Đánh giá một số mô hình khoanh nuôi xúc tiến tái sinh rừng tự nhiên có vối thuốc phân bố tại xã Chiềng Bôm hện Thuận Châu, tỉnh Sơn La

Đ T V N Đ Ặ Ấ Ề

R ng là m t h sinh thái có kh năng t ph c h i và luôn ộ ệ ừ ả ự tái t o, t ạ ự ụ ồ

v n đ ng phù h p v i đi u ki n ngo i c nh. V i di n tích trên 330 nghìn ậ ạ ả ệ ệ ề ộ ợ ớ ớ

km v i 2/3 di n tích đ t là đ i núi l i n m trong vùng nhi t đ i gió mùa ệ ấ ớ ồ ạ ằ ệ ớ

nên ngu n tài nguyên r ng n ừ ồ ướ c ta r t giàu có, đa d ng và phong phú. Tuy ạ ấ

ệ nhiên, trong nh ng năm g n đây, do nhi u nguyên nhân khác nhau mà di n ữ ề ầ

tích r ng b suy gi m nghiêm tr ng c v s l ng l n ch t l ng. Ngày ả ề ố ượ ừ ả ọ ị ấ ượ ẫ

nay v i s phát tri n m nh m c a n n kinh t c cùng v i s gia ẽ ủ ề ớ ự ể ạ đ t n ế ấ ướ ớ ự

tăng v dân s , ô nhi m môi tr ng, đô th hóa, bi n đ i khí h u,… thì ề ễ ố ườ ế ậ ổ ị

vi c khôi ph c l t. ụ ạ ệ i h sinh thái r ng là r t c n thi ừ ấ ầ ệ ế

c vai trò và t m quan tr ng c a r ng, hi n nay nhà Nh n th c đ ậ ứ ượ ủ ừ ệ ầ ọ

n c ta đã đ u t ng trình d án đ phát tri n trong đó đ c bi ướ ầ ư nhi u ch ề ươ ự ể ể ặ ệ t

là các ch ươ ủ ng trình giao đ t lâm nghi p cho các h gia đình c a Chính Ph , ủ ệ ấ ộ

ch ươ ố ộ ụ ồ ừ ng trình 327, d án tr ng m i 5 tri u ha r ng,… t c đ ph c h i r ng ệ ừ ự ồ ớ

đã tăng nhanh. Các gi i d ng tri t đ kh ả i pháp k thu t d a trên c s l ậ ự ơ ở ợ ụ ỹ ệ ể ả

năng tái sinh, di n th t i pháp ế ự ễ nhiên c a th m th c v t cùng v i các gi ự ậ ủ ả ớ ả

đúng đ n v chính sách đ t đai, v n, lao đ ng đã góp ph n nâng cao đ che ề ắ ấ ầ ố ộ ộ

ph r ng c a c n c. Đi u đó ch ng t tái sinh t ủ ừ ả ướ ủ ứ ề ỏ ự ủ nhiên (TSTN) c a

th m th c v t r ng có vai trò quan tr ng trong ph c h i r ng. ự ậ ừ ụ ồ ừ ả ọ

Khoanh nuôi xúc ti n tái sinh (KNXTTS) là quá trình l i d ng t i đa ế ợ ụ ố

các quy lu t tái sinh và di n th t ế ự ễ ậ nhiên c a th c v t, c ng v i s can ậ ớ ự ủ ự ộ

thi p h p lý c a con ng ủ ệ ợ ườ ể ụ ồ i đ trong kho ng th i gian nh t đ nh, ph c h i ấ ị ả ờ

đ c nh ng h sinh thái r ng có giá tr cao v kinh t và phòng h môi ượ ừ ữ ề ệ ị ế ộ

sinh. Chính vì v y mà KNXTTS là m t trong nh ng gi ữ ậ ộ ả ọ i pháp quan tr ng

mang l i hi u qu cao. ạ ệ ả

Cùng v i các loài cây b n đ a nh Lát hoa, Lim xanh, Trám tr ng,…. ư ả ắ ớ ị

hi n nay V i Thu c ( ố ố Schima wallichii choisy) là loài cây b n đ a r t đ ị ấ ượ c ệ ả

quan tâm, s d ng cho vi c tr ng r ng và ph c h i l ệ ử ụ ồ ạ ệ ừ i h sinh thái r ng ừ ụ ồ

nhi c ta. Đ c xem nh m t cây đa tác d ng v i u đi m là loài t đ i n ệ ớ ướ ư ộ ớ ư ượ ụ ể

ắ cây g l n, phân b r ng, g V i thu c thu c nhóm V n ng b n và ch c, ỗ ố ố ộ ỗ ớ ề ặ ố ộ

không cong vênh n t n , g lõi và g giác đ u có màu nâu r t đ p, g ứ ẻ ỗ ấ ẹ ề ỗ ỗ

đ ượ ụ c dùng làm c t nhà, đ gia d ng thân cây th ng tròn đ u, đ n tr c ụ ề ẳ ộ ồ ơ

ẩ không có b nh vè, v , lá và r cây dùng làm thu c ch a b nh và ch ph m ữ ệ ễ ế ạ ỏ ố

công nghi p.Có kh năng ch u nhi t nên V i thu c còn đ c dùng làm ệ ả ị t t ệ ố ố ố ượ

ố băng xanh c n l a r t có hi u qu (Ph m Ng c H ng, 2001). Ngoài ra, V i ả ử ấ ư ệ ả ạ ọ

thu c còn đ ố ượ ừ c đ xu t là m t trong s ít loài cây u tiên cho tr ng r ng ư ề ấ ộ ố ồ

phòng h đ u ngu n (C m nang ngành lâm nghi p, 2004 ). ộ ầ ệ ẩ ồ

ộ S n La là m t t nh mi n núi phía b c v i nhi u đ ng bào dân t c ộ ỉ ề ề ắ ơ ớ ồ

ầ ử ụ sinh s ng nh dân t c Thái, Dao, M ng,…vì v y mà nhu c u s d ng ườ ư ậ ố ộ

cây V i thu c là r t l n. G V i thu c ch y u đ c l y t r ng t nhiên ủ ế ượ ấ ừ ừ ỗ ố ấ ớ ố ộ ố ự

nh ng do khai thác quá m c ch còn l i nh ng cây có đ ng kính nh , giá ư ứ ỉ ạ ữ ườ ỏ

i quy t v n đ này thì khoanh nuôi xúc ti n tái tr s d ng ch a cao. Đ gi ư ị ử ụ ể ả ế ấ ề ế

i pháp quan tr ng và có hi u qu sinh r ng t ừ ự nhiên có V i thu c là gi ố ố ả ệ ọ ả

ứ nh t. Tuy nhiên, đ n nay v n ch a có công trình khoa h c nào nghiên c u, ư ế ấ ẫ ọ

đánh giá m t cách h th ng v v n đ này. ệ ố ề ấ ề ộ

Xu t phát t th c ti n đó, khóa lu n: “ Đánh giá m t s mô hình ấ ừ ự ễ ậ ộ ố

nhiên có V i thu c khoanh nuôi xúc ti n tái sinh r ng t ế ừ ự ố (Schima ố

wallichii choisy) phân b t ố ạ i xã Chi ng Bôm – huy n Thu n Châu – t nh ệ ề ậ ỉ

S n La t và có ý nghĩa khoa h c, th c ti n l n. Trên c s ơ ” là r t c n thi ấ ầ ế ễ ớ ơ ở ự ọ

ớ t ng k t các bi n pháp k thu t khoanh nuôi xúc ti n tái sinh k t h p v i ổ ế ợ ế ệ ế ậ ỹ

vi c đánh giá m t s mô hình KNXTTS có cây V i thu c khóa lu n s đ ậ ẽ ề ộ ố ệ ố ố

xu t m t s gi i pháp KNXTTS r ng t nhiên có V i thu c t ộ ố ả ấ ừ ự ố ạ ố ề i xã Chi ng

Bôm – huy n Thu n Châu – t nh S n La. ệ ậ ơ ỉ

Ch ng I ươ

T NG QUAN V N Đ NGHIÊN C U Ổ Ứ Ấ Ề

1.1 Trên th gi i ế ớ

1.1.1 Nghiên c u v tái sinh r ng ứ ề ừ

L ch s nghiên c u tái sinh r ng trên th gi i đã tr i qua hàng trăm ế ớ ừ ử ứ ị ả

năm nh ng v i r ng nhi t đ i v n đ này đ c ti n hành ch y u t ớ ừ ư ệ ớ ấ ề ượ ủ ế ừ ế

nh ng năm 30 c a th k tr c tr l i đây. Do s phát tri n c a n n công ế ỷ ướ ữ ủ ở ạ ể ủ ề ự

nghi p th k 19, trong lâm nghi p đã hình thành xu h ệ ở ế ỷ ệ ướ ế ừ ng thay th r ng

nhiên thành r ng tr ng nhân t o cho năng su t cao nh m đáp ng nhu t ự ứ ừ ạ ấ ằ ồ

ấ ạ c u g cho nguyên li u công nghi p và cu c s ng. Nh ng sau th t b i ệ ầ ư ệ ỗ ộ ố

trong tái sinh nhân t o Đ c và m t s n c vùng nhi t đ i, nhi u nhà ạ ở ứ ộ ố ướ ệ ớ ề

khoa h c đã nêu kh u hi u “Hãy quay l ẩ ệ ọ ạ ớ ễ i v i TSTN ”(d n theo Nguy n ẫ

ứ Văn Thêm, 1992) [18]. K t qu nghiên c u c a các công trình nghiên c u ứ ủ ế ả

nhiên trên th gi c tóm t v tái sinh r ng t ề ừ ự i đ ế ớ ượ ắ t nh sau. ư

Theo Aubréville (1949), trong các nhóm y u t sinh thái phát sinh ế ố

qu n th th c v t, nhóm y u t khí h u - th y văn là nhóm y u t ch ể ự ế ố ậ ầ ế ố ủ ậ ủ

đ o, quy t đ nh hình thái và c u trúc c a các ki u th m th c v t. Nhóm khí ủ ạ ự ậ ế ị ể ấ ả

quan tr ng nh t là nhi t đ , ánh sáng, h u - th y văn g m các y u t ậ ế ố ủ ồ ấ ọ ệ ộ

ng m a, đ m, ch đ gió,… l ượ ế ộ ộ ẩ ư

Bechse, nhà lâm h c ng ọ ườ ẩ i Đ c cho r ng “ánh sáng là chi c đòn b y ứ ế ằ

mà nhà lâm h c dùng đ đi u khi n s s ng c a r ng theo h ng có l ể ự ố ủ ừ ể ề ọ ướ ợ ề i v

kinh t ”.ế

Đ khép tán c a qu n th nh h ụ ả ủ ầ ộ ưở ứ ng tr c ti p đ n m t đ và s c ậ ộ ự ế ế

i u cho s phát s ng c a cây con. Andel.S (1981) ch ng minh đ đ y t ố ộ ầ ố ư ự ứ ủ

tri n bình th ng c a cây g là 0,6 - 0,7 [23]. ể ườ ủ ỗ

ng pháp khác nhau đ xác đ nh m t đ cây tái sinh Có nhi u ph ề ươ ậ ộ ể ị

ệ nh : ô d ng b n theo h th ng do Lowdermilk (1927) đ xu t, v i di n ệ ố ư ề ạ ả ấ ớ

2. Do di n tích ô nh nên vi c đo

tích ô đo đ m đi u tra tái sinh t ế ề ừ 1 đ n 4 m ế ệ ệ ỏ

i nh ng s l ng ô ph i đ l n và tr i đ u trên đ m g p nhi u thu n l ế ậ ợ ề ặ ố ượ ư ả ủ ớ ả ề

di n tích khu r ng m i ph n ánh trung th c tình hình tái sinh r ng. ự ừ ừ ệ ả ớ

Richards P.W (1952) [30] đã t ng k t vi c nghiên c u tái sinh trên các ế ứ ệ ổ

ô d ng b n và phân b tái sinh t nhiên r ng nhi ả ạ ố ự ở ừ ệ ớ t đ i. Đ gi m sai s ể ả ố

trong khi th ng kê tái sinh t nhiên, Barnard (1955) đã đ ngh m t ph ố ự ị ộ ề ươ ng

pháp "đi u tra ch n đoán" mà theo đó kích th ề ẩ ướ ổ c ô đo đ m có th thay đ i ế ể

nghiên c u tái tuỳ theo giai đo n phát tri n c a cây tái sinh. M t s tác gi ể ủ ộ ố ạ ả ứ

sinh t t đ i châu Á nh Bara (1954), Budowski (1956), có ự nhiên r ng nhi ừ ệ ớ ư

t đ i nhìn chung có đ l ng cây tái sinh có nh n đ nh, d ị ậ ướ i tán r ng nhi ừ ệ ớ ủ ượ

, nên vi c đ xu t các bi n pháp lâm sinh đ b o v l p cây giá tr kinh t ị ế ể ả ệ ớ ề ệ ệ ấ

tái sinh d i tán r ng là r t c n thi ướ ấ ầ ừ ế ề t. Nh nh ng nghiên c u này nhi u ữ ứ ờ

bi n pháp tác đ ng vào l p cây tái sinh đã đ c xây d ng và đem l ệ ộ ớ ượ ự ạ ệ i hi u

qu đáng k . ể ả

Theo Van Steenis (1956), đ i v i r ng nhi t đ i có hai đ c đi m tái ố ớ ừ ệ ớ ể ặ

sinh ph bi n là tái sinh phân tán liên t c và tái sinh v t (tái sinh l tr ng). ổ ế ụ ệ ỗ ố

Hai đ c đi m này không ch th y r ng nguyên sinh mà còn th y c ỉ ấ ở ừ ấ ở ả ể ặ

ng r ng khá ph bi n c nhi r ng th sinh - m t đ i t ừ ộ ố ượ ứ ổ ế ở ừ nhi u n ề ướ ệ ớ t đ i

[33].

V n đ tái sinh r ng nhi ừ ề ấ t đ i đ ệ ớ ượ ệ c th o lu n nhi u nh t là hi u ề ả ậ ấ

qu c a các ph ng th c x lý lâm sinh liên quan đ n tái sinh c a các loài ả ủ ươ ứ ử ủ ế

các ki u r ng. T k t qu nghiên c u ki u tái sinh các nhà cây m c đích ụ ở ể ừ ừ ế ứ ể ả

lâm sinh h c đã xây d ng thành công nhi u ph ự ề ọ ươ ư ng th c ch t tái sinh nh : ứ ặ

Công trình c a Bernard (1954, 1959), Wyatt Smith (1961, 1963) v i ph ủ ớ ươ ng

th c kinh doanh r ng đ u tu i Mã Lai; Nicholson (1958) B c Borneo; ổ ở ứ ừ ề ở ắ

Taylor (1954), Jones (1960) ph ng th c ch t d n tái sinh d i tán ươ ứ ặ ầ ướ ở

Nijêria và Gana; Barnarji (1959) v i ph ng th c ch t d n nâng cao vòm lá ớ ươ ặ ầ ứ

Andamann; Donis và Maudouz (1951, 1954) v i ph ở ớ ươ ấ ng th c đ ng nh t ứ ồ

hóa t ng trên Java [25],… ầ ở

Tóm l ạ i, các công trình nghiên c u v tái sinh r ng trên đây đã làm ề ứ ừ

sáng t nh h ng đ n tái sinh r ng, các ph ỏ ph n nào v các nhân t ề ầ ố ả ưở ừ ế ươ ng

pháp đi u tra đánh giá tái sinh r ng t đó s làm c s cho vi c đ xu t các ừ ề ừ ệ ề ơ ở ẽ ấ

gi i pháp k thu t lâm sinh đăc bi t là khoanh nuôi xúc ti n tái sinh. ả ậ ỹ ệ ế

1.1.2 Nghiên c u v khoanh nuôi ph c h i r ng và xúc ti n tái sinh ụ ồ ừ ứ ề ế

Theo ITTO (2002), ph c h i r ng b ng khoanh nuôi là quá trình thúc ụ ồ ừ ằ

đ y di n th đi lên c a h sinh thái r ng, nâng cao m c đ đa d ng sinh ẩ ừ ứ ủ ế ệ ễ ạ ộ

ng c a chúng thông qua vi c b o v h c, đi u ch nh c u trúc, s n l ọ ả ượ ề ấ ỉ ủ ệ ả ệ

ế không tác đ ng ho c s d ng các bi n pháp k thu t lâm sinh nh xúc ti n ệ ặ ử ụ ư ậ ộ ỹ

tái sinh, xúc ti n tái sinh k t h p tr ng b sung, làm giàu r ng,… ế ợ ừ ế ổ ồ

Theo David Lamb (2003) quá trình ph c h i r ng có th đ a c u trúc ụ ồ ừ ể ư ấ

và s n l ng đ ng v i h sinh thái nguyên sinh. ả ượ ng c a h sinh thái t ệ ủ ươ ươ ớ ệ

Tuy nhiên, m c đ đa d ng sinh h c c a chúng không th đ t đ ể ạ ượ ọ ủ ứ ạ ộ ứ c m c

i có th s đ đó. Nh v y, đ xúc ti n quá trình ph c h i r ng con ng ộ ụ ồ ừ ư ậ ể ế ườ ể ử

d ng các bi n pháp k thu t tác đ ng thông qua vi c xúc ti n tái sinh cũng ụ ệ ệ ế ậ ộ ỹ

nh xúc ti n tái sinh có tr ng b sung ho c nuôi d ồ ư ế ặ ổ ưỡ ng r ng. ừ

Khi nghiên c u gi i pháp k thu t ph c h i r ng đã b thoái hóa ứ ả ồ ừ ụ ậ ỹ ị ở

Châu Phi, Dominic Blay và c ng s (2004) đã xác đ nh nh ng gi i pháp k ự ữ ộ ị ả ỹ

thu t ch y u g m: tái sinh t nhiên, xúc ti n tái sinh t nhiên, xúc ti n tái ủ ế ậ ồ ự ế ự ế

sinh t nhiên k t h p tr ng b sung và làm giàu r ng. Trong đó xúc ti n tái ự ế ợ ừ ế ồ ổ

sinh t nhiên là gi i pháp ch t phát nh ng cây l n và cây b i c n tr ự ả ụ ả ữ ặ ớ ở ể đ

nh ng cây con tái sinh h t ho c tái sinh ch i sinh tr ạ ữ ặ ồ ưở ư ng, cho nên nó có u

đi m là chi phí ít, gi ể đ ữ ượ ổ c đ t, hình thành m t k t c u r ng h n giao n ộ ế ấ ừ ấ ỗ

đ nh. Tuy nhiên, khuy t đi m là cây con sinh tr ế ị ể ưở ng ch m d n đ n m t s ẫ ộ ố ế ậ

loài cây phi m c đích l n át. Đây cũng là bi n pháp k thu t đ ậ ượ ụ ệ ấ ỹ ụ c áp d ng

ph bi n Trung Qu c trong các ch ng trình ph c h i r ng th sinh ổ ế ở ố ươ ồ ừ ụ ứ

nghèo.

1.1.3. Nh ng nghiên c u v cây V i thu c ( ứ ề ố Schima wallichii Choisy) ữ ố

Là m t cây đa tác d ng nên V i thu c đ ụ ộ ố ố ượ ọ c nhi u nhà khoa h c ề

trên th gi i quan tâm và cũng đã có nhi u công trình nghiên c u v các ế ớ ứ ề ề

đ c đi m c a loài cây này. ủ ể ặ

Các nghiên c u v p hình thái và gi ứ ề hân lo i, tên g i, mô t ạ ọ ả ả i ph u ẫ

V i thu c thu c h Chè (Theaceae), chi Schima (S. Bloembergen, ố ố ộ ọ

1952). Tên chi Schima đ c xu t phát t ti ng Hy L p là Skiasma, có nghĩa ượ ấ ừ ế ạ

là che bóng ho c có liên quan đ n v ế ặ ươ ổ ư ng mi n trong cung đình c x a ệ

(Lahiri AK, 1987) [28]. T i t nh Xeng Khouang - Lào có tên là Khai so và ạ ỉ ở

m t s vùng khác t i Lào có tên là (Thalo) [29]. Tuy nhiên, danh pháp ộ ố ạ

Schima wallichii Choisy là tên g i đ c s d ng ph bi n nh t. ọ ượ ử ụ ổ ế ấ

c mô t V i thu c đã đ ố ố ượ ả ấ ạ khá k v hình thái bên ngoài và c u t o ỹ ề

gi i ph u. Đây là c s khoa h c cho vi c đ nh lo i và phân bi ả ệ ị ơ ở ẫ ạ ọ ệ ố t V i thu c ố

t là v i nh ng loài cùng chi v i nó. Vi c mô t v i nh ng loài khác, đ c bi ớ ữ ặ ệ ữ ệ ớ ớ ả

hình thái loài nhìn chung có s th ng nh t cao gi a các tác gi ự ố ữ ấ ả ở ề nhi u

qu c gia và t ch c nghiên c u khoa h c khác nhau. Theo Trung tâm Nông ố ổ ứ ứ ọ

i (World Agroforestry Centre, 2006) [34], Anon (1996) lâm k t h p th gi ế ợ ế ớ

[24], Keble, Sidiyasa (1994) [27], Forest Inventory and Planing institute

ng xanh, kích th (1996) [26] thì V i thu c là cây th ố ố ườ c t ướ ừ ế trung bình đ n

i chi u cao 47m, chi u cao d i cành có th đ t 25m, l n, có th đ t t ớ ể ạ ớ ề ề ướ ể ạ

1,3 đ t t

đ ng kính D i 125cm. V dày, b m t xù xì, màu nâu đ n xám ườ ạ ớ ề ặ ế ỏ

đen, m t trong c a v có màu đ nh t, trong v có s i gây ng a. ỏ ứ Lá hình ủ ặ ạ ỏ ỏ ợ

thuôn đ n elip r ng, kích th c lá t 6-13cm x 3-5cm, đáy lá hình nêm, đ nh ế ộ ướ ừ ỉ

6-8 đôi gân, cu ng lá dài kho ng 3 mm. Hoa m c t i nách lá lá nh n, có t ọ ừ ọ ạ ả ố

n i đ u cành v i 2 lá b c, đài hoa đ u nhau, cánh hoa có màu tr ng h ng, ề ơ ầ ắ ắ ớ ồ

có nhi u nh . Nh y hoa l n, có 5 ngăn v i t 2-6 no n m i ngăn. Qu nang ớ ừ ụ ề ớ ị ẵ ả ỗ

hình bán c u, đ ng kính t 2-3 cm, v qu nh n. V i thu c có th ra hoa ầ ườ ừ ể ả ẵ ỏ ố ố

tu i 4, hoa và qu xu t hi n quanh năm, tuy nhiên hoa ra t p trung theo t ừ ổ ệ ả ấ ậ

mùa. Qu có cánh và phát tán nh gió. ả ờ

i ph u, H. G. Richter và M. J. Dallwitz (1996) [31] đã V c u t o gi ề ấ ạ ả ẫ

khá k và đ y đ v cây V i thu c. nghiên c u và mô t ứ ả ầ ủ ề ố ố ỹ

Theo Tian - XiaoRui (2000), trong t t c các loài cây, ấ ả kh năng ch u ị ả

t, đ l a c a lá kém h n kh năng ch u l a c a cành non và v ử ủ ị ử ủ ả ơ ỏ. Tr s nhi ị ố ệ ộ

ng tro là ch tiêu chính nh h ẩ m, đi m b c cháy và l ố ể ượ ả ỉ ưở ế ự ả ng đ n s c n

S. l a c a các loài cây. Trong s 12 loài nghiên c u thì V i thu c ( ử ứ ủ ố ố ố

wallichii), Castanopsis hystrix và Myrica rubra có s c ch ng l a t ử ố ứ ố ấ t nh t

[32].

