Đồ án " Tìm hiểu dịch vụ điện thoại qua mạng Internet và ứng dụng tại Việt Nam"

§¹i häc Th¸i Nguyªn Khoa c«ng nghÖ th«ng tin ----------¶----------

®å ¸n tèt nghiÖp ®¹i häc Ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin HÖ chÝnh quy

§Ò tµi: “t×m hiÓu dÞch vô ®iÖn tho¹i qua m¹ng

internet vµ øng dông t¹i viÖt nam”

K1A Sinh viªn thùc hiÖn : Ph¹m V¨n HuyÒn Gi¸o viªn h­íng dÉn: ThS. NguyÔn TiÕn Thµnh Líp :

Th¸i Nguyªn 2007

Lêi c¶m ¬n

Sau mét thêi gian häc tËp, nghiªn cøu vµ ® ­îc sù h ­íng dÉn, gióp ®ì

tËn t×nh cña c¸c thÇy c« vµ mäi ng ­êi em ®· hoµn thµnh ®å ¸n tèt nghiÖp “T×m

hiªu dÞch vô ®iÖn tho¹i qua m¹ng Internet vµ øng dông t¹i ViÖt Nam” cña

m×nh. §Ó cã ® ­îc kÕt qu¶ nh ­ ngµy h«m nay em ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu, song

phÇn lín lµ nhê sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa C«ng nghÖ

th«ng tin, c¸c anh chÞ em trong c«ng ty TNHH tin häc viÔn th«ng Nguyªn

Anh n¬i em tham gia thùc tËp vµ ph¸t triÓn øng dông, c¸c b¹n sinh viªn vµ ®Æc

biÖt ng­êi thÇy ®· tËn t×nh gióp ®ì vµ chØ b¶o em trong suèt qu¸ tr×nh lµm ®å

¸n cña m×nh, thÇy gi¸o ThS. NguyÔn TiÕn Thµnh.

Qua ®©y em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn c¸c thÇy c« vµ mäi

ng­êi ®· gióp em hoµn thµnh ®å ¸n tèt nghiÖp nµy.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !

Sinh viªn: Ph¹m V¨n HuyÒn

Môc lôc

Ch­¬ng I: Tæng Quan vÒ §iÖn tho¹i IP................................................................ 5

I. Kh¸i niÖm ®iÖn tho¹i IP : ................................................................................. 5

II. §Æc ®iÓm cña ®iÖn tho¹i IP. ............................................................................ 5

II.1. PSTN, m¹ng chuyÓn m¹ch gãi vµ Internet: .................................................. 5

II.2. ¦u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm cña ®iÖn tho¹i IP:................................................... 7

III. M« h×nh cña dÞch vô IP Telephony. ............................................................... 9

III.1. C¸c phÇn mÒmVoIP.................................................................................... 9

III.2. M« h×nh dÞch vô VoIP quy m« nhµ cung cÊp dÞch vô. ............................... 10

Ch­¬ng II: Xö lý tÝn hiÖu tho¹i cña dÞch vô VoIP .............................................. 14

I. KÝch th­íc gãi tho¹i: ..................................................................................... 14

II. M· ho¸ (nÐn) tÝn hiÖu tho¹i:.......................................................................... 15

III. §ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i - Bé giao thøc RTP/RTCP: ..................................... 16

III.1. Vai trß cña RTP/RTCP: ............................................................................ 16

III.2. C¸c øng dông sö dông RTP : .................................................................... 17

III.3. Khu«n d¹ng gãi RTP: ............................................................................... 18

III.4. Giao thøc ®iÒu khiÓn RTCP ...................................................................... 21

H×nh II.9: Khu«n d¹ng gãi BYE ........................................................................ 28

H×nh II.10: Khu«n d¹ng gãi APP ...................................................................... 29

IV. Qu¸ tr×nh xö lý tÝn hiÖu tho¹i trong media gateway. .................................... 29

IV.1. C¸c thµnh phÇn cña mét media gateway. .................................................. 29

IV.2. Qu¸ tr×nh xö lý tÝn hiÖu tho¹i. .................................................................. 29

IV.3. C¸c biÖn ph¸p tèi thiÓu thêi gian trÔ. ........................................................ 30

IV.4. §ång bé tÝn hiÖu. ..................................................................................... 30

V. C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô (QoS). ........................................ 31

V.1. C¸c cÊp chÊt l­îng dÞch vô xÐt tõ ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi. .......................... 32

V.2. C¸c c¬ chÕ ®iÒu khiÓn chÊt l­îng dÞch vô bªn trong mét phÇn tö m¹ng...... 32

V.3. B¸o hiÖu phôc vô ®iÒu khiÓn chÊt l­îng dÞch vô. ....................................... 35

Ch­¬ng III: B¸o hiÖu cuéc gäi trong M¹ng IP. .................................................. 36

I. Më ®Çu. ......................................................................................................... 36

II. Giíi thiÖu chuÈn H.323: ............................................................................... 37

II.1. Giíi thiÖu: ................................................................................................. 37

1

II.2. Chång giao thøc H.323 (H.323 Protocol stack): ......................................... 37

III. C¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng H.323:......................................................... 39

III.1 Tæng quan: ................................................................................................ 39

III.2. ThiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 (H.323 Terminal) ................................................ 41

III.3. H.323 gateway. ........................................................................................ 45

III.4. Gatekeeper ............................................................................................... 46

III.5. §¬n vÞ ®iÒu khiÓn liªn kÕt ®a ®iÓm (MCU - Multipoint Control Unit): ...... 47

IV. C¸c kªnh ®iÒu khiÓn. ................................................................................... 49

IV.1. Kªnh ®iÒu khiÓn RAS. .............................................................................. 50

IV.1.1 Kh¸m ph¸ Gatekeeper (Gatekeeper Discovery). ..................................... 51

IV.1.2. §¨ng ký ®iÓm cuèi (Endpoint Registration). ......................................... 52

IV.1.3. §Þnh vÞ ®iÓm cuèi (Endpoint Location). ................................................ 53

IV.1.4. §iÒu khiÓn kÕt n¹p, xo¸ cuéc gäi, thay ®æi th«ng l ­îng vµ th«ng b¸o tr¹ng th¸i. ........................................................................................... 53

IV.2 Kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi (Call Signalling Channel). ................................... 53

IV.3. Kªnh ®iÒu khiÓn H.245. ........................................................................... 54

V. C¸c gi¸ trÞ ®Æc tr­ng cuéc gäi. ...................................................................... 55

V.1. Gi¸ trÞ tham chiÕu cuéc gäi CRV. .............................................................. 55

V.2. Conference ID vµ Conference Goal............................................................ 55

VI. C¸c thñ tôc b¸o hiÖu cuéc gäi. .................................................................... 56

VI.1. Giai ®o¹n I - ThiÕt lËp cuéc gäi (Call Setup). ............................................ 56

VI.1.1. ThiÕt lËp c¬ b¶n - C¶ hai ®iÓm cuèi ®Òu ch­a ®¨ng ký. .......................... 56

VI.1.2. ThiÕt lËp cuéc gäi cã sù tham gia cña gatekeeper .................................. 57

VI.1.2.1. §iÒu khiÓn kÕt n¹p (Admission Control)............................................. 57

VI.1.2.2. Tr­êng hîp thiÕt lËp cuéc gäi c¶ hai ®iÓm cuèi cïng ®¨ng ký víi mét gatekeeper. ........................................................................................ 58

VI.1.2.2. C¸c tr­êng hîp thiÕt lËp cuéc gäi kh¸c. .............................................. 58

VI.2. Giai ®o¹n II - Khëi ®Çu truyÒn th«ng. ....................................................... 59

VI.3. Giai ®o¹n III - ThiÕt lËp kªnh tÝn hiÖu media. ........................................... 60

VI.4. Giai ®o¹n IV - C¸c dÞch vô cuéc gäi. ........................................................ 60

VI.4.1. Thay ®æi th«ng l­îng cuéc gäi. ............................................................. 60

VI.4.2. Th«ng b¸o tr¹ng th¸i. ............................................................................ 62

VI.4.2.1. Th«ng b¸o tr¹ng th¸i kªnh RAS: ........................................................ 62

VI.4.2.2. Th«ng b¸o tr¹ng th¸i cuéc gäi. ........................................................... 63

VI.4.3. Më réng héi nghÞ (AdHoc Conference Extension). ................................ 63

2

VI.5. Giai ®o¹n V - KÕt thóc cuéc gäi. .............................................................. 63

VI.5.1. Xo¸ cuéc gäi ®­îc thùc hiÖn bëi ®iÓm cuèi: .......................................... 64

VI.5.2. Xo¸ cuéc gäi ®­îc thùc hiÖn bëi gatekeeper. ......................................... 64

VII. NhËn xÐt vÒ chuÈn H.323. .......................................................................... 65

VII.1. C¸c thuËn lîi khi tu©n theo chuÈn H.323. ................................................ 65

VII.2. C¸c chó ý khi øng dông H.323 vµo hÖ thèng VoIP thùc tÕ. ...................... 66

Ch­¬ng IV: dÞch vô VoIp øng dông t¹i viÖt nam. .............................................. 67

I. CÊu h×nh m¹ng Internet backbone .................................................................. 67

II. Mét sè phÇn mÒm VoIP phæ biÕn hiÖn nay: .................................................. 69

II.1. PhÇn mÒm Skype: ...................................................................................... 69

II.2. PhÇn mÒm GoogleTalk .............................................................................. 75

II. 3. PhÇn mÒm VoIP: FPT Phone – Gäi ®iÖn tho¹i quèc tÕ tõ Internet ........... 75

II.4. PhÇn mÒm VoIP Voice 777 ........................................................................ 77

III. Mét sè thiÕt bÞ gäi ®iÖn tho¹i VoIP:............................................................. 80

III.1. §iÖn tho¹i VoIP MaxIP10: ....................................................................... 80

III.2. Planet USB Phone UP 100: ....................................................................... 80

III.3. Planet SKD 200 và DCT 100: ................................................................... 81 IV. M« h×nh hÖ thèng m¹ng VoIP C«ng ty Cæ phÇn May XuÊt khÈu Hµ B¾c. .......................................................................................................... 81

IV.1. S¬ l­îc vÒ doanh nghiÖp ........................................................................... 81

IV.2. HÖ thèng qu¶n lý vµ trao ®æi th«ng: ......................................................... 83

V. H­íng ph¸t triÓn cña dÞch vô VoIP. .............................................................. 83

V.1. Më réng dÞch vô ra nhiÒu tØnh, thµnh phè trong n­íc. ................................ 83

V.2. TriÓn khai dÞch vô ®iÖn tho¹i IP quèc tÕ. .................................................... 84

KÕt luËn……………………………………………………………………….…86

Phô lôc…………………………………………………………………………..87

3

Tµi liÖu tham kh¶o………………………………………………………………89

Më ®Çu

Tr­íc sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ th«ng tin, ngµy nay m¸y

tÝnh ®· trë nªn kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c v¨n phßng, c«ng së vµ dÇn cã mÆt trong

c¸c gia ®×nh. X· héi ph¸t triÓn dÉn ®Õn sù bïng næ vÒ nhu cÇu trao ®æi vµ xö lý

th«ng tin – Internet trë thµnh kh¸i niÖm quen thuéc ®èi víi chóng ta. Internet lµ

n¬i cung cÊp nguån th«ng tin khæng lå v­ît xa c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn thèng nh­:

truyÒn h×nh, b¸o in, internet cßn còng cÊp c¸c dÞch vô h÷u Ých kh¸c nh ­ truyÒn t¶i

d÷ liÖu ë d¹ng v¨n b¶n, ©m thanh hay h×nh ¶nh.

ë n­íc ta VoIP còng ®ang ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ víi øng dông cho ®iÖn

tho¹i quèc tÕ nh ­: FPT phone, SnetPhone, Voice777 vµ dÞch vô gäi ®iÖn tho¹i

®­êng dµi 171 cña VNPT, 178 cña Viettel vµ 179 cña EVN.

Trong thêi gian thùc tËp vµ lµm ®å ¸n cña minh em ®· t×m hiÓu vÒ dÞch vô

gäi ®iÖn tho¹i dùa trªn giao thøc Internet VoIP (Voice over Internet Protocol).

Víi ­u ®iÓm næi tréi lµ gi¸ thµnh cña dÞch vô rÎ h¬n h¼n so víi dÞch vô ®iÖn tho¹i

truyÒn thèng, dÞch vô nµy ®ang ngµy mét ph¸t triÓn vµ mang l¹i lîi Ých cho ng ­êi

sö dông. Trong néi dung chÝnh ®å ¸n cña m×nh em t×m hiÓu tËp chung vµo 4 néi

dung chÝnh:

Ch­¬ng 1. Tæng quan vÒ ®iÖn tho¹i IP.

Ch­¬ng 2. Xö lý tÝn hiÖu tho¹i cña dÞch vô ®iÖn thoai IP.

Ch­¬ng 3. B¸o hiÖu cuéc gäi trong m¹ng IP.

Ch­¬ng 4. DÞch vô VoIP øng dông t¹i ViÖt Nam

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa

C«ng nghÖ th«ng tin - §¹i häc Th¸i Nguyªn vµ ®Æc biÖt lµ sù h ­íng dÉn tËn t×nh

cña thÇy gi¸o ThS NguyÔn TiÕn Thµnh ®· gióp em hoµn thµnh ®å ¸n nµy.

Ph¹m V¨n HuyÒn

4

Sinh viªn thùc hiÖn

Ch­¬ng I: Tæng Quan vÒ §iÖn tho¹i IP.

I. Kh¸i niÖm ®iÖn tho¹i IP :

Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, sè l ­îng ng­êi sö dông Internet vµ sè l ­îng

m¸y chñ cung cÊp dÞch vô ®· t¨ng mét c¸ch m¹nh mÏ. Song song víi viÖc kh«ng ngõng t¨ng nhu cÇu sö dông internet lµ sù xuÊt hiÖn ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh dÞch vô míi ch¹y trªn nÒn t¶ng kü thuËt cña m¹ng toµn cÇu. Mét trong sè c¸c dÞch vô míi tá ra cã rÊt nhiÒu høa hÑn lµ ®iÖn tho¹i IP (IP Telephony, IP ­êi dïng Internet ®· Telephone, VoIP, Netphone, Internet Telephone). Khi ng quen lµm viÖc trùc tuyÕn trong mét thêi gian dµi trªn m¹ng th× còng rÊt tù nhiªn nÕu hä muèn chiÕc m¸y tÝnh PC cña m×nh trë thµnh mét ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng cho mäi lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c. ThËt may m¾n lµ nh÷ng tiÕn bé trong c«ng nghÖ ®iÖn tö, kü thuËt nÐn vµ xö lý sè liÖu ®· cho phÐp con ng ­êi t¹o ra vµ sö dông mét lo¹i h×nh ®iÖn tho¹i dùa trªn nÒn t¶ng kü thuËt cña giao thøc Internet (IP: Internet Protocol), ®ã chÝnh lµ dÞch vô IP Telephony. Nãi mét c¸ch ng¾n gän, IP Telephony lµ mét dÞch vô truyÒn tho¹i sö dông c«ng nghÖ m¹ng IP kÕt hîp víi kh¶ n¨ng tÝnh to¸n vµ xö lý d÷ liÖu cña c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi ®Ó thùc hiÖn truyÒn t¶i c¸c cuéc ®µm tho¹i.

DÞch vô ®iÖn tho¹i IP bao gåm c¸c dÞch vô truyÒn tho¹i, fax, multimedia,

II. §Æc ®iÓm cña ®iÖn tho¹i IP.

... qua nh÷ng m¹ng IP ®­îc qu¶n lý vÒ chÊt l­îng dÞch vô (QoS). C¸c dÞch vô nµy cã thÓ ® ­îc thùc hiÖn hoµn toµn trong ph¹m vi m¹ng IP hoÆc cã thÓ ® ­îc thùc hiÖn kÕt hîp gi÷a m¹ng IP vµ c¸c m¹ng kh¸c.

II.1. PSTN, m¹ng chuyÓn m¹ch gãi vµ Internet:

§iÖn tho¹i IP lµ mét dÞch vô truyÒn tho¹i qua c¸c m¹ng IP. M¹ng IP ë ®©y lµ c¸c m¹ng d÷ liÖu sö dông bé giao thøc TCP/IP cho c¸c chøc n¨ng tÇng giao vËn (Transport Layer) vµ tÇng m¹ng (Network Layer). Cßn giao thøc c¸c tÇng thÊp h¬n (c¸c giao thøc truy cËp m¹ng: Network Access Protocols) cã thÓ lµ giao thøc trong m¹ng LAN, X.25, Frame Relay, ATM, hay PPP... Bëi vËy so víi ®iÖn tho¹i chuyÓn m¹ch kªnh th«ng th ­êng ®iÖn tho¹i IP cã nhiÒu kh¸c biÖt. §Ó thÊy ® ­îc nh÷ng kh¸c biÖt nµy, tr ­íc hÕt ta xem xÐt ®Æc ®iÓm m¹ng PSTN, m¹ng chuyÓn m¹ch gãi vµ m¹ng Internet.

M¹ng ®iÖn tho¹i c«ng céng (Public Switched Telephone Network - PSTN)

5

lµ m¹ng truyÒn th«ng dùa trªn nÒn t¶ng kü thuËt chuyÓn m¹ch kªnh (Circuit Switching). ChuyÓn m¹ch kªnh lµ ph ­¬ng ph¸p truyÒn th«ng trong ®ã mét kªnh truyÒn dÉn dµnh riªng ®­îc thiÕt lËp gi÷a hai thiÕt bÞ ®Çu cuèi th«ng qua mét hay nhiÒu nót chuyÓn m¹ch trung gian. Dßng th«ng tin truyÒn trªn kªnh nµy lµ dßng bit truyÒn liªn tôc theo thêi gian. B¨ng th«ng cña kªnh dµnh riªng ® ­îc ®¶m b¶o vµ cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh liªn l¹c (64Kbps ®èi víi m¹ng ®iÖn tho¹i PSTN), vµ ®é trÔ th«ng tin lµ rÊt nhá chØ cì thêi gian truyÒn th«ng tin trªn kªnh (propagation time).

4

4

3

3

2

2

1

1

1

1

M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh

4

4

3

3

3

3

2

2

2

2

M¹ng chuyÓn m¹ch gãi

1

1

1

1

DTE

DCE

DCE

DTE

H×nh I.1: M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh

6

H×nh I.2: M¹ng chuyÓn m¹ch gãi

Kh¸c víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh, m¹ng chuyÓn m¹ch gãi (Packet Switching Network) sö dông hÖ thèng l ­u tr÷ råi truyÒn (store-and-forward system) t¹i c¸c ­îc nót m¹ng. Th«ng tin ® ­îc chia thµnh c¸c phÇn nhá (gäi lµ gãi), mçi gãi ® thªm c¸c th«ng tin ®iÒu khiÓn cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh truyÒn nh ­ lµ ®Þa chØ n¬i göi, ®Þa chØ n¬i nhËn... C¸c gãi th«ng tin ®Õn nót m¹ng ®­îc xö lý vµ l­u tr÷ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh råi míi ® ­îc truyÒn ®Õn nót tiÕp theo sao cho viÖc sö dông kªnh cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Trong m¹ng chuyÓn m¹ch gãi kh«ng cã kªnh dµnh riªng nµo ® ­îc thiÕt lËp, b¨ng th«ng cña kªnh logic gi÷a hai thiÕt bÞ ®Çu cuèi th­êng kh«ng cè ®Þnh, vµ ®é trÔ th«ng tin lín h¬n m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh rÊt nhiÒu.

XÐt trªn quan ®iÓm m« h×nh ph©n tÇng OSI, viÖc truyÒn th«ng tin trong

m¹ng truyÓn m¹ch kªnh vµ m¹ng chuyÓn m¹ch gãi ®­îc minh ho¹ nh­ trong h×nh I.1 vµ h×nh I.2.

Khi c¸c m¹ng sè liÖu trªn thÕ giíi ® ­îc liªn kÕt l¹i, mét m¹ng sè liÖu lín

®­îc thiÕt lËp, ®ã lµ Internet. Giao thøc liªn m¹ng sö dông trong internet lµ giao thøc IP (Internet Protocol). Còng gièng nh­ m¹ng ®iÖn tho¹i PSTN, m¹ng Internet cã quy m« toµn cÇu, phï hîp cho viÖc khai th¸c vµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô viÔn th«ng trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, gi÷a chóng cã sù kh¸c biÖt s©u s¾c vÒ mÆt kü thuËt:

• Kh¸c nhau vÒ kü thuËt chuyÓn m¹ch: M¹ng Internet sö dông ph ­¬ng

ph¸p ®Þnh tuyÕn ®éng (dynamic routing) dùa trªn viÖc ®¸nh ®Þa chØ kh«ng mang tÝnh ®Þa lý (non-geographic addressing). Ng ­îc l¹i m¹ng PSTN, sö dông ph ­¬ng ph¸p chuyÓn m¹ch tÜnh (static switching) dùa trªn sè ®iÖn tho¹i phô thuéc vÞ trÝ cña thuª bao (geographic telephone numbering).

• KiÕn tróc m¹ng: KiÕn tróc cña Internet lµ ph©n t¸n. Sù “th«ng minh” cña Internet ph©n bè trªn toµn bé m¹ng. C¸c øng dông cung cÊp dÞch vô cho m¹ng lµ c¸c phÇn mÒm h ­íng m¸y kh¸ch (client-oriented software) vµ ®­îc bè trÝ kh¾p n¬i trªn m¹ng. Trong khi ®ã m¹ng PSTN tËp trung c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn dÉn vµ c¸c ch ­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn l¹i víi nhau t¹i mét vµi trung t©m trong m¹ng.

II.2. ¦u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm cña ®iÖn tho¹i IP:

KiÕn tróc ph©n t¸n cña internet cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng. Nã t¹o cho internet tÝnh linh ho¹t trong triÓn khai vµ øng dông c¸c c«ng nghÖ míi. §iÒu nµy gi¶i thÝch cho sù ph¸t triÓn m¹ng mÏ cña internet trong mét vµi n¨m gÇn ®©y.

§iÖn tho¹i IP ra ®êi nh»m khai th¸c tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c m¹ng truyÒn sè liÖu, khai th¸c tÝnh linh ho¹t trong ph¸t triÓn c¸c øng dông míi cña giao thøc IP vµ nã ® ­îc ¸p dông trªn mét m¹ng toµn cÇu lµ m¹ng Internet. C¸c tiÕn bé cña c«ng nghÖ mang ®Õn cho ®iÖn tho¹i IP nh÷ng ­u ®iÓm sau:

+ Gi¶m chi phÝ cuéc gäi: ¦u ®iÓm næi bËt nhÊt cña ®iÖn tho¹i IP so víi

7

dÞch vô ®iÖn tho¹i hiÖn t¹i lµ kh¶ n¨ng cung cÊp nh÷ng cuéc gäi ® ­êng dµi gi¸ rÎ víi chÊt l­îng chÊp nhËn ®­îc. NÕu dÞch vô ®iÖn tho¹i IP ® ­îc triÓn khai, chi phÝ cho mét cuéc gäi ® ­êng dµi sÏ chØ t ­¬ng ®­¬ng víi chi phÝ truy nhËp internet.

Nguyªn nh©n dÉn ®Õn chi phÝ thÊp nh ­ v©y lµ do tÝn hiÖu tho¹i ® ­îc truyÒn t¶i trong m¹ng IP cã kh¶ n¨ng sö dông kªnh hiÖu qu¶ cao. §ång thêi, kü thuËt nÐn tho¹i tiªn tiÕn gi¶m tèc ®é bÝt tõ 64 Kbps xuèng thÊp tíi 8 Kbps (theo tiªu chuÈn nÐn tho¹i G.729A cña ITU-T) kÕt hîp víi tèc ®é xö lý nhanh cña c¸c bé vi xö lý ngµy nay cho phÐp viÖc truyÒn tiÕng nãi theo thêi gian thùc lµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc víi l­îng tµi nguyªn b¨ng th«ng thÊp h¬n nhiÒu so víi kü thuËt cò.

So s¸nh mét cuéc gäi trong m¹ng PSTN víi mét cuéc gäi qua m¹ng IP, ta thÊy:

• Chi phÝ ph¶i tr¶ cho cuéc gäi trong m¹ng PSTN lµ chi phÝ ph¶i bá ra ®Ó duy tr× cho mét kªnh 64kbps suèt tõ ®Çu cuèi nµy tíi ®Çu cuèi kia th«ng qua mét hÖ thèng c¸c tæng ®µi. Chi phÝ nµy ®èi víi c¸c cuéc gäi ®­êng dµi (liªn tØnh, quèc tÕ) lµ kh¸ lín.

• Trong tr­êng hîp cuéc gäi qua m¹ng IP, ng ­êi sö dông tõ m¹ng PSTN chØ ph¶i duy tr× kªnh 64kbps ®Õn Gateway cña nhµ cung cÊp dÞch vô t¹i ®Þa ph­¬ng. Nhµ cung cÊp dÞch vô ®iÖn tho¹i IP sÏ ®¶m nhËn nhiÖm vô nÐn, ®ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i vµ göi chóng ®i qua m¹ng IP mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó tíi ®­îc Gateway nèi tíi mét m¹ng ®iÖn tho¹i kh¸c cã ng­êi liªn l¹c ®Çu kia. ViÖc kÕt nèi nh ­ vËy lµm gi¶m ®¸ng kÓ chi phÝ cuéc gäi do phÇn lín kªnh truyÒn 64Kbps ®· ® ­îc thay thÕ b»ng viÖc truyÒn th«ng tin qua m¹ng d÷ liÖu hiÖu qu¶ cao.

+ TÝch hîp m¹ng tho¹i, m¹ng sè liÖu vµ m¹ng b¸o hiÖu: Trong ®iÖn tho¹i

IP, tÝn hiÖu tho¹i, sè liÖu vµ ngay c¶ b¸o hiÖu ®Òu cã thÓ cïng ®i trªn cïng mét m¹ng IP. §iÒu nµy sÏ tiÕt kiÖm ® ­îc chi phÝ ®Çu t ­ ®Ó x©y dùng nh÷ng m¹ng riªng rÏ.

+ Kh¶ n¨ng më réng (Scalability): NÕu nh

­ c¸c hÖ tæng ®µi th ­êng lµ nh÷ng hÖ thèng kÝn, rÊt khã ®Ó thªm vµo ®ã nh÷ng tÝnh n¨ng th× c¸c thiÕt bÞ trong m¹ng internet th ­êng cã kh¶ n¨ng thªm vµo nh÷ng tÝnh n¨ng míi. ChÝnh tÝnh mÒm dÎo ®ã mang l¹i cho dÞch vô ®iÖn tho¹i IP kh¶ n¨ng më réng dÔ dµng h¬n so víi ®iÖn tho¹i truyÒn thèng.

+ Kh«ng cÇn th«ng tin ®iÒu khiÓn ®Ó thiÕt lËp kªnh truyÒn vËt lý: Gãi th«ng tin trong m¹ng IP truyÒn ®Õn ®Ých mµ kh«ng cÇn mét sù thiÕt lËp kªnh nµo. Gãi chØ cÇn mang ®Þa chØ cña n¬i nhËn cuèi cïng lµ th«ng tin ®· cã thÓ ®Õn ® ­îc ®Ých. Do vËy, viÖc ®iÒu khiÓn cuéc gäi trong m¹ng IP chØ cÇn tËp trung vµo chøc n¨ng cuéc gäi mµ kh«ng ph¶i tËp trung vµo chøc n¨ng thiÕt lËp kªnh.

+ Qu¶n lý b¨ng th«ng: Trong ®iÖn tho¹i chuyÓn m¹ch kªnh, tµi nguyªn

8

b¨ng th«ng cung cÊp cho mét cuéc liªn l¹c lµ cè ®Þnh (mét kªnh 64Kbps) nh ­ng trong ®iÖn tho¹i IP viÖc ph©n chia tµi nguyªn cho c¸c cuéc tho¹i linh ho¹t h¬n nhiÒu. Khi mét cuéc liªn l¹c diÔn ra, nÕu l ­u l­îng cña m¹ng thÊp, b¨ng th«ng dµnh cho liªn l¹c sÏ cho chÊt l­îng tho¹i tèt nhÊt cã thÓ; nh ­ng khi l­u l­îng cña m¹ng cao, m¹ng sÏ h¹n chÕ b¨ng th«ng cña tõng cuéc gäi ë møc duy tr× chÊt l­îng tho¹i chÊp nhËn ®­îc nh»m phôc vô cïng lóc ® ­îc nhiÒu ng­êi nhÊt. §iÓm nµy còng lµ mét yÕu tè lµm t¨ng hiÖu qu¶ sö dông cña ®iÖn tho¹i IP. ViÖc qu¶n lý b¨ng th«ng mét c¸ch tiÕt kiÖm nh ­ vËy cho phÐp ng ­êi ta nghÜ tíi nh÷ng dÞch vô

cao cÊp h¬n nh ­ truyÒn h×nh héi nghÞ, ®iÒu mµ víi c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch cò ng­êi ta ®· kh«ng thùc hiÖn v× chi phÝ qu¸ cao.

+ NhiÒu tÝnh n¨ng dÞch vô: TÝnh linh ho¹t cña m¹ng IP cho phÐp t¹o ra nhiÒu tÝnh n¨ng míi trong dÞch vô tho¹i. VÝ dô cho biÕt th«ng tin vÒ ng ­êi gäi tíi hay mét thuª bao ®iÖn tho¹i IP cã thÓ cã nhiÒu sè liªn l¹c mµ chØ cÇn mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi duy nhÊt (VÝ dô nh ­ mét thiÕt bÞ IP Phone cã thÓ cã mét sè ®iÖn tho¹i dµnh cho c«ng viÖc, mét cho c¸c cuéc gäi riªng t­).

+ Kh¶ n¨ng multimedia: Trong mét “cuéc gäi” ng ­êi sö dông cã thÓ võa nãi chuyÖn võa sö dông c¸c dÞch vô kh¸c nh­ truyÒn file, chia sÎ d÷ liÖu, hay xem h×nh ¶nh cña ng­êi nãi chuyÖn bªn kia.

