HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
120
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ KHỚP GIẢ THÂN XƯƠNG DÀI CHI DƯỚI
Cao Trung Hiếu1, Hồ Mẫn Trường Phú1
TÓM TẮT19
Đặt vấn đề: Điều trị khớp giả xương dài chi
dưới cần tuân thủ hai nguyên tắc cơ bản: cố
định xương vững chắc và kích thích quá trình
liền xương. Việc lựa chọn phương tiện kết hợp
xương trong điều trị khớp giả vẫn đang là chủ
đề được thảo luận. Phương pháp: Nghiên cứu
được thực hiện theo mô hình tiến cứu với 31
bệnh nhân đã được phẫu thuật điều trị khớp giả
thân xương dài chi dưới tại Bệnh viện Trung
Ương Huế từ tháng 1/2023 đến tháng 7/2024.
Kết quả: Độ tuổi trung bình: 34,6 ± 10,5 tuổi.
Thời gian theo dõi trung bình: 9 ± 5,8 tháng.
Đặc điểm về phương pháp KHX trước phẫu
thuật: Nẹp vít: 38,7%, đinh nội tuỷ 61,3%. Tần
suất gặp khớp giả: xương đùi 64,5 %, xương
chày 35,5%. Vị trí khớp giả: 1/3 trên và 1/3
dưới chiếm 83,9%, 1/3 giữa chiếm 16,1%. Phân
độ trên X quang theo Lieberman: độ I 77,4%, độ
II 22,6%. Phương pháp phẫu thuật: Nẹp vít:
80,6 %, định nội tuỷ 19,4%. Kết quả sau 3
tháng: 41,9% đạt độ II, 41,9% đạt độ III. Kết
quả sau 6 tháng: 80,6% bệnh nhân đạt độ III –
IV theo phân độ trên X quang. Kết luận:
Phương pháp kết hợp xương bằng nẹp vít hoặc
đinh nội tủy kết hợp với ghép xương mang lại
hiệu quả cao trong điều trị khớp giả thân xương
dài chi dưới.
Từ khoá: Khớp giả, thân xương dài
1Bệnh viện Trung Ương Huế
Chịu trách nhiệm chính: Cao Trung Hiếu
SĐT: 0398225222
Email: orthohieu1608@gmail.com
Ngày nhận bài: 31/8/2024
Ngày phản biện khoa học: 20/9/2024
Ngày duyệt bài: 02/10/2024
SUMMARY
EVALUATION OF THE TREATMENT
OUTCOMES FOR PSEUDARTHROSIS OF
LONG BONES IN THE LOWER LIMBS
Background: The treatment of nonunion in
long bones of the lower limbs must adhere to two
basic principles: stable bone fixation and
stimulation of bone healing. The choice of
fixation methods in treating nonunion remains a
subject of discussion. Methods: A prospective
study was conducted on 31 patients who
underwent surgery for nonunion of long bones in
the lower limbs at Hue Central Hospital from
January 2023 to July 2024. Results: The average
patient age was 34.6 ± 10.5 years, with a mean
follow-up duration of 9 ± 5.8 months.
Preoperative fixation methods included plates
and screws (38.7%) and intramedullary nails
(61.3%). Nonunion occurred in 64.5% of femur
cases and 35.5% of tibia cases. Nonunion was
located in the upper and lower thirds in 83.9% of
cases and in the middle third in 16.1%.
According to Lieberman’s classification on X-
rays, 77.4% were grade I and 22.6% were grade
II. Surgical methods included plates and screws
(80.6%) and intramedullary nails (19.4%). After
3 months, 41.9% of patients achieved grade II
and 41.9% achieved grade III healing. After 6
months, 80.6% of patients reached grade III-IV
according to the X-ray classification.
Conclusion: Bone fixation using plates and
screws or intramedullary nails combined with
bone grafting is highly effective in treating
nonunion of long bones in the lower limbs.