Nh v y ư ậ , vi c đ nh lo i, tên g i và mô t ạ ệ ị ọ ả ư ấ ạ hình thái cũng nh c u t o

gi i ph u loài V i thu c là t ả ẫ ố ố ươ ậ ng đ i rõ ràng, không ch có tác d ng nh n ụ ố ỉ

bi t và phân bi t loài mà còn có ý nghĩa g i suy cho vi c s d ng m t s ế ệ ệ ử ụ ộ ố ợ

v hình thái c u t o gi s n ph m c a nó thông qua nh ng mô t ả ữ ủ ẩ ả ề ấ ạ ả ẫ i ph u

các b ph n c a cây. ậ ủ ộ

Đ c đi m sinh lý – sinh thái ể ặ

ứ Qua nh ng nghiên c u ban đ u loài V i thu c có nh ng nghiên c u ữ ứ ữ ầ ố ố

n i b t v đ c tính sinh lý – sinh thái nh sau: ổ ậ ề ặ ư

+ V i thu c là cây a sáng, nh ng lúc nh có kh năng ch u bóng. ư ư ả ố ố ỏ ị

c nhi t đ cao. Gi i h n sinh thái nhi t c a cây + V i thu c ch u đ ố ị ượ ố ệ ộ ớ ạ ệ ủ

lên t - 450C. i 37ớ

t. Cây có th s ng đ nhi t đ không khí + V i thu c ch u rét t ố ố ị ố ể ố c ượ ở ệ ộ

- 30C, n u nhi t đ th p duy trì trong th i gian dài thì ng ng sinh thái ế ệ ộ ấ ờ ưỡ

0C.

nhi t là 0 - 5 ệ

+ V i thu c có th b b nh l c r , sâu đ c thân ( Trachylophus ể ị ệ ố ố ở ổ ễ ụ

ệ approximator) phá ho i, cũng do loài sâu đ c thân này mà m t s loài b nh ộ ố ụ ạ

khác d thâm nh p. ễ ậ

Các nghiên c u v giá tr s d ng ị ử ụ ứ ề

V i thu c th ng đ c s d ng làm c t, xà, c a, đ gia d ng, đóng ố ố ườ ượ ử ụ ụ ử ồ ộ

tàu thuy n, d ng c trong nông nghi p, đ ch i, đ ti n, thanh đ ng ray, ồ ệ ụ ụ ề ệ ồ ơ ườ

làm c u n i núi cao. G còn đ c dùng đ s n xu t ván l ng. Bên c nh đó, ầ ỗ ơ ượ ể ả ạ ấ ạ

các nghiên c u cho th y g V i thu c b n và c ng, d gia công b ng tay ố ỗ ố ứ ứ ễ ề ấ ằ

ho c b ng máy móc. G ch ng đ ằ ặ ỗ ố ượ c m i. Lá V i thu c có th dùng làm ố ể ố ố

ứ th c ăn cho gia súc (Kayastha, 1985). Bhatt và Tomar (2002) nghiên c u ứ

ng nhi l ượ ệ ỏ t t a ra (calo) và k t lu n r ng V i thu c có th đ ậ ằ ể ượ ử ụ c s d ng ế ố ố

làm g c i r t t t. Nhi ỗ ủ ấ ố t l ệ ượ ng c i V i thu c đ t 19.800 kJ/kg (World ạ ủ ố ố

Agroforestry Centre, 2006) [34]. Lá và r đ ễ ượ ố c dùng đ đi u tr b nh s t. ể ề ị ệ

ng ru t, làm thu c nhu m và trong công V dùng đ đi u tr b nh đ ể ề ị ệ ỏ ườ ộ ố ộ

ngh thu c gia. Do v ch a ch t đ c là Alkaloid nên đ c dùng đ di t cá. ỏ ứ ấ ộ ệ ộ ượ ể ệ

Tràng hoa đ c dùng đ tr ch ng r i lo n t cung và ch ng ictêri. ượ ể ị ứ ạ ử ố ứ

Các nghiên c u v t o gi ng ứ ề ạ ố và chăm sóc

ỉ ắ ầ Vi c nghiên c u ch n và nhân gi ng V i thu c m i ch b t đ u ứ ệ ố ớ ọ ố ố

trong kho ng ch c năm tr l i đây, nên k t qu nghiên c u còn ít và mang ở ạ ụ ả ứ ế ả

ọ tính kinh nghi m. Hi n nay, ch a có tài li u nào đ c p đ n k thu t ch n ề ậ ư ệ ế ệ ệ ậ ỹ

gi ng V i thu c. Đ i v i k thu t nhân gi ng m i ch rút ra đ c m t s ố ớ ỹ ậ ố ố ố ố ớ ỉ ượ ộ ố

nh n xét ban đ u nh sau: ư ầ ậ

+ V i thu c đ c nhân gi ng ch y u b ng ph ng pháp h u tính ố ố ượ ủ ế ằ ố ươ ữ

(t h t). ừ ạ

+ T l ỷ ệ ả n y m m c a h t V i thu c có th đ t 90%. ố ủ ạ ể ạ ầ ố

+ Ở ố các vùng đ a lý khác nhau, mùa ra hoa và qu chín c a loài V i ủ ả ị

thu c cũng khác nhau ố ố . Nh ng thông tin ban đ u v k thu t nhân gi ng ầ ề ỹ ữ ậ

V i thu c b ng h t tuy còn s sài, nh ng r t h u ích và là tài li u tham ấ ữ ư ệ ằ ạ ố ố ơ

kh o t t cho nh ng nghiên c u phát tri n loài cây này Vi t Nam. ả ố ứ ữ ể ở ệ

ố Nh ng thành t u nghiên c u v k thu t tr ng và chăm sóc r ng V i ứ ề ỹ ậ ồ ừ ữ ự

thu c còn h n ch , ch y u đ c rút ra t ủ ế ế ạ ố ượ ừ ự ho t đ ng nghiên c u th c ạ ộ ứ

nghi m mô hình. ệ

Theo Phillips (1980), t s ng c a V i thu c trong tr ng r ng năm l ỷ ệ ố ủ ừ ố ố ồ

c tr ng v i kho ng cách đ u có th đ t 100%. T i Malaysia, V i thu c đ ạ ầ ể ạ ố ượ ố ả ồ ớ

1,8m x 1,2m ho c 3,6m x 1,8m, v i m t đ tr ng th a h n đ ng kính cho ậ ộ ồ ư ơ ặ ớ ườ

tăng tr ưở ng g p đôi so v i m t đ dày. ớ ậ ộ ấ

V i thu c có th tr ng thu n loài ho c h n giao v i các loài khác. ể ồ ầ ặ ố ố ỗ ớ

T i Indonesia, V i thu c đ c tr ng h n giao v i Thông nh a (KeBler và ố ượ ạ ố ự ồ ỗ ớ

Sidiyasa, 1994) [27]. V i thu c cũng đ c tr ng h n giao v i Thông Luchu ố ố ượ ồ ỗ ớ

(Pinus luchuensis Mayr) t i đ o Okinawa, Nh t B n. Theo Xiaonui và ạ ả ậ ả

Hirata (2002)

t Nam 1.2. T i Vi ạ ệ

1.2.1. Nghiên c u v tái sinh r ng ứ ề ừ

t Nam, tái sinh r ng đã đ c quan tâm nghiên c u t Vi Ở ệ ừ ươ ứ ừ ữ nh ng

c. K t qu nghiên c u có th tóm t th p k 60 c a th k tr ủ ế ỷ ướ ậ ỷ ứ ế ể ả ắ t nh sau. ư

Theo Thái Văn Tr ng (1978) [19] đã xây d ng quan ni m “Sinh thái ự ừ ệ

phát sinh qu n th ” trong th m th c v t r ng nhi ậ ừ ự ể ầ ả ệ ớ t đ i và v n d ng đ ậ ụ ể

t Nam. Theo tác gi xây d ng bi u phân lo i th m th c v t r ng Vi ạ ự ậ ừ ự ể ả ệ ả ộ m t

ả công trình nghiên c u v th m th c v t mà không đ c p đ n hoàn c nh ề ả ề ậ ự ứ ế ậ

thì đó là m t công trình hình th c, không có l ứ ộ ợ i ích th c ti n. ự ễ Trong các

nhân t sinh thái thì ánh sáng là nhân t ố ố ề quan tr ng kh ng ch và đi u ố ế ọ

khi n quá trình TSTN c r ng nguyên sinh và r ng th sinh. ả ở ừ ứ ừ ể

M t s tác gi trong n ộ ố ả ướ ị c đã nghiên c u v m i quan h gi a đ a ề ố ệ ữ ứ

hình và kh năng tái sinh t nhiên c a th c v t: Ngô Quang Đê, Lê Văn ả ự ủ ự ậ

Toán, Ph m Xuân Hoàn (1994) [11] nghiên c u m t đ cá th và s l ậ ộ ố ượ ng ứ ể ạ

ng r y b hóa t i Con Cuông - Ngh An; Lâm loài cây ph c h i sau n ụ ồ ươ ẫ ỏ ạ ệ

Phúc C (1996) [8] nghiên c u Púng Luông - Yên Bái; Phùng T u Bôi - ứ ở ố ử

Tr n Xuân Thi p (1997) [2] nghiên c u ứ ở ệ ầ ọ vùng B c Trung B , Ph m Ng c ắ ạ ộ

Th ng nghiên c u tái sinh ph c h i r ng sau n ng r y B c K n và ườ ứ ở ụ ồ ừ ươ ẫ ở ắ ạ

thái nguyên.

Khi nghiên c u v quy lu t c u trúc r ng g h n loài, Nguy n Văn ậ ấ ỗ ỗ ừ ứ ễ ề

Tr ươ ừ ng (1983) [20], [21] nh n xét: c n ph i thay đ i cách khai thác r ng ầ ậ ả ổ

c g , v a nuôi d ng và tái sinh đ c r ng. cho h p lý v a cung c p đ ừ ấ ợ ượ ỗ ừ ưỡ ượ ừ

Mu n đ m b o cho r ng phát tri n liên t c trong đi u ki n quy lu t đào ụ ừ ể ệ ề ả ả ậ ố

th i t nhiên ho t đ ng thì rõ ràng là s l ng l p cây d ả ự ạ ộ ố ượ ớ ướ ề i ph i nhi u ả

phía trên. Đi u ki n này không th c hi n đ h n l p cây k ti p nó ơ ớ ế ế ở ự ệ ề ệ ượ c

trong r ng t nhiên n đ nh mà ch có trong r ng chu n có hi n t ng tái ừ ự ệ ượ ừ ẩ ổ ị ỉ

sinh liên t c đã đ c s đi u ti t khéo léo cua con ng i. ụ ượ ự ề ế ườ

ấ M t khác, theo Thái Văn Tr ng, m t ki u th m th c v t có xu t ự ừ ể ặ ậ ả ộ

hi n hay không tr c h t ph thu c vào khu h th c v t ệ ướ ế ệ ự ậ ở ụ ộ ệ đó và đi u ki n ề

khí h u th nh ng thích h p. ổ ưỡ ậ ợ

Vi c tái sinh ph c h i l i r ng trên đ t ch a có r ng ngoài vi c b ồ ạ ừ ư ừ ụ ệ ệ ấ ị

chi ph i b i khu h th c v t thì nó còn ch u nh h ệ ự ậ ố ở ị ả ưở ng b i kho ng cách t ả ở ừ

phát tán đ gieo n i đó đ n các khu r ng lân c n. Th c v t có kh năng t ơ ự ậ ừ ế ậ ả ự ể

c, nh đ ng v t. Tuy v y, ph m vi gi ng ho c gieo gi ng nh gió, nh n ố ờ ướ ặ ố ờ ờ ộ ậ ậ ạ

ạ phát tán đ gieo gi ng c a b t kỳ cách th c nào cũng không ph i là vô h n, ủ ấ ứ ể ả ố

nên kho ng cách càng xa thì kh năng tái sinh c a th c v t càng kém vì ủ ự ả ả ậ

ng đã càng xa thì m t đ h t gi ng đ a đ n càng th p. Ph m Ng c Th ư ậ ộ ạ ế ấ ạ ố ọ ườ

nghiên c u m i liên quan gi a kho ng cách t ngu n gi ng t ữ ứ ả ố ừ ồ ố ự ế nhiên đ n

khu v c tái sinh trên đ t sau canh tác n ự ấ ươ ng r y và k t lu n: “kho ng cách ậ ế ẫ ả

t ừ ơ n i tái sinh đ n ngu n cung c p gi ng càng xa thì m t đ và s loài cây ố ậ ộ ế ấ ồ ố

tái sinh càng th p”.ấ

Đinh Quang Di p (1993) [10] nghiên c u tái sinh t nhiên ứ ệ ự ở ừ r ng

kh p vùng Easup, Đ c L c k t lu n: đ tàn che c a r ng, th m m c, đ ủ ừ ụ ế ắ ắ ậ ả ộ ộ ộ

i, đi u ki n l p đ a, l a r ng là nh ng nhân t d y c a th m t ầ ủ ả ươ ử ừ ệ ậ ữ ề ị ố ả có nh

h ng l n đ n s l ng và ch t l ng cây con tái sinh d i tán r ng, ưở ố ượ ế ớ ấ ượ ướ ừ

trong đó l a r ng là nguyên nhân gây nên hi n t ử ừ ệ ượ ậ ng cây ch i. V quy lu t ề ồ

phân b cây trên b m t đ t, tác gi ề ặ ấ ố ả ớ nh n đ nh khi tăng di n tích lên thì l p ệ ậ ị

cây tái sinh có phân b c m. ố ụ

ề T năm 1962 - 1967 C c đi u tra quy ho ch r ng (nay là Vi n Đi u ụ ừ ừ ề ệ ạ

tra quy ho ch r ng) đã đi u tra tái sinh t nhiên trên m t s vùng thu c t nh ừ ề ạ ự ộ ố ộ ỉ

Qu ng Bình, Hà Tĩnh, Ngh An, Yên Bái và Qu ng Ninh v i s t ớ ự ư ấ ủ v n c a ệ ả ả

chuyên gia Hà C Trung - Trung Qu c. Ph ng pháp ti n hành là đi u tra ự ố ươ ế ề

ề khu tiêu chu n đi n hình c a các tr ng thái r ng, trên c s s d ng ô đi u ơ ở ử ụ ừ ủ ể ẩ ạ

2 k t h p v i đi u tra theo

tra 2.000m2 di n tích đo đ m tái sinh 100 - 125 m ệ ế ế ợ ề ớ

tuy n. D a vào các tài li u đã thu th p ngoài r ng, các tác gi ti n hành ừ ự ệ ế ậ ả ế

phân tích, tính toán nh ng ch tiêu cây đ ng và cây tái sinh, phân chia các ứ ữ ỉ

lo i hình th c v t r ng và d a trên c s đó nh n xét th c tr ng r ng, đánh ơ ở ự ậ ừ ự ự ừ ạ ậ ạ

giá tình hình TSTN và đ xu t bi n pháp kinh doanh. ề ệ ấ

D a vào m t đ tái sinh, Vũ Đình Hu (1969) [16] đã phân chia kh ậ ộ ự ề ả

năng tái sinh r ng thành 5 c p: r t t t, t ấ ố ố ừ ấ ớ t, trung bình, x u và r t x u v i ấ ấ ấ

m t đ tái sinh t ng ng là trên 12.000 cây/ha, 8.000 - 12.000 cây/ha, ậ ộ ươ ứ

ớ 4.000 - 8.000 cây/ha, 2.000 - 4.000 cây/ha. Nhìn chung, nghiên c u này m i ứ

ng mà ch a đ c p đ n ch t l ng cây tái sinh. ch chú tr ng đ n s l ọ ế ố ượ ỉ ư ề ậ ấ ượ ế

Trong m t công trình nghiên c u v c u trúc, tăng tr ng tr l ng và ứ ề ấ ộ ưở ữ ượ

tái sinh t nhiên r ng th ba vùng kinh t (sông ự ừ ườ ng xanh lá r ng h n loài ộ ỗ ở ế

ặ Hi u, Yên Bái và L ng S n), Nguy n Du Chiêm (1988) [5] đã khái quát đ c ễ ế ạ ơ

đi m phân b c a nhi u loài cây có giá tr kinh doanh và bi u di n b ng các ố ủ ể ề ễ ể ằ ị

hàm lý thuy t. T đó làm c s đ nh h ng các giai pháp lâm sinh cho các vùng ơ ở ị ừ ế ướ

s n xu t nguyên li u. ả ệ ấ

1.2.2. Các nghiên c u v khoanh nuôi ph c h i r ng và xúc ti n tái ụ ồ ừ ứ ề ế

sinh

Ph c h i r ng tr c h t là ph c h i l ồ ừ ụ ướ ồ ạ ụ ế ủ i thành ph n ch y u c a ủ ế ầ

ẽ ạ r ng là th m th c v t cây g . S hình thành nên th m cây g này s t o ừ ỗ ự ự ậ ả ả ỗ

đi u ki n cho s xu t hi n các thành ph n khác c a r ng nh t ng cây ủ ừ ư ầ ự ệ ệ ề ấ ầ

khác nh b i, t ng c quy t, khu h đ ng v t, vi sinh v t,…và các y u t ụ ầ ệ ộ ế ố ế ậ ậ ỏ ư

ch đ nhi ế ộ ệ t, ch đ m,…(Võ Đ i H i và c ng s , 2003) [13]. ả ế ộ ẩ ự ạ ộ

Ngay t nh ng năm đ u c a th p niên 60 th k 20, v n đ khoanh ừ ầ ủ ế ỷ ữ ề ấ ậ

nuôi ph c h i r ng đã đ c đ t ra v i c m t “khoanh núi, nuôi r ng”. ồ ừ ụ ượ ớ ụ ặ ừ ừ

Đây là m t đ nh h ng đúng đ n, tuy nhiên trong m t th i gian dài sau đó ộ ị ướ ắ ộ ờ

lâm nghi p ch y u v n th c hi n khai thác ki ẫ ủ ế ự ệ ệ ệ t tài nguyên r ng mà ít chú ừ

ý đ n nuôi d ế ưỡ ạ ộ ng, tái sinh và ph c h i chúng. Cùng lúc đó m i ho t đ ng ụ ồ ọ

l ạ ệ i chú tr ng vào tr ng r ng ph xanh đ t tr ng đ i tr c, nên khái ni m ủ ừ ấ ồ ọ ọ ố ồ

t m t cách rõ ràng. khoanh nuôi ph c h i r ng v n ch a đ ụ ồ ừ ư ượ ẫ c hi u bi ể ế ộ

Mãi đ n n a cu i nh ng năm 1980 khoanh núi nuôi r ng m i đ ế ử ớ ượ ừ ữ ố ể c hi u

m t cách chính xác khi ng i ta ý th c đ c nh h ộ ườ ứ ượ ả ưở ng c a vi c tàn phá tài ệ ủ

ệ nguyên r ng và nguy c m t đi vĩnh vi n ngu n tài nguyên này ngày m t hi n ễ ơ ấ ừ ộ ồ

h u.ữ

Ti p theo, s ra đ i c a thu t ng ph c h i r ng b ng “khoanh nuôi ữ ụ ồ ừ ờ ủ ự ế ậ ằ

xúc ti n tái sinh” nh ng năm 1990 đ c coi nh m t b ữ ế ượ ư ộ ướ c ti n v ế ượ ậ t b c

v khoa h c trong ph c h i r ng khi hàng lo t công trình nghiên c u v ề ồ ừ ứ ụ ạ ọ ề

lĩnh v c này đ ự ượ ệ c tri n khai. Đi n hình trong s đó là các đ tài c a Vi n ủ ể ề ể ố

sinh thái và tài nguyên sinh v t, (1992) v “Kh năng tái sinh di n th , quá ề ễ ế ậ ả

trình sinh tr ưở ng và phát tri n c a th m th c v t trên đ t r ng th sinh sau ự ậ ể ủ ấ ừ ứ ả

n ng r y t i Kon Hà N ng ”; và đ tài “M t s loài cây b n đ a có th ươ ẫ ạ ộ ố ừ ề ả ị ể

Vi t Nam” c a Vi n sinh thái s d ng trong khoanh nuôi ph c h i r ng ử ụ ụ ồ ừ ở ệ ủ ệ

và tài nguyên sinh v t (1994). ậ

nhiên sau Tr n C m Tú (1998) [24] ti n hành nghiên c u tái sinh t ế ứ ầ ẩ ự

khai thác ch n ọ ở ươ ụ H ng S n, Hà Tĩnh và đã rút ra k t lu n: áp d ng ế ậ ơ

ph ng th c xúc ti n tái sinh t ươ ứ ế ự nhiên có th đ m b o khôi ph c v n r ng, ả ụ ố ừ ể ả

ữ đáp ng m c tiêu s d ng tài nguyên r ng b n v ng. Tuy nhiên, nh ng ử ụ ừ ữ ứ ụ ề

bi n pháp tác đ ng ph i có tác d ng thúc đ y cây tái sinh m c đích sinh ụ ụ ệ ả ẩ ộ

tr ng và phát tri n t t, khai thác r ng ph i đ ng nghĩa v i tái sinh r ng, ưở ể ố ả ồ ừ ừ ớ

t t ng tán c a r ng, đ m b o cây tái sinh phân b ph i chú tr ng đi u ti ọ ề ả ế ầ ủ ừ ả ả ố

đ u trên toàn b di n tích r ng. ề ộ ệ ừ

ề Tuy các nghiên c u v khoanh nuôi xúc ti n tái sinh ch a nhi u ư ứ ề ế

nh ng nh ng k t lu n trên đây có th s d ng đ tham kh o cho nh ng đ ể ử ụ ữ ư ữ ể ế ậ ả ề

xu t bi n pháp k thu t tác đ ng vào r ng có V i thu c tái sinh. ừ ệ ậ ấ ộ ố ố ỹ

1.2.3. Các nghiên c u v cây V i thu c ố ứ ề ố

c 3 loài V i thu c ph bi n Phân lo i : ạ Hi n nay, đã phân bi ệ t đ ệ ượ ổ ế ở ố ố

n ng là ướ c ta là V i thu c ( ố ố Schima wallichii Choisy) (còn có tên đ a ph ị ươ

Kh o cài, M y th l , Vàng r m - Vi n Đi u tra Quy ho ch r ng, 1996) , ồ ộ ạ ả ừ ệ ề ậ ạ

V i thu c răng c a ( ạ ư Schima superba Gardn. et Champ) và V i thu c lá b c ố ố ố ố

(Schima argentea Piitz. Ex Diels). Đây là 3 loài khác nhau m c dù hình thái ặ

và phân b đ a lý c a chúng g n gi ng nhau ố ị ủ ầ ố

ng kính có th Mô tả : Là loài cây g l n, chi u cao đ t 25-35m, đ ỗ ớ ề ạ ườ ể

đ t 50-60cm, thân th ng, v xù xì n t d c. Cành non và ch i ph lông màu ứ ọ ạ ủ ẳ ỏ ồ

vàng nh t. Lá đ n m c cách hình trái xoan ho c thuôn, đ u lá nh n, đuôi ạ ầ ặ ơ ọ ọ

hình nêm r ng, lá có kích th c 3 - 7cm x 8 - 17cm. Mép lá nguyên, m t sau ộ ướ ặ

lá có lông và ph n tr ng. Cu ng lá dài 1,3 - 3cm. Hoa l ng tính, m c l ấ ắ ố ưỡ ọ ẻ ở

nách lá phía đ u cành. G c hoa có 2 lá b c hình tr ng ph nhi u lông. Đài ứ ủ ề ầ ắ ố

