BARIA VUNGTAU U N IV ER SIT Y C a p Sa in t Ja c q u e s
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
TÊN ĐỀ TÀI:
ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC CỦA MỘT SỐ LỒNG BÈ
TRÊN SÔNG CHÀ VÀ TỈNH BÀ RỊA-VŨNG TÀU
: Đại học Trình độ đào tạo
Ngành : Công nghệ kỹ thuật hóa học
: Công nghệ môi trường Chuyên ngành
Giảng viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Thị Tuyết
: Nguyễn Thị Út Sinh viên thực hiện
: DH13CM Lớp
:13030774 MSSV
Bà Rịa-Vũng Tàu, tháng 6 năm 2017
PHIẾU GIAO ĐỀ TÀI
ĐỒ ÁN/ KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
(Đính kèm Quy định về việc tổ chức, quản lý các hình thức tốt nghiệp ĐH, CĐ ban
hành kèm theo Quyết định số 585/QĐ-ĐHBRVT ngày 16/7/2013 của Hiệu trưởng
Trường Đại học BR-VT)
Họ và tên sinh viên: Nguyễn Thị Út Ngày sinh:25/12/1995
:13030774 Lớp: DH13CM MSSV
Địa chỉ : Thôn 1, Hòa Nam, Di Linh, Lâm Đồng
E-mail : nguyenthiut1225@gmail.com
: Đại học Trình độ đào tạo
: Chính quy Hệ đào tạo
Ngành : Công nghệ Kỹ thuật hóa học
: Công Nghệ Môi Trường Chuyên ngành
1. Tên đề tài: Đánh giá chất lượng nước của một số lồng bè nuôi trồng thủy hải sản
trên sông Chà Và tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu
2. Giảng viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Tuyết
3. Ngày giao đề tài: 15/2/2017
4. Ngày hoàn thành đồ án/ khoá luận tốt nghiệp: 20/6/2017
Bà Rịa-Vũng Tàu, ngày 30 tháng 6 năm2017
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN SINH VIÊN THỰC HIỆN
(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)
TRƯỞNG NGÀNH VIỆN TRƯỞNG
(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
1. Mức độ hoàn thành yêu cầu
2. Bố cục
3. Nội dung
4. Nhận xét khác
Giáo viên hướng dẫn
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
1. Mức độ hoàn thành yêu cầu
2. Bố cục
3. Nội dung
4. Nhận xét khác
Giáo viên phản biện
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan các kết quả nghiên cứu đưa ra trong đồ án này dựa trên các
kết quả thu được trong quá trình nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép bất kỳ kết
quả nghiên cứu nào của tác giả khác.
Nội dung của đồ án tốt nghiệp có sử dụng và tham khảo một số thông tin, tài
liệu từ các nguồn khác, báo cáo được liệt kê trong các tài liệu tham khảo.
Nguyễn Thị Út
LỜI CẢM ƠN
Đồ án tốt nghiệp là điều kiện để em có thể tìm hiểu và cọ sát với công việc thực
tế. Trong suốt quá trình làm đồ án em luôn nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình
của Ban quản lý, các cô chú, anh chị trong công ty “TNHH IZICO”, các thầy cô cùng
với những lời động viên khuyến khích từ phía gia đình, bạn bè.
Em xin gửi lời cảm ơn đến cô Nguyễn Thị Tuyết - người đã hướng dẫn cho em
cách trình bày, chỉnh sửa văn bản để hoàn thiện bản báo cáo đồ án tốt nghiệp, cũng
như giải đáp các thắc mắc cho em.
Cuối cùng, chúng em xin kính chúc quý thầy cô luôn mạnh khỏe để có thể tiếp
tục hướng dẫn những thế hệ mai sau tốt hơn. Kính chúc toàn thể Ban lãnh đạo công ty,
các cô chú, anh chị dồi dào sức khỏe và làm việc thật tốt. Chúc quý công ty ngày càng
phát triển.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên
Nguyễn Thị Út
Trang
MỞ ĐẦU........................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN KHU VỰC NGHIÊN CỨU............................................3
1.1 Địa giới hành chính.................................................................................................3
1.2 Chế độ khí hậu.........................................................................................................3
1.3 Hoạt đông kinh tế-văn hóa-xã hội...........................................................................4
1.4 Môi trường nước sông Chà V à................................................................................5
CHƯƠNG 2: THỰC NGHIỆM......................................................................................6
2.1 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................7
2.2 Địa điểm và thời gian nghiên cứ u...........................................................................7
2.3 Nội dung nghiên cứu...............................................................................................7
2.4 Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................7
2.4.1 Phương pháp thu thập số liệu................................................................................7
2.4.2 Phương pháp lấy mẫu và chuyển hóa mẫu........................................................... 7
2.4.3 Phương pháp xử lý số liệu..................................................................................13
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN....................................17
3.1 Kết quả phân tích nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và .. 17
3.1.1 Kết quả đo nhiệt độ..............................................................................................17
3.1.2 Kết quả đo pH......................................................................................................18
3.1.3 Kết quả đo độ màu...............................................................................................19
3.1.4 Kết quả đo độ mặn.............................................................................................. 20
3.1.5 Kết quả đo độ đục............................................................................................... 21
3.1.6 Kết quả đo TSS................................................................................................... 22
3.1.7 Kết quả đo DO.................................................................................................... 23
3.1.8 Kết quả đo Amoni.............................................................................................. 24
3.1.9 Kết quả đo Phosphat........................................................................................... 25
3.1.10 Kết quả đo COD...............................................................................................26
3.1.11 Kết qủa đo BOD5.............................................................................................. 27
3.1.12 Kết quả đo coliform..........................................................................................28
3.1.13 Tổng hợp kết quả phân tích nước tại các lồng bè.............................................29
3.1.14 Đánh giá chất lượng nước tại các lồng bè bằng chỉ số WQI.......................... 30
3.2 Luận giải nguyên nhân ô nhiễm nguồn nước......................................................34
3.2.1 Nước thải từ những lồng bè nuôi trồng thủy sản...............................................34
3.2.2 Nước thải sinh hoạt..............................................................................................34
3.2.3 Nước thải công nghiệp........................................................................................34
3.2.4 Tác động của các chất ô nhiễm đến môi trường nước sông Chà Và..................35
3.3 Giải pháp khắc phục...............................................................................................35
CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................39
4.1 Kết luận................................................................................................................. 39
4.2 Kiến nghị............................................................................................................... 39
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 41
PHỤ LỤC.................................................................................................................... 42
DANH MỤC CÁC TỪ VÀ KÍ HIỆU VIẾT TẮT
QCVN : Quy chuẩn Việt Nam
: Tổng chất rắn lơ lửng TSS
DO : Lượng oxy hòa tan trong nước
COD : Nhu cầu oxy hóa học
n h 4+
BOD : Nhu cầu oxy sinh học
: Amoni
WQI : Chỉ số chất lượng nước
BNNPTNT : Bộ nông nghiệp phát triển nông thôn
QCVN 01-80:2011: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở nuôi trồng thủy sản.
Bảng 2. 1 Đặc điểm vị trí lấy mẫu..................................................................................8
Bảng 2. 2 Phương pháp bảo quản mẫu...........................................................................9
Bảng 2. 3 Bảng quy định các giá trị qi , B Pi.................................................................13
Bảng 2. 4 Bảng quy định các giá trị BPi và qi đối với DO % bão hòa.........................14
Bảng 2. 5 Bảng quy định các giá trị BPi và qi đối với thông số p H .............................15
Bảng 2. 6 Bảng đánh giá chất lượng nước theo giá trị WQI.........................................16
Bảng 3. 1 Kết quả phân tích nhiệt độ của nước............................................................17
Bảng 3. 2 Kết quả phân tích độ pH của nước................................................................17
Bảng 3. 3 Kết quả phân tích độ màu của nước..............................................................18
Bảng 3. 4 Kết quả phân tích độ mặn của nước..............................................................19
Bảng 3. 5 Kết quả phân tích độ đục của nước.............................................................. 21
Bảng 3. 6 Kết quả phân tích TSS của nước.................................................................. 22
Bảng 3. 7 Kết quả phân tích DO của nước................................................................... 23
Bảng 3. 8 Kết quả phân tích tổng Amoni của nước..................................................... 24
Bảng 3. 9 Kết quả phân tích PO43" của nước................................................................ 25
Bảng 3. 10 Kết quả phân tích COD của nước.............................................................. 26
Bảng 3. 11 Kết quả phân tích BOD5 của nước............................................................. 28
Bảng 3. 12 Kết quả phân tích Coliform của nước........................................................ 29
Bảng 3. 13 Tổng hợp kết quả phân tích nước trung bình tại các lồng bè......................30
Bảng 3. 14 Kết quả tính toán chỉ số WQ I nước tại các lồng bè đợt 1.......................... 31
Bảng 3. 15 Kết quả tính toán chỉ số WQI nước tại các lồng bè đợt 2 .......................... 32
Bảng 3. 16 Kết quả tính toán chỉ số WQ I nước tại các lồng bè đợt 3 .......................... 33
Bảng 3. 17 Kết quả tính toán chỉ số WQI nước tại các lồng bè đợt 4 .......................... 34
Hình 1. 1 Cá chết trên sông Chà Và vào tháng 9 năm 2015..........................................7
Hình 2. 1 Vị trí lấy mẫu..................................................................................................9
Hình 3. 1 Sự biến thiên nhiệt độ theo vị trí và thời gian...............................................18
Hình 3. 2 Sự biến thiên pH theo vị trí và thời gian.......................................................19
Hình 3. 3 Sự biến thiên độ màu theo vị trí và thời gian............................................... 20
Hình 3. 4 Sự biến thiên độ mặn theo vị trí và thời gian............................................... 21
Hình 3. 5 Sự biến thiên độ đục theo vị trí và thời gian................................................ 23
Hình 3. 6 Sự biến thiên TSS theo vị trí và thời gian.................................................... 24
Hình 3. 7 Sự phân bố DO theo thời gian và vị trí........................................................ 25
Hình 3. 8 Sự phân bố Amoni theo thời gian và vị trí.................................................. 26
Hình 3. 9 Sự phân bố Phosphat theo thời gian và vị trí............................................... 27
Hình 3. 10 Sự phân bố COD theo thời gian và vị trí.................................................... 28
Hình 3. 11 Sự phân bố BOD5 theo thời gian và vị trí................................................... 30
Hình 3. 12 Sự phân bố coliform theo thời gian và vị trí............................................... 31
1 Lý do chọn đề tài
Nước là nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá của con người, là thành phần
thiết yếu không thể thiếu trong sự sống, tồn tại và phát triển của sinh vật.