§iÖn tho¹i IP còng cã nh÷ng h¹n chÕ:

+ Kü thuËt phøc t¹p: TruyÒn tÝn hiÖu theo thêi gian thùc trªn m¹ng chuyÓn m¹ch gãi lµ rÊt khã thùc hiÖn do mÊt gãi trong m¹ng lµ kh«ng thÓ tr¸nh ® ­îc vµ ®é trÔ kh«ng cè ®Þnh cña c¸c gãi th«ng tin khi truyÒn trªn m¹ng. §Ó cã ® ­îc mét dÞch vô tho¹i chÊp nhËn ®­îc, cÇn thiÕt ph¶i cã mét kü thuËt nÐn tÝn hiÖu ®¹t ®­îc nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe: tØ sè nÐn lín (®Ó gi¶m ® ­îc tèc ®é bit xuèng), cã kh¶ n¨ng suy ®o¸n vµ t¹o l¹i th«ng tin cña c¸c gãi bÞ thÊt l¹c... Tèc ®é xö lý cña c¸c bé Codec (Coder and Decoder) ph¶i ®ñ nhanh ®Ó kh«ng lµm cuéc ®µm tho¹i bÞ gi¸n ®o¹n. §ång thêi c¬ së h¹ tÇng cña m¹ng còng cÇn ® ­îc n©ng cÊp lªn c¸c c«ng nghÖ míi nh ­ Frame Relay, ATM,... ®Ó cã tèc ®é cao h¬n vµ/hoÆc ph¶i cã mét c¬ chÕ thùc hiÖn chøc n¨ng QoS (Quality of Service). TÊt c¶ c¸c ®iÒu nµy lµm cho kü thuËt thùc hiÖn ®iÖn tho¹i IP trë nªn phøc t¹p vµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ® ­îc trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y.

+ VÊn ®Ò b¶o mËt (security): M¹ng Internet lµ mét m¹ng cã tÝnh réng kh¾p

vµ hçn hîp (hetorogenous network). Trong ®ã cã rÊt nhiÒu lo¹i m¸y tÝnh kh¸c nhau cïng c¸c dÞch vô kh¸c nhau cïng sö dông chung mét c¬ së h¹ tÇng. Do vËy kh«ng cã g× ®¶m b¶o r»ng th«ng tin liªn quan ®Õn c¸ nh©n còng nh ­ sè liªn l¹c truy nhËp sö dông dÞch vô cña ng­êi dïng ®­îc gi÷ bÝ mËt.

­ c¸ch lµ mét dÞch vô sÏ

­ nã ® ­a ra ® ­îc mét chi phÝ thÊp vµ/hoÆc

Nh­ vËy, ®iÖn tho¹i IP chøng tá nã lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô míi rÊt cã tiÒm n¨ng. Trong t­¬ng lai, ®iÖn tho¹i IP sÏ cung cÊp c¸c dÞch vô hiÖn cã cña ®iÖn tho¹i trong m¹ng PSTN vµ c¸c dÞch vô míi cña riªng nã nh»m ®em l¹i lîi Ých cho ®«ng ®¶o ng ­êi dïng. Tuy nhiªn, ®iÖn tho¹i IP víi t kh«ng trë nªn hÊp dÉn h¬n PSTN chØ v× nã ch¹y trªn m¹ng IP. Kh¸ch hµng chØ chÊp nhËn lo¹i dÞch vô nµy nÕu nh nh÷ng tÝnh n¨ng v­ît tréi h¬n so víi dÞch vô ®iÖn tho¹i hiÖn t¹i. III. M« h×nh cña dÞch vô IP Telephony. III.1. C¸c phÇn mÒmVoIP.

9

Trong thùc tÕ, VoIP ®· ® ­îc thùc hiÖn bëi c¸c øng dông phÇn mÒm ch¹y trªn c¸c m¸y tÝnh PC. C¸c øng dông nµy cho phÐp hai m¸y tÝnh cã thÓ kÕt nèi víi nhau qua nhê mét server. C¸c m¸y tÝnh cã trang bÞ multimedia cã thÓ nãi chuyÖn víi nhau qua kÕt nèi internet nay. PhÇn mÒm ®iÓn h×nh cho phÐp thùc hiÖn truyÒn tho¹i qua m¹ng IP lµ Microsoft NetMeeting cña h·ng Microsoft. PhÇn mÒm

Skype (www.skype.com), phÇm mÒm Yahoo Messenger cña h·ng Yahoo (www.yahoo.com) víi tÝnh n¨ng Voice, mét sè phÇn mÒm gäi ®iÖn tho¹i quèc tÕ Voice 777 gåm: SnetPhone, Fone Xanh, FPT Phone…

Gi¶i ph¸p VoIP b»ng phÇn mÒm cã ­u ®iÓm lµ t¹o ® ­îc c¸c cuéc nãi

chuyÖn trªn mét diÖn réng vµ kh«ng ®ßi hái mét sù n©ng cÊp ®Æc biÖt vÒ phÇn ­ kh«ng ®¸p øng ® ­îc yªu cÇu cøng nµo. Tuy nhiªn, gi¶i ph¸p lo¹i nµy hÇu nh chÊt l­îng trong ®iÒu kiÖn m¹ng internet v× lý do kh«ng ®iÒu khiÓn ® ­îc b¨ng th«ng cña m¹ng. Th­êng th× c¸c phÇn mÒm VoIP chØ cho chÊt l­îng t¹m ®­îc khi viÖc truyÒn tho¹i diÔn ra trong m¹ng néi bé LAN. Ngoµi ra, gi¶i ph¸p lo¹i nµy ch­a toµn diÖn, thiÕu nh÷ng tÝnh n¨ng quan träng nh ­ tÝnh c­íc, nhËn thùc cuéc gäi... vµ ch ­a cung cÊp ® ­îc dÞch vô tho¹i cho ®a sè ng ­êi dïng trong m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh. DÞch vô tho¹i nµy chØ cã vai trß lµ mét dÞch vô thªm vµo cïng víi c¸c dÞch vô internet truyÒn thèng. III.2. M« h×nh dÞch vô VoIP quy m« nhµ cung cÊp dÞch vô.

III.2.1. M« h×nh.

§Ó cã thÓ lµ mét dÞch vô ®éc lËp, cÇn ph¶i cã mét m« h×nh IP Telephony toµn diÖn h¬n, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu:

Ho¹t ®éng song song cïng víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh ®Ó cã thÓ

¤

­êi sö dông vµ tËn dông

mang dÞch vô tho¹i IP ®Õn cho ®«ng ®¶o ng ®­îc ­u thÕ chi phÝ thÊp cña viÖc truyÒn tÝn hiÖu trªn m¹ng chuyÓn m¹ch gãi.

Thùc hiÖn ®­îc c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña mét dÞch vô viÔn th«ng nh ­ tÝnh c­íc, qu¶n lý cuéc gäi...

Cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng míi cña ®iÖn tho¹i IP.

¤

10

H×nh I.3: M« h×nh dÞch vô VoIP

M« h×nh mang tÝnh nguyªn lý cho dÞch vô ®iÖn tho¹i IP ® ­îc tr×nh bµy trong h×nh I.3.

§Ó ho¹t ®éng cïng víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh, m« h×nh buéc ph¶i bao

gåm hÖ thèng b¸o hiÖu cña m¹ng ®iÖn tho¹i. Cã nh­ vËy nã míi cã kh¶ n¨ng thiÕt lËp ®­îc mét kÕt nèi th«ng suèt gi÷a hai ®Çu cuèi th«ng qua m¹ng IP. Trong m« h×nh, hÖ thèng b¸o hiÖu ® ­îc sö dông lµ SS7 nh ­ng trong thùc tÕ hÖ thèng b¸o hiÖu cã thÓ lµ nh÷ng hÖ thèng b¸o hiÖu kh¸c nh­ R2...

C¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng VoIP bao gåm:

(cid:216) Media Gateway:

ChuyÓn ®æi khu«n d¹ng th«ng tin: tõ d¹ng th«ng tin ghÐp kªnh theo

¤

thêi gian (TDM) trong m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh sang d¹ng gãi trong m¹ng IP vµ ng­îc l¹i.

Thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh xö lý cÇn thiÕt kh¸c nh ­: NÐn tÝn hiÖu tho¹i (voice compression), nÐn kho¶ng lÆng (silence suppression), triÖt tiÕng väng (echo cancellation)

¤

Cung cÊp nhiÒu giao diÖn vËt lý cÇn thiÕt cho kÕt nèi: Giao diÖn víi

¤

m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh (E1/T1, PRI-ISDN, ...), giao diÖn víi m¹ng IP (Ethernet, Fast Ethernet, Frame Relay, ...).

(cid:216) Signalling Gateway: Phôc vô cho b¸o hiÖu gi÷a c¸c terminal trong m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh vµ c¸c terminal trong m¹ng IP: §ãng gãi l¹i c¸c th«ng ®iÖp SS7 thµnh c¸c gãi phï hîp víi m¹ng IP, läc c¸c dßng l ­u l­îng kh«ng phï hîp... Thµnh phÇn nµy kÕt hîp ho¹t ®éng cña m¹ng IP vµ m¹ng b¸o hiÖu SS7.

(cid:216) Call Control Center:

H­íng dÉn Media Gateway c¸ch thiÕt lËp, xö lý vµ kÕt thóc dßng th«ng tin media (th«ng tin thêi gian thùc) phôc vô cho cuéc gäi.

¤

Xö lý th«ng tin b¸o hiÖu.

¤

Theo dâi tr¹ng th¸i cña tÊt c¶ c¸c dßng media ®ang truyÒn trong hÖ

¤

thèng.

Thùc hiÖn nhiÒu dÞch vô cña hÖ thèng: TÝnh c­íc, t¹o ra c¸c b¶n ghi

¤

l­u tr÷, c¸c chøc n¨ng qu¶n lý m¹ng, qu¶n lý cuéc gäi...

(cid:216) C¸c thµnh phÇn kh¸c: Bao gåm c¸c terminal PSTN (m¸y ®iÖn tho¹i, m¸y fax), tæng ®µi PSTN PBX; thiÕt bÞ trong m¹ng IP (IP phone, IP PBX).

Signalling Gateway cã thÓ lµ mét thiÕt bÞ ®éc lËp hoÆc ® ­îc tÝch hîp víi Media Gateway vµo mét Gateway duy nhÊt.

Dung l­îng cña c¸c Gateway cã thÓ biÕn ®æi tuú thuéc vµo nh÷ng øng

dông cô thÓ. Tõ c¸c gateway cã dung l ­îng nhá phôc vô cho ho¹t ®éng cña mét v¨n phßng c«ng ty tíi c¸c gateway c«ng céng cã dung l ­îng lín vµ cùc lín ®Ó phôc vô c¸c cuéc gäi tíi tõng gia ®×nh.

III.2.2. Ho¹t ®éng.

11

a) M« h×nh ®· ®­a ra hai gi¶i ph¸p VoIP:

­êng c¸c

Fax

R = 1 4 7 2 5 3 6 8 9 # 0 * SEKR

PSTN

R = 1 4 7 2 5 3 6 8 9 # 0 * SEKR

Mét lµ, gi¶i ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp (Enterprize): Th«ng th m« h×nh th«ng tin cña doanh nghiÖp sö dông hai liªn kªt mét cho c¸c dÞch vô tho¹i qua m¹ng PSTN vµ mét cho kÕt nèi internet ®Ó sö dông c¸c dÞch vô nh ­ e- mail, web... Víi gi¶i ph¸p VoIP cho doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp sö dông gateway cña riªng hä ®Ó kÕt nèi c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi tho¹i truyÒn thèng (m¸y ®iÖn tho¹i, fax, PBX) vµo Internet. Nhê vËy, tho¹i vµ c¸c dÞch vô internet ® ­îc tÝch hîp vµo mét ® ­êng truyÒn chung thay v× ph¶i dïng hai ® ­êng truyÒn nh ­ tr­íc kia.

PBX

Media Gateway

Fax

Internet

Database

Database

M A X A S C E N D

R = 1 4 7 2 5 3 6 8 9 # 0 * SEKR Phones R = 1 4 7 2 5 3 6 8 9 # 0 * SEKR

D A N E C S

M A X A S C E N D

D A N E C S

Mail Server

Internet

Mail Server

Web Server

Web Server

H×nh I.4: M« h×nh th«ng tin truyÒn thèng cña doanh nghiÖp H×nh I.5: M« h×nh th«ng tin cña doanh nghiÖp víi gi¶i ph¸p VoIP

Hai lµ, gi¶i ph¸p cho dÞch vô c«ng céng (Carier): Nh÷ng gateway cã dung

l­îng lín ® ­îc ®­îc nhµ cung cÊp dÞch vô IP Telephony bè trÝ, kÕt nèi th ­êng xuyªn vµo m¹ng IP s½n sµng cho ng ­êi sö dông truy nhËp tíi ®Ó sö dông dÞch vô VoIP. Nh÷ng ng ­êi sö dông víi c¸c m¸y ®iÖn tho¹i th«ng th ­êng truy nhËp ®Õn gateway th«ng qua dÞch vô ®iÖn tho¹i t¹i ®Þa ph ­¬ng. Gi¶i ph¸p nµy ® ­a dÞch vô ®iÖn tho¹i IP ®Õn ® ­îc víi phÇn lín ng ­êi dïng, cung cÊp cho ng ­êi dïng nh÷ng cuéc gäi ®­êng dµi gi¸ rÎ.

b) Quay sè truy nhËp dÞch vô.

Quay sè truy nhËp dÞch vô liªn quan ®Õn vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®Þnh

12

h­íng cuéc gäi ®i qua m¹ng IP mµ kh«ng ®i qua m¹ng PSTN nh ­ dÞch vô ®iÖn tho¹i th«ng th­êng (tr­êng hîp liªn l¹c phone to phone). §Ó truy nhËp dÞch vô IP Telephony ng ­íi sö dông cã thÓ cã hai c¸ch thøc truy nhËp tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng cña hÖ thèng.

Quay sè hai giai ®o¹n: Ng­êi sö dông quay sè ®Ó liªn l¹c ®Õn Gateway IP Telephony vµ qu¸ tr×nh giao tiÕp víi gateway sÏ quyÕt ®Þnh viÖc ®Þnh h ­íng tiÕp cuéc gäi ®Õn terminal nµo ë ®Çu bªn kia. ViÖc t ­¬ng t¸c víi gateway cã thÓ nhê liªn l¹c víi nh©n viªn trùc gateway hoÆc th«ng qua mét giao diÖn t ­¬ng t¸c tho¹i ®­îc cung cÊp bëi hÖ thèng IVR cña gateway (IVR - Interactive Voice Response). Ph­¬ng ph¸p truy nhËp kiÓu nµy lµ duy nhÊt ®èi víi nh÷ng hÖ thèng b¸o hiÖu ®¬n gi¶n nh­ hÖ thèng b¸o hiÖu R2.

Quay sè mét giai ®o¹n: Víi nh÷ng kh¶ n¨ng m¹nh cña hÖ thèng b¸o hiÖu SS7, dÞch vô ®iÖn tho¹i IP cã thÓ trë nªn trong suèt ®èi víi ng ­êi sö dông gièng nh­ dÞch vô ®iÖn tho¹i truyÒn thèng. Ng ­êi sö dông quay mét m· truy nhËp ®Æc biÖt kÌm theo sè ®iÖn tho¹i ®Ých vµ viÖc quay sè chØ ph¶i thùc hiÖn mét lÇn. C¨n cø vµo m· truy nhËp, hÖ thèng b¸o hiÖu sÏ quyÕt ®Þnh viÖc ®Þnh tuyÕn cuéc gäi th«ng qua m¹ng IP hay chØ ®i trong m¹ng PSTN nh­ th«ng th­êng.

c) ThiÕt lËp cuéc gäi:

XÐt tr ­êng hîp ng ­êi sö dông truy nhËp dÞch vô IP Telephone tõ trong

m¹ng PSTN ®Õn mét ng­êi sö dông kh¸c còng trong m¹ng PSTN. §Ó cuéc gäi cã thÓ ®­îc t¹o ra, cÇn ph¶i quan t©m ®Õn ba giai ®o¹n b¸o hiÖu thiÕt lËp kÕt nèi:

1. Giai ®o¹n thiÕt lËp kÕt nèi gi÷a ng ­êi gäi vµ Gateway ® ­îc sö dông ®Ó truy nhËp m¹ng IP (gateway 1).

2. Giai ®o¹n thiÕt lËp cuéc gäi tõ Gateway 1 vµ ®Õn gateway ®Ých (gateway 2).

3. Giai ®o¹n thiÕt lËp liªn l¹c tõ gateway 2 tíi m¸y ®iÖn tho¹i cña ng ­êi bÞ gäi

C¸c giai ®o¹n thiÕt lËp 1 vµ 3 sö dông hÖ thèng b¸o hiÖu cuéc gäi trong

m¹ng PSTN nh ­ trong dÞch vô ®iÖn tho¹i th«ng th ­êng. Giai ®o¹n thiÕt lËp liªn kÕt gi÷a c¸c Gateway qua m¹ng IP sö dông c¸c thñ tôc b¸o hiÖu riªng dµnh cho c¸c øng dông truyÒn th«ng ®a ph ­¬ng tiÖn trong m¹ng gãi. C¸c thñ tôc nµy sÏ ®­îc tr×nh bµy trong ch­¬ng III.

c) Th«ng tin tho¹i trong hÖ thèng VoIP

­îc xö lý thµnh nh÷ng gãi ®Ó

TÝn hiÖu tho¹i tõ ng ­êi sö dông ® ­îc chuyÓn thµnh tÝn hiÖu PCM ghÐp kªnh theo thêi gian (TDM) truyÒn ®Õn qua mét hÖ thèng tæng ®µi ®Ó ®Õn Media Gateway cña dÞch vô IP Telephony. Media gateway thùc hiÖn viÖc triÖt tiÕng väng, nÐn tÝn hiÖu, vµ ®ãng tÝn hiÖu tho¹i ®· ® truyÒn tíi gateway ®Ých qua m¹ng IP. Media gateway ®Ých l¹i thùc hiÖn viÖc chuyÓn ®æi d¹ng tÝn hiÖu ng ­îc l¹i ®Ó truyÒn ®Õn ng ­êi sö dông ë ®Çu d©y bªn kia.

III.2.3. NhËn xÐt.

M« h×nh IP Telephony tr×nh bµy nh ­ trªn cã ­u ®iÓm lµ mét m« h×nh toµn diÖn cho c¸c cuéc liªn l¹c tho¹i qua m¹ng IP. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn ® ­îc dÞch vô cÇn gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò: 1. Xö lý tÝn hiÖu tho¹i trong m¹ng IP.

2. C¸c thñ tôc b¸o hiÖu cuéc gäi trong m¹ng IP.

13

Xö lý tÝn hiÖu tho¹i trong m¹ng IP bao gåm c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nÐn tho¹i vµ ®ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i ®Ó truyÒn ®i trong ®iÒu kiÖn cña m¹ng chuyÓn

m¹ch gãi. C¸c vÊn ®Ò nµy bao gåm kÝch th ­íc gãi tho¹i, c¸c thuËt to¸n m· ho¸ tÝn hiÖu tho¹i giao thøc ®ãng gãi, ®ång bé ho¸ tÝn hiÖu vµ c¸c c¬ chÕ ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô.

B¸o hiÖu cuéc gäi trong m¹ng IP tËp trung vµo c¸c thñ tôc thiÕt lËp cuéc

Ch­¬ng II: Xö lý tÝn hiÖu tho¹i cña dÞch vô VoIP

I. KÝch th­íc gãi tho¹i:

gäi, kÕt thóc cuéc gäi, vµ c¸c thñ tôc kh¸c cÇn thiÕt cho liªn l¹c thêi gian thùc gi÷a c¸c ®iÓm cuèi (end point) trong m¹ng IP.

Nh÷ng nhµ thiÕt kÕ hÖ thèng Voice over IP ®Òu ph¶i chó ý ®Õn kÝch th ­íc cña gãi tÝn hiÖu truyÒn trªn m¹ng. Cã rÊt nhiÒu yÕu tè giíi h¹n kÝch th ­íc cña gãi tho¹i truyÒn trªn m¹ng. C¸c lý do ®ã bao gåm:

a) Kh¶ n¨ng mÊt gãi: NÕu kÝch th ­íc c¸c gãi cµng dµi th× khi truyÒn kh¶

­êng th× bªn thu th ­êng huû ­íc n¨ng gãi bÞ lçi bit sÏ cµng cao. Th«ng th nh÷ng gãi bÞ lçi bit. Do vËy, kh¶ n¨ng mÊt mÊt gãi t¨ng theo kÝch th cña gãi, ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng n¬i cã tû lÖ lçi bit BER cao.

b) TrÔ ®ãng gãi: Víi nh÷ng øng dông ®iÖn tho¹i IP, chiÒu dµi gãi lín ®ßi hái thêi gian tÝch lòy ®ñ sè mÉu tho¹i cho gãi lín, tøc lµ trÔ ®ãng gãi lín. XÐt mét vÝ dô víi mét bé codec 6,4 Kbps theo tiªu chuÈn G.723.1 vµ kÝch th­íc gãi tho¹i lµ 1500 bytes. Trong tr­êng hîp nµy, ®Ó cã ®­îc mét gãi tho¹i, trÔ ®ãng gãi ph¸t sÏ lµ:

1500

=

875,1

s

·

bytes 4,6

8 bit 1000 bit

/ bytes / s

·

=

875,1

2

s75,3

§é trÔ c¶ ®i vµ vÒ lµ: ·

§é trÔ nµy lµ qu¸ lín ®èi víi tiªu chuÈn cña mét cuéc ®µm tho¹i (giíi h¹n cña ®é trÔ lµ 500ms cho c¶ ®i vµ vÒ).

­u l­îng ­êi sÏ kh«ng

c) HËu qu¶ cña mÊt gãi ®èi víi chÊt l ­îng tÝn hiÖu tho¹i: Th«ng tin truyÒn trong c¸c øng dông VoIP lµ nh¹y c¶m víi thêi gian. Nh÷ng gãi ®Õn qu¸ trÔ sÏ kh«ng cßn t¸c dông vµ bÞ coi lµ mÊt. Do vËy, c¬ chÕ truyÒn l¹i c¸c gãi lçi kh«ng ®­îc ¸p dông. V× viÖc mÊt gãi khi truyÒn tÝn hiÖu trªn m¹ng gãi, ®Æc biÖt lµ internet, lµ kh«ng thÓ tr¸nh ® ­îc nªn hËu qu¶ cña viÖc mÊt gãi ®Õn tÝn hiÖu ph¶i ® ­îc tèi thiÓu ho¸. KÝch th ­íc gãi cµng lín th× l ­îng th«ng tin bÞ mÊt trong mét gãi sÏ cµng lín. C¸c cuéc nghiªn cøu ®· cho thÊy, víi dßng tho¹i PCM 64 Kbps, th«ng tin trong kho¶ng thêi gian tõ 32ms ®Õn 64ms sÏ t ­¬ng øng víi mét ©m vÞ. §ång thêi, nÕu l tho¹i bÞ mÊt n»m trong kho¶ng tõ 4ms ®Õn 16ms th× tai ng ph¸t hiÖn ® ­îc. KÝch th ­íc cña ®¬n vÞ d÷ liÖu øng dông (ADU - Application Data Unit) ®èi víi tÝn hiÖu PCM 64Kbps, do ®ã, th ­êng tõ 32 ®Õn 64 octets (bytes).

Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña giao thøc kÝch th ­íc cña gãi

­íi.

14

tho¹i còng kh«ng nªn qu¸ nhá. Trong qu¸ tr×nh xö lý, c¸c ®¬n vÞ d÷ liÖu ë tÇng trªn ®­îc thªm vµo nh÷ng phÇn tiªu ®Ò ®Ó t¹o thµnh ®¬n vÞ d÷ liÖu ë tÇng d NÕu kÝch th ­íc gãi qu¸ nhá, phÇn d÷ liÖu cña gãi sÏ chiÕm tû lÖ nhá trong toµn bé th«ng tin cña gãi. KÕt qu¶ lµ hiÖu qu¶ cña viÖc truyÒn th«ng tin sÏ thÊp.

Nh­ vËy kÝch th ­íc gãi tho¹i lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn

II. M· ho¸ (nÐn) tÝn hiÖu tho¹i:

chÊt l­îng cña tÝn hiÖu trong hÖ thèng VoIP. KÝch th ­íc tho¹i cÇn ® ­îc giíi h¹n l¹i ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu cña th«ng tin thêi gian thùc, ®ång thêi còng kh«ng nªn qu¸ nhá ®Ó viÖc truyÒn th«ng tin ®¹t hiÖu qu¶ cao.

TÝn hiÖu tho¹i trong hÖ thèng VoIP ®­îc xö lý theo qu¸ tr×nh sau:

1. Sè ho¸: TÝn hiÖu tho¹i t ­¬ng tù ®­îc lÊy mÉu víi tÇn sè 8 KHz råi m· ho¸ tuyÕn tÝnh.

2. NÐn: Dßng tho¹i sè ho¸ nµy ® ­îc nÐn xuèng c¸c tèc ®é bit thÊp h¬n theo nhiÒu chuÈn nÐn kh¸c nhau nh ­: G.711 (PCM 64kb/s), G.722 (Wideband Coder), G.723.1 (MPC-MLQ), G.726 (ADPCM), G.728 (LD-CELP), G.729/G.729A (CS-ACELP).

Trong tr ­êng hîp cña Gateway giao tiÕp víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh t¹i c¸c giao diÖn m¹ng

(PSTN/ISDN), c¸c dßng PCM 64Kbps luËt A/ PSTN/ISDN ®­îc chuyÓn ®æi thµnh m· tuyÕn tÝnh, triÖt tiÕng väng råi míi nÐn theo mét trong c¸c chuÈn kÓ trªn.

Mçi ph ­¬ng ph¸p nÐn cã ®Æc ®iÓm riªng vµ ® ­îc chän sö dông trong

nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña m¹ng. §Ó ®¸nh gi¸ c¸c ph ­¬ng ph¸p nÐn nµy, ta xem xÐt chóng theo 4 ®Æc ®iÓm:

a) Tèc ®é bit (bit rate): Tèc ®é bit lµ mét ®Æc tÝnh ®Çu tiªn ® ­îc nghÜ ®Õn khi nãi vÒ mét ph­¬ng ph¸p nÐn tho¹i, nã biÓu hiÖn møc ®é nÐn tÝn hiÖu cña ph ­¬ng ph¸p. C¸c chuÈn nÐn tho¹i trªn cho c¸c tèc ®é bit tõ 6,4Kps/5,3Kbps (G.723.1) ®Õn 64 Kbps (G.711).

b) §é trÔ (Delay): §é trÔ lµ mét ®Æc tÝnh rÊt quan träng ®èi víi mét øng dông

truyÒn th«ng thêi gian thùc. Ph ­¬ng ph¸p nÐn cho tèc ®é bit thÊp th ­êng cã ®é trÔ cao. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i lµ ®Ó cã thÓ nÐn tÝn hiÖu, dßng tho¹i nhÊt thiÕt ph¶i ® ­îc chia thµnh c¸c khung råi tiÕn hµnh nÐn th«ng tin cña c¸c khung theo mét thuËt to¸n nµo ®ã. Ph ­¬ng ph¸p nÐn cã tû sè nÐn cao th ­êng ®ßi hái khung tho¹i ph¶i lín. Do vËy, ®é trÔ lµ mét yÕu tè phô thuéc vµo tèc ®é bit vµ kÝch th ­íc khung tho¹i. Khung tho¹i cµng lín vµ tèc ®é bit cµng chËm th× ®é trÔ cµng cao.

­îc thùc hiÖn bëi nh÷ng bé DSP c) §é phøc t¹p (Complexity): NÐn tho¹i ®

(Digital Speech Proccessor) hay bëi nh÷ng CPU trong m¸y tÝnh. §é phøc t¹p cña ph­¬ng ph¸p nÐn ®­îc thÓ hiÖn ë sè phÐp tÝnh mµ DSP hoÆc CPU cÇn thùc hiÖn trong mét ®¬n vÞ thêi gian (MIPS - Millions of Instruction per Second) vµ sè l­îng bé nhí cÇn thiÕt cho thuËt to¸n nÐn. §é phøc t¹p cña ph ­¬ng ph¸p liªn quan ®Õn gi¸ thµnh cña thiÕt bÞ.

15

d) ChÊt l­îng tin hiÖu (Quality): ChÊt l­îng tÝn hiÖu tho¹i liªn quan ®Õn tû sè tÝn hiÖu trªn t¹p ©m S/N cña tÝn hiÖu t ­¬ng tù hay hÖ sè lçi bit BER cña dßng tho¹i sè tuyÕn tÝnh ®Çu vµo. Víi nh÷ng ph ­¬ng ph¸p nÐn tÝn hiÖu xuèng tèc ®é thÊp, ph­¬ng ph¸p m· ho¸ dùa trªn m« h×nh ph¸t ©m. M« h×nh nµy kh«ng cã kh¶ n¨ng kÕt hîp tÝn hiÖu tho¹i víi c¸c lo¹i tÝn hiÖu kh¸c (nhiÔu). KÕt qu¶ lµ chÊt l­îng ©m thanh t¹o l¹i gi¶m m¹nh trong ®iÒu kiÖn nhiÔu nÒn lín. HiÖn t­îng nµy ® ­îc ®Æc tr ­ng bëi ®é trung thùc trªn nhiÔu (robustness to

background noise). HiÖn t ­îng nµy ®Òu ® ­îc thÊy ë c¸c ph ­¬ng ph¸p nÐn tÝn hiÖu d­íi 16Kbps. §Ó x¸c ®Þnh chÊt l ­îng tÝn hiÖu cña c¸c ph ­¬ng ph¸p nÐn tèc ®é thÊp, ng ­êi ta tiÕn hµnh c¸c cuéc thö nghiÖm so s¸nh chÊt l ­îng cña c¸c ph ­¬ng ph¸p ®ã víi chÊt l ­îng cña c¸c ph ­¬ng ph¸p ® ­îc chän lµm chuÈn trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau.

ChuÈn nÐn

Tèc ®é bit

KÝch th­íc khung tho¹i

§é phøc t¹p

D­íi ®©y lµ c¸c tæng kÕt c¸c ®Æc tÝnh cña c¸c ph ­¬ng ph¸p nÐn tho¹i th­êng ®­îc sö dông trong c¸c hÖ thèng VoIP.

G.711 PCM 64 Kb/s 125 s

G.723 ADPCM 32 Kb/s 125 s

G.722 48,56,64Kb/s 125 s

G.728 LD-CELP 16 Kb/s 625 s 30 MIPS

G.729 CS-ACELP 8 Kb/s 10 ms 20 MIPS

G.729A 8 Kbps 10 ms 10,5 MIPS

G.723.1 MPC-MLQ 5,3 & 6,4Kb/s 30 ms 16 MIPS; 2200 tõ nhí

III. §ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i - Bé giao thøc RTP/RTCP:

B¶ng II.1: §Æc tÝnh cña c¸c ph­¬ng ph¸p nÐn tho¹i.