Keywords: Nonunion, long bones.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Khớp giả xương dài chi dưới là di chứng
thường gặp trong điều trị gãy xương. Theo
TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
121
Amin Chinoy, tỷ lệ khớp giả ở riêng xương
dài khoảng 2,5%. Có nhiều nguyên nhân cơ
học và sinh học phối hợp dẫn đến khớp giả:
Tình trạng tổn thương ban đầu, tuổi, dinh
dưỡng của người bệnh, các phương pháp điều
trị trước đó và kinh nghiệm của thầy thuốc.
Điều trị khớp giả xương dài cần đạt được
hai nguyên tắc cơ bản đó là cố định xương
vững và kích thích được liền xương. Cho đến
nay kết hợp xương bên trong và ghép xương
xốp tự thân là phương pháp được sử dụng
nhiều nhất. Việc lựa chọn phương tiện kết
hợp xương trong việc điều trị khớp giả đang
còn được bàn luận như: đinh nội tủy, nẹp
khóa, cố định ngoài,… Xương xốp tự thân là
tiêu chuẩn vàng trong điều trị ghép xương.
Mỗi năm có khoảng 200.000 ca ghép xương
tự thân tại Mỹ, và đa số được lấy tại xương
cánh chậu. Bệnh viện Trung Ương Huế đã áp
dụng việc sử dụng mảnh ghép tự thân và
đồng loại để điều trị khớp giả thân xương dài
chi dưới, đặc biệt là trong các trường hợp
khớp giả xương đùi sau khi kết hợp với đinh
Sign, tỷ lệ gặp phải tương đối cao. Vì thế,
chúng tôi thực hiện đề tài “Đánh giá kết quả
điều trị khớp giả thân xương dài chi dưới”.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Gồm 31 bệnh nhân đã được phẫu thuật
điều trị khớp giả thân xương dài chi dưới tại
Bệnh viện Trung Ương Huế từ tháng 1/2023
đến tháng 7/2024,
Tiêu chuẩn lựa chọn: Chẩn đoán khớp
giả phải dựa vào lâm sàng và X-quang:
Lâm sàng: Đau khi tỳ đè trọng lực hay khi
ấn vào ổ gãy, có thể có cử động bất thường.
X-quang: Sau kết hợp xương trên 6
tháng mà 2 đầu xương phì đại hoặc teo nhỏ,
can xương chỉ chiếm 0-50% thể tích ổ gãy
(độ 1-2 theo thang điểm Lieberman).
Tiêu chuẩn loại trừ: Những đối tượng
không được tuyển chọn để tiếp tục nghiên
cứu là các bệnh nhân khớp giả có các bệnh lý
kèm theo:
+ Các khớp mất đoạn xương trên 6cm và
các khớp giả nhiễm trùng.
+ Các bệnh lý viêm, tự miễn hoặc mô
liên kết (Lupus ban đỏ, viêm khớp, viêm gan
B & C, HIV…).
+ Các rối loạn nội tiết đang xuất hiện
triệu chứng (Đái tháo đường, suy giáp, suy
tuyến thượng thận…).
+
Bệnh lý tim mạch và hô hấp nặng, suy thận
.
+ Có tiền sử bị bệnh ác tính, rối loạn
chuyển hoá xương, xạ trị hay hoá trị.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tiến cứu và mô tả cắt ngang.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: chọn mẫu thuận tiện
Nội dung nghiên cứu: Đặc điểm độ tuổi
bệnh nhân, phương pháp phẫu thuật ban đầu,
tỷ lệ vị trí khớp giả, phân độ X quang theo
Liebeman, phương pháp và phương tiện
được lựa chọn, kết quả sau 3 và 6 tháng.
Công cụ thu thập và xử lý số liệu:
Những số liệu sau khi được ghi nhận và thu
thập được từ các mẫu bệnh án, tất cả đều
được xử lý bằng phần mềm phân tích thống
kê SPSS 20.0.
