B(cid:1) GIÁO D(cid:2)C VÀ (cid:3)ÀO T(cid:4)O TR(cid:1)(cid:2)NG (cid:3)(cid:4)I H(cid:5)C NÔNG NGHI(cid:6)P HÀ N(cid:7)I
---------(cid:1)---------
PHÙNG TH(cid:5) H(cid:6)I
(cid:3)ÁNH GIÁ KH(cid:6) N(cid:7)NG S(cid:6)N XU(cid:8)T TINH
C(cid:9)A BÒ (cid:3)(cid:10)C GI(cid:11)NG BRAHMAN VÀ HOLSTEIN FRIESIAN
NH(cid:12)P T(cid:13) AUSTRALIA NUÔI T(cid:4)I VI(cid:14)T NAM
(cid:15)(cid:16)(cid:17)(cid:18)(cid:19)(cid:20)(cid:21)(cid:20)(cid:22)(cid:23)(cid:20)(cid:16): Sinh s(cid:24)n và B(cid:25)nh sinh s(cid:24)n gia súc
(cid:26) (cid:27)(cid:21)(cid:28)(cid:29): 62 64 01 06
TÓM T(cid:30)T LU(cid:12)N ÁN TI(cid:5)N S(cid:31)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)
(cid:1)
(cid:1) (cid:1) (cid:1) (cid:1)
HÀ N(cid:1)I, N(cid:7)M 2013
Công trình !"c hoàn thành t#i:
TR$%NG (cid:3)(cid:4)I H&C NÔNG NGHI(cid:14)P HÀ N(cid:1)I
Ng!’i h!(ng d)n Khoa h*c:
1. PGS.TS. Nguy+n V,n Thanh
2. TS. Lê V,n Thông
Ph(cid:24)n bi(cid:25)n 1: PGS.TS. Hoàng Kim Giao
B- Nông nghi(cid:25)p và Phát tri.n nông thôn
Ph(cid:24)n bi(cid:25)n 2: GS.TSKH. Cù Xuân D/n
H-i Ch,n nuôi
Ph(cid:24)n bi(cid:25)n 3: TS. Nguy+n H0u (cid:3)1c
Tr!’ng (cid:3)#i h*c Nông nghi(cid:25)p Hà N-i
Lu2n án s3 !"c b(cid:24)o v(cid:25) tr!(c H-i 4ng ch5m lu2n án c5p Tr!’ng
h*p t#i Tr!’ng (cid:3)#i h*c Nông nghi(cid:25)p Hà N-i
vào h4i gi’ ngày tháng n,m
Có th. tìm hi.u lu2n án t#i th! vi(cid:25)n:
- Th! vi(cid:25)n Qu(cid:29)c gia
- Th! vi(cid:25)n Tr!’ng (cid:3)#i h*c Nông nghi(cid:25)p Hà N-i
M(cid:8) (cid:3)(cid:9)U
1. TÍNH C(cid:10)P THI(cid:11)T C(cid:12)A (cid:3)(cid:13) TÀI
(cid:3). c(cid:24)i thi(cid:25)n và 6y nhanh ti7n b- di truy8n trong ch,n nuôi bò,
9c gi(cid:29)ng có vai trò r5t quan tr*ng. M:i cá th. ’i con s3 nh2n 50%
ngu4n gen di truy8n t; b(cid:29) và 50% t; m<. M-t bò cái gi(cid:29)ng t(cid:29)t ch= có
th. cho ra ’i 01 bê/n,m, trong khi ó m-t bò 9c gi(cid:29)ng t(cid:29)t, khai
thác s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh và s> d?ng k@ thu2t th? tinh nhân t#o
(TTNT) có th. cho ra ’i hàng ngàn bê/n,m, 4ng th’i tinh ông
l#nh có th. b(cid:24)o qu(cid:24)n hàng ch?c n,m v)n cho k7t qu(cid:24) th? thai t(cid:29)t.
(cid:3). ti7p c2n nhanh nh0ng ti7n b-, thành t9u khoa h*c cAa th7
gi(i trong công tác c(cid:24)i t#o, phát tri.n àn bò s0a, bò thBt v(i m?c tiêu
“ i tCt ón /u”. Trong nh0ng n,m qua chúng ta ã nh2p các gi(cid:29)ng bò
nói chung và bò 9c gi(cid:29)ng ngo#i thu/n chAng cao s(cid:24)n chuyên s0a,
chuyên thBt t; nh0ng n!(c có n8n ch,n nuôi tiên ti7n nh!: Hoa KD,
Canada, Australia,… (cid:3)Ec bi(cid:25)t n,m 2009 n!(c ta ã nh2p 20 bò 9c
gi(cid:29)ng Brahman và 20 bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian . s(cid:24)n xu5t tinh
ông l#nh áp 1ng nhu c/u ngày càng cao trong TTNT. Chúng tôi
nghiên c1u 8 tài “(cid:3)ánh giá kh(cid:24) n,ng s(cid:24)n xu5t tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia nuôi t#i Vi(cid:25)t Nam”
2. M(cid:14)C TIÊU NGHIÊN C(cid:15)U
2.1. M(cid:16)c tiêu
(cid:3)ánh giá !"c kh(cid:24) n,ng s(cid:24)n xu5t tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia trong i8u ki(cid:25)n cAa
Vi(cid:25)t Nam, góp ph/n chA -ng, áp 1ng thFa mãn nhu c/u tinh bò
ông l#nh ph?c v? cho công tác c(cid:24)i t#o gi(cid:29)ng, phát tri.n ch,n nuôi
bò s0a, bò thBt và th9c hi(cid:25)n thCng l"i chi7n l!"c phát tri.n ch,n nuôi
7n n,m 2020 cAa ThA t!(ng Chính phA t#i Quy7t Bnh s(cid:29)
10/2008/Q(cid:3)-TTg ngày 16/01/2008.
(cid:1)
(cid:2)(cid:1)
2.2. Yêu c(cid:17)u
- (cid:3)ánh giá !"c s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh dBch cAa bò 9c
gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia theo gi(cid:29)ng,
mùa v? và giai o#n tuGi.
- (cid:3)ánh giá !"c s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh ông l#nh cAa bò
9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia theo
gi(cid:29)ng, mùa v? và giai o#n tuGi.
- (cid:3)ánh giá !"c tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia theo cJ sI ch,n nuôi
và l1a K cAa àn bò cái.
3. Ý NGH(cid:18)A KHOA H(cid:5)C VÀ TH(cid:19)C TI(cid:20)N
3.1. Ý ngh(cid:21)a khoa h(cid:22)c
- K7t qu(cid:24) cAa lu2n án ánh giá !"c s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh
dBch và tinh ông l#nh cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein
Friesian nh2p t; Australia theo gi(cid:29)ng, mùa v? và các giai o#n tuGi
trong i8u ki(cid:25)n Vi(cid:25)t Nam.
- K7t qu(cid:24) cAa lu2n án là tài li(cid:25)u tham kh(cid:24)o cho cán b- chuyên
môn, cán b- qu(cid:24)n lý, dùng trong gi(cid:24)ng d#y, h*c t2p I các các tr!’ng
#i h*c, cao Lng cMng nh! cho cJ sI ch,n nuôi bò 9c gi(cid:29)ng s(cid:24)n
xu5t tinh ông l#nh.
3.2. Ý ngh(cid:21)a th(cid:23)c ti(cid:24)n
- (cid:3)ánh giá !"c s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh dBch và tinh ông
l#nh cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian nh2p t;
Australia trong i8u ki(cid:25)n cAa Vi(cid:25)t Nam.
- S(cid:24)n xu5t !"c tinh bò ông l#nh #t ch5t l!"ng cao t; nh0ng
bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia, góp
ph/n chA -ng, áp 1ng thFa mãn nhu c/u tinh bò ông l#nh trong
n!(c gi(cid:24)m kinh phí nh2p kh6u t; n!(c ngoài.
(cid:1)
(cid:3)(cid:1)
- Bi7t !"c mùa v?, giai o#n tuGi cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và
Holstein Friesian có kh(cid:24) n,ng s(cid:24)n xu5t tinh t(cid:29)t nh5t. T; ó giúp cJ sI
ch,n nuôi bò 9c gi(cid:29)ng s(cid:24)n xu5t !"c s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh ông
l#nh t(cid:29)t nh5t, khai thác t(cid:29)i a ti8m n,ng cAa con 9c gi(cid:29)ng cao s(cid:24)n.