Ngày nay, tài nguyên nước đang chịu sức ép nặng nề do biến đổi của khí hậu. Bên
cạnh đó là các yếu tố như: Tốc độ gia tăng dân số, sự bùng nổ và phát triển công nghiệp,
các hoạt động phát triển kinh tế xã hội... là nguyên nhân dẫn tới tình trạng suy thoái và ô
nhiễm môi trường nói chung và ô nhiễm môi trường nước mặt nói riêng ngày càng trầm
trọng. Qúa trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nhanh thì nhu cầu sử
dụng nước ngày càng tăng. Vì vậy, nguồn nước ngày càng bị cạn kiệt. Ô nhiễm nguồn
nước đang là mối lo ngại quan tâm trên toàn cầu, đặc biệt là ô nhiễm nước mặt.
Việt Nam là một quốc gia đang trong quá trình phát triển nhanh trong khu vực,
một trong những thách thức lớn được đặt ra với Việt Nam là vấn đề môi trường đang
bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ các hoạt động sản xuất phát triển kinh tế - xã hội. Ý
thức được tầm quan trọng của vấn đề này Việt Nam đã ban hành luật bảo vệ môi
trường, tuy nhiên trên thực tế còn nhiều yếu tố khách quan và chủ quan mà việc thực
hiện luật môi trường còn gặp nhiều khó khăn. Ô nhiễm môi trường, đặc biệt ô nhiễm
môi trường nước vẫn và đang diễn ra, gây ra nhiều bức xúc tại các khu đô thị, khu
công nghiệp và cho đời sống xã hội.
Làng bè Long Sơn là tên gọi chung cho khu vực làng chài nổi trên khúc sông
uốn quanh đảo Long Sơn, xưa nay được xem là vựa hải sản của tỉnh Bà Rịa - Vũng
Tàu. Nghề nuôi trồng thủy hải sản ở đây có từ rất sớm, phát triển dọc theo dòng sông
Dinh và sông Chà Và, kéo dài ra tận cửa biển. Trong đó, nhiều nhất là nuôi hào, cá
chim, cá bớp, cá chẻm, tôm sú,... cho giá trị kinh tế cao và chất lượng thịt thơm ngon.
Bên cạnh những lợi ích đó, những lồng bè nuôi trồng thủy hải sản này cũng có
những ảnh hưởng nhất định đến môi trường nước. Vì vậy việc khảo sát, đánh giá chất
lượng nước tại đây là cần thiết, giúp chúng ta biết được hiện trạng cũng như ảnh
hưởng của nó tới môi trường nước, từ đó có những giải pháp thích hợp để bảo vệ môi
trường, và sức khỏe của người dân nơi đây.
Vì vậy với sự cần thiết đó, em đã lựa chọn đề tài: Đánh giá chất lượng nước
của một số lồng bè trên sông Chà Và tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
2 Mục tiêu của đề tài
+ Phân tích, đánh giá chất lượng nước của một số lồng bè trên sông Chà Và.
+ Đánh giá mức độ ô nhiễm, ảnh hưởng của việc nuôi trồng thủy hải sản đến môi
trường.
+ Xác định được những thuận lợi và khó khăn, cơ hội và thách thức đối với việc
phát triển nuôi cá lồng bè tại sông Chà Và, thành phố Vũng Tàu.
+ Đề xuất một số phương án quản lý phù hợp, giải pháp phát triển nuôi cá lồng
trên sông Chà Và theo hướng hiệu quả và bền vững.
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN KHU VỰC n g h iê n c ứ u
1.1 Địa giới hành chính
Long Sơn trước là một xã đảo. Từ năm 2002, cây cầu Bà Nanh được xây nối liền
xã đảo và đất liền. Tại đây có một họ đạo gọi là Đạo Ông Trần phát triển khá bền
vững.
• Phía Đông giáp sông Dinh
• Phía Bắc giáp xã Tân Hải - huyện Tân Thành
• Phía Nam và phía Tây giáp biển
Long Sơn có diện tích 92 km2, trong đó có đến 54 km2 là đất liền, còn lại là đất
mặn. Xã được bao bọc bởi kênh rạch, sông biển. Xã đảo Long Sơn gồm một đảo chính
nằm men theo triền của núi Nứa, đoạn cuối của dãy núi Phước Hòa đâm ra biển và
đảo nhỏ là đảo Gò Găng.
Đảo Long Sơn có hệ sinh thái rất đa dạng. Đỉnh núi chỗ rộng nhất khoảng 2 km,
có nhiều cột đá vươn lên trời và nhiều hòn đá hình thù kỳ lạ. Núi có 3 đỉnh: Đỉnh Bà
Trao cao 138 m, đỉnh Hố Rồng cao 120 m và đỉnh Hố Vông cao 100 m. Từ các đỉnh
có thể nhìn thấy biển rộng mênh mông và thành phố Vũng Tàu xinh đẹp. Dưới chân
núi là khu rừng sác đặc trưng của vùng đất ngập mặn với nhiều loài hải sản phong
phú. Trên đảo còn có một hồ nước ngọt rộng lớn. Khu vực này vẫn còn những cây to,
có tuổi thọ hàng trăm năm.
1.2 Chế độ khí hậu
Đảo Long Sơn nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng của đại dương.
Nhiệt độ trung bình khoảng 27°C. Sự thay đổi nhiệt độ của các tháng trong năm
không lớn. Số giờ nắng trong năm dao động trong khoảng 2.370 - 2.850 giờ và phân
phối đều các tháng trong năm.
Lượng mưa trung bình hàng năm thấp (khoảng 1.600 mm) và phân bố không đều
theo thời gian, tạo thành hai mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11, chiếm 90%
lượng mưa cả năm và 10% tổng lượng mưa tập trung vào mùa khô là các tháng còn lại
trong năm.
Nơi đây có vùng biển rộng và khá sâu, thủy triều lên hàng ngày, khí hậu ôn hòa và
ít có bão.
1.3 Hoạt đông kinh tế-văn hóa-xã hội
Sau ngày miền Nam giải phóng, thống nhất đất nước, nhân dân Long Sơn bắt tay
vào cải tạo và xây dựng lại quê hương. Đến nay, đời sống kinh tế - xã hội của Long
Sơn đã có nhiều thay đổi vượt bậc:
- Kinh tế: Nghề nuôi trồng thủy hải sản ở đây có từ rất sớm, phát triển dọc theo
dòng sông Dinh và sông Chà Và, kéo dài ra tận cửa biển. Trong đó, nhiều nhất là nuôi
hào, cá lồng bè, sò huyết... cho giá trị kinh tế cao và chất lượng thịt thơm ngon.
Trong dự án phát triển kinh tế của thành phố Vũng Tàu, cụm đảo Long Sơn - Gò
Găng sẽ được đầu tư xây dựng các cơ sở dịch vụ cung ứng tàu biển, bảo đảm vành đai
bảo vệ an toàn, thông suốt từ cảng biển Vũng Tàu - Long Sơn theo đường sông Lòng
Tàu vào thành phố Hồ Chí Minh và đi các tuyến khác trong vùng Nam bộ.
- Du lịch: Từ khi những cây cầu nối đất liền ra đảo hoàn thành và đưa vào sử dụng,
làng chài Long Sơn ngày càng gần hơn với du khách. Khởi phát, một vài hộ dùng bè
của mình làm điểm đón khách tham quan và thưởng thức hải sản.
Sau phát triển thành các nhà hàng nổi tên tuổi, có thể kể đến như: Nhà hàng làng
bè Long Sơn, bè hào Đực Nhỏ, bè hào Hải Lưu... chủ yếu được dựng bằng gỗ, trên lợp
lá dừa, dưới là những thùng “phuy” dập dềnh sông nước. Nhà hàng có vách không
dựng kín, gió thốc vào mát rượi. Bên trong có bàn ghế ngồi ăn tươm tất, trên cột treo
những chiếc nơm cá lủng lẳng. Ngoài hành lang còn có võng giăng tòn teng... gợi lên
một cảm giác dung dị cho du khách thoải mái ăn uống và nghỉ ngơi
- Văn hóa: Đảo Long Sơn còn nhiều công trình kiến trúc cổ, lưu giữ những phong
tục tập quán xưa khá độc đáo. Di tích Nhà Lớn là một địa điểm đặc biệt trên đảo, năm
1991 đã được công nhận là Di tích văn hóa lịch sử cấp quốc gia. Nhà Lớn Long Sơn
còn gọi đền Ông Trần, là một quần thể kiến trúc cổ bề thế, uy nghi. Nhà Lớn là nơi tập
trung sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của người dân trên đảo. Khu nhà là một tập hợp
nhiều công trình như dãy nhà phố, chợ, lầu dài, nhà máy đèn... “Đạo Ông Trần” ở
Long Sơn mang biểu trưng của nhiều tôn giáo khác nhau: đạo Phật, đạo Nho, đạo thờ
ông bà tổ tiên... Ông Trần tên thật là Lê Văn Mưu - người có công khai phá vùng đất
hoang vu này. Lúc sinh thời, ông thường hay ở trần và đi chân đất nên người dân địa
phương gọi thân mật là ông Trần. Đặc biệt, tín ngưỡng “đạo Ông Trần” không có
kinh, chuông mõ, cũng không ăn chay hay kiêng kỵ, chỉ có lời dạy của ông Trần được
truyền khẩu trong dân gian từ thế hệ này sang thế hệ khác. Một chuyện khá thú vị của
“đạo Ông Trần” là tục lệ tổ chức ma chay, cưới hỏi, lễ lạt rất đơn giản và tiết kiệm.
1.4 Môi trường nước sông Chà Và
Mấy năm gần đây, nguồn nước ở sông Chà Và đang bị ô nhiễm nặng, đặc biệt ở xã
Long Sơn, phường 12, thành phố Vũng Tàu. Nguyên nhân ô nhiễm được các cơ quan
chức năng đánh giá là do thời gian qua, nhiều tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh đã
đầu tư phát triển nuôi lồng bè rất nhanh và phần lớn là tự phát, không phép và không
theo quy hoạch. Chính quyền cũng như ngành chức năng chưa có sự phối hợp trong
quản lý, giám sát chặt chẽ việc thực hiện quy hoạch nên chưa thiết lập được các hộ
dân thành các tổ kiểm tra, giám sát, cảnh báo để xử lý nhanh trường hợp xả thải gây ô
nhiễm nguồn nước. Các hộ dân, chưa có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, thu gom
rác thải sinh hoạt về bờ chôn lấp để hạn chế các tác nhân gây mầm bệnh cho thủy sản.
