1
A. GIỚI THIỆU VỀ LUẬN ÁN
1 Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang bước vào ngưỡng cửa của cuộc cách mạng công
nghiệp lần thứ tư – một cuộc cách mạng được xây dựng dựa trên cuộc
cách mạng công nghiệp lần thứ ba về cách mạng kĩ thuật số và điện tử.
Trong bối cảnh đó, GD phổ biến là những nơi mà con người, máy móc,
sự vật được kết nối để tạo ra việc học tập được cá thể hóa và hoàn toàn
quyết định, tự quyết định của bản thân theo một phong cách thích nghi
khác nhau. Sự thích nghi và đổi mới này tạo ra một môi trường sinh thái
mới ở đó sự sáng tạo được là nền tảng của GD 4.0. Vì vậy, để đáp ứng
với GD 4.0 với xu hướng số hóa, các cơ sở đào tạo đặc biệt là các trường
đại học (ĐH) phải nhanh chóng đổi mới chương trình, đổi mới các mô
hình dạy học (mục tiêu, nội dung, hình thức tổ chức dạy học, phương pháp
dạy – học, phương thức kiểm tra - đánh giá kế quả đầu vào, đầu ra,…)
nhằm đào tạo người lao động nói chung và cho thế hệ giáo viên trong thế
kỷ XXI nói riêng không những về mặt chuyên môn, nghiệp vụ, phương
pháp mà còn đào tạo giáo viên cả về mặt CNTT và truyền thông (ICT).
Công văn số 5444/BGDĐT-GDĐH, ngày 16 tháng 11 năm 2017 của
Bộ giáo dục và đào tạo (2017) về áp dụng cơ chế đặc thù đào tạo các
ngành thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin (CNTT) trình độ đại học, yêu
cầu các trường Đại học tăng cường ứng dụng CNTT trong công tác đào
tạo, áp dụng phương thức đào tạo trực tuyến, đào tạo kết hợp (Blended
learning) và đào tạo thực hành tại doanh nghiệp. Triển khai hệ thống đào
tạo trực tuyến dùng chung, xây dựng nguồn tài nguyên dùng chung.
Từ những nhu cầu cần thiết đó, việc đào tạo SV đại học nói chung và
SV Sư phạm Tin học nói riêng đáp ứng chuẩn đầu ra theo quy định của
chuẩn năng lực nghề nghiệp giáo viên. Không những CNTT và xã hội kĩ
thuật số làm thay đổi phong cách sống, hành vi con người trong kĩ nguyên
4.0 mà còn xem xét đến việc quản lí học tập trong khía cạnh xã hội học
tập và học tập ảo, tạo dựng cơ hội học tập cho nhiều người đặc biệt là các
SV. Do đó, nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội, ngành GD cần “Tập trung mục
tiêu phát triển năng lực và tư duy sáng tạo của người học, đề cao vấn đề
dạy phương pháp học tập cho người học hơn là dạy nội dung học tập”.
Đổi mới dạy học nói chung, đổi mới mô hình dạy đào tạo trong các trường
ĐH nói riêng là một việc làm hết sức quan trọng và cấp thiết trong thời kì
2
hội nhập. Quá trình dạy học cần coi trọng đồng thời cả hoạt động dạy học
và hoạt động trải nghiệm để hình thành và phát triển ở người học năng lực
nghề nghiệp, vận dụng tổng hợp và linh hoạt tri thức, kỹ năng để giải
quyết có hiệu quả các vấn đề trong học tập và cuộc sống. Hoạt động dạy
của giảng viên và hoạt động học của SV phải bảo đảm sự thống nhất,
tương tác. Từ những phân tích nêu trên và xuất phát từ nhu cầu thực tế
cùng khả năng của bản thân giảng dạy trong nhiều năm qua với “lớp học
đảo ngược”, “lớp học trực tuyến đồng bộ và không đồng bộ" và trên “lớp
học truyền thống”(giáp mặt). Nhằm kết hợp ưu điểm của dạy học trực
tuyến (đồng bộ và không đồng bộ) và dạy học truyền thống (giáp mặt)
đồng thời hướng đến cá nhân hóa người học luận án được chọn là: “Dạy
học kết hợp (B-Learning) dựa vào phong cách học tập cho Sinh viên
ngành Sư phạm Tin học”. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ phát huy hiệu
quả trong giảng dạy kết hợp các môn học/học phần ngành Sư phạm Tin
học, từ đó góp phần nâng cao chất lượng đào tạo SV chuyên ngành CNTT
ở các trường ĐH nói chung và ở các trường ĐHSP đào tạo SV ngành Sư
phạm Tin học nói riêng.