- Bi7t !"c tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u theo cJ sI ch,n nuôi
và l1a K cAa àn bò cái cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein
Friesian nh2p t; Australia. T; ó nâng cao !"c tH l(cid:25) th? thai I l/n
ph(cid:29)i /u cAa toàn àn, góp ph/n nâng cao hi(cid:25)u qu(cid:24) ngành ch,n nuôi
bò s0a, bò thBt.
4. (cid:3)(cid:25)I T(cid:1)(cid:26)NG VÀ PH(cid:4)M VI NGHIÊN C(cid:15)U
4.1. (cid:3)(cid:27)i t(cid:28)(cid:29)ng nghiên c(cid:30)u
Vi(cid:25)t Nam ã nh2p 20 bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và 20 bò 9c
gi(cid:29)ng Holstein Friesian t; Australia. Qua quá trình nghiên c1u, hu5n
luy(cid:25)n, khai thác và s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh có 18/20 bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman và 19/20 bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian nh(cid:24)y giá cho tinh
dBch có ch5t l!"ng t(cid:29)t . s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh.
4.2. Ph(cid:31)m vi nghiên c(cid:30)u
- Nghiên c1u s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh dBch và tinh ông l#nh
cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian theo gi(cid:29)ng bò, mùa
v? và giai o#n tuGi t#i Hà N-i.
- Nghiên c1u tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman t#i Thành ph(cid:29) Hà N-i, t=nh Thanh Hóa, t=nh Ngh(cid:25) An và cAa
bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian t#i Công ty CG ph/n gi(cid:29)ng bò s0a M-c
Châu (M-c Châu-SJn La), Công ty cG ph/n s0a (cid:3)à L#t ((cid:3)1c Tr*ng-
Lâm (cid:3)4ng), Công ty TNHH Thanh SJn ((cid:3)1c Tr*ng-Lâm (cid:3)4ng).
5. NH NG (cid:3)ÓNG GÓP M!I C(cid:12)A (cid:3)(cid:13) TÀI
- K7t qu(cid:24) cAa lu2n án là công trình khoa h*c l/n /u tiên ã
ánh giá !"c s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh dBch và tinh ông l#nh cAa
(cid:1)
(cid:4)(cid:1)
bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia nuôi
d!Nng trong i8u ki(cid:25)n cAa Vi(cid:25)t Nam.
- (cid:3)4ng th’i, k7t qu(cid:24) cAa lu2n án ã cho bi7t mùa v? và giai
o#n tuGi cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian có kh(cid:24)
n,ng s(cid:24)n xu5t tinh t(cid:29)t nh5t t; ó giúp cJ sI ch,n nuôi bò 9c gi(cid:29)ng
khai thác t(cid:29)i a ti8m n,ng cAa con 9c gi(cid:29)ng cao s(cid:24)n.
Ch(cid:28)"ng 1. T#NG QUAN TÀI LI(cid:6)U VÀ C$ S(cid:8) KHOA H(cid:5)C
1.1. C" s% khoa h(cid:22)c c&a ’( tài
- Kh(cid:24) n,ng s(cid:24)n xu5t tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng chBu (cid:24)nh h!Ing bIi
r5t nhi8u y7u t(cid:29) nh!: di truy8n, cá th., tuGi tác, th’i ti7t khí h2u,
ch,m sóc nuôi d!Nng, kho(cid:24)ng cách khai thác tinh, m:i tr!’ng pha
ch7, tay ngh8 cAa k@ thu2t khai thác và s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh... Ec
bi(cid:25)t (cid:29)i v(i nh0ng gi(cid:29)ng bò nh2p ngo#i v8 Vi(cid:25)t Nam.
- Hi(cid:25)n nay, vi(cid:25)c nghiên c1u kh(cid:24) n,ng s(cid:24)n xu5t tinh cAa nh0ng
gi(cid:29)ng bò nh2p ngo#i t#i Vi(cid:25)t Nam còn h#n ch7. (cid:3)Ec bi(cid:25)t n,m 2009
Vi(cid:25)t Nam ã nh2p 20 bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và 20 bò 9c gi(cid:29)ng
Holstein Friesian t; Australia v8 nghiên c1u và s(cid:24)n xu5t tinh ông
l#nh ph?c v? cho công tác c(cid:24)i t#o và phát tri.n àn bò s0a, bò thBt. (cid:3).
bi7t !"c s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh dBch và tinh ông l#nh cAa nh0ng
bò 9c gi(cid:29)ng này trong i8u ki(cid:25)n Vi(cid:25)t Nam. Chúng tôi ã nghiên c1u
8 tài này là c/n thi7t, có tính khoa h*c, th’i s9 và th9c ti+n cao.
1.2. M)t s(cid:27) nghiên c(cid:30)u trong và ngoài n(cid:28)*c
1.2.1. Nghiên c(cid:1)u n(cid:2)(cid:3)c ngoài
- Nghiên c1u cAa Hiroshi (1992) trên bò 9c gi(cid:29)ng Holstein
Friesian I Nh2t B(cid:24)n, ho#t l9c cAa tinh trùng dao -ng t; 60 7n
90%; tH l(cid:25) tinh trùng kD hình dao -ng t; 1% 7n 20%
(cid:1)
(cid:5)(cid:1)
- Risco et al. (1993) nghiên c1u trên bò Brahman I M@ cho
bi7t tH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng là 83,01%.
- Nghiên c1u trên bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian nuôi t#i Hoa
KD !"c Garner et al. (1996) cho th5y, n4ng - tinh trùng #t 1,5
tH/ml và tGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng trong m-t l/n khai thác
tinh #t 6,20 tH/l/n khai thác
- Nghiên c1u cAa Brito et al. (2002), I Brazil, I bò 9c gi(cid:29)ng
Holstein Friesian, l!"ng xu5t tinh là 7,0 ml và ho#t l9c tinh trùng #t
t; 57,5% 7n 61,2%; trong lúc ó, I bò 9c gi(cid:29)ng Brahman, l!"ng
xu5t tinh trung bình #t 6,6ml và ho#t l9c tinh trùng #t 59%.
- Tác gi(cid:24) Sarder (2003) cho bi7t, l!"ng xu5t tinh cAa bò 9c
gi(cid:29)ng I Pakistan t; 5 7n 6 ml và n4ng - tinh trùng dao -ng t;
1,131 tH/ml 7n 1,471 tH/ml.
- Theo Anderson et al. (2004), nghiên c1u trên àn bò cái t#i
Ph/n Lan, tH l(cid:25) ph(cid:29)i tinh có ch>a dao -ng t; 42,2 7n 46,4%.
Hallap et al. (2005) công b(cid:29), tH l(cid:25) th? thai khám I 60 ngày sau ph(cid:29)i
t; 52,2 7n 76,0% trên àn bò cái Holstein Friesian I Th?y (cid:3)i.n.
- Tatman et al. (2004) nghiên c1u trên bò 9c Brahman I M@
cho bi7t, ho#t l9c tinh trùng #t 60,0%.
- Hoflack et al. (2006) nghiên c1u I B= cho bi7t, ho#t l9c tinh
trùng cAa bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian dao -ng t; 40% 7n 95 %,
TH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng dao -ng t; 77,25 7n 97,67%
- Sugulle et al. (2006) nghiên c1u I Bangladesh cho bi7t, n4ng
- tinh trùng cAa bò lai Holstein Friesian t; 0,983 7n 1,483 tH/ml.
- Hoflack et al. (2008) nghiên c1u I bò 9c gi(cid:29)ng Belgian
Blue t#i B= s9 dao -ng ho#t l9c tinh trùng r5t l(n t; 5 7n 90%,
n4ng - tinh trùng dao -ng t; 0,15 7n 1,482 tH/ml.
(cid:1)
(cid:6)(cid:1)
- K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa Muino et al. (2008) công b(cid:29), bò 9c
gi(cid:29)ng Holstein Friesian tr!Ing thành nuôi t#i Tây Ba Nha có n4ng
- tinh dBch bình quân #t 1,18 tH/ml, TH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng #t
87,0%
- Herliantien (2009) cho bi7t l!"ng xu5t tinh bò 9c t; 2 -
14ml; pH tinh dBch t; 6,2 - 6,8 và kh(cid:24) n,ng s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh
cAa bò Brahman t#i Indonesia trung bình #t 14.350 c*ng r#/con/n,m.
