ISSN: 2615-9686 Hong Bang International University Journal of Science
192
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
DOI: https://doi.org/10.59294/HIUJS.KHTT.2024.023
ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG NGƯỜI BỆNH ĐỘT QUỴ NÃO
SAU ĐIỀU TRỊ VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN NGOẠI
THẦN KINH QUỐC TẾ NĂM 2023
Nguyễn Thị Cẩm Oanh1,, Võ Văn Nho1 và Mai Anh Lợi2
1 Bệnh viện Chuyên khoa Ngoại Thn kinh Quốc tế,
2 Trường Đại hc Quốc tế Hồng Bàng
TÓM TẮT
Tại Việt Nam, đt quỵ là nguyên nhân hàng đu gây tử vong, tàn tật. Nghiên cu cắt ngang trên 166
người bệnh đt quỵ não điều tr tại Bệnh viện Chuyên khoa Ngoại Thn kinh Quốc tế nhằm đánh giá
cht lượng cuc sống ca h theo thang đo SS-QOL tại hai thời điểm sau khi điều tr n đnh, sau 3
tháng và mt số yếu tố liên quan. Kết quả điểm trung bình cht lượng cuc sống người bệnh đt quỵ
não sau khi điều tr n đnh: 166.84 ± 42.83. Cụ thể: Sc khỏe thể cht: 51.75 ± 11.02; Sc khỏe
chc năng: 64.8 ± 23.49; Yếu tố tâm lý: 28.86 ± 7.69; Yếu tố gia đình-xã hi: 21.44 ± 8.84. Điểm
trung bình cht lượng cuc sống sau 3 tháng: 178.08 ± 43.78. Cụ thể: Sc khỏe thể cht: 54.47 ±
10.06; Sc khỏe chc năng: 71.39 ± 21.88; Yếu tố tâm lý: 28.92 ± 8.58; Yếu tố gia đình-xã hi: 23.3
± 9.9. Các yếu tố liên quan gồm: Sử dụng bảo hiểm y tế, nghề nghiệp, tình trạng hôn nhân, chc năng
sinh hoạt hằng ngày, v trí liệt, yếu tố nguy cơ (bệnh tim, rối loạn lipid máu, rượu bia, thuốc lá) (p <
0.05). Bệnh viện Chuyên khoa Ngoại Thn kinh Quốc tế cn xây dựng những mô hình hỗ trợ chăm
sóc toàn diện cho người bệnh, hướng dẫn gia đình h những vn đề tâm lý, phục hồi chc năng để
góp phn nâng cao cht lượng cuc sống ca người bệnh sau đt quỵ.
Từ khóa: cht lượng cuc sống, đt quỵ, Bệnh viện Chuyên khoa Ngoại Thn kinh Quốc tế
EVALUATION OF THE QUALITY OF LIFE OF BRAIN STROKE
PATIENTS AFTER TREATMENT AND SOME RELATED FACTORS AT
THE INTERNATIONAL NEUROSURGERY HOSPITAL IN 2023
Nguyen Thi Cam Oanh, Vo Van Nho and Mai Anh Loi
ABSTRACT
Stroke is the leading cause of death and disability in Vietnam. A cross-sectional study was conducted on
166 stroke patients treated at the International Neurosurgery Hospital in Ho Chi Minh City to evaluate
their quality of life according to the SS-QOL scale at two intervals in time after stable treatment, after 3
months, and some related factors. Following steady treatment, stroke patients' average quality of life
score was 166.84 ± 42.83. Specifically: physical health: 51.75 ± 11.02; functional health: 64.8 ± 23.49;
psychological factors: 28.86 ± 7.69; family-social factors: 21.44 ± 8.84. After three months, the average
quality of life score was 178.08 ± 43.78. In particular: functional health: 71.39 ± 21.88; psychological
factors: 28.92 ± 8.58; family-social factors: 23.3 ± 9.9; physical health: 54.47 ± 10.06; functional health:
71.39 ± 21.88; psychological factors: 28.92 ± 8.58; family-social factors: 23.3 ± 9.9. Related factors
include: use of health insurance, occupation, marital status, daily living functions, paralysis location, and
risk factors (heart disease, dyslipidemia, alcohol, smoking) (p < 0.005). The International Neurosurgery
Hospital needs to build comprehensive care support models for patients. Guide families on psychological
issues as well as rehabilitation to contribute to improving the patient's quality of life after a stroke.