Bên cạnh đó, một số cơ sở chế biến hải sản dù đã xây khu xử lý nước thải nhưng
lại không vận hành, vẫn lén lút xả thải ra cống số 6 gây ô nhiễm trầm trọng môi
trường nước. Chính vì điều này đã làm cho tình trạng ô nhiễm nguồn nước nơi đây trở
nên ô nhiễm nghiêm trọng hơn. Điều đó được thể hiện qua việc hàng năm có nhiều
đợt cá chết hàng loạt gây thiệt hại nặng nề về tài sản cho người dân. Cụ thể trong
tháng 6 năm 2012 đã xảy ra vụ cá chết hàng loạt làm cho 39 hộ bị thiệt hại với tổng số
tiền khoảng 24.660.340.000đ. Vào tháng 9-2015, cá chết hàng loạt làm cho các hộ dân
nuôi cá lồng bè trên sông Chà Và lao đao với số tiền thiệt hại lên tới hàng chục tỷ
đồng [Hình 1.1]. Và gần nhất là vào tháng 8 năm 2016, cá nuôi trong nhiều lồng bè tại
khu vực số 8, sông Chà Và lại chết trắng bụng, với số lượng hàng chục ngàn con cá
chim, cá bớp [10].
Hình 1.1: Cá chết trên sông Chà Và vào tháng 9 năm 2015 [ 11]
Để khắc phục tình trạng ô nhiễm ở sông Chà Và UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
đã chỉ đạo các sở, ban, ngành triển khai nhiều biện pháp thực hiện. Theo đó, đối với
Sở TN&MT đã phối hợp với Viện Môi trường và thành phố Hồ Chí Minh khảo sát, đo
đạc, tính toán khu chế biến hải sản tại xã Tân Hải so với 22 cơ sở đang hoạt động để
xác định mức ô nhiễm nhằm cải tạo phục hồi môi trường khu chứa nước thải Cống số
6, xã Tân Hải, huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; phối hợp với Sở Nông
nghiệp và phát triển nông thôn lập phương án bố trí, sắp xếp, di dời các cơ sở nuôi
lồng bè vào uy hoạch nuôi trồng thủy sản trên sông Chà Và; phối hợp với các địa
phương rà soát hiện trạng sử dụng đất để xây dựng các khu chế biến hải sản tập trung
ở Đất Đỏ và Xuyên Mộc để di các cơ sở chế biến hải sản tại xã Tân Hải về các khu
chế biến này. Đồng thời, Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã tăng cường kiểm tra
nhằm phát hiện những doanh nghiệp vi phạm về xả thải để kịp thời xử lý ...Tuy
nhiên, đến nay tình trạng ô nhiễm vẫn chưa được khắc phục triệt để [10].
CHƯƠNG 2: THỰC NGHIỆM
2.1 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng: Môi trường nước Sông Cà Và tại Xã Long Sơn, thành phố Vũng Tàu.
2.2 Địa điểm và thời gian nghiên cứu
Thời gian: Từ tháng 1 đến tháng 6/2017.
Tần suất lấy mẫu: 1 lần/1 tháng
Địa điểm: Lồng bè trên sông Chà Và, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
2.3 Nội dung nghiên cứu
- Tìm hiểu, khảo sát lưu vực sông Chà Và (dòng chảy, khí hậu, điều kiện tự
nhiên, kinh tế xã hội) nhằm làm cơ sở đánh giá chất lượng môi trường nước
của một số lồng bè trên sông Chà Và.
- Tìm hiểu về diện tích nuôi trồng, số loài, mật độ cá, chế độ sục khí... có tác
động đến chất lượng nước.
- So sánh các thông số quan trắc với tiêu chuẩn Việt Nam để đánh giá chất
lượng nước.
2.4 Phương pháp nghiên cứu
2.4.1 Phương pháp thu thập số 1 iệu
- Thu thập tài liệu và tổng hợp thông tin về điều kiện tự nhiên kinh - tế xã hội
của địa bàn nghiên cứu.
- Thu thập tài liệu văn bản có liên quan.
2.4.2 Phương pháp 1 ấy mẫu và chuyển hóa mẫu
a. Tầm quan trọng của việc 1 ấy mẫu
Kết quả phân tích cuối cùng không chỉ phụ thuộc vào kết quả trong phòng thí
nghiệm mà còn phụ thuộc vào ngay từ lúc lấy mẫu, cách bảo quản, khi chuyên chở và
lưu trữ mẫu. Nếu lấy mẫu không đúng quy cách dẫn đến kết quả sau này sẽ sai.
Để tránh được điều này đòi hỏi người kỹ thuật viên phải tuân thủ đúng quy tắc
lấy mẫu. Việc lấy mẫu phải thận trọng đảm bảo giữ được đặc tính của nước tại nơi
khảo sát.
b. Chọn chỗ ấy mẫu
Chỗ lấy mẫu phải chọn phù hợp với mục đích của việc phân tích và dựa trên sự
nghiên cứu khảo sát địa hình của vùng. Vì vậy mẫu nước được lấy sẽ nằm trong
những lồng bè nuôi trồng thủy hải sản.
Vị trí lấy mẫu được chọn ở 5 lồng bè khác nhau trải dọc theo sông Chà Và, kí hiệu:
VT1, VT2, VT3, VT4, VT5 được thể hiện trong hình 2.1.
Hình 2.1: Vị trí lấy mẫu
Đặc điểm nước ở các vị trí khác nhau thì khác nhau, do các lồng bè có diện tích,
loài nuôi, cũng như điều kiện nuôi thủy hải sản là khác nhau. Đặc điểm của các vị trí
được thể hiện trong bảng 2.1 :
Bảng 2.1 Đặc điểm vị trí lấy mẫu
Diện tích Vị trí 1 ấy mẫu Loài
1000m2
VT1 Tôm sú, cá bớp, hàu
VT2 500m2 Cá chim, cá bớp, hàu
VT3 700m2 Cá chẻm, hàu
VT4 700m2 Cá chẻm, cá bớp
1000 m2
VT5 Tôm sú, cá bớp
c. Thiết bị và dụng cụ 1 ấy mẫu
Đối với mẫu nước bề mặt, để phân tích hóa học chỉ cần nhúng một bình miệng
rộng xuống ngay dưới mặt nước. Nếu cần lấy mẫu ở độ sâu nhất định thì nhất thiết
phải dùng batomet, bơm hoặc máy lấy mẫu tự động. Khi lấy mẫu lớp nước bề mặt để
phân tích vi sinh có thể dùng bình lấy mẫu như khi lấy mẫu nước uống. Những bình
này có dung tích ít nhất 250 ml và có nút vặn, nút thủy tinh nhám hoặc các loại nút
khác có thể khử trùng được và bọc trong giấy nhôm. Nếu nút vặn thì miếng cao su
silicon phải chịu được nhiệt độ khử trùng trong nồi hấp ở 121 °C hoặc 160°C. Nếu sự
ô nhiễm từ tay có thể ảnh hưởng thì buộc bình vào que hoặc dùng kẹp.
Dụng cụ phải được khử trùng sạch sẽ trước khi lấy để đảm bảo các yêu cầu:
- Không làm nhiễm bẩn, mất chất phân tích.
- Phù hợp với đối tượng mẫu và phù hợp với dạng mẫu thực tế.
- Không có tương tác với các chất mẫu khi chuyên chở và bảo quản.
- Nút chai nên bằng nhựa hoặc thủy tinh. Chai lấy mẫu phải dán nhãn, ghi
ngày giờ, địa điểm lấy mẫu.
d. Cách 1 ấy mẫu
Kỹ thuật lấy mẫu nước đóng vai trò quyết định đến việc phân tích, nghiên cứu,
đánh giá chất lượng nước. Lấy mẫu đúng kỹ thuật sẽ nhận được kết quả chính xác, lấy
mẫu không đúng kỹ thuật sẽ xảy ra sai số khi phân tích. Khi lấy mẫu cần mang các
dụng cụ bảo hiểm cần thiết như gang tay, khẩu trang, giày ống..
Tráng rửa bình lấy mẫu bằng nước chuẩn bị lấy 2-3 lần rồi nhúng bình ngập trong
vùng nước cần lấy cách mặt nước khoảng 20 cm sau cho mẫu vào đầy bình đậy nắp
liền.
Đối với mẫu nước dùng để xác định vi sinh thì không nên lấy đầy chai vì sẽ ảnh
hưởng đến sự sống của vi sinh trong nước.
e. Bảo quản mẫu
Cố định mẫu: Trong phân tích để đảm bảo kết quả cuối cùng được chính xác thì
một số thành phần, chỉ tiêu cần được cố định ngay khi vừa lấy mẫu xong, nếu không
trong thời gian vận chuyển từ nơi lấy mẫu về phòng thí nghiệm một số chỉ tiêu sẽ bị
thay đổi. Các điều kiện bảo quản mẫu được mô tả trong bảng 2.2:
1
STT Thông số Phương pháp xác định Loại bình chứa Cách bảo quản
2
Bảo quản lạnh Đầu dò pH electrode P,G pH
Bảo quản lạnh Nhiệt độ Nhiệt kế P,G
3 Bảo quản lạnh Độ màu Pt-Co-Scale P,G
Độ mặn 4 Bảo quản lạnh Máy khúc xạ kế P,G
6
5 Bảo quản lạnh Độ đục Đo bằng đầu dò P,G
Bảo quản lạnh TSS Đo bằng đầu dò P,G
8
7 Bảo quản lạnh DO Đo bằng đầu dò P,G
Amoni Bảo quản lạnh Pesulfate digestion method P,G
10
9 Bảo quản lạnh Ascorbic acid P,G P Õ 7
b o d 5
11
COD Bảo quản lạnh Dichromate/H2 SO4 P,G
12
Bảo quản lạnh TCVN 6001-1:2008 P,G
Coliform Bảo quản lạnh TCVN 6187-1:2009 P,G
Ghi chú: P-chai n lưa, G-chai thủy tinh.
Việc phân tích nên thực hiện càng sớm càng tốt, đối với các ion dễ bị oxi hóa hay
bị khử, và nhất là các khí hòa tan nên xét nghiệm ngay khi mang về phòng thí nghiệm
nếu không có thiết bị thử nghiệm tại chỗ. Sự hoạt động của vi sinh vật cũng ảnh
hưởng nhiều đến tính chất của mẫu nước trong thời gian lưu trữ.
f. Phương pháp xác định
* Xác định BOD5 (TCVN 6001:2008)
- Cách tiến hành:
+ Xử lý sơ bộ mẫu:
Khi lấy mẫu về giữ mẫu ở 4°C, phải phân tích mẫu trước 24 h sau khi lấy mẫu.
Trung hòa mẫu: nếu pH của mẫu không nằm trong khoảng từ 6 - 8 cần trung hòa
mẫu bằng dung dịch HCl 0,5 M hoặc dung dịch NaOH 20 g/l.
+ Phân tích mẫu:
Với mẫu môi trường:
• Lấy chính xác một thể tích mẫu đã được xử lý sơ bộ vào bình pha loãng.