ầ hoa có 5 cánh, m t ngoài ph lông, tràng 5 cánh màu tr ng. Nh nhi u. B u ủ ề ặ ắ ị

tròn ph nhi u lông, có 5 ô, m i ô có 2 - 3 noãn. Qu hình c u b t, đ ủ ề ẹ ầ ả ỗ ườ ng

kính t 1- 2 cm. Qu chín v hoá g , n t thành 5 m nh. Cu ng qu dài 1,3 ừ ỗ ứ ả ả ả ố ỏ

- 2cm. H t hình th n d t dài 8mm, có cánh m ng (C c Phát tri n Lâm ụ ẹ ể ạ ậ ỏ

nghi p, 1997 [9]; Lê M ng Chân và Lê Th Huyên, 2000 [4]). ệ ộ ị

Phân b :ố Theo Ngô Quang Đê (2004) V i thu c thích h p ợ ở ố ố ữ nh ng

vùng đ t có n n đá m Sa phi n th ch, Hoa c ẹ ế ề ấ ạ ươ ỏ ng, đá bi n ch t, đá s i. ế ấ

t, V i thu c không phân b Đ c bi ặ ệ ố ở ố ố ố nh ng vùng đ t có đá vôi [12]. V i ữ ấ

thu c sinh tr ng t t trên đ t sét phát tri n trên n n đá m phi n th ch sét, ố ưở ố ế ẹ ề ể ấ ạ

phi n thách mica, sa th ch, foophia, a đ t thoát n 5 - 5,6. ư ấ ế ạ c t ướ ố t, đ pH t ộ ừ

V i thu c th ng xu t hi n sau n ng r y (B NN & PTNT, 2000) [1]. ố ố ườ ệ ấ ươ ẫ ộ

Đ c tính sinh lý và sinh thái: V i thu c là cây tiên phong a sáng, ặ ư ố ố

th tr ng trong r ng. ườ ng xu t hi n trong r ng ph c h i và các l ừ ụ ồ ệ ấ ỗ ố ừ

Kh năng ch u rét, ch u h n t t, tái sinh ch i m nh. Cây m c r i rác ạ ố ả ị ị ọ ả ạ ồ

ệ trong r ng, đôi khi m c thành qu n th l n (C c Phát tri n Lâm nghi p, ụ ớ ụ ừ ể ầ ọ

1997) [9]. V i thu c có biên đ sinh thái r ng, th ố ố ộ ộ ườ ng xu t hi n ấ ệ ở ữ nh ng

400 - 1.700 m, nh ng th ng th y n i có đ cao t ơ ộ ừ ư ườ ấ ở các t nh mi n núi phía ề ỉ

B c. ắ

Giá tr s d ng ị ử ụ

G V i thu c đ c dùng trong xây d ng, đóng đ gia d ng, làm thoi ỗ ố ố ượ ự ụ ồ

i dân vùng núi phía B c th ng dùng g V i thu c làm nhà sàn d t. Ng ệ ườ ắ ườ ỗ ố ố

ệ (Ban qu n lý các d án Lâm nghi p, 1997; C c Phát tri n Lâm nghi p, ụ ự ệ ể ả

1997) [9]. Ngoài ra, V i thu c còn đ ố ố ượ ồ c tr ng t o bóng mát. Trong tr ng ạ ồ

r ng, V i thu c đ ố ừ ố ượ ả c tr ng đ c i t o hoàn c nh r ng, tr ng làm băng c n ể ả ạ ừ ả ồ ồ

t cho r ng Thông (Công ty Gi ng và ph c v tr ng r ng, l a, đ c bi ặ ử t t ệ ố ụ ồ ừ ụ ừ ố

1995 [7]; Vũ Văn H ng, 2004 [15]; Ph m Ng c H ng, 2001 [14]). Trong k ư ư ạ ọ ế

năm 2007, V i thu c đ c tr ng làm băng c n l a là ho ch tr ng r ng t ồ ừ ạ ừ ố ượ ố ả ử ồ

ạ yêu c u b t bu c cho m t s lo i r ng tr ng (Chi C c Lâm nghi p L ng ộ ố ạ ừ ụ ệ ắ ầ ộ ồ

S n, 2006). ơ

Ch n nhân gi ng và chăm sóc ố ọ

Hi n nay, V i thu c xu t x Lào Cai đã đ ấ ứ ệ ố ố ượ c công nh n là gi ng t ậ ố ố t

t Nam. V i thu c xu t x đ cung c p cho vùng Trung tâm phía B c Vi ể ấ ắ ệ ấ ứ ố ố

Lào Cai có ngu n gi ng là lâm ph n xác đ nh, mã ngu n gi ng 21- 06 - 02, ầ ồ ố ồ ố ị

nhiên, đ c công nh n c p qu c gia ngày 16 d ng lâm ph n là r ng t ầ ạ ừ ự ượ ấ ậ ố

tháng 10 năm 2002. Đây là m t thành t u b ự ướ ầ ấ ạ c đ u r t có ý nghĩa cho ho t ộ

đ ng ch n và nhân gi ng cũng nh tr ng r ng loài cây này trên ph m vi ư ồ ộ ừ ạ ọ ố

c ta. r ng ộ n ở ướ

ệ K t qu nghiên c u ban đ u cho th y, V i thu c là loài cây hi n ứ ế ả ầ ấ ố ố

đang đ c tr ng làm băng xanh c n l a t ượ ả ử ạ ồ i m t s đ a ph ộ ố ị ươ ộ ng (Lê M ng

ạ Chân, Lê Th Huyên, 2000 [4]). Có th tr ng làm giàu V i thu c theo r ch ể ồ ố ố ị

v i băng r ng 2 m, băng ch a 3m v i m t đ 1.600 cây/ha trên đ t có đ ớ ớ ậ ộ ừ ấ ộ ộ

dày sâu trên 30cm, cây tái sinh còn 150-400 cây/ha (Nguy n Xuân Quát, ễ

1996 [17]) ho c m t đ 667 cây/ha v i đ t có đ dày trên 50 cm, m t đ ớ ấ ậ ộ ậ ộ ặ ộ

cây tái sinh m c đích d i 150 cây/ha (B NN & PTNT, 2000 [1]). Ngoài ra, ụ ướ ộ

V i thu c có th tr ng h n giao theo băng ho c theo hàng v i m t s loài ộ ố ể ồ ặ ố ố ỗ ớ

cây b n đ a. T i L c Ng n, B c Giang V i thu c đ ạ ạ ụ ố ượ ả ắ ố ị c tr ng h n giao theo ỗ ồ

hàng v i Thông mã vĩ theo t 50:50, m t đ tr ng 2.000 cây/ha. Sau 8 ớ l ỷ ệ ậ ộ ồ

năm, t s ng c a V i thu c còn 57,4%, chi u cao trung bình đ t 8,59m, l ỷ ệ ố ủ ề ạ ố ố

1,3 đ t 11,9 cm, đ

đ ng kính D ng kính tán lá đ t 3,13 m, trên 90% cây có ườ ạ ườ ạ

ng t s c sinh tr ứ ưở ố ầ t, dáng thân đ p. Tuy nhiên, do b chèn ép m nh nên h u ẹ ạ ị

h t Thông mã vĩ tr ng cùng đã b ch t (Tr n Văn Con và các c ng s , 2006 ế ị ế ự ầ ồ ộ

[6]).

1.3 Nh n xét và đánh giá chung ậ

Các công trình nghiên c u trên th gi ế ớ ứ ệ i đã nghiên c u khá toàn di n ứ

và h th ng v tái sinh r ng và các k thu t khoanh nuôi xúc ti n tái sinh. ỹ ệ ố ừ ề ế ậ

ừ Các k t qu này đã góp ph n quan tr ng vào th c ti n kinh doanh r ng ự ễ ế ả ầ ọ

nh ng năm qua. V i thu c là loài cây đa tác d ng nên cũng có nhi u công ụ ữ ề ố ố

i ph u và phân b , giá tr s trình nghiên c u v đ c đi m hình thái, gi ề ặ ứ ể ả ị ử ẫ ố

d ng, đ c tính sinh v t h c và k thu t tr ng, chăm sóc,... Đây là c s ụ ậ ọ ơ ở ặ ậ ồ ỹ

quan tr ng cho vi c phát tri n r ng V i thu c. ể ừ ệ ọ ố ố

trong n c, nghiên c u v tái sinh r ng cũng r t đ c quan tâm, Ở ướ ấ ượ ứ ừ ề

t là cu i nh ng năm 1980 tr l i đây. Nh ng thành t u v tái sinh đ c bi ặ ệ ở ạ ữ ố ữ ự ề

r ng và khoanh nuôi xúc ti n tái sinh ch a nhi u nh ng cũng đ làm c s ừ ơ ở ư ủ ư ề ế

ề ố đ đ xu t các bi n pháp k thu t lâm sinh phù h p. Nghiên c u v V i ể ề ứ ệ ấ ậ ợ ỹ

thu c c ta còn h n ch , các công trình nghiên c u m i đ n ố ở ướ ớ ượ ứ ế ạ ế c ti n

hành nh l trong m t vài năm g n đây ch y u t p chung phân lo i, mô t ỏ ẻ ủ ế ậ ạ ầ ộ ả

hình thái, đ c đi m sinh lý - sinh thái. Cho đ n nay, Vi ế ể ặ ở ệ ệ t Nam vi c

khoanh nuôi ph c h i r ng t nhiên có V i thu c phân b đã đ ồ ừ ụ ự ố ố ố ượ ế c ti n

t là hành khá nhi u trong th c ti n s n xu t, đ c bi ự ễ ả ề ấ ặ ệ ở ắ ơ B c Giang và S n

ế La. Tuy nhiên, cho đ n nay ch a có công trình nghiên c u nào đánh giá k t ư ứ ế

qu v v n đ này. ả ề ấ ề

Xu t phát t th c ti n đó, đ tài “ Đánh giá m t s mô hình khoanh ấ ừ ự ề ễ ộ ố

nuôi xúc ti n tái sinh r ng t ừ ế ự nhiên có V i thu c (Schima wallichii ố ố

choisy) phân b t i xã Chi ng Bôm - huy n Thu n Châu – t nh S n La ố ạ ơ ệ ề ậ ỉ

” đ c đ t ra là r t c n thi t có ý nghĩa v c lý lu n và th c ti n. ượ ặ ấ ầ ế ự ễ ề ả ậ

Ch ng II ươ

M C TIÊU, Đ I T NG, GI I H N, N I DUNG VÀ PH Ố ƯỢ Ụ Ớ Ạ Ộ ƯƠ NG

PHÁP NGHIÊN C UỨ

2.1. M c tiêu nghiên c u ụ ứ

- V lý lu n: Đánh giá đ c k t qu m t s mô hình khoanh nuôi ề ậ ượ ả ộ ố ế

xúc ti n tái sinh r ng t nhiên có V i thu c tái sinh t ừ ế ự ố ố ạ i xã Chi ng Bôm – ề

huy n Thu n Châu – t nh S n La. ệ ậ ơ ỉ

- V th c ti n: c m t s gi ề ự ễ Đ xu t đ ề ấ ượ ộ ố ả ế i pháp khoanh nuôi xúc ti n

tái sinh r ng t nhiên có V i thu c tái sinh t ừ ự ố ố ạ ệ i xã Chi ng Bôm – huy n ề

Thu n Châu – t nh S n La. ậ ơ ỉ

2.2. Đ i t ng nghiên c u ố ượ ứ

Đ i t nhiên có V i thu c ( ố ượ ng nghiên c u: R ng t ứ ừ ự ố Schima wallichii ố

Choisy) xã Chi ng Bôm – huy n Thu n Châu – t nh S n La ở ệ ề ậ ơ ỉ

2.2. Gi i h n nghiên c u ớ ạ ứ

- V đ a bàn nghiên c u: Gi i h n trong ề ị ứ ớ ạ ệ xã Chi ng Bôm – huy n ề

Thu n Châu – t nh S n La ậ ơ ỉ

- V loài cây: Ch t p trung vào loài V i thu c ( Schima wallichii ỉ ậ ề ố ố

Choisy)

- V n i dung nghiên c u: Ch t p trung nghiên c u v c u trúc ỉ ậ ề ộ ề ấ ứ ứ tổ

ủ ủ thành, c u trúc m t đ , c u trúc t ng th , đ tàn che và đ che ph c a ậ ộ ấ ứ ộ ấ ầ ộ

nhiên có V i thu c r ng t ừ ự ố ố

2.3. N i dung nghiên c u ứ ộ

- T ng k t các bi n pháp k thu t khoanh nuôi xúc ti n tái sinh đã áp ế ệ ế ậ ổ ỹ

i d ng t ụ ạ xã Chi ng Bôm – huy n Thu n Châu – t nh S n La ệ ề ậ ơ ỉ

- Đ c đi m đ i t ể ố ượ ặ ng r ng t ừ ự nhiên có V i thu c tái sinh đ a vào ố ư ố

khoanh nuôi t i ạ xã Chi ng Bôm – huy n Thu n Châu – t nh S n La ệ ề ậ ơ ỉ

ừ - Đánh giá k t qu khoanh nuôi xúc ti n tái sinh m t s mô hình r ng ộ ố ế ế ả

nhiên có V i thu c tái sinh. t ự ố ố

- Đ xu t và đ nh h ng m t s gi i pháp khoanh nuôi xúc ti n tái ề ấ ị ướ ộ ố ả ế

nhiên có V i thu c tái sinh t i sinh r ng t ừ ự ố ố ậ ạ xã Chi ng Bôm – huy n Thu n ề ệ

Châu – t nh S n La ỉ ơ

2.4. Ph ng pháp nghiên c u ươ ứ

2.4.1. Quan đi m và cách ti p c n c a đ tài ế ậ ủ ề ể

- V n d ng quan đi m sinh thái phát sinh th m th c v t c a Thái ậ ủ ự ụ ể ậ ả

Văn Tr ng (1978): “Th m th c v t r ng là t m g ậ ừ ự ừ ả ấ ươ ộ ng ph n chi u m t ế ả

cách trung thành nh t, mà l i t ng h p đ ấ ạ ổ ợ ượ ả c các đi u ki n c a hoàn c nh ệ ủ ề

t ự ậ nhiên, đã thông qua sinh v t đ hoàn thành nh ng qu n th th c v t”. ể ự ậ ể ữ ầ

Do đó khi xem xét v n đ tái sinh c n chú ý đ n tác đ ng t ng h p c a các ợ ủ ề ế ấ ầ ộ ổ

nhân t hoàn c nh bên ngoài. ố ả

- Tái sinh r ng là quá trình di n th lâu dài, do đó v n d ng quan ụ ừ ễ ế ậ

đi m l y không gian thay th th i gian đ nghiên c u tái sinh. ế ờ ứ ể ể ấ

- C u trúc th hi n ngo i m o và n i dung bên trong c a r ng, th ủ ừ ể ệ ấ ạ ạ ộ ể

hi n qua các quy lu t phân b , t ng và các thành ố ươ ệ ậ ng quan gi a các đ i l ữ ạ ượ

ph n c a r ng. Tuy nhiên khóa lu n ch đánh giá s thay đ i các tr ng thái ầ ủ ừ ự ậ ạ ổ ỉ

thành, m t đ , t ng th ,...ch không đi r ng sau khoanh nuôi v c u trúc t ừ ề ẩ ổ ậ ộ ầ ứ ứ

sâu vào các quy lu t phân b và t ng. ậ ố ươ ng quan gi a các đ i l ữ ạ ượ

2.4.2. Ph ng pháp nghiên c u c th ươ ứ ụ ể

2.4.2.1. Ph ươ ng pháp k th a s li u ế ừ ố ệ

- K th a các tài li u, k t qu nghiên c u, đánh giá v đi u ki n t ế ừ ề ề ệ ự ứ ế ệ ả

nhiên, kinh t xã h i và tài nguyên r ng ế ừ ộ ậ xã Chi ng Bôm – huy n Thu n ề ệ

Châu – t nh S n La ỉ ơ

- K th a các k t qu nghiên c u v loài V i thu c, đ c bi t là ế ừ ứ ề ế ặ ả ố ố ệ

nghiên c u v c u trúc và tái sinh r ng. ứ ề ấ ừ

- Làm vi c v i các c quan ch c năng t i các đ a ph ệ ớ ứ ơ ạ ị ươ ng nh Trung ư

tâm khoa h c s n xu t lâm nghi p vùng Tây B c thu c Vi n khoa h c lâm ọ ả ệ ệ ấ ắ ộ ọ

t Nam, UBND các xã đ n m đ c đ c đi m c a đ i t nghi p Vi ệ ệ ể ắ ượ ố ượ ng ủ ể ặ

nghiên c u nh di n tích, phân b r ng V i thu c ố ư ệ ố ừ ứ ố

ng 2.4.2.2. Thu th p s li u ngoài hi n tr ậ ố ệ ệ ườ

* Đ i t ng nghiên c u là nh ng di n tích đã đ ố ượ ứ ữ ệ ượ ả c khoanh nuôi b o

i. v trong m t th i gian dài, không ch u tác đ ng c a con ng ệ ủ ờ ộ ộ ị ườ

* T i m i tr ng thái nghiên c u l p 3 ÔTC. Di n tích các ÔTC là ứ ậ ệ ạ ạ ỗ

2000m2 ( 50m x 40m ) c th nh sau: ụ ể ư

+ Tr ng thái Ic đ a vào khoanh nuôi 6 năm ư ạ

+ Tr ng thái Ic đ a vào khoanh nuôi 11 năm ư ạ

+ Tr ng thái IIb đ a vào khoanh nuôi 12 năm ư ạ

Riêng đ i v i s li u các ÔTC tr ng thái Ic tr c khoanh nuôi là ố ớ ố ệ ở ạ ướ

2 (2m x 2m)

đ c đó nên di n tích các ÔTC này là 500 m c k th a t ượ ế ừ ừ các s li u tr ố ệ ướ ệ

4 góc và gi a ô đ Trong m i ỗ ÔTC l p 5 ô d ng b n 4 m ậ ả ạ ở ở ữ ể

50 m

40 m

2 m

đi u tra cây tái sinh. ề

Hình 2.1: S đ ô tiêu chu n và ô d ng b n ơ ồ ạ ả ẩ

* Điều tra ÔTC và ô d ng b n nghiên c u: ứ ả ạ

Trong m i ÔTC ti n hành thu th p các s li u v đ a đi m nghiên ậ ố ệ ề ị ế ể ỗ

c u, đ d c, h ứ ộ ố ướ ng ph i, đ c đi m cây b i th m t ể ụ ặ ả ơ ươ i, đ c đi m và loài ể ặ

cây t ng cây cao (tái sinh d i tán r ng), đ tàn che, đ che ph ,... ầ ướ ừ ủ ộ ộ

+ Đ i v i t ng cây cao: Ti n hành đo đ m các ch tiêu sinh tr ố ớ ầ ế ế ỉ ưở ng

t ng cây cao nh loài cây, D ầ ư ủ ế 1,3, Hvn, m t đ , đ tàn che, đ che ph , K t ậ ộ ộ ộ

qu thu th p ghi vào m u bi u 01 ể ậ ẫ ả

BI U 2.1: PHI U ĐI U TRA R NG T NHIÊN Ự Ừ Ề Ể Ế

Đ a đi m: ể ị

ÔTC : Đ d c : ộ ố Đ tàn che : ộ Hi n tr ng r ng : ạ ệ

ừ

Di n tích ÔTC : ệ Đ cao : ộ Đ che ph : ộ ủ Bi n pháp tác đ ng : ệ

ộ

STT TÊN CÂY D1.3 Hvn

+ Đ i v i cây tái sinh d i tán r ng: Thu th p các s li u v loài ố ớ ướ ố ệ ừ ề ậ

cây, ngu n g c, ch t l ng (t t, trung bình, x u), s l ng cây tái sinh. ấ ượ ồ ố ố ố ượ ấ

Các s li u thu th p đ ố ệ ậ ượ ậ c ghi vào phi u đi u tra r ng. K t qu thu th p ừ ế ế ề ả

ghi vào bi u 02 ề

BI U 2.2: BI U ĐI U TRA CÂY TÁI SINH Ể Ề Ể

thu c ÔTC… Di n tích Ô d ng b n là 4m ệ ả ạ ộ

Ô d ng b n Loài cây Ngu n g c ng ả ạ ồ ố Ch t l ấ ượ

… …. … 1-1 … …. …

ấ + Đ i v i tr ng thái Ic thu th p s li u v loài cây, ngu n g c, ch t ậ ố ệ ố ớ ạ ề ố ồ

ng. Các s li u thu th p đ c ghi và bi u sau: l ượ ố ệ ậ ượ ể

BI U 2.3: PHI U ĐI U TRA R NG T NHIÊN Ự Ừ Ế Ể Ề

Đ a đi m: ể ị

ÔTC : Đ d c : ộ ố Đ tàn che : ộ Hi n tr ng r ng : ạ ệ

ừ

Di n tích ÔTC : ệ Đ cao : ộ Đ che ph : ủ ộ Bi n pháp tác đ ng : ệ

ộ

ÔDB Tên cây D1.3 Hvn Ngu nồ g cố Ch tấ ngượ l

* Xác đ nh đ tàn che ộ ị

S d ng ph ng pháp đi u tra theo đi m b ng máy xác đ nh đ tàn ử ụ ươ ề ể ằ ộ ị

che KB-2. Trên m i ÔTC, xác đ nh 100 đi m phân b đ u, nhìn vào kính ố ề ể ỗ ị

c a máy đo c ủ ườ ng đ xác đ nh đ tàn che n u th y tán lá t ng cây cao che ế ầ ấ ộ ộ ị

ữ kín, thì đi m đó ghi s 1, n u không có gì che l p, ghi s 0 và n u nh ng ể ế ế ấ ố ố

đi m còn nghi ng thì ghi 1/2. ể ờ

* Phân chia c u trúc t ng th ấ ầ ứ

C u trúc t ng th c a lâm ph n đ c phân chia theo ph ng pháp c ứ ủ ầ ượ ầ ấ ươ ơ

gi ớ i. C th nh sau: ụ ể ư

1: có H > 15m

2: H = 5 - 15m

t tán A - T ng v ầ ượ

- T ng u th sinh thái A ế ầ ư

3: H < 5m

i tán A - T ng d ầ ướ

2.4.2.3. Ph ươ ng pháp x lý s li u ố ệ ử

- S li u thu th p đ c x lí trên ph n m m Excel 5.0, m t s ch ố ệ ậ ượ ộ ố ử ề ầ ỉ

tiêu đ c quan tâm là: ượ

+ T thành cây tái sinh và t ng cây cao: ầ ổ

A

10 m ·= n

Trong đó: A: H s t thành t ng cây cao ho c cây tái sinh ệ ố ổ ầ ặ

m: S cá th m i loài trong ô tiêu chu n ẩ ể ỗ ố

n: T ng s cây trong ô tiêu chu n ẩ ổ ố

n

.10

=

/ haN

+ M t đ cây tái sinh và cây cao: ậ ộ

000 dtS

V i Sớ dt là t ng di n tích các ÔTC và các ô d ng b n đi u tra tái sinh ề ệ ạ ả ổ

(m2) và n là s l ng cây tái sinh đi u tra đ c. ố ượ ề ượ

Hình 2.2 : L p ÔTC nghiên c u tr ng thái Ic ứ ở ạ ậ

Các b c th c hi n nghiên c u đ c t ng h p s đ 2. ướ ứ ượ ổ ợ ở ơ ồ ự ệ

THU TH P THÔNG TIN C B N Ơ Ả Ậ

- Đi u ki n t nhiên, khí h u, th nh ng ệ ự ề ổ ưỡ ậ

- Đi u ki n kinh t ệ ề ế xã h i ộ

- Thông tin v di n tích đ t đai, r ng ph c h i ụ ồ ề ệ ừ ấ

- Đ c đi m loài cây V i thu c ố ể ặ ố

ị Làm vi c v i các c quan ch c năng đ a ơ ứ

ph ng đ n m tình hình chung ể ắ ệ ớ ươ

ng nghiên c u L a ch n đ i t ọ ố ượ ự ứ

T ng cây cao T ng cây tái sinh ầ ầ

ử ố

Phân tích, x lý s li uệ

ề

ậ

ệ Đ xu t các bi n ấ pháp k thu t lâm ỹ sinh

Hình 2.3: S đ các b c th c hi n nghiên c u ơ ồ ướ ự ứ ệ

Ch ng III ươ

ĐI U KI N T NHIÊN, KINH T - XÃ H I Ệ Ự Ộ Ề Ế

KHU V C NGHIÊN C U Ự Ứ

3.1. Điêu kiên t nhiên ̣ ự ̀

3.1.1. V trí đ a lý ị ị

Chi ng Bôm là xã n m phía Tây Nam c a Huy n Thu n Châu, ằ ở ề ủ ệ ậ

cách thành ph S n La 43 km, cách th tr n Thu n Châu 8km. ố ơ ị ấ ậ

i: V m t đ a gi ề ặ ị ớ Phía B c Giáp v i xã Ph ng Lăng và Ph ng l p ậ ắ ỏ ỏ ớ

Phía Nam giáp v i xã Cò M và N m L u. ầ ạ ậ ớ

Phía Đông giáp xã Púng Tra.