TÝn hiÖu tho¹i sau khi nÐn xuèng tèc ®é thÊp ® ­îc ®ãng gãi l¹i ®Ó truyÒn

®i trong m¹ng chuyÓn m¹ch gãi. Cã nhiÒu c¸ch thøc ®ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i ®Ó truyÒn trong m¹ng IP. Mét trong nh÷ng c¸ch thøc ® ­îc ¸p dông nhiÒu nhÊt lµ bé giao thøc RTP/RTCP nhê tÝnh linh ho¹t vµ kh¶ n¨ng gi¸m s¸t tr¹ng th¸i dßng th«ng tin mét c¸ch hiÖu qu¶ cña nã. III.1. Vai trß cña RTP/RTCP:

Giao thøc RTP (Realtime Transport Protocol) cung cÊp c¸c chøc n¨ng giao vËn phï hîp cho c¸c øng dông truyÒn d÷ liÖu mang ®Æc tÝnh thêi gian thùc nh ­ lµ tho¹i vµ truyÒn h×nh t ­¬ng t¸c. Nh÷ng dÞch vô cña RTP bao gåm tr ­êng chØ thÞ lo¹i t¶i träng (payload identification), ®¸nh sè thø tù c¸c gãi, ®iÒn tem thêi gian (phôc vô cho c¬ chÕ ®ång bé khi ph¸t l¹i tÝn hiÖu ë bªn thu)...

Th«ng th­êng c¸c øng dông ch¹y giao thøc RTP ë bªn trªn giao thøc UDP

16

®Ó sö dông c¸c dÞch vô ghÐp kªnh (multiplexing) vµ kiÓm tra tæng (checksum) cña dÞch vô nµy; c¶ hai giao thøc RTP vµ UDP t¹o nªn mét phÇn chøc n¨ng cña giao thøc tÇng giao vËn. Tuy nhiªn RTP còng cã thÓ ® ­îc sö dông víi nh÷ng giao thøc kh¸c cña tÇng m¹ng vµ tÇng giao vËn bªn d ­íi miÔn lµ c¸c giao thøc nµy cung cÊp ®­îc c¸c dÞch vô mµ RTP ®ßi hái. Giao thøc RTP hç trî viÖc truyÒn d÷ liÖu tíi nhiÒu ®Ých sö dông ph©n bè d÷ liÖu multicast nÕu nh ­ kh¶ n¨ng nay ® ­îc tÇng m¹ng ho¹t ®éng bªn d­íi nã cung cÊp.

Mét ®iÒu cÇn l ­u ý lµ b¶n th©n RTP kh«ng cung cÊp mét c¬ chÕ nµo ®¶m

b¶o viÖc ph©n ph¸t kÞp thêi d÷ liÖu tíi c¸c tr¹m mµ nã dùa trªn c¸c dÞch vô cña tÇng thÊp h¬n ®Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy. RTP còng kh«ng ®¶m b¶o viÖc truyÒn c¸c gãi theo ®óng thø tù. Tuy nhiªn sè thø tù trong RTP header cho phÐp bªn thu x©y dùng l¹i thø tù ®óng cña c¸c gãi bªn ph¸t.

§i cïng víi RTP lµ giao thøc RTCP (Realtime Transport Control Protocol)

cã c¸c dÞch vô gi¸m s¸t chÊt l ­îng dÞch vô vµ thu thËp c¸c th«ng tin vÒ nh÷ng ng­êi tham gia vµo phiªn truyÒn RTP ®ang tiÕn hµnh.

Giao thøc RTP ® ­îc cè t×nh ®Ó cho ch ­a hoµn thiÖn. Nã chØ cung cÊp c¸c

­¬ng

dÞch vô phæ th«ng nhÊt cho hÇu hÕt c¸c øng dông truyÒn th«ng héi nghÞ ®a ph­¬ng tiÖn. Mçi mét øng dông cô thÓ ®Òu cã thÓ thªm vµo RTP c¸c dÞch vô míi cho phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña nã. C¸c kh¶ n¨ng më réng thªm vµo cho RTP ®­îc m« t¶ trong mét profile ®i kÌm. Ngoµi ra, profile cßn chØ ra c¸c m· t øng sö dông trong tr ­êng PT (Payload type) cña phÇn tiÒu ®Ò RTP øng víi c¸c lo¹i t¶i träng (payload) mang trong gãi.

Mét vµi øng dông c¶ thö nghiÖm còng nh ­ th­¬ng m¹i ®· ®­îc triÓn khai.

­ lµ truyÒn audio) cã thÓ lµ gi¶m

Nh÷ng øng dông nµy bao gåm c¸c øng dông truyÒn tho¹i, video vµ chuÈn ®o¸n t×nh tr¹ng m¹ng (nh ­ lµ gi¸m s¸t l ­u l­îng). Tuy nhiªn, m¹ng Internet ngµy nay vÉn ch­a thÓ hç trî ®­îc ®Çy ®ñ yªu cÇu cña c¸c dÞch vô thêi gian thùc. C¸c dÞch vô sö dông RTP ®ßi hái b¨ng th«ng cao (nh nghiªm träng chÊt l­îng cña c¸c dÞch vô kh¸c trong m¹ng, Nh ­ vËy nh÷ng ng­êi triÓn khai ph¶i chó ý ®Õn giíi h¹n b¨ng th«ng sö dông cña øng dông trong m¹ng. III.2. C¸c øng dông sö dông RTP :

III.2.1. Héi nghÞ ®µm tho¹i ®¬n gi¶n:

C¸c øng dông héi nghÞ ®µm tho¹i ®¬n gi¶n chØ bao gåm viÖc truyÒn tho¹i ­îc chia thµnh nh÷ng

­ lµ PCM, ADPCM, hay trong hÖ thèng. TÝn hiÖu tho¹i cña nh÷ng bªn tham gia ® ®o¹n nhá, mçi phÇn ® ­îc thªm vµo phÇn tiªu cña giao thøc RTP. Tiªu ®Ò RTP mang th«ng tin chØ ra c¸ch m· ho¸ tÝn hiÖu tho¹i (nh LPC...). C¨n cø vµo th«ng tin nµy, c¸c bªn thu sÏ thùc hiÖn gi¶i m· cho ®óng.

M¹ng Internet còng nh ­ c¸c m¹ng gãi kh¸c ®Òu cã kh¶ n¨ng x¶y ra mÊt

gãi vµ sai lÖch vÒ thø tù c¸c gãi. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, phÇn tiªu ®Ò RTP mang th«ng tin ®Þnh thêi vµ sè thø tù c¸c gãi, cho phÐp bªn thu kh«i phôc ®Þnh thêi víi nguån ph¸t. Sù kh«i phôc ®Þnh thêi ® ­îc tiÕn hµnh ®éc lËp víi tõng nguån ph¸t trong héi nghÞ. Sè thø tù gãi cã thÓ ® ­îc sö dông ®Ó ­íc tÝnh sè gãi bÞ mÊt trong khi truyÒn. C¸c gãi tho¹i RTP ® ­îc truyÒn ®i theo c¸c dÞch vô cña giao thøc UDP ®Ó cã thÓ ®Õn ®Ých nhanh nhÊt cã thÓ.

§Ó gi¸m s¸t sè ng ­êi tham gia vµo héi nghÞ vµ chÊt l ­îng tho¹i hä nhËn ®­îc t¹i mçi thêi ®iÓm, mçi mét tr¹m trong héi nghÞ göi ®i mét c¸ch ®Þnh kú mét gãi th«ng tin RR (Reception report) cña giao thøc RTCP ®Ó chØ ra chÊt l ­îng thu cña tõng tr¹m. Dùa vµo th«ng tin nµy mµ c¸c thµnh phÇn trong héi nghÞ cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau vÒ ph ­¬ng ph¸p m· ho¸ thÝch hîp vµ viÖc ®iÒu chØnh b¨ng th«ng.

III.2.1. Héi nghÞ ®iÖn tho¹i truyÒn h×nh:

17

NÕu c¶ hai dßng tÝn hiÖu tho¹i vµ truyÒn h×nh ®Òu ® ­îc sö dông trong héi nghÞ th× øng víi mçi dßng sÏ cã mét phiªn RTP (RTP session) ®éc lËp. Mçi mét

phiªn RTP sÏ øng víi mét cæng (port number) cho thu ph¸t c¸c gãi RTP vµ mét cæng thu ph¸t c¸c gãi RTCP. C¸c phiªn RTP sÏ ® ­îc ®ång bé víi nhau ®Ó cho h×nh ¶nh vµ ©m thanh ng­ßi dïng nhËn ®­îc ¨n khíp.

Lý do ®Ó bè trÝ c¸c dßng th«ng tin tho¹i vµ truyÒn h×nh thµnh nh÷ng phiªn

RTP t¸ch biÖt lµ ®Ó cho c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi chØ cã kh¶ n¨ng tho¹i còng cã thÓ tham gia vµo cuéc héi nghÞ truyÒn h×nh mµ kh«ng cÇn cã bÊt kú thiÕt bÞ hç trî nµo.

III.2.1. Translator vµ Mixer:

C¸c øng dông miªu t¶ ë phÇn trªn ®Òu cã ®iÓm chung lµ bªn thu vµ bªn

ph¸t ®Òu sö dông chung mét ph ­¬ng ph¸p m· ho¸ tho¹i. Trong tr ­êng hîp mét ng­êi dïng cã ® ­êng kÕt nèi tèc ®é thÊp tham gia vµo mét héi nghÞ gåm c¸c thµnh viªn cã ®­êng kÕt nèi tèc ®é cao th× tÊt c¶ nh÷ng ng ­êi tham gia ®Òu buéc ph¶i sö dông kÕt nèi tèc ®é thÊp cho phï hîp víi thµnh viªn míi tham gia. §iÒu nµy râ rµng lµ kh«ng hiÖu qu¶. §Ó kh¾c phôc, mét translator hoÆc mét mixer ®­îc ®Æt gi÷a hai vïng tèc ®é ® ­êng truyÒn cao vµ thÊp ®Ó chuyÓn ®æi c¸ch m· ho¸ thÝch hîp gi÷a hai vïng. §iÓm kh¸c biÖt gi÷a translator vµ mixer lµ mixer trén c¸c dßng tÝn hiÖu ® ­a ®Õn nã thµnh mét dßng d÷ liÖu duy nhÊt trong khi translator kh«ng thùc hiÖn viÖc trén d÷ liÖu. III.3. Khu«n d¹ng gãi RTP: Tiªu ®Ò giao thøc RTP bao gåm mét phÇn tiªu ®Ò cè ®Þnh th ­êng cã ë mäi gãi RTP vµ mét phÇn tiªu ®Ò më réng phôc vô cho c¸c môc ®Ých nhÊt ®Þnh.

III.3.1. PhÇn tiªu ®Ò cè ®Þnh:

Tiªu ®Ò cè ®Þnh cã cÊu tróc nh­ sau:

12 octets (byte) ®Çu tiªn cña phÇn tiªu ®Ò cã trong mäi gãi RTP cßn c¸c

2 3

0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 1 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1

V=2 P X CC M PT sequence number

timestamp

synchronization source identifier (SSRC)

contributing source list (CSRC)

­îc mixer octets cßn l¹i th ­êng ®­îc mixer thªm vµo trong gãi khi gãi ®ã ® chuyÓn tiÕp ®Õn ®Ých. ý nghÜa cña c¸c tr­êng nh­ sau: Version(V): 2 bit.

Tr­êng nµy chØ ra version cña RTP. Gi¸ trÞ cña tr­êng nµy lµ 2.

18

Padding (P): 1 bit.

NÕu bit padding ® ­îc lËp, gãi d÷ liÖu sÏ cã mét vµi octets thªm vµo cuèi

gãi d÷ liÖu. Octets cuèi cïng cña phÇn thªm vµo nµy sÏ chØ kÝch th ­íc cña phÇn thªm vµo nµy (tÝnh theo byte). Nh÷ng octets nµy kh«ng ph¶i lµ th«ng tin. Chóng ®­îc thªm vµo ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau:

• Phôc vô cho mét vµi thuËt to¸n m· ho¸ th«ng tin cÇn kÝch th ­íc cña gãi cè ®Þnh.

• Dïng ®Ó c¸ch ly c¸c gãi RTP trong tr ­êng hîp nhiÒu gãi th«ng tin ®­îc mang trong cïng mét ®¬n vÞ d÷ liÖu cña giao thøc tÇng d­íi.

Extension (X): 1 bit.

NÕu nh­ bit X ®­îc lËp, theo sau phÇn tiªu ®Ò cè ®Þnh sÏ lµ mét tiªu ®Ò më réng.

Marker (M): 1 bit.

Tuú tõng tr ­êng hîp cô thÓ mµ bÝt nµy mang nh÷ng ý nghÜa kh¸c nhau ý nghÜa cña nã ®­îc chØ ra trong mét profile ®i kÌm.

Payload Type (PT): 7 bits.

Tr­êng nµy chØ ra lo¹i t¶i träng mang trong gãi. C¸c m· sö dông trong tr­êng nµy øng víi c¸c lo¹i t¶i träng ®­îc quy ®Þnh trong mét profile ®i kÌm.

Sequence Number: 16 bits.

Mang sè thø tù cña gãi RTP. Sè thø tù nµy ® ­îc t¨ng lªn mét sau mçi gãi RTP ®­îc göi ®i. Tr ­êng nµy cã thÓ ® ­îc sö dông ®Ó bªn thu ph¸t hiÖn ® ­îc sù mÊt gãi vµ kh«i phôc l¹i tr×nh tù ®óng cña c¸c gãi. Gi¸ trÞ khëi ®Çu cña tr ­êng nµy lµ ngÉu nhiªn.

Timestamp (tem thêi gian): 32 bits.

Tem thêi gian ph¶n ¸nh thêi ®iÓm lÊy mÉu cña octets ®Çu tiªn trong gãi RTP. Thêi ®iÓm nµy ph¶i ® ­îc lÊy tõ mét ®ång hå t¨ng ®Òu ®Æn vµ tuyÕn tÝnh theo thêi gian ®Ó cho phÐp viÖc ®ång bé vµ tÝnh to¸n ®é jitter. B­íc t¨ng cña ®ång hå nµy ph¶i ®ñ nhá ®Ó ®¹t ® ­îc ®é chÝnh x¸c ®ång bé mong muèn khi ph¸t l¹i vµ ®é chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh to¸n jitter. TÇn sè ®ång hå nµy lµ kh«ng cè ®Þnh, tuú thuéc vµo lo¹i khu«n d¹ng cña t¶i träng. Gi¸ trÞ khëi ®Çu cña tem thêi gian còng ®­îc chän mét c¸ch ngÉu nhiªn. Mét vµi gãi RTP cã thÓ mang cïng mét gi¸ trÞ tem thêi gian nÕu nh ­ chóng ®­îc ph¸t ®i cïng mét lóc vÒ mÆt logic (vÝ dô nh ­ c¸c gãi cña cïng mét khung h×nh video). Trong tr ­êng hîp c¸c gãi d÷ liÖu ® ­îc ph¸t ra sau nh÷ng kho¶ng thêi gian b»ng nhau (tÝn hiÖu m· ho¸ tho¹i tèc ®é cè ®Þnh, fixed-rate audio) th× tem thêi gian ® ­îc t¨ng mét c¸ch ®Òu ®Æn. Trong tr­êng hîp kh¸c gi¸ trÞ tem thêi gian sÏ t¨ng kh«ng ®Òu.

Sè nhËn d¹ng nguån ®ång bé SSRC(Synchronization Source Identifier): 32 bits.

SSCR chØ ra nguån ®ång bé cña gãi RTP, sè nµy ® ­îc chän mét c¸ch ngÉu

nhiªn. Trong mét phiªn RTP cã thÓ cã nhiÒu h¬n mét nguån ®ång bé. Mçi mét nguån ph¸t ra mét dßng c¸c gãi RTP. Bªn thu nhãm c¸c gãi cña cïng mét nguån ®ång bé l¹i víi nhau ®Ó ph¸t l¹i tÝn hiÖu thêi gian thùc. Nguån ®ång bé cã thÓ lµ nguån ph¸t c¸c gãi RTP ph¸t ra tõ mét micro, camera hay mét RTP mixer.

19

C¸c sè nhËn d¹ng nguån ®ãng gãp (CSRC list - Contributing Source list): cã tõ 0 ®Õn 15 môc mçi môc 32 bÝt.

C¸c sè nhËn d¹ng nguån ®ãng gãp trong phÇn tiªu ®Ò chØ ra nh÷ng nguån

®ãng gãp th«ng tin vµ phÇn t¶i träng cña gãi. C¸c sè nhËn d¹ng nµy ® ­îc Mixer chÌn vµo tiªu ®Ò cña gãi vµ nã chØ mang nhiÒu ý nghÜa trong tr ­êng hîp dßng c¸c gãi th«ng tin lµ dßng tæng hîp t¹o thµnh tõ viÖc trén nhiÒu dßng th«ng tin tíi mixer. Tr­êng nµy gióp cho bªn thu nhËn biÕt ®­îc gãi th«ng tin nµy mang th«ng tin cña nh÷ng ng­êi nµo trong mét cuéc héi nghÞ.

Sè l­îng c¸c sè nhËn d¹ng nguån ®ãng gãp ® ­îc gi÷ trong tr ­êng CC cña

­îc liÖt phÇn tiªu ®Ò. Sè l ­îng tèi ®a cña c¸c sè nhËn d¹ng nµy lµ 15. NÕu cã nhiÒu h¬n 15 nguån ®ãng gãp th«ng tin vµo trong gãi th× chØ cã 15 sè nhËn d¹ng ® kª vµo danh s¸ch.

Mixer chÌn c¸c sè nhËn d¹ng nµy vµo gãi nhê sè nhËn d¹ng SSRC cña c¸c nguån ®ãng gãp.

III.3.2. PhÇn tiªu ®Ò më réng:

C¬ chÕ më réng cña RTP cho phÐp nh÷ng øng dông riªng lÎ cña giao thøc RTP thùc hiÖn ® ­îc víi nh÷ng chøc n¨ng míi ®ßi hái nh÷ng th«ng tin thªm vµo phÇn tiªu ®Ò cña gãi. C¬ chÕ nµy ®­îc thiÕt kÕ ®Ó mét vµi øng dông cã thÓ bá qua phÇn tiªu ®Ò më réng nµy (mµ vÉn kh«ng ¶nh h ­ëng tíi sù ho¹t ®éng) trong khi mét sè øng dông kh¸c l¹i cã thÓ sö dông ®­îc phÇn ®ã.

CÊu tróc cña phÇn tiÒu ®Ò më réng nh­ h×nh III.3:

0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 1 9 0 1 2 3 4 5 2 3 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1

defined by profile length

header extension

...

H×nh II.3: Tiªu ®Ò më réng cña gãi RTP.

NÕu nh ­ bit X trong phÇn tiªu ®Ò cè ®Þng ® ­îc ®Æt b»ng 1 th× theo sau phÇn tiªu ®Ò cè ®Þnh lµ phÇn tiªu ®Ò më réng cã chiÒu dµi thay ®æi.

16 bit ®Çu tiªn trong phÇn tiªu ®Ò ® ­îc sö dông víi môc ®Ých riªng cho

tõng øng dông ®­îc ®Þnh nghÜa bëi profile. Th ­êng nã ®­îc sö dông ®Ó ph©n biÖt c¸c lo¹i tiÒu ®Ò më réng.

Length: 16 bits.

20

Mang gi¸ chiÒu dµi cña phÇn tiªu ®Ò më réng tÝnh theo ®¬n vÞ lµ 32 bits. Gi¸ trÞ nµy kh«ng bao gåm 32 bit ®Çu tiªn cña phÇn tiªu ®Ò më réng.

III.4. Giao thøc ®iÒu khiÓn RTCP

Giao thøc RTCP dùa trªn viÖc truyÒn ®Òu ®Æn c¸c gãi ®iÒu khiÓn tíi tÊt c¶

c¸c ng­êi tham gia vµo phiªn truyÒn. Nã sö dông c¬ chÕ ph©n phèi gãi d÷ liÖu trong m¹ng gièng nh ­ giao thøc RTP, tøc lµ còng sö dông c¸c dÞch vô cña giao thøc UDP qua mét cæng UDP ®éc lËp víi viÖc truyÒn c¸c gãi RTP.

III.4.1. C¸c lo¹i gãi ®iÒu khiÓn RTCP:

Giao thøc RTCP bao gåm c¸c lo¹i gãi sau: • SR (Sender Report): Mang th«ng tin thèng kª vÒ viÖc truyÒn vµ nhËn th«ng tin tõ nh÷ng ng­êi tham gia ®ang trong tr¹ng th¸i tÝch cùc göi. • RR (Receiver Report): Mang th«ng tin thèng kª vÒ viÖc nhËn th«ng tin tõ nh÷ng ng­êi tham gia kh«ng ë tr¹ng th¸i tÝch cùc göi.

• SDES (Source Description items): mang th«ng tin miªu t¶ nguån ph¸t gãi RTP.

• BYE: chØ thÞ sù kÕt thóc tham gia vµo phiªn truyÒn. • APP: Mang c¸c chøc n¨ng cô thÓ cña øng dông. Gi¸ trÞ cña tr­êng PT (Packet Type) øng víi mçi lo¹i gãi ® ­îc liÖt kª trong b¶ng sau:

Lo¹i gãi SR RR SDES BYE APP

PT (Decimal) 200 201 202 203 204

B¶ng II.2: C¸c lo¹i gãi RTCP vµ gi¸ trÞ t­¬ng øng cña tr­êng PT

Mçi gãi th«ng tin RTCP b¾t ®Çu b»ng mét phÇn tiªu ®Ò cè ®Þnh gièng nh ­

gãi RTP th«ng tin. Theo sau ®ã lµ c¸c cÊu tróc cã chiÒu dµi cã thÓ thay ®æi theo lo¹i gãi nh ­ng lu«n b»ng sè nguyªn lÇn 32 bits. Trong phÇn tiªu ®Ò cè ®Þnh cã mét tr­êng chØ thÞ ®é dµi. §iÒu nµy gióp cho c¸c gãi th«ng tin RTCP cã thÓ gép l¹i víi nhau thµnh mét hîp gãi (compound packet) ®Ó truyÒn xuèng líp d ­íi mµ kh«ng ph¶i chÌn thªm vµo c¸c bit c¸ch ly. Sè l ­îng c¸c gãi trong hîp gãi kh«ng quy ®Þnh cô thÓ mµ tuú thuéc vµo chiÒu dµi ®¬n vÞ d÷ liÖu líp d­íi.

Mäi gãi RTCP ®Òu ph¶i ® ­îc truyÒn trong hîp gãi dï cho trong hîp gãi chØ cã mét gãi duy nhÊt. Khu«n d¹ng cña hîp gãi ®­îc ®Ò xuÊt nh­ sau:

TiÕp ®Çu m· ho¸ (Encription Prefix): (32 bit) 32 bit ®Çu tiªn ® ­îc ®Ó dµnh nÕu vµ chØ nÕu hîp gãi RTCP cÇn ® ­îc m· ho¸. Gi¸ trÞ mang trong phÇn nµy cÇn chó ý tr¸nh trïng víi 32 bit ®Çu tiªn trong gãi RTP.

Gãi ®Çu tiªn trong hîp gãi lu«n lu«n lµ gãi RR hoÆc SR. Trong tr ­êng hîp

kh«ng thu, kh«ng nhËn th«ng tin hay trong hîp gãi cã mét gãi BYE th× mét gãi RR rçng dÉn ®Çu trong hîp gãi.

Trong tr­êng hîp sè l ­îng c¸c nguån ® ­îc thèng kª v ­ît qu¸ 31 (kh«ng

21

v­a trong mét gãi SR hoÆc RR) th× nh÷ng gãi RR thªm vµo sÏ theo sau gãi thèng kª ®Çu tiªn. ViÖc bao gåm gãi thèng kª (RR hoÆc SR) trong mçi hîp gãi nh»m th«ng tin th­êng xuyªn vÒ chÊt l­îng thu cña nh÷ng ng ­êi tham gia. ViÖc göi hîp

gãi ®i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch ®Òu ®Æn vµ th ­¬ng xuyªn theo kh¶ n¨ng cho phÐp cña b¨ng th«ng.

Trong mçi hîp gãi còng bao gåm gãi SDES nh»m th«ng b¸o vÒ nguån ph¸t tÝn hiÖu.

C¸c gãi BYE vµ APP cã thÓ cã thø tù bÊt kú trong hîp gãi trõ gãi BYE ph¶i n»m cuèi cïng.

III.4.2. Kho¶ng thêi gian gi÷a hai lÇn ph¸t hîp gãi RTCP:

C¸c hîp gãi cña RTCP ® ­îc ph¸t ®i mét mét c¸ch ®Òu ®Æn sau nh÷ng

kho¶ng thêi gian b»ng nhau ®Ó th ­êng xuyªn th«ng b¸o vÒ tr¹ng th¸i c¸c ®iÓm cuèi tham gia. VÊn ®Ò lµ tèc ®é ph¸t c¸c hîp gãi nµy ph¶i ®¶m b¶o kh«ng chiÕm hÕt l­u l­îng th«ng tin dµnh cho c¸c th«ng tin kh¸c.

Trong mét phiªn truyÒn, l ­u l­îng tæng céng cùc ®¹i cña tÊt c¶ c¸c lo¹i

22

th«ng tin truyÒn trªn m¹ng ®­îc gäi lµ b¨ng th«ng cña phiªn (session bandwidth). L­u l­îng nµy ®­îc chia cho c¸c bªn tham gia vµo cuéc héi nghÞ. L ­u l­îng nµy ®­îc m¹ng dµnh s½n vµ kh«ng cho phÐp v ­ît qu¸ ®Ó kh«ng ¶nh h ­ëng ®Õn c¸c dÞch vô kh¸c cña m¹ng. Trong mçi phÇn b¨ng th«ng cña phiªn ® ­îc chia cho c¸c bªn tham gia phÇn l ­u l­îng dµnh cho c¸c gãi RTCP chØ ® ­îc phÐp chiÕm mét phÇn nhá vµ ®· biÕt lµ 5% ®Ó kh«ng ¶nh h ­ëng ®Õn chøc n¨ng chÝnh cña giao thøc lµ truyÒn c¸c dßng d÷ liÖu media.

2 3

0 0 1 2 3 4 5 6 7 1 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1

V=2 P RC PT = 200 length

SSRC cña nguån göi gãi SR

NTP timestamp (32 bits giµ)

NTP timestamp (32 bits trÎ)

RTP timestamp

Sè l­îng gãi ph¸t ®i cña nguån göi gãi SR

Sè l­îng octets ph¸t ®i cña nguån göi gãi SR

SSRC_1 (SSRC cña nguån ®ång bé thø nhÊt)

fraction lost cumulative number of packets lost

extended highest sequence number received

interarrival jitter

last SR (LSR)

delay since last SR (DLSR)

SSRC_2 (SSRC cña nguån ®ång bé thø hai)

...

profile-specific extension

23

H×nh II.4: Gãi SR (Sender Report).

III.4.3. Khu«n d¹ng gãi SR (Sender Report):

Gãi SR bao gåm 3 phÇn b¾t buéc:

a) PhÇn tiªu ®Ò dµi 8 octets:

ý nghÜa cña c¸c tr­êng nh­ sau:

Version (V) vµ Padding (P):

Mang ý nghÜa gièng nh­ trong tiÒu ®Ò cña gãi RTP.

Reception Report Count (RC): 5 bits.

Sè l­îng cña c¸c khèi b¸o c¸o tin chøa trong gãi. NÕu tr ­êng nµy mang gi¸ trÞ 0 th× ®©y lµ gãi SR rçng.

Packet Type (PT): 8 bits:

ChØ thÞ lo¹i gãi. Víi gãi SR gi¸ trÞ nµy b»ng 200 (thËp ph©n).

Length: 16 bits.

ChiÒu dµi cña gãi RTCP trõ ®i 1 (tÝnh theo ®¬n vÞ 32 bits). ChiÒu dµi nµy bao gåm phÇn tiªu ®Ò vµ phÇn padding thªm vµo cuèi gãi.

SSRC: 32 bits

ChØ thÞ nguån ®ång bé cho n¬i ph¸t ra gãi SR nµy.

b) PhÇn th«ng tin bªn göi:

PhÇn th«ng tin bªn göi dµi 20 octets vµ cã trong mäi gãi SR. C¸c tr ­êng cã ý nghÜa nh­ sau:

NTP timestamp (tem thêi gian NTP): 64 bits.

ChØ ra thêi gian tuyÖt ®èi khi gãi b¸o c¸o ® ­îc göi ®i. Tem thêi gian nµy cã khu«n d¹ng thêi gian theo giao thøc NTP (Network Time Protocol): Thêi gian tÝnh theo gi©y víi mèc lµ 0h UTC ngµy 1-1-1900; phÇn nguyªn cña gi¸ trÞ thêi gian lµ 32 bit ®Çu tiªn; 32 bits cßn l¹i biÔu diÔn phÇn thËp ph©n.

RTP timestamp (tem thêi gian RTP): 32 bits.

Gi¸ trÞ cña tr ­êng nµy t­¬ng øng víi gi¸ trÞ cña tr ­êng NTP timestamp ë

trªn nh­ng ®­îc tÝnh theo ®¬n vÞ cña nh·n thêi gian RTP trong gãi d÷ liÖu RTP vµ víi cïng mét ®é lÖch ngÉu nhiªn cña nh·n thêi gian RTP trong gãi d÷ liÖu RTP.

Sè l­îng gãi ph¸t ®i cña nguån göi gãi SR (Sender’s packet count): 32 bits.

Sè l­îng tæng céng cña c¸c gãi d÷ liÖu RTP ® ­îc truyÒn tõ nguån göi gãi ­îc t¹o ra.

SR kÓ tõ khi b¾t ®Çu viÖc truyÒn th«ng tin cho tíi thêi ®iÓm gãi SR ® Tr­¬ng nµy ® ­îc xo¸ vÒ kh«ng trong tr ­êng hîp nguån göi ®æi sè nhËn d¹ng SSRC cña nã. Tr­¬ng nµy cã thÓ ®­îc sö dông ®Ó ­íc tÝnh tèc ®é d÷ liÖu t¶i träng trung b×nh.