^ 2
• Thêm nước pha loãng cấy vi sinh vật đến vạch (hệ số pha loãng f = — , V2 là
thể tích bình pha loãng, V1 là thể tích mẫu).
• Cứ mỗi lần sau khi pha loãng mẫu bằng nước pha loãng có cấy vi sinh vật phải
nạp đầy vào 2 bình ủ. Khi nạp để cho dung dịch tràn đầy nhẹ, trong quá trình
nạp tránh làm thay đổi lượng oxy của dung dịch.
• Đậy nút bình sau khi để cho các bọt khí bám trong bình thoát ra hết.
• Chia các bình thành 2 dãy, mỗi dãy gồm các bình có độ pha loãng khác nhau.
• Dãy thứ nhất: xác định nồng độ oxy hòa tan của từng bình (DO1).
• Dãy thứ hai: cho vào tủ ủ trong tối ở nhiệt độ (20±2)°C trong 5 ngày ± 4 giờ.
• Sau 5 ngày lấy ra rồi xác định nồng độ oxy hòa tan (DO5).
Với mẫu trắng:
Cho nước pha loãng cấy vi sinh vật nạp đầy vào bình ủ BOD5.
Bình 1: xác định nồng độ oxy hòa tan của từng bình (DO1).
Bình 2: cho vào tủ ủ trong tối ở nhiệt độ (20 ± 2)°C trong 5 ngày ± 4 giờ. Sau 5
ngày lấy ra rồi xác định nồng độ oxy hòa tan (DO5).
- Tính kết quả:
BODn= [( D 0 i — D 0 n) M mt — (D 0 1 — D 0 ĩi) mt ] x f (mg 02z1)
Trong đó:
MMT: Mẫu môi trường.
MT: Mẫu trắng.
f: hệ số pha loãng.
* Xác định COD (Dichromate/H2SO41,2)
- Cách tiến hành:
+ Mẫu được để cân bằng với nhiệt độ phòng trước khi phân tích.
+ Lắc đều mẫu trước khi phân tích.
+ Phá mẫu:
• Bước 1: Mở nắp trắng của ống nghiệm chứa chất phản ứng và thêm 2 ml nước
cất (mẫu trắng- mẫu Zero)
• Bước 2: Mở nắp trắng của 5 ống nghiệm khác và thêm 2 ml nước mẫu cần
kiểm nghiệm (mẫu đo)
• Bước 3: Đóng nắp ống nghiệm thật chặt, đảo ngược ống nghiệm nhiều lần.
• Bước 4: Cho vào máy gia nhiệt 2 giờ ở 150 °C, đảo ngược ống nghiệm trong
chu kỳ ít nhất 2 lần và đảm bảo chắc chắn được trộn.
• Bước 5: Sau 2 giờ lấy ống nghiệm ra và làm lạnh về nhiệt độ phòng.
• Bước 6: Đặt ống nghiệm vào máy (blank)
• Bước 7: Nhấn phím Zero, sau đó trên màn hình hiển thị
Zero accepted
Press TEST
• Bước 8: Đặt ống nghiệm vào máy
• Bước 9: Nhấn phím TEST. Kết quả hiện thị trên màn hình
* Xác định Amoni (NH4+) ( Pesulfate digestion method)
• Bước 1: Mở ống nghiệm Hydroxide LR digestion vial cho 1 bịch TN Persufate
Rgt.powder pack vào.
• Bước 2: Cho 0,5 ml nước cất vào ống nghiệm
• Bước 3: Cho 0,5 ml nước mẫu vào ống nghiệm
• Bước 4: Cho vào máy nung nhiệt 30 phút ở 100 °C
• Bước 5: Sau khi nung lấy mẫu ra để bằng nhiệt độ môi trường
• Bước 6: Lấy ống nghiệm ra cho 1 viên Vario TN reagent A power pack vào.
• Bước 7: Đặt ống nghiệm vào máy đo
• Bước 8: Nhấn phím TEST và đợi trong 3 phút
• Bước 9: Lấy ống nghiệm ra và cho thêm 1 viên Vario TN reagent B power
pack
• Bước 10: Nhấn phím TEST và đợi trong 2 phút. Kết quả hiện thì trên màn hình.
* Xác định Photphat (PO43-)
• Bước 1: Mở ống nghiệm có sẵn hóa chất, cho 5 ml nước mẫu vào ống nghiệm
• Bước 2: Thêm vào ống nghiệm Vario posstasium per sulfate F10
• Bước 3: Đảo đều ống nghiệm
• Bước 4: Cho vào máy nung 30 phút ở 100 °C
• Bước 5: Sau khi nung lấy mẫu ra để bằng nhiệt độ môi trường
• Bước 6: Cho vào từng ống nghiệm 2 ml 1,54 N sodium hydroxyt
• Bước 7: Đảo đều ống nghiệm
• Bước 8: Đặt ống nghiệm vào máy, nhấn phím Zero
• Bước 9: Lấy ống nghiệm ra và cho 1 viên Vario phosphate reagent F10
• Bước 10: Đảo đều ống nghiệm, đợi trong 10-15 s
• Bước 11: Đặt ống nghiệm vào lại máy, nhấn phím Test. Kết quả hiển thị trên
màn hình.
* Xác định độ mặn
• Bước 1: Nhấn Start khởi động máy
• Bước 2: Dùng nước cất rửa qua mắt đo, màn hình hiển thị số 0
• Bước 3: Đổ lần lượt từng mẫu tràn mắt đo, đọc kết quả hiện thị trên màn hình,
tiến hành làm lại 3 lần để lấy kết quả trung bình.
2.4.3 Phương pháp xử lý số liệu
- Sử dụng phần mềm Exel để thể hiện biểu đồ kết quả phân tích các chỉ tiêu của nước
lồng bè thủy sản trên sông Chà Và. Kết quả phân tích được so sánh với QCVN 01-
80:2011/BNNPTNT
- Tính WQI [2]
a. Tính toán w QI thông s ố
- WQI thông số (WQISI) được tính toán cho các thông số BOD5, COD, N-NH4,
P-PO4 , TSS, độ đục, tổng Coliform theo công thức như sau:
WQISI = (B p,+! - Cp) + q1+ ! (1)
Trong đó:
BPị : Nồng độ giới hạn dưới của giá trị thông số quan trắc được quy định
trong bảng 2.3 tương ứng với mức i.
BPi+1: Nồng độ giới hạn trên của giá trị thông số quan trắc được quy định
trong bảng 2.3 tương ứng với mức i+1.
q; : Giá trị WQI ở mức i đã cho trong bảng tương ứng với giá trị BP;.
q;+i: Giá trị WQI ở mức i+1 cho trong bảng tương ứng với giá trị BP;+!.
Cp: Giá trị của thông số quan trắc được đưa vào tính toán.
Giá trị BPi quy định đối với từng thông số
Co1iform i
b o d 5
COD
n -n h 4
p -p o 4
100
1
Độ đục TSS qi (MPN/100m1 (mg/1) (NTU) (mg/1) (mg/1) (mg/1) (mg/1) )
20
6
0.2
0.2
2
< 4 < 5 < 20 < 2500 < 10 < 0.1 < 0.1
5000 30 15 75
100
10000
1
7500 50 30 15 30 0.5 0.3 3 50
1
70 25 50 0.5 4 25
> 5 5 > 50 > 80 > 100 > 100 > 100000 > 6
Ghi chú: Trường hợp giá trị Cp của thông số trùng với giá trị BP; đã cho trong bảng,
thì xác định được WQI của thông số chính bằng giá trị qi tương ứng.
- Tính giá trị WQI đối với thông số DO (WQIDO): tính toán thông qua giá trị DO
% bão hòa.
+ Tính giá trị DO bão hòa:
DObãohòa =14.652 - 0.41022T + 0.0079910T2 - 0.000077774T3
Trong đó T: nhiệt độ môi trường nước tại thời điểm quan trắc.
+ Tính giá trị DO phần trăm bão hòa:
DO%bão hòa DOhòa tan / DObãohòa*100
Trong đó DOhòa tan: Giá trị DO quan trắc được (tính theo mg/l)
+ Tính giá trị WQIDO:
WQIsi = Bl ‘^ q‘p (C p - B p,) + qi ( 2)
Trong đó:
CP: giá trị DO % bão hòa.
BPị , BPi+1, q; , qi+1 là các giá trị tương ứng với mức i, i+1 trong bảng 2.4.
Bảng 2.4 Bảng quy định các giá trị BPi và qi đối với DO% bão hòa
20
88
112
200
i 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1
100
100
1
< 20 50 75 125 150 > 200 BPi
25 50 75 75 50 25 qi
Nếu giá trị D0% bão hòa < 20 thì WQIdo bằng 1
Nếu 20< giá trị D0% bão hòa < 88 thì WQId0 được tính theo công thức 2 và
sử dụng bảng 2.4.
Nếu 88< giá trị D0% bão hòa < 112 thì WQ Id0 bằng 100.
Nếu 112< giá trị D0% bão hòa < 200 thì WQId0 được tính theo công thức 1 và
sử dụng bảng 2.4.
Nếu giá trị D0% bão hòa > 200 thì WQId0 bằng 1.
- Tính giá trị WQI đối với thông số pH.
Bảng 2.5 Bảng quy định các giá trị BPi và qi đối với thông số pH
1
6
I 2 3 4 5 6
1
100
100
1
9 >9 5,5 8,5 BPi < 5,5
50 50 qi
Nếu giá trị pH < 5,5 thì W IpH bằng 1.
Nếu 5,5 < giá trị pH < 6 thì WQIpH được tính theo công thức 1 và sử dụng
bảng 2.5.
Nếu 6 < giá trị pH < 8,5 thì W IpH bằng 100.
Nếu 8,5 < giá trị pH < 9 thì WQIpH được tính theo công thức 1 và sử dụng
bảng 2.5.
Nếu giá trị pH > 9 thì WQ IpH bằng 1.
b. Tính toán WQI
Sau khi tính toán WQI đối với từng thông số nêu trên, việc tính toán WQI được
áp dụng theo công thức sau:
WQI = [ i S L l WQI„ X l a u WQl„ X WQIC]1/3
Trong đó:
WQIa : Giá trị WQI đã tính toán đối với 05 thông số: d o , Bo Ds, c o d , N-
NH4, P-PO4.
WQIb: Giá trị WQI đã tính toán đối với 02 thông số: TSS, độ đục.
WQIc : Giá trị W I đã tính toán đối với thông số Tổng Coliform.
WQIpH: Giá trị WQI đã tính toán đối với thông số pH.