1.2.2. Nghiên c(cid:1)u trong n(cid:2)(cid:3)c
- Hà V,n Chiêu (1999) cho bi7t, I bò 9c Holstein Friesian,
l!"ng xu5t tinh #t 5,7ml/l/n khai thác; n4ng - tinh trùng là
0,94tH/ml; ho#t l9c tinh trùng là 61,82%; pH là 6,52; tH l(cid:25) tinh trùng
kD hình là 17,84% và tH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng là 79,1%; I bò 9c Zêbu,
l!"ng xu5t tinh là 4,25ml/l/n khai thác; n4ng - tinh trùng #t
0,91tH/ml; ho#t l9c tinh trùng là 58,76%; pH là 6,6; tH l(cid:25) tinh trùng
kD hình là 18,45%.
- Lê Bá Qu7 và cs. (2009) nghiên c1u trên bò 9c Holstein
Friesian nh2p t; Hoa KD, l!"ng xu5t tinh #t 7,409ml/l/n khia thác,
n4ng - tinh trùng #t 1,215 tH/ml, tH l(cid:25) tinh trùng kD hình là 9,768%,
- Ph#m v,n Ti8m và cs. (2009) nghiên c1u kh(cid:24) n,ng s(cid:24)n xu5t
tinh ông l#nh trên bò 9c gi(cid:29)ng Brahman cho k7t qu(cid:24): l!"ng xu5t
tinh là 6,89ml, ho#t l9c tinh trùng là 65,32%, n4ng - tinh trùng là
1,06 tH/ml, pH là 6,67, tH l(cid:25) tinh trùng kD hình chi7m 12,58%, tH l(cid:25)
tinh trùng s(cid:29)ng là 78,51%, VAC là 4.93 tH.
- Nghiên c1u v8 tH l(cid:25) ph(cid:29)i gi(cid:29)ng có ch>a trên àn bò cái
Holstein Friesian I Lâm (cid:3)4ng, tác gi(cid:24) Nguy+n Xuân Tr#ch và Ph#m
Phi Long (2008) công b(cid:29), tH l(cid:25) này là 56 %.
(cid:1)
(cid:7)(cid:1)
Ch(cid:28)"ng 2. V+T LI(cid:6)U VÀ PH(cid:1)$NG PHÁP NGHIÊN C(cid:15)U
2.1. (cid:3),a ’i-m nghiên c(cid:30)u
- Các bò 9c gi(cid:29)ng s> d?ng trong nghiên c1u này !"c nuôi
d!Nng và khai thác tinh t#i Tr#m Nghiên c1u và s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh Moncada (T(cid:24)n LOnh, Ba Vì, Hà N-i) thu-c Trung tâm Gi(cid:29)ng gia súc l(n Trung !Jng.
- (cid:3)àn bò cái s> d?ng trong nghiên c1u này !"c l9a ch*n .
ph(cid:29)i tinh ánh giá tH l(cid:25) th? thaiI l/n ph(cid:29)i /u t#i 3 cJ sI/gi(cid:29)ng bò:
+ V(i tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian, !"c b(cid:29) trí t#i
Công ty CP gi(cid:29)ng bò s0a M-c Châu (M-c Châu - SJn La), Công ty TNHH Thanh SJn ((cid:3)1c Tr*ng - Lâm (cid:3)4ng) và Công ty CG ph/n s0a (cid:3)à L#t ((cid:3)1c Tr*ng - Lâm (cid:3)4ng).
+ V(i tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman, !"c b(cid:29) trí t#i Ba bàn
Thành Ph(cid:29) Hà N-i, T=nh Thanh Hóa và T=nh Ngh(cid:25) An. 2.2. Th.i gian nghiên c(cid:30)u
T; tháng 01/2010 7n tháng 12/2012.
2.3. N)i dung nghiên c(cid:30)u 2.3.1. Nghiên c(cid:1)u m(cid:4)t s(cid:5) ch(cid:6) tiêu s(cid:5) l(cid:2)(cid:7)ng, ch(cid:8)t l(cid:2)(cid:7)ng tinh d(cid:9)ch
c(cid:10)a bò (cid:11)(cid:12)c gi(cid:5)ng Brahman và Holstein Friesian nh(cid:13)p t(cid:14) Australia theo gi(cid:5)ng, mùa v(cid:15) và giai (cid:11)o(cid:16)n tu(cid:17)i.
(L!"ng xu5t tinh; Ho#t l9c tinh trùng; N4ng - tinh trùng;
TGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng; Màu sCc tinh dBch; pH tinh dBch; TH l(cid:25) tinh trùng kD hình và TH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng) 2.3.2. Nghiên c(cid:1)u s(cid:5) l(cid:2)(cid:7)ng, ch(cid:8)t l(cid:2)(cid:7)ng tinh (cid:11)ông l(cid:16)nh c(cid:10)a bò (cid:11)(cid:12)c
gi(cid:5)ng Brahman và Holstein Friesian nh(cid:13)p t(cid:14) Australia theo gi(cid:5)ng, mùa v(cid:15) và giai (cid:11)o(cid:16)n tu(cid:17)i.
(Ho#t l9c tinh trùng sau gi(cid:24)i ông; S(cid:29) l!"ng tinh ông l#nh
trong m-t l/n khai thác tinh và S(cid:29) l!"ng tinh c*ng r# s(cid:24)n xu5t trong m-t n,m) (cid:1)
(cid:8)(cid:1)
2.3.3. Nghiên c(cid:1)u t(cid:18) l(cid:19) th(cid:15) thai (cid:20) l(cid:21)n ph(cid:5)i (cid:11)(cid:21)u c(cid:10)a bò (cid:11)(cid:12)c gi(cid:5)ng
Brahman và Holstein Friesian nh(cid:13)p t(cid:14) Australia theo c(cid:22) s(cid:20) ch(cid:23)n
nuôi và l(cid:1)a (cid:11)(cid:24) c(cid:10)a (cid:11)àn bò cái.
(TH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman theo
cJ sI ch,n nuôi và l1a K cAa àn bò cái và TH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i
/u cAa bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian theo cJ sI ch,n nuôi và l1a
K cAa àn bò cái).
2.4. Ph(cid:28)"ng pháp nghiên c(cid:30)u
2.4.1. Ph(cid:2)(cid:22)ng pháp nghiên c(cid:1)u m(cid:4)t s(cid:5) ch(cid:6) tiêu s(cid:5) l(cid:2)(cid:7)ng, ch(cid:8)t
l(cid:2)(cid:7)ng tinh d(cid:9)ch c(cid:10)a bò (cid:11)(cid:12)c gi(cid:5)ng Brahman và Holstein Friesian
nh(cid:13)p t(cid:14) Australia theo gi(cid:5)ng, mùa v(cid:15) và giai (cid:11)o(cid:16)n tu(cid:17)i
- Xác Bnh l!"ng xu5t tinh V (ml/l/n khai thác) bPng cách
quan (cid:29)ng h1ng tinh có khCc ml.
- Xác Bnh ho#t l9c tinh trùng A (%): bPng quan sát trên kính
hi.n vi ph(cid:24)n pha có k7t n(cid:29)i v(i màn hình theo ph!Jng pháp cAa Nh2t
B(cid:24)n: dùng micropipét hút 0,01 ml tinh dBch + 0,09 ml môi tr!’ng A
r4i nhF lên phi7n kính chuyên d?ng, 2y la men lên sau ó !a lên
kính hi.n vi có gCn camera phóng #i 100 l/n và ánh giá ho#t l9c
theo thang i.m 10 cAa Milovanov.
- Xác Bnh n4ng - tinh trùng C (tH/ml) bPng máy so màu
SDM-5 cAa hãng Minitube bPng cách dùng micropipét hút 0,02 ml
tinh dBch pha loãng trong 4 ml n!(c mu(cid:29)i sinh lý 0,9%, hJi lCc nh<
cho 8u và !a vào máy Photometer SDM5. Ch= s(cid:29) hi(cid:25)n trên máy là
n4ng - tinh trùng (tH/ml).