Sè l­îng octets ®· ®­îc nguån göi gãi SR göi ®i (Sender octets count): 32 bit.

24

Sè l­îng tæng céng cña c¸c octets phÇn payload ® ­îc truyÒn ®i trong c¸c gãi RTP bëi nguån göi gãi SR kÓ tõ khi b¾t ®Çu viÖc truyÒn cho ®Õn thêi ®iÓm gãi SR nµy ®­îc t¹o ra.

c) C¸c khèi b¸o c¸o thu (Reception Report blocks):

PhÇn nµy bao gåm c¸c khèi th«ng tin b¸o c¸o vÒ viÖc thu c¸c gãi tõ c¸c

tr¹m trong phiªn truyÒn. Sè l ­îng c¸c b¸o c¸o cã thÓ lµ 0 trong tr ­êng hîp gãi b¸o c¸o rçng. Mçi khèi b¸o c¸o thèng kª vÒ viÖc nhËn c¸c gãi RTP cña mét nguån ®«ng bé, bao gåm:

Sè nhËn d¹ng nguån (SSRC_n): 32 bits.

Tû lÖ mÊt gãi (fraction lost): 8 bits.

Tû lÖ mÊt gãi th«ng tin tÝnh tõ lóc göi gãi SR hoÆc RR tr ­íc ®ã. Tû lÖ mÊt gãi ®­îc tÝnh b»ng c¸ch ®em chia gi¸ trÞ cña tr­êng cho 256.

Sè l­îng gãi mÊt tæng céng (cumulative number of packets lost): 24 bits.

LSR

A

n

t

SR(n)

RR(n)

r

t

DLSR

A - LSR

Tæng sè gãi mÊt kÓ tõ lóc b¾t ®Çu nhËn. Sè gãi mÊt bao gåm c¶ nh÷ng gãi ®Õn ®Ých qu¸ muén.

trÔ khø håi = A - LSR - DLSR

25

H×nh II.5: X¸c ®Þnh ®é trÔ khø håi.

Sè thø tù cao nhÊt nhËn ®­îc: 32 bits.

16 bit trÎ mang sè thø tù cao nhÊt nhËn ® ­îc øng víi gi¸ trÞ khëi ®Çu lµ ­¬ng øng víi gi¸ trÞ khëi ®Çu ngÉu nhiªn. 16 bits giµ mang sè thø tù cao nhÊt t b»ng 0.

2 3

8 1 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7

V=2 P RC PT = 201 length

SSRC cña nguån göi gãi RR

SSRC_1 (SSRC cña nguån ®ång bé thø nhÊt)

fraction lost cumulative number of packets lost

extended highest sequence number received

interarrival jitter

last SR (LSR)

delay since last SR (DLSR)

SSRC_2 (SSRC cña nguån ®ång bé thø hai)

...

profile-specific extension

H×nh II.6: Gãi RR (Receiver Report).

§é Jitter khi ®Õn ®Ých: 32 bits.

Mang gi¸ trÞ ­íc tÝnh ®é jitter cña c¸c gãi khi ®Õn ®Ých. § ­îc tÝnh theo ®¬n vÞ cña tr ­êng timestamp vµ ® ­îc biÓu diÔn d ­íi d¹ng sè nguyªn kh«ng dÊu. §é Jitter ®­îc tÝnh lµ gi¸ trÞ lµm trßn cña ®é chªnh lÖch kho¶ng c¸ch vÒ thêi gian gi÷a hai gãi ë bªn thu vµ bªn ph¸t.

26

Tem thêi gian cña gãi SR tr­íc ®ã (LSR): 32 bits.

Mang gi¸ trÞ tem thêi gian thu gän cña gãi SR tr ­íc ®ã. NÕu tr ­íc ®ã kh«ng cã gãi SR nµo th× tr­êng nµy b»ng 0.

§é trÔ tÝnh tõ gãi SR tr­íc ®ã (DLSR): 32 bits.

§é trÔ (tÝnh theo ®¬n vÞ 1/65536 gi©y) gi÷a thêi ®iÓm nhËn gãi SR tr­íc ®ã ­îng tõ nguån SSRC_n vµ thêi ®iÓm göi gãi RR chøa th«ng tin b¸o c¸o chÊt l nhËn tÝn hiÖu cña nguån n.

Hai tr­êng LSR vµ DLSR cña khèi b¸o c¸o thø r ® ­îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh ®é trÔ khø håi gi÷a hai nguån r vµ nguån n lµ nguån göi gãi SR. H×nh III.5 minh ho¹ viÖc x¸c ®Þnh ®é trÔ khø håi gi÷a hai nguån n vµ r. Thêi ®iÓm A nguån n nhËn ®­îc gãi RR tõ nguån r ® ­îc ghi l¹i vµ trõ ®i gi¸ trÞ cña tr ­êng LSR cña khèi b¸o c¸o r ®Ó ra ®­îc ®é trÔ tæng céng. Gi¸ trÞ thu ® ­îc l¹i ®­îc trõ ®i tr­êng DLSR cña khèi r ®Ó t×m ra ®é trÔ khø håi cña gãi th«ng tin gi÷a n vµ r.

III.4.4. Khu«n d¹ng gãi RR (Receiver Report):

Gãi RR cã khu«n d¹ng gièng nh ­ gãi SR ngo¹i trõ tr ­êng PT mang gi¸ trÞ b»ng 201 vµ kh«ng mang phÇn th«ng tin vÒ nguån göi.

III.4.5. Khu«n d¹ng gãi SDES:

1 2 3

0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1

V=2 P SC PT = 202 length

SSRC/CSRC_1

SDES c¸c môc m« t¶ nguån

...

... H×nh II.7: Gãi SDES (System Description).

SSRC/CSRC_2

Gãi SDES cã khu«n d¹ng nh ­ trong h×nh III.7 bao gåm mét phÇn tiªu ®Ò vµ c¸c ®o¹n th«ng tin m« t¶ nguån.

a) PhÇn tiªu ®Ò:

C¸c tr ­êng V (version), P (padding), length, PT (packet type) mang ý nghÜa gièng nh­ cña gãi SR, PT b»ng 202.

Sè l­îng cña c¸c ®o¹n th«ng tin m« t¶ nguån.

SC (Source count): 5 bits.

Mçi ®o¹n th«ng tin miªu t¶ nguån bao gåm mét cÆp sè nhËn d¹ng nguån SSRC/CSRC theo sau ®ã lµ c¸c môc miªu t¶ (SDES Items). C¸c môc miªu t¶ cã cÊu tróc chung nh­ h×nh III.8.

27

b) PhÇn miªu t¶ nguån:

2 3

0 0 1 2 3

4 5 6 7

1 8

9 0 1 2 3 4 5

6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1

Item

length

Th«ng tin m« t¶ nguån

H×nh II.8: CÊu tróc môc m« t¶.

Item (8 bits).

ChØ thÞ lo¹i môc m« t¶. Gi¸ trÞ cña tr ­êng nµy t­¬ng øng víi c¸c lo¹i môc miªu t¶ sau:

• CNAME (Canonical Name) (item = 1): PhÇn th«ng tin m« t¶ mang sè

nhËn d¹ng tÇng giao vËn cè ®Þnh ®èi víi mét nguån RTP. • NAME (item = 2): phÇn th«ng tin m« t¶ mang tªn m« t¶ nguån. • EMAIL (item = 3): Th«ng tin m« t¶ lµ ®Þa chØ Email cña nguån. • PHONE (item = 4): Th«ng tin m« t¶ lµ sè ®iÖn tho¹i cña nguån. • LOC (item = 5): Th«ng tin m« t¶ lµ ®Þa chØ cña nguån. • TOOL (item = 6): Th«ng tin m« t¶ lµ tªn cña øng dông t¹o ra dßng th«ng tin media.

• NOTE (item = 7): C¸c chó thÝch vÒ nguån. • PRIV (item = 8): Dµnh cho c¸c th«ng tin kh¸c.

III.4.6. Khu«n d¹ng gãi BYE:

Gãi BYE ®­îc sö dông ®Ó th«ng b¸o mét hay mét vµi nguån sÏ rêi khái

2 3

4 5 6 7

8

1 9 0 1 2 3 4 5

6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1

0 0 1 2 3

V=2 P

SC

PT = 203

length

SSRC/CSRC

...

length

reson for leaving (opt)

phiªn truyÒn. Tr­êng th«ng tin vÒ lý do rêi khái phiªn lµ tuú chän (cã thÓ cã hoÆc kh«ng).

28

H×nh II.9: Khu«n d¹ng gãi BYE

Gãi nµy ®­îc sö dông ®Ó dµnh cho c¸c chøc n¨ng cô thÓ cña tõng øng dông.

III.4.7. Khu«n d¹ng gãi APP:

1 2 3

0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1

V=2 P SC PT = 204 length

name (ASCII)

D÷ liÖu cña øng dông

IV. Qu¸ tr×nh xö lý tÝn hiÖu tho¹i trong media gateway. IV.1. C¸c thµnh phÇn cña mét media gateway.

H×nh II.10: Khu«n d¹ng gãi APP

C¸c qu¸ tr×nh nÐn tho¹i vµ ®ãng gãi tho¹i nh ­ tr×nh bµy ë trªn trong hÖ

thèng VoIP ® ­îc thùc hiÖn hÇu hÕt t¹i media gateway. CÊu tróc mét Media Gateway th ­êng bao gåm thiÕt bÞ xö lý tÝn hiÖu sè DSP (Digital Signalling Proccessor) thùc hiÖn chøc n¨ng xö lý tÝn hiÖu tho¹i vµ bé xö lý trung t©m CPU thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu khiÓn cuéc gäi vµ c¸c giao thøc IP/LAN/WAN. Ngoµi ra, cÇn thiÕt ph¶i cã vïng nhí RAM dïng chung gi÷a DSP vµ CPU ®Ó thùc hiÖn viÖc chuyÓn th«ng tin qua l¹i gi÷a DSP vµ CPU.

C¸c chøc n¨ng cô thÓ cña thiÕt bÞ xö lý tÝn hiÖu DSP bao gåm:

- Cung cÊp giao diÖn PCM víi m¹ng PSTN.

- TriÖt tiÕng väng.

- T¹o vµ ph¸t hiÖn tÝn hiÖu tone

- NÐn vµ gi¶i nÐn tho¹i.

C¸c chøc n¨ng cô thÓ cña CPU bao gåm:

- §iÒu khiÓn cuéc gäi.

- §ãng gãi vµ më gãi c¸c gãi tho¹i IP.

- Göi c¸c gãi tho¹i IP ra giao diÖn m¹ng LAN/WAN.

IV.2. Qu¸ tr×nh xö lý tÝn hiÖu tho¹i.

DSP

CPU

øng dông ®iÒu khiÓn cuéc gäi

H.323 Stack

§iÒu khiÓn b¸o hiÖu

C¸c øng dông kh¸c

UDP

TCP

29

B¸o hiÖu

IP

Gãi tho¹i giao thøc UDP/IP vµ líp liªn kÕt

H×nh II.11: CÊu tróc media gateway vµ qu¸ tr×nh xö lý cuéc gäi

T¹i Gateway ph¸t, c¸c tÝn hiÖu tho¹i tõ m¹ng PSTN qua c¸c giao diÖn PCM ®­îc ®­a vµo DSP. ë ®©y tÝn hiÖu tho¹i ® ­îc xö lý triÖt tiÕng väng, nÐn l¹i theo mét thuËt to¸n ® ­îc tho¶ thuËn tr ­íc gi÷a bªn thu vµ bªn ph¸t vµ göi ®Õn CPU theo tõng khèi cã kÝch th­íc nhÊt ®Þnh tuú vµo thuËt to¸n nÐn tho¹i sö dông. CPU lÇn l­ît thªm vµo c¸c khèi tÝn hiÖu tho¹i mµo ®Çu c¸c giao thøc RTP, UDP, IP vµ mµo ®Çu líp liªn kÕt råi göi c¸c gãi nµy ra giao diÖn m¹ng LAN/WAN.

T¹i Gateway thu, c¸c gãi tho¹i IP ® ­îc qua giao diÖn m¹ng IP ® ­îc ®­a vµo tíi CPU xö lý mµo ®Çu giao thøc UDP, RTP vµ c©n b»ng c¸c biÕn ®éng vÒ ®é trÔ cña c¸c gãi (jitter) nhê bé nhí ®Öm jitter. C¸c gãi sau ®ã ® ­îc göi sang bé xö lý tÝn hiÖu sè DSP ®Ó thùc hiÖn viÖc gi¶i nÐn vµ ® ­a sang m¹ng PSTN qua c¸c giao diÖn PCM.

Mçi DSP ®­îc thiÕt kÕ cho mét sè kªnh tho¹i nhÊt ®Þnh. V× vËy muèn t¨ng dung l­îng Gateway cÇn ph¶i l¾p thªm c¸c DSP t ­¬ng øng. Tuy nhiªn do kh¶ n¨ng xö lý giíi h¹n cña CPU nªn sè l ­îng kªnh tho¹i trong Media Gateway vÉn bÞ giíi h¹n.

H×nh II.11 lµ s¬ ®å khèi cña Media Gateway vµ tr×nh tù xö lý tho¹i theo

qu¸ tr×nh miªu t¶ ë trªn. IV.3. C¸c biÖn ph¸p tèi thiÓu thêi gian trÔ.

­îc xö lý §Ó tèi thiÓu thêi gian trÔ cña c¸c gãi tho¹i so víi c¸c gãi cña c¸c dÞch vô kh¸c, c¸c gãi tho¹i ® ­îc truyÒn bëi giao thøc UDP (User Datagram Protocol). Giao thøc nµy kh«ng cung cÊp c¬ chÕ truyÒn l¹i do vËy gãi tho¹i sÏ ® nhanh h¬n.

Mµo ®Çu giao thøc cña c¸c gãi tho¹i hÇu nh ­ kh«ng thay ®æi trong suèt

qu¸ tr×nh diÔn ra mét cuéc gäi ngo¹i trõ sè thø tù vµ nh·n thêi gian trong RTP header. Do vËy, mµo ®Çu c¸c giao thøc UDP, IP vµ líp liªn kÕt ® ­îc ®Þnh nghÜa mét c¸ch thèng nhÊt cho tõng kªnh tho¹i vµ chØ ph¶i thiÕt lËp mét lÇn ®Ó sö dông cho mäi gãi tho¹i cña mét kªnh. IV.4. §ång bé tÝn hiÖu.

IV.4.1. §ång bé tÝn hiÖu tho¹i tõ m¹ng PSTN sang m¹ng IP.

­îc xö lý. Chu kú cña tÝn hiÖu §Ó ®ång bé tÝn hiÖu tho¹i tõ m¹ng PSTN sang m¹ng IP, c¸c gãi tho¹i ph¶i ®­îc göi tõ DSP sang CPU mét c¸c ®Òu ®Æn. §Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy, DSP ph¸t ra tÝn hiÖu ng¾t theo nh÷ng kho¶ng thêi gian thÝch hîp sao cho kho¶ng thêi gian gi÷a hai tÝn hiÖu ng¾t võa ®ñ ®Ó mét gãi tho¹i ® ng¾t nµy tuú thuéc vµo ph­¬ng ph¸p m· ho¸ luång tho¹i.

30

IV.4.2. §ång bé tÝn hiÖu tho¹i tõ m¹ng IP sang m¹ng PSTN.

C¸c gãi tho¹i tõ m¹ng IP tr ­íc khi ®­îc gi¶i m· ®Ó ® ­a sang m¹ng PSTN

®­îc gi÷ trong bé nhí ®Öm jitter. ViÖc ®ång bé ho¸ tÝn hiÖu tõ IP sang m¹ng PCM ®­îc thùc hiÖn nhê lµm trÔ c¸c gãi ®i nh÷ng kho¶ng thêi gian b»ng nhau trong bé ®Öm jitter. Tr ­êng hîp c¸c gãi tho¹i ®Õn qu¸ trÔ th× chóng sÏ bÞ bá qua ­íc ®ã. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ®é trÔ cho vµ DSP suy luËn ra gãi nµy tõ nh÷ng gãi tr phÐp cña c¸c gãi lµ bao nhiªu th× sè l ­îng gãi mÊt kh«ng qu¸ lín mµ vÉn ®¶m b¶o ®­îc sù ®ång bé. §Ó cã ® ­îc thêi gian trÔ tèi ­u, thuËt to¸n ®iÒu khiÓn thÝch øng bé ®Öm jitter ®­îc thùc hiÖn nh­ sau.

gãi n gãi n+1

bªn ph¸t

t

B­íc 1: C¨n cø vµo tr ­êng tem thêi gian vµ sè thø tù trong mµo ®Çu giao thøc RTP ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ trung b×nh cña ®é jitter c¸c gãi ®Õn (D) vµ kho¶ng thêi gian gi÷a hai gãi ë bªn ph¸t (R).

t

R

D

bªn thu

=

H×nh II.12: Jitter cña c¸c gãi ®Õn (D) vµ kho¶ng thêi gian gi÷a hai gãi (R)

T

+ DR

1( a+

·

B­íc 2: T×m thêi gian trÔ cho phÐp cña c¸c gãi ®Õn ®Ých nh­ sau:

B­íc 3: T×m sè gãi ®Õn qu¸ trÔ trong mét kho¶ng thêi gian quy

­íc nµo ®ã. (C¸c gãi ®Õn qu¸ trÔ lµ c¸c gãi cã thêi gian trÔ v ­ît qu¸ thêi gian trÔ cho phÐp T c¸c gãi nµy sÏ bÞ huû).

B­íc 4: HiÖu chØnh tham sè a sao cho sè gãi ®Õn qu¸ trÔ kh«ng v ­ît qu¸

mét giíi h¹n c¸c gãi ®Õn. V. C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô (QoS).

ChÊt l­îng dÞch vô QoS lµ tËp hîp c¸c chØ tiªu ®Æc tr ­ng cho yªu cÇu cña

tõng lo¹i l­u l­îng cô thÓ trªn m¹ng bao gåm: ®é trÔ, jitter, tû lÖ mÊt gãi... C¸c chØ tiªu nµy liªn quan ®Õn l­îng b¨ng th«ng dµnh cho m¹ng

• ChÝnh s¸ch ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô (QoS policy).

• C¸c c¬ chÕ ®¶m b¶o chÊt l ­îng dÞch vô t¹i c¸c nót m¹ng: C¸c thuËt

§Ó viÖc ®ång bé tÝn hiÖu cã thÓ thùc hiÖn ® ­îc m¹ng buéc ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ vÒ chÊt l­îng dÞch vô. §Ó thùc hiÖn ® ­îc viÖc qu¶n lý chÊt l­îng dÞch vô cÇn thiÕt ph¶i cã:

• Ph­¬ng thøc b¸o hiÖu QoS.

31

to¸n xÕp hµng (queuing), c¬ chÕ ®Þnh h×nh l ­u l­îng (traffic shapping), c¸c c¬ chÕ tèi ­u ho¸ ®­êng truyÒn, c¸c thuËt to¸n dù ®o¸n vµ tr¸nh t¾c nghÏn,...

H×nh II.13: M« h×nh ®iÒu khiÓn QoS.

ChÝn

h s¸ch QoS cã v¹ch ra mong muèn thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý chÊt l ­îng dÞch vô theo mét kÕ ho¹ch cô thÓ vµ th«ng qua hÖ thèng b¸o hiÖu QoS ®Ó ra lÖnh cho c¸c c¬ chÕ chÊp hµnh t¹i c¸c nót m¹ng thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã. V.1. C¸c cÊp chÊt l­îng dÞch vô xÐt tõ ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi.

C¸c cÊp chÊt l ­îng dÞch vô ®Ò cËp ®Õn kh¶ n¨ng QoS thËt sù tõ ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi, nghÜa lµ kh¶ n¨ng cña m¹ng ph©n phèi c¸c dÞch vô bëi nh÷ng lo¹i l­u l­îng cô thÓ cña m¹ng. C¸c dÞch vô nµy kh¸c nhau vÒ møc “chÆt chÏ cña chÊt l­îng” bao gåm c¸c chØ tiªu cô thÓ vÒ th«ng l ­îng, ®é trÔ, ®é jitter vµ tØ lÖ mÊt th«ng tin.

XÐt tõ ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi, chÊt l­îng dÞch vô ®­îc chia lµm 3 møc:

1. Best-effort Service: Lµ c¸c dÞch vô kh«ng cÇn cã mét sù ®¶m b¶o nµo vÒ chÊt l­îng dÞch vô (®é trÔ, jitter ...)

2. Differentiated Service (cßn gäi lµ soft QoS): Mét vµi l

­u l­îng cña dÞch vô ® ­îc ­u tiªn h¬n nh÷ng dßng l ­u l­îng cßn l¹i (® ­îc xö lý nhanh h¬n, b¨ng th«ng trung b×nh nhiÒu h¬n, tû lÖ mÊt gãi Ýt h¬n ...).

V.2. C¸c c¬ chÕ ®iÒu khiÓn chÊt l­îng dÞch vô bªn trong mét phÇn tö m¹ng.

3. Guaranteed Service (Cßn ® ­îc gäi lµ hard QoS): nh÷ng dÞch vô ® ­îc ®¶m b¶o tuyÖt ®èi vÒ tµi nguyªn m¹ng dµnh cho nã.

V.2.1. C¸c thuËt to¸n xÕp hµng:

Mét c¸ch ®Ó c¸c phÇn tö m¹ng xö lý c¸c dßng l ­u l­îng ®Õn lµ sö dông c¸c thuËt to¸n xÕp hµng ®Ó s¾p xÕp c¸c lo¹i l ­u l­îng. Cã ba thuËt to¸n xÕp hµng hay dïng lµ:

32

• XÕp hµng vµo tr­íc ra tr­íc (FIFO Queuing).

• XÕp hµng theo møc ­u tiªn (PQ - Priority Queuing). • XÕp hµng tuú biÕn (CQ - Custom Queuing). • XÕp hµng theo c«ng b»ng träng sè (WFQ - Weighted Fair Queuing). VV..22..11..11.. XXÕÕpp hhµµnngg vvµµoo ttrr­­íícc rraa ttrr­­íícc ((FFIIFFOO QQuueeuuiinngg))..

Trong d¹ng ®¬n gi¶n nhÊt, thuËt to¸n vµo tr ­íc ra tr­íc liªn quan ®Õn viÖc l­u tr÷ gãi th«ng tin khi m¹ng bÞ t¾c nghÏn vµ råi chuyÓn tiÕp c¸c gãi ®i theo thø tù mµ chóng ®Õn khi m¹ng kh«ng cßn bÞ t¾c n÷a. FIFO trong mét vµi tr ­êng h¬p lµ thuËt to¸n mÆc ®Þnh v× tÝnh ®¬n gi¶n vµ kh«ng cÇn ph¶i cã sù thiÕt ®Æt cÊu h×nh nh­ng nã cã mét vµi thiÕu sot. ThiÕu sãt quan träng nhÊt lµ FIFO kh«ng ® ­a ra sù quyÕt ®Þnh nµo vÒ tÝnh ­u tiªn cña c¸c gãi còng nh ­ lµ kh«ng cã sù b¶o vÖ m¹ng nµo chèng l¹i nh÷ng øng dông (nguån ph¸t gãi) cã lçi. Mét nguån ph¸t gãi lçi ph¸t qu¸ ra mét l­u l­îng lín ®ét ngét cã thÓ lµ t¨ng ®é trÔ cña c¸c l ­u l­îng cña c¸c øng dông thêi gian thùc vèn nh¹y c¶m vÒ thêi gian. FIFO lµ thuËt to¸n cÇn ­ng víi thiÕt cho viÖc ®iÒu khiÓn l ­u l­îng m¹ng trong giai ®o¹n ban ®Çu nh nh÷ng m¹ng th«ng minh hiÖn nay ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng thuËt to¸n phøc t¹p h¬n, ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe h¬n.

VV..22..11..22.. XXÕÕpp hhµµnngg tthheeoo mmøøcc ­­uu ttiiªªnn ((PPQQ -- PPrriioorriittyy QQuueeuuiinngg))..

33

ThuËt to¸n PQ ®¶m b¶o r»ng nh÷ng l ­u l­îng quan träng sÏ cã ®­îc sù xö lý nhanh h¬n. ThuËt to¸n ® ­îc thiÕt kÕ ®Ó ®­a ra tÝnh ­u tiªn nghiªm ngÆt ®èi víi nh÷ng dßng l ­u l­îng quan träng. PQ cã thÓ thùc hiÖn ­u tiªn c¨n cø vµo giao thøc, giao diÖn truyÒn tíi, kÝch th­íc gãi, ®Þa chØ nguån hoÆc ®i¹ chØ ®Ých ...Trong thuËt to¸n, c¸c gãi ® ­îc ®Æt vµo 1 trong c¸c hµng ®îi cã møc ­u tiªn kh¸c nhau dùa trªn c¸c møc ®é ­u tiªn ® ­îc g¸n (VÝ dô nh ­ bèn møc ­u tiªn lµ High, Medium, Normal, vµ Low) vµ c¸c gãi trong hµng ®îi cã møc ­u tiªncao sÏ ® ­îc xö lý ®Ó truyÒn ®i tr ­íc. PQ ®­îc cÊu h×nh dùa vµo c¸c sè liÖu thèng kª vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña m¹ng vµ kh«ng tù ®éng thÝch nghi khi ®iÒu kiÖn cña m¹ng thay ®æi.

H×nh II.14 : ThuËt to¸n xÕp hµng theo møc ­u tiªn

VV..22..11..33.. XXÕÕpp hhµµnngg ttuuúú bbiiÕÕnn ((CCuussttoomm QQuueeuuiinngg))..

CQ ®­îc t¹o ra ®Ó cho phÐp c¸c øng dông kh¸c nhau cïng chia sÎ m¹ng

víi c¸c yªu cÇu tèi thiÓu vÒ b¨ng th«ng vµ ®é trÔ. Trong nh÷ng m«i tr ­êng nµy, b¨ng th«ng ph¶i ®­îc chia mét c¸ch tØ lÖ cho nh÷ng øng dông vµ ng ­êi sö dông. CQ xö lý l­u l­îng b»ng c¸ch g¸n cho mçi lo¹i gãi th«ng tin trong m¹ng mét sè l­îng cô thÓ kh«ng gian hµng ®îi vµ phôc vô c¸c hµng ®îi ®ã theo thuËt to¸n round-robin (round-robin fashion). Còng gièng nh ­ PQ, CQ kh«ng tù thÝch øng ®­îc khi ®iÒu kiÖn cña m¹ng thay ®æi.

H×nh II.15 : ThuËt to¸n xÕp hµng tuú biÕn (CQ).

VV..22..11..44.. XXÕÕpp hhµµnngg cc««nngg bb»»nngg ttrräänngg ssèè ((WWFFQQ -- WWeeiigghhtteedd FFaaiirr QQuueeuuiinngg))..

Trong tr ­êng hîp muèn cã mét m¹ng cung cÊp ® ­îc thêi gian ®¸p øng kh«ng ®æi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn l ­u l­îng trªn m¹ng thay ®æi th× gi¶i ph¸p lµ thuËt to¸n WFQ. ThuËt to¸n WFQ t ­¬ng tù nh ­ CQ nh ­ng c¸c gi¸ trÞ sö dông b¨ng th«ng g¸n cho c¸c lo¹i gãi kh«ng ® ­îc g¸n mét c¸c cè ®Þnh bëi ng ­êi sö dông mµ ®­îc hÖ thèng tù ®éng ®iÒu chØnh th«ng qua hÖ thèng b¸o hiÖu QoS.

WFQ ®­îc thiÕt kÕ ®Ó gi¶m thiÓu viÖc thiÕt ®Æt cÊu h×nh hµng ®îi vµ tù

®éng thÝch øng víi sù thay ®æi ®iÒu kiÖn l ­u l­îng cña m¹ng. ThuËt to¸n nµy phï hîp víi hÇu hÕt c¸c øng dông ch¹y trªn nh÷ng ®­êng truyÒn kh«ng qu¸ 2Mbps.

V.2.2. §Þnh h×nh l ­u l­îng (Traffic Shapping).

34

§Þnh h×nh l ­u l­îng cung cÊp mét c¬ chÕ ®iÒu khiÓn l ­u l­îng t¹i mét giao diÖn cô thÓ. Nã gi¶m l ­u l­îng th«ng tin ®i ra khái giao diÖn ®Ó tr¸nh lµm m¹ng bÞ t¾c nghÏn b»ng c¸c buéc tèc ®é th«ng tin ®i ra ë mét tèc ®é bÝt cô thÓ ®èi víi tr ­êng hîp l ­u l­îng t¨ng ®ét ngét. Nguyªn t¾c ®Þnh h×nh l ­u l­îng lµ ph©n lo¹i gãi th«ng tin ®Ó cho truyÒn qua hoÆc lo¹i bá.

V.2.3. C¸c c¬ chÕ t¨ng hiÖu qu¶ ®­êng truyÒn.

VV..22..33..11.. PPhh©©nn mm¶¶nnhh vvµµ ttrruuyyÒÒnn ®®aann xxeenn ((LLFFII -- LLiinnkk FFrraaggmmeennttaattiioonn aanndd IInntteerrlleeaavviinngg))..

C¸c gãi th«ng tin cña c¸c dÞch vô kh¸c nhau cã kÝch th ­íc kh¸c nhau. VÝ dô nh­ gãi th«ng tin cña dong l ­u l­îng t­¬ng t¸c (telnet) hay cña tho¹i cã kÝch th­íc nhá trong khi ®ã gãi th«ng tin cña dÞch vô truyÒn file FTP (File Transfer Protocol) l¹i cã kÝch th ­íc lín. C¸c gãi kÝch th ­íc lín cã ®é trÔ cao sÏ lµm t¨ng ®é trÔ cña c¸c dßng th«ng tin cÇn ®é trÔ thÊp. C¬ chÕ LFI cung cÊp mét c¬ chÕ ®Ó gi¶m ®é trÔ cña vµ jitter cña c¸c ® ­êng truyÒn tèc ®é thÊp b»ng c¸ch chia nhá c¸c gãi tin lín cña c¸c l ­u l­îng cã ®é trÔ cao vµ xen vµo nh÷ng gãi tin nhá cña c¸c l­u l­îng cÇn ®é trÔ thÊp.

VV..22..33..22.. NNÐÐnn ttiiªªuu ®®ÒÒ cc¸¸cc ggããii tthhoo¹¹ii ((CCRRTTPP -- CCoommpprreessssiioonn RRTTPP hheeaaddeerr))..