Keywords: quality of life, stroke, International Neurosurgery Hospital
Tác giả liên hệ: Nguyễn Th Cm Oanh, Email: camoanh.inh@gmail.com
(Ngày nhận bài: 10/03/2024; Ngày nhận bản sửa: 10/4/2024; Ngày duyệt đăng: 20/4/2024)
Hong Bang International University Journal of Science ISSN: 2615-9686
193
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Chất lượng cuc sống (CLCS) có vai trò vô cùng quan trng trong lĩnh vực y tế, nâng cao CLCS
không ch đơn thun là kéo dài thời gian sống, nâng cao k vng sống cho con người mà phải cải
thiện nhu cu của người bệnh (NB) đối vi sự thụ hưng và sự thoải mái cả v th chất và tinh thn
trong cuc sống hng ngày của h.
Đt quỵ đ và đang là vấn đ sức khỏe báo đng toàn cu, là nguyên nhân đứng hàng thứ 2 trên thế
gii gây tử vong và là nguyên nhân chính gây tàn tật. Theo báo cáo thường niên năm 2019 của T
chức Đt quỵ Thế gii (WSO), thế gii có 13.7 triệu người mắc đt quỵ (ĐQ) mi mỗi năm; 5.5 triệu
người chết do đt quỵ; chiếm đến 10.11% tng số tử vong tính chung trên toàn thế gii [1], 80 triệu
người trên thế gii còn sống st sau đt quỵ, làm mất đi 116 triệu năm sống khỏe mnh và cứ trong
04 người t 25 tui tr lên sẽ c 01 người trải qua ít nhất mt cơn đt quỵ trong đời [2].
Ti Việt Nam, đt quỵ là nguyên nhân hàng đu gây tử vong và tàn tật. Tỷ lệ mắc và hiện mắc đt
quỵ vào năm 2021 được báo cáo ln lượt là 161 và 415 người trên 100.000 người [3]. Khoảng 85%
đt quỵ là do nhồi máu não. Mặt khác, đt quỵ đang c xu hưng ngày càng tr hóa, ảnh hưng rất
ln đến những người đang trong đ tui lao đng. Bên cnh đ, đt quỵ cn c đ li nhiu biến
chứng nghiêm trng và chu nhiu ảnh hưng lâu dài như rối lon giấc ngủ và mất ngủ, suy giảm
nhận thức thn kinh, suy giảm v tm nhìn, giao tiếp, hn chế vận đng, trm cảm, sa sút trí tuệ, đng
kinh, té ngã.
Hiện nay, các dch vụ y tế chăm sc NB đt quỵ phát trin, tỷ lệ NB sống st sau đt quỵ tăng lên đi
hỏi mi người cn quan tâm hơn đến CLCS của NB sau đt quỵ [4]. Chính vì vậy, những vấn đ liên
quan đến CLCS người bệnh đ tr thành mt trong những mối quan tâm hàng đu của các nhà nghiên
cứu. Bên cnh đ, các nghiên cứu trên thế gii đ ch ra rng CLCS b ảnh hưng rất nhiu t các
lĩnh vực khác nhau, trong đ lĩnh vực sức mnh chu tác đng nhiu nhất mà NB sau đt quỵ li chính
là đối tượng b ảnh hưng v lĩnh vực này. Nhiu nghiên cứu cng đ cho thấy CLCS của NB sau đt
quỵ b ảnh hưng bi rất nhiu yếu tố như: mức đ hn chế vận đng, tâm lý xã hi, thời gian bệnh,
loi đt quỵ, bệnh lý kèm theo, gii tính, tui, tình trng hc vấn, tình trng ngh nghiệp, thu nhập
h gia đnh [5].
