TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
47
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HÓA TRỊ PHÁC ĐỒ GEMCITABIN – PLATINUM
TRONG BỆNH NHÂN UNG THƯ VÒM MŨI HỌNG GIAI ĐOẠN
TÁI PHÁT, DI CĂN TẠI BỆNH VIỆN UNG BƯỚU ĐÀ NẴNG
Nguyễn Kim Thông1, Nghiêm Trần Vượng1, Lưu Thị Nhật Linh1
TÓM TẮT7
Đặt vấn đề: Ung thư vòm mũi họng là loại
ung thư phổ biến, tỷ lệ tử vong liên quan chủ yếu
tới tái phát, di căn xa với điều trị chính là hóa trị.
Chúng tôi thực hiện đề tài này nhằm mô tả đặc
điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả
điều trị phác đồ Gemcitabin – Platinum trong
bệnh nhân ung thư vòm mũi họng giai đoạn tái
phát, di căn tại bệnh viện Ung bướu Đà Nẵng.
Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu
mô tả hồi cứu kết hợp tiến cứu trên 54 bệnh nhân
có chẩn đoán xác định là ung thư vòm mũi họng
giai đoạn tái phát, di căn, được điều trị bằng phác
đồ Gemcitabin – Cisplatin/Carboplatin, tại Bệnh
viện Ung bướu Đà Nẵng từ 1/2018 – 09/2023.
Kết quả: Vị trí di căn thường gặp nhất là
gan, phổi, chiếm tỷ lệ lần lượt là 41,3% và
39,1%. Tỷ lệ đáp ứng khách quan là 78,8%. Thời
gian sống thêm bệnh không tiến triển (PFS) là
8,58 tháng. Tác dụng không mong muốn hay gặp
nhất là thiếu máu, giảm bạch cầu, giảm bạch cầu
hạt chiếm tỷ lệ lần lượt là 92,6%, 74,1% và
55,6%.
Kết luận: Phác đồ Gemcitabin – Platinum có
tỷ lệ đáp ứng cao, giúp kéo dài thời gian sống
1Khoa Nội 2 - Bệnh viện Ung bướu Đà Nẵng
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Kim Thông
SĐT: 0914747500
Email: drthong32@yahoo.com.vn
Ngày nhận bài: 15/7/2024
Ngày phản biện: 22/7/2024
Ngày chấp nhận đăng: 24/7/2024
thêm không bệnh tiến triển với khả năng dung
nạp tốt.
Từ khóa: ung thư vòm mũi họng, di căn.
SUMMARY
EVALUATING THE RESULTS OF
GEMCITABINE - PLATINUM
REGIMEN CHEMOTHERAPY IN
PATIENTS WITH RECURRENT AND
METASTATIC NASOPHARYNGEAL
CANCER AT DA NANG ONCOLOGY
HOSPITAL
Background: Nasopharyngeal cancer is a
common type of cancer, the mortality rate is
mainly related to recurrence and distant
metastasis, with the main treatment being
chemotherapy. We conducted this study to
describe the clinical and paraclinical
characteristics and evaluate the results of
Gemcitabine - Platinum regimen treatment in
patients with recurrent and metastatic
nasopharyngeal cancer at Da Nang Oncology
Hospital.
Methods: Retrospective and prospective
descriptive study on 54 patients with a confirmed
diagnosis of recurrent and metastatic
nasopharyngeal cancer, treated with the
Gemcitabine - Cisplatin/Carboplatin regimen, at
Da Nang Oncology Hospital from January 2018 -
September 2023.
Results: The most common metastatic
locations were the liver and lungs, accounting for
41.3% and 39.1%, respectively. The objective
response rate was 78.8%. Progression-free
HỘI THẢO KHOA HỌC UNG BƯỚU CẦN THƠ LẦN THỨ XIII – BỆNH VIỆN UNG BƯỚU THÀNH PHỐ CẦN THƠ
48
survival (PFS) was 8.58 months. The most
common adverse effects were anemia,
leucopenia, and neutropenia, accounting for
92.6%, 74.1%, and 55.6%, respectively.
Conclusions: Gemcitabine - Platinum
regimen has a high response rate, helping to
prolong progression-free survival with good
tolerability.
Keywords: nasopharyngeal cancer,
metastasis.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư vòm mũi họng là một trong
những loại ung thư phổ biến và có tính chất
khu vực. Ở nước ta, ung thư vòm mũi họng
đứng hàng thứ 9 về tỷ lệ mới mắc, chiếm
3,3% và đứng hàng thứ 7 về tỷ lệ tử vong,
chiếm 3,0% tổng số các trường hợp tử vong
do ung thư [1], [2].