C¸c gãi tho¹i sö dông giao thøc RTP ®Ó ®ãng gãi tÝn hiÖu audio ®Ó truyÒn ­u l­îng

®i trong m¹ng gãi. NÐn tiªu ®Ò gãi tho¹i gióp t¨ng hiÖu qu¶ cña c¸c l tho¹i trong m¹ng IP. V.3. B¸o hiÖu phôc vô ®iÒu khiÓn chÊt l­îng dÞch vô.

B¸o hiÖu ®iÒu khiÓn QoS lµ mét phÇn cña truyÒn th«ng trong m¹ng. Nã

cung cÊp mét c¸ch ®Ó mét tr¹m cuèi hay mét phÇn tö m¹ng cã thÓ ® ­a ra nh÷ng yªu cÇu ®èi víi vµ phÇn tö kh¸c. B¸o hiÖu QoS lµ rÊt cÇn thiÕt cho viÖc sö dông c¸c c¬ chÕ xö lý l­u l­îng nh­ ®· nªu ë trªn.

Hai ph­¬ng ph¸p hay dïng cho b¸o hiÖu QoS lµ:

1. Chøc n¨ng møc ­u tiªn IP (IP Precendence) cña giao thøc IP

2. Sö dông giao thøc b¸o hiÖu QoS RSVP (Resource Reservation Protocol).

V.3.1. Møc ­u tiªn IP (IP Precendence).

IP Precendence sö dông 3 bit trong tr ­êng ToS (Type of Service) cña tiªu ­u l­îng trong m¹ng ®Ò gãi IP ®Ó chØ thÞ lo¹i dÞch vô cña mçi gãi. Cã thÓ chia l thµnh 6 líp dÞch vô (hai líp cßn l¹i ® ­îc dµnh riªng cho m¹ng sö dông). C¸c kü thuËt xÕp hµng trong toµn bé m¹ng cã thÓ sö dông b¸o hiÖu nµy ®Ó thùc hiÖn viÖc xö lý phï hîp cho tõng lo¹i gãi.

IP Header

Data

Byte ToS

H×nh II.16: IP Precendence.

35

3 bit

V.3.2. Giao thøc RSVP.

Lµ mét giao thøc ph¸t triÓn bëi IETF (Internet Engineering Task Force)

Ch­¬ng III: B¸o hiÖu cuéc gäi trong M¹ng IP.

I. Më ®Çu.

cho phÐp c¸c øng dông yªu cÇu mét chÊt l ­îng dÞch vô cô thÓ cho mét dßng l ­u l­îng th«ng tin.

B¸o hiÖu cuéc gäi trong m¹ng IP lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu cña bÊt cø

36

mét gi¶i ph¸p VoIP nµo. HiÖn cã kh¸ nhiÒu ph ­¬ng ¸n cho viÖc thiÕt lËp cuéc gäi trong m¹ng IP nh ­ SIP (Session Initial Protocol) cña IETF (Internet Engineering Task Force) hay H.323 cña ITU - T (International Telecommunication Union Telecommunication Sector)... Trong c¸c ph­¬ng ¸n nµy, H.323 lµ chuÈn ®­îc hÇu hÕt nhµ cung cÊp thiÕt bÞ IP Telephony hç trî. Bëi vËy phÇn d ­íi ®©y em tËp trung vµo tr×nh bµy vÒ chuÈn H.323.

II. Giíi thiÖu chuÈn H.323: II.1. Giíi thiÖu:

ChuÈn H.323 cung cÊp nÒn t¶ng kü thuËt cho truyÒn tho¹i, h×nh ¶nh vµ sè liÖu mét c¸ch ®ång thêi qua c¸c m¹ng IP, bao gåm c¶ Internet. Tu©n theo chuÈn H.323, c¸c s¶n phÈm vµ c¸c øng dông ®a ph ­¬ng tiÖn tõ nhiÒu h·ng kh¸c nhau cã thÓ ho¹t ®éng cïng víi nhau, cho phÐp ng ­êi dïng cã thÓ th«ng tin qua l¹i mµ kh«ng ph¶i quan t©m tíi vÊn ®Ò t­¬ng thÝch.

Lµ mét khuyÕn nghÞ ® ­îc HiÖp Héi ViÔn Th«ng Quèc TÕ (International

Tele-communication Union - ITU) ®Ò xuÊt, H.323 ®Ò ra c¸c tiªu chuÈn cho truyÒn th«ng ®a ph ­¬ng tiÖn qua c¸c m¹ng kh«ng ®¶m b¶o truyÒn th«ng tuú thuéc chÊt l­îng dÞch vô (non-Guaranteed Quality of Service). Nh÷ng m¹ng m¸y tÝnh ngµy nay ®a phÇn ®Òu lµ c¸c m¹ng lo¹i nµy bao gåm c¸c m¹ng gãi sö dông giao thøc TCP/IP hoÆc IPX dùa trªn c¸c c«ng nghÖ Ethernet, Fast Ethernet vµ Token Ring. Do vËy H.323 lµ mét chuÈn rÊt quan träng cho rÊt nhiÒu øng dông céng t¸c míi còng nh­ c¸c øng dông truyÒn th«ng ®a ph­¬ng tiÖn trªn m¹ng néi bé.

§Õn nay H.323 ®· ph¸t triÓn th«ng qua hai phiªn b¶n. Phiªn b¶n thø nhÊt

II.2. Chång giao thøc H.323 (H.323 Protocol stack):

(Version 1) ®­îc th«ng qua vµo n¨m 1996 vµ phiªn b¶n thø hai (Version 2) ® ­îc th«ng qua vµo th¸ng mét n¨m 1998. øng dông cña chuÈn nµy rÊt réng bao gåm c¶ c¸c thiÕt bÞ ho¹t ®éng ®éc lËp (stand-alone) còng nh ­ nh÷ng øng dông truyÒn th«ng nhóng trong m«i tr ­êng m¸y tÝnh c¸ nh©n, cã thÓ ¸p dông cho ®µm tho¹i ®iÓm-®iÓm còng nh ­ cho truyªng th«ng héi nghÞ. H.323 cßn bao gåm c¶ chøc n¨ng ®iÒu khiÓn cuéc gäi, qu¶n lý th«ng tin ®a ph­¬ng tiÖn vµ qu¶n lý b¨ng th«ng ®ång thêi cßn cung cÊp giao diÖn gi÷a m¹ng LAN vµ c¸c m¹ng kh¸c.

KhuyÕn nghÞ cña ITU-T vÒ chuÈn H.323 ®· ® ­a ra cÊu tróc giao thøc cho c¸c øng dông H.323 bao gåm c¸c khuyÕn nghÞ (h×nh III.1):

§ H.245: khuyÕn nghÞ vÒ b¸o hiÖu ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng multimedia.

§ H.225.0: §ãng gãi vµ ®ång bé c¸c dßng th«ng tin ®a ph ­¬ng tiÖn

37

(tho¹i, truyÒn h×nh, sè liÖu). KhuyÕn nghÞ nµy bao gåm giao thøc RTP/RTCP vµ c¸c thñ tôc ®iÒu khiÓn cuéc gäi Q.931 (DSS 1).

(

Kªnh Audio Kªnh Video Kªnh Sè liÖu C¸c kªnh ®iÒu khiÓn

Audio codec

(

Video codec H.261 H.263

Data application

G.711 G.722 G.723 G.728 G.729

H . 2 2 5 . 0 (

R A S

T.120

R T C P

H . 2 4 5

K ª n h ® i Ò u k h i Ó n t r u y Ò n t h « n g )

Q . 9 3 1 )

K ª n h ® i Ò u k h i Ó n c u é c g ä i )

RTP

TCP

UDP

IP

LAN (Ethernet, Token Ring,...)

H×nh III.1: Chång giao thøc H.323.

§ C¸c chuÈn nÐn tÝn hiÖu tho¹i: G.711 (PCM 64 kbps), G.722, G.723, G.728, G.729.

§ C¸c chuÈn nÐn tÝn hiÖu video: H.261, H.263

38

§ T.120: C¸c chuÈn cho c¸c øng dông chia sÎ sè liÖu.

III. C¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng H.323: III.1 Tæng quan:

CÊu tróc cña mét hÖ thèng H.323 vµ viÖc th«ng tin gi÷a hÖ thèng H.323 víi c¸c m¹ng kh¸c ®­îc chØ ra trªn h×nh III.2.

C¸c dßng th«ng tin trong hÖ thèng H.323 ®­îc chia thµnh c¸c lo¹i sau:

§ Audio (tho¹i): lµ tÝn hiÖu tho¹i ® ­îc sè ho¸ vµ m· ho¸. §Ó gi¶m tèc ®é trung b×nh cña tÝn hiªô tho¹i, c¬ chÕ ph¸t hiÖn tÝch cùc tho¹i cã thÓ ®­îc sö dông. TÝn hiÖu tho¹i ®­îc ®i kÌm víi tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn tho¹i.

§ Video (h×nh ¶nh): lµ tÝn hiÖu h×nh ¶nh ®éng còng ® ­îc sè ho¸ vµ m· ho¸. TÝn hiÖu video còng ®i kÌm víi tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn video.

§ Sè liÖu: bao gåm tÝn hiÖu fax, tµi liÖu v¨n b¶n, ¶nh tÜnh, file, ...

§ TÝn hiÖu ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng (Communication control signals): lµ c¸c th«ng tin ®iÒu khiÓn trao ®æi gi÷a c¸c thµnh phÇn chøc n¨ng trong hÖ thèng ®Ó thùc hiÖn ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng gi÷a chóng nh ­: trao ®æi kh¶ n¨ng, ®ãng më c¸c kªnh logic, c¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn luång, vµ c¸c chøc n¨ng kh¸c.

§ TÝn hiÖu ®iÒu khiÓn cuéc gäi (Call control signals): ® ­îc sö dông cho c¸c chøc n¨ng ®iÒu khiÓn cuéc gäi nh ­ lµ thiÕt lËp cuéc gäi, kÕt thóc cuéc gäi, ...

§ TÝn hiÖu kªnh RAS: ®­îc sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng: ®¨ng ký

tham gia vµo mét vïng H.323, kÕt n¹p/th¸o gì mét ®iÓm cuèi (endpoint) khái vïng. thay ®æi b¨ng th«ng vµ c¸c chøc n¨ng kh¸c liªn quan ®Õn chøc n¨ng qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c ®iÓm cuèi trong mét vïng H.323.

VÒ mÆt logic, hÖ thèng H.323 bao gåm c¸c thµnh phÇn:

• ThiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 (H.323 Terminal): Lµ mét tr¹m cuèi trong

m¹ng LAN, ®¶m nhËn viÖc cung cÊp truyÒn th«ng hai chiÒu theo thêi gian thùc .

39

• H.323 Gateway: Cung cÊp kh¶ n¨ng truyÒn th«ng gi÷a hÖ thèng H.323 vµ c¸c hÖ thèng chuyÓn m¹ch kªnh kh¸c (PSTN/ISDN)

HÖ thèng H.323

H.323 Terminal

H.323 MCU

H.323 Gatekeeper

H.323 Gateway

H.323 Terminal

H.323 Terminal

GSTN

G.QOS LAN

N- ISDN

B- ISDN

Terminal

Terminal

Terminal

Terminal

GSTN (General Switched Telephone Network): M¹ng ®iÖn tho¹i chuyÓn m¹ch kªnh nãi chung.

N-ISDN: M¹ng tÝch hîp dÞch vô sè b¨ng hÑp. B-ISDN: M¹ng tÝch hîp dÞch vô sè b¨ng réng. G.QOS LAN (Guaranteed Quality of Service LAN): M¹ng néi bé cã ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô

H×nh III.2: C¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng H.323

Gatekeeper: Lµ mét thµnh phÇn kh«ng b¾t buéc. Nã thùc hiÖn c¸c chøc

40

n¨ng qu¶n lý ho¹t ®éng cña hÖ thèng. Khi cã mÆt gatekeeper trong hÖ thèng, mäi thµnh phÇn trong hÖ thèng ph¶i thùc hiÖn thñ tôc ®¨ng ký víi gatekeeper. TÊt c¶ c¸c ®iÓm cuèi H.323 (terminal, gateway, MCU) ®· ®¨ng ký víi gatekeeper t¹o thµnh mét vïng H.323 (H.323 zone) do gatekeeper ®ã qu¶n lý (H×nh III.3).

§¬n vÞ ®iÒu khiÓn liªn kÕt ®a ®iÓm (MCU - Multipoint Control Unit): Thùc

hiÖn chøc n¨ng t¹o kÕt nèi ®a ®iÓm hç trî c¸c øng dông truyÒn th«ng nhiÒu bªn. Thµnh phÇn nµy còng lµ tuú chän.

H.323 Zone

Terminal

Gatekeeper

Gateway

Terminal

Terminal

Terminal

Terminal

Router

Router

Router

III.2. ThiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 (H.323 Terminal)

H×nh III.3: Vïng H.323 (H.323 Zone)

H×nh III.4 chØ ra c¸c thµnh phÇn chøc n¨ng cña mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323, bao gåm:

• C¸c phÇn giao tiÕp víi ng­êi sö dông.

• C¸c bé codec (Audio vµ video).

• PhÇn trao ®æi d÷ liÖu tõ xa (telematic).

• Líp (layer) ®ãng gãi (chuÈn H.225.0 cho viÖc ®ãng gãi multimedia).

• PhÇn chøc n¨ng ®iÒu khiÓn hÖ thèng

• Vµ giao diÖn giao tiÕp víi m¹ng LAN.

TÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 ®Òu ph¶i cã mét ®¬n vÞ ®iÒu khiÓn hÖ thèng, líp ®ãng gãi H.225.0, giao diÖn m¹ng vµ bé codec tho¹i. Bé codec cho tÝn hiÖu video vµ c¸c øng dông d÷ liÖu cña ng ­êi sö dông lµ tuú chän (cã thÓ cã hoÆc kh«ng).

41

III.2.1. Giao diÖn víi m¹ng LAN (LAN Interface):

Giao diÖn víi m¹ng LAN ph¶i cung cÊp c¸c dÞch vô sau cho líp trªn (líp ®ãng gãi d÷ liÖu multimedia H.225.0):

C¸c chøc n¨ng H.323

Video Codec Camera/

u h t u Ò i h c Ô r T

Micro/

) y a l e D h t a P e v i e c e R

(

Audio Codec G.711, G.722, G.723, G.728, G.729 (G.711: B¾t buéc)

0 . 5 2 2 . H n È u h c , a i d e m

N A L g n ¹ m

øng dông sè liÖu

) r e y a L 0 . 5 2 2 . H

) e c a f r e t n I N A L

(

(

Chøc n¨ng ®iÒu khiÓn hÖ thèng (System Control)

i í v n Ö i d o a i G

H.245 Control

i t l u M u Ö i l ÷ d i ã g g n ã ® p í L

Call Control (H.225.0)

RAS Control (H.225.0)

Giao diÖn ®iÒu khiÓn hÖ thèng cho ng­êi sö dông

H×nh III.4: ThiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 (H.323 Terminal)

DÞch vô th«ng tin tin cËy ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi (vÝ dô nh ­ TCP hay SPX). DÞch vô nµy phôc vô cho kªnh ®iÒu khiÓn H.245 vµ kªnh d÷ liÖu.

­

DÞch vô truyÒn th«ng tin kh«ng tin cËy ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi (vÝ dô nh UDP hay IPX). DÞch vô nµy phôc vô cho c¸c kªnh Audio, c¸c kªnh Video, vµ kªnh ®iÒu khiÓn RAS.

42

C¸c dÞch vô nµy cã thÓ lµ song c«ng hay b¸n song c«ng, th«ng tin unicast hay multicast tuú thuéc vµo øng dông, kh¶ n¨ng cña thiÕt bÞ ®Çu cuèi vµ cÊu h×nh cña m¹ng LAN.

III.2.2. Bé codec video (Video codec):

Bé video codec lµ thµnh phÇn tuú chän, cung cÊp cho thiÕt bÞ ®Çu cuèi kh¶ n¨ng truyÒn video. Trong luËn ¸n nµy em kh«ng t×m hiÓu kü vÒ phÇn nµy.

III.2.3. Bé codec tho¹i (audio codec):

TÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 ®Òu ph¶i cã thµnh phÇn nµy. Nã ®¶m nhËn chøc n¨ng m· ho¸ vµ gi¶i m· tÝn hiÖu tho¹i. Chøc n¨ng m·/gi¶i m· dßng tho¹i PCM 64kbps luËt A vµ luËt (theo khuyÕn nghÞ G.711) lµ b¾t buéc. Ngoµi ra bé codec cã thÓ cã thªm chøc n¨ng m·/gi¶i m· tho¹i theo c¸c thuËt to¸n kh¸c gåm: CS-ACELP (khuyÕn nghÞ G.729 vµ G.729A), ADPCM (khuyÕn nghÞ G.723), LD-CEPT (G.728), m· ho¸ b¨ng réng (G.722).

Víi c¸c bé codec tho¹i cã nhiÒu kh¶ n¨ng m· ho¸, thuËt to¸n ®­îc sö dông

cho m·/gi¶i m· tho¹i sÏ ® ­îc ®µm ph¸n gi÷a c¸c terminal tham gia cuéc ®µm tho¹i (qu¸ tr×nh nµy ® ­îc gäi lµ trao ®æi kh¶ n¨ng). Trong tr ­êng hîp nµy terminal ph¶i cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng kh«ng ®èi xøng (vÝ dô nh ­ m· ho¸ tÝn hiÖu ph¸t sö dông theo khuyÕn nghÞ G.711 (PCM64), gi¶i m· tÝn hiÖu thu ® ­îc theo G.728 (LD-CEPT)).

ThiÕt bÞ ®Çu cuèi Terminal cã thÓ göi ®i nhiÒu kªnh tho¹i cïng mét lóc tuú thuéc vµo øng dông.

­îc muén h¬n 5ms sau khi kÕt thóc C¸c gãi tho¹i ph¶i ® ­îc göi lªn tÇng giao vËn (transport layer) mét c¸c ®Þnh kú theo nh÷ng kho¶ng thêi gian ® ­îc x¸c ®Þnh bëi chøc n¨ng codec nµo ®ang ®­îc sö dông (kho¶ng thêi gian cña khung tÝn hiÖu tho¹i). Sù ph©n phèi gãi tho¹i lªn líp trªn (líp giao vËn) kh«ng ® kho¶ng thêi gian cña khung tho¹i tr­íc ®ã.

ThiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 cã thÓ thu mét vµi kªnh tho¹i (®µm tho¹i héi

nghÞ). Trong tr ­êng hîp nµy, terminal cÇn thùc hiÖn chøc n¨ng trén c¸c kªnh tho¹i l¹i thµnh mét kªnh hçn hîp ® ­a ®Õn ng ­êi sö dông (Audio Mixing). Sè l­îng c¸c kªnh tho¹i bÞ h¹n chÕ c¨n cø vµo tµi nguyªn s½n cã cña m¹ng.

III.2.4. TrÔ chiÒu thu:

CChhøøcc nn¨¨nngg ttrrÔÔ cchhiiÒÒuu tthhuu bbaaoo ggååmm vviiÖÖcc tthhªªmm vvµµoo ddßßnngg tthh««nngg ttiinn tthhêêii

ggiiaann tthhùùcc mméétt ®®éé ttrrÔÔ ®®ÓÓ ®®¶¶mm bb¶¶oo dduuyy ttrr×× ssùù ®®åånngg bbéé vvµµ bbïï ®®éé jjiitttteerr ccññaa cc¸¸cc ggããii ®®ÕÕnn.. §§éé ttrrÔÔ tthhªªmm vvµµoo pphh¶¶ii ttÝÝnnhh ®®ÕÕnn tthhêêii ggiiaann ttrrÔÔ ddoo xxöö llýý ttÝÝnn hhiiÖÖuu kkhhii tthhuu.. DDßßnngg ttÝÝnn hhiiÖÖuu cchhiiÒÒuu pphh¸¸tt kkhh««nngg ®®­­îîcc llµµmm ttrrÔÔ..

III.2.5. Kªnh sè liÖu (Data Channel):

Kªnh d÷ liÖu trong thiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 lµ kh«ng b¾t buéc. Kªnh d÷

43

liÖu cã thÓ lµ ®¬n h ­íng hay hai h ­íng tuú thuéc vµo tõng øng dông. NÒn t¶ng cña øng truyÒn sè liÖu trong thiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 lµ chuÈn T.120. Trong luËn ¸n phÇn nµy còng kh«ng ®­îc m« t¶ chi tiÕt.

III.2.6. Chøc n¨ng ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng multimedia (chuÈn H.245):

Chøc n¨ng ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng sö dông kªnh ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng

H.245 ®Ó truyÒn t¶i c¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng truyÒn th«ng ®Çu cuèi tíi ®Çu cuèi bao gåm:

• Trao ®æi kh¶ n¨ng (Capabilities Exchange).

• §ãng më c¸c kªnh logic cho tÝn hiÖu media (tÝn hiÖu thêi gian thùc)

III.2.7. Chøc n¨ng b¸o hiÖu RAS (Registration - Admission - Status):

Chøc n¨ng b¸o hiÖu RAS sö dông c¸c th«ng ®iÖp H.225.0 ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc ®iÒu khiÓn gi÷a termnal vµ gatekeeper, bao gåm:

• Kh¸m ph¸ gatekeeper.

• §¨ng ký (registration) tham gia vµo vïng H.323.

• §Þnh vÞ ®iÓm cuèi.

• §iÒu khiÓn kÕt n¹p, th¸o gì (Admission/Desengage).

• Thay ®æi b¨ng th«ng sö dông(bandwidth changes).

• Th«ng b¸o tr¹ng th¸i (status).

III.2.8. Chøc n¨ng b¸o hiÖu cuéc gäi:

Chøc n¨ng b¸o hiÖu cuéc gäi sö dông b¸o hiÖu cuéc gäi H.225.0 (Q.931) ®Ó thiÕt lËp kÕt nèi gi÷a c¸c ®iÓm cuèi H.323.

III.2.9. Líp ®ãng gãi th«ng tin (H.225.0 layer):

C¸c kªnh logic mang th«ng tin tho¹i, video, sè liÖu hay th«ng tin ®iÒu

khiÓn ®­îc thiÕt lËp theo c¸c thñ tôc ®iÒu khiÓn m« t¶ trong khuyÕn nghÞ H.245. C¸c kªnh logic hÇu hÕt lµ ®¬n h ­íng vµ ®éc lËp trªn mçi h ­íng truyÒn. Mét vµi kªnh l«gic nh­ kªnh sè liÖu cã thÓ lµ hai h ­íng vµ liªn quan ®Õn thñ tôc më kªnh hai h­íng cña H.245. Mét sè l ­îng bÊt kú c¸c kªnh logic cã thÓ ® ­îc sö dông ®Ó truyÒn ngo¹i trõ kªnh ®iÒu khiÓn H.245 (chØ cã mét kªnh cho mçi cuéc gäi). Ngoµi ra c¸c ®iÓm cuèi H.323 cßn sö dông thªm hai kªnh cho b¸o hiÖu cuéc gäi vµ c¸c chøc n¨ng liªn quan ®Õn gatekeeper (RAS).

a. Sè kªnh logic (Logical Channel Number - LCN):

Mçi mét kªnh logic ®­îc chØ ra bëi mét sè kªnh logic (LCN) trong kho¶ng tõ 0 cho ®Õn 65535 nh»m môc ®Ých phï hîp víi kªnh logic t ­¬ng øng trong kÕt nèi tÇng giao vËn. Sè kªnh logic ® ­îc bªn ph¸t chän mét c¸ch tuú tiÖn ngo¹i trõ kªnh logic 0 ®­îc dµnh riªng cho kªnh ®iÒu khiÓn h.245.

44

b. Giíi h¹n tèc ®é bit cña kªnh logic:

B¨ng th«ng cña mét kªnh logic ph¶i ® ­îc giíi h¹n bëi mét gi¸ trÞ cËn trªn

suy ra tõ kh¶ n¨ng ph¸t tèi thiÓu vµ kh¶ n¨ng thu cña thiÕt bÞ ®Çu cuèi. Dùa trªn giíi h¹n nµy, mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi ph¶i më kªnh logic víi tèc ®é giíi h¹n kªnh thÊp h¬n hoÆc b»ng cËn trªn ®ã vµ bªn ph¸t cã thÓ ph¸t bÊt cø dßng th«ng tin nµo cã tèc ®é kh«ng qu¸ tèc ®é giíi h¹n cña kªnh.

Tèc ®é giíi h¹n kªnh chØ ra tèc ®é cña dßng d÷ liÖu mang th«ng tin néi dung cña kªnh mµ kh«ng bao gåm c¸c phÇn mµo ®Çu giao thøc.

III.3. H.323 gateway.

Khi thiÕt bÞ ®Çu cuèi kh«ng cã th«ng tin nµo ®Ó göi ®i trong mét kªnh th× thiÕt bÞ ®Çu cuèi kh«ng cÇn ph¶i göi ®i c¸c th«ng tin lÊp vµo ®Ó duy tr× tèc ®é cña kªnh.

GGaatteewwaayy mmaanngg cc¸¸cc ttÝÝnnhh nn¨¨nngg pphhôôcc vvôô cchhoo hhoo¹¹tt ®®éénngg tt­­¬¬nngg tt¸¸cc ccññaa cc¸¸cc

tthhiiÕÕtt bbÞÞ ttrroonngg hhÖÖ tthhèènngg vvííii cc¸¸cc tthhiiÕÕtt bbÞÞ ttrroonngg mm¹¹nngg cchhuuyyÓÓnn mm¹¹cchh kkªªnnhh nnhh­­ PPSSTTNN,, IISSDDNN,,...... TThhiiÕÕtt bbÞÞ ccæænngg HH..332233 ®®­­îîcc bbèè ttrrÝÝ nn»»mm ggii÷÷aa cc¸¸cc tthhµµnnhh pphhÇÇnn ttrroonngg hhÖÖ tthhèènngg HH..332233 vvííii cc¸¸cc tthhiiÕÕtt bbÞÞ nn»»mm ttrroonngg cc¸¸cc hhÖÖ tthhèènngg kkhh¸¸cc ((cc¸¸cc mm¹¹nngg cchhuuyyÓÓnn mm¹¹cchh kkªªnnhh SSCCNN)).. NNãã pphh¶¶ii ccuunngg ccÊÊpp ttÝÝnnhh nn¨¨nngg cchhuuyyÓÓnn ®®ææii kkhhuu««nn dd¹¹nngg dd÷÷ lliiÖÖuu ttrruuyyÒÒnn vvµµ cchhuuyyÓÓnn ®®ææii tthhññ ttôôcc mméétt cc¸¸cchh tthhÝÝcchh hhîîpp ggii­­aa mm¹¹nngg LLAANN cc¸¸cc lloo¹¹ii mm¹¹nngg mmµµ ggaatteewwaayy kkÕÕtt nnèèii ttííii,, ccôô tthhÓÓ::

- Thùc hiÖn chuyÓn ®æi khu«n d¹ng d÷ liÖu tho¹i, video, sè liÖu nÕu cÇn.

- Thùc hiÖn chøc n¨ng thiÕt lËp cuéc gäi, huû cuéc gäi ®èi víi c¶ hai phÝa m¹ng LAN vµ m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh (SCN - Switched Circuit Network).

Chøc n¨ng chuyÓn ®æi

Chøc n¨ng H.323 (Terminal hoÆc MCU)

Chøc n¨ng giao tiÕp víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh

H×nh III.5: ThiÕt bÞ cæng H.323.

Nh×n chung, thiÕt bÞ cæng cã nhiÖm vô ph¶n ¸nh ®Æc tÝnh cña mét ®iÓm

cuèi H.323 trong m¹ng LAN tíi mét thiÕt bÞ cuèi trong m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh vµ ng­îc l¹i nh»m t¹o ra tÝnh trong suèt ®èi víi ng­êi sö dông.

45

C¸c gateway cã thÓ liªn kÕt víi nhau th«ng qua m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh ®Ó cung cÊp kh¶ n¨ng truyÒn th«ng gi÷a c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 kh«ng n»m trong cïng mét m¹ng LAN.

C¸c thiÕt bÞ cuèi H.323 trong cïng mét m¹ng LAN cã thÓ th«ng tin trùc tiÕp víi nhau mµ kh«ng ph¶i th«ng qua Gateway. Do vËy khi hÖ thèng kh«ng cã yªu cÇu th«ng tin víi c¸c terminal trong c¸c m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh th× cã thÓ bá qua vai trß cña Gateway. Mét thiÕt bÞ cuèi trong mét m¹ng LAN con cã thÓ liªn l¹c víi mét terminal H.323 trong mét m¹ng LAN con kh¸c th«ng qua con ®­êng gäi vßng ra ngoµi råi vßng trë l¹i th«ng qua hai Gateway ®Ó tr¸nh nh÷ng ®o¹n liªn kÕt tèc ®é thÊp hoÆc bá qua vai trß cña router.

CÊu tróc cña Gateway bao gåm (H×nh III.5):

• Khèi chøc n¨ng cña thiÕt bÞ H.323, khèi chøc n¨ng nµy cã thÓ lµ chøc n¨ng ®Çu cuèi (®Ó giao tiÕp víi mét terminal trong hÖ thèng H.323) hoÆc chøc n¨ng MCU (®Ó giao tiÕp víi nhiÒu terminal).

• Khèi chøc n¨ng cña thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch kªnh, mang chøc n¨ng giao tiÕp víi mét hay nhiÒu thiÕt bÞ ®Çu cuèi trong m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh.

• Khèi chøc n¨ng chuyÓn ®æi, bao gåm chuyÓn ®æi khu«n d¹ng d÷ liÖu vµ chuyÓn ®æi thñ tôc.

III.4. Gatekeeper

Gateway liªn kÕt víi m¸y ®iÖn tho¹i th«ng th ­êng ph¶i t¹o vµ nhËn biÕt ®­îc tÝn hiÖu DTMF (Dual Tone Multiple Frequency) t ­¬ng øng víi c¸c phÝm nhËp tõ bµn phÝm ®iÖn tho¹i.

Gatekeeper cung cÊp c¸c dÞch vô ®iÒu khiÓn cuéc gäi cho c¸c ®iÓm cuèi

trong hÖ thèng H.323. Gatekeeper lµ t¸ch biÖt víi c¸c thiÕt bÞ kh¸c trong hÖ thèng vÒ mÆt logic, tuy nhiªn trong thùc tÕ th× nã cã thÓ ® ­îc tÝch hîp víi c¸c thiÕt bÞ kh¸c nh­ gateway, MCU...