Quy trình phẫu thuật: Trước tiên bộc lộ ổ
khớp giả, sau đó có thể lấy bỏ phương tiện
KHX cũ (nếu cần), làm sạch ổ khớp giả đảm
bảo 2 đầu ổ gãy tưới máu tốt. Thay thế hoặc
tăng cường thêm phương tiện KHX mới tuỳ
loại khớp giả. Tiếp đó, xương tự thân hoặc
nhân tạo được sử dụng để lấp vào vùng
khuyết xương. Cuối cùng là kiểm tra độ vững
của ổ gãy và đóng vết mổ.
2.3. Đạo đức nghiên cứu
Nghiên cứu đảm bảo tuân thủ các nguyên
tắc về đạo đức trong nghiên cứu y học, các
thông tin cá nhân của đối tượng được đảm
bảo giữ bí mật, những người tham gia thu
thập số liệu đảm bảo tính trung thực khi
tiến hành nghiên cứu.
HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
122
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu
Tuổi trung bình của tất cả các bệnh nhân là 34,6 ± 10,5, tuổi cao nhất là 55, tuổi thấp nhất
là 17 trên tổng số 31 bệnh nhân.
Đặc điểm về phương pháp KHX trước phẫu thuật: Nẹp vít có 12/31 trường hợp (38,7%),
đinh nội tuỷ có 19/31 trường hợp (61,3%).
Tần suất: khớp giả xương đùi có 20 trường hợp (64,5%), khớp giả xương chày có 11
trường hợp (35,5%).
Vị trí khớp giả
Bảng 3.1. Vị trí khớp giả
Vị trí khớp giả
Xương chày
Xương đùi
Tổng
1/3 trên và 1/3 dưới
9
17
26
1/3 giữa
2
3
5
Tổng
11
20
31
• Phân độ trên X quang theo Lieberman: trước phẫu thuật số bệnh nhân đạt 2 điểm chiếm
22,6% với 7 trường hợp, số bệnh nhân đạt 1 điểm chiếm 77,4% với 24 trường hợp.
• Đặc điểm về phương pháp KHX trước phẫu thuật: Nẹp vít được sử dụng với 12 bệnh
nhân chiếm 38,7%, đinh nội tuỷ được sử dụng với 19 bệnh nhân chiếm 61,3%.
3.2. Kết quả điều trị
Hình 2: Thay nẹp vít bằng đinh nội tuỷ kèm
ghép xương sau 6 tháng
* Thời gian theo dõi trung bình: 9 ± 5,8 tháng, ít nhất là 6 tháng, nhiều nhât là 16 tháng.
* Phương pháp phẫu thuật: Nẹp vít được sử dụng trong 25 trường hợp ( 80,6%), đinh nội
tuỷ được sử dụng trong 6 trường hợp (19,4%).
Bảng 3.2. Sự thay đổi trên xquang sau mổ KHX
Thang điểm
Thời điểm
Trước điều trị
3 tháng sau điều trị
6 tháng sau điều trị
Độ 1 (0-25%)
24
4
1
Độ 2 (26-50%)
7
13
5
Độ 3 (51-75%)
0
13
11
Độ 4 (76-99%)
0
1
14
Tổng
31
TP CH Y HC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
123
IV. BÀN LUẬN
Trong nghiên cứu của chúng tôi tuổi trung
bình của tất cả các bệnh nhân là 34,6 ± 10,5
tuổi, thấp nhất là 17 tuổi, cao nhất là 55 tuổi.
Điều này cho thấy rằng các tổn thương xương
khớp khó hồi phục chủ yếu xảy ra ở độ tuổi
lao động và là những đối tượng phải hoạt
động mạnh kết hợp với cường độ làm việc
nặng nhọc nên dễ gặp phải các chấn thương
trong lao động, sinh hoạt. Chính vì vậy việc
điều trị các tổn thương và phục hồi chức năng
vận động cho những bệnh nhân này mang ý
nghĩa quan trọng về kinh tế - xã hội. Đặc
điểm này của nhóm nghiên cứu cũng tương
đồng với các nghiên cứu của tác giả khác như
Ngô Bá Toàn [2]. Phương pháp kết hợp
xương trước phẫu thuật chủ yếu là đinh nội
tủy, cho thấy tầm quan trọng của việc lựa
chọn phương án điều trị ban đầu, đặc biệt là
đối với các trường hợp gãy xương 1/3 trên và
1/3 dưới của xương đùi hoặc xương chày. Các
yếu tố như kích thước đinh nội tuỷ, có sử
dụng thêm nẹp vít tăng cường hay không, có
ý nghĩa quyết định đến nguyên tắc cố định
xương vững chắc theo nguyên tắc AO.
