T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 1 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
125
ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, XÉT NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ SƠ BỘ HIỆU QUẢ
ĐIỀU TRỊ BẠCH CẦU CẤP DÒNG TỦY Ở NGƯỜI CAO TUỔI
BẰNG DECITABIN ĐƠN ĐỘC TẠI BỆNH VIỆN
TRUNG ƯƠNG QUÂN ĐỘI 108 NĂM 2022-2024
Phan Thị Thanh Long1, Lê Thị Thu Huyền1, Nguyễn Thị Thùy Trang1,
Phạm Thị Tuyết Nhung1, Phạm Văn Hiệu1, Nguyễn Thanh Bình1
TÓM TẮT13
Đặt vấn đề: Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy ở
bệnh nhân cao tuổi (≥60 tuổi) có tiên lượng xấu,
tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn thấp và khả năng sống
sót toàn bộ kém. Việc sử dụng HMA, chẳng hạn
như decitabine đã trở thành một chiến lược được
sử dụng phổ biến cho người lớn tuổi mắc bệnh
bạch cầu cấp dòng tủy trong những năm gần đây.
Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm
của bệnh nhân bạch cầu cấp dòng tủy ở người
cao tuổi được điều trị bằng Decitabin đơn độc tại
Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 từ tháng
1/2022 -tháng 6/2024 và nhận xét kết quả điều trị
ở những bệnh nhân trên. Đối tượng nghiên cứu:
25 bệnh nhân ≥ 60 tuổi được chẩn đoán bạch cầu
cấp dòng tủy mới chẩn đoán điều trị Decitabin
đơn độc. Phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt
ngang, can thiệp lâm sàng không đối chứng theo
dõi dọc, tiến cứu. Kết quả: Tuổi mắc bệnh trung
bình là 70,68 ± 7,32, trong đó nam, nữ với tỷ lệ
2,125:1. Thể trạng lâm sàng theo PSECOG ≥2 là
18 (72%), với chỉ số bệnh đi kèm Charlson (CCI)
≥3 là 100%, có 56% bệnh nhân có tình trạng
nhiễm khuẩn tại thời điểm chẩn đoán, bệnh nhân
có nhu cầu truyền hồng cầu cao tới 80%, truyền
1Bệnh viện Trung ương Quân đội 108
Chịu trách nhiệm chính: Phan Thị Thanh Long
SĐT: 0398351805
Email: longak33@gmail.com
Ngày nhận bài: 30/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 01/8/2024
Ngày duyệt bài: 30/9/2024
tiểu cầu 36%. Về xét nghiệm, trung bình % blast
tủy 39,16 ± 18,63, trung vị blast máu 8%, trung
vị bạch cầu máu ngoại vi 6.8 G/L, với giảm bạch
cầu trung tính độ III-IV 48%. Trong 16 bệnh
nhân được đánh giá tại thời điểm bắt đầu điều trị
chu kì 2, nhu cầu truyền hồng cầu giảm từ 75%
xuống còn 50%, nhu cầu truyền tiểu cầu giảm từ
37,5% xuống còn 31,25%, tuy nhiên tỉ lệ giảm
bạch cầu trung tính tăng từ 37,5% lên 43,75%, có
60% bệnh nhân có ghi nhận tình trạng nhiễm
trùng và viêm phổi vẫn là nhiễm trùng thường
gặp nhất cả trước và sau điều trị lần lượt là 36%
và 44%. Trong 8 bệnh nhân điều trị từ 4 chu kì
trở lên, tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn là 25%, và tỷ lệ
lợi ích lâm sàng là 50%. Kết luận: Nghiên cứu
của chúng tôi góp phần gia tăng hiểu biết cho các
bác sĩ lâm sàng về đặc điểm nhóm bệnh nhân
bạch cầu cấp dòng tủy người cao tuổi và quá
trình điều trị Decitabin trên đối tượng bệnh nhân
này.