Khi cã mÆt trong hÖ thèng, gatekeeper ph¶i cung cÊp c¸c chøc n¨ng sau:

DÞch ®Þa chØ: DÞch tõ ®Þa chØ alias hoÆc mét sè ®iÖn tho¹i ¶o cña mét ®iÓm cuèi sang ®Þa chØ IP t­¬ng øng.

§iÒu khiÓn kÕt n¹p (Admission Control): §iÒu khiÓn viÖc cho phÐp ho¹t ®éng cña c¸c ®iÓm cuèi.

§iÒu khiÓn b¨ng th«ng (Bandwidth Control): §iÒu khiÓn cÊp hoÆc tõ chèi cÊp mét phÇn b¨ng th«ng cho c¸c cuéc gäi cña c¸c thiÕt bÞ trong hÖ thèng.

Qu¶n lý vïng (Zone Management): Thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng trªn víi c¸c ®iÓm cuèi H.323 ®· ®¨ng ký víi gatekeeper (mét vïng H.323).

Ngoµi ra, GateKeeper cã thÓ cung cÊp c¸c chøc n¨ng tuú chän sau:

46

B¸o hiÖu ®iÒu khiÓn cuéc gäi (Call Control Signalling): Gatekeeper cã thÓ nhËn vµ xö lý b¸o hiÖu cuéc gäi ®Ó ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi hoÆc ®Þnh h­íng c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi nèi trùc tiÕp víi nhau qua kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi (Call Signalling Channel). Trong tr ­êng hîp thø hai, Gatekeeper tr¸nh ®­îc viÖc ph¶i xö lý c¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn.

§iÒu khiÓn cho phÐp cuéc gäi (Call Authorization): Gatekeeper cã thÓ tõ

chèi thùc hiÖn cuéc gäi tõ mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi nµy tíi mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi kh¸c. LÝ do cña viÖc nµy cã thÓ lµ sù giíi h¹n truy nhËp ®Õn mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi hay gateway hoÆc lµ giíi h¹n truy nhËp trong mét kho¶ng thêi gian.

Qu¶n lý b¨ng th«ng (Bandwidth Management): Chøc n¨ng nµy cho phÐp

gatekeeper ®iÒu khiÓn l­îng b¨ng th«ng cÊp cho mét cuéc gäi cña mét ®iÓm cuèi trong hÖ thèng. ViÖc ®iÒu khiÓn nµy cã thÓ thùc hiÖn ngay trong khi cuéc gäi ®ang tiÕn hµnh. Chøc n¨ng nµy bao gåm c¶ chøc n¨ng ®iÒu khiÓn viÖc cung cÊp b¨ng th«ng cho c¸c cuéc gäi.

Qu¶n lý cuéc gäi (Call Management): Gatekeeper cã thÓ duy tr× mét danh s¸ch cña c¸c cuéc gäi ®ang ® ­îc tiÕn hµnh, nhê ®ã biÕt ® ­îc thiÕt bÞ nµo ®ang bËn hoÆc cung cÊp th«ng tin cho chøc n¨ng qu¶n lý b¨ng th«ng.

III.5. §¬n vÞ ®iÒu khiÓn liªn kÕt ®a ®iÓm (MCU - Multipoint Control Unit):

TÝnh c­íc (Billing): Mäi cuéc gäi trong hÖ thèng cã mÆt gatekeeper ®Òu ­ ph¶i th«ng qua sù qu¶n lý cña gatekeeper, do vËy sÏ rÊt thuËn tiÖn nÕu nh gatekeeper ®¶m nhËn chøc n¨ng tÝnh c­íc dÞch vô.

III.5.1. §Æc ®iÓm:

MCU hç trî viÖc thùc hiÖn c¸c cuéc ®µm tho¹i héi nghÞ gi÷a nhiÒu thiÕt bÞ ®Çu cuèi. Trong chuÈn H.323, MCU b¾t buéc ph¶i cã mét bé ®iÒu khiÓn ®a ®iÓm MC (Multipoint Controller) vµ cã hoÆc kh«ng mét vµi MP (Multipoint Processor).

MC vµ MP lµ c¸c phÇn cña MCU nh ­ng chóng cã thÓ kh«ng tån t¹i trong mét thiÕt bÞ ®éc lËp mµ ® ­îc ph©n t¸n trong c¸c thiÕt bÞ kh¸c. VÝ dô nh ­: mét gateway cã thÓ cã thÓ mang trong nã mét MC vµ mét vµi MP ®Ó thùc hiÖn kÕt nèi tíi nhiÒu thiÕt bÞ ®Çu cuèi; mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi cã thÓ mang mét bé MC ®Ó cã thÓ thùc hiÖn cïng mét lóc nhiÒu cuéc gäi.

MC ®iÒu khiÓn viÖc liªn kÕt gi÷a nhiÒu ®iÓm cuèi trong hÖ thèng bao gåm:

• Xö lý viÖc ®µm ph¸n gi÷a c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi ®Ó quyÕt ®Þnh mét kh¶ n¨ng xö lý dßng d÷ liÖu media chung gi÷a c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi.

• QuyÕt ®Þnh dßng d÷ liÖu nµo sÏ lµ dßng d÷ liÖu multicast.

MC kh«ng xö lý trùc tiÕp mét dßng d÷ liÖu media nµo. ViÖc xö lý c¸c

dßng d÷ liÖu sÏ do c¸c MP ®¶m nhiÖm. MP sÏ thùc hiÖn viÖc trén, chuyÓn m¹ch, xö lý cho tõng dßng d÷ liÖu thêi gian thùc trong cuéc héi nghÞ.

III.5.2. Héi nghÞ nhiÒu bªn (Multipoint Conferrence) trong H.323:

IIIIII..55..22..11.. TTrruuyyÒÒnn tthh««nngg uunniiccaasstt,, bbrrooaaddccaasstt vvµµ mmuullttiiccaasstt::

47

ViÖc truyÒn th«ng tin trong m¹ng IP tån t¹i d ­íi ba h×nh thøc: Unicast, multicast vµ broadcast.

Unicast: víi unicast, thiÕt bÞ ®Çu cuèi ph¶i thùc hiÖn viÖc truyÒn gãi d÷ liÖu tíi tõng ®Ých kÕt nèi víi nã.

Multicast: TruyÒn th«ng multicast göi mét gãi d÷ liÖu tíi mét nhãm c¸c ®Ých trong m¹ng mµ kh«ng ph¶i truyÒn lÆp l¹i gãi d÷ liÖu ®ã.

Broadcast: truyÒn th«ng broadcast gÇn gièng truyÒn th«ng multicast nh ­ng gãi d÷ liÖu ®­îc truyÒn tíi mäi ®iÓm cuèi trong m¹ng.

Unicast vµ broadcast sö dông m¹ng kh«ng hiÖu qu¶ do c¸c gãi ph¶i truyÒn

lÆp l¹i hoÆc ph¶i truyÒn ®i kh¾p m¹ng. TruyÒn d÷ liÖu multicast sö dông b¨ng th«ng cña m¹ng hiÖu qu¶ h¬n do c¸c tr¹m trong nhãm truyÒn chØ ®äc mét dßng d÷ liÖu duy nhÊt.

IIIIII..55..22..11.. CC¸¸cc ccÊÊuu hh××nnhh hhééii nngghhÞÞ::

Trong hÖ thèng H.323 cuéc héi nghÞ nhiÒu bªn cã thÓ cã c¸c lo¹i sau:

• CÊu h×nh tËp trung (Centralized Multipoint Conference).

• CÊu h×nh ph©n t¸n (Decentralized Multipoint Conference).

A

• CÊu h×nh lai (Hybrid Multipoint Conferrence).

a) CÊu h×nh tËp trung:

MCU

B

C

H×nh III.6: CÊu h×nh héi nghÞ tËp trung

CÊu h×nh nµy ®ßi hái mét MCU ë trung t©m ®Ó thùc hiÖn kÕt nèi ®a ®iÓm. Liªn l¹c gi÷a MCU vµ c¸c tr¹m kh¸c thùc hiÖn theo kiÓu Unicast. TÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi göi dßng tho¹i, video, sè liÖu vµ dßng th«ng tin ®iÒu khiÓn tíi MCU theo h×nh thøc ®iÓm - ®iÓm. MC ®ãng vai trß trung t©m ®iÒu khiÓn cuéc héi nghÞ, thùc hiÖn ®µm ph¸n kh¶ n¨ng xö lý dßng d÷ liÖu media cho tõng terminal. MP thùc hiÖn trén tho¹i, chuyÓn m¹ch video, ph©n bæ d÷ liÖu... vµ göi dßng d÷ liÖu kÕt qu¶ tíi c¸c thiÕt bÞ cuèi ®ang tham gia vµo cuéc héi nghÞ.

b) CÊu h×nh ph©n t¸n:

CÊu h×nh nµy tËn dông ®­îc ­u thÕ cña truyÒn th«ng multicast. C¸c thiÕt bÞ

48

®Çu cuèi ph¸t c¸c dßng tho¹i, video vµ/hoÆc sè liÖu tíi c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi kh¸c tham gia vµo cuéc héi nghÞ mµ kh«ng göi tíi MCU. Tuy nhiªn, MCU vÉn ®ãng vai trß ®iÒu khiÓn trung t©m vµ th«ng tin trªn kªnh ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng H.245 vÉn ph¶i ®­îc ®­a tíi mét MC theo kiÓu ®iÓm - ®iÓm. Trong m« h×nh nµy thiÕt bÞ ®Çu cuèi ph¶i cã nhiÖm vô xö lý nhiÒu luång tho¹i vµ video.

MC

C

A

B

VÝ dô mét héi nghÞ gi÷a 3 thiÕt bÞ ®Çu cuèi. Terminal C thùc hiÖn chøc n¨ng cña mét MC. Mçi Terminal tham gia ®Òu ph¶i cã chøc n¨ng MP ®Ó xö lý, trén c¸c dßng d÷ liÖu ®­a ®Õn tíi ng­êi sö dông

H×nh III.7: CÊu h×nh héi nghÞ ph©n t¸n

c) CÊu h×nh lai:

­îc

A

MCU

B

C

Lµ sù kÕt hîp cña hai cÊu h×nh trªn: mét vµi dßng th«ng tin cã thÓ ® truyÒn unicast (vÝ dô nh ­ dßng tho¹i) gi ­a MCU vµ c¸c terminal tham gia. C¸c dßng th«ng tin cßn l¹i lµ multicast.

IV. C¸c kªnh ®iÒu khiÓn.

Héi nghÞ cÊu h×nh lai: TÝn hiÖu tho¹i lµ unicast, tÝn hiÖu video lµ multicast

H×nh III.8: CÊu h×nh lai

C¸c cæng dµnh riªng (wellknown port) vµ c¸c ®Þa chØ dµnh riªng (wellknown address): B¸o hiÖu trong hÖ thèng H.323 kÕt hîp ho¹t ®éng cña ba kªnh ®iÒu khiÓn ®éc lËp nhau lµ kªnh RAS (Registration - Admission - Status), kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi (Call Signalling Channel) vµ kªnh ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng H.245. C¸c kªnh ®iÒu khiÓn nµy ®­îc thiÕt lËp t¹i nh÷ng pha kh¸c nhau cña cuéc gäi vµ sö dông c¸c cæng dµnh riªng vµ ®Þa chØ multicast dµnh riªng sau: • Cæng 1718 vµ ®Þa chØ 224.0.1.41: Dµnh cho thñ tôc kh¸m ph¸ gatekeeper (Kªnh ®iÒu khiÓn RAS).

Cæng 1719: Dµnh cho thñ tôc ®¨ng ký vµ th«ng b¸o tr¹ng th¸i (Kªnh ®iÒu khiÓn RAS).

49

• Cæng 1720: Dµnh cho kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi.

IV.1. Kªnh ®iÒu khiÓn RAS.

Kªnh ®iÒu khiÓn RAS lµ mét kªnh kh«ng liªn kÕt (UDP), kh«ng cÇn cã

giai ®o¹n thiÕt lËp kªnh. Kªnh nµy tham gia vµo hÇu hÕt c¸c thñ tôc b¸o hiÖu cña cuéc gäi H.323.

Kªnh RAS ® ­îc sö dông ®Ó thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng b¸o hiÖu gi÷a ®iÓm cuèi vµ Gatekeeper bao gåm:

Th«ng ®iÖp ý nghÜa

Gatekeeper Request (GRQ) Yªu cÇu th¨m dß gatekeeper

Gatekeeper Confirm (GCF) Gatekeeper cho phÐp ®¨ng ký

Gatekeeper Reject (GRJ) Gatekeeper kh«ng cho phÐp ®¨ng ký.

Registration Request (RRQ) Yªu cÇu ®¨ng ký.

Registration Confirm (RCF) X¸c nhËn ®¨ng ký.

Registration Reject (RRJ) Tõ chèi ®¨ng ký.

Unregistration Request (URQ) Yªu cÇu huû ®¨ng ký.

Unregistration Confirm (UCF) X¸c nhËn huû ®¨ng ký.

Unregistration Reject (URJ) Tõ chèi hñy ®¨ng ký.

Location Request (LRQ) Yªu cÇu ®Þnh vÞ

Location Confirm (LCF) Kh¼ng ®Þnh ®Þnh vÞ

Location Reject (LRJ) Tõ chèi ®Þnh vÞ

Admission Request (ARQ) Yªu cÇu kÕt n¹p cuéc gäi.

Admission Confirm (ACF) X¸c nhËn kÕt n¹p cuéc gäi.

Admision Reject (ARJ) Tõ chèi kÕt n¹p cuéc gäi.

Bandwidth Change Request (BRQ) Yªu cÇu thay ®æi th«ng l ­îng cuéc gäi

Bandwidth Change Confirm (BCF) X¸c nhËn thay ®æi th«ng l ­îng cuéc gäi

Bandwidth Change Reject (BRJ) Tõ chèi thay ®æi th«ng l­îng.

Information Request (IRQ) Yªu cÇu th«ng tin ®iÓm cuèi.

Information Request Respond(IRR) Tr¶ lêi yªu cÇu th«ng tin.

50

B¶ng III.1: C¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn kªnh RAS (H.225.0).

(cid:216) C¸c thñ tôc qu¶n lý vïng:

• Kh¸m ph¸ Gatekeeper (Gatekeeper discovery). • §¨ng ký ®iÓm cuèi (Endpoint Registration). • §Þnh vÞ ®iÓm cuèi (Endpoint Location).

(cid:216) C¸c thñ tôc phôc vô cuéc gäi:

• §iÒu khiÓn kÕt n¹p (Admission Control). • Xo¸ cuéc gäi (Disengage). • Thay ®æi th«ng l­îng (Bandwidth Changes). • Th«ng b¸o tr¹ng th¸i (Status).

Kªnh RAS sö dông giao thøc UDP ®Ó truyÒn c¸c th«ng ®iÖp cña khuyÕn

nghÞ H.225.0 ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ®iÒu khiÓn trªn. C¸c th«ng ®iÖp H.22.5.0 sö dông cho chøc n¨ng cña kªnh RAS ®­îc liÖt kª trong b¶ng III.1.

IV.1.1 Kh¸m ph¸ Gatekeeper (Gatekeeper Discovery).

Kh¸m ph¸ gatekeeper lµ qu¸ tr×nh mét ®iÓm cuèi sö dông ®Ó x¸c ®Þnh xem

nã sÏ ®¨ng ký víi gatekeeper nµo. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nµy lµ ®iÓm cuèi t×m ®­îc mét ®Þa chØ cña mét gatekeeper ®Ó sö dông cho qu¸ tr×nh ®¨ng ký ®iÓm cuèi.

Gatekeeper

GRQ

GCF/GRJ

Endpoint

H×nh III.9: Kh¸m ph¸ gatekeeper

51

Qu¸ tr×nh kh¸m ph¸ Gatekeeper sö dông cæng dµnh riªng 1718 trong tr­êng hîp mét gatekeeper hoÆc sö dông ®Þa chØ multicast dµnh riªng 224.0.1.41 trong tr ­êng hîp nhiÒu gatekeeper. §iÓm cuèi göi ®i th«ng ®iÖp GRQ (Gatekeeper Request) m« t¶ trong khuyÕn nghÞ H.225.0 tíi gatekeeper liªn quan. Trong tr­êng hîp gatekeeper cã thÓ ®¨ng ký thªm ®iÓm cuèi, nã sÏ göi tr¶ th«ng

®iÖp GCF (Gatekeeper Confirmation), trong tr­êng hîp ng­îc l¹i gate-keeper göi ®i th«ng b¸o GRJ (Gatekeeper Reject). NÕu cã nhiÒu h¬n mét gatekeeper chÊp nhËn ®¨ng ký, ®iÓm cuèi tuú chän mét gatekeeper ®Ó ®¨ng ký.

Gatekeeper

IV.1.2. §¨ng ký ®iÓm cuèi (Endpoint Registration).

RRQ

RCF/RRJ

URQ

§iÓm cuèi huû bá ®¨ng ký

UCF/URJ

URQ

Gatekeeper huû bá ®¨ng ký

UCF

Endpoint

H×nh III.10: §¨ng ký ®iÓm cuèi.

Qu¸ tr×nh nµy ®­îc tiÕn hµnh sau khi qu¸ tr×nh kh¸m ph¸ gatekeeper hoµn ­îc gia nhËp vµo vïng H.323 do thµnh. KÕt thóc qu¸ tr×nh nµy, ®iÓm cuèi sÏ ® gatekeeper mµ ®iÓm cuèi ®¨ng ký tíi qu¶n lý.

§¨ng ký ®iÓm cuèi sö dông ®Þa chØ cña gatekeeper cã ® ­îc sau qu¸ tr×nh kh¸m ph¸ gatekeeper vµ mét cæng dµnh riªng - cæng 1719.

§iÓm cuèi göi ®i th«ng ®iÖp RRQ (Register Request) qua cæng 1719 tíi ®Þa chØ cña gatekeeper ®Ó yªu cÇu ®¨ng ký. Gatekeeper tr¶ lêi b»ng th«ng ®iÖp RCF (Register Confirmation) nÕu chÊp nhËn hoÆc RRJ (Register Reject) nÕu nã kh«ng chÊp nhËn ®¨ng ký.

Qu¸ tr×nh ®¨ng ký cã thÓ ® ­îc huû bá bëi ®iÓm cuèi hoÆc bëi gatekeeper.

52

Trong tr ­êng hîp ®iÓm cuèi huû bá ®¨ng ký, nã göi tíi gatekeeper th«ng ®iÖp URQ (Unregister Request) vµ nhËn tr¶ lêi tõ gatekeeper th«ng ®iÖp UCF (nÕu viÖc huû bá thµnh c«ng) hoÆc URJ (nÕu tr ­íc ®ã ®iÓm cuèi ch ­a ®­îc ®¨ng ký víi gatekeeper).

Trong tr ­êng hîp gatekeeper huû bá ®¨ng ký, gatekeeper sö dông th«ng ®iÖp URQ vµ ®îi nhËn vÒ th«ng ®iÖp UCF.

IV.1.3. §Þnh vÞ ®iÓm cuèi (Endpoint Location).

§Þnh vÞ ®iÓm cuèi lµ qu¸ tr×nh ®iÓm cuèi x¸c ®Þnh ®Þa chØ giao vËn cña nã.

§Ó thùc hiÖn ®Þnh vÞ ®iÓm cuèi, ®iÓm cuèi trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp ®Þnh vÞ víi gatekeeper mµ nã ®¨ng ký, c¸c th«ng ®iÖp ®Þnh vÞ bao gåm Location Request (LRQ), Location Confirm (LCF) vµ Location Reject (LRJ). Trong th«ng ®iÖp LCF ph¶i mang ®Þa chØ giao vËn mµ gatekeeper tr¶ lêi cho ®iÓm cuèi yªu cÇu ®Þnh vÞ. Víi nh÷ng ®iÓm cuèi nµo ch ­a ®¨ng ký, gatekeeper ph¶i lêi l¹i th«ng ®iÖp tõ chèi LRJ.

Qu¸ tr×nh ®Þnh vÞ ®iÓm cuèi sö dông cæng dµnh riªng hoÆc ®Þa chØ IP dµnh riªng cho kªnh RAS gièng nh­ qu¸ tr×nh kh¸m ph¸ gatekeeper.

­îng vµ th«ng b¸o IV.1.4. §iÒu khiÓn kÕt n¹p, xo¸ cuéc gäi, thay ®æi th«ng l tr¹ng th¸i.

§iÒu khiÓn kÕt n¹p ® ­îc thùc hiÖn víi gatekeeper ®¨ng ký tíi ®Ó

gatekeeper quy ®Þnh l ­îng th«ng l ­îng cÊp cho cuéc gäi lóc ban ®Çu. Thñ tôc nµy còng chØ ra ph ­¬ng thøc ®Þnh h­íng kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi (trùc tiÕp gi÷a hai ®iÓm cuèi hay gi¸n tiÕp qua gatekeeper) nªn ph¶i ® ­îc thùc hiÖn tr ­íc khi thiÕt lËp kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi.

Trong qu¸ tr×nh ng­êi sö dông trao ®æi th«ng tin, th«ng l ­îng sö dông cã

IV.2 Kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi (Call Signalling Channel).

thÓ thay ®æi ® ­îc nhê thñ tôc thay ®æi th«ng l ­îng. C¸c th«ng ®iÖp tr¹ng th¸i còng ®­îc truyÒn trªn kªnh RAS ®Ó th«ng b¸o tr¹ng th¸i cña c¸c ®iÓm cuèi.

Kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi sö dông giao thøc TCP ®Ó truyÓn th«ng ®iÖp b¸o

hiÖu cuéc gäi Q.931. Trong nh÷ng m¹ng kh«ng cã mÆt gatekeeper, c¸c th«ng ®iÖp b¸o hiÖu cuéc gäi ® ­îc truyÒn trùc tiÕp gi÷a ®iÓm cuèi gäi vµ ®iÓm cuèi ®­îc gäi. Trong tr ­êng hîp cã mÆt gatekeeper, kªnh ®iÓu khiÓn cuéc gäi cã thÓ ®­îc ®Þnh h ­íng theo hai ph ­¬ng thøc: trùc tiÕp gi÷a hai ®iÓm cuèi (m« h×nh cuéc gäi trùc tiÕp) vµ gi¸n tiÕp th«ng qua Gatekeeper (M« h×nh cuéc gäi gi¸n tiÕp). Ph ­¬ng ph¸p ®Þnh h ­íng nµo ® ­îc sö dông ® ­îc gatekeeper chØ ra trong qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn kÕt n¹p.

Sö dông

C¸c th«ng ®iÖp Q.931 sö dông cho ®iÒu khiÓn cuéc gäi ® ­îc liÖt kª trong b¶ng III.2.

Th«ng ®iÖp ýnghÜa

53

Alerting Håi ©m chu«ng B¾t buéc

Call proceeding Cuéc gäi ®ang ®­îc xö lý. B¾t buéc

Connect BÞ gäi chÊp nhËn cuéc gäi B¾t buéc

Connect Acknowledge Phóc ®¸p Tuú chän

Release Complete Gi¶i phãng kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi B¾t buéc

Setup Yªu cÇu thiÕt lËp cuéc gäi B¾t buéc

Setup Acknowledge Phóc ®¸p Tuú chän

User Information Th«ng tin bæ xung. Tuú chän

Progress §ang xö lý qu¸ tr×nh nhËn Tuú chän

IV.3. Kªnh ®iÒu khiÓn H.245.

B¶ng III.2: C¸c th«ng ®iÖp b¸o hiÖu cuéc gäi (Q.931).

­êng xuyªn më trong qu¸ tr×nh Kªnh ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng H.245 lµ kªnh TCP. Nã truyÒn t¶i c¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn H.245 ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi phôc vô cho c¸c chøc n¨ng khëi ®Çu truyÒn th«ng media vµ thiÕt lËp c¸c kªnh logic cho tÝn hiÖu media. Kªnh ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng H.245 lµ kªnh logic 0 vµ th thùc hiÖn cuéc gäi.

Trong tr ­êng hîp kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi lµ gi¸n tiÕp qua gatekeeper,

kªnh ®iÒu khiÓn H.245 cã thÓ ® ­îc ®Þnh h­íng trùc tiÕp gi÷a hai ®iÓm cuèi hoÆc qua trung gian gatekeeper. Khi kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi lµ trùc tiÕp, kªnh H.245 chØ cã thÓ ®­îc ®Þnh h­íng trùc tiÕp.

C¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng H.245 ® ­îc liÖt kª trong b¶ng III.3.

Th«ng ®iÖp ý nghÜa

Determination

C¸c th«ng ®iÖp x¸c ®Þnh chñ tí Determination Ack.

Determination Reject

Determination Release

Capability Set

54

C¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn trao ®æi kh¶ Capability Set Acknowledge

n¨ng Capability Set Reject

Capability Set Release

Open Logical Channel

Open Logical Channel Acknowledge

Open Logical Channel Reject C¸c th«ng ®iÖp b¸o hiÖu kªnh logic

Open Logical Channel Confirm

Close Logical Channel

Close Logical Channel Acknowledge

Flow Control Command

End SessionCommand C¸c lÖnh vµ chØ thÞ Send Terminal Capability Set

User Input Indication

B¶ng III.3: C¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn H.245.

V. C¸c gi¸ trÞ ®Æc tr­ng cuéc gäi. V.1. Gi¸ trÞ tham chiÕu cuéc gäi CRV.

TÊt c¶ c¸c th«ng ®iÖp b¸o hiÖu cuéc gäi vµ c¸c th«ng ®iÖp RAS ®Òu mang

V.2. Conference ID vµ Conference Goal.

mét gi¸ trÞ tham chiÕu cuéc gäi CRV (Call Reference Value). Gi¸ trÞ nµy ® ­îc sö dông ®Ó chØ ra cuéc gäi mµ c¸c th«ng ®iÖp nµy phôc vô. Khi mét cuéc gäi ® ­îc thiÕt lËp, nã ph¶i sö dông mét gi¸ trÞ CRV míi.

Conference ID (CID) lµ mét gi¸ trÞ kh¸c kh«ng ® ­îc t¹o ra bëi ®iÓm cuèi khëi ®Çu cuéc héi nghÞ vµ ®­îc truyÒn trong rÊt nhiÒu th«ng ®iÖp H.225.0. Gi¸ trÞ nµy lµ duy nhÊt cho mçi cuéc héi nghÞ vµ ® ­îc dïng ®Ó chØ ra cuéc héi nghÞ mµ th«ng ®iÖp mang nã liªn quan tíi.

Trong nhiÒu th«ng ®iÖp H.225.0 cã mang tr ­êng Conference Goal. Tr­êng nµy dïng ®Ó chØ ra môc ®Ých cña mét cuéc gäi trong cuéc héi nghÞ. C¸c gi¸ trÞ lùa chän cho tr­êng nµy lµ:

Create: cuéc gäi t¹o nªn mét cuéc héi nghÞ míi.

¤

Join: Cuéc gäi gia nhËp vµo mét cuéc héi nghÞ ®ang tån t¹i.

55

¤

¤

VI. C¸c thñ tôc b¸o hiÖu cuéc gäi.

Invite: Cuéc gäi mêi mét ®iÓm cuèi tham gia vµo cuéc héi nghÞ ®ang tån t¹i.

Mét cuéc gäi trong hÖ thèng ®­îc tiÕn hµnh theo 5 giai ®o¹n nh­ sau:

Giai ®o¹n I - ThiÕt lËp cuéc gäi (Call Setup): Mét kÕt nèi TCP ® ­îc thiÕt lËp ®Ó truyÒn c¸c th«ng ®iÖp Q.931cña kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi.

Giai ®o¹n II - Khëi ®Çu truyÒn th«ng: Mét liªn kÕt TCP n÷a ® ­îc më dµnh cho kªnh ®iÒu khiÓn truyÒn th«ng H.245. Qu¸ tr×nh trao ®æi kh¶ n¨ng ® ­îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n nµy.

Giai ®o¹n III - ThiÕt lËp kªnh tÝn hiÖu media (Establish media

communication): Thñ tôc më kªnh logic cho tÝn hiÖu media cña kªnh H.245 ® ­îc thùc hiÖn.

Giai ®o¹n IV - C¸c dÞch vô cuéc gäi (Call Services): Ng ­êi sö dông trao ­îng, ®iÒu khiÓn ®æi th«ng tin víi nhau, ®ång thêi c¸c dÞch vô gi¸m s¸t chÊt l th«ng l­îng vµ c¸c dÞch vô bæ trî kh¸c còng ®­îc tiÕn hµnh.

VI.1. Giai ®o¹n I - ThiÕt lËp cuéc gäi (Call Setup).

Giai ®o¹n V - KÕt thóc cuéc gäi (Call Termination).

KÕt thóc giai ®o¹n thiÕt lËp cuéc gäi, ®iÓm cuèi gäi (calling endpoint)

nhËn ®­îc ®Þa chØ giao vËn cña ®iÓm cuèi bÞ gäi ®Ó sö dông cho thiÕt lËp kªnh ®iÒu khiÓn H.245. (§Þa chØ giao vËn bao gåm ®Þa chØ m¹ng vµ sè nhËn d¹ng cæng dµnh cho mét kÕt nèi tÇng giao vËn).

VI.1.1. ThiÕt lËp c¬ b¶n - C¶ hai ®iÓm cuèi ®Òu ch­a ®¨ng ký.

Trong tr­êng hîp thiÕt lËp c¬ b¶n, c¶ hai ®iÓm cuèi tham gia vµo thiÕt lËp

cuéc gäi ®Òu ch­a ®¨ng ký víi gatekeeper. Thñ tôc thiÕt lËp cuéc gäi trong tr ­êng hîp nµy ®­îc m« t¶ trong h×nh III.11.

§iÓm cuèi gäi (calling endpoint) thiÕt lËp mét kÕt nèi TCP tíi ®iÓm cuèi bÞ gäi (called endpoint) t¹i cæng 1720 (Cæng dµnh riªng cho kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi).

¤

§iÓm cuèi gäi (calling endpoint) göi ra kÕt nèi nµy (kªnh ®iÒu khiÓn cuéc

¤

Setup(1)

Call proceeding(2)

Alerting(3)

Connect(4)

Call Signalling Message

56

gäi) th«ng ®iÖp setup (1) ®Ó chØ thÞ yªu cÇu thiÕt lËp cuéc gäi.