Phía Tây giáp xã Long H .ẹ

3.1.2. Đ a hình ị

ố Chi ng Bôm có đ a hình đ c tr ng c a các xã mi n núi phía B c, d c ủ ư ề ề ắ ặ ị

và đ a hình chia c t m nh. Đi n hình có các dãy núi ch y theo h ng Tây ể ạ ắ ạ ị ướ

B c - Đông Nam có đ cao trong vùng 650 - 700 m so v i m c n ự ướ ắ ộ ớ ể c bi n,

xen k gi a các dãy núi là các thung lũng, bãi, ru ng n ẽ ữ ộ c t ướ ươ ố ằ ng đ i b ng

ph ng có di n tích không l n. ệ ẳ ớ

3.1.3. Khí h uậ

Xã Chi ng Bôm có khí h u mang tính ch t chung c a khu v c Tây ự ủ ề ấ ậ

B c: Mùa đông l nh, Mùa hè r t nóng. N m trong vùng khí h u nhi ạ ắ ậ ấ ằ ệ ớ t đ i

gió mùa v i hai mùa rõ r t: mùa m a b t đ u t tháng 4 đ n tháng 9, mùa ư ắ ầ ừ ệ ớ ế

khô t tháng 10 năm tr c đ n tháng 3 năm sau. ừ ướ ế

0 C, mùa hè nhi

0C - 270 C, mùa đông nhi

Nhi t đ trung bình trong năm là 22 t đ trung bình ệ ộ ệ ộ

0 C. Nhi

t đ trung bình t 16 - 18 24ừ t ệ ộ ừ ệ ộ ố t đ t i

0 C vào tháng 12.

cao là 30,60 C vào tháng 5, nhi i th p là 11 t đ t ệ ộ ố ấ

T ng s gi n ng trung bình trong năm là 2.052 gi /năm. S gi ố ờ ắ ổ ờ ố ờ

/ngày, mùa đông t 4 - 5 gi /ngày. Trung n ng trung bình mùa hè là 6 - 7 gi ắ ờ ừ ờ

bình s ngày n ng/tháng là 26 ngày. ắ ố

ng m a trung bình là 1.371,8 mm/năm v i l T ng l ổ ượ ớ ượ ư ng m a phân ư

các tháng trong năm. Mùa m a kéo dài t 5 - 6 tháng (t b không đ u ố ề ở ư ừ ừ

tháng 4 đ n tháng 9), m a t p trung vào tháng 6, 7, 8 l ư ậ ế ượ ế ng m a chi m ư

ng m a c năm. Mùa khô l ng m a nh ch chi m 20% 80% t ng l ổ ượ ư ả ượ ư ế ỏ ỉ

t ng l ổ ượ ng m a c năm. ư ả

Gió, bão: H ng gió chính trên đ a bàn là h ng gió Đông Nam, ít ướ ị ướ

ng c a bão, gió mùa Đông B c nh ng l ch u nh h ị ả ưở ư ủ ắ ạ i ch u nh h ị ả ưở ủ ng c a

gió Tây khô nóng (tháng 7) và gió l c.ố

S ng xu t hi n m i năm vài đ t vào tháng 12 và ươ ng mu i: Th ố ườ ệ ấ ỗ ợ

tháng 1 gây nh h ng t ả ưở ớ ả i s n xu t c a đ a bàn xã. ấ ủ ị

Nhìn chung, khí h u th i ti ờ ế ủ ủ t c a xã Chi ng Bôm mang đ c tính c a ề ậ ặ

ọ mi n núi phía Tây B c thích h p cho s phát tri n v đa d ng sinh h c, ự ể ề ề ắ ạ ợ

phù h p cho s phát tri n c a nhi u lo i cây tr ng khác nhau. Tuy nhiên, ủ ự ể ề ạ ợ ồ

nh ng y u t b t l t đem l i cũng gây nh h ế ố ấ ợ ữ i do khí h u th i ti ậ ờ ế ạ ả ưở ế ng đ n

s n xu t và sinh ho t đ i s ng c a nhân dân trên đ a bàn xã. ả ạ ờ ố ủ ấ ị

3.1.4. Sông su i, th y văn ủ ố

Xã Chi ng Bôm không có sông nên h th ng th y văn xã ch là h ệ ố ủ ề ỉ ệ

th ng m ng, mó n ươ ố ướ ố ứ c và su i (su i nh p, su i n m, su i li p, su i b a, ố ậ ố ệ ố ố ộ

su i hu i min, su i hu i tát, su i N m Bôm,...) là ngu n cung c p n ậ ấ ố ổ ố ổ ố ồ ướ c

chính cho sinh ho t và ho t đ ng s n xu t c a xã. ạ ộ ấ ủ ạ ả

Do đ a hình cao và chia c t nên h th ng su i và m ng phân b ệ ố ươ ắ ố ị ố

không đ u, đ d c l n, m t n ộ ố ớ ặ ướ ề ể c th p h n m t đ t canh tác và các đi m ặ ấ ấ ơ

ấ ủ dân c . Do v y, kh năng khai thác cho nhu c u sinh ho t và s n xu t c a ư ậ ả ầ ạ ả

ng i dân còn r t h n ch , đ c bi t vào mùa khô. ườ ấ ạ ế ặ ệ Ở ấ đây ngu n cung c p ồ

n c cho sinh ho t cũng nh canh tác nông nghi p c a ng i dân chính là ướ ệ ủ ư ạ ườ

h th ng kênh m ng và sông su i nh ươ ệ ố ố ỏ

ầ Trên đ a bàn xã Chi ng Bôm có h th ng su i N m Nh p là đ u ệ ố ề ậ ố ộ ị

ngu n c a su i N m Mu i đ ra sông Đà. ồ ủ ộ ổ ậ ố

ng ổ ưỡ ấ ị

3.1.5. Đ a ch t, th nh

* Đ a ch t: ấ ị

Xã Chi ng Bôm đ c hình thành t ề ượ ừ 3 m u đá m khác nhau: ẹ ẫ

+ Nhóm đá Macma axit g m có: Granit, Bazan. ồ

+ Nhóm đá và m u ch t tr m tích g m: Đá vôi, đá sét, b t k t. ấ ầ ộ ế ẫ ồ

+ Nhóm đá bi n ch t g m: Phi n th ch Mica, qu c dít, phi lít. ế ấ ồ ế ắ ạ

* Đ t đai ấ

Đ t đai trong khu v c chia làm các lo i chính sau: ự ấ ạ

Đ t mùn vàng xám núi cao: Phân b t ố ừ ộ ớ đ cao 1500 - 2000m so v i ấ

m t n ặ ướ c bi n, đ ể ượ ạ c hình thành trên đá m m c ma, axit đ phi n th ch ẹ ắ ế ỏ

sét t p trung trên các rãy dông chính. Đ t t ng A th ng có đ dày trên 1m, ấ ầ ậ ườ ộ

đ d c m t đ t 35%. ộ ố ặ ấ

Đ t Feralit mùn có màu vàng cua nh t: Phân b trên đ cao 1000 - ấ ạ ố ộ

1500m so v i m t n c bi n, t p trung phân b các dãy núi thu c phía ặ ướ ớ ố ở ể ậ ộ

ộ ố Đông Nam c a rãy dông chính. Đ t t ng A có đ dày 50cm đ n 1m, đ d c ấ ầ ủ ế ộ

m t đ t 35%. ặ ấ

Đ t Feralit bi n ch t do canh tác n ng r y ho c b i t ế ấ ấ ươ ồ ụ ặ ẫ ố vên su i:

Đ t t t, dinh d ng khá, có nhi u thu n l i cho kh năng ph c h i tái sinh ấ ố ưỡ ậ ợ ề ụ ồ ả

nhiên. r ng t ừ ự

Nhìn chung, đ t đai c a xã Chi ng Bôm phù h p v i nhi u nhóm cây ủ ề ề ấ ợ ớ

tr ng khác nhau, song ph n l n di n tích đã và đang b suy thoái nhi u do ầ ớ ệ ề ồ ị

ậ th m th c v t b tàn phá n ng n và nh ng t p quán canh tác l c h u, ậ ị ữ ự ề ả ặ ậ ạ

qu ng canh bào mòn đ t. Do v y c n áp d ng các bi n pháp kĩ thu t vào ầ ụ ệ ấ ả ậ ậ

s n xu t, đ b o v đ t, s d ng hi u qu và lâu dài. ả ệ ấ ử ụ ể ả ệ ấ ả

3.1.6. Tài nguyên r ngừ

Theo quy t đ nh 08/2001/TTg ra ngày 11/1/2001 c a Th t ủ ướ ng ủ ế ị

ừ Chính Ph v vi c ban hành quy ch r ng đ c d ng thì xã có 507,5 ha r ng ế ừ ủ ề ệ ặ ụ

ồ n m trong khu b o t n nghiêm ng t và 3988.6ha n m trong khu ph c h i ằ ả ồ ụ ặ ằ

đây v n đ t n sinh thái. Các c ng đ ng dân t c ộ ộ ở ồ ẫ ố ươ ư ng làm r y, du canh, du c , ẫ

khai thác r ng ch a h p lý d n đ n di n tích r ng suy gi m c v di n tích và ệ ả ề ệ ẫ ế ư ợ ừ ừ ả

ch t l ng. ấ ượ

3.2. Điêu kiên kinh tê - xa hôi ̀ ̣ ́ ̃ ̣

3.2.1. Đ c đi m dân c ể ặ ư

Xã Chi ng Bôm có 30 b n, 985 h g m 4 dân t c anh em, trong đó ộ ồ ề ả ộ

dân t c Thái chi m t cao nh t 55%, ng i Kháng 34%, ng i Mông ế ộ l ỷ ệ ấ ườ ườ

9%, ng i Kh Mú 1% và còn l ườ ơ ạ i 1% là các dân t c khác. V i s ng ộ ớ ố ườ i

bình quân trong h trên 6.02 ng i/h , đi u này cho th y t l tăng dân s ộ ườ ộ ấ ỷ ệ ề ố

đây là còn r t cao. V m t đ dân s bình quân chung kho ng 10 ở ề ấ ả ậ ố ộ

2, tuy nhiên trong xã m t đ dân c phân b không đ u trong toàn

ng i/km ườ ậ ộ ư ề ố

xã mà đa s dân c ch t p trung t i các khu v c trung tâm xã và vùng có ư ỉ ậ ố ạ ự ở

nhi u n c thu n l i cho vi c canh tác nông nghi p. ề ướ ậ ợ ệ ệ

S lao đ ng chính trong toàn xã là 1.856 ng i, chi m 39% nhân ộ ố ườ ế

kh u và còn có kho ng 15% s lao đ ng ph . Tuy di n tích đ t t nhiên ấ ự ụ ệ ả ẩ ộ ố

trong xã l n nh ng di n tích đ t canh tác nông nghi p ch chi m x p x 7% ư ệ ệ ế ấ ấ ớ ỉ ỉ

di n tích đ t t nhiên, trong đó ch có 0,1% đ t tr ng lúa n ấ ự ệ ấ ồ ỉ ướ c, đi u này ề

cho th y s c lao đ ng đây d i dào và d th a, đây là đi u ki n thu n l ấ ứ ộ ở ư ừ ậ ợ i ề ệ ồ

đ h tham gia làm ngh r ng, tham gia b o v , gây tr ng ngu n cây d ể ọ ề ừ ệ ả ồ ồ ượ c

li u.ệ

Nhìn chung, đ i s ng ng ờ ố ườ ồ i dân còn g p nhi u khó khăn do ngu n ề ặ

thu nh p chính ch d a vào s n xu t Nông nghi p, các ngành ngh ph ấ ỉ ự ệ ề ậ ả ụ

ch a đ c phát tri n. ư ượ ể

3.2.2. Tình hình kinh t ế và c s h t ng ơ ở ạ ầ

nhiên có nhi u khó khăn, đ t c y lúa n c có t Do đi u ki n t ề ệ ự ấ ấ ề ướ ỷ ệ l

c t i tiêu l i khan hi m thêm vào đó ph r t nh đ ng th i ngu n n ấ ỏ ồ ồ ướ ướ ờ ạ ế ươ ng

ấ th c canh tác l c h u qu ng canh là chính thâm canh còn r t ít. S n xu t ứ ạ ậ ả ấ ả

nhiên. Do đó, t h đói nghèo trong l nông nghi p ph thu c 80% vào t ụ ệ ộ ự ỷ ệ ộ

xã cao, hàng năm s h thi u ăn 3 - 4 tháng chi m 40%. ế ố ộ ế

Thu nh p bình quân đ u ng i 290 kg thóc/ng i/năm. ậ ầ ườ ườ

Giao thông đi l i còn t ng đ i khó khăn. T t nh l ạ ươ ừ ỉ ố ộ 108 đ n trung ế

tâm xã là đ ng r i đá c p ph i, còn trung tâm xã đi đ n các b n là đ ườ ế ả ấ ả ố ườ ng

đ t l n và nh . Nhìn chung h th ng đ ấ ớ ệ ố ỏ ườ ng đang xu ng c p nghiêm tr ng. ấ ố ọ

3.2.3. Giáo d c, y t ụ ế

Giáo d c: Xã có m t tr ng trung h c c s ộ ườ ụ ng ti u h c, m t tr ọ ộ ườ ể ơ ở ọ

gi a hai xã Chi ng Bôm và xã Phúng Tra, đ i ngũ giáo viên còn h n ch c ế ơ ữ ề ạ ộ

s v t ch t thi u th n,... ở ậ ế ấ ố

Y t : Xã có 4 gi ế ườ ng b nh, c s v t ch t còn nhi u thi u th n. ấ ơ ở ậ ế ệ ề ố

3.3. Nh n xét chung ậ

3.3.1. Thu n l i ậ ợ

- S đa d ng c a y u t đ a hình, khí h u, đ t đai cùng các ngu n tài ủ ế ố ị ự ạ ậ ấ ồ

nguyên sinh h c phong phú cho phép phát tri n m t n n s n xu t Nông - ộ ề ể ấ ả ọ

Lâm nghi p đa d ng, thâm canh theo h ệ ạ ướ ng hàng hóa, t p trung thành ậ

nh ng vùng chuyên canh l n s n xu t l ng th c, th c ph m, cây công ấ ươ ữ ả ớ ự ự ẩ

nghi p ng n ngày, dài ngày, cây ăn qu . ả ệ ắ

- V i nh ng u đãi v c nh quan môi tr ề ả ữ ư ớ ườ ụ ng, khu r ng đ c d ng ừ ặ

ề g m nhi u ch ng lo i đ ng th c v t phong phú, quý hi m là nh ng ti m ồ ự ậ ạ ộ ữ ủ ề ế

l c phát tri n ngành du l ch sinh thái, phát tri n lâm s n ngoài g . ỗ ự ể ể ả ị

3.3.2. Khó khăn

- Đ a hình ph c t p, chia c t m nh nh h ng l n đ n kh năng khai ứ ạ ả ạ ắ ị ưở ế ả ớ

thác và s d ng đ t cho m c đích Nông nghi p, phát tri n m ng l ử ụ ụ ệ ể ấ ạ ướ ơ ở i c s

l n. h t ng, đòi h i ph i có s đ y t ạ ầ ự ầ ư ớ ả ỏ

- Đ t đai có đ d c l n, đ che ph c a th m th c v t còn h n ch ộ ố ớ ự ậ ủ ủ ấ ả ạ ộ ế

d n đ n đ t đai b xói mòn m nh. ị ẫ ế ấ ạ

- Nh ng hi n t ng th i ti t b t l i nh s ng mu i, gió l c, làm ệ ượ ữ ờ ế ấ ợ ư ươ ố ố

nh h ng đ n năng su t cây tr ng. ả ưở ế ấ ồ

ề - H th ng su i có tr c di n h p, đ i d c l n, phân b không đ u, ộ ố ớ ệ ố ệ ẹ ắ ố ố

đa s các h th ng su i đ u có b m t th p h n m t b ng s n xu t do đó ố ề ề ặ ặ ằ ệ ố ả ấ ấ ố ơ

có khă năng cung c p n c sinh ho t vào s n xu t g p nhi u khó khăn. ấ ướ ấ ặ ề ạ ả

- Nghèo ngu n tài nguyên khoáng s n nên h n ch phát tri n công nghi p. ế ể ệ ả ạ ồ

Ch ng IV ươ

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N Ứ Ả Ả Ậ Ế

4.1 T ng k t các bi n pháp k thu t khoanh nuôi xúc ti n tái sinh đã ậ ổ ế ệ ế ỹ

i huy n Thu n Châu, t nh S n La áp d ng t ụ ạ ơ ệ ậ ỉ

4.1.1. K thu t khoanh nuôi xúc ti n tái sinh đã và đang áp d ng t ụ ế ậ ỹ ạ i

Vi t Nam ệ

i pháp l i d ng tri t đ kh Khoanh nuôi xúc ti n tái sinh là m t gi ế ộ ả ợ ụ ệ ể ả

năng tái sinh, di n th t ế ự ễ ệ nhiên đ ph c h i r ng thông qua b o v , bi n ồ ừ ụ ể ệ ả

pháp k thu t lâm sinh và tr ng b sung c n thi t, đ ậ ầ ổ ồ ỹ ế ượ ả c áp d ng cho c 3 ụ

lo i r ng phòng h , r ng đ c d ng và s n xu t. ặ ụ ạ ừ ộ ừ ả ấ

Đ i t ng tác đ ng c a khoanh nuôi xúc ti n tái sinh là đ t lâm ố ượ ủ ế ấ ộ

nghi p đã m t r ng mà quá trình tái sinh và di n th t nhiên cho phép ấ ừ ế ự ễ ệ

ph c h i l i r ng, đáp ng đ c nh ng yêu c u kinh t ồ ạ ừ ụ ứ ượ ữ ầ ế - xã h i và môi ộ

tr ườ ng trong th i h n xác đ nh. ờ ạ ị

Hi n nay k thu t khoanh nuôi xuc ti n tái sinh nhiên ế ệ ậ ỹ đ i v i r ng t ố ớ ừ ự

c ta đ c ap dung theo n ở ướ ượ Quy ph m ph c h i r ng b ng khoanh nuôi ồ ừ ụ ằ ạ ́ ̣

xúc ti n tái sinh k t h p tr ng b sung (QPN 21-98) ban hành kèm theo ế ợ ế ổ ồ

Quy t đ nh s 175/1998/ QĐ/BNN/KHCN ngày 04/11/1998 c a B tr ế ị ố ộ ưở ng ủ

& PTNT. N i dung c a quy ph m đ c tóm t B NNộ ủ ạ ộ ượ ắ t nh sau: ư

* Đ i t ng tác đ ng ố ượ ộ :

Đ i t ng tác đ ng c a bi n pháp này có th chia thành 5 nhóm sau: ố ượ ủ ệ ể ộ

1. Đ t đã m t r ng do khai thác ki t. ấ ừ ấ ệ

2. N ng r y b hoá còn tính ch t đ t r ng; ấ ấ ừ ươ ẫ ỏ

3. Tr ng c cây b i xen cây g , t ng đ t m t còn dày trên 30 cm; ỗ ầ ụ ả ấ ặ ỏ

Ba đ i t ố ượ ng này ph i có ít nh t m t trong các tiêu chu n sau: ộ ả ẩ ấ

- Cây con tái sinh m c đích ph i có trên 300 cây/ha, cao trên 50 cm; ụ ả

- G c m có kh năng tái sinh ch i ít nh t ph i có trên 150 g c/ha, ồ ẹ ả ấ ả ố ố

phân b t ố ươ ng đ i đ u; ố ề

i ch trên 25 cây/ha, phân b t - Có cây m gieo gi ng t ẹ ố ạ ố ươ ỗ ố ng đ i

đ u. Có ngu n gieo gi ng t ồ ề ố ừ các khu r ng lân c n. ừ ậ

4. Các lo i r ng Tre n a, Le, Giang, V u, Di n, L ô,… (g i chung ạ ừ ứ ễ ầ ồ ọ

ng r y, có đ che ph > 20% là r ng tre n a) ph c h i sau khai thác, n ụ ừ ứ ồ ươ ủ ẫ ộ

di n tích và phân b đ u. ố ề ệ

5. Ở ẻ khu v c phòng h xung y u và r t xung y u, n i xa xôi h o ự ế ế ấ ộ ơ

lánh, ch a có đi u ki n tr ng r ng trong 10 năm t ừ ư ề ệ ồ ớ ố i, ngoài nh ng đ i ữ

ng trên nh ng n i có đ che ph th m th c bì trên 40% và có kh năng t ượ ủ ả ự ữ ả ơ ộ

ph c h i thành th m th c bì cây b i, c cao trên 1 m cũng đ c đ a vào t ự ụ ỏ ụ ồ ự ả ượ ư

khoanh nuôi xúc ti n tái sinh do dân t ế ự ế ợ k t h p tr ng b sung b ng cây ổ ằ ồ

công nghi p lâu năm, cây l y qu , cây đ c s n có đ tán che ph nh cây ặ ả ủ ư ệ ấ ả ộ

r ng.ừ

* Th i gian tác đ ng và tiêu chu n c a r ng đ c công nh n là ủ ừ ẩ ờ ộ ượ ậ

hoàn thành khoanh nuôi xúc ti n tái sinh k t h p tr ng b sung: ế ợ ế ồ ổ

4 đ n 6 năm. - Th i gian tác đ ng trung bình t ộ ờ ừ ế

- Tiêu chu n r ng đ c công nh n là hoàn thành khoanh nuôi xúc ẩ ừ ượ ậ

ti n tái sinh k t h p tr ng b sung: ế ợ ế ồ ổ

+ Đ i v i các đ i t ng 1, 2, 3 trên ph i đ t đ c đ tàn che cây ố ớ ố ượ ở ả ạ ượ ộ

i thi u là 0,6 và i. g t ỗ ố ể d ở ướ i có cây b i th m t ụ ả ươ

+ Đ i v i đ i t ng 4 ố ớ ố ượ ở trên thì ph i có đ che ph trên 80%. ộ ủ ả

+ Đ i v i đ i t ng 5 đã nêu ố ớ ố ượ ở ụ trên thì ph i có đ che ph cây b i ộ ủ ả

c cao trên 1 m ph i l n h n 80%. ỏ ả ớ ơ

* Các bi n pháp k thu t tác đ ng: ệ ậ ộ ỹ

- M c đ tác đ ng th p ứ ộ ấ : Qu n ly b o v là chính, bao g m các n i dung: ́ ả ệ ả ộ ồ ộ

1. C m chăn th đ i gia xúc. ả ạ ấ

2. Đ i v i các đ i t ng d cháy c n có bi n pháp phòng ch ng cháy ố ớ ộ ượ ệ ễ ầ ố

th c hi n theo quy ph m phòng ch ng cháy c a B Nông nghi p và Phát ủ ự ệ ệ ạ ố ộ

tri n nông thôn ban hành. ể

3. B o v ch ng ch t phá cây m gieo gi ng, cây tái sinh m c đích. ẹ ệ ố ụ ả ặ ố

4. Đ c phép t n d ng cây khô ch t, sâu b nh và lâm s n ph khi ượ ụ ụ ệ ế ậ ả

đ c c p có th m quy n cho phép. ượ ấ ề ẩ

ả 5. Đ c phép tr ng b sung cây công nghi p lâu năm, cây l y qu , ượ ệ ấ ồ ổ

ồ cây đ c s n có tán che ph nh cây r ng đ i v i r ng s n xu t. Cây tr ng ừ ố ớ ừ ặ ả ư ủ ấ ả

2 năm tu i tr lên, kh a m nh, sinh tr ng t t. b sung ph i đ t t ổ ả ạ ừ ổ ở ạ ỏ ưở ố

- M c đ tác đ ng cao : Ngoài các bi n pháp tác đ ng th p đã nêu ứ ộ ộ ệ ấ ộ

trên, tùy đ i t ố ượ ồ ng và m c đích khoanh nuôi xúc ti n tái sinh k t h p tr ng ế ợ ụ ế

b sung và đi u ki n kinh t ề ổ ệ ế ệ xã h i có th s d ng m t ho c nhi u bi n ể ử ụ ề ặ ộ ộ

pháp k thu t sau: ậ ỹ

1. Phát d n dây leo, b i r m t o đi u ki n cho cây m c đích tái sinh ụ ậ ụ ệ ề ạ ọ

phát tri n v t kh i s chèn ép. ể ượ ỏ ự

2. Cu c x i đ t theo r ch ho c theo đám đ gi ạ ố ớ ấ ể ữ ạ ệ h t và t o đi u ki n ề ặ ạ

cho h t n y m m. Bi n pháp này không áp d ng đ i v i đ i t ng đã có ố ớ ố ượ ạ ả ụ ệ ầ

500 cây tái sinh/ha.