- Xác Bnh tGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng VAC (tH/l/n khai
thác) !"c tính bPng VxAxC.
- Màu sCc tinh dBch xác Bnh bPng quan sát sau m:i l/n khai
thác tinh và !"c quy !(c theo cách quy !(c cAa tác gi(cid:24) Sarder
(cid:1)
(cid:9)(cid:1)
(2007) nh! sau: 1 là tinh dBch có màu trCng trong, 2 là tinh dBch có
màu trCng s0a, 3 là tinh dBch có màu trCng ngà và 4 là tinh dBch có
màu trCng ?c.
- Xác Bnh pH tinh dBch bPng gi5y o pH cAa hãng Merck- (cid:3)1c.
- TH l(cid:25) tinh trùng kD hình K (%): BPng ph!Jng pháp nhu-m
xanh methylen 5% t; 5 7n 7 phút hoEc F Fucsin 5% t; 5 7n 7
phút và 7m tinh trùng kD hình và tinh trùng bình th!’ng trên kính
hi.n vi 500 tinh trùng r4i tính toán bPng phép tính s(cid:29) h*c thông
th!’ng theo công th1c sau:
S(cid:29) l!"ng tinh trùng kD hình K (%) = x 100 500
- TH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng (%)Theo ph!Jng pháp cAa Milovanov
là nhF 1 gi*t tinh dBch lên lam kính lõm + 2 gi*t Eosin 5%, (cid:24)o nh< r4i sau ó nhF 4 gi*t Nogrosin 10%. (cid:3)(cid:24)o nh< nhàng, . 5m 37oC trong 30 giây. L5y 1 gi*t ph7t kính dàn mFng 8u !a lên kính hi.n
vi v(i - phóng #i 400 l/n 7m tGng s(cid:29) 500 tinh trùng r4i tính tH
l(cid:25) %, bPng phép s(cid:29) h*c thông th!’ng. Tinh trùng ch7t là nh0ng tinh
trùng bCt màu F Eosin. Tính tH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng bPng công th1c:
S(cid:29) l!"ng tinh trùng s(cid:29)ng TH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng (%) = x 100 500
2.4.2. Ph(cid:2)(cid:22)ng pháp nghiên c(cid:1)u s(cid:5) l(cid:2)(cid:7)ng, ch(cid:8)t l(cid:2)(cid:7)ng tinh (cid:11)ông
l(cid:16)nh c(cid:10)a bò (cid:11)(cid:12)c gi(cid:5)ng Brahman và Holstein Friesian nh(cid:13)p t(cid:14)
Australia theo gi(cid:5)ng, mùa v(cid:15) và giai (cid:11)o(cid:16)n tu(cid:17)i
- S(cid:29) l!"ng tinh s(cid:24)n xu5t (c*ng r#/l/n khai thác) !"c tính theo
phép tính s(cid:29) h*c th!’ng quy sau khi !a m)u tinh dBch bò #t tiêu
chu6n vào s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh.
- Ho#t l9c tinh trùng sau gi(cid:24)i ông (%) !"c xác Bnh bPng
cách sau ông l#nh 24 gi’, l5y ki.m tra ng)u nhiên 1 c*ng r# cAa
(cid:1)
(cid:10)(cid:1)
m)u tinh dBch #t tiêu chu6n !a vào pha ch7 và s(cid:24)n xu5t tinh ông
l#nh, gi(cid:24)i ông I nhi(cid:25)t - 37°C trong 30 giây, ki.m tra ho#t l9c tinh
trùng trên kính hi.n vi ph(cid:24)n pha có màn hình.
- S(cid:29) l!"ng tinh s(cid:24)n xu5t !"c trong m-t n,m (c*ng r#/n,m)
!"c tính theo phép tính s(cid:29) h*c th!’ng quy.
2.4.3. Ph(cid:2)(cid:22)ng pháp nghiên c(cid:1)u t(cid:18) l(cid:19) th(cid:15) thai (cid:20) l(cid:21)n ph(cid:5)i (cid:11)(cid:21)u c(cid:10)a
bò (cid:11)(cid:12)c gi(cid:5)ng Brahman và Holstein Friesian nh(cid:13)p t(cid:14) Australia
theo c(cid:22) s(cid:20) ch(cid:23)n nuôi và l(cid:1)a (cid:11)(cid:24) c(cid:10)a (cid:11)àn bò cái
- Nghiên c1u tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u bPng k@ thu2t TTNT
cho bò cái -ng d?c, ki.m tra k7t qu(cid:24) bPng ph!Jng pháp s’, khám
qua tr9c tràng I ngày 90 sau ph(cid:29)i tinh.
Xác Bnh tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u theo công th1c:
S(cid:29) bò cái có ch>a TH l(cid:25) th? thai I l/n = x 100 ph(cid:29)i /u (%) TGng s(cid:29) bò cái ph(cid:29)i l/n m-t
2.5 Ph(cid:28)"ng pháp x/ lý s(cid:27) li0u:
S(cid:29) li(cid:25)u !"c !(c tính các giá trB trung bình bình ph!Jng nhF
nh5t (LSM: Least Square Mean) cAa các bi7n s(cid:29) theo các l(p !"c
x> lý bPng mô hình tuy7n tính tGng quát PROC GLM SAS 9.1
(2004). Các phân l(p v8 gi(cid:29)ng, mùa v?, giai o#n tuGi và t!Jng tác
gi0a chúng !"c x> lý là nh0ng (cid:24)nh h!Ing cAa l(p hay (cid:24)nh h!Ing
Gn Bnh. M1c - khác nhau cAa các giá trB LSM I m1c PQ0,05 !"c
xem là có ý nghOa so sánh v8 mEt th(cid:29)ng kê.
* Các s(cid:1) li(cid:2)u có b(cid:3)n ch(cid:4)t là t(cid:5) l(cid:2) ph(cid:6)n tr(cid:7)m (A; K; t(cid:5) l(cid:2) tinh
trùng s(cid:1)ng,ho(cid:8)t l(cid:9)c tinh trùng sau gi(cid:3)i (cid:10)ông, t(cid:5) l(cid:2) th(cid:11) thai)tr(cid:12)(cid:13)c khi x(cid:14)
lý (cid:10)(cid:12)(cid:15)c chuy(cid:16)n d(cid:8)ng (cid:10)(cid:16) tính toán theo Y = Degrees(asin(sqrt(x/100))).
Sau khi tính toán xong, k(cid:17)t qu(cid:3) (cid:10)(cid:12)(cid:15)c chuy(cid:16)n d(cid:8)ng tr(cid:18) l(cid:8)i.
(cid:1)
(cid:2)(cid:11)
Ch(cid:28)"ng 3. K(cid:11)T QU1 VÀ TH1O LU+N
3.1. M)t s(cid:27) ch2 tiêu s(cid:27) l(cid:28)(cid:29)ng, ch3t l(cid:28)(cid:29)ng tinh d,ch c&a bò ’(cid:23)c
gi(cid:27)ng Brahman và Holstein Friesian nh4p t5 Australia theo
gi(cid:27)ng, mùa v(cid:16) và giai ’o(cid:31)n tu6i.
Kh(cid:24) n,ng sinh s(cid:24)n cAa con 9c nói chug, cAa bò 9c gi(cid:29)ng nói
riêng !"c th. hi(cid:25)n chA y7u qua s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh dBch
3.1.1. L(cid:2)(cid:7)ng xu(cid:8)t tinh
L!"ng xu5t tinh (V) là ch= tiêu /u tiên ánh giá tinh dBch bò
9c gi(cid:29)ng. K7t qu(cid:24) nghiên c1u l!"ng xu5t tinh !"c th. hi(cid:25)n qua
b(cid:24)ng 3.1a, 3.1b và hình 3.1.
K7t qu(cid:24) trình bày t#i b(cid:24)ng 3.1a cho bi7t, l!"ng xu5t tinh cAa
bò 9c gi(cid:29)ng Brahman #t 6,018ml/l/n khai thác th5p hJn so v(i bò
9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian #t 6,577 ml/l/n khai thác (P<0,05).