Điều trị một ca khớp giả thân xương
xương dài chi dưới sau thất bại của kết
hợp xương lần đầu là tương đối khó khăn và
còn nhiều bàn cãi [4]. Có lẽ không nên vội
vàng kết luận một phương pháp nào đó là tối
ưu. Ngay cả các kỹ thuật rất kinh điển: tháo
bỏ đinh nội tủy và vít chốt (của lần mổ
trước), cắt lọc ổ khớp giả, kết hợp xương lại
bằng nẹp vít hoặc đóng đinh nội tủy có chốt
và ghép xương) cũng có thể gây thất vọng
[3],[6]. Vì cuộc mổ lớn đòi hỏi phẫu thuật
viên có kinh nghiệm và nhiều dụng cụ (nẹp
vít, đinh nội tủy) đủ các cỡ loại.
Tuỳ vào nguyên nhân khớp giả mà có
những phương án điều trị khác nhau [1].
Trường hợp khớp giả do nguyên nhân KHX
mất vững ( khớp giả phì đại) được điều trị
bằng phương pháp tăng cường độ vững như
là thay lại đinh nội tuỷ với kích thước phù
hợp, có hoặc không sử dụng nẹp vít tăng
cường hoặc dùng nẹp vít bắc cầu [7]. Trong
trường hợp khớp giả teo đét, KHX bên trong
kèm ghép xương, kết hợp với doa lòng tuỷ là
phương án điều trị hợp lí vì nó kích thích
được sự phục hồi sinh học của quá trình liền
xương[5]. Một yếu tố cơ bản cần được nhấn
mạnh là việc sử dụng xương đồng loại hoặc
xương nhân tạo để thúc đẩy các quá trình tái
tạo xương, đặc biệt là ở những bệnh nhân có
khớp giả teo đét.
Sau 6 tháng, có 25 bệnh nhân đạt từ 3
đến 4 điểm theo phân độ trên X quang của
Lieberman, chiếm 80,6%. Kết quả này tương
đồng với kết quả của các nghiên cứu Hoàng
Xuân Danh với tỷ lệ liền xương đạt 90% hay
Lyndsey và cộng sự với kết quả thành công
với tỷ lệ 75% [6].
V. KẾT LUẬN
Khớp giả thân xương dài có nhiều
phương pháp điều trị tuỳ thuộc vào nguyên
nhân. Phương pháp kết hợp xương bằng nẹp
vít hoặc đinh nội tủy kết hợp với ghép xương
mang lại hiệu quả cao trong điều trị khớp giả
thân xương dài chi dưới.
TÀI LIU THAM KHẢO
1. Bianco Prevot, L.; Nannini, A.;
Mangiavini, L.; Bobba, A.; Buzzi, S.;
Sinigaglia, F.; Peretti, G. What Is the Best
Treatment of the Femoral Shaft Nonunion
after Intramedullary Nailing? A Systematic
Review. Life 2023, 13, 1508
2. Ngô Bá Toàn (2012), “Bước đầu đánh giá
hiệu quả điều trị khớp giả thân xương dài
bằng phương pháp ghép TBG tủy xương tự
thân qua đường hầm”, Tạp chí Y Học Dự
Phòng, tập XXII, số 7, trang 99 - 105.
3. Hồ Văn Thạnh (2020), Đánh giá kết quả
điều trị khớp giả thân xương đùi đã đóng
đinh nội tủy bằng nẹp vít tăng cường và ghép
xương tự thân; Luận văn bác sĩ chuyên khoa
HI NGH KHOA HC CÔNG NGH M RNG NĂM 2024 - TRƯNG ĐẠI HC Y KHOA VINH
124
II, Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch Thành
phố Hồ Chí Minh.