Ti Bệnh viện Chuyên khoa Ngoi Thn kinh Quốc tế, số lượng NB đt quỵ no được khám và điu
tr trong 6 tháng đu năm 2022 trên 6.000 trường hợp, trên 80% NB phải gánh chu các di chứng sau
đt quỵ não: liệt nửa người, liệt toàn thân, bi não, biến chứng tâm lý, tâm thn,… Việc nghiên cứu,
đánh giá v CLCS và các yếu tố liên quan đến của NB sau đt quỵ giúp các nhà nghiên cứu c được
những bng chứng thiết thực, nhm góp phn vào quá trnh đánh giá hiệu quả can thiệp, làm nn tảng
cho việc quản l và chăm sc NB cng như đ ra các giải pháp, phương pháp điu tr hưng đến mục
tiêu nâng cao CLCS cho NB. Vì vậy, chúng tôi tiến hành thực hiện nghiên cứu “Đánh giá chất lượng
cuộc sống người bnh đột quỵ não sau điều trị và một số yếu tố liên quan tại Bnh vin Chuyên
khoa Ngoại Thần kinh Quốc tế năm 2023” vi 2 mục tiêu:
1. Xác đnh đim trung bnh CLCS của người bệnh đt quỵ no sau điu tr ti Bệnh viện Chuyên
khoa Ngoi Thn kinh Quốc tế năm 2023.
2. Xác đnh các yếu tố liên quan đến CLCS của người bệnh đt quỵ no sau điu tr ti Bệnh viện
Chuyên khoa Ngoi Thn kinh Quốc tế năm 2023.
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Người bệnh đt quỵ no được điu tr ti Bệnh viện Chuyên khoa Ngoi
Thn kinh Quốc tế, Thành phố Hồ Ch Minh.
- Tiêu chuẩn chọn mẫu: Người bệnh đủ 18 tui tr lên đồng ý tham gia nghiên cứu; Người bệnh đt
quỵ no được chn đoán lâm sàng theo đnh nghĩa của T chức Y tế Thế gii (WHO) và phân loi
bệnh hc (nhồi máu não hoặc xuất huyết não) dựa vào kết quả chụp cắt lp vi tính hoặc cng hưng
t s no. Đối vi NB điu tr ngoi trú là những người đến khám v đt quỵ não ln đu ti bệnh
ISSN: 2615-9686 Hong Bang International University Journal of Science
194
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
viện; Người bệnh đc lập trong các hot đng hàng ngày trưc khi b đt quỵ; Người bệnh tnh táo
và có khả năng giao tiếp, hiu và trả lời phỏng vấn bng Tiếng Việt.
- Tiêu chuẩn loại trừ: Người bệnh có các bệnh l đi kèm ảnh hưng đồng thời đến CLCS như: suy
tim đ III hoặc đ IV, NB chy thận nhân to hoặc thm phân phúc mc, bệnh lý thn kinh cơ mn
tính ảnh hưng đáng k đến các hot đng chức năng, bệnh tâm thn hoặc sa sút trí tuệ, viêm khp
dng thấp mức đ nặng, ung thư; Người bệnh b giảm thính lực khó tham gia phỏng vấn; Người
bệnh không hoàn tất b câu hỏi; Phụ nữ có thai.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu cắt ngang mô tả c phân tch.
2.3. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
Cỡ mẫu được tnh theo công thức ưc tnh mt giá tr trung bnh:
Trong đ:
n là cỡ mẫu tối thiu cn nghiên cứu.
Vi đ tin cậy 95% ta c Z(1-α/2) =1.96
σ: đ lệch chun đim CLCS. Lấy σ=15.99 theo tham khảo nghiên cứu của Đồng Th Thủy (2022)
v CLCS của NB sau tai biến mch máu no đang điu tr ngoi trú ti Bệnh viện Phục hồi chức năng
Tây Ninh năm 2022 [6].
d: mức sai số tuyệt đối chấp nhận. Chúng tôi chn d = 2.5 đim.
Thay các giá tr vào công thức trên ta c n =157 NB và đ tránh mất mẫu chúng tôi dự tr 5% cỡ mẫu
nên n = 164 NB. Thực tế chúng tôi đ khảo sát được thông tin của 166 NB.