2 Mục đích nghiên cứu
Xây dựng mô hình lí thuyết về dạy học kết hợp (B-Learning) dựa trên
PCHT nhằm phát triển năng lực người học, đồng thời vận dụng mô hình
đó để thiết kế dạy học kết hợp trong đào tạo SV ngành Sư phạm Tin học
bậc ĐH, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng chuẩn đầu ra của
chương trình.
3 Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lý luận về dạy học kết hợp (B-Learning) dựa vào phong
cách dạy học tập.
- Khảo sát và đánh giá về thực trạng năng lực sử dụng CNTT, PCHT và
vận dụng dạy học kết hợp trong đào tạo SV ngành Sư phạm Tin học bậc
ĐH.
- Xây dựng mô hình lí thuyết về dạy học kết hợp (B-Learning) dựa vào
PCHT, đồng thời vận dụng mô hình đó để thiết kế khóa học kết hợp vào
dạy học cho SV ngành Sư phạm Tin học trình độ ĐH, góp phần nâng cao
chất lượng đào tạo, đáp ứng chuẩn đầu ra của chương trình.
3
- Xây dựng hệ thống quản lí học tập và quản lí nội dung trực tuyến
(LMS/LCMS) theo mô hình dạy học kết hợp dựa vào PCHT.
- Thực nghiệm sư phạm: Tổ chức dạy học kết hợp dựa vào PCHT học
phần “Kiểm tra đánh giá trong giáo dục” và học phần “Lí thuyết ngôn ngữ
và tính toán” tại khoa Tin học trường ĐH Sư Phạm- ĐH Đà Nẵng, đánh
giá kết quả đạt được.
- Đánh giá kết quả học tập cuối khóa của 4 nhóm đối chứng và nhóm thực
nghiệm, từ đó phân tích xử lí số liệu và kiểm định phương sai, độ lệch
chuẩn của hai lớp đối chứng và thực nghiệm để kiểm chứng tính khả thi
của mô hình dạy học đã đề xuất.
4 Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học cho SV ngành Sư phạm
Tin học ở các trường ĐH.
Đối tượng nghiên cứu: Mô hình dạy học kết hợp (B-Learning) dựa
vào phong cách học tập.
Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu dạy học kết hợp (B-
Learning) dựa vào phong cách học tập cho SV ngành Sư phạm Tin học
bậc ĐH. Áp dụng thiết kế dạy học phần “Kiểm tra - Đánh giá trong giáo
dục”, thiết kế dạy học học phần “Lí thuyết ngôn ngữ và tính toán (Lí
thuyết tính toán) cho SV khoa Tin học thuộc trường ĐHSP- ĐH Đà Nẵng.
Thiết kế hệ thống quản lí học và nội dung trực tuyến (LMS/LCMS) hỗ trợ
dạy học kết hợp với nhiều phương thức kết hợp có các tỉ lệ (trực tuyến,
giáp mặt khác nhau). Khảo sát đánh giá thực trạng một số trường Đại học.
Tổ chức khảo nghiệm sư phạm 4 lớp thuộc Khoa Tin học, Trường ĐHSP
- ĐH Đà Nẵng.
5 Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được mô hình dạy học kết hợp (B-Learning) dựa vào
phong cách học tập cùng các các nguyên tắc, phương pháp thiết kế khóa
học và tiến trình tổ chức dạy học kết hợp và hệ thống hỗ trợ dạy học trực
tuyến phù hợp với thực tiễn và các đặc điểm của quá trình dạy học SV
ngành Sư phạm Tin học bậc đại học thì sẽ nâng cao được chất lượng dạy
học và kết quả học tập cho SV.
4
6 Phương pháp nghiên cứu
6.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp các công trình nghiên cứu, sách chuyên khảo và
các nguồn tài liệu khoa học có liên quan đến lý luận và công nghệ dạy học
hiện đại; dạy học số; dạy học trực tuyến; dạy học phát triển năng lực và
tư duy sáng tạo; dạy học dựa vào PCHT ngành Sư phạm Tin học có liên
quan đến nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài.
6.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Một số phương pháp nghiên cứu thực tiễn được sử dụng trong quá
trình nghiên cứu đề tài như sau:
6.2.1 Phương pháp điều tra khảo sát
Sử dụng phiếu khảo sát làm công cụ để thu thập ý kiến của giảng viên
về thực trạng việc ứng dụng dạy học kết hợp, dạy học kết hợp dựa vào
PCHT (PCHT) và năng lực sử dụng CNTT của giảng viên đáp ứng cho
dạy học trực tuyến trong dạy học kết hợp ở các trường ĐH.