Từ khóa: Bạch cầu cấp dòng tủy, người cao
tuổi, Decitabin, HMA
SUMMARY
CLINICAL CHARACTEISTICS,
LABORATORY TEST AND
ASSESSMENT OF PRELIMINARY
EFFECTIVENESS OF TREATING
ACUTE LEUKEMIA IN THE ELDERLY
WITH DECITABIN ALONE AT 108
MILITARY CENTRAL HOSPITAL IN
2022-2024
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
126
Background: Acute myeloid leukemia in
elderly patients (≥60 years old) has a poor
prognosis, low complete response rate, and poor
overall survival. The use of HMAs, such as
decitabine, has become a commonly used
strategy for elderly patients with acute myeloid
leukemia in recent years. Objective: Describe
the clinical and laboratory characteristics of
elderly acute myeloid leukemia patients treated
with Decitabine alone at 108 Military Central
Hospital from January 2022 to June 2024 and
comment on the treatment outcomes in these
patients. Research subjects:: 25 patients ≥60
years old with newly diagnosed acute myeloid
leukemia treated with Decitabine alone.
Methods: Cross-sectional descriptive study, non-
controlled clinical intervention, longitudinal
follow-up, prospective. Results: The average age
of onset was 70.68 ± 7.32, with a male to female
ratio of 2.125:1. The clinical status according to
PSECOG ≥2 was 18 (72%), with a Charlson
comorbidity index (CCI) ≥3 of 100%, 56% of
patients had an infection at the time of diagnosis,
80% of patients required red blood cell
transfusion, and 36% required platelet
transfusion. Regarding laboratory tests, the
average % of bone marrow blasts was 39.16 ±
18.63, the median blood blasts was 8%, the
median peripheral blood leukocytes was 6.8 G/L,
with grade III-IV neutropenia of 48%. In 16
patients evaluated at the start of cycle 2, the need
for red blood cell transfusion decreased from
75% to 50%, the need for platelet transfusion
decreased from 37.5% to 31.25%, however, the
rate of neutropenia increased from 37.5% to
43.75%, 60% of patients reported infection, and
pneumonia was still the most common infection
both before and after treatment, at 36% and 44%,
respectively. In 8 patients treated for 4 or more
cycles, the complete response rate was 25%, and
the clinical benefit rate was 50%. Conclusion:
Our study contributes to increasing the
understanding of clinicians about the
characteristics of elderly acute myeloid leukemia
patients and the treatment process of Decitabine
in this patient population.
Keywords: Acute myeloid leukemia, elderly
people, Decitabine, HMA
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy ở bệnh nhân
cao tuổi (≥ 60 tuổi) có tiên lượng xấu, tỷ lệ
đáp ứng hoàn toàn thấp và khả năng sống sót
toàn bộ kém. Việc sử dụng hóa trị tấn công
tiêu chuẩn ở bệnh nhân bạch cầu cấp dòng
tủy cao tuổi hoặc có bệnh đồng mắc nặng
thường bị hạn chế do bệnh nhân cao tuổi thể
trạng kém, có nhiều bệnh đồng mắc với đột
biến di truyền tiên lượng xấu và nguy cơ
bệnh kháng trị cao.
Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy và rối loạn
sinh tủy được đặc trưng bởi sự tăng cường
methyl hóa và làm im lặng nhiều gen trong
đó gen ức chế khối u và các gen quan trọng
khác. Decitabine là một tác nhân
hypomethylating (HMA). Nó làm giảm
methyl hóa DNA bằng cách ức chế DNA
methyltransferase dẫn tới thay đổi trong biểu
hiện gen có lợi cho sự biệt hóa, giảm sự tăng
sinh và/hoặc tăng quá trình chết theo chương
trình của tế bào ung thư.1 Việc sử dụng
HMA, chẳng hạn như decitabine đã trở thành
một chiến lược được sử dụng phổ biến cho
người lớn tuổi mắc bệnh bạch cầu cấp dòng
tủy trong những năm gần đây. Vì vậy, chúng
tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm mục tiêu:
Mô tả đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm của
bệnh nhân bạch cầu cấp dòng tủy ở người
cao tuổi và đánh giá sơ bộ hiệu quả điều trị
của phác đồ Decitabine đơn độc.