2.4. Thu thập số liệu nghiên cứu
B công cụ thu thập số liệu được xây dựng dựa trên tng quan tài liệu và nghiên cứu của tác giả Đồng
Th Thủy (2022), Đặng Th Hân và cng sự (2018) [6], [7]. Sau đ được tham khảo  kiến của bác sĩ
chuyên môn ti bệnh viện và các chuyên gia trong ngành. Cuối cng, b công cụ được khảo sát thử
đối vi 05 NB (không tham gia nghiên cứu chnh thức) đ chnh sửa bố cục và văn phong. Bảng câu
hỏi phỏng vấn bao gồm 2 phn:
Phn 1. Thông tin chung v người bệnh.
Phn 2. Chất lượng cuc sống của NB đt quỵ no theo thang đo Stroke Specific Quality of life (SS-
QOL). B câu hỏi bao gồm 49 câu, khảo sát trên 04 lĩnh vực: Lĩnh vực sức khỏe th chất (14 câu hỏi
v năng lượng, ngôn ngữ, sức nhn, suy nghĩ), lĩnh vực sức khỏe chức năng (19 câu liên quan đến tự
chăm sc, di chuyn, chức năng chi trên, công việc/năng suất), yếu tố tâm l (08 câu hỏi v tâm trng
và cá tnh), yếu tố gia đnh và x hi (08 câu v vai tr trong gia đnh và x hi của người bệnh).
2.5. Đánh giá chất lượng cuộc sống của người bệnh đột quỵ não
Theo thang đo SS-QOL chất lượng cuc sống được chia thành các mức sau [6], [7]: CLCS kém: 49 -
98 đim; CLCS trung bình: 99 - 195 đim; CLCS tốt: 196 - 245 đim. Đim CLCS được đánh giá
dựa vào tng đim các câu hỏi, đim càng cao CLCS càng tốt. Kết quả CLCS được cho là tốt khi tng
đim > 195 đim, khi tng đim ≤ 195 đim được đánh giá là CLCS không tốt.
* Cách cho điểm: Mỗi câu hỏi c 5 phương án trả lời được tnh đim như sau: Rất đồng /kh khăn
đến mức không th làm gì/cn giúp đỡ toàn b: 1 điểm; Đồng ý/có nhiu kh khăn/cn nhiu giúp
đỡ: 2 điểm; Không có ý kiến/hơi kh khăn/cn vài sự giúp đỡ: 3 điểm; Không đồng ý/có ít khó
khăn/cn t giúp đỡ: 4 điểm; Rất không đồng /không c kh khăn g/không cn giúp đỡ gì: 5 điểm.
Hong Bang International University Journal of Science ISSN: 2615-9686
195
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
2.6. Xử lý, phân tích số liệu
Số liệu được nhập bng phn mm Excel, làm sch và phân tch bng phn mm SPSS 20.0. Nghiên
cứu sử dụng php kim T-test, kim đnh Anova đ phân tch sự liên quan giữa biến đc lập vi đim
CLCS chung của NB đt quỵ no sau điu tr ti hai thời đim. Sử dụng kim đnh Dunnett T3 đ
phân tch sự liên quan khi phân tch Levene cho thấy các phương sai không đồng nhất. Ngưỡng
nghĩa thống kê là p < 0.05 và khoảng tin cậy 95%.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Đim CLCS chung của người bệnh đt quỵ no theo thang đo SS-QOL (n = 166)
Các lĩnh vực CLCS
Điểm trung bnh ± độ lệch chuẩn
Sau khi điều trị ổn định
Tái khám sau 3 tháng
Sức khỏe th chất
51.75 ± 11.02
54.47 ± 10.06
Sức khỏe chức năng
64.8 ± 23.49
71.39 ± 21.88
Yếu tố tâm l
28.86 ± 7.69
28.92 ± 8.58
Yếu tố gia đnh – x hi
21.44 ± 8.84
23.3 ± 9.9
CLCS chung
166.84 ± 42.83
178.08 ± 43.78
Ti thời đim sau khi điu tr n đnh, đim trung bnh CLCS chung của NB đt quỵ no theo thang
đo SS-QOL là 166.84 ± 42.83 đim (thấp nhất là 78 đim, cao nhất là 241 đim). Ti thời đim tái
khám sau 3 tháng, đim trung bnh CLCS chung là 178.08 ± 43.78 đim (thấp nhất là 74 đim, cao
nhất là 244 đim).