B7ng 3.1a. L(cid:28)(cid:29)ng xu3t tinh
(cid:19)VT: ml/l(cid:6)n khai thác
Ch= tiêu TH l(cid:25) #t V khai thác V #t tiêu chu6n tiêu chu6n n LSM ± SE n LSM ± SE Gi(cid:29)ng bò
Brahman 3744 6,018a ± 0,029 (%) 3578 6,212a ± 0,027 95,566
Ghi chú: Trong cùng c(cid:20)t, các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t
(LSM) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a th(cid:1)ng kê (P<0,05).
Holstein 3955 6,577b ± 0,028 3932 6,602b ± 0,026 99,418 Friesian
Theo quy inh t#i tiêu chu6n Vi(cid:25)t Nam TCVN 8925 : 2012
yêu c/u l!"ng xu5t tinh ph(cid:24)i R 3ml m(i !"c g*i là #t tiêu chu6n.
L!"ng xu5t tinh I nh0ng l/n khai thác tinh #t tiêu chu6n trình bày
trong b(cid:24)ng 3.1a cho th5y, l!"ng xu5t tinh I bò 9c gi(cid:29)ng Brahman
(cid:1)
(cid:2)(cid:2)
th5p hJn so v(i bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian nh2p t; Australia
nuôi t#i Vi(cid:25)t Nam vè 8u cao hJn so v(i tiêu chu6n quy Bnh.
K7t qu(cid:24) nghiên c1u l!"ng xu5t tinh I nh0ng l/n #t tiêu chu6n
theo hai mùa v? !"c trình bày t#i b(cid:24)ng 3.1b.
B7ng 3.1b. L(cid:28)(cid:29)ng xu3t tinh % nh8ng l(cid:17)n ’(cid:31)t tiêu chu9n theo mùa v(cid:16)
(cid:19)VT: ml/l(cid:6)n khai thác
Brahman Holstein Friesian Gi(cid:29)ng bò
Mùa v? n n
(cid:3)ông-Xuân 1829 1988
Ghi chú: Các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t (LSM) c(cid:26)a hai loài
bò gi(cid:24)a các mùa v(cid:11) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a
th(cid:1)ng kê (P<0,05).
Hè-Thu 1749 LSM ± SE 6,523c ± 0,038 5,901a ± 0,039 1944 LSM ± SE 7,063d ± 0,037 6,141b ± 0,037
L!"ng xu5t tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein
Friesian có s9 bi7n Gi theo các mùa v?. S mùa v? (cid:3)ông - Xuân cao
hJn so v(i mùa v? Hè – Thu (P<0,05) (b(cid:24)ng 3.1b).
K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa chúng tôi phù h"p v(i các k7t qu(cid:24)
nghiên c1u trên th7 gi(i 8u cho rPng nhi(cid:25)t - môi tr!’ng cao trong
mùa hè (cid:24)nh h!Ing gây ra stress nhi(cid:25)t ã tác -ng b5t l"i 7n kích
th!(c tinh hoàn, gi(cid:24)m ham mu(cid:29)n tình d?c và gi(cid:24)m s(cid:29) l!"ng, ch5t
l!"ng tinh trong ó có l!"ng xu5t tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng.
K7t qu(cid:24) nghiên c1u l!"ng xu5t tinh I nh0ng l/n khai thác #t
tiêu chu6n I các giai o#n tuGi (18 - 24 tháng; 25 - 36 tháng; 37- 49
tháng và 49 - 60 tháng) trình bày t#i hình 3.1.
K7t qu(cid:24) nghiên c1u cho th5y, l!"ng xu5t tinh cAa c(cid:24) hai gi(cid:29)ng
bò thay Gi theo các giai o#n tuGi, th5p nh5t I giai o#n 18 - 24
tháng tuGi và #t =nh cao I giai o#n 37 - 48 tháng tuGi sau ó bCt
/u gi(cid:24)m d/n.
(cid:1)
(cid:2)(cid:3)
Hình 3.1. L(cid:28)(cid:29)ng xu3t tinh theo giai ’o(cid:31)n tu6i
K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa chúng tôi phù h"p v(i quy lu2t sinh
lý, sinh s(cid:24)n t9 nhiên và v(i k7t qu(cid:24) cAa Vilakazi và Webb (2004).
3.1.2. Ho(cid:16)t l(cid:12)c tinh trùng
Ho#t l9c tinh trùng ph? thu-c vào s1c ho#t -ng cAa t;ng cá
th. tinh trùng và qu/n th. tinh trùng s(cid:29)ng trong tinh dBch. K7t qu(cid:24)
nghiên c1u trình bày t#i b(cid:24)ng 3.2a, 3.2b và hình 3.2.
B7ng 3.2a. Ho(cid:31)t l(cid:23)c tinh trùng
Ch= tiêu
A khai thác
A #t tiêu chu6n
TH l(cid:25) #t tiêu
chu6n (%)
n
LSM ± SE
n
LSM ± SE
Gi(cid:29)ng bò
Brahman
3744
64,128a ± 0,200
3069 70,711a ± 0,034
81,971
Holstein
3955
67,460b ± 0,194
3198 70,950b ± 0,033
80,860
Friesian
Ghi chú: Trong cùng c(cid:20)t, các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t
(LSM) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a th(cid:1)ng kê (P<0,05).
(cid:19)VT: %
Ho#t l9c tinh trùng cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman th5p hJn so v(i
bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian (P<0,05).
(cid:1)
(cid:2)(cid:4)
K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa chúng tôi phù h"p v(i tác gi(cid:24) Hà V,n
Chiêu (1999) và Asad et al. (2004), cho rPng ch5t l!"ng tinh dBch cAa
bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian cao hJn các bò 9c gi(cid:29)ng Brahman.
K7t qu(cid:24) nghiên c1u v8 ho#t l9c tinh trùng theo hai mùa v?
(cid:3)ông - Xuân và Hè - Thu !"c trình bày t#i b(cid:24)ng 3.2b.
B7ng 3.2b. Ho(cid:31)t l(cid:23)c tinh trùng % nh8ng l(cid:17)n ’(cid:31)t tiêu chu9n theo
mùa v(cid:16)
(cid:19)VT: %
Brahman Holstein Friesian Gi(cid:29)ng bò
Mùa v? n LSM ± SE n
(cid:3)ông - Xuân 1677
Ghi chú: Các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t (LSM) c(cid:26)a hai loài
bò gi(cid:24)a các mùa v(cid:11) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a
th(cid:1)ng kê (P<0,05).
Hè - Thu 1392 70,805a ± 0,046 1762 70,618b ± 0,047 1436 LSM ± SE 71,095c ± 0,045 70,804a ± 0,049
K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa chúng tôi cho th5y, ho#t l9c tinh trùng
I nh0ng l/n #t tiêu chu6n cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và bò 9c
gi(cid:29)ng Holstein Friesian nuôi t#i Vi(cid:25)t Nam có s9 bi7n Gi rõ theo mùa
v?. S mùa v? (cid:3)ông – Xuân cao hJn I mùa v? Hè – Thu (P<0,05).
K7t qu(cid:24) nghiên c1u này phù h"p v(i k7t qu(cid:24) nghiên c1u trên
th7 gi(i: nghiên c1u cAa Soderquist et al. (1997), Parkinson (1987);
Soderquist et al. (1996), Ahmad et al. (2003) và Mostari et al. (2008).
K7t qu(cid:24) nghiên c1u v8 ho#t l9c tinh trùng I nh0ng l/n khai
thác #t tiêu chu6n I các giai o#n tuGi (18 - 24 tháng; 25 – 36 tháng;
37- 49 tháng và 49 – 60 tháng) !"c trình bày t#i hình 3.2.
Ho#t l9c tinh trùng I nh0ng l/n khai thác #t tiêu chu6n theo
t;ng giai o#n tuGi cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman th5p hJn so v(i bò
9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian (P<0,05).
(cid:1)
(cid:2)(cid:5)
Hình 3.2. Ho(cid:31)t l(cid:23)c tinh trùng theo giai ’o(cid:31)n tu6i
K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa chúng tôi v8 ho#t l9c tinh trung cAa
bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia nuôi
t#i Moncada phù h"p v(i quy lu2t sinh lý, sinh s(cid:24)n t9 nhiên.
3.1.3. N(cid:25)ng (cid:11)(cid:4) trinh trùng
N4ng - tinh trùng (C) th. hi(cid:25)n s(cid:29) l!"ng tinh trùng có trong
m-t Jn vB th. tích tinh dBch (tH/ml), là ch= tiêu quan tr*ng ánh giá
ch5t l!"ng tinh dBch. K7t qu(cid:24) nghiên c1u n4ng - tinh trùng !"c
trình bày I b(cid:24)ng 3.3a; 3.3b và hình 3.3.