Ung thư vòm mũi họng có tỷ lệ di căn xa
cao nhất trong số các loại ung thư vùng đầu
cổ. Điều trị bệnh ở giai đoạn này chủ yếu là
vai trò của hóa trị liệu [3]. Nghiên cứu lâm
sàng pha III GEM20110714 được tiến hành
trên bệnh nhân (BN) ung thư vòm mũi họng
giai đoạn tái phát, di căn cho thấy: phác đồ
Gemcitabin – Cisplatin có trung vị thời gian
sống thêm bệnh không tiến triển (PFS) là 7,0
tháng dài hơn có ý nghĩa so với Cisplatin –
5FU là 5,6 tháng (p < 0,001) và dung nạp tốt
hơn [4]. Đặc biệt, ở nhóm bệnh nhân di căn
chưa được điều trị trước đây, phác đồ
Gemcitabin – Cisplatin giúp kéo dài thời
gian sống thêm toàn bộ (OS) [5].Vì thế, hóa
trị phác đồ Gemcitabin – Cisplatin đã trở
thành điều trị tiêu chuẩn cho bệnh nhân ung
thư vòm mũi họng giai đoạn tái phát, di căn.
Chúng tôi thực hiện đề tài : “Đánh giá kết
quả hóa trị phác đồ Gemcitabin – Platinum
trong bệnh nhân ung thư vòm mũi họng giai
đoạn tái phát, di căn tại Bệnh viện Ung bướu
Đà Nẵng” với hai mục tiêu:
1. Mô tả một số đặc điểm lâm sàng, cận
lâm sàng bệnh nhân ung thư vòm mũi họng
giai đoạn tái phát, di căn.
2. Đánh giá kết quả điều trị phác đồ
Gemcitabin – Platinum trên nhóm bệnh nhân
nghiên cứu.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Các BN có chẩn đoán xác định là
UTVMH giai đoạn tái phát, di căn, được điều
trị bằng phác đồ Gemcitabin – Cisplatin/
Carboplatin, tại Bệnh viện Ung bướu Đà
Nẵng từ 1/2018 – 09/2023.
- Tiêu chuẩn lựa chọn: BN được chẩn
đoán UTVMH dựa trên kết quả mô bệnh học.
Giai đoạn di căn tại thời điểm chẩn đoán
hoặc tái phát di căn. Có tổn thương đích xác
định theo tiêu chuẩn RECIST 1.1. Điều trị
hóa chất Gemcitabin – Cisplatin/Carboplatin
ít nhất 3 chu kỳ. Chỉ số toàn trạng trước điều
trị (ECOG): 0, 1, 2. Chức năng gan, thận, tủy
xương trong giới hạn cho phép điều trị.
- Tiêu chuẩn loại trừ: BN được điều trị
hóa chất có platinum trong thời gian dưới 6
tháng. Có ung thư khác phối hợp. BN không
đồng ý tham gia nghiên cứu, mất theo dõi.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả hồi
cứu kết hợp tiến cứu dựa trên bệnh án nghiên
cứu. Cỡ mẫu thuận tiện, chúng tôi thu thập
được 54 BN.
2.2.2. Các bước tiến hành:
- Lựa chọn bệnh nhân có đầy đủ tiêu
chuẩn vào nghiên cứu.
- Ghi nhận thông tin lâm sàng, cận lâm
sàng trước điều trị.
- Tiến hành điều trị hóa chất: Gemcitabin
1000mg/m2, truyền tĩnh mạch ngày 1 và 8,
kết hợp Cisplatin 75 – 80mg/m2 hoặc
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
49
Carboplatin AUC5, truyền tĩnh mạch ngày 1.
- Ghi nhận tình trạng đáp ứng điều trị của
BN và các tác dụng không mong muốn trong
quá trình điều trị; đánh giá, phân tích kết quả.
2.2.3. Xử lý số liệu: Xử lý và phân tích
số liệu bằng phần mềm SPSS 20.0. Đánh giá
sống thêm bằng phương pháp Kaplan –
Meier.
2.2.4. Đạo đức nghiên cứu: Phác đồ
nghiên cứu đã được phê duyệt trong “Hướng
dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh ung
bướu” của Bộ Y tế. Nghiên cứu được thông
qua bởi Hội đồng Nghiên cứu khoa học của
Bệnh viện Ung bướu Đà Nẵng. Mọi thông tin
của BN được đảm bảo giữ bí mật.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm bệnh nhân
3.1.1. Đặc điểm về tuổi
Biểu đồ 3.1. Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi
Nhận xét: Nhóm tuổi hay gặp nhất từ 40 – 60 tuổi, chiếm tỷ lệ 54,5%. Tuổi nhỏ nhất là
36, lớn nhất 71, tuổi trung vị là 58 tuổi.