H×nh III.11: ThiÕt lËp c¬ b¶n (Kh«ng cã gatekeeper)

Trong tr ­êng hîp yªu cÇu thiÕt lËp gäi ® ­îc chÊp nhËn, ®iÓm cuèi ® ­îc

¤

gäi lÇn l­ît tr¶ vÒ c¸c th«ng ®iÖp:

1. Call proceeding(2): Th«ng b¸o cuéc gäi ®· ® ­îc bªn bÞ gäi tiÕn hµnh vµ kh«ng nhËn thªm mét yªu cÇu thiÕt lËp nµo n÷a.

2. Alerting (3): Th«ng b¸o “håi ©m chu«ng”.

3. Connect (4): Mang ®Þa chØ giao vËn cña ®iÓm cuèi bÞ gäi dµnh cho kªnh ®iÒu khiÓn H.245. Th«ng tin nµy ®­îc dïng cho giai ®o¹n II.

Trong tr­êng hîp yªu cÇu thiÕt lËp cuéc gäi kh«ng ® ­îc chÊp nhËn, ®iÓm cuèi bÞ gäi tr¶ vÒ th«ng ®iÖp Release Complete råi kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi sÏ ®­îc ®ãng l¹i.

VI.1.2. ThiÕt lËp cuéc gäi cã sù tham gia cña gatekeeper

VVII..11..22..11.. §§iiÒÒuu kkhhiiÓÓnn kkÕÕtt nn¹¹pp ((AAddmmiissssiioonn CCoonnttrrooll))..

Trong tr­êng hîp thiÕt lËp cuéc gäi cã mÆt gatekeeper, nh÷ng ®iÓm cuèi

®· ®¨ng ký ®Òu ph¶i thùc hiÖn thñ tôc ®iÒu khiÓn kÕt n¹p víi gatekeeper (Admission Control) ®Ó tho¶ thuËn:

• Th«ng l­îng ban ®Çu dµnh cho cuéc gäi. • M« h×nh cuéc gäi sö dông (B¸o hiÖu truyÒn trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp qua gatekeeper).

§iÓm cuèi göi th«ng ®iÖp ARQ (Admission Request) tíi gatekeeper mµ nã

®· ®¨ng ký tíi ®Ó chØ thÞ yªu cÇu kÕt n¹p vµo mét cuéc gäi. Th«ng ®iÖp ARQ mang c¸c th«ng tin:

• Th«ng l­îng ®iÓm cuèi yªu cÇu gatekeeper cÊp cho cuéc gäi. Th«ng l ­îng nµy lµ tèc ®é bit tæng céng dµnh cho toµn bé c¸c d÷ liÖu RTP (audio, video), kh«ng bao gåm c¸c phÇn tiªu ®Ó (RTP, UDP, IP...) vµ d÷ liÖu c¸c kªnh sè liÖu vµ ®iÒu khiÓn.

• M« h×nh cuéc gäi (Call Model) ®iÓm cuèi yªu cÇu Gatekeeper thùc hiÖn.

Gatekeeper tr¶ lêi l¹i th«ng ®iÖp ACF (Admission Confirm) trong tr ­êng hîp chÊp nhËn hoÆc ARJ nÕu kh«ng chÊp nhËn. Th«ng ®iÖp ACF mang c¸c th«ng tin tr¶ lêi cña gatekeeper :

• Th«ng l­îng gatekeeper cÊp cho cuéc gäi. Th«ng l ­îng nµy cã thÓ thÊp

57

h¬n hoÆc b»ng th«ng l­îng yªu cÇu. • M« h×nh cuéc gäi Gatekeeper chän lùa.

• §Þa chØ giao vËn tr¶ vÒ ®Ó thiÕt lËp kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi. §Þa chØ nµy lµ cña ®iÓm cuèi bÞ gäi hoÆc cña gatekeeper tuú vµo m« h×nh cuéc gäi nµo ®­îc lùa chän.

Endpoint 1

Gatekeeper

Endpoint 2

ARQ(1)

VVII..11..22..22.. TTrr­­êênngg hhîîpp tthhiiÕÕtt llËËpp ccuuéécc ggääii cc¶¶ hhaaii ®®iiÓÓmm ccuuèèii ccïïnngg ®®¨¨nngg kkýý vvííii mméétt ggaatteekkeeeeppeerr..

ACF/ARJ(2)

Thñ tôc thiÕt lËp cuéc gäi trong tr ­êng hîp nµy nh­ sau:

Setup (3)

Call proceeding (4)

§iÓm cuèi gäi trao

®æi c¸c th«ng ®iÖp ARQ vµ ACF (hoÆc ARJ) víi gatekeeper ®Ó thùc hiÖn ®iÒu khiÓn kÕt n¹p.

ARQ(5)

ACF/ARJ(6)

Alerting (7)

Connect (8)

NÕu gatekeeper chän

RAS Message

Call Signalling Message

m« h×nh b¸o hiÖu cuéc gäi lµ b¸o hiÖu trùc tiÕp th× nã sÏ tr¶ vÒ ®Þa chØ kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi trong ACF. NÕu gatekeeper chän m« h×nh ®Þnh h ­íng b¸o hiÖu qua gatekeeper th× nã tr¶ vÒ ®Þa chØ kªnh b¸o hiÖu cña chÝnh nã trong ACF.

H×nh III.12 : ThiÕt lËp cuéc gäi - C¶ hai ®iÓm cuèi ®Òu ®· ®¨ng ký, b¸o hiÖu trùc tiÕp.

§iÓm cuèi gäi thiÕt

lËp mét kÕt nèi TCP sö dông ®Þa chØ cã ® ­îc ë b­íc tr­íc ®Ó lµm kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi.

§iÓm cuèi gäi göi th«ng ®iÖp Setup ra kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi ®Ó chØ thÞ yªu cÇu thiÕt lËp cuéc gäi.

NÕu ®iÓm cuèi bÞ gäi muèn chÊp nhËn cuéc gäi th× nã ph¶i thùc hiÖn thñ tôc ®iÒu khiÓn kÕt n¹p víi gatekeeper.

Trong tr­êng hîp ®iÓm cuèi bÞ gäi nhËn ® ­îc ARJ tõ gatekeeper (tõ chèi

kÕt n¹p) th× nã tr¶ lêi l¹i th«ng ®iÖp Release Complete, nÕu kh«ng th× ®iÓm cuèi bÞ gäi tr¶ lêi l¹i b»ng th«ng ®iÖp Connect mang ®Þa chØ cña kªnh ®iÒu khiÓn H.245.

VVII..11..22..22.. CC¸¸cc ttrr­­êênngg hhîîpp tthhiiÕÕtt llËËpp ccuuéécc ggääii kkhh¸¸cc..

58

C¸c tr­êng hîp thiÕt lËp cuéc gäi kh¸c ®­îc nªu trong phô lôc A.

Endpoint 1

Gatekeeper

Endpoint 2

ARQ

ACF/ARJ

Setup

Setup

Call proceeding

Call proceeding

ARQ

ACF/ARJ

Alerting

Alerting

Connect

Connect

RAS Message

Call Signalling Message

H×nh III.13 : ThiÕt lËp cuéc gäi - C¶ hai ®iÓm cuèi ®Òu ®· ®¨ng ký, b¸o hiÖu gi¸n tiÕp.

VI.2. Giai ®o¹n II - Khëi ®Çu truyÒn th«ng.

Khi c¶ hai bªn, gäi vµ bÞ gäi ®· trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp thiÕt lËp cuéc gäi

trong giai ®o¹n I. C¸c ®iÓm cuèi thiÕt lËp mét kÕt nèi TCP dµnh cho kªnh ®iÒu khiÓn H.245 dùa vµo ®Þa chØ giao vËn cã ® ­îc trong th«ng ®iÖp Connect ë giai ®o¹n I. §Þa chØ nµy cã thÓ lµ ®Þa chØ cña gatekeeper hoÆc cña ®iÓm cuèi bÞ gäi tuú theo ph­¬ng thøc ®Þnh h­íng kªnh H.245 ®­îc sö dông.

C¸c thñ tôc khëi ®Çu truyÒn th«ng bao gåm qu¸ tr×nh trao ®æi kh¶ n¨ng vµ x¸c ®Þnh chñ tí.

Qu¸ tr×nh trao ®æi kh¶ n¨ng (Capabilities Exchange) nh»m ®¶m b¶o cho

tÝn hiÖu media ®­îc ph¸t ®i bëi thiÕt bÞ ®Çu cuèi ph¸t sÏ ® ­îc nhËn vµ xö lý mét c¸ch phï hîp ë thiÕt bÞ ®Çu cuèi thu. §iÒu nµy ®ßi hái thiÕt bÞ ®Çu cuèi ph¸t ph¶i biÕt ®­îc kh¶ n¨ng nhËn vµ gi¶i m· tÝn hiÖu cña thiÕt bÞ ®Çu cuèi thu. Qu¸ tr×nh nµy ph¶i ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi thiÕt lËp kªnh truyÒn tÝn hiÖu media.

§Ó c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi biÕt ® ­îc kh¶ n¨ng cña nhau, bé kh¶ n¨ng

59

(Capabilities Set) cña c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi ph¶i ® ­îc trao ®æi víi nhau trªn kªnh ®iÒu khiÓn H.245. Bé kh¶ n¨ng cña c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi ® ­îc chØ thÞ trong th«ng ®iÖp terminalCapabilitiesSet m« t¶ trong khuyÕn nghÞ H.245. ThiÕt bÞ cuèi khi nhËn ®­îc th«ng ®iÖp terminalCapabilitiesSet sÏ ph¶i phóc ®¸p l¹i th«ng ®iÖp terminalCapabilitiesSetAck theo khuyÕn nghÞ H.245.

Trong qu¸ tr×nh khëi ®Çu truyÒn tÝn hiÖu media, xung ®ét cã thÓ x¶y ra

gi÷a hai ®iÓm cuèi cña cïng mét cuéc gäi trong tr ­êng hîp chóng ®ång thêi khëi ®Çu nh÷ng sù kiÖn t­¬ng tù nhau nh­ng hÖ thèng chØ mong muèn mét sù kiÖn x¶y ra. Trong tr­êng hîp nµy, mét trong hai ®iÓm cuèi ph¶i ®ãng vai trß chñ (Master) ­ khi hai ®iÓm cuèi cïng cã cßn ®iÓm cuèi kia ®ãng vai trß tí (Slave)(VÝ dô nh kh¶ n¨ng lµ mét MC cho mét cuéc héi nghÞ th× chØ cã mét MC lµ tÝch cùc). Xung ®ét nµy ®­îc gi¶i quyÕt bëi qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh chñ tí.

VI.3. Giai ®o¹n III - ThiÕt lËp kªnh tÝn hiÖu media.

Trong tr­êng hîp c¸c qu¸ tr×nh khëi ®Çu truyÒn th«ng thÊt b¹i, chóng ® ­îc thùc hiÖn l¹i Ýt nhÊt hai lÇn tr­íc khi chuyÓn sang giai ®o¹n V ®Ó huû cuéc gäi.

Thñ tôc thiÕt lËp kªnh logic cho c¸c tÝn hiÖu media ® ­îc thùc hiÖn b»ng

c¸ch trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp OpenLogicalChannel vµ OpenLogicalChannelAck gi÷a hai ®iÓm cuèi. Th«ng ®iÖp openLogicalChannelAck mang ®Þa chØ giao vËn cña ®iÓm cuèi thu vµ ®iÓm cuèi ph¸t sÏ ph¸t dßng th«ng tin cña kªnh media tíi ®Þa chØ nµy.

HÇu hÕt c¸c kªnh media lµ ®¬n h ­íng ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng bÊt ®èi

xøng (chiÒu thu vµ chiÒu ph¸t t¸ch biÖt nhau vµ sö dông c¸c ph ­¬ng ph¸p m· ho¸ ­íng ng ­îc chiÒu kh¸c nhau). §Ó thùc hiÖn liªn l¹c hai chiÒu, hai kªnh ®¬n h nhau ®­îc thiÕt lËp gi÷a hai ®iÓm cuèi trong cuéc gäi.

Thñ tôc më kªnh logic nh­ sau:

§iÓm cuèi khëi ®Çu më kªnh göi ®i th«ng ®iÖp OpenLogicalChannel, nÕu kªnh logic mang th«ng tin RTP th× th«ng sè mediaControlChannel cña th«ng ®iÖp chøa ®Þa chØ giao vËn cho kªnh RTCP h ­íng tõ ®iÓm cuèi kia ®Õn ®iÓm cuèi khëi ®Çu më kªnh (chiÒu ng­îc).

¤

§iÓm cuèi ®¸p øng më kªnh tr¶ lêi b»ng th«ng ®iÖp OpenLogical-

¤

ChannelAck, nÕu kªnh logic mang th«ng tin RTP th× th«ng ®iÖp ph¶i bao gåm hai th«ng sè: mediaTransportChannel mang ®Þa chØ giao vËn cho kªnh RTP, vµ th«ng sè mediaControlChannel mang ®Þa chØ giao vËn cña kªnh RTCP h­íng thuËn (tõ ®iÓm khëi ®Çu ®Õn ®iÓm cuèi ®¸p øng).

VI.4. Giai ®o¹n IV - C¸c dÞch vô cuéc gäi.

C¸c kªnh ®iÒu khiÓn RTCP lµ kªnh hai h ­íng vµ chóng sÏ ® ­îc sö dông l¹i khi thiÕt lËp kªnh RTP theo h ­íng ng­îc l¹i. Nh­ vËy, viÖc thùc hiÖn trao ®æi th«ng tin gi ­a hai ®iÓm cuèi sö dông 4 cæng UDP, hai cho c¸c kªnhRTP vµ hai cho c¸c kªnh ®iÒu khiÓn RTCP.

Trong giai ®o¹n nµy nh÷ng ng ­êi sö dông trao ®æi th«ng tin víi nhau,

®ång thêi, mét sè dÞch vô vÉn ®­îc tiÕn hµnh. C¸c dÞch vô nµy bao gåm: • Thay ®æi th«ng l­îng cuéc gäi (Bandwith Changes). • Th«ng b¸o tr¹ng th¸i (Status). • Më réng héi nghÞ (Ad Hoc Conference Expansion).

Endpoint 1

Endpoint 2

Gatekeeper 2

VI.4.1. Thay ®æi th«ng l ­îng cuéc gäi.

BRQ(1)

BCF/BRJ(2)

60

FlowControlCommand

Gatekeeper 1

Trong qu¸ tr×nh diÔn ra cuéc gäi, ®iÓm cuèi hoÆc gatekeeper cã thÓ yªu

Gatekeeper 1

Endpoint 1

Endpoint 2

Gatekeeper 2

BRQ(1)

BCF/BRJ(2)

CloseLogicalChannel

OpenLogicalChannel

BRQ

BCF/BRJ

OpenLogicalChAck

61

cÇu t¨ng hoÆc gi¶m th«ng l ­îng cuéc gäi. Mét ®iÓm cuèi cã thÓ thay ®æi tèc ®é bit trªn kªnh media bÊt cø lóc nµo mµ kh«ng ph¶i yªu cÇu thay ®æi th«ng l ­îng cuéc gäi nÕu nh ­ tèc ®é bit cña kªnh kh«ng v ­ît qu¸ th«ng l ­îng cuéc gäi hiÖn t¹i. NÕu nh ­ sù thay ®æi tèc ®é bit v ­ît qu¸ th«ng l ­îng cuéc gäi hiÖn t¹i th× ®iÓm cuèi ph¶i yªu cÇu thay ®æi th«ng l­îng víi gatekeeper.

Tuy r»ng ®iÓm cuèi cã thÓ kh«ng cÇn yªu cÇu thay ®æi th«ng l ­îng trong tr­êng hîp nã gi¶m tèc ®é bit cña kªnh nh ­ng thay ®æi th«ng l­îng vÉn nªn ®­îc thùc hiÖn ®Ó gi¶i phãng th«ng l­îng kh«ng dïng ®Õn cho c¸c cuéc gäi kh¸c.

C¸c th«ng ®iÖp ®iÒu khiÓn thay ®æi th«ng l ­îng cuéc gäi bao gåm BRQ, BCF, vµ BRJ.

Qu¸ tr×nh thay ®æi th«ng l ­îng diÔn ra nh ­ sau (H×nh III.14 vµ h×nh III.15):

1. §iÓm cuèi 1 muèn thay ®æi th«ng l ­îng cuéc gäi göi tíi gatekeeper ­îng mong th«ng ®iÖp BRQ mang th«ng tin vÒ sù thay ®æi th«ng l muèn.

­îc hay 2. Gatekeeper x¸c ®Þnh xem yªu cÇu nµy cã thÓ chÊp nhËn ®

kh«ng. NÕu yªu cÇu kh«ng ® ­îc chÊp nhËn, gatekeeper göi tr¶ l¹i th«ng ®iÖp BRJ (Bandwith Change Reject); nÕu chÊp nhËn nã göi tr¶ l¹i th«ng ®iÖp BCF (Bandwith Confirm) vµ chØ ra ®é thay ®æi cho phÐp cña th«ng l­îng cuéc gäi trong BCF.

3. NÕu sù th«ng l­îng míi tho¶ m·n ®iÓm cuèi 1, ®iÓm cuèi 1 ®ãng kªnh logic l¹i råi më l¹i kªnh ®ã víi tèc ®é bit míi hoÆc göi ®i th«ng ®iÖp FlowControlCommand tíi ®iÓm cuèi 2 kia ®Ó yªu cÇu ®iÓm cuèi 2 thùc hiÖn ®ãng råi më l¹i kªnh.

4. §iÓm cuèi 2 thùc hiÖn thñ tôc thay ®æi th«ng l ­îng víi gatekeeper cña nã cho phï hîp víi sù thay ®æi th«ng l­îng cña ®iÓm cuèi 1.

5. NÕu thay ®æi th«ng l ­îng thµnh c«ng, ®iÓm cuèi hai göi tr¶ th«ng ®iÖp OpenLogicalChannelAck ®Ó phóc ®¸p l¹i sù kiÖn ®iÓm cuèi 1 më l¹i kªnh hoÆc thùc hiÖn më l¹i kªnh ®Ó ®¸p øng l¹i lÖnh FlowControlCommand cña ®iÓm cuèi 1.

VI.4.2. Th«ng b¸o tr¹ng th¸i.

VVII..44..22..11.. TThh««nngg bb¸¸oo ttrr¹¹nngg tthh¸¸ii kkªªnnhh RRAASS::

62

§Ó gatekeeper x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng ®iÓm cuèi (háng hãc hoÆc t¾t nguån) gatekeeper göi mét c¸ch ®Þnh kú th«ng ®iÖp IRQ (Information Request) ®Ó yªu cÇu th«ng tin vÒ ®iÓm cuèi. §iÓm cuèi tr¶ vÒ tr¹ng th¸i cña nã trong IRR (Information Request Respond). Kho¶ng thêi gian gi÷a hai lÇn göi th«ng ®iÖp IRQ lµ kh«ng quy ®Þnh vµ th­êng lín h¬n 10 gi©y.

Gatekeeper cã thÓ muèn nhËn ® ­îc nh÷ng th«ng ®iÖp IRR tù nguyÖn ­îc chØ ra trong

(unsolicited IRR) mét c¸ch ®Þnh kú. Mong muèn nµy ph¶i ® th«ng ®iÖp ACF vµ ACF ph¶i nªu râ tèc ®é göi c¸c IRR cña ®iÓm cuèi (Tèc ®é nµy ®­îc chØ thÞ trong tr­êng IRRFrequency).

VVII..44..22..22.. TThh««nngg bb¸¸oo ttrr¹¹nngg tthh¸¸ii ccuuéécc ggääii..

Th«ng tin tr¹ng th¸i còng cã thÓ cã ® ­îc trªn kªnh ®iÒu khiÓn cuéc gäi. §iÓm cuèi hoÆc gatekeeper göi th«ng ®iÖp Status Enquiry tíi ®iÓm cuèi cÇn kiÓm tra tr¹ng th¸i. NhËn ® ­îc th«ng ®iÖp nµy, ®iÓm cuèi tr¶ lêi vÒ tr¹ng th¸i cuéc gäi trong th«ng ®iÖp Status.

VI.4.3. Më réng héi nghÞ (AdHoc Conference Extension).

VI.5. Giai ®o¹n V - KÕt thóc cuéc gäi.

Trong giai ®o¹n nµy, mét cuéc gäi cã thÓ nhËn thªm c¸c ®iÓm cuèi kh¸c tham gia vµo cuéc héi nghÞ hoÆc cho phÐp mét vµi ®iÓm cuèi rêi khái cuéc gäi mµ kh«ng ¶nh h­ëng tíi nh÷ng ®iÓm cuèi kh¸c trong cuéc gäi.

Mçi mét ®iÓm cuèi cã thÓ kÕt thóc cuéc gäi theo thñ tôc sau:

1. ChÊm døt viÖc truyÒn c¸c tÝn hiÖu media (video, tho¹i, s« liÖu) vµ ®ãng c¸c kªnh media t­¬ng øng.

2. §iÓm cuèi chñ ®éng huû cuéc gäi ph¶i göi ®i th«ng ®iÖp

endSessionCommand ra kªnh ®iÒu khiÓn H.245 ®Ó th«ng b¸o cho ®iÓm cuèi kia biÕt nã muèn ng¾t cuéc gäi.

3. §iÓm cuèi chñ ®éng huû cuéc gäi ®îi nhËn l¹i th«ng ®iÖp

endSessionCommand tõ ®iÓm cuèi kia tr ­íc khi ®ãng kªnh ®iÒu khiÓn H.245.

4. NÕu kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi ®ang më, ®iÓm cuèi göi ®i th«ng ®iÖp Release Complete vµ kªnh nµy ®­îc ®ãng l¹i.

Endpoint 1

Endpoint 2

Gatekeeper 2

5. Thùc hiÖn thñ tôc xo¸ cuéc gäi víi gatekeeper. Trong tr ­êng hîp cuéc gäi kh«ng cã mÆt gatekeeper th× b­íc nµy kh«ng cÇn thùc hiÖn.

EndSessionCommand

EndSessionCommand

Release Complete

DRQ

DRQ

63

DCF

DCF

Gatekeeper 1

Víi ®iÓm cuèi thô ®éng khi nhËn ® ­îc endSessionCommand th× còng ph¶i thùc hiÖn c¸c b­íc 1 ®Õn 5 trõ b­íc 3 (®îi nhËn l¹i th«ng ®iÖp endSessionComm- and).

­îc KÕt thóc mét cuéc gäi kh«ng kÕt thóc mét cuéc héi nghÞ. Héi nghÞ ® kÕt thóc nhê sö dông th«ng ®iÖp dropConference (H.245). Trong tr ­êng hîp nµy, c¸c ®iÓm cuèi ph¶i ®îi cho MC kÕt thóc c¸c cuéc gäi theo thñ tôc m« t¶ ë trªn.

­îng

Trong nh÷ng m¹ng cã mÆt gatekeeper, gatekeeper cÇn biÕt th«ng l ®­îc gi¶i phãng khi huû cuéc gäi. Do vËy thñ tôc xo¸ cuéc gäi (Call clearing) ë b­íc 5 cÇn thiÕt ph¶i ®­îc thùc hiÖn.

VI.5.1. Xo¸ cuéc gäi ® ­îc thùc hiÖn bëi ®iÓm cuèi:

Sau khi thùc hiÖn c¸c b ­íc tõ 1 ®Õn 4, ®iÓm cuèi göi th«ng ®iÖp DRQ

¤

(Disengage Request) tíi gatekeeper cña nã.

Gatekeeper ph¶i tr¶ lêi l¹i th«ng ®iÖp DCF (Disengage Confirm).

¤

C¸c th«ng ®iÖp DRQ vµ DCF ph¶i ®­îc truyÒn trªn kªnh RAS.

Sau khi göi DRQ, ®iÓm cuèi kh«ng ph¶i göi ®i nhøng th«ng b¸o tr¹ng th¸i trong IRR tù nguyÖn n÷a. Lóc nµy cuéc gäi kÕt thóc (H×nh III.16).

Gatekeeper 1

Endpoint 1

Endpoint 2

Gatekeeper 2

DRQ

EndSessionCommand

EndSessionCommand

Release Complete

DCF

DRQ

DCF

64

VI.5.2. Xo¸ cuéc gäi ® ­îc thùc hiÖn bëi gatekeeper.

Gatekeeper cã thÓ kÕt thóc cuéc gäi b»ng c¸ch göi DRQ tíi ®iÓm cuèi.

§iÓm cuèi nhËn ® ­îc th«ng ®iÖp nµy tõ gatekeeper lËp tøc thùc hiÖn c¸c b ­íc 1 ®Õn 4 nh­ m« t¶ ë trªn råi tr¶ lêi l¹i gatekeeper th«ng ®iÖp DCF.

Thñ tôc xo¸ cuéc gäi do gatekeeper khëi ®Çu ®­îc m« t¶ trong h×nh III.17.

VII. NhËn xÐt vÒ chuÈn H.323. VII.1. C¸c thuËn lîi khi tu©n theo chuÈn H.323.

Thèng nhÊt c¸c chuÈn codec: H.323 sö dông c¸c tiªu chuÈn nÐn vµ d·n tÝn hiÖu audio vµ video do ITU-T ®Ò xuÊt. §iÒu nµy ®¶m b¶o r»ng c¸c thiÕt bÞ tõ c¸c h·ng s¶n xuÊt kh¸c nhau sÏ cã thÓ cã chung hÇu hÕt c¸c tÝnh n¨ng codec.

§¶m b¶o sù ho¹t ®éng qua l¹i (interoperabitily): Gióp cho nh÷ng ng ­êi sö dông trao ®æi th«ng tin mµ kh«ng ph¶i lo l¾ng vÒ vÊn ®Ò t ­¬ng thÝch cña thiÕt bÞ bªn thu. §Ó ®¶m b¶o cho bªn thu cã thÓ gi¶i nÐn ®óng ® ­îc tÝn hiÖu, H.323 thiÕt lËp c¸c ph ­¬ng thøc cho c¸c m¸y thu th«ng b¸o c¸c kh¶ n¨ng codec cña nã cho bªn ph¸t. ChuÈn còng thiÕt lËp c¸c giao thøc thiÕt lËp cuéc gäi vµ ®iÒu khiÓn th«ng th­êng.

§éc lËp víi m¹ng: H.323 ® ­îc thiÕt kÕ ®Ó ch¹y bªn trªn c¸c kiÕn tróc m¹ng th«ng th ­êng. Khi c«ng nghÖ m¹ng ph¸t triÓn hay khi kü thuËt qu¶n lý b¨ng th«ng ®­îc c¶i thiÖn th× c¸c gi¶i ph¸p dùa trªn nÒn t¶ng H.323 sÏ cã thÓ sö dông c¸c ­u thÕ cña nh÷ng kh¶ n¨ng míi t¨ng c­êng nµy.

§éc lËp ®èi víi nÒn phÇn cøng vµ øng dông (platform and app-lication

independence): H.323 kh«ng bÞ trãi buéc vµo bÊt kú mét phÇn cøng hay mét hÖ ®iÒu hµnh nµo. C¸c phÇn cøng t ­¬ng thÝch H.323 bao gåm rÊt nhiÒu d¹ng tõ m¸y tÝnh c¸ nh©n multimedia, c¸c phÇn cøng chuyªn dông hay c¸c m¸y ®iÖn tho¹i IP...

Kh¶ n¨ng qu¶n lý b¨ng th«ng: C¸c dßng th«ng tin video hay audio chiÕm

65

l­îng b¨ng th«ng rÊt lín, chóng cã thÓ lµm t¾c nghÏn m¹ng. H.323 gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy b»ng kh¶ n¨ng qu¶n lý b¨ng th«ng. Ng ­êi qu¶n lý m¹ng cã thÓ giíi h¹n h¹n sè l­îng c¸c kÕt nèi H.323 ®ång thêi trong m¹ng hoÆc giíi h¹n l ­îng b¨ng th«ng cã s½n dµnh cho mét øng dông truyÒn th«ng H.323. Nh÷ng giíi h¹n nµy ®¶m b¶o cho l­u l­îng kh«ng bÞ gi¶m qu¸ l­u l­îng tíi h¹n cña m¹ng.

TÝnh linh ho¹t (Flexibility): Mét cuéc héi nghÞ H.323 cã thÓ bao gåm c¸c ­ mét thiÕt bÞ thiÕt bÞ cuèi víi c¸c kh¶ n¨ng kh¸c nhau cïng tham gia. VÝ dô nh ®Çu cuèi chØ cã kh¶ n¨ng tho¹i cã thÓ tham gia vµo cuéc héi nghÞ víi c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi kh¸c cã kh¶ n¨ng video vµ chia sÎ d÷ liÖu. H¬n thÕ n÷a mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi cã kh¶ n¨ng multimedia cã thÓ trao ®æi phÇn sè liÖu cña nã víi mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi sè liÖu ®ång thêi ®µm tho¹i víi mét terminal chØ cã kh¶ n¨ng tho¹i kh¸c.

Hç trî kÕt nèi ®a ®iÓm (multipoint) vµ truyÒn th«ng multicast: §¬n vÞ ®iÒu khiÓn kÕt nèi ®a ®iÓm (MCU - Multipoint Control Unit) cung cÊp nh÷ng kiÕn tróc m¹nh vµ mÒm dÎo cho hÖ thèng H.323 cho c¸c øng dông héi nghÞ nhiÒu bªn tham gia (Multipoint conference). Ngoµi ra kh¶ n¨ng hç trî kÕt nèi ®a ®iÓm cã thÓ ®­îc tÝch hîp trong c¸c phÇn tö kh¸c trong hÖ thèng H.323.

VII.2. C¸c chó ý khi øng dông H.323 vµo hÖ thèng VoIP thùc tÕ.

Thùc hiÖn truyÒn th«ng héi nghÞ gi÷a c¸c m¹ng kh¸c nhau (inter-network conferencing): Nh÷ng ng ­êi sö dông trong m«i tr ­êng m¹ng LAN cã thÓ tham gia héi nghÞ víi ng ­êi dïng kh¸c ë nh÷ng n¬i bªn ngoµi m¹ng LAN cña hä. C¸c kü thuËt codec cña H.323 còng lµ c¸c kü thuËt trong c¸c øng dông ®iÖn tho¹i truyÒn h×nh cña c¸c m¹ng kh¸c nh ­ (ISDN, PSTN ...) cho phÐp viÖc héi tho¹i liªn m¹ng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. VÝ dô nh­ mét hÖ thèng m¸y tÝnh ®Ó bµn trong m¹ng LAN cã thÓ kÕt nèi ®Õn mét nhãm c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi trong m¹ng ISDN ®Ó thùc hiÖn mét cuéc truyÒn th«ng héi nghÞ.

