BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Thị Bích
ĐIỀU CHỈNH PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI
THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP
TẠI VIỆT NAM
Chuyên ngành: LUẬT KINH TẾ
Mã số: 62.38.01.07
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS-TS TRẦN HOÀNG HẢI
TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong nền kinh tế thị trường, thương lượng tập thể (TLTT) c v i tr qu n
trọng trong vi c ng qu n h l o ng (QHLĐ) n ịnh v l m t trong c c c ng
cụ chủ ếu g p ph n iều tiết h i h mối qu n h lợi ch gi c c n trong QHLĐ
Nhưng tr n th c tế, vi c triển kh i th c hi n c c qu ịnh về TLTT vẫn m ng t nh
ch t h nh th c, iểu hi n ch nhiều n th ư c ược k kết s u TLTT chư th c
s c ch t lượng
B n cạnh , ể th c hi n s chỉ ạo củ Đ ng (thể hi n tại Nghị qu ết số
NQ/TW ng 05 th ng 11 năm 2016) v g p ph n m o cho vi c Vi t N m th c
thi úng c c c m kết khi gi nhập Hi p ịnh Đối t c to n i n v tiến u n Th i
B nh Dương, ph p luật về TLTT trong o nh nghi p l m t trong c c n i ung c p
ch c n ược sử i, sung khi n h nh B luật L o ng m i
V nh ng l o tr n, vi c nghi n c u ề t i “Điều chỉnh pháp luật đối với
thương lượng tập thể trong doanh nghiệp tại Việt Nam” l hết s c c n thiết trong ối
c nh hi n n
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Một là, vi c nghi n c u ề t i n nh m chỉ r c c hạn chế, t cập củ ph p
luật Vi t N m hi n h nh về TLTT trong o nh nghi p
Hai là, ề t i c ng s t m hiểu kinh nghi m củ c c quốc gi , c ng như th m
kh o hư ng ẫn củ T ch c l o ng quốc tế (ILO) nh m t m kiếm nh ng gi i ph p
ho n thi n ph p luật ph hợp v i th c ti n Vi t N m v nh ng i n ph p m o
th c thi hi u qu c c qu ịnh về TLTT trong o nh nghi p
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhi m vụ nghi n c u o g m: ph n t ch, luận gi i về t m qu n trọng củ
TLTT trong o nh nghi p; ph n t ch l m r kh i ni m v c iểm củ TLTT trong
o nh nghi p; ph n t ch, nh gi th c trạng ph p luật v th c ti n th c hi n c c qu
ịnh về TLTT trong c c o nh nghi p Vi t N m; ề u t nh ng gi i ph p nh m
ho n thi n ph p luật Vi t N m về TLTT trong o nh nghi p
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghi n c u củ luận n o g m: qu ịnh củ B luật L o ng
(BLLĐ) hi n h nh v c c văn n hư ng ẫn th c hi n BLLĐ về TLTT trong o nh
2
nghi p; c c c ng ư c, khu ến nghị v hư ng ẫn củ ILO; qu ịnh củ m t số quốc
gi tr n thế gi i về TLTT trong o nh nghi p
Ngo i r , luận n c n ề cập ến th c trạng TLTT trong c c o nh nghi p
Vi t N m hi n n
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghi n c u củ luận n ược gi i hạn chỉ tập trung v o v n ề TLTT
trong o nh nghi p tại Vi t N m Nh ng v n ề về iều chỉnh ph p luật ối v i TLTT
tại Vi t N m ược luận n tập trung nghi n c u o g m: chủ thể TLTT, c c ngu n
tắc, n i ung v qu tr nh TLTT, c c i n ph p thúc ẩ v c ch th c gi i qu ết tr nh
ch p về TLTT
4. Kết cấu của luận án
Ngo i ph n m u, kết luận v nh mục t i li u th m kh o, n i ung luận n
g m 6 chương s u :
Chương 1 T ng qu n t nh h nh nghi n c u ph p luật về thương lượng tập thể
trong o nh nghi p
Chương 2 Nh ng v n ề chung về thương lượng tập thể trong o nh nghi p v
iều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT trong o nh nghi p
Chương 3 Chủ thể thương lượng tập thể trong o nh nghi p theo qu ịnh củ
ph p luật Vi t N m hi n h nh v th c ti n th c hi n
Chương 4 C c ngu n tắc, n i ung v qu tr nh thương lượng tập thể trong
o nh nghi p theo qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh v th c ti n th c hi n
Chương 5 Bi n ph p thúc ẩ , c ch th c gi i qu ết tr nh ch p về thương
lượng tập thể trong o nh nghi p theo qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh v
th c ti n th c hi n
Chương 6 Ho n thi n ph p luật v n ng c o kh năng th c hi n ph p luật về
thương lượng tập thể trong o nh nghi p
3
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÁP LUẬT VỀ
THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP
1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
1.1.1. Những tài liệu nghiên u v h th th ng l ng t p th trong o nh nghiệp
Hi n n , c c t i li u nghi n c u về v n ề chủ thể TLTT chủ ếu ược thể
hi n trong vi c gi i th ch c c ngu n tắc v qu ết ịnh củ T ch c L o ng Quốc tế
ILO về t o hi p h i
Do nhu c u củ c c quốc gi i h i ILO ph i n h nh c c hư ng ẫn về ối
thoại n Tu nhi n, c c hư ng ẫn kh ng c gi trị như m t văn n ph p l
ch nh th c
Cho ến n , ã c m t số t i li u nư c ngo i nghi n c u m t số kh cạnh củ
v n ề chủ thể TLTT Nhưng số m i ng lại vi c nghi n c u c c ngu n tắc v
v i tr củ chủ thể TLTT
1.1. . Những tài liệu nghiên u v ngu ên t nội ung và qu tr nh th ng l ng
t p th trong o nh nghiệp
Đ ng chú l c c t i li u s u :
Li n o n Gi i chủ ch u u (2008), Gi i thi u về QHLĐ tại Ch u u, s ch
th m kh o Cuốn s ch c i t nh n mạnh qu ền t o li n kết v m o qu ền
TLTT.