3. T a d m cây m c đích t ch d y sang ch th a. ỉ ặ ụ ừ ỗ ầ ỗ ư

4. Tra d m h t ho c tr ng d m b sung các loài cây m c đích (cây ổ ụ ặ ạ ặ ặ ồ

con ph i đ t t 2 năm tu i tr lên) các kho ng tr ng l n trên 1000 m ả ạ ừ ổ ở ở ả ớ ố

ho c xen k d i tán r ng. ẽ ướ ặ ừ

5. S a l i g c ch i và t a ch i: tuỳ theo loài cây đ l i g c ch i có ử ạ ố ể ạ ố ồ ồ ồ ỉ

c, không đ cao thích h p, m t c t ph i nh n, có đ nghi ng đ thoát n ộ ặ ắ ể ệ ả ẵ ợ ộ ướ

b toác, bong v . ỏ ị

i đa 2 l n và 6. Đ i v i r ng s n xu t t a b t ch i x u, t a d n t ấ ỉ ố ớ ừ ồ ấ ầ ố ả ớ ỉ ầ

cu i cùng đ l i không quá 3 ch i. ể ạ ố ồ

7. Phát d n, vun x i cây m c đích và cây tr ng d m, m i năm 1 - 2 ụ ặ ớ ọ ồ ỗ

l n trong 2 - 3 năm đ u. ầ ầ

8. Đ i v i r ng tre n a: không đ ớ ừ ứ ố ượ ạ c l y măng trong giai đo n ấ

khoanh nuôi, xúc ti n tái sinh. ế

4.1.2 K thu t khoanh nuôi xúc ti n tái sinh r ng t nhiên ừ ế ậ ỹ ự có V iố

thu c phân b t i xã Chi ng Bôm - huy n Thu n Châu - t nh S n La ố ạ ố ơ ệ ề ậ ỉ

T i ạ xã Chi ng Bôm - huy n Thu n Châu - t nh S n La cho đ n nay ậ ế ề ệ ơ ỉ

ng d n các bi n pháp k thu t khoanh v n ch a ban hành các văn b n h ẫ ư ả ướ ệ ẫ ậ ỹ

nuôi xúc ti n tái sinh cho r ng t nhiên nói chung và r ng V i thu c nói ừ ế ự ừ ố ố

riêng. Vì v y, các k thu t khoanh nuôi xúc ti n tái sinh ế ậ ậ ỹ ở ụ đây đ u áp d ng ề

ế tuân theo Quy ph m ph c h i r ng b ng khoanh nuôi xúc ti n tái sinh k t ằ ụ ồ ừ ế ạ

đã trình bày ph n 4.1.1 và đ h p tr ng b sung (QPN 21-98) ợ ồ ổ ở ầ ượ ậ c v n

d ng c th nh sau: ụ ể ư ụ

- Đ i t ng: ố ượ

+ Đ t tr ng Ic, r ng ph c h i IIa và IIb trên đ a bàn xã Chi ng Bôm - ụ ồ ấ ố ừ ề ị

huy n Thu n Châu - t nh S n La. ệ ậ ơ ỉ

ộ ố ệ - Th i gian tác đ ng : 5 năm đ n 7 năm, tuy nhiên v n có m t s di n ế ẫ ộ ờ

tích đ c đ a vào b o v t 10 - 12 năm. ượ ư ệ ừ ả

- Bi n pháp k thu t tác đ ng : ệ ậ ộ ỹ

+ Ch y u áp d ng các bi n pháp tác đ ng th p : B o v không tác ủ ế ụ ệ ệ ả ấ ộ

nh ngăn c n s phá ho i c a con ng

i, gia súc và phòng đ ng là chính ộ ả ự ạ ủ ư ườ

ng a cháy r ng nh m b o v th m th c v t tái sinh t nhiên. ự ậ ệ ả ừ ừ ả ằ ự

+ Bi n pháp tác đ ng cao ch a nhi u, quy mô không l n ch y u là ủ ế ư ệ ề ộ ớ

phát d n dây leo, b i d m t o đi u ki n ụ ậ ệ cho cây m c đích tái sinh phát ụ ề ạ ọ

tri n v t kh i s chèn ép. Nguyên nhân là d ể ượ ỏ ự ệ o xã Chi ng Bôm có đi u ki n ề ề

đ a hình r t ph c t p, trình đ dân trí th p, ngoài ra xã còn r t khó khăn v ị ứ ạ ấ ấ ấ ộ ề

cho nên vi c tri n khai và áp d ng tri t đ các bi n pháp đi u ki n kinh t ệ ề ế ụ ệ ể ệ ể ệ

k thu t Lâm sinh nh m ph c h i r ng b ng khoanh nuôi xúc tiên tái sinh ỹ ụ ồ ừ ậ ằ ằ

có tr ng b sung t ổ ồ ạ ụ i khu v c này là r t khó khăn mà ch có th áp d ng ự ể ấ ỉ

nh ng bi n pháp k thu t Lâm sinh tác đ ng th p. ậ ữ ệ ấ ộ ỹ

T i khu v c nghiên c u thì cây V i thu c tái sinh m nh và s l ố ượ ng ứ ự ạ ạ ố ố

cá th nhi u nên các bi n pháp k thu t đ ậ ượ ệ ể ề ỹ ế c áp d ng ch y u là: Ti n ủ ế ụ

hành t a b t nh ng cây tái sinh ch t l ng th p, cong queo, sâu b nh, ấ ượ ữ ớ ỉ ệ ấ

nh ng cây tái sinh ch i kém ch t l ng, nh ng cây phi m c đích và làm v ấ ượ ữ ồ ụ ữ ệ

sinh r ng (phát lu ng dây leo, cây b i th m t i) đ gi i phóng không gian ụ ừ ả ỗ ươ ể ả

dinh d ng và ánh sáng cho nh ng cây tái sinh m c đích sinh tr ng và ưỡ ụ ữ ưở

phát tri n. Sau đó ti n hành nuôi d ể ế ưỡ ng r ng. ừ

V i m c đ tác đ ng cao là khoanh nuôi xúc ti n tái sinh có tr ng b ứ ộ ế ớ ộ ồ ổ

ng cây tái sinh sung ch áp d ng cho m t s d án mà yêu c u v s l ộ ố ự ề ố ượ ụ ầ ỉ

nhi u có đi u ki n v đ a hình, kinh t phù h p. ề ị ề ệ ề ế ợ

Vì v y đ r ng đ ể ừ ậ ượ ụ c ph c h i nhanh và hi u qu c n ph i áp d ng ệ ụ ồ ả ầ ả

các bi n pháp k thu t phù h p đi u ki n hoàn c nh và đ c đi m c a khu ủ ệ ệ ể ề ậ ả ặ ợ ỹ

r ng.ừ

4.2. Đ c đi m đ i t ố ượ ể ặ ng r ng t ừ ự nhiên có V i thu c tái sinh đ a vào ố ư ố

khoanh nuôi t i xã Chi ng Bôm – huy n Thu n Châu – t nh S n La ạ ơ ệ ề ậ ỉ

4.2.1 Tr ng thái Ic khoanh nuôi 6 năm ạ

Theo h th ng phân lo i c a Loschau thì ki u ph Ic là cây b i có ệ ố ạ ủ ụ ụ ể

cây g r i rác tái sinh, tr ng thái này s l ỗ ả ở ạ ố ượ ề ng cây g tái sinh có chi u ỗ

cao >1m đ t t 1000 cây/ha tr lên và có ít cây g đ ạ ừ ỗ ườ ở ố ng kính > 6cm. Đ i

v i tr ng thái này vi c áp d ng k thu t khoanh nuôi xúc ti n tái sinh đ ớ ạ ụ ệ ế ậ ỹ ể

làm tăng m t đ cây tái sinh nh m m c đích xây d ng c u trúc r ng mong ụ ậ ộ ừ ự ằ ấ

mu n.ố

K t qu t ng h p các đ c đi m c a tr ng thái Ic đ a vào khoanh ả ổ ư ủ ế ể ạ ặ ợ

nuôi 6 năm đ c th hi n b ng 4.1. ượ ể ệ ở ả

B ng 4.1: Đ c đi m c a tr ng thái Ic đ a vào khoanh nuôi 6 năm ủ ư ể ả ặ ạ

M t đậ ộ

ÔTC

D1.3 (cm) Hvn (m) T ngầ thứ Lâm ph nầ Công th c tứ ổ thành (cây tái sinh) Độ che phủ V iồ thuố c

2250 788 1 26% 1-4

3,5 VT + 2,0 HQ + 1,5 CL + 1,0 CĐL + 0,8 HĐ + 1,2 LK (4 loài)

2115 845 2 3-4 20% 1-3

4,0 VT + 1,6 CĐL + 1,0 HQ + 1,0 HĐ + 0,8 CL + 0,6 DG + 1,0 LK (4 loài) Ch có 1 ỉ t ngầ cây tái sinh khá đ u cao ề 3- 4m

3010 905 3 22% 1-4

3,0 VT + 1,5 HĐ + 1,5 HQ + 1,2 CL + 1,0 CĐL + 1,0 BÊL + 0,8 LK (3 loài)

Ghi chú:

VT: V i thu c DG: D gai ẻ ố ố

HQ: Ho c quang CL: Cáng lò ắ

HĐ: Hu đay CĐL: Chè đuôi l nươ

BÊL: B t ch lông LK: Loài khác ọ ế

thành 4.2.1.1 C u trúc t ấ ổ

C u trúc t thành đ c p đ n s t h p và m c đ tham gia c a các ấ ổ ế ự ổ ợ ề ậ ứ ộ ủ

thành ph n th c v t trong qu n xã, đ i t ố ượ ự ầ ậ ầ ộ ng là loài cây. T thành là m t ổ

trong nh ng ch tiêu c u trúc quan tr ng, nó cho bi t s loài cây và t l ữ ấ ọ ỉ ế ố ỷ ệ ủ c a

m i loài hay m t nhóm loài cây nào đó trong lâm ph n. T thành còn là ch tiêu ầ ỗ ộ ổ ỉ

ủ dùng đ đánh giá m c đ đa d ng sinh h c, tính n đ nh, tính b n v ng c a ề ữ ứ ộ ể ạ ọ ổ ị

thành c a m t lâm ph n r ng nói lên toàn b h sinh thái r ng. C u trúc t ừ ệ ấ ổ ầ ừ ủ ộ ộ

giá tr c a lâm ph n. Nghiên c u c u trúc t thành r ng là công vi c quan ị ủ ứ ầ ấ ổ ừ ệ

ố tr ng nh m l a ch n các bi n pháp k thu t lâm sinh phù h p cho t ng đ i ỹ ừ ự ệ ằ ậ ọ ọ ợ

ng khoanh nuôi xúc ti n tái sinh. t ượ ế

Qua b ng 4.1 cho th y tr ng thái Ic tr c khi khoanh nuôi 6 năm có s ả ấ ạ ướ ố

ng loài trong các ÔTC bi n đ ng t 9 - 10 loài trong đó s loài tham gia vào l ượ ế ộ ừ ố

công th c t thành không nhi u bi n đ ng t 4 - 6 loài. Nhóm các loài cây tái ứ ổ ề ế ộ ừ

sinh chính ở ạ tr ng thái này bao g m V i thu c, Ho c quang, Cáng lò, Chè đuôi ố ắ ồ ố

n, B t ch lông có h s t thành cao và xu t hi n c 3 ÔTC. Trong đó l ươ ệ ố ổ ọ ế ệ ở ả ấ

cây V i thu c là loài có h s t thành l n nh t (k) v i h s t thành t 3,0 - ệ ố ổ ố ố ớ ệ ố ổ ấ ớ ừ

4,0 , Ho c quang có k t 1,0 (ÔTC 2) - 2,0 (ÔTC 1), Cáng lò có k bi n đ ng t ắ ừ ế ộ ừ

0,8 (ÔTC 2) – 1,5 (ÔTC 1). K t qu này cho th y, V i thu c có kh năng sinh ế ả ấ ả ố ố

tr ng t t h n h n các loài khác trong đi u ki n c a khu v c đây có th là do ưở ố ơ ẳ ệ ủ ự ề ể

ố kh năng thích h p c a loài đ i v i đi u ki n l p đ a n i đây do đó V i thu c ề ệ ậ ị ơ ợ ủ ố ớ ả ố

là loài cây chi m u th h n h n do loài này có kh năng tái sinh cao và s ế ư ế ơ ẳ ả ố

ng cây tái sinh nhi u. l ượ ề

4.2.1.2 M t đậ ộ

M t đ cây tái sinh là m t trong nh ng ch tiêu r t quan tr ng ph n ánh ữ ậ ộ ấ ả ộ ọ ỉ

ng c a ti u hoàn c nh r ng đ i v i quá trình tái sinh t nhiên m c đ nh h ứ ộ ả ưở ủ ể ố ớ ừ ả ự

i tán r ng, đ ng th i nó còn ph n ánh kh năng kinh doanh l d ướ ừ ả ả ồ ờ ợ ụ ừ i d ng r ng

trong t ng lai. K t qu ươ ả ở ả ạ b ng 4.1 cho th y, m t đ cây tái sinh c a tr ng ậ ộ ủ ế ấ

thái Ic ch a cao, bi n đ ng không nhi u t 2115 cây/ha (ÔTC 2) đ n 3010 ề ừ ư ế ộ ế

cây/ha (ÔTC 3).

V i thu c là cây chi m u th nên t c a cây trong lâm ph n là rât l ế ư ế ố ố ỷ ệ ủ ầ

ố l n trung bình l n 30% m t đ cây trong lâm ph n. M t đ cây V i thu c ớ ậ ộ ậ ộ ầ ớ ố

cũng bi n đ ng không nhi u l n nh t là ÔTC 3 (905 cây/ha) và nh nh t là ế ộ ề ớ ấ ở ấ ỏ

ở ả ÔTC 1 (788 cây/ha ). V i m t đ cây tái sinh c a lâm ph n ít thì c n ph i ậ ộ ủ ầ ầ ớ

ti n hành khoanh nuôi b o v cây tái sinh, phát lu ng dây leo, cây b i đ cho ụ ể ệ ế ả ỗ

cây tái sinh phát tri n.ể

4.2.1.3 Đ che ph và đ tàn che ủ ộ ộ

Đ tàn che c a r ng là nhân t ủ ừ ộ ố ể quan tr ng trong vi c hình thành ti u ệ ọ

ng đ n sinh tr hoàn c nh r ng, có nh h ừ ả ả ưở ế ưở ng và phát tri n c a các thành ể ủ

ph n sinh v t d i tán r ng, đ c bi t là l p cây tái sinh. Đ tàn che khác ậ ướ ầ ừ ặ ệ ớ ộ

nhau thì các loài cây tái sinh v s l ng và ch t l ng cũng khác nhau. ề ố ượ ấ ượ

Tuy nhiên ở ạ ư tr ng thái Ic đ c tr ng b i l p cây b i và cây tái sinh, ch a ặ ư ở ớ ụ

có t ng cây g nên ch có đ tàn che. ư ầ ỗ ộ

Đ che ph th p bi n đ ng t ủ ấ ế ộ ộ ừ ủ ủ ừ 20 – 26% . Khi đ che ph c a r ng ộ

tăng thì m t đ cây b i, th m t ậ ộ ụ ả ươ i gi m đi rõ r t, m t đ cây tái sinh và cây ậ ộ ệ ả

tái sinh có tri n v ng đ u tăng. Đi u này cho th y r ng cây b i có vai trò tích ể ọ ấ ằ ụ ề ề

t đ d c c trong vi c t o l p ti u hoàn c nh r ng, duy trì đ m và nhi ự ệ ạ ậ ộ ẩ ừ ể ả ệ ộ ướ i

tán r ng, giúp cây tái sinh sinh tr ừ ưở ậ ng và phát tri n. Do đó, bi n pháp k thu t ể ệ ỹ

đây là trong th i gian đ u c n lo i b b t nh ng cây b i, th m t i làm ở ạ ỏ ớ ữ ụ ầ ầ ả ờ ươ

ng c a cây m , cây con, t o không gian dinh d c n tr quá trình sinh tr ả ở ưở ủ ạ ạ ưỡ ng

và ánh sáng h p lý cho cây con sinh tr ng. ợ ưở

4.2.1.4 T ng th ầ ứ

ứ T ng th là là ch tiêu c u trúc ph n ánh hình thái theo m t ph ng đ ng ứ ầ ấ ả ặ ẳ ỉ

c a lâm ph n, là k t qu c nh tranh sinh t n gi a các loài cây trong qu n xã ủ ả ạ ữ ế ầ ầ ồ

ng và phát v i nhau và v i hoàn c nh xung quanh trong qúa trình sinh tr ớ ả ớ ưở

tri n. V i r ng t nhiên c u trúc t ng th ph n ánh b n ch t sinh thái n i b ớ ừ ể ự ứ ả ộ ộ ấ ầ ả ấ

h sinh thái r ng và mô ph ng các m i quan h gi a các t ng r ng v i nhau, ố ệ ệ ữ ừ ừ ầ ỏ ớ

gi a các loài cây khác nhau. Vi c nghiên c u c u trúc t ng th r t có ý nghĩa ứ ấ ứ ấ ữ ệ ầ

trong th c ti n, nh m nâng cao hi u qu s d ng r ng, phù h p v i m c đích ợ ớ ụ ả ử ụ ự ễ ừ ệ ằ

kinh doanh

Tr ng thái Ic ch có m t t ng th khá đ u cao 3-4m c a cây tái sinh. Đây cũng ề ộ ầ ủ ứ ạ ỉ

là chi u cao trung bình c a l p cây tái sinh. Các cây tái sinh trong tr ng thái ủ ớ ề ạ

này sinh tr ng t ng kính D1.3 trung bình t 1- 4 cm. Và chi u cao ưở t v i đ ố ớ ườ ừ ề

3- 4m trung bình c a cây tái sinh t ủ ừ

4.2.2. Tr ng thái Ic khoanh nuôi 11 năm ạ

ả Đ c đi m c a tr ng thái Ic đ a vào khoanh nuôi 11 năm th hi n qua b ng ể ệ ư ủ ể ạ ặ

4.2

B ng 4.2: Đ c đi m c a tr ng thái Ic đ a vào khoanh nuôi 11 năm ủ ư ể ả ặ ạ

M t đậ ộ (cây/ha) D1.3 Hvn ÔTC T ngầ thứ (cm) (m) Công th c tứ ổ thành (cây tái sinh) Độ che phủ Lâm ph nầ

V iồ thuố c

4 3250 1005 20% 1-3

3,1 VT + 2,2 CL + 1,5 BÊL + 1,0 CĐL + 0,5 HĐ + 1,7 LK (5 loài)

5 2560 640 3-4 25% 1-3

2,5 VT + 2,0 BÊL + 1,5 CĐL + 1,0 CL + 0,8 HQ + 2,2 LK (6 loài) Ch có 1 ỉ t ng cây ầ tái sinh khá đ uề cao 3- 4m

6 3125 685 28% 1-4

2,2 CL + 2,0 VT + 1,4 CĐL + 1,2 BÊL + 0,6 HQ + 2,6 LK (5 loài)

Ghi chú:

VT: V i thu c DG: D gai ẻ ố ố

HQ: Ho c quang CL: Cáng lò ắ

HĐ: Hu đay CĐL: Chè đuôi l nươ

BÊL: B t ch lông LK: Loài khác ọ ế

thành 4.2.1.1 C u trúc t ấ ổ

S l ng loài cây tái sinh tham gia vào công th c t thành tr ng thái ố ượ ứ ổ ở ạ

10 – 12 loài trong đó nhóm cây tái sinh chính trong m i ÔTC này bi n đ ng t ế ộ ừ ỗ

t ươ ọ ng đ i đ ng nh t ch y u là các loài V i thu c, Cáng lò, Ho c quang, B t ố ồ ủ ế ấ ắ ố ố

ch lông, Chè đuôi l n, Hu đay. Nh ng loài này có h s t thành theo s ế ươ ệ ố ổ ữ ố

cây r t cao nh V i thu c có h s t thành bi n đ ng t 2,0 (ÔTC 6) đ n 3,1 ệ ố ổ ư ố ấ ố ế ộ ừ ế

(ÔTC 4), Cáng lò bi n đ ng 1,0 (ÔTC 5) - 2,2 (ÔTC 4,6), B t ch lông t 1,2 ế ộ ọ ế ừ

(ÔTC 6) - 2,0 (ÔTC 5),… Ở ế 3 ÔTC này thì cây V i thu c v n là loài chi m ố ẫ ố

u th chính vì v y mà khi ti n hành khoanh nuôi xúc ti n tái sinh ch c n áp ư ỉ ầ ế ế ế ậ

d ng các bi n pháp k thu t ụ ậ ở ứ ả m c đ tác đ ng th p mà không c n ph i ấ ệ ầ ộ ộ ỹ

tr ng b xung vì s l ng cây tái sinh c a V i thu c tr ng thái này cũng ố ượ ổ ồ ố ở ạ ủ ố

i. t ươ ng đ i nhi u so v i nh ng loài còn l ớ ữ ề ố ạ

4.2.2.2 C u trúc m t đ ậ ộ ấ

ÔTC 4, 5, 6 cũng S li u b ng 4.2 cho th y m t đ c a cây tái sinh ấ ậ ộ ủ ố ệ ả ở

không cao, m c đ bi n đ ng không nhi u t 2560 cây/ha (ÔTC 5) đ n 3250 ứ ộ ế ề ừ ộ ế

cây/ha (ÔTC 4). Tuy nhiên m t đ cây V i thu c trong lâm ph n l i cao so ậ ộ ầ ạ ố ố

21,9 % - 30,9 % so v i các loài khác trung bình m t đ V i thu c chi m t ớ ậ ộ ố ế ố ừ

v i m t đ cây tái sinh c a lâm ph n. M t đ cây tái sinh c a V i thu c trong ớ ậ ộ ậ ộ ủ ủ ầ ố ố

lâm ph n t i 3 ÔTC 4, 5, 6 bi n đ ng t 640 cây/ha (ÔTC 5) đ n 1005 cây/ha ầ ạ ế ộ ừ ế

cây V i thu c là loài chi m u th v t tr i v (ÔTC 4). Đi u này ch ng t ề ứ ỏ ế ư ế ượ ộ ề ố ố

m t đ và thích nghi r t t i tán r ng ậ ộ ấ ố ớ t v i đi u ki n sinh thái d ệ ề ướ ừ ở ề Chi ng

Bôm.