Ghi chú: Giá trị WQI sau khi tính toán sẽ được làm tròn thành số nguyên.
c. So sánh chỉ số chất 1 ượng nước đã được tính toán với bảng đánh giá
Sau khi tính toán được WQI, sử dụng bảng xác định giá trị WQI tương ứng với
mức đánh giá chất lượng nước để so sánh, đánh giá, cụ thể như bảng 2.6:
Bảng 2.6 Bảng đánh giá chất 1 ượng nước theo giá trị WQI
Giá trị Chất lượng Mức đánh giá chất lượng Đánh giá Màu WQI nước nước
Xanh nước Không ô Sử dụng tốt cho mục đích 91 - 100 Loại I biển nhiễm cấp nước sinh hoạt
Sử dụng cho mục đích cấp
76 - 90 nước sinh hoạt nhưng cần Loại II Xanh lá cây Ô nhiễm nhẹ
các biện pháp xử lý phù hợp
Sử dụng cho mục đích tưới Ô nhiễm 51 - 75 Vàng tiêu và các mục đích tương Loại III trung bình đương khác
Sử dụng cho giao thông thủy Ô nhiễm 26 - 50 và các mục đích tương Loại IV Da cam nặng đương khác
Nước ô nhiễm nặng, cần các Ô nhiễm rất 0 - 25 biện pháp xử lý trong tương Đỏ Loại V nặng lai
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
3.1 Kết quả phân tích của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và
3.1.1 Kết quả đo nhiệt độ
Qua phương pháp phân tích xác định nhiệt độ thu được kết quả giá trị nhiệt độ
trong nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong
bảng 3.1 và hình 3.1:
Bảng 3.1 Kết quả phân tích nhiệt độ của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trắc
30 30,1 29,7 28,2 29,8 Đợt 1
29,1 30,3 32 29,8 30,1 Đợt 2
27,6 29,9 28,1 27,6 27,3 Đợt 3 Không quy định 29,9 27,1 29 27,3 28,2 Đợt 4
Trung 29,2 29,4 29,7 28,2 28,9 bình
Sư biến thiên của nhiêt độ
•
•
•
33
32
31
30
Đợt 1
29
Đợt 2
28
Đợt 3
27
Đợt 4
26
25
24
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.1: Sự biến thiên nhiệt độ theo vị trí và thời gian
Từ bảng kết quả đo nhanh nhiệt độ cho thấy nhiệt độ dao động từ 27,1-32°C, ít
có biến động qua từng vị trí và từng đợt quan trắc.
3.1.2 Kết quả đo pH
Qua phương pháp phân tích xác định pH thu được kết quả giá trị pH trong nước
của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong bảng 3.2 và
hình 3.2:
Bảng 3.2 Kết quả phân tích độ pH của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trắc
8,57 8,37 8,45 8,48 8,61 Đợt 1
8,46 8,8 8,49 8,93 8,63 Đợt 2
8,53 8,47 8,58 8,62 7,94 Đợt 3 5,5-9 8,15 8,84 7,65 8,17 Đợt 4 8,2
Trung 8,52 8,61 8,77 8,17 8,33 bình
Sự biến thiên của pH
9.5
9
Đợt 1
8.5
Đợt 2
8
Đợt 3
7.5
Đợt 4
r ■ I i
----- QCVN
7
6.5
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.2: Sự biến thiên pH theo vị trí và thời gian
Giá trị pH đo được ở các vị trí quan trắc giao động trong khoảng từ 7,65 đến 8,93.
Nhìn chung tại tất cả các vị trí quan trắc giá trị pH đều thỏa mãn tiêu chuẩn chất lượng
nước nuôi trồng thủy hải sản QCVN 01-80:2011/BNNPTNT.
3.1.3 Kết quả đo độ màu
Qua phương pháp phân tích xác định độ màu của nước thu được, kết quả độ màu
trong nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và được nêu rõ trong
bảng 3.3 và hình 3.3:
Bảng 3.3 Kết quả phân tích độ màu của nước
Đợt Ký hiệu mẫu QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trắc
71 72 76 84 88 Đợt 1
64 71 82 80 84 Đợt 2
35 33 48 45 54 Đợt 3 70 7 12 14 18 23 Đợt 4
Trung 47 55 44,25 56,75 62,25 bình
Sư biến thiên của độ màu
•
•
100
90
80
70
Đợt 1
60
Đợt 2
50
Đợt 3
40
Đợt 4
30
20
----- QCVN
10
0
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.3: Sự biến thiên độ màu theo vị trí và thời gian
Giá trị độ màu thấp nhất tại vị trí VT2, đợt 4 là 7 Pt-Co, cao nhất tại vị trí VT5,
đợt 5 là 88 Pt-Co. Do mưa lớn làm độ màu giảm mạnh. Nhìn chung tại đợt quan trắc
lần 1, lần 2 gía trị độ màu đều vượt QCVN 01-80:2011/BNNPTNT nhưng ở mức độ
thấp, còn tại lần 3 và 4 thì đều đạt QCVN.
3.1.4 Kết quả đo độ mặn
Qua phương pháp phân tích xác định độ mặn thu được kết quả giá trị độ mặn
trong nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong
bảng 3.4 và hình 3.4:
Bảng 3.4 Kết quả phân tích độ mặn của nước
Đợt Ký hiệu mẫu QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT4 VT5 trăc
20,4 20,3 70 19,7 19,3 Đợt 1
19,9 19,7 19,7 19,2 Đợt 2 19,1
20,2 20,1 18,6 19,9 Đợt 3 19,1 5-35 % 16,4 16,7 16,5 15,8 Đợt 4 14,1
Trung 19,23 19,2 18,7 18,3 18,12 bình
Sư biến thiên của độ mặn
•
•
•
40
35
30
Đợt 1
25
Đợt 2
20
Đợt 3
15
Đợt 4
10
QCVN
5
0
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.4: Sự biến thiên độ mặn theo vị trí và thời gian
Từ kết quả phân tích trên cho thấy độ mặn tại vị trí VT1 là cao nhất 20,2%o, vị trí
VT5 là thấp nhất 19,25%. Do vị trí địa lý nên tại vị trí VT1 gần cửa biển nhất nên độ
mặn cao nhất và giảm dần đến vị trí VT5. Tại các đợt quan trắc lần 3 và 4 khi thủy
triều lên độ mặn sẽ tăng dần, nhưng do ảnh hưởng của mưa nên độ mặn vẫn được cân
bằng.
3.1.5 Kết quả đo độ đục
Qua phương pháp phân tích xác định độ đục thu được kết quả giá trị độ đục trong
nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong bảng
3.5 và hình 3.5:
Bảng 3.5 Kết quả phân tích độ đục của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trăc
15,5 20,5 23,3 40,1 Đợt 1 19,1
15,3 16,2 17,8 35,2 33,7 Đợt 2
10,8 16,7 15,3 31,7 36,3 Đợt 3 Không quy định 13,2 17,4 20,5 15,7 Đợt 4 6,7
Trung 16,7 17 26,9 32,7 12,1 bình
Sư biến thiên của đô đuc
■
■
•
45
40
35
30
Đợt 1
25
Đợt 2
20
Đợt 3
15
Đợt 4
10
5
0
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.5: Sự biến thiên độ đục theo vị trí và thời gian
Từ kết quả thân cho ta thấy giá trị độ đục thấp nhất là 6,7 NTU, cao nhất là 36,3
NTU. Nhìn chung giá trị độ đục có xu hướng tăng dần từ vị trí VT1 đến vị trí VT5.
3.1.6 Kết quả đo TSS
Qua phương pháp phân tích xác định TSS thu được kết quả giá trị TSS trong nước
của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong bảng 3.6 và
hình 3.6:
Bảng 3.6 Kết quả phân tích TSS của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trăc
24,9 60 162 389 276 Đợt 1
29,1 52 173 359 309 Đợt 2
21 37,3 146,5 162 125 Đợt 3 100 25,2 30,1 127 94 117 Đợt 4
Trung 25,1 44,8 152,1 263,5 214,25 bình
Sư biến thiên của TSS
Đợt 1
Đợt 2
Đợt 3
Đợt 4
----- QCVN
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.6: Sự biến thiên TSS theo vị trí và thời gian
Tại đợt quan trắc đợt 1 và 2 ở VT3, VT4. VT5, trung bình nồng độ TSS đều vượt
QCVN, trong đó cao nhất là tại vị trí VT4, đợt 1 đạt giá trị tới 389mg/l. Hai lần quan
trắc đợt 3 và 4 thì nồng độ TSS đã giảm mạnh đạt QCVN nhưng ở mức thấp, nguyên
nhân là do mưa lớn khiến cho nguồn nước được pha loãng, nồng độ TSS cũng giảm
theo. Trong 5 vị trí thì ở VT1, VT2 nồng độ TSS là thấp nhất, do 2 vị trí này nằm gần
cửa sông nên TSS đã được pha loãng đáng kể.
3.1.7 Kết quả đo DO
Qua phương pháp phân tích xác định DO thu được kết quả giá trị DO trong nước
của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong bảng 3.7 và
hình 3.7:
Bảng 3.7 Kết quả phân tích DO của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trắc
6 Đợt 1 6,4 5,8 6,2 5,6
Đợt 2 6,7 6,4 6,2 6,5 5,8
8,3 6,8 6,91 Đợt 3 7,9 7,3 >5 8,8 8,8 Đợt 4 8,2 7,7 7,1
Trung 6,95 7,28 6,62 6,6 7,4 bình
Sư biến thiên của DO
•
1 0
9
8
Đợt 1
7
6
Đợt 2
5
Đợt 3
4
Đợt 4
3
2
QCVN
1
0
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.7: Sự phân bố DO theo thời gian và vị trí
Nhìn chung giá trị DO tại tất cả các vị trị ở mọi thời điểm đều đạt QCVN, trong đó
cao nhất là 8,8mg/l tại vị trí VT2 và VT3 trong đợt 4 do mưa lớn làm cho độ oxy
trong nước tăng theo, thấp nhất là 5,6 tại vị trí VT4 trong đợt quan trắc lần 1 nhưng
vẫn đạt QCVN 01-80:2011/BNNPTNT.
3.1.8 Kết quả đo Amoni
Qua phương pháp phân tích xác định Amoni thu được kết quả giá trị Amoni trong
nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong bảng
3.8 và hình 3.8:
Bảng 3.8 Kết quả phân tích tổng Amoni của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trăc
0,13 0,11 0,12 0,13 Đợt 1 0,12
0,12 0,12 0,14 0,15 0,09 Đợt 2
0,14 0,13 0,16 0,15 0,13 Đợt 3 0,3 0,14 0,11 0,15 0,14 0,11 Đợt 4
Trung 0,113 0,135 0,118 0,143 0,143 bình
Sự biến thiên của Amoni
0.35
0.3
0.25
Đ ợ t 1
0.2
— Đ ợ t 2
— Đ ợ t 3
0.15
— Đ ợ t 4
0.1
Q C V N
0.05
0
VT1
V T 2
VT3
V T 4
V T 5
Hình 3.8: Sự phân bố Amoni theo thời gian và vị trí
Từ kết quả trên ta thấy rõ rằng nồng độ Amoni giao động từ 0,09 đến 0,16 mg/l.
