TẠP CHÍ Y DƯỢC HC CẦN THƠ – S 68/2023
Hi ngh Khoa hc thường niên ln th 28
Liên Chi hi Chấn thương Chnh hình Thành ph H Chí Minh
63
SỬ DỤNG ĐINH XI MĂNG KHÁNG SINH TRONG ĐIỀU TRNHIỄM
TRÙNG SAU KẾT HỢP XƯƠNG GÃY THÂN XƯƠNG DÀI CHI DƯỚI:
BÁO CÁO CA LÂM SÀNG VÀ XEM XÉT Y VĂN
Phạm Thanh Nhã1٭, Nguyễn Huy Toàn2
1. Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình
2. Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
*Email: bsphamthanhnha@gmail.com
Ngày nhn bài: 13/10/2023
Ngày phn bin: 13/11/2023
Ngày duyệt đăng: 20/11/2023
TÓM TẮT
Đinh xi măng kháng sinh được sử dụng trong điều trị nhiễm trùng sau kết hợp xương trên
thế giới từ lâu. Hội nghị đồng thuận trong điều trị nhiễm trùng sau kết hợp xương năm 2018 đồng
ý đinh xi măng kháng sinh biện pháp hiệu quả trong điều trị các trường hợp nhiễm trùng thân
xương dài. Tuy nhiên, kĩ thuật thực hiện trong y văn rất đa dạng và chưa đồng thuận. Chúng tôi đã
sử dụng đinh xi măng kháng sinh điều trị nhiễm trùng sau kết hợp xương trong 3 trường hợp gãy
thân xương dài chi dưới. Kĩ thuật của chúng tôi dựa trên hướng dẫn từ các nghiên cứu trong y văn
kết hợp tính sẵn có tại cơ sở y tế. Cả 3 trường hợp điều đạt kết quả tốt trong loại bỏ nhiễm trùng,
đạt được lành xương, trong khi bệnh nhân đi lại sớm và số lần phẫu thuật ít.
Từ khoá: Đinh xi măng kháng sinh, nhiễm trùng sau kết hợp xương, xương dài.
ABSTRACT
USE OF ANTIBIOTIC CEMENT-COATED NAILS IN MANAGEMENT
OF FRACTURE-RELATED INFECTION OF LONG BONES OF THE
LOWER LIMB: A CASE REPORT AND LITERATURE REVIEW
Pham Thanh Nha1, Nguyen Huy Toan2
1. Hospital for Traumatology and Orthopaedics
2. University of Medicine and Pharmacy at Ho Chi Minh City
Antibiotic cement-coated nails have been used to treat fracture-related infection for a long
time. The 2018 International Consensus Meeting on Musculoskeletal Infection agreed that antibiotic
cement-coated nail were an effective treatment for long bone infections. However, there is no
general consensus or specific guideline on the particular techniques used for antibiotic cement-
coated nails. We used antibiotic cement-coated nails to treat three cases of fracture-related
infection in long bones of the lower limb. Our technique is based on studies in the literature
combined with the availability of devices at our hospital. All three cases achieved good results in
eradicating infection, achieving bone healing, allowing for early weight bearing, and decreasing
the number of surgeries.
Keyword: Antibiotic cement-coated nail, fracture related infection, long bones.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhim trùng sau kết hợp xương là một biến chng nghiêm trng và th thách. Khó
khăn trong điều tr liên quan hai vấn đề: xương gãy chưa lành nh trạng nhim trùng
xương, mềm. Điều tr nhim trùng sau kết hợp xương hiện nay da trên s kết hp nhiu
chuyên ngành bao gồm: dinh dưỡng, điều tr kháng sinh, phu thut phc hi chc
TẠP CHÍ Y DƯỢC HC CẦN THƠ – S 68/2023
Hi ngh Khoa hc thường niên ln th 28
Liên Chi hi Chấn thương Chnh hình Thành ph H Chí Minh
64
năng,…, trong đó, phu thut viên chấn thương chnh hình nòng cốt. Tác nhân thường
gp nht trong nhim trùng sau kết hợp xương là Staphylococcus aureus. Trong môi trường
dng c kết hợp xương, vi khuẩn nhanh chóng tn ti trạng thái biofilm trưởng thành
sau 2-3 tun. Biofilm vi khuẩn trưởng thành có sức đề kháng kháng sinh gp 100-1000 ln
so vi trng thái t do. Mt s vi khun tiết ra coangulase gây đông máu, tình trạng thiếu
máu nuôi ti ch, kết hp vi mô hoi t nhiễm trùng quanh nơi gãy khiến cho kháng sinh
h thng khó tiếp cận đến vi khun. Vì vy, kháng sinh ti chmt la chn hp lý. V
phu thut, nguyên ct lc, làm vững xương gãy, quản khong chết che ph
sm[1]. Một phương pháp kinh đin phu thut 2 thì: tháo dng c kết hợp xương bên
trong, ct lc làm sch nhiễm trùng, đặt c định ngoài; khi tình trng nhim trùng n, c
định ngoài được rút và kết hợp xương bên trong được thc hin sau thi gian ch lành vết
thương chân đinh. Phương pháp này có thử thách là yêu cu phu thut nhiu ln và kéo dài
thi gian hn chế chức năng chi. Nhiều báo cáo cho thấy đinh xi măng kháng sinh mt
phương pháp hiệu qu trong điều tr nhim trùng sau kết hợp xương, vai trò phân phối kháng
sinh ti ch, lp khong chết và góp phn làm vững xương gãy, bệnh nhân có th đi lại sm
sau phu thut và gim s ln phu thut[2],[3],[4],[5].
