MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Theo Beck (2014), dạy học khám phá (DHKP) được áp dụng rộng rãi và có vai trò
đặc biệt quan trọng trong các khóa học TN ở các trường đại học vì đây là những khóa
học mà SV sẽ áp dụng quy trình nghiên cứu khoa học [38]. Theo Smallhorn (2015),
DHKP đã phát triển tính tích cực của SV trong các học phần TN [53]. Theo tác giả Biên
(2013), thí nghiệm khám phá (TNKP) có thể được hiểu như là cách thức tổ chức người
học sử dụng TN trong việc chiếm lĩnh tri thức và hình thức NL theo nhiều mức độ yêu
cầu khác nhau [13]. Nhóm tác giả Yakar và Baykara đã chứng tỏ hiệu quả của TNKP có
thể giúp SVSP tự nhiên nâng cao kĩ năng TN. Do đó, việc tổ chức DHKP có thể góp
phần phát triển NLTN của SVSP [89].
Việt Nam, tác giả Thư (2016) đưa ra hai biện pháp phát triển NLTN của SVSP
thông qua rèn luyện kĩ năng thực hành, kĩ năng tổng hợp và vận dụng kiến thức cho học
phần “Thực hành vật lí đại cương”[26]. Theo Thiện (2019) đã tổ chức dạy học thí nghiệm
vật lí đại cương (TNVLĐC) theo phương pháp thực nghiệm cho SV kĩ thuật. Tuy nhiên,
việc đánh giá vẫn tập trung kĩ năng đo đạc và xử lí dữ liệu [27]. Hiện tại, cách thức tổ chức
giảng dạy các học phần TN ở các trường đại học đa phần sử dụng là phương pháp dạy học
truyền thống. Với phương pháp này, SV chỉ thực hiện TN theo các bước có sẵn trong tài
liệu chưa phát huy tính tự lực của SV và đồng thời SV cũng không thể phát triển thành tố
thiết kế phương án TN. Như vậy, với cách thức tổ chức dạy học hiện tại chưa đáp ứng được
mục tiêu phát triển NLTN của SV.
Đề tài nhằm làm r cơ sở lí luận về NLTN, về DHKP TNVLĐC và đề xuất quy trình tổ
chức dạy học TNVLĐC theo DHKP nhằm phát triển NLTN của SVSP.
2. Mục đch nghiên cứu
Từ cơ sở lí luận và thực tiễn về NLTN, về DHKP trong dạy học TNVLĐC, đề xuất
được quy trình tổ chức dạy học TNVLĐC theo DHKP và tiến trình DHKP TNVLĐC
nhằm phát triển NLTN của SVSP.
3. Giả thuyết nghiên cứu
Nếu đề xuất được quy trình cùng với tiến trình tổ chức dạy học TNVLĐC theo
DHKP dựa trên cấu trúc NLTN của SVSP và thực hiện tổ chức dạy học như tiến trình đã
thiết kế thì sẽ phát triển được NLTN của SVSP.
4. Nhim vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu, LA có các nhiệm vụ chính như sau:
- Tổng quan nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn DHKP trong dạy học TNVLĐC
nhằm phát triển NLTN của SVSP.
- Khảo sát thực trạng dạy học TNVLĐC nhằm phát triển NLTN của SVSP.
- Đề xuất cấu trúc NLTN của SVSP với các chỉ số hành vi (CSHV) trong dạy học Vật
lí và tiêu chí chất lượng hành vi phù hợp.
- Xây dựng chương trình TNVLĐC theo DHKP với các mức độ khám phá tăng dần
nhằm phát triển NLTN của SVSP.
- Đề xuất quy trình tổ chức dạy học TNVLĐC theo DHKP.
- Đề xuất tiến trình DHKP TNVLĐC.
- Xây dựng dụng cụ TN của các bài TN thực hành trong dạy học TNVLĐC.
- Xây dựng nhiệm vụ học tập (NVHT) với các mức độ khám phá tăng dần.
- Xây dựng rubric và bảng kiểm đánh giá NLTN của SVSP.
- Thực nghiệm sư phạm (TNSP) nhằm kiểm định giả thuyết khoa học của đề tài để từ
đó rút ra kết luận và kiến nghị liên quan đến việc phát triển NLTN của SVSP trong dạy học