Sử dụng phiếu khảo sát thu thập thông tin trực tiếp và trực tuyến làm
công cụ để thu thập ý kiến của SV về năng lực sử dụng CNTT và nhu cầu
học kết hợp nhằm đánh giá sự sẵn sàng học tập kết hợp của SV ở trường
ĐH.
Sử dụng phiếu khảo sát thu thập thông tin trực tiếp và trực tuyến làm
công cụ để thu thập ý kiến về PCHT của SV mô hình VAK/VARK và một
số mô hình PCHT khác liên quan.
Sử dụng phiếu khảo sát làm công cụ để thu thập ý kiến của chuyên
gia về đề cương chi tiết học phần “Kiểm tra - Đánh giá trong giáo dục”
dạy học kết hợp hướng phong cách học tập.
Sử dụng phiểu khảo (trực tiếp và trực tuyến) sát làm công cụ để thu
thập ý kiến của SV đánh giá về chất lượng của khóa học kết hợp học phần
Kiểm tra đánh giá trong giáo dục sau khi đã tổ chức dạy học.
6.2.2 Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm khẳng định tính hiệu quả, tính
khả thi của việc sử dụng bản thiết kế khóa học và tiến trình tổ chức dạy
học kết hợp hướng PCHT hai học phần Kiểm tra đánh giá trong GD và Lí
thuyết tính toán cho SV ngành Sư phạm Tin học trường ĐHSP-ĐH Đà
Nẵng.
5
6.2.3 Phương pháp chuyên gia
Lập phiếu xin ý kiến nhận xét, đánh giá của các chuyên gia về tính
khả thi của mô hình dạy học kết hợp đặc biệt là hệ thống hỗ trợ dạy học
trực tuyến LMS/LCMS có Website https://blearning.vn được thiết kế dựa
vào PCHT trong dạy học cho SV ngành Sư phạm Tin học trình độ đại học
và đề cương chi tiết học phần “Kiểm tra - Đánh giá trong giáo dục”; theo
mô hình đề xuất.
6.3 Nhóm các phương pháp hỗ trợ
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để thu thập số liệu, thông
tin, tư liệu ... có liên quan đến các nhiệm vụ, nội dung nghiên cứu của luận
án. Áp dụng các kỹ thuật thống kê như phân nhóm, chỉ số, tính phương
sai, độ lệch tiêu chuẩn..., đồng thời xử lí số liệu thu được bằng phần mềm
Excell 2013 nhằm đảm bảo cho kết quả nghiên cứu có tính chính xác, đủ
độ tin cậy.
7 Ý nghĩa và đóng góp mới của luận án
7.1 Về mặt lý luận
Xây dựng khung lý thuyết về dạy học kết hợp (B-Learning) dựa vào
PCHT dành cho SV Sư phạm Tin học trong trường ĐH, góp phần phát
triển cơ sở lý luận về dạy học kết hợp, dạy học kết hợp dựa vào PCHT,
đổi mới phương pháp dạy học với sự kết hợp ưu điểm của dạy học trực
tuyến và dạy học giáp mặt.
7.2 Về mặt thực tiễn
- Đề xuất nguyên tắc, phương pháp thiết kế khóa học và tiến trình tổ
chức dạy học kết hợp (B-Learning) dựa vào PCHT trong dạy học cho SV
ngành Sư phạm Tin học trình độ ĐH.
- Xây dựng và thiết kế hệ thống hỗ trợ dạy học trực tuyến đồng bộ và
không đồng bộ (LMS/LCMS) trong khóa học kết hợp dựa vào PCHT.
- Vận dụng để thiết kế và tổ chức dạy học các khóa học kết hợp (B-
Learning) dựa vào phong cách học tập theo mô hình PCHT VAK học
phần/môn học “Kiểm tra đánh giá trong giáo dục“; “Lí thuyết tính toán”
trong đào tạo ngành Sư Phạm Tin học chuyên ngành CNTT bậc đại học
cho 4 lớp tại Khoa Tin học, Trường ĐHSP-ĐH Đà Nẵng.
8 Kết cấu luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục, Luận án gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn dạy học kết hợp (B-Learning)
dựa vào phong cách học tập cho SV ngành Sư phạm Tin học.