B7ng 3.3a. N:ng ’) tinh trùng
TH l(cid:25) #t
C khai thác
C #t tiêu chu6n
Ch= tiêu
tiêu chu6n
Gi(cid:29)ng bò
n
LSM ± SE
n
LSM ± SE
(%)
Brahman
3744 1,291b ± 0,004 3480 1,340b ± 0,004
92,949
Holstein
3955 1,219a ± 0,004 3787 1,244a ± 0,004
95,752
Friesian
Ghi chú: Trong cùng c(cid:20)t, các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t
(LSM) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a th(cid:1)ng kê (P<0,05).
(cid:19)VY: t(cid:5)/ml
(cid:1)
(cid:2)(cid:6)
N4ng - tinh trùng I t5t c(cid:24) nh0ng l/n khai thác tinh cAa bò
9c gi(cid:29)ng Brahman cao hJn so v(i I bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian
(P<0,05) (b(cid:24)ng 3.3a).
K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa chúng phù h"p v(i k7t qu(cid:24) nghiên c1u
cAa Brito et al. (2002) trên bò 9c gi(cid:29)ng I Brazil và cAa Asad et al.
(2004), nghiên c1u trên bò 9c gi(cid:29)ng I Pakistan 8u cho bi7t, bò 9c
gi(cid:29)ng Brahman có n4ng - tinh trùng cao hJn so vJi I bò 9c gi(cid:29)ng
Holstein Friesian.
Nhi(cid:25)t -, 6m - là m-t trong nh0ng ch= tiêu (cid:24)nh h!Ing 7n
n4ng - tinh trùng cAa bò 9c gi(cid:29)ng s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh nh5t là
v(i nh0ng bò 9c gi(cid:29)ng nh2p v8 Vi(cid:25)t Nam. K7t qu(cid:24) nghiên c1u v8
n4ng - tinh trùng !"c trình bày t#i b(cid:24)ng 3.3b.
B7ng 3.3b. N:ng ’) tinh trùng % nh8ng l(cid:17)n ’(cid:31)t tiêu chu9n theo
mùa v(cid:16)
(cid:19)VT: t(cid:5)/ml
Brahman Holstein Friesian Gi(cid:29)ng bò
Mùa v? n n
(cid:3)ông - Xuân 1797 1922
Ghi chú: Các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t (LSM) c(cid:26)a hai loài
bò gi(cid:24)a các mùa v(cid:11) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a
th(cid:1)ng kê (P<0,05).
Hè - Thu 1683 LSM ± SE 1,346c ± 0,005 1,334c ± 0,005 1865 LSM ± SE 1,268b ± 0,005 1,220a ± 0,005
Qua k7t qu(cid:24) nghiên c1u, chúng tôi có nhân xét, (cid:29)i v(i bò
9c gi(cid:29)ng Brahman, n4ng - tinh trùng I nh0ng l/n khai thác #t
tiêu chu6n gi0a hai mùa v? (cid:3)ông - Xuân và Hè - Thu là không có s9
sai khác rõ r(cid:25)t, P>0,05).
K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa chúng tôi phù h"p v(i k7t qu(cid:24)
nghiên c1u trên th7 gi(i: nghiên c1u cAa Soderquist et al. (1997),
(cid:1)
(cid:2)(cid:7)
Parkinson (1987); Soderquist et al. (1996), Theo Ahmad et al. (2003)
và Mostari et al. (2008).
K7t qu(cid:24) nghiên c1u n4ng - tinh trùng I nh0ng l/n khai thác
#t tiêu chu6n I các giai o#n tuGi (18 - 24 tháng; 25 - 36 tháng; 37-
49 tháng và 49 - 60 tháng) trình bày t#i hình 3.3.
N4ng - tinh trùng cAa c(cid:24) hai gi(cid:29)ng bò thay Gi theo giai o#n
tuGi, th5p nh5t I giai o#n 18 - 24 tháng tuGi và #t =nh cao I giai
o#n 37-48 tháng tuGi sau ó bCt /u gi(cid:24)m d/n. K7t qu(cid:24) nghiên c1u
cAa chúng tôi phù h"p v(i quy lu2t sinh lý, sinh s(cid:24)n t9 nhiên và phù
h"p v(i k7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa Vilakazi và Webb (2004) (hình 3.3).
Hình 3.3. N:ng ’) tinh trùng theo giai ’o(cid:31)n tu6i
3.1.4. T(cid:17)ng s(cid:5) tinh trùng s(cid:5)ng ti(cid:26)n th(cid:27)ng
TGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng trong tinh dBch (VAC) là
ch= tiêu tGng h"p quan tr*ng nh5t . ánh giá kh(cid:24) n,ng s(cid:24)n xu5t tinh
ông l#nh cAa t;ng bò 9c gi(cid:29)ng. K7t qu(cid:24) nghiên c1u ch= tiêu tGng
h"p VAC !"c trình bày I b(cid:24)ng 3.4a và hình 3.4.
(cid:1)
(cid:2)(cid:8)
B7ng 3.4a. T6ng s(cid:27) tinh trùng s(cid:27)ng ti;n th (cid:19)VT: t(cid:5)/l(cid:6)n khai thác VAC #t tiêu TH l(cid:25) #t Ch= tiêu VAC khai thác chu6n tiêu chu6n Gi(cid:29)ng bò LSM ± SE LSM ± SE n (%)
N
3744 5,221a ± 0,034 3061 6,007a ± 0,035 81,757 Brahman Ghi chú: Trong cùng c(cid:20)t, các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t (LSM) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a th(cid:1)ng kê (P<0,05). Holstein 3955 5,502b ± 0,034 3192 6,064a ± 0,026 80,708 Friesian Qua k7t qu(cid:24) nghiên c1u cho th5y, tGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng I t5t c(cid:24) các l/n khai thác tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman th5p hJn so v(i I bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian (P<0,05). K7t qu(cid:24) tGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng I nh0ng l/n khai thác tinh #t tiêu chu6n cAa bò 9c Brahman và Holstein Friesian là t!Jng !Jng nhau (P>0,05). K7t qu(cid:24) nghiên tGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng I nh0ng l/n #t tiêu chu6n I các giai o#n tuGi !"c trình bày t#i hình 3.4. Hình 3.4. T6ng s(cid:27) tinh trùng s(cid:27)ng ti;n th TGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng cAa c(cid:24) hai gi(cid:29)ng bò thay
Gi theo các giai o#n tuGi, th5p nh5t I giai o#n 18 - 24 tháng tuGi
và #t =nh cao I giai o#n 37 - 48 tháng tuGi sau ó bCt /u gi(cid:24)m
d/n. K7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa chúng tôi phù h"p v(i quy lu2t sinh lý,
sinh s(cid:24)n t9 nhiên và phù h"p v(i k7t qu(cid:24) nghiên c1u cAa Vilakazi và
Webb (2004) (hình 3.4).
3.2. S(cid:27) l(cid:28)(cid:29)ng, ch3t l(cid:28)(cid:29)ng tinh ’ông l(cid:31)nh c&a bò ’(cid:23)c gi(cid:27)ng
Brahman và Holstein Friesian nh4p t5 Australia theo gi(cid:27)ng, mùa
v(cid:16) và giai ’o(cid:31)n tu6i
3.2.1. S(cid:5) l(cid:2)(cid:7)ng tinh c(cid:28)ng r(cid:16) s(cid:29)n xu(cid:8)t
S(cid:29) l!"ng tinh c*ng r# s(cid:24)n xu5t là s(cid:29) l!"ng tinh c*ng r# s(cid:24)n
xu5t !"c trong m-t l/n khai thác !"c tinh dBch mà t5t c(cid:24) các ch=
tiêu c/n ki.m tra ph(cid:24)i #t tiêu chu6n quy Bnh t#i tiêu chu6n TCVN
8925: 2012 m(i !"c pha ch7 và s(cid:24)n xu5t tinh c*ng r# (th. tích m-t
c*ng r# là 0,25ml). K7t qu(cid:24) nghiên c1u s(cid:29) l!"ng tinh c*ng r# s(cid:24)n
xu5t !"c trình bày t#i b(cid:24)ng 3.9a; 3.9b. B7ng 3.9a. S(cid:27) l(cid:28)(cid:29)ng tinh c(cid:22)ng r(cid:31) s7n xu3t Ch= tiêu S(cid:29) l!"ng tinh c*ng r#
s(cid:24)n xu5t Gi(cid:29)ng bò n LSM ± SE S(cid:29) l!"ng tinh c*ng
r# #t tiêu chu6n
LSM ± SE n 3190 314,281a ± 1,340 3158 315,326a ± 1,338 98,997 (cid:19)VT: c(cid:27)ng r(cid:8)/ l(cid:6)n khai thác
TH l(cid:25) #t
tiêu chu6n
(%)
Brahman 3057 312,037a ± 1,816 3031 312,083a ± 1,826 99,149
Holstein
Friesian
Ghi chú: Trong cùng c(cid:20)t, các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t
(LSM) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a th(cid:1)ng kê (P<0,05).
