BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Thị Bích
ĐIỀU CHỈNH PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI
THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP
TẠI VIỆT NAM
Chuyên ngành: LUẬT KINH TẾ
Mã số: 62.38.01.07
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS-TS TRẦN HOÀNG HẢI
TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
nêu trong luận án này (Luận án) là trung thực. Những kết luận khoa học
của Luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào của ai
khác. Nếu có sự gian đối, tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm.
Tác giả Luận án
Nguyễn Thị Bích
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 6
2.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 6
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... 6
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 7
3.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................... 7
3.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 7
4. Kết cấu của luận án ................................................................................................. 8
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÁP LUẬT VỀ
THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP ................................... 9
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................................... 9
1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài .................................................................. 9
1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam .................................................................. 12
1.1.3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu ....................................................... 19
1.2. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu ..................................................... 20
1.2.1. Cơ sở lý thuyết ................................................................................................ 20
1.2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 23
ẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................... 25
CHƢƠNG 2 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ
TRONG DOANH NGHIỆP VÀ ĐIỀU CHỈNH BẰNG PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI
THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP ................................. 26
2.1. Những vấn đề chung về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp ................... 26
2.1.1. Khái niệm và đặc điểm của thương lượng tập thể trong doanh nghiệp .......... 26
2.1.2. Vai trò của thương lượng tập thể trong doanh nghiệp .................................... 33
2.1.3. Những điều kiện cần thiết cho việc thương lượng tập thể trong doanh nghiệp
................................................................................................................................... 34
2.2. Những vấn đề chung về điều chỉnh bằng pháp luật đối với thương lượng tập thể
trong doanh nghiệp .................................................................................................... 38
2.2.1. Sự cần thiết của việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với thương lượng tập thể
trong doanh nghiệp .................................................................................................... 38
2.2.2. Những nội dung cơ bản cần điều chỉnh bằng pháp luật đối với thương lượng
tập thể trong doanh nghiệp ........................................................................................ 43
2.3. Các công ước, khuyến nghị, hướng dẫn của ILO về thương lượng tập thể trong
doanh nghiệp ............................................................................................................. 49
2.4. Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về thương lượng tập
thể trong doanh nghiệp .............................................................................................. 53
2.4.1. Trước năm 1994 .............................................................................................. 53
2.4.2. Từ năm 1994 đến năm 2012 ............................................................................ 54
2.4.3. Từ năm 2012 đến nay ...................................................................................... 55
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................... 57
CHƢƠNG 3 CHỦ THỂ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH
NGHIỆP THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH
VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN ................................................................................ 58
3.1. Xác định chủ thể được qu ền thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo
qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ............................................................. 58
3.1.1. Đối tượng được ph p hoặc hông được ph p thành lập và gia nhập tổ chức
đại diện của người lao động trong doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện hành
................................................................................................................................... 59
3.1.2. Nguyên tắc thành lập tổ chức đại diện của người lao động trong doanh nghiệp
theo pháp luật Việt Nam hiện hành ........................................................................... 61
3.1.3. Thủ tục thành lập tổ chức đại diện của người lao động trong doanh nghiệp
theo pháp luật Việt Nam hiện hành ........................................................................... 63
3.1.4.Công nhận tổ chức đại diện của người lao động tham gia thương lượng tập thể
và quyền thương lượng tập thể của tổ chức đại diện của người lao động trong doanh
nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện hành ............................................................... 64
3.2. Chủ thể c qu ền đàm phán, thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu
định của pháp luật Việt Nam hiện hành .................................................................... 68
3.3. Thực tiễn thực hiện các qu định về chủ thể thương lượng tập thể trong doanh
nghiệp tại Việt Nam thời gian qua. ........................................................................... 69
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................... 75
CHƢƠNG 4 CÁC NGUYÊN TẮC, NỘI DUNG VÀ QUY TRÌNH THƢƠNG
LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP THEO QUY ĐỊNH CỦA
PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN .......... 77
4.1. Nguyên tắc thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu định của pháp
luật Việt Nam hiện hành ........................................................................................... 77
4.1.1. Nguyên tắc tự nguyện ..................................................................................... 77
4.1.2. Nguyên tắc thiện chí ........................................................................................ 78
4.1.3. Nguyên tắc bình đẳng...................................................................................... 81
4.1.4. Nguyên tắc hợp tác .......................................................................................... 83
4.1.5. Nguyên tắc công khai và minh bạch ............................................................... 84
4.2. Nội dung thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu định của pháp luật
Việt Nam hiện hành .................................................................................................. 85
4.3. Qu trình thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu định của pháp luật
Việt Nam hiện hành .................................................................................................. 89
4.4. Thực tiễn thực hiện các qu định về nguyên tắc, nội dung và qu trình thương
lượng tập thể tại Việt Nam thời gian qua .................................................................. 93
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 ......................................................................................... 105
CHƢƠNG 5 BIỆN PHÁP THÚC ĐẨY VÀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ106
5.1. Phân loại tranh chấp về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu định
của pháp luật Việt Nam hiện hành .......................................................................... 107
5.2 Cách thức giải quyết tranh chấp về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp
theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ................................................... 109
5.2.1. Giải quyết tranh chấp thương lượng tập thể trong doanh nghiệp thông qua h a
giải theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ............................................ 110
5.2.2. Giải quyết tranh chấp thương lượng tập thể trong doanh nghiệp thông qua thủ
tục trọng tài theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ............................... 119
5.2.3. Giải quyết tranh chấp thương lượng tập thể trong doanh nghiệp tại Tòa án
theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ................................................... 127
5.3. Biện pháp thúc đẩy giải quyết tranh chấp thương lượng tập thể trong doanh
nghiệp theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành (đình công và giải quyết
đình công) ................................................................................................................ 130
5.3.1. Đình công theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ....................... 131
5.3.2. Giải quyết đình công theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ...... 137