B n gi m s t củ ILO (2000), TLTT: Nh ng ti u chuẩn củ ILO v nh ng
ngu n tắc củ c c B n gi m s t, s ch th m kh o T i li u n ã ph n t ch kh r
kh i ni m v mục ch củ TLTT theo qu ịnh củ ILO, ngu n tắc t o t ngu n
trong tho thuận; TLTT trong c c ịch vụ c ng v c c ngu n tắc củ ILO về TLTT
Văn ph ng L o ng quốc tế Genev (ho c Giơ-ne-vơ) (1997), TLTT, s ch
th m kh o, Phạm Thu L n ịch; Ngu n Xu n T m hi u nh Cuốn s ch n tập
trung nghi n c u c c kinh nghi m ược t ng kết nhiều quốc gi , nh m giúp NLĐ v
t ch c ại i n l o ng c k năng hoạt ng hi u qu hơn trong vi c o v v tăng
cường qu ền lợi củ NLĐ khi th m gi TLTT
Sus n H ter (E ), V i tr củ TLTT trong nền kinh tế to n c u: Đ m ph n
c ng ng ã h i, s ch th m kh o Cuốn s ch ã em t v i tr củ TLTT như m t
c ng cụ ể m o NLĐ c thể ược chi s m t c ch c ng ng nh ng lợi ch ph t
sinh t vi c th m gi v o nền kinh tế to n c u
Ủ n ILO (2006), T o hi p h i – B T ng tập về c c ngu n tắc v qu ết
ịnh củ Ủ n ILO về T o hi p h i B t ng tập c mục ch cung c p c c c ng
4
cụ hư ng ẫn, ph n nh nh ng ch nh s ch v h nh ng th ng qu Ủ n ILO ể o
m c c ngu n tắc cơ n về t o hi p h i
1.1.3. Những tài liệu nghiên u v á biện pháp thú đẩ và á h th giải qu ết
tr nh hấp th ng l ng t p th trong o nh nghiệp
Chang – Hee Lee - Chu n gi c o c p củ ILO về QHLĐ ối thoại Xã h i
(2008), S ch T qu n h nh c ng t ph t ến QHLĐ h i h tr n TLTT tại Vi t
Nam – X c ịnh c c v n ề v thử t m kiếm gi i ph p kh thi: Cuốn s ch ã chỉ r
th c trạng củ QHLĐ Vi t N m v chỉ r th c trạng c c gi i oạn h nh th nh ph t
triển củ QHLĐ Vi t N m t khi i m i ến năm 2008
1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam
1. .1. Những tài liệu nghiên u v h th th ng l ng t p th trong o nh nghiệp
Về cơ chế n c nh m i viết củ t c gi Phạm C ng Tr trong tạp ch
Nh nư c v Ph p luật Tu nhi n, t c gi c ng m i chỉ ng lại vi c ph n t ch về
phương i n l luận m chư ề cập ến vi c vận ụng cơ chế n trong th c ti n
TLTT Vi t N m, c i t l vi c vận ụng cơ chế n trong TLTT tại o nh
nghi p
Về v i tr củ t ch c ại i n l o ng trong ại i n tập thể l o ng TLTT:
c i viết củ t c gi Đ o M ng Đi p (2014), V i tr củ t ch c ại i n l o ng
trong ối thoại ã h i, TLTT v TƯLĐTT, tạp ch Luật học số 01/2014 v cuốn s ch
Công đoàn với việ th ng l ng và ký kết TƯLĐTT th m gi giải qu ết khiếu nại tố
áo ông nhân l o động và GQTCLĐ, NXB L o ng, H N i củ trường Đại
học C ng o n
Về k năng cơ n trong thương lượng TƯLĐTT c nh m t c phẩm củ T ng
Li n o n L o ng Vi t N m v C ng o n N U như: Th ng l ng TƯLĐTT:
thự trạng giải pháp và kỹ năng, NXB L o ng, H N i; Ký kết TƯLĐTT ở một số
n ớ trên thế giới và kinh nghiệm đối với Việt N m sá h th m khảo, NXB L o ng,
H N i; Kỹ năng th ng l ng và ký kết TƯLĐTT, NXB L o ng, H N i
Ngo i r , c n m t số t i li u nghi n c u kh c ph n t ch c ch th c ể c c qu
ịnh ph p luật c thể giúp t ch c c ng o n D ã c kh nhiều t i li u nghi n c u
chủ thể trong TLTT Vi t N m song c c nghi n c u n c n rời rạc, chư c t nh h
thống
1. . . Những tài liệu nghiên u v ngu ên t nội ung và qu tr nh th ng l ng
t p th tại o nh nghiệp
C c luận n nghi n c u về TƯLĐTT như: Đ Năng Kh nh (2009) TƯLĐTT
theo pháp lu t l o động Việt N m, Luận n tiến sĩ luật học, Vi n Nh nư c v Ph p
luật; Ho ng Thị Minh (2011), TƯLĐTT - nghiên u so sánh giữ lu t l o động Việt
N m và Thụ Đi n, Luận n tiến sĩ luật học, Trường Đại học Luật H N i