S(cid:29) l!"ng tinh c*ng r# s(cid:24)n xu5t !"c I t5t c(cid:24) các l/n khai thác và #t tiêu chu6n cAa hai gi(cid:29)ng bò không có s9 sai khác v8 mEt th(cid:29)ng kê (P>0,05). K7t qu(cid:24) nghiên c1u v8 s(cid:29) l!"ng tinh c*ng r# #t tiêu chu6n theo hai mùa v? (cid:3)ông - Xuân và Hè - Thu cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia nuôi t#i Vi(cid:25)t Nam !"c trình bày t#i b(cid:24)ng 3.9b. Qua k7t qu(cid:24) nghiên c1u cho th5y, s(cid:29) l!"ng tinh s(cid:24)n xu5t #t tiêu chu6n cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian I mùa v? (cid:3)ông - Xuân cao hJn mùa v? Hè - Thu vì ch5t l!"ng tinh dBch I mùa v? (cid:3)ông - Xuân t(cid:29)t hJn mùa v? Hè - Thu nh! ã khLng Bnh trên ây. B7ng 3.9b. S(cid:27) l(cid:28)(cid:29)ng tinh c(cid:22)ng r(cid:31) ’(cid:31)t tiêu chu9n theo mùa v(cid:16) (cid:19)VT: c(cid:27)ng r(cid:8)/ l(cid:6)n khai thác Brahman Holstein Friesian Gi(cid:29)ng bò Mùa v? n LSM ± SE 1654 (cid:3)ông-Xuân Hè-Thu 1377 n
LSM ± SE
1739 337,571d ± 2,065
325,921c ± 2,117
1419 288,064a ± 2,286
295,461b ± 2,321
Ghi chú: Các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t (LSM) c(cid:26)a hai gi(cid:1)ng
bò gi(cid:24)a các mùa v(cid:11) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a
th(cid:1)ng kê (P<0,05). 3.2.2. Ho(cid:16)t l(cid:12)c tinh trùng sau gi(cid:29)i (cid:11)ông Tinh c*ng r# s(cid:24)n xu5t !"c b(cid:24)o qu(cid:24)n I nhi(cid:25)t - l#nh sâu
âm1960C. Ho#t l9c tinh trùng sau gi(cid:24)i ông chBu (cid:24)nh h!Ing cAa
nhi8u y7u t(cid:29) và có (cid:24)nh h!Ing r5t l(n trong k7t qu(cid:24) th? thai I bò cái. K7t qu(cid:24) nghiên c1u !"c trình bày chi ti7t t#i b(cid:24)ng 3.10a. B7ng 3.10a. Ho(cid:31)t l(cid:23)c tinh trùng sau gi7i ’ông Ch= tiêu A sau gi(cid:24)i ông A sau gi(cid:24)i ông #t
tiêu chu6n Gi(cid:29)ng bò LSM ± SE LSM ± SE n n Ghi chú: Trong cùng c(cid:20)t, các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t
(LSM) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a th(cid:1)ng kê (P<0,05). 3190 41,623b ± 0,045 3158 41,688b ± 0,044 98,997 (cid:19)VT: %
TH l(cid:25) #t
tiêu chu6n
(%)
Brahman 3057 41,469a ± 0,046 3031 41,524a ± 0,045 99,149
Holstein
Friesian K7t qu(cid:24) nghiên c1u chúng tôi có nhân xét, ho#t l9c tinh trùng
sau gi(cid:24)i ông I t5t c(cid:24) nh0ng l/n khai thác tinh dBch A i8u ki(cid:25)n s(cid:24)n
xu5t !"c tinh c*ng r# cAa bò 9c bò 9c gi(cid:29)ng Brahman th5p hJn so
v(i I bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian (P<0,05) (b(cid:24)ng 3.10a). 3.3. T= l0 th(cid:16) thai % l(cid:17)n ph(cid:27)i ’(cid:17)u c&a bò ’(cid:23)c gi(cid:27)ng Brahman và
Holstein Friesian theo c" s% ch>n nuôi và l(cid:30)a ’? c7 ’àn bò cái CJ sI ch,n nuôi bò cái có (cid:24)nh h!Ing r5t l(n 7n tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u (cid:29)i v(i c(cid:24) hai gi(cid:29)ng bò Brahman và Holstein Friesian. 3.3.1. T(cid:18) l(cid:19) th(cid:15) thai (cid:20) l(cid:21)n ph(cid:5)i (cid:11)(cid:21)u c(cid:10)a bò (cid:11)(cid:12)c gi(cid:5)ng Brahman theo l(cid:1)a (cid:11)(cid:24) c(cid:10)a (cid:11)àn bò cái. L1a K cAa bò cái là m-t trong nh0ng y7u t(cid:29) có (cid:24)nh h!Ing 7n tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u. Qua nghiên c1u s> d?ng tinh ông l#nh cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman ph(cid:29)i tinh cho àn bò cái lai Brahman t#i 5 l1a K /u tiên cAa 3 cJ sI. K7t qu(cid:24) !"c trình bày t#i b(cid:24)ng 3.12.
B7ng 3.12. T= l0 th(cid:16) thai % l(cid:17)n ph(cid:27)i ’(cid:17)u theo l(cid:30)a ’? c&a bò cái lai
Brahman (cid:19)VT: % CV% n L1a K cAa àn bò cái 22,801 L1a 1 54 22,597 L1a 2 54 13,813 L1a 3 54 11,033 L1a 4 54 22,801 L1a 5 54 Ghi chú: Trong cùng c(cid:20)t, các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t
(LSM) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a th(cid:1)ng kê (P<0,05).
Qua k7t qu(cid:24) nghiên c1u cho bi7t, tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u
cao nh5t I l1a 2, ti7p 7n I l1a 3, l1a 1 và 8u cao hJn có ý nghOa
th(cid:29)ng kê so v(i l1a 4 và l1a 5 #t (P<0,05). 20,525 LSM ± SE
71,291a ± 1,753
74,711a ± 1,856
72,515a ± 1,795
63,649b ± 0,995
60,404b ± 0,766
68,639 ± 0,699 Trung bình 270 3.3.2. T(cid:18) l(cid:19) th(cid:15) thai (cid:20) l(cid:21)n ph(cid:5)i (cid:11)(cid:21)u c(cid:10)a bò (cid:11)(cid:12)c gi(cid:5)ng Holstein
Friesian theo l(cid:1)a (cid:11)(cid:24) c(cid:10)a (cid:11)àn bò cái. K7t qu(cid:24) nghiên tH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u trên 5 l1a K /u
tiên cAa 3 cJ sI nuôi bò cái Holstein Friesian có quy mô l(n và k@
thu2t ch,n nuôi t(cid:29)t !"c trình bày t#i b(cid:24)ng 3.14. B7ng 3.14. T= l0 th(cid:16) thai % l(cid:17)n ph(cid:27)i ’(cid:17)u theo l(cid:30)a ’? c&a bò cái
Holstein Friesian (cid:19)VT: % CV% L1a K cAa bò cái n 10,807 L1a 1 57 15,649 L1a 2 57 13,649 L1a 3 57 10,709 L1a 4 57 11,334 L1a 5 57 Ghi chú: Trong cùng c(cid:20)t, các giá tr(cid:21) trung bình bình ph(cid:12)(cid:22)ng nh(cid:23) nh(cid:4)t (LSM) có ch(cid:24) cái khác nhau là s(cid:9) sai khác có ý ngh(cid:25)a th(cid:1)ng kê (P<0,05).