3.1.2. Đặc điểm triệu chứng lâm sàng
Bảng 3.1: Lý do vào viện và triệu chứng lâm sàng thường gặp
Triệu chứng
Số bệnh nhân (n)
Tỷ lệ (%)
Nổi hạch cổ
40
74,1
Ù tai
21
38,9
Ngạt mũi
10
18,5
Chảy máu mũi
7
13,0
Đau đầu
27
50,0
Đau xương
9
16,7
Khác
6
11,1
Nhận xét: Chủ yếu BN đến viện vì nổi hạch cổ (74,1%), đau đầu (50,0%) và ù tai
(28,9%).
3.1.3. Vị trí di căn
HỘI THẢO KHOA HỌC UNG BƯỚU CẦN THƠ LẦN THỨ XIII – BỆNH VIỆN UNG BƯỚU THÀNH PHỐ CẦN THƠ
50
Bảng 3.2: Vị trí di căn
Vị trí di căn
Số bệnh nhân (n)
Tỷ lệ (%)
Xương
15
32,6
Gan
19
41,3
Phổi
18
39,1
Hạch không phải hạch vùng
18
39,1
Khác
4
8,7
Nhận xét: Vị trí di căn thường gặp nhất là gan, phổi, hạch không phải hạch vùng, chiếm
tỷ lệ lần lượt là 41,3%, 39,1% và 39,1%.
3.1.4. Số lượng cơ quan di căn
Bảng 3.3: Số lượng cơ quan di căn
Số lượng cơ quan di căn
Số bệnh nhân (n)
1 vị trí ở 1 cơ quan
9
≥ 2 vị trí ở 1 cơ quan
18
Từ 2 cơ quan trở lên
20
Nhận xét: Hầu hết các trường hợp di căn đa ổ tại một cơ quan hoặc di căn từ hai cơ quan
trở lên (chiếm tỷ lệ 80,9%)
3.2. Kết quả điều trị
3.2.1. Tỷ lệ đáp ứng
Bảng 3.4: Tỷ lệ bệnh nhân theo mức độ đáp ứng sau 03 chu kỳ
Đáp ứng
Số bệnh nhân (n)
Tỷ lệ (%)
Phần trăm cộng dồn
Đáp ứng hoàn toàn
0
0
0
Đáp ứng một phần
29
53,7
53,7
Bệnh giữ nguyên
17
31,5
85,2
Bệnh tiến triển
8
14,8
100,0
Tổng
54
100,0
Nhận xét: Sau 3 chu kỳ điều trị, có 53,7% trường hợp đạt được đáp ứng một phần. Không
có trường hợp nào đạt đáp ứng hoàn toàn. Có 14,8% bệnh nhân tiến triển.
Bảng 3.5: Tỷ lệ bệnh nhân theo mức độ đáp ứng sau 06 chu kỳ
Đáp ứng
Số bệnh nhân
(n)
Tỷ lệ
(%)
Phần trăm
cộng dồn
Đáp ứng hoàn toàn
0
0
0
Đáp ứng một phần
26
78,8
78,8
Bệnh giữ nguyên
5
15,2
93,9
Bệnh tiến triển
2
6,1
100,0
Tổng
33
100,0
Nhận xét: Trong số 33 bệnh nhân điều trị đủ 6 chu kỳ, hầu hết các bệnh nhân đạt được
đáp ứng một phần, chiếm tỷ lệ 78,8%. Không có trường hợp nào đạt đáp ứng hoàn toàn. Có
6,1% bệnh nhân tiến triển.
3.2.2. Thời gian sống thêm không tiến triển
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
51
Biểu đồ 3.2: Thời gian sống thêm không tiến triển
Nhận xét: Thời gian sống thêm không tiến triển trung vị là 8,58 tháng. PFS 3 tháng đạt
90,7%; 12 tháng: 28,4%
Biểu đồ 3.3: Sống thêm không tiến triển theo số lượng cơ quan di căn
Nhận xét: Ở nhóm di căn ở 1 cơ quan, trung vị thời gian PFS là 11,6 tháng dài hơn nhóm
di căn từ 2 cơ quan trở lên là 6,2 tháng, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p = 0,007.
3.3. Tác dụng không mong muốn