Chúng tôi báo cáo 3 trường hp s dụng đinh xi măng kháng sinh trong điều tr
nhim trùng sau kết hợp xương gãy thân xương dài chi dưới ti Bnh vin Chấn thương
Chỉnh hình và xem xét y văn hiện ti.
II. CA LÂM SÀNG
2.1. Ca lâm sàng 1
Bnh nhân nam, 29 tui, chẩn đoán gãy kín 1/3 giữa 2 xương cẳng chân phải, điều
tr bằng phương pháp đóng kín đinh nội tu có cht. Bệnh nhân tái khám sau 3 tháng do đau
sưng cẳng chân vi 2 vết rch dn lưu ti v trí xương gãy vị trí vít cht gần được thc
hin ti Bnh viện địa phương (Hình 1). Cấy vi trùng được thc hin vi mu cy là mô ly
t vít chốt tĩnh phía gần được tháo ra thông qua vết rch có sẵn. Kháng sinh đưc s dng
Rifamycin. Bnh nhân tái khám sau 2 tun, ghi nhn dng c kết hợp xương không còn
vng (Hình 2), kết qu cy MRSA, bệnh nhân đưc ch đinh phẫu thut ct lc, tháo dng
cụ, đóng đinh xi măng kháng sinh nội tu (lõi ch thép chập đôi, 1 gói xi măng Palacos 40g,
3g Vancomycin) c đnh ngoài Ilizarov (Hình 3), kháng sinh Vancomycin tĩnh mch 2
ngày (2g/ngày) kháng sinh xut vin Linezolid 6 tun (1g/ngày). Bệnh nhân được
hướng dn ngh ngơi, chân cao, cắt ch sau 2 tun bắt đầu đi lại vi hai nng chng
chân theo kh năng, bỏ nng hoàn toàn 1 tháng sau phu thut. Bất động ngoài được tháo
sau 3 tháng khi quan sát thấy can xương đáng kể (Hình 4), bột Sarmiento tăng cường và đi
chng chân hoàn toàn, tháo bt sau 1 tháng. X quang theo dõi sau m 5 tháng ghi nhn lành
xương (Hình 5).
TẠP CHÍ Y DƯỢC HC CẦN THƠ – S 68/2023
Hi ngh Khoa hc thường niên ln th 28
Liên Chi hi Chấn thương Chnh hình Thành ph H Chí Minh
65
Hình 1. Lâm sàng và X quang ti thời điểm tái khám
Hình 2. X quang thời điểm trước m
Hình 3. Hình nh trong m và ngay sau m
TẠP CHÍ Y DƯỢC HC CẦN THƠ – S 68/2023
Hi ngh Khoa hc thường niên ln th 28
Liên Chi hi Chấn thương Chnh hình Thành ph H Chí Minh
66
Hình 4. X quang và lâm sàng thời điểm 3 tháng sau m
Hình 5. X quang và lâm sàng thời điểm 5 tháng sau m
2.2. Ca lâm sàng 2
Bnh nhân nam 29 tui, chẩn đoán gãy kín 1/3 giữa 2 xương cẳng chân trái, điều tr
đóng kín đinh nội tu có cht ti tuyến trước. Sau m 4 tháng, bnh nhân chy dch vết m
vùng gối, sưng kèm phập phu v trí xương gãy, x quang tại thời đim khám ghi nhn khe
gãy ln (Hình 6). Bệnh nhân đưc chẩn đoán nhiễm trùng sau kết hợp xương gãy thân 2
xương cẳng chân trái chưa tác nhân. Phu thut ct lọc, đinh xi măng kháng sinh (lõi là
ch thép chập đôi, 1 gói xi măng Palacos 40g, 3g Vancomycin, 3,5g Amikacin), cố định
ngoài Orthofix được thc hin. Bnh nhân bắt đầu đi bỏ nng sau 1 tháng và theo dõi sau 3
tháng, bnh nhân không du hiu nhiễm trùng trên lâm sàng và có can xương trên x quang
(Hình 7). C định ngoài được tháo sau 10 tháng (Hình 8).
TẠP CHÍ Y DƯỢC HC CẦN THƠ – S 68/2023
Hi ngh Khoa hc thường niên ln th 28
Liên Chi hi Chấn thương Chnh hình Thành ph H Chí Minh
67
Hình 6. Hình ảnh x quang trước và sau m
Hình 7. Hình nh lâm sàng và x quang ti thời điểm sau m 3 tháng
Hình 8. Hình ảnh X quang trước và sau tháo c định ngoài ti thời điểm sau m 10 tháng