiệtnàylàdo
đốitượnglựachọntrongnghiêncứucủachúngtừ
18tuổitrởlên.
ĐasốBNlànữgiới(60,0%),tỉlệBNnữ/namlà
1,5:1.Kếtquảnàyphùhợpvớinhiềunghiêncứu
kháctrongnướcvàtrênthếgiới,nhưnghiêncứu
củaBùiHuỳnhAnh(81,8%BNnữ)[5].
Đasốrăngtổnthươngnằmởcungrănghàm
trên(60,0%),chỉcó40,0%ởcungrănghàmdưới.
Đngthời,tổnthươnggặpphổbiếnnhấtlànhóm
răng hàm lớn (62,9%), tiếp đến răng hàm nhỏ
(31,4%),chỉ5,7%BNtổnthươngởrăngcửa.Kết
quảnàytươngđngvớinghiêncứucủaNguyễn
NgọcNguyệtMinh(80,5%tổnthươngởrănghàm
lớn)[6].Cóthểdobềmặtrănghàmlớncócấutrúc
hốrãnhphứctạpvàlàrăngmọcđầutiêntrêncung
hàm,nêncónguycơbịsâurăngnhiềunhất.
Vịtrítổnthươngtrênrănggặpphổbiếnnhấtlà
tổnthươngnhiềuvịtrí(31,4%),tiếpđếnlàmặtnhai
(28,5%), mặt xa (25,7%), mặt gần (5,7%);ít gặp
nhấtlàtổnthươngmặtngoài,mặttrongvàcổrăng
(đềuchiếm2,9%).Kếtquảnàykhácsovớinghiên
cứu của NguyễnNgọc Nguyệt Minh (tổn thương
mặtnhaichiếm55,6%)[6].Sựkhácbiệtnàydogiả
trênnghiêncứuởrăngsâu;nghiêncứuchúngtôi
thựchiệntrêncảrăngsâulẫnrăngchấnthương.
Vìvậy,tổnthươngchínhgặpởcùngmộtlúcnhiều
mặtrănghơnlàmộtmặttổnthươngđơnthuần.
Khi kích thích tủy bằng các tác nhân, thấy
42,9%BNđaukhigõngang,31,4%BNđaukhigõ
dọc,100%BNdươngtínhkhithửđiện,100%BN
đau thoáng quakhi kích thích nhiệt; tương đng
vớinghiêncứucủaBùiHuỳnhAnh(tỉlệBNviêm
tủycóhiphccảmgiácđauthoángquadưới10
giâysauthửnhiệtlà100%)[5].
ĐiểmđautrungbìnhtheothangđiểmVAStrước
điềutrịlà1,69±1,16điểm(từ0-5điểm).Trongđó,
chủyếuBNđaunhẹvàvừa(88,6%),tiếpđếnlàBN
khôngđau(8,6%)vàđaunhiều(2,9%);tươngtự
nghiêncứucủaNguyễnNgọcNguyệtMinh(ởthời
điểmbanđầu,giátrịtrungbìnhcủađautínhtheo
thangđiểmVASsaukhithửlạnhlà1,53±1,34)[6].
HìnhảnhXquangtrướcđiềutrịchothấy,không
BNnàocótổnthươngchóprăng,bịnộitiêuhoặcbị
giãndâychằngnhachu;tươngtựnghiêncứucủa
Nguyễn Ngọc Nguyệt Minh (trước điều trị không
cóBNnàogiãndâychằngnhachuvàtổnthương
chóprăng)[6].
5.KẾTLUẬN
Nghiêncứu35BNtổnthươnghởtủyrăngvĩnh
viễn,khámvàđiềutrịtạiKhoaRăngmiệng,Bệnh
việnTrungươngQuânđội108,kếtluận:
- BN trung bình 55,0 ±13,0 tuổi; chủ yếu BN
trên60tuổi(42,9%).BNnữ(60,0%)nhiềuhơnBN
nam(40,0%);tỉlệBNnữ/nam:1,5/1.
- Đa số BN tổn thương răng do sâu răng
(74,3%), răng tổn thương ở cung răng hàm trên
(60,0%)vàthuộcnhómrănghàmlớn(62,9%).Vị
trítổnthươngrănghaygặpnhấtlàtổnthươngphối
hợp(31,4%)vàởmặtnhai(28,5%).Có42,9%BN
thấyđaukhigõngang,100%BNdươngtínhkhi
thửđiện,100%BNđauthoángquakhikíchthích
nhiệt.ĐiểmđautrungbìnhtheothangVASlà1,69
±1,16điểm;trongđó,88,6%BNđauvừavànhẹ.
-Trên hìnhảnh X quang,không BN nào phát
hiệncótổnthươngchóprăng,nộitiêuhaygiãndây
chằngnhachutrướcđiềutrị.
TÀILIỆUTHAMKHẢO
1.NguyễnMạnhHà(2010),Sâurăngvàcácbiến
chứng,NhàxuấtbảnGiáodc,2010:tr.65-70.
2.Awawdeh L, Hemaidat K, Al-Omari W (2017),
“Higher maximal occlusal bite force in
Endodontically Treated Teeth Versus Vital
ContralateralCounterparts”,J.Endod,2017,43
(6):871-875.
3. Brizuela C, et al (2017), “Direct pulp capping
with calcium hydroxide, MTA and biodentine
in permanent young teeth with caries: A
randomized clinical trial”, J Endod, 2017, 43
(11):1776-1780.
4.ĐàoThịHằngNga(2015),Nghiêncứuđiềutrị
nộinhaởrăngvĩnhviễnchưađóngcuốngbằng
MTA,Luậnántiếnsĩyhọc,TrườngĐạihọcY
HàNội.
5.BùiHuỳnhAnh(2019),Nghiêncứuhiệuquảche
tủyrăngtrựctiếpcủaximăngcalcisilicat,Luận
ántiếnsĩyhọc,ĐạihọcYdượcthànhphốH
ChíMinh.
6.NguyễnNgọcNguyệtMinhvàcộngsự(2019),
“Đặcđiểmlâmsàng,cậnlâmsàngvàkếtquả
chetủygiántiếpbằngbiodentinetrênrăngvĩnh
viễncóviêmtủyhiphctạiBệnhviệnTrường
ĐạihọcYdượcCầnThơnăm2018-2019”,Tạp
chíYDượchọcCầnThơ,19:1-7.q
TạpchíYHỌCQUÂNSỰ,SỐ375(3-4/2025) 27
NGHIÊNCỨU-TRAOĐỔI