Hình 1. Phân bố chung mức đ chất lượng cuc sống của người bệnh đt quỵ no
ti hai thời đim phỏng vấn (n = 166)
Ti thời đim sau khi điu tr n đnh, đa số NB đt quỵ no c CLCS không tốt là 65.0% và ch c
35.0% người c CLCS tốt. Sau 3 tháng, nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ NB c CLCS tốt tăng lên, đt
46.4% nhưng tỷ lệ c CLCS không tốt vẫn chiếm đa số (53.6%).
13 NB
(7.8%)
95 NB
(57.2%)
58 NB
(35%)
11 NB
(6.6%)
78 NB
(47%)
77 NB
(46.4%)
0
10
20
30
40
50
60
70
CLCS kém CLCS trung bình CLCS tốt
Sau khi điều trị ổn định
Tái khám sau 03 tháng
ISSN: 2615-9686 Hong Bang International University Journal of Science
196
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng – Số Đặc biệt: Hội nghị Khoa học Tuổi trẻ Lần thứ 1 - 5/2024
Bảng 2. Mối liên quan giữa đặc đim nhân khu hc và CLCS của NB đt quỵ no (n = 166)
n
Sau khi điều trị ổn định
Tái khám sau 03 tháng
Điểm
TB ± ĐLC
t/F
p
Điểm
TB ± ĐLC
t/F/MD
Giá trị p
Tuổi
68
173.85 ±
40.46
1.768
0.079(*)
184.50 ± 42.08
1.58
0.116(*)
98
161.98 ±
43.95
173.63 ± 44.59
Giới tính
63
167.16 ±
40.14
0.074
0.94(*)
177.27 ± 40.17
0.187
0.852(*)
103
166.65 ±
44.59
178.58 ± 46.03
Sử dụng bảo hiểm y tế
143
170.69 ±
41.44
2.954
0.004(*)
182.14 ± 41.29
3.05
0.003(*)
23
142.91 ±
44.51
152.87 ± 50.96
Nghề nghiệp
48
180.63 ±
35.48
2.22
0.069(**)
195.52 ± 34.16
1
-
06
161.83 ±
60.88
189.17 ± 57.19
6.35(MD)
1.0(b)
05
182.40 ±
32.86
192.00 ± 28.74
3.52(MD)
1.0(b)
29
164.31 ±
47.44
172.66 ± 48.94
22.87(MD)
0.267(b)
78
158.69 ±
42.92
167.63 ± 43.99
27.89(MD)
0.001(b)
(*) Kiểm đnh T-test hai mẫu đc lập; (**) Kiểm đnh Anova; (b) Kiểm đnh Dunnett T3; (a) Nhóm so
sánh; MD: Mean Difference trong kiểm đnh Dunnett T3; TB ± ĐLC: Điểm trung bình ± đ lệch chuẩn
Qua thống kê phân tch cho thấy c sự khác biệt c nghĩa thống kê v đim CLCS chung của NB
đt quỵ no vi việc sử dụng bảo him y tế, ngh nghiệp. Cụ th:
- Ti thời đim sau khi được điu tr n đnh, đim trung bnh CLCS chung của nhm NB đt quỵ
no c sử dụng bảo him y tế là 170.69 ± 41.44 đim, cao hơn của nhm NB không sử dụng là
142.91 ± 44.51 đim (p =0.004).
- Ti thời đim tái khám sau 3 tháng, đim trung bnh CLCS chung của nhm NB đt quỵ no c sử
dụng bảo him y tế là 182.14 ± 41.29 đim, cao hơn của nhm NB không sử dụng là 152.87 ± 50.96
đim (p =0.003).
- Ti thời đim tái khám sau 3 tháng, đim trung bnh CLCS chung của nhm NB đt quỵ no làm
nông dân là 195.52 ± 34.16 đim, cao hơn của nhm NB làm nhm ngh khác là 167.63 ± 43.99
đim (p =0.001).
Chúng tôi không tm thấy sự khác biệt c  nghĩa thống kê v đim trung bnh CLCS chung của NB
đt quỵ no vi tui, gii tnh (p > 0.05).