4.2.2.3 Đ tàn che và đ che ph ộ ộ ủ

Đ tàn che: Cũng gi ng nh ư ở ạ ạ tr ng thái Ic khoanh nuôi 6 năm, tr ng ộ ố

ặ ư thái Ic khoanh nuôi 11 năm cũng ch a có đ tàn che vì tr ng thái này đ c tr ng ư ạ ộ

b i l p cây b i và cây tái sinh. ở ớ ụ

ế Đ che ph : Đ che ph c a l p cây b i và cây tái sinh th p, bi n ủ ủ ớ ụ ủ ấ ộ ộ

20% - 28% d ng t ộ ừ

4.2.2.4 T ng th ầ ứ

c 3 ÔTC 4, 5, 6 đ u ch có m t t ng th khá đ u cao 3- 4 m. Ở ả ộ ầ ứ ề ề ỉ

Đ ng kính 1.3 c a các cây tái sinh cũng t ng đ i l n t 1- 4cm ườ ủ ươ ố ớ ừ ở

ÔTC 6 và t 1-3cm ÔTC 4 và 5. ừ ở

Chi u cao trung bình c a các cây tái sinh c 3 ÔTC là t 3 – 4m ủ ề ở ả ừ

Hình 4.1: M t s hình nh v cây V i thu c tái sinh tr ng thái Ic ộ ố ố ố ề ả ở ạ

4.2.3 Tr ng thái IIb khoanh nuôi 12 năm ạ

Tr ng thái IIb là r ng ph c h i sau khai thác ki t, ph n l n tr ng thái ụ ồ ừ ạ ệ ầ ớ ạ

ứ này bao g m nh ng cây non v i loài cây a sáng, thành ph n loài đã ph c ư ữ ầ ồ ớ

thành loài cây u th không rõ ràng, có th còn t p, không đ u tu i do t ề ạ ổ ổ ư ế ể

sót l ng không đáng k , đ ng kính cây cao ạ i m t s cây l n nh ng tr l ớ ộ ố ữ ượ ư ể ườ

ph bi n không quá 20cm ổ ế

c t ng h p b ng 4.3 Đ c đi m c a tr ng thái IIb đ ủ ể ạ ặ ượ ổ ơ ở ả

B ng 4.3: Đ c đi m c a tr ng thái IIb đ a vào khoanh nuôi ư ủ ể ặ ả ạ

ÔTC 7 ÔTC 8 ÔTC 9 Ch tiêu ỉ

Mlâm ph nầ Cây gỗ: 450 Cây gỗ:520 Cây gỗ: 480

(cây/ha) Cây tái sinh: 2480 Cây tái sinh: 2640 Cây tái sinh: 2560

M V i thu c ố ố Cây gỗ: 135 Cây gỗ : 180 Cây gỗ: 120

(cây/ha) Cây tái sinh: 720 Cây tái sinh: 880 Cây tái sinh: 800

Cây gỗ: 2,4 VT + Cây gỗ: 2,6 VT + Cây gỗ: 2,0 VT +

2,0 CL + 1,4 HQ + 2,0 HQ + 1,8 D + 1,8 HQ + 1,5 D +

1,2 DG + 0,5 DĐ + 1,2 CL + 0,6 TN + 1,0 CL + 0,5 TN+

0,5 CĐL + 2,0 LK 1,8 LK (6 loài) 3,2 LK (7 loài

CTTT (7 loài)

Cây tái sinh: Cây tái sinh: Cây tái sinh:

3,0 VT + 1,5 CL + 3,5 VT + 2,0 CL + 2,5 VT + 2,0 CL +

1,0 D + 0,7 Ng + 1,5 D + 0,9 Re + 1,5 D + 0,8 BÊL +

0,6 CĐL + 0,5 BL 0,5 HQ + 0,5 HĐ 0,5 HQ + 0,5 TN +

+ 2,7 LK (8 loài) + 1,1 LK (6 loài) 2,2 LK (5 loài))

0,50 0,65 0,60 Đ tànộ che

65% 45% 50% Đ cheộ phủ

D1.3 8,4 9,3 7,6

Hvn 7,0 6,5 6,4

T ng th A1, A2, A3 ầ ứ

Ghi chú:

VT: V i thu c DG: D gai ẻ ố ố

MT: M n tan HQ: Ho c quang ầ ắ

CL: Cáng lò HĐ: Hu đay

CĐL: Chè đuôi l n BÊL: B t ch lông ươ ọ ế

TN: Thành ng nh Re: Re ạ

DĐ: D đ Ng: Ngát ẻ ỏ

BL: B i l i LK: Loài khác ờ ờ

T ng A1: t ng cây g >15m T ng A2: t ng cây g 5-15m ầ ầ ầ ầ ỗ ỗ

T ng A3: <5m ầ

thành 4.3.2.1 C u trúc t ấ ổ

T ng cây cao: S l ố ượ ầ ế ng loài cây t ng cây cao c a tr ng thái IIb bi n ủ ầ ạ

11- 14 loài và nhóm loài u th bi n đ ng t đ ng t ộ ừ ế ế ư ộ ừ ố 5- 6 loài g m: V i ồ

thành c a các loài này cũng khá cao thu c, Cáng lò, Ho c quang,…H s t ắ ệ ố ổ ố ủ

bi n đ ng t 1- 2,6 trong đó V i thu c là loài có h s t ế ộ ừ ệ ố ổ ố ố ấ thành cao nh t

trong c 3 ÔTC, l n nh t là 2,6 ( ÔTC 8) và nh nh t là 2,0 (ÔTC 9). ấ ả ấ ớ ỏ

T ng cây tái sinh: S loài cây tái sinh m i ÔTC có s n đ nh khác ầ ố ở ỗ ự ổ ị

11-14 loài và nhau v thành ph n loài cây. S l ầ ố ượ ề ng loài bi n đ ng t ế ộ ừ

t ng cây cao. nhóm loài cây ch y u v n là nh ng loài ch y u ẫ ủ ế ở ầ ủ ế ữ Ở ớ l p

cây tái sinh thì cây V i thu c v n chi m u th v i h s t ế ớ ệ ố ổ ế ư ẫ ố ố ớ thành l n,

bi n đ ng t ế ộ ừ 2,5 (ÔTC 9) đ n 3,5 (ÔTC 8). ế

Có s k th a c a các loài cây t ng cây m cho các t ng cây tái sinh. ự ế ừ ủ ẹ ầ ầ

Ph n l n nh ng loài cây tái sinh có m t trong nh ng loài cây m t ng cây ầ ớ ẹ ầ ữ ữ ặ

cao. Ngoài kh năng gieo gi ng t ả ố ạ ấ i ch còn m t s loài cây tái sinh xu t ộ ố ỗ

hi n mà không có cây m gieo gi ng t ẹ ệ ố ạ ồ i ch . K t qu này cho th y ngu n ế ả ấ ỗ

n i khác mang đ n do các nguyên nhân nh đ ng v t, m a, gió,…. gi ng ố ở ơ ư ộ ư ế ậ

Nh v y, thành t ng cây cao ư ậ ở ả c 3 ÔTC c a tr ng thái IIb gi a t ạ ữ ổ ủ ầ

và t thành cây tái sinh có quan h m t thi t v i nhau. T thành cây cao là ổ ệ ậ ế ớ ổ

nhân t ng tr c ti p t i cây tái sinh t ố có nh h ả ưở ế ớ ự ự ả nhiên vì cây cao có nh

h ng đ n đ tàn che, là ngu n cung c p h t gi ng, quy t đ nh đ n s ưở ế ị ế ế ấ ạ ộ ồ ố ố

ng và ch t l ng h t gi ng. Đ b sung thêm l l ượ ấ ượ ể ổ ạ ố ượ ụ ng cây tái sinh m c

đích, chúng ta có th l i d ng nh ng cây cao m c đích có ch t l ng t ể ợ ụ ấ ượ ữ ụ ố ể t đ

làm cây gieo gi ng đ ng th i t o m i đi u ki n t t đ h t n y m m, sinh ờ ạ ệ ố ể ạ ả ề ầ ố ồ ọ

tr ng phát tri n. ưở ể

4.2.3.2 C u trúc m t đ ậ ộ ấ

M t đ t ng cây cao và cây tái sinh là s cây c a t ng cây cao và cây ậ ộ ầ ủ ầ ố

tái sinh trên 1ha.

M t đ t ng cây cao bi n đ ng t 450 - 520 cây /ha. Đi u này cho ậ ộ ầ ế ộ ừ ề

th y trong cùng m t tr ng thái thì m t đ t ng cây cao bi n đ ng không ậ ộ ầ ế ạ ấ ộ ộ

ÔTC 8 và nh nh t là ÔTC 9. nhi u, l n nh t là ớ ề ấ ở ấ ỏ ở

ộ M t đ t ng cây tái sinh cũng ít bi n đ ng trong các ÔTC bi n đ ng ế ậ ộ ầ ế ộ

t ừ 2480 cây/ha (ÔTC 7) đ n 2640 cây/ha (ÔTC 9). ế

l M t đ c a cây V i thu c v n chi m t ố ậ ộ ủ ế ẫ ố ỷ ệ ớ ậ l n trong lâm ph n, m t ầ

t ng cây cao bi n đ ng t 120 – 180 cây/ha, còn m t đ đ V i thu c ộ ố ố ở ầ ế ộ ừ ậ ộ

t ng cây tái sinh bi n đ ng t 720 – 880 cây/ha. V i s cây V i thu c ố ố ở ầ ế ộ ừ ớ ố

l ượ ng l n c a loài cây u th s r t thu n l ư ế ẽ ấ ớ ủ ậ ợ ạ i cho vi c gieo gi ng và t o ệ ố

l p tái sinh. ậ

4.2.3.3 Đ tàn che và che ph ộ ủ

Đ tàn che bi n đ ng t 0,5 – 0,65, m t đ lâm ph n cao thì đ tàn ế ộ ộ ừ ậ ộ ầ ộ

che cũng cao. ÔTC 8 m t đ lâm ph n là l n nh t nên đ tàn che cũng Ở ậ ộ ầ ấ ớ ộ

i đ che ph c a tr ng thái này l c l l n 0,65. Ng ớ ượ ạ ộ ủ ủ ạ ạ ậ ộ i gi m theo m t đ . ả

ÔTC 7 (65%) v i m t đ lâm ph n là 450 cây/ha Đ che ph l n nh t là ủ ớ ấ ộ ở ậ ộ ầ ớ

còn ÔTC 8 m t đ lâm ph n là l n nh t nh ng đ che ph l ở ậ ộ ủ ạ ư ầ ấ ớ ộ ấ i nh nh t ỏ

(45%).

Tr ng thái IIb tr ạ ướ ủ ớ c khi khoanh nuôi có đ tàn che và che ph l n ộ

nh v y s h n ch s sinh tr ng c a l p cây b i t o đi u ki n cho cây ư ậ ẽ ạ ế ự ưở ủ ớ ụ ạ ề ệ

tái sinh đ c bi t là cây tái sinh có tri n v ng phát tri n. ặ ệ ể ể ọ

Do đó, vi c đi u ch nh đ tàn che là c n thi t đ làm tăng m t đ ệ ề ầ ộ ỉ ế ể ậ ộ

cây tái sinh có ch t l ng t t và t cây tái sinh có tri n v ng. ấ ượ ố l ỷ ệ ể ọ

4.2.3.4 T ng tán ầ

tr ng thái này đã có 3 t ng tán là t ng A1, Khác v i tr ng thái Ic ạ ớ ở ạ ầ ầ

A2, A3 v i c 3 ÔTC. Tuy nhiên s cây t ng A1 còn ít và phân tán. ớ ả ố ở ầ

T i 3 ÔTC này đ ạ ườ ng kính trung bình c a các cây g cũng t ủ ỗ ươ ố ng đ i

cao t 7,6 (ÔTC 9) - 9,3 cm (ÔTC 8). ừ

T i ÔTC 7 có Hvn l n nh t là 7m còn ÔTC 9 thì Hvn nh h n 6.4m ạ ấ ớ ở ỏ ơ

Hình 4.2: R ng V i thu c ố ở ạ tr ng thái IIb đ a vào khoanh nuôi ư ừ ố

Nh n xét chung: ậ

- T thành loài: S l ố ượ ổ ộ ng loài c a khu v c nghiên c u bi n đ ng ủ ự ứ ế

không nhi u t ề ừ ắ 9 – 14 loài. Nhóm loài ch y u là V i thu c, Cáng lò, Ho c ủ ế ố ố

quang,…V i thu c v n là loài chi m u th v t tr i các loài khác là ế ư ế ượ ẫ ố ố ộ

nh ng loài phù tr . ợ ữ

- M t đ cây tái sinh c a V i thu c t ậ ộ ố ươ ủ ố ầ ng đ i nhi u so v i lâm ph n ề ố ớ

ế ụ ể ầ

nên khi ti n hành khoanh nuôi c n phát quang cây b i và dây leo đ cây tái 45

sinh phát tri n.ể

- Đ tàn che còn nh h ng đ n m t đ cây tái sinh và t cây ả ộ ưở ậ ộ ế l ỷ ệ

tri n v ng. Do đó, ph i ả có các bi n pháp đi u ch nh đ tàn che c a r ng, ủ ừ ề ệ ể ọ ộ ỉ

lu ng phát cây b i, th m t i, dây leo đ cây tái sinh sinh tr ng v ụ ả ỗ ươ ể ưở ượ t

kh i t ng cây b i, th m t ỏ ầ ả ươ ụ i tham gia vào t ng r ng chính. ầ ừ

4.3. Đánh giá k t qu khoanh nuôi xúc ti n tái sinh m t s mô hình ộ ố ế ế ả

nhiên có V i Thu c tái sinh t r ng t ừ ự ố ố ạ ệ i xã Chi ng Bôm – huy n ề

Thu n Châu – t nh S n La ơ ậ ỉ

4.3.1 Tr ng thái Ic sau khi khoanh nuôi 6 năm ạ

thành c a tr ng thái Ic sau 6 năm khoanh nuôi t K t qu c u trúc t ả ấ ế ổ ủ ạ ạ i

3 ÔTC đ c th hi n b ng 4.4, 4.5, 4.6 ượ ể ệ ở ả

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 1 B ng 4.4: Tr ng thái Ic tr ạ ả ướ ạ

Đ c đi m Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ể ặ ướ

Cây g :ỗ 3,0 VT + 2,2 CL + 1,5

CĐL + 1,3 HQ + 0,5 BÊL + 0,5 Cây tái sinh: 3,5 VT + 2,0

HĐ + 1,0 LK (5 loài) HQ + 1,5 CL + 1,0 CĐL + CTTT

0,8 HĐ + 1,2 LK (4 loài) Cây tái sinh: 4,0 VT + 2,2 HQ +

1,2 CĐL + 1,0 CL + 0,5 HĐ +

1,1 LK (5 loài)

Mlâm ph nầ Cây gỗ:620 2250 (cây/ha) Cây tái sinh: 4000

MV i thu c ố ố Cây g :ỗ 185 788 (cây/ha) Cây tái sinh: 1600

Đ tàn che - 0.60 ộ

Đ che ph 26% 35% ộ ủ

D1.3(cm) 1 – 4 5.5

Hvn(m) 3 - 4 6.0

T ng th Ch có 1 t ng cao 3 – 4m A2,A3 ầ ứ ầ ỉ

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 2 B ng 4.5: Tr ng thái Ic tr ạ ả ướ ạ

Đ c đi m Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ể ặ ướ

Cây gỗ: 2,6 VT + 1,8 CĐL +

1,5 CL + 1,2 HQ + 1,0 HĐ + 1,9

Cây tái sinh: 4,0 VT + 1,6 LK (5 loài) CTTT CĐL + 1,0 HQ + 1,0 HĐ + Cây tái sinh: 2,5 VT + 2,0 HQ + 0,8 CL + 0,6 DG + 1,0 LK 1,5 CL + 1,5 BÊL + 0,8 D + (4 loài) 0,7HĐ + 1 LK (5 loài)

Cây gỗ:750 Mlâm ph nầ 2115 (cây/ha) Cây tái sinh:3200

Cây gỗ: 195 MV i thu c ố ố 845 (cây/ha) Cây tái sinh: 800

Đ tàn che - 0.65 ộ

Đ che ph 20% 45% ộ ủ

D1.3(cm) 1 – 3 4.9

Hvn(m) 3 - 4 5.5

T ng th Ch có 1 t ng cao 3 – 4m A2,A3 ầ ứ ầ ỉ

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 3 B ng 4.6: Tr ng thái Ic tr ạ ả ướ ạ

Đ c đi m Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ể ặ ướ

Cây gỗ: 2,0 VT + 2,0 CL + 1,8

DG + 1,2 HĐ + 1,0 HQ + 0,8

Cây tái sinh: 3,0 VT + 1,5 BÊL + 1,2 LK (5 loài)

CTTT HĐ + 1,5 HQ + 1,2 CL + Cây tái sinh: 3,0 VT + 1,4 BÊL 1,0 CĐL + 1,0 BÊL + 0,8 + 1,4 CL + 0,9CĐL + 0,6 HĐ + LK (3 loài) 0,6 HQ + 2,1 LK (7 loài)

Cây gỗ: 810 Mlâm ph nầ 3010 (cây/ha) Cây tái sinh:2088

Cây gỗ: 160 MV i thu c ố ố 905 (cây/ha) Cây tái sinh: 880

Đ tàn che - 0.65 ộ

Đ che ph 22% 50% ộ ủ

D1.3(cm) 1 – 4 5.8

Hvn(m) 3 - 4 6.6

T ng th Ch có 1 t ng cao 3 – 4m A2,A3 ầ ứ ầ ỉ

Ghi chú:

VT: V i thu c HĐ: Hu đay ố ố

CĐL: Chè đuôi l n BÊL: B t ch lông ươ ọ ế

HQ: Ho c quang DG: D gai ẻ ắ

D: D CL: Cáng lò ẻ

LK: Loài khác T ng A1: t ng cây g >15m ầ ầ ỗ

T ng A2: t ng cây g 5-15m T ng A3: <5m ầ ầ ỗ ầ

thành 4.3.1.1 C u trúc t ấ ổ

Sau khi ti n hành khoanh nuôi đ c 6 năm thì t thành loài cây đã có ế ượ ổ

t, thành ph n t thành các loài tham gia tăng lên và đ c bi t đã s khác bi ự ệ ầ ổ ặ ệ

ÔTC 1 tăng t 9 loài lên 12 loài, ÔTC 3 tăng t hình thành t ng cây g . ầ ỗ Ở ừ ở ừ

9 loài lên 10 loài. Đi u này cho th y vi c ti n hành khoanh nuôi xúc ti n tái ề ế ệ ế ấ

sinh đã đem l i hi u qu ban đ u trong vi c ph c h i r ng đ m b o quá ạ ồ ừ ụ ệ ệ ả ầ ả ả

trình phát tri n theo xu h ể ướ ng b n v ng. ề ữ

Thành ph n loài c t ng cây g và cây tái sinh c a tr ng thái Ic ầ ở ả ầ ủ ạ ỗ

tr c khoanh nuôi và sau khoanh nuôi không có s khác bi t (các loài ch ướ ự ệ ủ

y u: V i thu c, Cáng lò, Ho c quang…) là do th i gian ti n hành khoanh ế ế ắ ố ố ờ

nuôi còn ng n, cây r ng ch a có kh năng tái sinh do đó thành ph n loài ả ư ừ ắ ầ

t nhi u. ch a có s khác bi ự ư ệ ề

Sau khi khoanh nuôi thì cây V i thu c v n là loài chi m u th c ế ư ế ả ở ẫ ố ố

t ng cây g và t ng cây tái sinh. Đ c bi ầ ầ ặ ỗ t h s t ệ ệ ố ổ ố thành c a cây V i thu c ủ ố

sau khi khoanh nuôi t ng cây tái sinh l n h n t ng cây g nh t i ÔTC ở ầ ơ ở ầ ư ạ ớ ỗ

1 t ng cây g V i thu c có h s t thành là 3,0 nh ng đ n t ng cây tái ở ầ ệ ố ổ ỗ ố ố ế ầ ư

sinh thì h s t thành đã lên đ n 4,0, ÔTC 3 thì h s t thành tăng t ệ ố ổ ế ở ệ ố ổ ừ

2,0 t ng cây g đ n 3,0 t ng cây tái sinh. Đi u này ch ng t ở ầ ỗ ế ở ầ ứ ề ỏ kh năng ả

tái sinh t nhiên c a V i thu c là r t l n. ự ấ ớ ủ ố ố

4.3.1.2 C u trúc m t đ ậ ộ ấ

ộ T ng cây g : M t đ c a lâm ph n sau khi khoanh nuôi bi n đ ng ầ ậ ộ ủ ế ầ ỗ

t ừ ố 620 cây/ha (ÔTC 1) đ n 810 cây/ha (ÔTC 3) còn m t đ cây V i thu c ậ ộ ế ố

bi n đ ng t 160 cây/ha (ÔTC 3) đ n 195 cây/ha (ÔTC 2). Nh n th y sau ế ộ ừ ế ậ ấ

ả khi khoanh nuôi thì m t đ c a c lâm ph n và V i thu c đ u gi m. ả ộ ủ ề ậ ầ ố ố

Nguyên nhân là do khi m t đ tăng thì s làm tăng s c nh tranh v không ậ ộ ự ạ ẽ ề

gian và dinh d ưỡ ầ ng nên theo th i gian thì m t đ lâm ph n s gi m d n. ẽ ả ậ ộ ầ ờ

ậ ộ ủ Ngoài ra s c nh tranh gi a các cây khác loài cũng làm gi m m t đ c a ự ạ ữ ả

lâm ph n.ầ

T ng cây tái sinh: Sau khoanh nuôi thì m t đ cây tái sinh c a lâm ậ ộ ủ ầ

ph n và V i thu c tăng lên đáng k đ c bi t là ÔTC 1 m t đ cây tái ể ặ ầ ố ố ệ ở ậ ộ

sinh tăng t 2250 cây/ha đ n 4000 cây/ha, ÔTC 2 m t đ tăng t 2115 – ừ ậ ộ ế ừ

3200 cây/ha, còn i gi m xuông tuy nhiên ở ÔTC 3 thì m t đ cây tái sinh l ậ ộ ạ ả

ng gi m không nhi u t s l ố ượ ề ừ ả ủ 3010 – 2800 cây/ha. M t đ cây tái sinh c a ậ ộ

V i thu c cũng tăng t 788 – 1600 cây/ha (ÔTC 1), còn ÔTC 2, 3 thì m t đ ố ố ừ ậ ộ

i gi m xu ng t 845 – 800 cây/ha (ÔTC 2) và t 905 – 880 c a V i thu c l ố ủ ố ạ ả ố ừ ừ

cây/ha (ÔTC 3). M t đ c a cây tái sinh tăng lên ch ng t ậ ộ ủ ứ ỏ đã b t đ u có s ắ ầ ự

tái sinh t ạ i ch c a V i thu c cũng nh c a các loài khác trong lâm ph n ầ ư ủ ỗ ủ ố ố

4.3.1.3 C u trúc t ng th ấ ầ ứ

R ng đang ph c h i giai đo n đ u nên ụ ồ ở ừ ạ ầ ở ả ầ c 3 ÔTC c u trúc t ng ấ

còn khá đ n gi n g m ch y u là nh ng loài cây a sáng m c nhanh, sau ữ ủ ế ư ả ơ ồ ọ

khoanh nuôi đã có 2 t ng cây g , ch y u là t ng A3 v i chi u cao trung ủ ế ề ầ ầ ỗ ớ

bình d i 5m. T ng A2 đã b t đ u xu t hi n m t s cây g có chi u cao 5 ướ ắ ầ ộ ố ệ ề ầ ấ ỗ

– 15m nh ng còn phân tán và r i rác. ư ả

4.3.1.4 Đ tàn che và đ che ph ộ ộ ủ

Đ tàn che c a 3 ÔTC sau khoanh nuôi đ t t 0,60 (ÔTC 1) đ n 0,65 ạ ừ ủ ộ ế

(ÔTC 2,3) ch y u là do t ng A2 và A3 t o nên. ủ ế ầ ạ

Đ che ph c a các ÔTC cũng tăng nh ng không nhi u, ÔTC 1 ủ ủ ề ở ư ộ

tăng t 26% - 35%, ÔTC 2 tăng t 20% - 40%, còn ÔTC 3 tăng t 22% lên ừ ở ừ ừ

50%

Do th i gian khoanh nuôi ng n nên sinh tr ng v đ ng kính và chi u cao ắ ờ ưở ề ườ ề

1 – 4cm lên 5,5cm (ÔTC 1), t 1 – 3cm lên c a lâm ph n không cao ch t ủ ỉ ừ ầ ừ

4,9cm (ÔTC 2) và ÔTC 3 thì tăng t 1- 4cm lên 5,8cm. Còn chi u cao ở ừ ề

trung bình thì tăng t 3 – 4m lên 6m ÔTC 1, 5,5m ÔTC 2 và 6,6m ừ ở ở ở

ÔTC 3.