Tại mọi điểm đều thỏa mãn QCVN 01-80:2011/BNNPTNT.
3.1.9 Kết quả đo Phosphat
Qua phương pháp phân tích xác định Phosphat thu được kết quả giá trị Phosphat
trong nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong
bảng 3.9 và hình 3.9:
Bảng 3.9: Kết quả phân tích PO43" của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trăc
2 3,6 Đợt 1 2,8 1,8 1,4
3,6 1 3,6 2 Đợt 2 2,2
1 Đợt 3 2,8 3,4 1,2 1,8 0,5 0,74 0,78 0,92 0,87 0,77 Đợt 4
Trung 1,25 1,93 2,32 2,04 2,1 bình
Sự biến thiên của PO43-
4
3.5
3
Đ ợ t 1
2.5
Đ ợ t 2
2
Đ ợ t 3
1.5
Đ ợ t 4
1
--------Q C V N
0.5
0
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.9: Sự phân bố Phosphat theo thời gian và vị trí
Giá trị PO43- tại tất cả các vị trí đều vượt QCVN nhiều lần. Thấp nhất là 0,74mg/l
tại vị trí VT1 đợt 4, cao nhất là 3,6 mg/l tại vị trí VT1, VT4, VT5 trong hai đợt quan
trắc đầu.
3.1.10 Kết quả đo COD
Qua phương pháp phân tích xác định COD thu được kết quả giá trị COD trong
nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong bảng
3.10 và hình 3.10:
Bảng 3.10 Kết quả phân tích COD của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trăc
592 604 654 574 572 Đợt 1
406 464 430 557 620 Đợt 2
257 315 373 420 416 Đợt 3 100 250 233 287 298 320 Đợt 4
Trung 376,2 404 436 462,3 482 bình
Sư biến thiên của COD
7 0 0
6 0 0
5 0 0
Đợt 1
4 0 0
Đợt 2
Đợt 3
3 0 0
Đợt 4
2 0 0
----- QCVN
1 0 0
0
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.10: Sự phân bố COD theo thời gian và vị trí
Từ kết quả trên có thể thấy rằng hàm lượng COD cao nhất là 654mg/l, tại vị trí
VT3 đợt 1, thấp nhất là 233mg/l tại vị trí VT2 đợt 4. Nhìn chung giá trị COD tăng dần
từ VT1 đến VT5, và giảm dần theo thời gian từ đợt 1 đến đợt 4. Nguyên nhân là do từ
đợt quan trắc lần 3 trời bắt đầu mưa, đến đợt 4 thì lượng nước mưa cao hơn dẫn tới
hàm lượng COD giảm theo. Nhưng tất cả vẫn vượt quá QCVN nhiều lần.
Điều này chứng tỏ nguồn nước đang bị ô nhiễm vô cơ và hữu cơ cao, cần phải có
biện pháp quản lý thích hợp để nguồn nước được đảm bảo, không gây ảnh hưởng tới
động vật thủy sinh, cũng như môi trường và con người.
3.1.11 Kết qủa đo BOD5
Qua phương pháp phân tích xác định BOD5 thu được kết quả giá trị BOD5 trong
nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong bảng
3.11 và hình 3.11:
Bảng 3.11: Kết quả phân tích BOD của nước
Ký hiệu mẫu Đợt QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trắc
148 151 163,5 191,3 143 Đợt 1
101 154 243 185 206 Đợt 2
85 105 124 107 138 Đợt 3 50 79 77 102 99 106 Đợt 4
Trung 103,2 121,7 158 145,5 148,3 bình
Sự biến thiên BOD5
3 0 0
2 5 0
2 0 0
Đợt 1
Đợt 2
1 5 0
Đợt 3
1 0 0
Đợt 4
----- QCVN
5 0
0
VT1
VT2
VT3
VT4
VT5
Hình 3.11: Sự phân bố BOD5 theo thời gian và vị trí
Theo kết quả trên ta thấy rằng hàm lượng BOD5 của nước thấp nhất là 79mg/l, tại
vị trí VT1 đợt 4, cao gấp 1,5 lần QCVN. Cao nhất là 243mg/l tại vị trí VT3 đợt 2, cao
gấp 5 lần QCVN.
Nhìn chung tại tất cả các điểm, nồng độ BOD5 đều vượt qua nhiều QCVN 01-
80:2011/BNNPTNT.
3.1.12 Kết quả đo col iform
Qua phương pháp phân tích xác định Coliíorm thu được kết quả giá trị Coliíorm
trong nước của một số lồng bè nuôi thủy hải sản trên sông Chà Và, được nêu rõ trong
bảng 3.12 và hình 3.12:
Bảng 3.12 Kết quả phân tích Col iform của nước
Đợt Ký hiệu mẫu QCVN 01- quan 80:2011/BNNPTNT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5 trắc
1320 6300 7750 8900 7150 Đợt 1
2400 5800 7900 7300 8050 Đợt 2
1310 2400 4400 5800 5650 Đợt 3 5000 890 1950 3850 4650 5500 Đợt 4
Trung 1257 4112 5975 6662 6587 bình
Sư biến thiên của Coliform
1 0 0 0 0
9 0 0 0
8 0 0 0
7 0 0 0
Đợt 1
6 0 0 0
Đợt 2
5 0 0 0
Đợt 3
4 0 0 0
3 0 0 0
Đợt 4
2 0 0 0
----- QCVN
1 0 0 0
0
VT1 VT2 VT3 VT4 VT5
Hình 3.12: Sự phân bố coliform theo thời gian và vị trí
Tổng coliform trong nước cao nhất là 8900 tại vị trí VT4 đợt 1, thấp nhất là 890
tại vị trí VT1 đợt 4. Trung bình trong 4 đợt quan trắc tại các vị trí là 4963, tuy vẫn đạt
QCVN nhưng giá trị vẫn rất cao.
Nhìn chung thì giá trị tổng coliform khá cao, đặc biệt tại cá vị trí VT3, VT4, VT5
cả trong 4 lần quan trắc. Qua đợt quan trắc lần 3 và 4 thì lượng coliform giảm đáng kể
do mưa làm nước bị pha loãng.
3.1.13 Tổng hợp kết quả phân tích nước tại các lồng bè
Kết quả đánh giá chất lượng nước tại một số lồng bè trên sông Chà Và, xã
Long Sơn, thành phố Vũng Tàu qua 4 đợt được tổng hợp ở bảng 3.13 dưới đây:
Bảng 3.13 Tổng hợp kết quả phân tích nước trung bình tại các 1 ồng bè
^
r r i i
r ^
QCVN 01- STT Thông s0 Đơn vị Ghi chú Giá trị 80:2011/BNNPTNT
- pH 1 8,48 5,5-9 Đạt
- - 2 20,1 Nhiệt độ °C
3 53,05 70 Độ màu Pt-Co Đạt
Độ mặn 4 18,67 5-35 %0 Đạt
- - 5 Độ đục NTU 21,1
6 6,97 >5 DO Đạt mg/l
7 135,9 100 Không đạt TSS mg/l
8 Không đạt 0,5 mg/l 1,9 P Õ 7
Amoni 9 0,13 0,3 Đạt mg/l
COD 10 432,1 100 Không đạt mg/l
11 135,4 50 Không đạt BOD5 mg/l
12 Coliíorm MNP/100ml 4963 5000 Đạt
Tổng hợp kết quả từ 4 đợt quan trắc trên ta nhận thấy rằng có 4 chỉ số vượt qua
quy chuẩn đó là: TSS vượt gấp gần 1,5 lần, PO43" vượt gấp 4 lần, COD vượt gấp hơn 4
lần, BOD5 vượt gần 3 lần. Các chỉ số còn lại đều đạt quy chuẩn, riêng coliform thì khá
cao gần với ngưỡng cho phép.
Nhìn chung tất cả các thông số đều có xu hướng tăng dần từ vị trí VT1 đến VT5.
Hai đợt quan trắc lần 3 và 4 thì giảm mạnh, do thủy triều cao cùng với mưa lớn làm
cho nguồn nước bị pha loãng dẫn tới giá trị của các thông số giảm theo.
3.1.14 Đánh giá chất lượng nước tại các lồng bè bằng chỉ số WQI
- Kết quả tính toán chỉ số WQ I đợt 1 tại các lồng bè được tổng hợp tại bảng 3.14
r
Bảng 3.14: Kết quả tính toán chỉ số w QI nước tại các lồng bè đợt 1
r p iThong số
STT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5
1 1 1 1 1 1 WQI BOD5
1 1 1 1 1 2 WQI COD
95 92,5 97,5 95 92,5 3 WQI N- NH4
15 18,5 19,3 4 21,1 11,5 WQI P-PO4
82,5 73,8 76,5 66,8 43,7 5 WQI ĐỘ ĐỤC
87,8 45 1 1 1 6 WQI TSS
100 62 47,5 36 53,5 7 WQI COLIFORM
93 100 100 100 89 8 WQI PH
70,9 64,3 68,7 62,1 66,5 9 WQI DO
63,1 51 41 35,3 30,8 10 WQI
11 Chất l ượng nước Loại III Loại III Loại IV Loại IV Loại IV
Vàng Vàng Da cam Da cam Da cam 12 Màu
Nhận xét: Sau khi tính toán chỉ số WQI , sử dụng bảng xác định giá trị WQI
tương ứng với mức đánh giá chất lượng nước để so sánh, đánh giá cụ thể như sau:
Nước tại 2 vị trí VT1 và VT2 đánh giá đều thuộc mức giá trị WQI từ 51- 75
(Loại III), mức đánh giá chất lượng nước sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các mục
đích tương đương khác, ô nhiễm ở mức trung bình. Ba vị trí còn lại đều thuộc mức giá
trị WQI từ 26-50 (Loại IV), sử dụng cho giao thông thủy và các mục đích tương
đương khác, ô nhiễm loại nặng.