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 1 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
127
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: 25 bệnh
nhân bạch cầu cấp dòng tủy điều trị
Decitabin tại Khoa Huyết học lâm sàng Bệnh
viện Trung ương Quân đội 108 từ tháng
1/2022 tới tháng 6/2024.
Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhân ≥60
tuổi chẩn đoán bạch cầu cấp dòng tủy theo
tiêu chí của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
năm 2016 không đủ điều kiện điều trị phác
đồ hóa trị tấn công tiêu chuẩn (3+7), được
điều trị ban đầu với decitabine liều 20
mg/m2 truyền tĩnh mạch trong 5 ngày liên
tiếp, các chu kì cách nhau 4-6 tuần, tùy thuộc
hồi phục tế bào máu ngoại vi.
Tiêu chuẩn loại trừ: Những bệnh nhân
bạch cầu cấp dòng tủy thứ phát sau rối loạn
sinh tủy có tiền sử điều trị HMA trước đó.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu
mô tả cắt ngang, can thiệp lâm sàng không
đối chứng theo dõi dọc, tiến cứu
2.2.2. Phương tiện nghiên cứu: Thu
thập thông tin theo một mẫu bệnh án dựa vào
hồ sơ bệnh án bao gồm: tuổi, giới, đặc điểm
lâm sàng, xét nghiệm tình trạng nhiễm trùng
trước điều trị, trước điều trị chu kì 2, và chu
kì 5.
2.2.3. Các tiêu chuẩn sử dụng trong
nghiên cứu:
Chỉ số thể trạng cơ thể của bệnh nhân
được đánh giá theo thang điểm của nhóm
Ung thư Hợp tác miền Đông (PS ECOG),
tình trạng bệnh đi kèm được đánh giá bằng
Chỉ số bệnh đi kèm Charlson (CCI), phân
nhóm tiên lượng bất thường NST và gen
được đánh giá theo phân loại tiên lượng của
Mạng lưới bệnh bạch cầu châu Âu (ELN)
năm 2017. Tỷ lệ tử vong sớm được đánh giá
trong 30 ngày, 60 ngày sau khi điều trị.
Đánh giá đáp ứng sau 4 chu kì được định
nghĩa là: (1) Đáp ứng hoàn toàn (CR): Tỷ lệ
blast trong máu và tủy xương <5%, bạch cầu
trung tính >1 G/L, tiểu cầu >100 G/L, bệnh
nhân độc lập truyền máu; (2) Đáp ứng hoàn
toàn với tế bào máu phục hồi không đầy đủ
(CRi) được xác định là tình trạng đáp ứng tất
cả các tiêu chí về CR, ngoại trừ bạch cầu
trung tính <1 G/L hoặc tiểu cầu <100 G/L;
(3) Đáp ứng một phần (PR) đòi hỏi tỷ lệ blast
trong tủy xương và nằm trong khoảng 5-25%
và giảm ít nhất 50%; (4) Cải thiện huyết học
(HI) được định nghĩa là sự cải thiện ít nhất
một trong số các mức huyết sắc tố, tiểu cầu
và bạch cầu trung tính; (5) Cải thiện huyết
học nhưng không đạt đáp ứng khách quan
được xác định khi xét nghiệm máu không có
tình trạng thiếu máu, giảm tiểu cầu, giảm
bạch cầu hạt trung tính, nhưng không đạt đáp
ứng về tỷ lệ blast trong máu và tủy; (6) Thất
bại điều trị được định nghĩa là không đạt
được ít nhất đáp ứng một phần hoặc cải thiện
huyết học nhưng không đạt đáp ứng khách
quan.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm của bệnh nhân
Đặc điểm cơ bản của bệnh nhân được tóm tắt trong Bảng 1.