4.3.2 Tr ng thái Ic sau khi khoanh nuôi 11 năm ạ

Sau 10 – 12 năm khoanh nuôi r ng đã b t đ u có s ph c h i. T s ụ ồ ắ ầ ừ ố ừ ự

li u đi u tra các đ c đi m c a tr ng thái Ic sau khoanh nuôi 11 năm đ ủ ể ề ệ ặ ạ ượ c

b ng 4.7, 4.8, 4.9 t ng h p ổ ợ ở ả

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 4 B ng 4.7: Tr ng thái Ic tr ạ ả ướ ạ

Đ c đi m Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ể ặ ướ

Cây gỗ: 3,2 VT + 1,8 CL + 1,2

BÊL + 1,0 CĐL + 0,5 D + 0,5 Cây tái sinh: 3,1 VT + 2,2 MT + 1,8 LK (8 loài)

CTTT CL + 1,5 BÊL + 1,0 CĐL +

Cây tái sinh: 2,5 VT +1,5 CL + 0,5 HĐ + 1,7 LK (5 loài)

1,0 D + 1,0 BL + 0,7 MT + 0,7 S

+ 0,7 M + 2,1 LK (7 loài)

Cây g :ỗ 810 Mlâm ph nầ 3250 (cây/ha) Cây tái sinh:3200

Cây g : ỗ 260 MV i thu c ố ố 1005 (cây/ha) Cây tái sinh: 800

Đ tàn che - 0,70 ộ

Đ che ph 20% 65% ộ ủ

D1.3(cm) 1 – 3 9,5

Hvn(m) 3 - 4 7,5

T ng th Ch có 1 t ng cao 3 – 4m A1,A2,A3 ầ ứ ầ ỉ

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 5 B ng 4.8: Tr ng thái Ic tr ạ ả ướ ạ

Đ c đi m Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ể ặ ướ

Cây gỗ: 2,5 CL + 2,2 VT + 1,8

CĐL + 1,0 BÊL + 0,5 D + 2 LK Cây tái sinh: 2,5 VT + 2,0 (7 loài)

CTTT BÊL + 1,5 CĐL + 1,0 CL +

Cây tái sinh: 3,0 VT +2,0 CL + 0,8 HQ + 2,2 LK (6 loài)

1,0 D + 1,5 BL + 0,5 MT + 0,6

S + 0,3 M + 1,1 LK (5 loài)

Cây gỗ:1035 Mlâm ph nầ 2560 (cây/ha) Cây tái sinh: 2880

Cây gỗ: 260 MV i thu c ố ố 640 (cây/ha) Cây tái sinh: 880

Đ tàn che - 0,72 ộ

Đ che ph 25% 50% ộ ủ

D1.3(cm) 1 – 3 8,0

Hvn(m) 3 - 4 7,4

T ng th Ch có 1 t ng cao 3 – 4m A1,A2,A3 ầ ứ ầ ỉ

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 6 B ng 4.9: Tr ng thái Ic tr ạ ả ướ ạ

Đ c đi m Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ể ặ ướ

CTTT

Cây tái sinh: 2,2 CL + 2,0 VT + 1,4 CĐL + 1,2 BÊL + 0,6 HQ + 2,6 LK (5 loài) Cây gỗ: 3,2 VT + 2,5 BÊL + 1,5 CL + 0,6 CĐL +0,5 HQ + 1,7 LK (7 loài)

Cây tái sinh: 2,5 VT + 2,0 D + 1,5 CL +1,2 BÊL + 0,8 HĐ + 0,5 BL + 1,5 LK (5 loài)

Cây g : ỗ 730 3125 Mlâm ph nầ (cây/ha) Cây tái sinh: 3200

Cây g : ỗ 235 685 MV i thu c ố ố (cây/ha) Cây tái sinh: 800

Đ tàn che - 0.75 ộ

Đ che ph 28% 65% ộ ủ

D1.3(cm) 1 – 4 8.4

Hvn(m) 3 - 4 7.2

T ng th Ch có 1 t ng cao 3 – 4m A1,A2,A3 ầ ứ ầ ỉ

Ghi chú: VT: V i thu c HĐ: Hu đay ố ố

CĐL: Chè đuôi l n BÊL: B t ch long ươ ọ ế

HQ: Ho c quang DG: D gai ẻ ắ

D: D CL: Cáng lò ẻ

LK: Loài khác BL: B i l i ờ ờ

MT: M n tang S: S i ồ ầ

M: Mu iố

T ng A1: t ng cây g >15m T ng A2: t ng cây g 5-15m ầ ầ ầ ầ ỗ ỗ

T ng A3: <5m ầ

thành 4.3.2.1 C u trúc t ấ ổ

Sau khi khoanh nuôi thành ph n loài cây tham gia vào t ầ ổ ầ thành t ng

cây g và cây tái sinh đã ph c t p h n, s l 11 – 14 ứ ạ ố ượ ỗ ơ ng loài bi n đ ng t ế ộ ừ

loài t ng cây g thì nhóm loài ch y u v n là nh ng cây thu c t ng cây Ở ầ ộ ầ ủ ế ữ ẫ ỗ

tái sinh c a tr ng thái Ic tr ạ ủ ướ ắ c khoanh nuôi nh V i thu c, Cáng lò, Ho c ư ố ố

t ng cây g v i h s t quang… V i thu c v n là loài chi m u th ẫ ế ư ế ở ầ ỗ ớ ệ ố ổ ố ố

thành t ừ 2,2 (ÔTC 5) đ n 3,2 (ÔTC 4,6). ế

Ở ầ ớ t ng cây tái sinh sau khi khoanh nuôi đã có thêm m t s loài m i ộ ố

tham gia vào t ổ ầ thành chính mà không ph i là nh ng loài chính trong t ng ữ ả

cây g nh M ng tang, Mu i, S i. Đi u này cho th y ố ư ầ ấ ở ả ầ c 3 ÔTC thì ph n ề ỗ ồ

l p cây tái sinh, tuy nhiên không ph i hoàn toàn l n cây t ng cao có m t ớ ặ ở ớ ầ ả

do cây t ng cao gieo gi ng t c mang đ n t ầ ố ạ i ch , m t s loài đ ộ ố ỗ ượ ế ừ ề nhi u

ố ngu n gi ng khác nhau nh : phát tán nh gió, chim, thú. Tuy nhiên V i ư ồ ố ờ

thu c v n là loài chi m u th v i h s t thành các ÔTC là 2,5. H s ế ớ ệ ố ổ ố ẫ ế ư ở ệ ố

t ổ thành c a các loài khác cũng có s bi n đ i cho th y m t mô hình thay ự ế ủ ấ ổ ộ

th loài trong quá trình di n th . S thay th loài là m t đ c đi m quan ế ự ộ ặ ễ ế ể ế

tr ng c a quá trình tái sinh t ủ ọ ự ả ủ nhiên ph c h i r ng th sinh. K t qu c a ồ ừ ụ ứ ế

s thay th loài làm thay đ i c u trúc t ự ổ ấ ế ổ ệ ữ thành, m t đ cá th , quan h gi a ậ ộ ể

các loài trong qu n th và hoàn c nh t ng th i gian ph c h i. ụ ồ ừ ụ ầ ả ờ

4.3.2.2 C u trúc m t đ ậ ộ ấ

M t đ t ng cây tái sinh c a lâm ph n tr c khoanh nuôi và sau ậ ộ ầ ủ ầ ướ

khoanh nuôi gi m nhi u. ÔTC 4 m t đ c a lâm ph n gi m t 3250 ề Ở ả ậ ộ ủ ầ ả ừ

cây/ha xu ng 3200 cây/ha, ÔTC 5 m t đ tăng t 2560 cây/ha – 2800 ố ở ậ ộ ừ

cây/ha . M c dù chi m h s t thành cao nh ng m t đ V i thu c cũng ệ ố ổ ế ặ ậ ộ ố ư ố

1005 cây/ha – 800 cây/ha(ÔTC 4), gi m t ả ừ ở ÔTC 5,6 m t đ cây tái sinh ậ ộ

640 c a V i thu c cũng tăng nh ng bi n đ ng không nhi u, c th : tăng t ế ủ ụ ể ư ề ố ố ộ ừ

– 880 cây/ha ( ÔTC 5) và ÔTC 6 thì m t đ tăng t 685 – 800 cây/ha. ở ậ ộ ừ

M t đ tâng cây g c a lâm ph n bi n đ ng t 730 cây/ha (ÔTC 6) ậ ộ ỗ ủ ế ầ ộ ừ

235 đ n 1035 cây/ha (ÔTC 5). M t đ c a V i thu c cũng bi n đ ng t ậ ộ ủ ế ế ố ố ộ ừ

cây/ha đ n 260 cây/ha. M t đ t ng cây cao ậ ộ ầ ế ở ắ ầ giai đo n này đã b t đ u ạ

tăng lên là do s phát tri n c a l p cây tái sinh d i tán r ng. ể ủ ớ ự ướ ừ

4.3.2.3 T ng th ầ ứ

Sau khoanh nuôi 10 – 12 năm thì tr ng thái Ic đã có 3 t ng cây g , tuy ạ ầ ỗ

t ng A1 (cao trên 15m) còn ít, r i rác và phân tán. Bên nhiên s cây g ố ỗ ở ầ ả

t ng A2 cũng nhi u h n làm tăng đ tàn che c a r ng c nh đó s cây ạ ố ở ầ ủ ừ ề ơ ộ

4.3.2.4 Đ tàn che và đ che ph ộ ộ ủ

Khi th i gian khoanh nuôi dài h n, lâm ph n có thêm t ng tán làm cho ầ ầ ờ ơ

c 3 ÔTC tr đ tàn che c a lâm ph n cũng tăng lên rõ r t. C th là ộ ụ ể ủ ệ ầ ở ả ướ c

khoanh nuôi đ u không có đ tàn che nh ng sau khi khoanh nuôi đ tàn che ư ề ộ ọ

đã tăng lên 0,7 (ÔTC 4), 0,72 (ÔTC 5), và 0,75 (ÔTC 6).

Đ che ph cũng tăng lên nhi u t 20% - 65% (ÔTC 4), t 25% - ề ừ ủ ộ ừ

50% (ÔTC 5), và t 28% - 65%( ÔTC 6). ừ

1.3)

Do th i gian khoanh nuôi lâu nên sinh tr ng v đ ng kinh (D ờ ưở ề ườ

1- 3cm c 3 ÔTC đ n lên 8,5 cũng tăng lên đáng k . Đ ng kính tăng t ể ườ ừ ở ả ế

cm (ÔTC 4), 8,0 cm ( ÔTC 5), 8,4 cm (ÔTC 6).

giai đo n này đã có c 3 t ng tán nên chi u cao (Hvn) trung bình Ở ề ạ ả ầ

7,2 – 7,5m. c a lâm ph n cũng tăng lên và bi n đ ng t ủ ế ầ ộ ừ

Hình 4.3: R ng V i thu c tr ng thái IIa sau khoanh nuôi 11 năm ố ở ạ ừ ố

4.3.3 Tr ng thái IIb sau khi khoanh nuôi 12 năm ạ

K t qu đi u tra và tính toán trên 3 ÔTC đ ả ề ế ượ ổ ả c t ng h p trong b ng ợ

4.10, 4.11, 4.12

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 7 B ng 4.10: Tr ng thái IIb tr ạ ả ướ ạ

Đ c đi m Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ể ặ ướ

Cây g :ỗ 2,4 VT + 2,0 CL + 1,4 Cây gỗ: 3,0 VT + 2,0 CL + 1,4

HQ + 1,2 DG + 0,5 DĐ + 0,5 HĐ + 0,9 CĐL + 0,6 D + 0,5 Ng

CĐL + 2,0 LK (7 loài) + 1,6 LK (10 loài) CTTT

Cây tái sinh: 3,0 VT + 1,6 CL Cây tái sinh: 2,8 VT + 2,0 CL +

+ 1,0 D + 0,7 Ng + 0,7 CĐL + 1,0 BL + 0,6 Ng + 0,5 CĐL +

0,7 BL + 2,3 LK (8 loài) 0,5 Re + 2,6 LK (10 loài)

Cây gỗ: 450 Cây gỗ: 630 Mlâm ph nầ

(cây/ha) Cây tái sinh:2480 Cây tái sinh: 2640

Cây gỗ:135 Cây gỗ:175 MV i thu c ố ố

(cây/ha) Cây tái sinh:720 Cây tái sinh:640

Đ tànộ 0,50 0,75 che

Đ cheộ 65% 55% phủ

8,4 17,3 D1.3(cm)

7,0 12,5 Hvn(m)

T ng th A1, A2, A3 A1, A2, A3 ầ ứ

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 8 B ng 4.11: Tr ng thái IIb tr ạ ả ướ ạ

Đ c đi m Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ể ặ ướ

Cây gỗ: 2,6 VT + 2,0 HQ + Cây gỗ: 2,4 VT + 1,6 D + 1,2

1,8 D + 1,2 CL + 0,6 TN + 1,8 CL + 0,9 HQ + 0,7 Re + 0,5

CTTT LK (6 loài) TN + 1,7 LK (9 loài)

Cây tái sinh: 3,3 VT + 1,8 CL Cây tái sinh: 2,4 D + 2 VT

+ 1,5 D + 0,9 Re + 0,6 HQ + +1,5 CL + 1 Re + 0,7 HQ +

0,6 HĐ + 1,2 LK (4 loài) 2,4LK (10 loài)

Mlâm ph nầ Cây gỗ: 520 Cây gỗ: 690

(cây/ha) Cây tái sinh:2460 Cây tái sinh:3360

MV i thu c ố ố Cây g :ỗ 180 Cây gỗ: 170

(cây/ha) Cây tái sinh:880 Cây tái sinh:640

0,65 0,80 Đ tàn che ộ

45% 65% Đ che ph ộ ủ

9,3 18,5 D1.3(cm)

6,5 13,2 Hvn(m)

A1,A2,A3 A1,A2,A3 T ng th ầ ứ

c và sau khoanh nuôi t i ÔTC 9 B ng 4.12: Tr ng thái IIb tr ạ ả ướ ạ

Tr c khoanh nuôi Sau khoanh nuôi ướ

Đ cặ đi mể

CTTT

Cây g :ỗ 2,0 VT + 1,8 HQ + 1,5 D + 1,0 CL + 0,5 TN + 3,2 LK (7 loài) Cây g :ỗ 2,5 VT + 1,6 D + 1,2 CL + 0,6 TN + 0,6 Re + 0,5 HQ + 3,0 LK (10 loài)

Cây tái sinh: 2,5 VT + 2,0 CL + 1,5 D + 0,8 BÊL + 0,5 HQ + Cây tái sinh: 2,4 VT + 2,0 D + 1,5 Re + 1,0 BL + 0,8 Ng + 0,5

0,5 TN + 2,2 LK (5 loài) Cô + 1,7 LK (9 loài)

Cây gỗ: 480 Cây gỗ: 550

Mlâm ph nầ (cây/ha) Cây tái sinh:2560 Cây tái sinh:3520

Cây gỗ: 120 Cây gỗ: 130

MV i thu c ố ố (cây/ha) Cây tái sinh:800 Cây tái sinh:720

0,60 0,85 Đ tànộ che

50% 70% Đ cheộ phủ

D1.3(cm) 7,6 16,2

Hvn(m) 6,4 11,6

T ng th Ch có 1 t ng cao 3 – 4m A1,A2,A3 ầ ứ ầ ỉ

Ghi chú:

VT: V i thu c DG: D gai ẻ ố ố

HQ: Ho c quang CL: Cáng lò ắ

HĐ: Hu đay CĐL: Chè đuôi l nươ

ạ BÊL: B t ch lông TN: Thành ng nh ọ ế

Re: Re DĐ:D đẻ ỏ

Ng:Ngát BL:B i l ờ ờ i

LK: Loài khác Cô: Côm

T ng A1: t ng cây g >15m T ng A2: t ng cây g 5-15m ầ ầ ầ ầ ỗ ỗ

T ng A3: <5m ầ

thành 4.3.3.1 C u trúc t ấ ổ

T ng cây g : T thành t ng cây g đã có s thay đ i đáng k . V ự ể ầ ầ ỗ ổ ỗ ổ ề

thành thì có thêm loài Ngát, Re, Thành ng nh. c u trúc t ấ ổ ạ

S l ng loài cũng tăng lên đáng k : Tr c khi khoanh nuôi dao ố ượ ể ướ

11 đ n 13 loài, sau khi khoanh nuôi dao đ ng t 15 loài ( ÔTC 8) đ ng t ộ ừ ế ộ ừ

đ n 16 loài (ÔTC 7,9). ế Ở ế ư giai đo n này thì V i thu c v n là loài chi m u ạ ẫ ố ố

th v i h s t ế ớ ệ ố ổ thành bi n đ ng t ế ộ ừ 2,4 (ÔTC 8) đ n 3,0 (ÔTC 7). ế

T ng cây tái sinh: S l ng loài trong c u trúc t ố ượ ầ ấ ổ thành t ng cây tái ầ

sinh cũng nhi u h n và ph c t p h n tr c khi khoanh nuôi. S l ng loài ứ ạ ề ơ ơ ướ ố ượ

bi n đ ng t ế ộ ừ ố 15 – 16 loài, trong đó nhóm loài chính g m có: V i thu c, ồ ố

Cáng lò, D , Re,... H s t thành c a V i thu c sau khi khoanh nuôi nh ệ ố ổ ẻ ủ ố ố ỏ

c khi khoanh nuôi ch ng t đã có s đi u ch nh m t đ cây tái sinh h n tr ơ ướ ứ ỏ ự ề ậ ộ ỉ

nh ng V i thu c v n là loài cây chi m u th trong c 3 ÔTC. ố ẫ ế ư ư ế ả ố

Ngoài ra, có m t s loài cây khác nh Re, Côm không có thành ộ ố ư t ở ổ

t thành t ng cây tái sinh. cây cao nh ng có m t ư ặ ở ổ ầ

4.3.3.2 C u trúc m t đ ậ ộ ấ

T ng cây g : Qua b ng 4.10, 4.11, 4.12 th y m t đ c a lâm ph n và ậ ộ ủ ầ ả ấ ầ ỗ

m t đ c a cây V i thu c sau khoanh nuôi l n h n tr c khi khoanh nuôi. ậ ộ ủ ố ố ớ ơ ướ

Nguyên nhân là do th i gian khoanh nuôi dài nên đã có nhi u cây tái sinh ề ờ

phát tri n thành cây g và tham gia vào t ể ỗ ổ ụ ể thành t ng cây cao. C th là ầ

m t đ c a lâm ph n và m t đ c a cây V i thu c đã tăng lên. T i ÔTC 7 ậ ộ ủ ậ ộ ủ ầ ạ ố ố

m t đ lâm ph n tăng t 450 cây/ha lên 630 cây/ha, m t đ V i thu c tăng ậ ộ ầ ừ ậ ộ ố ố

135 – 175 cây/ha. T i ÔTC 8 m t đ lâm ph n tăng t 520-690 cây/ha, t ừ ậ ộ ạ ầ ừ

còn ÔTC 9 thì m t đ lâm ph n tăng t 480-550 cây/ha ở ậ ộ ầ ừ

ầ T ng cây tái sinh: Sau khoanh nuôi m t đ cây tái sinh c a lâm ph n ậ ộ ủ ầ

tăng lên nhi u t 2480 – 2640 cây/ha (ÔTC 7), t 2640 – 3360 cây/ha (ÔTC ề ừ ừ

8), và t 2560 – 3520 cây/ha (ÔTC 9). Nguyên nhân là do ừ ở ạ giai đo n

khoanh nuôi 12 năm đã có hi n t ng tái sinh t i ch và có m t s cây tái ệ ượ ạ ộ ố ỗ

sinh c a các loài khác đ c gió, côn trùng, m a,…. mang đ n. Còn m t đ ủ ượ ậ ộ ư ế

cây V i thu c l ố ạ ố ố i gi m xu ng là do đã có nhi u cây tái sinh c a V i thu c ề ủ ả ố ố

phát tri n thành cây g làm gi m m t đ cây tái sinh trong khi m t đ cây ậ ộ ậ ộ ể ả ỗ

tái sinh c a lâm ph n l i tăng lên ầ ạ ủ

4.3.3.3 C u trúc t ng th ấ ầ ứ

ng tr ng thái IIb tr c khoanh Qua b ng t ng k t thì c 2 đ i t ế ố ượ ả ả ổ ạ ướ

nuôi và sau khoanh nuôi 12 năm đ u có 3 t ng tán t ng A1, A2, A3. Tuy ề ầ ầ

nhiên v i tr ng thái tr c khi khoanh nuôi thì s cây t ng A1 còn ít và ạ ớ ướ ố ở ầ

phân tán, sau khi khoanh nuôi 12 năm thì s cây t ng A1 đã tăng lên đáng ố ở ầ

k .ể

4.3.3.4 Đ tàn che và đ che ph ộ ộ ủ

Đ tàn che sau khi khoanh nuôi r t cao. So v i tr ng thái tr ấ ạ ộ ớ ướ c

khoanh nuôi thì tăng t 0,5 – 0,75 (ÔTC 7), t 0,65 – 0,8 (ÔTC 8), và ừ ừ ở

0,60 – 0,85. ÔTC 9 thì d tàn che tăng t ộ ừ

Đ che ph cũng tăng lên c 3 ÔTC. Đ che ph sau khi khoanh ủ ộ ở ả ủ ộ

55% đ n 70% trên 3 ÔTC. nuôi bi n đ ng t ế ộ ừ ế

1.3 bi n đ ng trung bình t

Giai đo n này sinh tr ng đ ng kính D ạ ưở ườ ế ộ ừ

16,2 cm (ÔTC 9) đ n 18,5 cm (ÔTC 8). M c dù sau khoanh nuôi tr ng thái ế ặ ạ

IIb đã có c 3 t ng tán nh ng s cây t ng A1 còn ít nên chi u cao trung ư ả ầ ố ở ầ ề

bình c a lâm phân ch bi n đ ng t 11,6m – 13,2m ỉ ế ủ ộ ừ

Hình 4.4: R ng V i thu c tr ng thái IIb sau khoanh nuôi ố ở ạ ừ ố

4.4 Đ xu t đ nh h ng m t s gi i pháp khoanh nuôi xúc ti n tái ấ ị ề ướ ộ ố ả ế

sinh r ng t ừ ự ệ nhiên có V i thu c tái sinh tái xã Chi ng Bôm – huy n ố ố ề

Thu n Châu – t nh S n La ơ ậ ỉ

H th ng k thu t Lâm sinh là các bi n pháp tác đ ng c a con ng ệ ố ủ ệ ậ ộ ỹ ườ i

vào qu n xã th c v t r ng d a trên c s v m i quan h gi a các b ơ ở ề ố ệ ữ ậ ừ ự ự ầ ộ

ph n c u thành nên h qu n xã và gi a các b ph n v i môi tr ữ ệ ấ ầ ậ ậ ộ ớ ườ ng s ng. ố