TH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u cao nh5t I l1a 2, ti7p 7n I l1a
3, l1a 1, l1a 4 và l1a 5. Trong ó tH l(cid:25) th? thai I l1a 1, l1a 2 và l1a 3
không có s9 sai khác th(cid:29)ng kê (P>0,05) và cao hJn I l1a 4 và l1a 5.
K7t qu(cid:24) cAa chúng tôi phù h"p v(i k7t qAa nghiên c1u cAa Smith
(1982) nghiên c1u trên bò Holstein Friesian cAa Hoa KD “I 3 l1a /u,
tH l(cid:25) th? thai th!’ng cao hJn I l1a th1 4 và nh0ng bò già”. 13,122 LSM ± SE
62,234ab ± 0,746
64,306a ± 1,105
62,734a ± 0,947
58,061bc ± 0,704
55,741c ± 0,725
60,637 ± 0,398 Trung bình 285 K(cid:11)T LU+N VÀ (cid:3)(cid:13) NGH@ K;t lu4n 1. M-t s(cid:29) ch= tiêu s(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh dBch cAa bò 9c
gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia theo gi(cid:29)ng,
mùa v? và giai o#n tuGi có s(cid:29) l!"ng và ch5t l!"ng t(cid:29)t: - L!"ng xu5t tinh cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman #t 6,018ml/l/n
khai thác th5p hJn so v(i I bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian #t
6,577ml/l/n khai thác, mùa v? (cid:3)ông - Xuân cao hJn so v(i mùa v?
Hè - Thu và có s9 khác nhau theo giai o#n tuGi (P<0,05). - Ho#t l9c tinh trùng I nh0ng l/n #t tiêu chu6n cAa bò 9c
gi(cid:29)ng Brahman #t 70,711% th5p hJn so v(i cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Holstein Friesian #t 70,950%, mùa v? (cid:3)ông - Xuân cao hJn so v(i
mùa v? Hè - Thu và có s9 khác nhau theo giai o#n tuGi (P<0,05). - N4ng - tinh trùng cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman #t 1,291
tH/ml cao hJn so v(i cAa bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian #t 1,219
tH/ml,có s9 khác nhau theo giai o#n tuGi (P<0,05) và (cid:24)nh h!Ing
mùa v? không rõ (P>0,05). - TGng s(cid:29) tinh trùng s(cid:29)ng ti7n thLng cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman #t 5,221tH/l/n khai thác th5p hJn so v(i bò 9c gi(cid:29)ng
Holstein Friesian #t 5,502 tH/l/n khai thác, mùa v? (cid:3)ông - Xuân cao
hJn so v(i mùa v? Hè - Thu và có s9 khác nhau theo giai o#n tuGi
(P<0,05). - Màu sCc tinh dBch cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và Holstein Friesian chA y7u là màu trCng ngà và trCng ?c. - pH tinh dBch cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman là 6,774 th5p hJn so
v(i bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian là 6,790 (P<0,05), bi7n Gi ít theo
mùa v? và giai o#n tuGi (P>0,05). - TH l(cid:25) tinh trùng kD hình cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman chi7m
13,235% th5p hJn so v(i I bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian chi7m 14,151%,mùa v? (cid:3)ông - Xuân th5p hJn so v(i mùa v? Hè - Thu
(P<0,05) và ít có s9 bi7n -ng theo giai o#n tuGi (P>0,05). - TH l(cid:25) tinh trùng s(cid:29)ng I t5t c(cid:24) các l/n khai thác cAa bò 9c
gi(cid:29)ng Brahman chi7m 77,250% th5p hJn so v(i I bò 9c gi(cid:29)ng
Holstein Friesian chi7m 81,888% (P<0,05), không có s9 sai khác
theo mùa v? và giai o#n tuGi (P>0,05). 2. S(cid:29) l!"ng, ch5t l!"ng tinh ông l#nh cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman và Holstein Friesian nh2p t; Australia theo gi(cid:29)ng, mùa v?
và giai o#n tuGi có s(cid:29) l!"ng và ch5t l!"ng t(cid:29)t: - S(cid:29) l!"ng tinh c*ng r# s(cid:24)n xu5t cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman và
Holstein Friesian không có s9 sai khác v8 mEt th(cid:29)ng kê (P>0,05),
mùa v? (cid:3)ông - Xuân cao hJn mùa v? Hè - Thu và I giai o#n 37 -
48 tháng tuGi #t cao nh5t (P<0,05). - Ho#t l9c tinh trùng sau gi(cid:24)i ông cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman #t 41,469% th5p hJn so v(i I bò 9c gi(cid:29)ng Holstein
Friesian #t 41,623%, không có s9 sai khác gi0a các mùa v?
(P>0,05). 3. TH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u cAa bò 9c gi(cid:29)ng Brahman #t
68,639% và I bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian trung bình #t
60,637%. TH l(cid:25) th? thai I l/n ph(cid:29)i /u I 3 l1a K /u cAa àn bò cái
cao hJn so v(i l1a 4 và l1a 5. (cid:3)( ngh, S> d?ng tinh ông l#nh d#ng c*ng r# cAa bò 9c gi(cid:29)ng
Brahman và Holstein Friesian nh2p kh6u t; Australia n,m 2009 nuôi
t#i Tr#m nghiên c1u và s(cid:24)n xu5t tinh ông l#nh Moncada thu-c
Trung tâm Gi(cid:29)ng gia súc l(n Trung !Jng th!Jng hi(cid:25)u VINALICA
. c(cid:24)i t#o và phát tri.n àn bò thBt, bò s0a cAa Vi(cid:25)t Nam. CÓ LIÊN QUAN (cid:3)(cid:11)N LU+N ÁN Phùng Th7 H(cid:24)i, Lê V,n Thông, Nguy+n V,n Thanh, Lê Bá Qu7, 1. Ph#m V,n Ti8m, Hà Minh Tuân và Nguy+n ThB Thu Hòa (2011), “Ho#t l9c tinh trùng sau gi(cid:24)i ông cAa tinh bò 9c gi(cid:29)ng ông l#nh theo quy trình cAa Nh2t và (cid:3)1c” T(cid:8)p chí Khoa h(cid:27)c Công ngh(cid:2) Ch(cid:7)n nuôi, s(cid:1) 28 tháng 2-2011, tr. 43-48. Phùng Th7 H(cid:24)i, Lê V,n Thông, Nguy+n V,n (cid:3)1c, Lê Bá Qu7, 2. Hà Minh Tuân, Ph#m V,n Ti8m, Mai ThB Hà, Tr/n Minh (cid:3)áng và Nguy+n V,n Thanh (2012), “(cid:6)nh h!Ing cAa cá th., gi(cid:29)ng bò, cJ sI ch,n nuôi bò cái HF và l1a K 7n tH l(cid:25) ph(cid:29)i gi(cid:29)ng l/n m-t có ch>a cAa bò 9c gi(cid:29)ng Holstein Friesian nuôi t#i Moncada” T(cid:8)p chí Khoa h(cid:27)c và Phát tri(cid:16)n, t2p 10 s(cid:29) 2 n,m 2012, tr. 307-314. Phùng Th7 H(cid:24)i, Lê V,n Thông và Nguy+n V,n Thanh 3. (2013), “(cid:6)nh h!Ing cAa mùa v? 7n ph6m ch5t tinh dBch cAa bò Holstein Friesian thu-c loài Bos taurus và bò Brahman thu-c loài Bos indicus t#i Vi(cid:25)t Nam” T(cid:8)p chí Khoa h(cid:27)c K(cid:28) thu(cid:29)t Ch(cid:7)n nuôi, s(cid:29) tháng 4 – 2013, tr. 65-73.(cid:1)
(cid:2)(cid:9)
(cid:1)
(cid:2)(cid:10)
(cid:1)
(cid:3)(cid:11)
(cid:1)
(cid:3)(cid:2)
(cid:1)
(cid:3)(cid:3)
(cid:1)
(cid:3)(cid:4)
(cid:1)
(cid:3)(cid:5)
CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H(cid:5)C (cid:3)Ã CÔNG B(cid:25)