Bảng 1: Một số đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân (n=25)
Đặc điểm
Số lượng
%
Tuổi trung bình (tuổi)
70,68 ± 7,32 (60-91)
Nhóm tuổi
≥60 và <75 tuổi
18
72
≥75 tuổi
7
28
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
128
Giới tính
Nam
17
68
Nữ
8
32
PS ECOG
<2 điểm
7
28
≥2 điểm
18
72
Chỉ số bệnh đi kèm Charlson (CCI)
3-5 điểm
21
84
≥6 điểm
4
16
Tình trạng nhiễm khuẩn trước điều trị
Viêm phổi
9
36
Nhiễm khuẩn huyết
1
4
Viêm mô tế bào
1
4
Sốt nhiễm khuẩn
2
8
Covid-19 gây viêm cơ tim
1
4
Không nhiễm khuẩn
11
44
Có nhu cầu truyền truyền hồng cầu
Có
20
80
Không
5
20
Có nhu cầu truyền truyền tiểu cầu
Có
9
36
Không
16
64
Nhận xét: Độ tuổi trung bình là 70,68 ±
7,32 (60-91) tuổi. Có 7 bệnh nhân (28%) ≥75
tuổi. Tỷ lệ Nam: Nữ là 2,125. Phần lớn bệnh
nhân có PS ECOG ≥ 2 (72%) và 100% bệnh
nhân có CCI ≥3 điểm với CCI ≥6 chiếm
16%. Tại thời điểm chẩn đoán có 14 bệnh
nhân (56%) có tình trạng nhiễm trùng được
ghi nhận chủ yếu là viêm phổi chiếm 9/14
bệnh nhân, trong khi 80% bệnh nhân có nhu
cầu truyền hồng cầu và 36% bệnh nhân có
nhu cầu truyền tiểu cầu.
Biểu đồ 1: Phân loại thể bệnh
Nhận xét: Chủ yếu gặp bạch cầu cấp thể M4 chiếm 46%, sau đó là M2 chiếm 15%
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 1 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
129
Bảng 2: Đặc điểm xét nghiệm (n=25)
Đặc điểm
Số lượng
%
Trung bình số % blast tủy
Trung vị số % blast máu
Trung vị số lượng bạch cầu (G/L)
Số lượng bạch cầu trung tính (G/L)
Không giảm (≥2)
11
44
Giảm độ I (1,5 -<2)
0
0
Giảm độ II (1-<1,5)
2
8
Giảm độ III (0,5-<1)
5
20
Giảm độ IV (<0,5)
7
28
Hemoglobin (g/L)
Không thiếu máu (≥120)
2
8
Thiếu máu nhẹ (90 -<120)
9
36
Thiếu máu vừa (60 -<90)
13
52
Thiếu máu nặng (<60)
1
4
Số lượng tiểu cầu (G/L)
Không giảm (≥150)
5
20
Giảm độ I (100 -<150)
4
16
Giảm độ II (50 -<100)
7
28
Giảm độ III (20-<50)
7
28
Giảm độ IV (<20)
2
8
Phân nhóm tiên lượng di truyền
Tốt
2
8
Trung bình
21
84
Xấu
2
8
Nhận xét: Số lượng tế bào blast trong tủy
xương trung bình là 39,16 ± 18,63 (20-82)
%, tỷ lệ blast trong máu trung vị chỉ có 8 (0-
81)%. Trung vị số lượng bạch cầu là 6,80
(1,22-108) G/L, có tới 48% bệnh nhân có
giảm bạch cầu trung tính độ III-IV; 92%
bệnh nhân có thiếu máu, chủ yếu gặp ở nhóm
thiếu máu mức độ vừa 9/25 bệnh nhân chiếm
52%; 80% bệnh nhân có giảm tiểu cầu, có
9/25 bệnh nhân giảm tiểu cầu độ III-IV.
84% thuộc nhóm tiên lượng trung bình,
nhóm tiên lượng tốt và xấu đều có 2 bệnh
nhân chiếm 8%.
3.2. Kết quả điều trị
3.2.1. Đặc điểm điều trị