H th ng này mu n s d ng có hi u qu bu c ph i d a trên nh ng quy ệ ố ử ụ ả ự ệ ố ữ ả ộ

lu t c a t nhiên và không đ ậ ủ ự ượ c làm m t cách tùy ti n, tuy t đ i hóa các ệ ệ ố ộ

bi n pháp. D a trên nh ng k t qu nghiên c u trên, đ tài đ xu t các gi ứ ự ữ ế ề ề ệ ả ấ ả i

pháp khoanh nuôi xúc ti n tái sinh r ng t nhiên có V i thu c tái sinh t i xã ừ ế ự ố ố ạ

Chi ng Bôm – huy n Thu n Châu – t nh S n La nh sau: ư ề ệ ậ ơ ỉ

R ng V i thu c trong khu v c ch y u là r ng non đang trong giai ủ ế ự ừ ừ ố ố

ng kính và chi u cao còn đo n ph c h i, h u h t đ ồ ế ườ ụ ầ ạ ề ở ứ ớ m c nh so v i ỏ

kh năng sinh tr ng c a cây. Tr c khi khoanh nuôi có 2 tr ng thái chính ả ưở ủ ướ ạ

là Ic và IIb, 2 tr ng thái này có m t đ cây tái sinh cao thì gi i pháp tác ậ ộ ạ ả

nhiên. tr ng thái này, s đ ng phù h p là khoanh nuôi xúc ti n tái sinh t ộ ế ợ ự Ở ạ ố

ng cây tái sinh m c dù đã l n h n nhi u so v i tr l ượ ề ặ ớ ơ ớ ướ c khi ti n hành ế

nh ng s l ng cây tái sinh tr thành cây t ng cao l i th p. Nguyên nhân ố ượ ư ầ ở ạ ấ

chính đây là s c nh tranh v nhu c u dinh d ng c a các loài cây g và ở ự ạ ề ầ ưỡ ủ ỗ

s c n tr , chèn ép c a l p cây b i l p cây t ng th p đ i v i các cây tái ụ ớ ự ả ố ớ ủ ớ ầ ấ ở

i d ng t t trong giai đo n t sinh. Đ có th kinh doanh và l ể ể ợ ụ ố ạ ớ i các bi n pháp ệ

có th áp d ng: ụ ể

- Ch t b cây phi m c đích có h i cho tái sinh: V i các đ i t ặ ỏ ố ượ ng ụ ạ ớ

i r i rác ho c theo đám các cây phi r ng ph c h i là r ng s n xu t t n t ừ ừ ấ ồ ạ ả ụ ả ặ ồ

m c đích mà có h i đ n cây tái sinh nh nh ng cây sâu b nh, kh ng ch ạ ế ư ữ ụ ệ ố ế

i đang tái sinh, nh t là cây tái sinh a sáng chèn ép cây m c đích t ng d ụ ầ ướ ư ấ

thì c n ch t kh b . Vi c lo i b các cây có h i này c n h n ch gãy đ ạ ỏ ử ỏ ệ ế ặ ầ ạ ầ ạ ổ

làm h i cây tái sinh t ng d i. M t khác n i hoàn c nh kh c nghi t có th ạ ầ ướ ặ ả ắ ơ ệ ể

t m hoãn vi c lo i b cây t ng trên trong mùa khô h n. T nghiên c u t ạ ạ ỏ ứ ổ ừ ệ ầ ạ

thành cho th y: các loài có giá kinh t ấ ế ẻ ỏ nh V i Thu c, D , D gai, D đ , ư ố ẻ ẻ ố

Re... đã có s tái sinh t thành c a t ng cao, đây ự ố t và xu t hi n d n trong t ệ ấ ầ ổ ủ ầ

chính là các đ i t ng đ c gi i nh m tăng ch t l c nuôi ố ượ ượ l ữ ạ ấ ượ ằ ng r ng đ ừ ượ

d ưỡ ố ớ ng. Vi c lo i b các loài cây phi m c đích có th ti n hành đ i v i ạ ỏ ể ế ụ ệ

ể t ng cao và t ng cây tái sinh tuy nhiên v n ph i đ m b o cho s phát tri n ầ ả ả ự ầ ẫ ả

và di n th r ng đ c n đ nh. ể ừ ễ ượ ổ ị

- Phát dây leo, c d i, cây b i chèn ép cây m c đích tái sinh: Thông ỏ ạ ụ ụ

qua vi c làm này t o đ c không gian dinh d ệ ạ ượ ưỡ ệ ng thích h p và c i thi n ả ợ

ng nhanh h n. Trong th c t hoàn c nh thích h p cho cây sinh tr ợ ả ưở ự ế ơ ậ khi m t

c k t h p phát c đ cây thân g đ l n thì k thu t phát d n c n t ng b ỹ ộ ọ ầ ừ ỗ ủ ớ ậ ướ ế ợ ả

cây thân g kém giá tr , cây sâu b nh chèn ép cây m c đích đ đi u ch nh t ể ề ụ ệ ỗ ị ỉ ổ

thành, d n d t r ng phát tri n theo h ắ ừ ể ẫ ướ ng xác đ nh. Vi c phát dây leo, c ệ ị ỏ

1 – 3 l n/năm (tùy kh năng d i và cây phi m c đích có th th c hi n t ạ ể ự ệ ừ ụ ầ ả

nhân l c) ngay trong mùa m a đ đáp ng yêu c u sinh tr ư ể ứ ự ầ ưở ị ng c a cây, k p ủ

th i phân h y h n ch cháy r ng. Sau đó ti n hành nuôi d ừ ủ ạ ế ế ờ ưỡ ng r ng. ừ

- Xác đ nh các loài có giá tr kinh t ị ị ế (đã xu t hi n ấ ệ ở các tr ng thái ạ

nhiên t i khu v c nghiên c u) đ a vào tr ng nh m đi u ch nh r ng trong t ừ ự ạ ự ứ ư ề ằ ồ ỉ

t ổ thành theo m c đích s d ng. ụ ử ụ

- Riêng đ i v i tr ng thái IIb (sau 12 năm khoanh nuôi): Đi u ti ố ớ ạ ề ế ổ t t

thành t ng cây cao theo h ng tăng s n l ng g có giá tr kinh t ầ ướ ả ượ ỗ ị ế ỉ ư , t a th a

và khai thác trung gian nh ng loài cây không đáp ng nhu c u kinh t ữ ứ ầ ế ,

ụ phòng h , t n d ng s n ph m g xây d ng, nguyên li u và ch t đ t ph c ấ ố ộ ậ ự ụ ệ ả ẩ ỗ

v cho sinh ho t đ i s ng c a ng ụ ạ ờ ố ủ ườ ả ả i dân. Song quá trình khai thác ph i b o

đ m đúng quy trình, khai thác b o đ m tái sinh r ng và v sinh r ng. Làm ả ả ừ ừ ệ ả

giàu r ng b ng nh ng loài cây có giá tr . ị ữ ừ ằ

Đ i v i r ng ph c h i sau n ng r y: Theo ố ớ ừ ụ ồ ươ ẫ ồ quy ph m ph c h i ụ ạ

r ng b ng khoanh nuôi xúc ti n tái sinh k t h p tr ng b sung (QPN 21- ừ ế ợ ế ằ ồ ổ

98) thì các đ i t ng r ng sau n ng r y có V i thu c tái sinh đ u đ t tiêu ố ượ ừ ươ ề ẫ ạ ố ố

ậ chu n có cây con tái sinh m c đích cao trên 50 cm, trên 300 cây/ha, vì v y ụ ẩ

các đ i t ố ượ ệ ng này đ u có th đ a vào khoanh nuôi xúc ti n tái sinh. Bi n ể ư ế ề

pháp tác đ ng là b o v , phát d n dây leo cây b i m tán cho cây tái sinh, ụ ệ ả ộ ọ ở

chú ý chăm sóc các cây tái sinh m c đích nh V i thu c. ư ố ụ ố

ư - Các bi n pháp nêu trên ti n hành đ ng th i v i các bi n pháp nh : ờ ớ ệ ế ệ ồ

C m chăn th đ i gia xúc, các đôi t ng d cháy c n có bi n pháp phòng ả ạ ấ ượ ệ ễ ầ

ch ng cháy th c hi n theo quy ph m phòng ch ng cháy c a B Nông ạ ủ ự ệ ố ộ ố

nghi p và Phát tri n nông thôn ban hành; B o v ch ng ch t phá cây m ể ệ ệ ặ ả ố ẹ

gieo gi ng, cây tái sinh m c đích; T n d ng cây khô ch t, sâu b nh và lâm ậ ụ ụ ế ệ ố

c c p có th m quy n cho phép…. s n ph khi đ ụ ả ượ ấ ề ẩ

Ch ng V ươ

K T LU N - T N T I – KHUY N NGH Ồ Ạ Ậ Ế Ế Ị

5.1. K t lu n ế ậ

T cac kêt qua nghiên c u đa đat đ c, đê tai rut ra môt sô kêt luân ̣ ượ ừ ứ ́ ́ ̉ ̃ ̀ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̣

chinh sau đây: ́

ụ * H th ng các bi n pháp khoanh nuôi xúc ti n tái sinh đã áp d ng ệ ố ế ệ

t i khu v c nghiên c u đ ạ ự ứ ượ c th c hi n theo ệ ự ồ ừ Quy ph m ph c h i r ng ụ ạ

b ng khoanh nuôi xúc ti n tái sinh k t h p tr ng b sung (QPN 21 – 98) ằ ế ợ ế ồ ổ

ban hành kèm theo quy t đ nh s 175/198/ QĐ/BNN/KHCN ngày ế ị ố

04/11/1998 c a B tr ng B NN & PTNT. Quy ph m đã nêu rõ ộ ưở ủ ạ ộ : Đ iố

ng tác đ ng c a bi n pháp này đ t ượ ủ ệ ộ ượ ừ c chia thành 5 nhóm tùy theo t ng

tr ng thái và đ c đi m khác nhau. Th i gian khoanh nuôi trung bình t 4 – 6 ể ặ ạ ờ ừ

ả năm. Các bi n pháp k thu t tác đ ng g m có m c đ tác đ ng th p ( qu n ứ ộ ệ ậ ấ ồ ộ ộ ỹ

lý b o v là chính ), m c đ tác đ ng cao ( tùy vào đ i t ứ ộ ố ượ ệ ả ộ ng và m c đích ụ

ố ớ khoanh nuôi xúc ti n tái sinh mà có th phát d n dây leo, b i d m, cu c s i ể ụ ậ ế ọ

ng khoanh nuôi ch y u là đ t theo r ch…). T i xã Chi ng Bôm thì đ i t ấ ố ượ ề ạ ạ ủ ế

loài cây có đ t r ng ấ ừ ở ạ tr ng thái Ic, r ng ph c h i IIa và IIb. V i thu c là ụ ồ ừ ố ố

kh năng tái sinh m nh và s l ng cây tái sinh nhi u nên các bi n pháp k ố ượ ạ ả ề ệ ỹ

thu t áp d ng t i đây ch y u ụ ậ ạ ủ ế là các bi n pháp tác đ ng th p nh phát ư ệ ấ ộ

lu ng dây leo, b i d m… ụ ậ ố

ế * Hi n tr ng r ng khi ti n hành các bi n pháp khoanh nuôi xúc ti n ừ ế ệ ệ ạ

tái sinh: R ng V i thu c trong khu v c ch y u là r ng non đang trong giai ự ủ ế ừ ừ ố ố

ng kính và chi u cao còn đo n ph c h i, h u h t đ ồ ế ườ ụ ầ ạ ề ở ứ ớ m c nh so v i ỏ

kh năng sinh tr ả ưở ng c a cây. ủ

+ Tr ng thái Ic : đánh giá thông qua l p cây tái sinh, do tr ng thái ạ ớ ở ạ

này cây g l n h u nh không có. ầ ỗ ớ ư

V t thành : Nhóm các loài cây tái sinh chính ề ổ ở ạ ồ tr ng thái này bao g m

V i thu c, Ho c quang, Cáng lò, Chè đuôi l n, B t ch lông có h s t ắ ố ố ươ ệ ố ổ ọ ế

thành cao và xu t ấ hi n ệ ở ầ ố h u h t các đ a đi m l p ÔTC tuy nhiên V i thu c ế ể ậ ố ị

thành cao nh t. S l ng loài tham gia t v n là loài có h s t ẫ ệ ố ổ ố ượ ấ ổ ế thành bi n

7 – 9 loài. đ ng t ộ ừ

V m t đ : m t đ cây tái sinh còn th p, bi n đ ng t ề ậ ộ ậ ộ ế ấ ộ ừ 2115 cây/ha

i khu v c nghiên c u. đ n 3250 cây/ha t ế ạ ứ ự

V đ che ph , đ tàn che, t ng tán: tr ng thái Ic khoanh nuôi ch a có ủ ộ ề ộ ầ ư ạ

đ tàn che, t ng tán ch g m 1 t ng là l p cây b i và l p cây tái sinh nh , đ ộ ỉ ồ ỏ ộ ụ ầ ầ ớ ớ

che ph c a l p cây b i và cây tái sinh th p. ụ ủ ủ ớ ấ

+ Tr ng thái IIb : ạ

V t thành: L p cây t ng cao : S l 11 – 14 ề ổ ầ ớ ố ượ ng loài bi n đ ng t ế ộ ừ

ế ư loài trong đó V i thu c, Cáng lò, Ho c quang v n là nh ng loài chi m u ắ ữ ẫ ố ố

th v i h s t thành t 1 – 2,6. ế ớ ệ ố ổ ừ

L p cây tái sinh: Thành ph n loài l p cây tái sinh v n ch y u là ầ ớ ở ớ ủ ế ẫ

nh ng loài ữ ở ầ t ng cây cao và V i thu c v n la loài u th v i h s t ẫ ế ớ ệ ố ổ ư ố ố

thành cao.

V m t đ : M t đ t ng cây cao bi n đ ng t ề ậ ộ : L p cây t ng cao ớ ầ ậ ộ ầ ế ộ ừ

cao trong lâm ph n. 450 – 520 cây/ha. M t đ c a V i thu c chi m t ậ ộ ủ ế ố ố l ỷ ệ ầ

L p cây tái sinh : M t đ cây tái sinh ch a nhi u, bi n đ ng t 2640 ớ ậ ộ ư ề ế ộ ừ

– 2480 cây/ha.

V đ tàn che và đ che ph tr ng thái này t ng đ i cao. Đ tàn ề ộ ủ ở ạ ộ ươ ố ộ

0,5 – 0,65 còn đ che ph bi n đ ng t 45% - 65% che bi n đ ng t ế ộ ừ ủ ế ộ ộ ừ

* Đánh giá các mô hình sau khi ti n hành khoanh nuôi: ế

+ V t thành: Sau khi ti n hành khoanh nuôi thì t ng cây g có s ề ổ ế ầ ỗ ự

thành và tăng s l ng các loài tham gia t thành. thay đ i v c u trúc t ổ ề ấ ổ ố ượ ổ

Tăng lên theo s năm ti n hành khoanh nuôi. Bi n đ ng t 9 – 15 loài, đã ế ế ố ộ ừ

cao. xu t hi n thêm m t s loài có giá tr kinh t ộ ố ệ ấ ị ế

V i thu c v n là loài cây chi m u th c và sau khi khoanh ế ư ẫ ố ố c tr ếở ả ướ

nuôi.

+ V c u trúc m t đ : Sau khi khoanh nuôi m t đ c a cây g và cây ậ ộ ủ ậ ộ ề ấ ỗ

tái sinh có su h ng tăng lên nh ng m c đ bi n đ ng không nhi u. M t đ ướ ứ ộ ế ậ ộ ư ề ộ

cây V i thu c cũng tăng lên so v i tr ớ ướ ố ố ấ c khi khoanh nuôi. Đi u này cho th y ề

đ ượ ụ c hi u qu c a các bi n pháp khoanh nuôi xúc ti n tái sinh đã áp d ng ả ủ ế ệ ệ

i đây. t ạ

+ V t ng tán: R ng sau khoanh nuôi đã có 3 t ng tán nh ng s ề ầ ư ừ ầ ố

ng cây t ng A1 còn ít, ch y u cây t ng A2. l ượ ở ầ ủ ế ở ầ

+ Đ tàn che, che ph : Sau khoanh nuôi đ tàn che và đ che ph tăng ủ ủ ộ ộ ộ

lên r t nhi u có nh ng ÔTC đ tàn chê lên đ n 0,85 và đ che ph tăng lên ủ ữ ế ề ấ ộ ộ

70%.

* Đ xu t ph ng h ng và các gi i pháp: Ti p t c ti n hành ề ấ ươ ướ ả ụ ế ế

khoanh nuôi b o v , nuôi d ả ệ ưỡ ng r ng t ừ ự ọ nhiên, r ng ph c h i, phát d n ụ ừ ồ

dây leo cây b i, cây ph m ch t x u, cây không có giá tr , phát d n dây leo ấ ấ ụ ẩ ọ ị ở

r ng tái sinh, s a g c và t a b t tr i cây tái sinh…. ừ ỉ ớ ồ ử ố

5.2 T n t i ồ ạ

M c dù đã đ t đ ạ ượ ặ ộ ố ồ c m t s k t qu nh trên, đ tài còn m t s t n ộ ố ế ả ư ề

t i sau: ạ

c nh ng v n đ v m t đ , t thành - Đ tài m i ch nghiên c u đ ỉ ứ ề ớ ượ ề ề ậ ộ ổ ữ ấ

cây tái sinh và phân c p chi u cao cây tái sinh ch ch a nghiên c u sâu v ứ ư ứ ề ấ ề

nh ng nhân t nh h ng đ n tái sinh t nhiên. ữ ố ả ưở ế ự

- Ch a k t h p nghiên c u đ c đi m c u trúc, tái sinh r ng v i các ể ư ế ợ ứ ừ ấ ặ ớ

nhân t khác c a h sinh thái r ng nh đ t r ng, ti u khí h u r ng,... ố ư ấ ừ ủ ệ ậ ừ ừ ể

- Ch a nghiên c u m i quan h gi a V i thu c v i các loài cây khác ệ ữ ứ ư ố ố ớ ố

trong lâm ph n đ có bi n pháp tác đ ng h p lý. ệ ể ầ ộ ợ

5.3. Khuy n ngh ế ị

- Ti n hành các nghiên c u v đ t đai, ti u khí h u r ng, m i quan ậ ừ ề ấ ứ ể ế ố

h gi a V i thu c v i các cây trong lâm ph n đ có nh ng đ xu t nuôi ệ ữ ữ ề ể ấ ầ ố ố ớ

d ng, chăm sóc và xúc ti n tái sinh r ng. ưỡ ừ ế

ạ - Ti n hành nghiên c u b sung các đ c đi m sinh lý, sinh thái h t ứ ể ế ặ ổ

gi ng, cây con V i thu c đ có th đ xu t các bi n pháp chăm sóc, nuôi ể ề ể ệ ấ ố ố ố

d ưỡ ng, xúc ti n tái sinh r ng th t hi u qu . ả ừ ế ệ ậ

ố Nâng cao nh n th c v vai trò ý nghĩa và t m quan tr ng c a loài V i ủ ứ ề ậ ầ ọ

thu c đ t đó đ a ra nh ng đ nh h ng chi n l c nh m phát tri n loài ể ừ ố ữ ư ị ướ ế ượ ể ằ

cây này nh m đáp ng nhu c u s d ng c a con ng i trong t ng lai. ầ ử ụ ủ ứ ằ ườ ươ

M C L C Ụ Ụ

Ừ Ế DANH M C CÁC KÝ HI U VÀ T VI T Ụ Ệ

T T........................................i Ắ

DANH M C B NG BI U.............................................................................ii Ụ Ả Ể

DANH M C HÌNH NH VÀ S Ụ Ả Ơ

Đ ..........................................................iii Ồ

DANH M C CÁC KÝ HI U VÀ T VI T T T Ừ Ế Ụ Ắ Ệ

Ký hi u và t ệ ừ ế vi t Gi i thích TT ả t tắ

Đ ng kính ngang ng c (cm) D1.3 1 ườ ự

Chi u cao vút ng n (m) Hvn 2 ề ọ

KNXTTS Khoanh nuôi xúc ti n tái sinh 3 ế

Tái sinh t nhiên TSTN 4 ự

ÔTC 5 Ô tiêu chu n ẩ

6 Mlâm ph nầ M t đ c a lâm ph n ầ ậ ộ ủ

M t đ c a V i thu c 7 Mv i thu c ố ố ậ ộ ủ ố ố

CTTT Công th c t thành 8 ứ ổ

NN&PTNT Nông nghi p và phát tri n nông thôn 9 ể ệ

K H s t thành 10 ệ ố ổ

QPN 11 Quy ph m ngành ạ

DANH M C B NG BI U Ụ Ả Ể

DANH M C HÌNH NH VÀ S Đ Ơ Ồ Ụ Ả

iii

Đánh giá một số mô hình khoanh nuôi xúc tiến tái sinh rừng tự nhiên có vối thuốc phân bố tại xã Chiềng Bôm hện Thuận Châu, tỉnh Sơn La

ÔTC : Đ d c : ộ ố Đ tàn che : ộ Hi n tr ng r ng : ạ ệ

ừ

Di n tích ÔTC : ệ Đ cao : ộ Đ che ph : ộ ủ Bi n pháp tác đ ng : ệ

ộ

ÔTC : Đ d c : ộ ố Đ tàn che : ộ Hi n tr ng r ng : ạ ệ

ừ

Di n tích ÔTC : ệ Đ cao : ộ Đ che ph : ủ ộ Bi n pháp tác đ ng : ệ

ộ

A

10

m ·= n

n

.10

=

/ haN

000 dtS

3.1.5. Đ a ch t, th nh

nh ngăn c n s phá ho i c a con ng

Tài liệu liên quan

Có thể bạn quan tâm

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098

support@tailieu.vn

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi

Facebook

Youtube

TikTok