r
Bảng 3.15 Kết quả tính toán chỉ số WQI nước tại các lồng bè đợt 2
STT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5
r r i i ^ ^ Thong số
1 1 1 1 1 1 WQI BOD5
1 1 1 1 1 2 WQI COD
100 95 90 87,5 95 3 WQI N- NH4
17,6 18,5 22,8 4 11,5 11,5 WQI P-PO4
82,8 78,7 46,1 47,7 81,3 5 WQI ĐỘ ĐỤC
77,3 1 1 1 49 6 WQI TSS
100 46 52 44,5 67 7 WQI COLIFORM
100 100 75 87 70 8 WQI PH
74,3 68,7 72,1 64,3 70,9 9 WQI DO
67 40,7 26,3 29,3 38,5 10 WQI
Loại Loại IV Loại IV Loại IV 11 Chất 1 ượng nước Loại III
IV
Vàng 12 Da cam Da cam Da cam Da cam Màu
Nhận xét: Sau khi tính toán chỉ số WQI , sử dụng bảng xác định giá trị WQI
tương ứng với mức đánh giá chất lượng nước để so sánh, đánh giá cụ thể như sau:
Nước tại vị trí VT1 đánh giá thuộc mức giá trị WQI từ 51- 75 (Loại III), mức
đánh giá chất lượng nước sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các mục đích tương
đương khác, ô nhiễm ở mức trung bình. Bốn vị trí còn lại đều thuộc mức giá trị WQI
từ 26-50 (Loại IV), sử dụng cho giao thông thủy và các mục đích tương đương khác, ô
nhiễm loại nặng. Nhìn chung giá trị WQI tại đợt 2 thì thấp hơn so với đợt 1.
r
STT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5
r r i i ^ ^ Thong số
1 1 1 1 1 1 WQI BOD5
1 1 1 1 1 2 WQI COD
92,5 90 92,5 85 87,5 3 WQI N- NH4
22,8 22 15 12,3 19,3 4 WQI P-PO4
90,3 80,5 82,8 48,9 46,1 5 WQI ĐỘ ĐỤC
97,5 65,9 1 1 1 6 WQI TSS
100 100 81 67 69 7 WQI COLIFORM
97 100 92 88 100 8 WQI PH
100 75,8 99,2 86,3 78,1 9 WQI DO
71,9 57,9 42,2 26,5 27,1 10 WQI
11 Chất 1 ượng nước Loại III Loại III Loại IV Loại IV Loại IV
Vàng Vàng Da cam Da cam Da cam 12 Màu
Nhận xét: Sau khi tính toán chỉ số WQI , sử dụng bảng xác định giá trị WQI
tương ứng với mức đánh giá chất lượng nước để so sánh, đánh giá cụ thể như sau:
Nước tại 2 vị trí VT1 và VT2 đánh giá đều thuộc mức giá trị WQI từ 51- 75
(Loại III), mức đánh giá chất lượng nước sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các mục
đích tương đương khác, ô nhiễm ở mức trung bình. Ba vị trí còn lại đều thuộc mức giá
trị WQI từ 26-50 (Loại IV), sử dụng cho giao thông thủy và các mục đích tương
đương khác, ô nhiễm loại nặng. Riêng ba vị trí đầu giá trị WQI đã tăng lên.
- Kết quả tính toán chỉ số WQ I đợt 4 tại các lồng bè được tổng hợp tại bảng 3.17
r
Bảng 3.17 Kết quả tính toán chỉ số WQI nước tại các lồng bè đợt 4
r p iThong số
STT VT1 VT2 VT3 VT4 VT5
1 1 1 1 1 1 WQI BOD5
1 1 1 1 1 2 WQI COD
97,5 90 97,5 87,5 90 3 WQI N- NH4
24 23,8 23,2 23,4 23,8 4 WQI P-PO4
97,2 86,3 82,2 79,3 73,8 5 WQI ĐỘ ĐỤC
87 74,9 1 28 1 6 WQI TSS
100 100 86,5 78,5 70 7 WQI COLIFORM
100 100 66 100 100 8 WQI PH
100 100 100 82,1 95 9 WQI DO
74,4 70,3 47 43 48 10 WQI
11 Chất 1 ượng nước Loại III Loại III Loại IV Loại IV Loại IV
Vàng Vàng Da cam Da cam Da cam 12 Màu
Nhận xét: Sau khi tính toán chỉ số WQI , sử dụng bảng xác định giá trị WQI
tương ứng với mức đánh giá chất lượng nước để so sánh, đánh giá cụ thể như sau:
Nước tại 2 vị trí VT1 và VT2 đánh giá đều thuộc mức giá trị WQI từ 51- 75
(Loại III), mức đánh giá chất lượng nước sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các mục
đích tương đương khác, ô nhiễm ở mức trung bình. Ba vị trí còn lại đều thuộc mức giá
trị WQI từ 26-50 (Loại IV), sử dụng cho giao thông thủy và các mục đích tương
đương khác, ô nhiễm loại nặng. Nhìn chung trong đợt quan trắc lần 4 này giá trị WQI
tại cả 5 vị trí đều tăng lên hơn hẳn so với 3 lần trước.
Nhận xét chung: Từ kết quả đánh giá chất lượng nước theo chỉ số WQI cho cả 4
đợt quan trắc tại 5 vị trí khác nhau thì có thể thấy rằng: Tại vị trí VT1,VT2 nguồn
nước bị ô nhiễm ở mức độ trung bình, ba vị trí còn lại thì đều bị ô nhiễm ở mức độ
nặng.
3.2 Luận giải nguyên nhân ô nhiễm nguồn nước
3.2.1 Nước thải từ những 1 ồng bè nuôi trồng thủy s ản
Đa phần các hộ nuôi trồng thủy sản thường là tự phát, đôi khi sự hiểu biết về kĩ
thuật nuôi còn hạn chế. Vì lợi ích kinh tế trước mắt nên nhiều hộ nuôi có quan điểm
đổ nhiều thức ăn thúc cho tôm, cá mau tăng trọng. Chính vì thế mà nguồn dinh dưỡng
dư thừa ngày một nhiều thêm. Theo quan sát của những chuyên gia cho thấy rằng
trong hệ thống thâm canh tôm thì chỉ có 15-20% thức ăn được dùng vào phát triển mô
động vật, 40-45% là được sử dụng trong quá trình chuyển hóa bình thường, duy trì và
lột vỏ còn lại là lượng thức ăn hao hụt do không ăn hết và thất thoát. Lượng thứ ăn dư
thừa ngoài nguyên nhân do trình độ nhận thức của người nuôi còn do chất lượng của
thức ăn.
Bên cạnh thức ăn dư thừa là lượng dư của các chất kháng sinh, dược phẩm,
thuốc trị liệu và thuốc thích tố.
Các nguồn khác của chất thải hữu cơ là mảnh vụn thực vật phù du hoặc tảo dạng
sợi và chất lắng đọng hoặc chất hữu cơ hòa tan...
3.2.2 Nước thải s inh hoạt
Là nước thải từ những hoạt động ăn uống, sinh hoạt hằng ngày của những hộ dân
sinh sống trên lồng bè, không được thu gom xử lý mà thải trực tiếp ra sông. Lượng
nước thải này có chứa các loại ô nhiễm như: cặn (TSS), chất dinh dưỡng (N,P), các
chất hữu cơ (BOD,COD),.
3.2.3 Nước thải công nghiệp
Từ kết quả phân tích, đánh giá chất lượng nước của một số lồng bè nuôi trồng thủy
hải sản trên ta có thể nhận thấy rằng việc nuôi trồng thủy hải sản cũng có ảnh hưởng
đến chất lượng nước chung của sông Chà Và. Nhưng nguyên nhân chính là do hoạt
động xả thải nguồn nước bị ô nhiễm, chưa qua xử lý của những công ty, nhà máy, xí
nghiệp ở các khu vực xung quanh. Theo kết quả điều tra, khảo sát của Viện môi
trường và tài nguyên (Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh), 14 doanh nghiệp xả
nước thải ra đầm đã “góp” hơn 76% vào tỉ lệ gây ô nhiễm trên sông Chà Và, làm cá
chết hàng loạt, liên tục trong nhiều năm.
Tháng 10-2016, cơ quan chức năng đã kiểm tra 5 cơ sở chế biến hải sản trên
đường Chi Lăng (thành phố Vũng Tàu) và phát hiện 3 cơ sở vi phạm các quy định về
bảo đảm an toàn vệ sinh môi trường như cơ sở chế biến cá bò (số 120B Chi Lăng)
chưa xây dựng hệ thống xử lý nước thải; Công ty TNHH Hoàng Dũng (số 140 Chi
Lăng) xả thải trực tiếp ra sông; cơ sở chế biến thủy sản Thiên Ân chưa hoàn thành hệ
thống xử lý nước thải nhưng đã hoạt động.
Tại cống số 6 (xã Tân Hải, huyện Tân Thành), nơi dẫn nước đầm chứa thải của 14
cơ sở chế biến hải sản bột cá xả thải, chưa qua xử lý đổ thẳng ra sông khiến cá chết.
3.2.4 Tác động của các chất ô nhiễm đến môi trường nước sông Chà Và
Nước thải từ các lồng bè nuôi trồng thủy hải sản và nước thải sinh hoạt nếu không
được xử lý mà thải thẳng ra ngoài môi trường sẽ làm suy thoái chất lượng nguồn nước
tiếp nhận.
- Làm tăng độ đục của nước do các chất lơ lửng trong nước thải, gây ảnh hưởng
đến quá trình tái tạo oxy hòa tan trong nước sông, gây ảnh hưởng đến hệ thủy
sinh.
- Làm gia tăng mức độ phú dưỡng nguồn nước do các chất hữu cơ. Khi quá trình
phú dưỡng xảy ra làm giảm lượng oxy hòa tan tong nước gây hiện tượng phân
hủy yếm khí các hợp chất hữu cơ và sinh ra một số sản phẩm độc hại như H2S
gây mùi hôi và làm cho nước sông có màu.
- Gây tác động tiêu cực tới hệ thủy sinh do các chất ô nhiễm đặc biệt như: hóa
chất, chất tăng trọng, chất kháng sinh,..
3.3 Giải pháp khắc phục
♦♦♦ Đối với hoạt động nuôi 1 ồng, bè
- Nằm trong vùng đã được quy hoạch cho từng đối tượng thủy sản của địa phương
hoặc đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
- Lồng, bè phải được đặt ở những khu vực không bị ô nhiễm, có chất lượng nước phù
hợp với đối tượng thủy sản nuôi.
- Nơi đặt lồng, bè phải thoáng, có dòng chảy thẳng và liên tục; tránh nơi tập trung
đông dân cư và tàu thuyền qua lại nhiều, nơi gần bến cảng, nơi có sóng và gió lớn, nơi
có nhiều rong và các loại cây cỏ thủy sinh.
- Nơi đặt lồng, bè phải có độ sâu ít nhất là 3 m.
- Động cơ và thiết bị truyền động của hệ thống sục khí hoặc quạt nước trong khu vực
nuôi phải đảm bảo không rò rỉ xăng, dầu vào trong nguồn nước và các ao chứa lắng,
ao nuôi.