4. Lai PJ, Hsu YH, Chou YC et al.,
Augmentative Antirotational Plating Provided
a Significantly Higher Union Rate than
Exchanging Reamed Nailing in Treatment for
Femoral Shaft Aseptic Atrophic Nonunion-
Retrospective Cohort Study. BMC
Musculoskelet Disord; 2019, 20, 127.
5. Lu Y., Sun L., Wang Q., Ren C., Xu Y., Ye
H., Li M., Xue H., Huang Q., Li Z., et al.
Osteoperiosteal decortication and bone
grafting combined with wave plating for
femoral shaft aseptic atrophic nonunion after
intramedullary nailing. J. Int. Med.
Res. 2022;
6. Nailing in Treatment for Femoral Shaft
Aseptic Atrophic Nonunion-Retrospective
Cohort Study. BMC Musculoskelet Disord;
2019, 20, 127.
7. Uliana C.S., Bidolegui F., Kojima K.,
Giordano V. Augmentation plating leaving
the nail in situ is an excellent option for
treating femoral shaft nonunion after IM
nailing: A multicentre study. Eur. J. Trauma
Emerg. Surg. 2021.
PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ THOÁT VỊ BẸN
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA CỬA ĐÔNG
Thái Doãn Công1, Nguyễn Thị Nga2
TÓM TẮT20
Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị thoát vị
bẹn bằng phẫu thuật nội soi tại bệnh viện Đa Khoa
Cửa Đông từ tháng 8/2020 đến tháng 8/2023.
Phương pháp nghiên cứu: Thiết kế mô tả cắt
ngang trên 163 bệnh nhân được phẫu thuật nội soi
đặt lưới điều trị thoát vị bẹn. Kết quả: Tuổi mắc
bệnh trung bình là 50,0 ± 13,6; nam giới chiếm
96,93%; thời gian mắc bệnh trung bình là 15,1±
36,3 tháng; khối thoát vị chủ yếu xuất hiện khi đi
đứng hoặc gắng sức (86,5%); vị trí khối thoát vị
chủ yếu nằm ở vùng bẹn (76,87%) và đẩy được
vào ổ phúc mạc (87,73%); loại hình phẫu thuật
TAPP chiếm 54%, TEP chiếm 46%; xử lý bao
1Bệnh viện Đa khoa Cửa Đông
2Trường Đại học Y khoa Vinh
Chịu trách nhiệm chính: Thái Doãn Công
SĐT: 0912742728
Email: drcong198@gmail.com
Ngày nhận bài: 31/8/2024
Ngày phản biện khoa học: 20/9/2024
Ngày duyệt bài: 02/10/2024
thoát vị có 58,9% đẩy vào khoang phúc mạc,
41,1% cắt bao thoát vị; thời gian phẫu thuật trung
bình ở nhóm TEP là 61,1 ± 17,4 phút, nhóm
TAPP là 79,5 ± 25,6 phút (p < 0,05); kích cỡ lưới
sử dụng là 10 x15cm, chủ yếu cố định lưới bằng
protack; tai biến trong mổ có tổn thương bó mạch
tinh 1,22%, rách phúc mạc 9,2%; đau sau mổ chủ
yếu đau nhẹ (42,9%), đau vừa 45,39%; biến chứng
sau mổ gặp 3,64%; thời gian nằm viện trung bình
3,47 ngày. Kết luận: Phẫu thuật nội soi đặt lưới
điều trị thoát vị bẹn là phương pháp an toàn, hiệu
quả, ít tai biến biến chứng.
Từ khoá: thoát vị bẹn, TEP, TAPP.
SUMMARY
LAPAROSCOPIC FOR INGUINAL HERNIA
TREATMENT AT CUA DONG GENERAL
HOSPITAL
Objective: To evaluate the outcomes of
laparoscopic inguinal hernia repair at Cua Dong
General Hospital from August 2020 to August
2023. Methods: A cross-sectional descriptive
study was conducted on 163 patients who