- Bùn thải trong quá trình nuôi phải thu gom và đổ vào nơi quy định để xử lý tránh
gây ô nhiễm cho vùng nuôi.
- Đối với cơ sở nuôi thủy sản lồng, bè: mỗi cơ sở phải lắp đặt thùng rác và chuyển đến
nơi thu rác tập trung. Nếu chưa có tổ chức thu gom rác tập trung thì các cơ sở phải có
biện pháp xử lý đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng xấu đến nguồn
nước. Không tùy tiện xả rác, thức ăn ôi thiu xuống khu vực lồng bè và môi trường
xung quanh.
- Phải bố trí đủ nhà vệ sinh phù hợp với số lượng lao động việc trên bè. Nhà vệ sinh
phải kín và tự hoại, được đặt ở cuối bè, đảm bảo không có bất kỳ mối nguy nào do
phân người làm ô nhiễm môi trường và bè nuôi.
- Thả giống đúng mùa vụ, mật độ, kích cỡ, thời gian thả theo quy trình của từng đối
tượng của cơ quan quản lý thủy sản ở địa phương.
♦♦♦ Thức ăn và phân bón
- Đảm bảo chất lượng, phù hợp với từng đối tượng nuôi và giai đoạn nuôi.
- Thức ăn phải đảm bảo không bị mốc, ôi, uơn, thiu, thối rữa, nhiễm độc tố, hóa chất
độc hại. Ngoài ra đối với thức ăn công nghiệp phải còn hạn sử dụng, nhãn, mác, bao bì
rõ ràng và thuộc danh mục được phép lưu hành tại Việt Nam.
- Không được sử dụng phân hữu cơ chưa qua xử lý cho ao nuôi. Trong ao nuôi chỉ
được bón phân vô cơ, phân hữu cơ đã được xử lý thích hợp hoặc phân vi sinh.
- Chủ cơ sở phải có quy định nghiêm ngặt về quản lý, sử dụng thức ăn đảm bảo đúng,
đủ số lượng thức ăn, không gây ô nhiễm môi trường. Khuyến khích sử dụng thức ăn
công nghiệp, hạn chế sử dụng thức ăn tươi sống.
♦♦♦ Phòng trị bệnh, s ử dụng thuốc và hóa chất
- Cơ sở nuôi phải áp dụng biện pháp phòng bệnh bắt buộc theo quy định hiện hành để
quản lý sức khỏe vật nuôi.
- Không bắt, thả thủy sản giống từ ao này sang ao khác khi đang có bệnh xảy ra.
- Trong quá trình nuôi hạn chế tối đa việc thay nước để giảm nguy cơ lây nhiễm mầm
bệnh qua nguồn nước cấp.
- Thuốc phòng trị bệnh, chế phẩm sinh học, vi sinh vật, hóa chất sử dụng trong nuôi
trồng thủy sản phải có trong danh mục được phép lưu hành tại Việt Nam.
- Việc sử dụng và ngừng sử dụng các loại hóa chất, thuốc phải theo đúng hướng dẫn
của nhà sản xuất.
- Cơ sở nuôi phải ghi chép và lưu giữ toàn bộ hồ sơ các lần sử dụng thuốc hoặc hóa
chất cho các ao nuôi của mình. Hồ sơ bao gồm nội dung: ngày, tháng sử dụng; loại
thuốc hoặc hóa chất đã sử dụng; lý do sử dụng, liều lượng, thời gian và hiệu quả sử
dụng.
♦♦♦ Giải pháp tuyên truyền:
- Tăng cường phổ biến cho người dân để họ có sự hiểu biết về tác hại và ảnh
hưởng của việc ô nhiễm môi trường đến cuộc sống của họ.Từ đó tạo cho bản thân họ
có ý thức hình thành việc bảo vệ môi trường sống cho chính bản thân họ và cộng
đồng.
♦♦♦ Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm nước thải:
- Tiến hành áp dụng thu phí nước thải (nước thải sinh hoạt và nước thải công
nghiệp) các doanh nghiệp, các hộ dân với mức thu hợp lý, hiện nay giá thu nước thải
sinh hoạt đang quá thấp nên chưa tạo cho người dân ý thức giảm thiểu lượng nước thải
ra môi trường.
- Xây dựng các điểm thu gom rác để tránh tình trạng đổ trực tiếp rác thải ra khu
vực kênh mương gây ô nhiễm nguồn nước mặt.
- Phân loại rác tại nguồn là một biện pháp nên được triển khai tại chính mỗi hộ
gia đình.
- Nâng cao kiến thức cho người dân về kỹ thuật sử dụng phân bón hóa học,
khuyến khích sử dụng các loại phân bón vi sinh thay cho các phân bón hóa học phổ
thông.
- Thường xuyên tổ chức các lớp hướng dẫn về cách sử dụng phân bón, cách tưới
tiêu cho bà con nông dân.
♦♦♦ Giải pháp quản lý:
- Cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm kiểm tra thường xuyên các xí nghiệp
nhà máy về việc thực hiện bảo vệ môi trường.
- Tiến hành quan trắc định kỳ để kịp thời phát hiện và đưa ra các biện pháp xử lý
khi nguồn nước trong lưu vực bị ô nhiễm.
- Kiểm tra chất lượng nước thải của các nhà máy sản xuất xả thải ra sông.
Chương 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
4.1 Kết luận
Sau khi hoàn thành đề tài về “Đánh giá chất lượng nước của một số lồng bè nuôi
trồng thủy hải sản trên sông Chà Và tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu” em thu được kết quả sau:
- Thông qua việc tiến hành lấy mẫu tại 5 vị trí vào 4 thời điểm và xác định 12 chỉ
tiêu chất lượng nước cơ bản: pH, nhiệt độ, độ màu, độ mặn, độ đục, oxy hòa tan
(DO), tổng chất rắn lơ lửng (TSS), nhu cầu oxy hóa học (COD), nhu cầu oxy sinh
hóa (BOD5), N-NH4, P-PO4, Coliform.
- Kết quả phân tích cho thấy 4 trong số 12 chỉ tiêu vượt ngưỡng giới hạn quy định là:
TSS, P-PO4,COD, BOD5. Các thông số còn lại ở cả 5 điểm lấy mẫu trong 4 đợt
quan trắc đều không vượt quy chuẩn cho phép.
- Tính được chỉ số WQI tại hai vị trí VT1, VT2 với giá trị WQ I đều thuộc trong
khoảng từ 51- 75 (Loại III). Mức đánh giá chất lượng nước sử dụng cho mục đích
tưới tiêu và mục đích tương đương khác và có màu vàng. Ba vị trí còn lại: VT3,
VT4, VT5 với giá trị WQ I đều thuộc trong khoảng từ 26-50 (Loại IV), sử dụng cho
giao thông thủy và các mục đích tương đương khác, ô nhiễm loại nặng, nước có
màu da cam.
Nhìn chung, chất lượng nước nuôi trồng thủy hải sản trên sông Chà Và đang bị ô
nhiễm, càng về cửa sông thì mức độ ô nhiễm càng giảm, tuy nhiên vẫn còn ô nhiễm
bởi chất rắn lơ lửng, những chất vô cơ và hữu cơ. Nguyên nhân chủ yếu là do hoạt
động nuôi trồng thủy hải sản cùng với nguồn nước thải của các nhà máy xí nghiệp
chưa được xử lý mà đổ thẳng ra sông.
4.2 Kiến nghị
Từ kết quả phân tích cũng nhưng lý giải những nguyên nhân gây nên nguồn
nước ở sông Chà Và bị ô nhiễm thì em đưa ra một số kiến nghị như sau:
- Di dời các nhà máy chế biến hải sản ra khỏi khu vực dân cư đang sinh sống.
Cần xây dựng khu chế biến hải sản tập trung và siết chặt quản lý trong vấn đề xây
dựng, bảo vệ môi trường để không xảy ra tình trạng đáng tiếc như vụ việc cá chết
hàng loạt xảy ra tại cầu Chà Và.
- Trên thực tế tất cả các hộ dân sinh sống trên lồng bè đều không xây dựng nhà
về sinh, mà xả thải trực tiếp ra môi trường, điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến
chất lượng nước nơi đây. Vì vậy, càn phải thiết kế hệ thống thu gom, xử lý nước thải
sinh hoạt trên tất cả các lồng bè, không xả thải trực tiếp ra môi trường.
- Chính quyền địa phương cần cung cấp thêm nhiều loại thức ăn phù hợp, ít ảnh
hưởng đến môi trường. Hạn chế sử dụng các loại thức ăn tươi từ các loài cá tạp được
người dân tự chế biến như hiện nay.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Thị Kim Thái, năm 2012, Quy trình quan trắc và phân tích chất lượng
môi trường, NXB Xây dựng.
2. Sổ tay hướng dẫn kỹ thuật tính toán chỉ số chất lượng nước theo Quyết định số
879/QĐ-TCMT ngày 01 tháng 07 năm 2011 của Tổng cục trưởng Tổng cục
Môi trường.
3. QCVN 01-80:2011/BNNPTNT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở nuôi
trồng thủy sản.
4. QCVN 08:2008/BTNMT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước
mặt.
5. TCVN 6663-3: 2008. Chất lượng nước - lấy mẫu - phần 3: hướng dẫn bảo
quản và xử lý mẫu.
6. TCVN 5945:2005 Nước thải công nghiệp, tiêu chuẩn thải
7. TCVN 6187-1: 1996 (ISO 9308-1-1990). Chất lượng nước - Phát hiện và đếm
vi khuẩn coliform, vi khuẩn coliform chịu nhiệt và Escherichia coli giả định.
8. TCVN 6187 - 1 : 2009 (ISO 9308 - 1 : 2000). Chất lượng nước - phát hiện
và đếm escherichia coli và vi khuẩn coliform. phương pháp lọc màng.
9. TCVN 6001-1 : 2008 (ISO 5815-1 : 2003). Chất lượng nước - xác định nhu
cầu oxy sinh hóa sau n ngày (BODn).
10. http://www.baotainguyenmoitruong.vn/moi-truong-va-phat-trien/201602/o-
nhiem-moi-truong-tren-song-cha-va-chua-duoc-cai-thien
11. http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/20160826/ca-be-tren-song-cha-va-long-
son-lai-chet
12. https://vi.wikipedia.org/wiki/Long Sơn- Vũng Tàu.
PHỤ LỤC
Một s ố thiết bị phân tích tại phòng thí nghiệm
Hình 1: Máy nung COD, N, P Hình 2: Máy hút chân không
Hình 3: Máy đo COD, N, P, độ màu Hình 4: Máy đo độ mặn
Hình 5: Dung dịch đo COD Hình 6: Dung dịch đo Phos phat
Hình 7: Bình chứa mẫu Hình 8: Cách 1 ấy mẫu