TÝnh phøc t¹p: H.323 cung cÊp rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng b¸o hiÖu cuéc gäi

(®iÓm-®iÓm, héi nghÞ, b¸o hiÖu gi÷a m¹ng LAN víi m¹ng PSTN hoÆc ISDN ...) nh­ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu cÇn thiÕt cho mét hÖ thèng thùc tÕ. VÝ dô nh ­ víi m« h×nh VoIP trong ch­¬ng I th× c¸c kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn héi nghÞ lµ kh«ng cÇn thiÕt.

66

Sù kh«ng t­¬ng øng cña c¸c thµnh phÇn: C¸c thµnh phÇn cña H.323 ® ­îc ®Þnh nghÜa ra ®Ó phôc vô cho môc ®Ých b¸o hiÖu trong hÖ thèng nh ­ng chóng l¹i kh«ng thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña mét m« h×nh thùc tÕ. Do sù kh«ng t ­¬ng øng nµy, c¸c chøc n¨ng cña c¸c phÇn tö trong H.323 ph¶i ® ­îc bè trÝ vµo c¸c thµnh ­¬ng I, phÇn cña hÖ thèng VoIP mét c¸ch thÝch hîp. Trong m« h×nh VoIP ë ch Media Gateway vµ Signalling Gateway cã thÓ ®¶m nhËn vai trß cña H.323 Gateway trong c¸c thñ tôc b¸o hiÖu vµ c¸c chøc n¨ng gatekeeper cã thÓ ® ­îc cµi ®Æt vµo trong Call Control Center.

Ch­¬ng IV: dÞch vô VoIp øng dông t¹i viÖt nam.

I. CÊu h×nh m¹ng Internet backbone

M¹ng ®­êng trôc (backbone) internet ë ViÖt Nam do c«ng ty ®iÖn to¸n vµ truyÒn sè liÖu VDC (Vietnam Datacommunication Company) vµ mét sè nhµ cung cÊp chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý cã cÊu h×nh nh­ sau:

M¹ng cã cÊu h×nh vßng ring víi ba trung t©m t¹i Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ §µ N½ng.

67

CÊu h×nh m¹ng Internet ViÖt Nam ®­îc minh ho¹:

+ M« h×nh c¸p Quang:

68

M« h×nh Gi¶i ph¸p m¹ng VoIP:

II. Mét sè phÇn mÒm VoIP phæ biÕn hiÖn nay: II.1. PhÇn mÒm Skype:

- Skype lµ phÇn mÒm gäi VoIP

miÔn phÝ cho dÞch vô gäi tõ m¸y tÝnh tíi

m¸y tÝnh víi chÊt l ­îng t­¬ng ®èi tèt,

tÝnh phÝ gäi tõ m¸y tÝnh ®Õn ®iÖn tho¹i.

Phiªn b¶n ®Çu tiªn cña Skype ra ®êi

ngµy 29/08/2003 mét n¨m sau b¶n

Skype cho Windows ra ®êi vµ gÇn mét

n¨m sau ngµy 15/04/2005 Skype cã 100

triÖu l­ît ng­êi t¶i vÒ sö dông, hiÖn nay

ë mäi thêi ®iÓm ®Òu cã kho¶ng gÇn 10

triÖu ng­êi liªn tôc liªn l¹c qua Skype.

PhÇn mÒm Skype hiÖn nay cã

phiªn b¶n 3.1 t ­¬ng thÝch víi hÖ ®iÒu

hµnh Windows 2000 trë lªn.

CÊu h×nh PhÇn cøng tèi thiÓu ®Ó

sö dông Skype:

- Tèc ®é vi xö lý Pentium II 400

MHz trë lªn.

- Bé nhí trong: 128 MB

- §Üa cøng trèng: 30MB

- Cã Sound Card, loa, MicroPhone.

§­êng truyÒn m¹ng internet Di-al 56 KBs

§Ó ®¶m b¶o cho chÊt l­îng cuéc gäi tèt ta nªn sö dông cÊu h×nh nh­ sau:

- Bé vi xö lý: Pentium III: 1 GHz trë lªn

- Bé nhí trong 256 Mb trë lªn

- æ cøng trèng: 100 MB trë lªn.

- Cã Sound Card, loa, MicroPhone vµ tèt h¬n lµ thiÕt bÞ gäi ®iÖn VoIP

chuyªn dông kÕt nãi víi m¸y tÝnh qua USB.

- §­êng truyÒn m¹ng internet DSL 512 KBs trë lªn.

II.1.1. Cµi ®Æt ch­¬ng tr×nh:

69

- T¶i phÇn mÒm Skype tõ ®Þa chØ www.skype.com

(http://www.skype.com/intl/en/download/skype/windows/download

ing.html)

File cµi ®Æt ch­¬ng tr×nh cã tªn SkypeSetup.msi

- Ch¹y Files cµi ®Æt:

- Råi chän Next:

70

- §¸nh dÊu tÝch vµo I accept the the License… råi chän Next

NÕu tïy chän:

71

- Chän Next

- Chän Install ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh cµi ®Æt - Khi qu¸ tr×nh cµi ®Æt kÕt thóc chän Finish ®Ó hoµn thµnh qu¸ tr×nh cµi ®Æt.

II.1.2. h­íng dÉn sö dông: - T¹o tµi kho¶n míi:

72

- §iÒn th«ng tin vµo c¸c môc råi chän Next

Qu¸ tr×nh t¹i tµi kho¶n thµnh c«ng chóng ta cã thÓ b¾t ®Çu.

73

II.1.3. C¸c tÝnh n¨ng c¬ b¶n cña Skype:

- Contac: HiÓn thÞ danh s¸ch ng¾n gän b¹n bÌ ®ang Online hay Offline, HiÓn thÞ c¸c cuéc gäi nhì hay nhËn cuéc gäi nµo qua dÞch vô Voicemail. - Thùc hiÖn cuéc gäi: Chän tªn tµi kho¶n cÇn liªn l¹c sanh danh s¸ch råi

nh¸y chuét vµo nót mµu xanh bªn tr¸i tªn ®ã. Khi muèn kÕt thóc cuéc gäi chØ cÇn chän nót Hang-Up mµu ®á.

- Héi th¶o: Skype kh«ng h¹n chÕ sè ng ­êi gäi lµ 2 mµ cßn cã thÓ lµ 4 ng­êi kh¸c nhau trong cïng mét thêi ®iÓm. - DÞch vô gäi ®iÖn tho¹i th«ng th ­êng: Cã thÓ dïng ®iÖn tho¹i VoIP khi mua Credit, cã thÓ tùc hiÖn víi ®iÖn tho¹i th«ng th­êng trªn toµn thÕ giíi.

74

- TruyÒn t¶i d÷ liÖu: DÔ dµng göi files d÷ liÖu trùc tiÕp, göi Video trùc tiÕp th«ng qua Camera (Webcam), chia sÎ h×nh ¶nh. - Chøc n¨ng ch¸t: Chøc n¨ng trß chuyÖn b»ng v¨n b¶n th«ng th ­êng, cã thÓ thùc hiÖn víi sè l­îng lín ng­êi dïng

II.2. PhÇn mÒm GoogleTalk

II. 3. PhÇn mÒm VoIP: FPT Phone – Gäi ®iÖn tho¹i quèc tÕ tõ Internet

- §­îc thiÕt kÕ víi Giao diÖn ®¬n gi¶n, dÔ sö dông, víi sè l ­îng ng­êi sö dông dÞch vô Email cña Google t­¬ng ®èi lín, Google Talk còng lµ mét øng dông VoIP ®­îc nhiÒu ng­êi dïng.

PhÇn cøng yªu cÇu: M¸y tÝnh cÊu h×nh ®¶m b¶o (Pentium II, 128 MB

RAM, Cã Sound card) kÕt nèi Internet víi tèc ®é 512 Kbs trë lªn, MicroPhone hoÆc thiÕt bÞ gäi ®iÖn tho¹i VoIP chuyªn dông. - FPT Phone lµ dÞch vô gäi ®iÖn tho¹i quèc tÕ gi¸ rÎ ® ­îc øng dông réng r·i t¹i ViÖt Nam ®­îc cung cÊp bëi C«ng ty Cæ phÇn viÔn th«ng FPT. - Víi FPT Phone ng­êi dïng chØ cÇn mua thÎ Cã mÖnh cµo, trªn thÎ cµo cã tªn truy cËp vµ mËt khÈu, Víi mét m¸y tÝnh kÕt nèi Internet - Gäi ®iÖn tho¹i qua phÇn mÒm FPT Phone t¶i tõ ®Þa chØ: http://phone.fpt.vn/

75

- Sau khi cµi ®Æt ch­¬ng tr×nh cã giao diÖn nh­ sau:

NhËp sè ®iÖn tho¹i cÇn gäi råi chän Call, xuÊt hiÖn cöa sæ:

76

NhËn Tªn truy cËp vµ mËt m· in trªn thÎ cµo vµ b¾t ®Çu thùc hiÖn cuéc gäi. - Gäi ®iÖn trùc tiÕp kh«ng qua phÇn mÒm: truy cËp ®Þa chØ http://phone.fpt.vn/ Trªn Menu chän Gäi ®iÖn xuÊt hiÖn cöa sæ tr×nh duyÖt :

II.4. PhÇn mÒm VoIP Voice 777

Qu¸ tr×nh gäi ®iÖn thùc hiÖn ngay trªn tr×nh duyÖt.

II.4.1 Cµi ®Æt

1. Tải phần mềm trên trang web http://voice777.vngt.vn giải nén và chạy

file softphone.exe

Chọn OK để bắt đầu quá trình cài đặt

77

Chọn “Next” để tiếp tục

Chọn “Finish” để kết thúc quá trình cài đặt. Sau khi cài đặt xong, xuất

trên màn hình Desktop, nhấp đúp chuột vào hiện biểu tượng

biểu tượng này để bắt đầu quá trình sử dụng.

II.4.2. H­íng dÉn sö dông:

1. Click đúp chuột vào biểu tượng tại màn hình “Desktop”.

Nhập vào “Tên truy nh ập” (Account) v à “M ật kh ẩu” (Password) để

78

đăng nhập chương trình

Thực hiện cuộc gọi Quốc tế theo cách gọi IĐ thông thường:

00-CC-AC-xxxxxxxx

Khi thực hiện cuộc gọi, sau khi bấm số cần gọi, chỉ cần ấn nút nút Call

màu xanh một lần.

Tuyệt đối không th ực hiện thao tác b ấm nút Call nhi ều lần (hoặc đang

gọi bấm nút Call). Do ch ương trình quay s ố được thiết kế rất nhạy dẫn đến lỗi do hành vi sử dụng - thừa quá nhiều lệnh gọi. Lỗi này có thể bao gồm:

Trong lúc đối thoại vẫn còn nghe tiếng đổ chuông

Gọi liên tục, báo Error -2131886043 v à đổ chuông mãi không th ực hiện

được cuộc gọi. Ứng dụng thậm chí bị treo

Gọi dổ chuông xong bên kia nhấc máy thì lại báo bận

Khi th ực hi ện login, sau khi đánh account va Pin, đề ngh ị quý khách chọn tick thêm v ào Save để th ực hi ện lưu account, pin nh ằm giúp ch ương

79

trình trong quá trình th ực hiện cuộc gọi có thể tự động xác th ực người dùng. Nếu không s ẽ dẫn đến lỗi khi th ực hi ện được cu ộc gọi, đầu bên kia nh ấc

máy lập tức Disconnect, không th ực hi ện được cu ộc gọi. Đó là do ch ương

III. Mét sè thiÕt bÞ gäi ®iÖn tho¹i VoIP: III.1. §iÖn tho¹i VoIP MaxIP10:

trình quay số cần xác th ực người dùng với hệ thống song không có l ưu thông tin nên không thể tự động gửi thông tin account lên để hệ thống kiểm tra.

- Lµ mét d¹ng ®iÖn tho¹i VoIP cho phÐp ng ­êi sö dông

lµ c¸ nh©n hoÆc doanh nghiÖp sö dông kÕt nèi internet b¨ng th«ng réng thùc hiÖn c¸c cuéc gäi VoIP víi chi phÝ thÊp, thiÕt bÞ nµy cßn cho phÐp thùc hiÖn c¸c cuéc gäi theo ph ­¬ng thøc nh­ ®èi víi ®iÖn tho¹i truyÒn thèng. ChÊt l ­îng cuéc gäi tèt ®¸p øng yªu cÇu cña ng­êi sö dông. - ThiÕt bÞ Max IP10 lµ ®iÖn tho¹i t ­¬ng thÝch víi ®iÖn

tho¹i truyÒn thèng vµ ®iÖn tho¹i VoIP, tiÕt kiÖm chi phÝ c¸c cuéc gäi ®­êng dµi th«ng qua m¹ng IP mµ vÉn thùc hiÖn ® ­îc c¸c cuéc gäi néi h¹t. Mét sè tÝnh n¨ng c¬ b¶n cña Max IP 10: - Tù ®éng chuyÓn chÕ ®é: ThiÕt bÞ Max IP10 sÏ tù ®éng chuyÓn sang kÕt

nèi m¹ng PSTN khi ®­êng truyÒn Internet bÞ ng¾t, khi ®­êng truyÒn Internet phôc håi nã l¹i tù ®éng chuyÓn sang kÕt nèi m¹ng VoIP. - KiÓu chu«ng ®Æc biÖt: ThiÕt bÞ Max IP10 víi c¸c kiÓu chu«ng kh¸c nhau,

cho phÐp nhËn d¹ng cuéc gäi ®ang ®Õn lµ cuéc gäi IP hay PSTN trong khi vÉn thùc hiÖn mét cuéc gäi kh¸c.

- Mµn h×nh LCD hiÓn thÞ cho biÕt thêi gian gäi. - ChÕ ®é chê cuéc gäi: Cho phÐp chê cuéc gäi VoIP trong khi ®ang nhËn cuéc gäi PSTN.

- ChÕ ®é loa ngoµi cho phÐp ®µm tho¹i VoIP mµ kh«ng cÇn nhÊc m¸y. - ChÕ ®é quay sè th«ng minh: Cho phÐp Re dial l¹i sè ®iÖn tho¹i cuèi cïng gäi.

III.2. Planet USB Phone UP 100:

§Ó sö dông Max IP10 cÇn cã: - §­êng truyÒn internet b¨ng th«ng réng DSL tèc ®é 512 Kbs trë lªn. - Cã thiÕt bÞ Router, Hub hoÆc Switch. - §­¬ng ®iÖn tho¹i th«ng th­êng dïng ®Ó kÕt nèi PSTN. - M¸y tÝnh c¸ nh©n dïng ®Ó cÊu h×nh hÖ thèng vµ qu¶n trÞ n©ng cao.

80

Kiểu dáng giống điện thoại di động nhưng khi kết nối với máy tính qua c ổng USB, PLANET USB Phone UP- 100 cho phép b ạn mở nhanh giao di ện Skype; duy ệt danh mục Contacts, Dial, History; nh ận cuộc gọi hoặc thực hi ện/chấm dứt cu ộc gọi gi ữa 2 t ài kho ản Skype với nhau (PC-to-PC). Thi ết bị cũng cho phép g ọi trực

III.3. Planet SKD 200 và DCT 100:

tiếp đến một số điện thoại thuộc mạng PSTN (n ếu bạn đã đăng ký dịch vụ SkypeOut).

DUALphone và SKD-200 có ch ức năng hi ển th ị tên t ài kho ản Skype gọi đến, duy ệt danh sách t ài khoản Skype tr ực quan trên màn hình đơn sắc. Đặc bi ệt, DUALphone s ẽ báo "bíp bíp" khi có ng ười quen (d ựa trên danh b ạ Contact) đăng nhập vào dịch vụ Skype.

Cho phép duy ệt qua danh b ạ (Contacts) c ủa Skype để th ực hi ện cu ộc gọi dạng PC-to-PC, điều ch ỉnh âm lượng tho ại và âm l ượng chuông, ch ọn ki ểu chuông (9 kiểu) tương ứng với cuộc gọi Skype/PSTN, xem lại danh sách các cuộc gọi vừa thực hi ện cũng nh ư hỗ tr ợ tính n ăng lưu/chỉnh sửa/xóa số điện tho ại trong danh bạ trên điện thoại, khóa bàn phím. SKD-200 còn cho phép chuy ển điện thoại và liên lạc giữa các máy con với nhau (nếu có).

Tuy hỗ trợ dịch vụ Skype song vẫn cho phép th ực hiện những cuộc gọi

IV. M« h×nh hÖ thèng m¹ng VoIP C«ng ty Cæ phÇn May XuÊt khÈu Hµ B¾c. IV.1. S¬ l­îc vÒ doanh nghiÖp

thông thường trên mạng PSTN.

C«ng ty May XuÊt khÈu Hµ B¾c cã trô së t¹i Khu C«ng nhiÖp §×nh Tr¸m tØnh B¾c Giang l à mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt víi h¬n 3 000 lao ®éng. Trªn diÖn tÝch lín nªn vÊn ®Ò liªn l¹c trao ®æi th«ng tin lu«n ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu.

C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp nh­ sau:

Ban gi¸m ®èc ®iÒu hµnh

81

XÝ nghiÖp May 1 XÝ nghiÖp May 2

Trong ®ã bé phËn ®iÒu hµnh cã c¬ cÊu nh­ sau:

Tæng gi¸m ®èc

ù s n © h n g n ß h P

h c ¹ o h Õ k g n ß h P

p î h g n æ t n ¸ o t Õ K

h n a o d h n i k g n ß h P

o h k ý l n ¶ u q m Ë h p é B

Phã tæng gi¸m ®èc Phã tæng gi¸m ®èc

Tæ chøc cña c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt:

n ¸ o t Õ K

t Ë u h t ü K

h c ¹ o h Õ K

u Ö i l ô h p o h K

t Ê u x n ¶ s æ t c ¸ C

u Ö i l n ª y u g n o h K

m È h p h n µ h t g n ß h P

82

Gi¸m ®èc

IV.2. HÖ thèng qu¶n lý vµ trao ®æi th«ng:

Do sè l­îng lao ®éng t ­¬ng ®èi lín hÖ thèng qu¶n lý phøc t¹p mÆt kh¸c

thÞ tr­êng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp chñ yÕu xuÊt khÈu ra n ­íc ngoµi nªn nhu cÇu trao ®æi th«ng tin lµ rÊt lín kÓ c¶ dÞch vô viÔn th«ng quèc tÕ.

Víi hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c truyÒn thèng, liªn l¹c b»ng ®iÖn tho¹i

PSTN, l­îng chi phÝ ph¶i tr¶ lµ t ­¬ng ®èi lín ®Æc biÖt lµ viÖc liªn l¹c víi kh¸ch hµng vµ ®èi t¸c ë ngoµi n­íc. Víi nÒn t¶ng c«ng nghÖ s½n cã, tÊt c¶ c¸c phßng ban ®Òu ®­îc trang bÞ m¸y tÝnh kÕt nèi Internet tèc ®é cao.

Tr­íc thùc tÕ trªn vÊn ®Ò lµ lµm sao ®­a ra ®­îc gi¶i ph¸p ®¶m b¶o liªn l¹c víi chi phÝ thÊp nhÊt vµ vÉn ®¶m b¶o ® ­îc th«ng suèt liªn l¹c. Gi¶i ph¸p ® ­a ra lµ x©y dùng hÖ thèng liªn l¹c trªn nÒn t¶ng c«ng nghÖ s½n cã th«ng qua dÞch vô VoIP. Gi¶i ph¸p ® ­a ra lµ x©y dùng hai m« h×nh dÞch vô VoIP trªn nÒn hÖ thèng s½n cã. HÖ thèng C«ng nghÖ s½n cã: 35 m¸y vi tÝnh kÕt nèi m¹ng LAN vµ Internet DSL. Trang bÞ thªm: HeadPhone vµ USB Phone.

- DÞch vô Gäi tõ m¸y tÝnh ®Õn m¸y tÝnh: X©y dùng hÖ thèng më kÕt nèi

c¸c m¸y tÝnh toµn c«ng ty dùa trªn phÇn mÒm miÔn phÝ Skype võa trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c m¸y tÝnh trong c«ng ty vµ c¶ bªn ngoµi.

- DÞch vô Gäi ®iÖn tho¹i quèc tÕ sö dông dÞch vô cña FPT Phone.

V. H­íng ph¸t triÓn cña dÞch vô VoIP. V.1. Më réng dÞch vô ra nhiÒu tØnh, thµnh phè trong n­íc.

Tuy m« h×nh trªn cßn nhiÒu h¹n chÕ nh ­ng nã ®em l¹i kh¸ nhiÒu lîi Ých vµ ®¶m b¶o hi phÝ ë mø tèt nhÊt. HiÖn nay c«ng ty còng x©y dùng ph ­¬ng ¸n trang bÞ thiÕt bÞ ®Ó tiÕn hµnh x©y dùng hÖ thèng Voice mang tÝnh chuyªn nghiÖp h¬n.

DÞch vô ®iÖn tho¹i IP cã kh¶ n¨ng më réng ra nhiÒu tØnh, thµnh phè trªn ph¹m vi l·nh thæ quèc gia. Nh÷ng n¬i cã c¸c ®iÓm POP (Point of Presense) truy nhËp vµo internet ®Òu cã thÓ bè trÝ c¸c ®iÓm truy nhËp dÞch vô VoIP t¹i ®ã. VÊn ®Ò cÇn quan t©m lµ yªu cÇu vÒ qu¶n lý chÊt l ­îng dÞch vô cña m¹ng internet ë ViÖt Nam sÏ ph¶i cao h¬n. ViÖc ®iÒu khiÓn chÊt l­îng dÞch vô kh«ng chØ ph¶i thùc hiÖn ­êng trôc ë ®­êng trôc backbone mµ ph¶i thùc hiÖn trªn bÊt cø kÕt nèi nµo ®Õn ® cã truyÒn t¶i l­u l­îng tho¹i thêi gian thùc.

Khã kh¨n cña viÖc më réng dÞch vô tho¹i IP trªn c¶ n

83

­íc lµ chÊt l ­îng m¹ng Internet cña ViÖt Nam ch­a tèt, tèc ®é ®­êng truyÒn cßn thÊp. HÖ thèng b¸o hiÖu cña m¹ng PSTN vÉn lµ R2 mµ ch ­a sö dông hÖ thèng b¸o hiÖu sè 7. V× vËy ng­êi sö dông sÏ kh«ng ® ­îc h­ëng sù thuËn lîi do c¸c tÝnh n¨ng cña SS7 mang l¹i. ViÖc quay sè truy nhËp dÞch vô buéc ph¶i tiÕn hµnh qua hai giai ®o¹n (two stage dialing). Bï l¹i, nÕu dÞch vô tho¹i IP ® ­îc triÓn khai, ng­êi sö dông ng­êi sö dông còng nh­ nhµ cung cÊp dÞch vô ®Òu sÏ cã ® ­îc nh÷ng lîi Ých tõ dÞch vô nµy. Ng­êi sö dông sÏ cã ® ­îc nh÷ng cuéc gäi ®­êng dµi gi¸ rÎ. Nhµ cung cÊp dÞch vô sÏ cã c¬ héi kinh doanh mét dÞch vô míi ® ­îc triÓn khai trªn mét m¹ng réng kh¾p s½n cã nhê vËy gi¶m ® ­îc chi phÝ ®Çu t ­ ban ®Çu. Ngoµi ra, kh¶ n¨ng nhµ cung cÊp më réng dÞch vô tho¹i IP còng dÔ dµng h¬n so víi dÞch vô tho¹i th«ng th­êng.

V.2. TriÓn khai dÞch vô ®iÖn tho¹i IP quèc tÕ.

DÞch vô ®iÖn tho¹i IP cã kh¶ n¨ng triÓn khai réng h¬n ra ph¹m vi quèc tÕ

trong tr ­êng hîp ký kÕt ® ­îc mét tho¶ thuËn víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô IP Telephony kh¸c trªn thÕ giíi. Nhµ cung cÊp dÞch vô trong n ­íc cung cÊp c¸c ®iÓm truy nhËp dÞch vô VoIP cho ng ­êi sö dông vµ c¸c gateway liªn l¹c quèc tÕ. Tho¶ thuËn ký kÕt víi c«ng ty cung cÊp dÞch vô tho¹i IP ë n ­íc ngoµi sÏ ® ­a ra nh÷ng thèng nhÊt vÒ thñ tôc kÕt nèi, c¸c giao thøc sö dông, c­íc phÝ dÞch vô,...

Tuy nhiªn viÖc triÓn khai dÞch vô tho¹i IP quèc tÕ cã nhiÒu h¹n chÕ h¬n so víi triÓn khai trong n­íc:

ViÖc qu¶n lý QoS trªn m¹ng Internet cña mét quèc gia lµ hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nh­ng víi m¹ng internet toµn cÇu th× ®iÒu nµy lµ kh«ng thÓ do mçi n­íc cã mét chÝnh s¸ch ®iÒu khiÓn QoS riªng tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng n­íc. V× thÕ chÊt l ­îng cña dÞch vô ®iÖn tho¹i IP quèc tÕ sÏ khã ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng nh­ mong muèn.

84

Ýt cã kh¶ n¨ng më réng ra toµn thÕ giíi: CÊu h×nh liªn l¹c quèc tÕ chØ lµ ®iÓm ®iÓm, ng ­êi dïng chØ cã thÓ sö dông dÞch vô ë n¬i nµo cã gateway cña ®èi t¸c cung cÊp IP Telephone hoÆc bè trÝ c¸c gateway t¹i n¬i muèn liªn l¹c b»ng VoIP. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc x©y dùng mét c¬ së h¹ tÇng míi song song víi c¬ së h¹ tÇng s½n cã cña m¹ng ®iÖn tho¹i quèc tÕ truyÒn thèng. Víi mét dÞch vô míi nh­ ®iÖn tho¹i IP khã cã c«ng ty nµo ®¸p øng ® ­îc viÖc cung cÊp dÞch vô nµy trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi.

KÕt luËn

DÞch vô ®iÖn tho¹i truyÒn thèng hiÖn nay ph¸t triÓn rÊt m¹nh vµ t¨ng

tr­ëng kh«ng ngõng, nh ­ng dÞch vô ®iÖn tho¹i qua m¹ng IP vÉn lµ mét lÜnh vùc

rÊt høa hÑn vµ ®Çy tiÒm n¨ng bëi ­u ®iÓm næi tréi lµ gi¸ thµnh thÊp ®Æc biÖt víi

cuéc gäi ®­êng dµi, nhiÒu khi chi phÝ cho mét cuéc gäi IP chØ lµ chi phÝ kÕt nèi

Internet. Víi tèc ®é ph¸t triÓn cña Internet nh ­ hiÖn nay vµ Wimax ra ®êi sÏ cµng

lµm cho dÞch vô ®iÖn tho¹i IP cã b ­íc ph¸t triÓn míi, tiÕn tíi nh÷ng chiÕc ®iÖn

tho¹i di ®éng VoIP ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng.

Sau mét thêi gian t×m hiÓu em ®· hoµn thµnh ®å ¸n cña m×nh, mÆc dï ®·

rÊt nç lùc xong kh«ng tr¸nh khái thiÕu xãt, em rÊt mong nhËn ® ­îc sù chØ b¶o

cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®äc.

Cuèi cïng cho em mét lÇn n÷a göi lêi c¶m ¬n ®Õn c¸c thÇy ë bé m«n

m¹ng vµ truyÒn thån, c¸c thÇy c« trong khoa C«ng nghÖ th«ng tin vµ ®Æc biÖt lµ

thÇy NguyÔn TiÕn Thµnh ®· tËn t×nh gióp ®ì, chØ b¶o em hoµn thµnh tèt ®å ¸n cña

Tõ viÕt t¾t

85

m×nh !

ACELP ADPCM ARP ATM CQ CRTP CT CTI DSCP ECTF ETSI FIFO GSM GSTN IETF IP ISDN ISP ITSP ITU ITU-T

86

LAN LFI MC MCU PCM PQ PSTN QoS RAS RSVP RTCP RTP SAP SCN SIP SS7 Algebraic Code Excited Linear Prediction Adaptive Difference PCM Address Resolution Protocol Asynchronous Transfer Mode Custom Queuing Compress Realtime Transport Protocol Computer Telephony Computer Telephony Intergration Diff Serv Code Point Enterprise Computer Telephony Forum European Telecommunications Standards Institude First In First Out Global System for Mobile General Switched Telephone Network Internet Enginerring Task Force Internet Protocol Integrated Service Network Internet Service Provider Internet Telephone Service Provider International Telecommunication Union International Telecommunication Union- Telecommunication Standardization Local Area Network Link Fragment and Interleaving Multipoint Controller Multipoint Control Unit Pulse Code Modulation Priority Queuing Public Switched Telephone Network Quality of Service Registration, Admission and Status Resource Reservation Protocol RTP Coltrol Protocol Realtime Transport Protocol Service Access Point Switched Circuit Network Session Initiation Protocol Signaling System 7

TCP TDM ToS UDP VoIP VPN WAN WFQ Transport Control Protocol Time Division Multiplexing Type of Service User Datagram Protocol Voice over IP Virtual Private Network Wide Area Network Weighted Fair Queuing

Tµi liÖu tham kh¶o

87

1. ThÞ tr­êng ®iÖn tho¹i IP trªn thÕ giíi: Cao M¹nh Hïng-"B­u ®iÖn ViÖt Nam" [30]Voice 2. Mét sè nÐt vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®iÖn tho¹i Internet: NguyÔn §øc Kiªn- "Chuyªn ®Ò Internet" 11/2000

88

3. IP Telephony - §iÖn tho¹i Internet: http://ww.vnpt.com.cn/vnpt/science_technology/IP/dthoai.htm 4. Con ®­êng ®i ®Õn th¸ng 6 cña dÞch vô VoIP: HuÖ Anh-"B­u §iÖn ViÖt Nam" sè 14 5. ChÊt l­îng dÞch vô tho¹i qua IP - M« h×nh ®ang thay ®æi: Ng« V©n Anh - "Th«ng tin 6. C¸c dÞch vô thêi gian thùc trªn m¹ng Internet: KS. TrÞnh B¶o Kh¸nh Khoa häc kü thuËt vµ Kinh tÕ B­u §iÖn" 3/2001 7. A Primer on the T.120 Series Standards: A Databeam Coporation White Paper 8. Coding of Speech at 16 kbit/s Using Low-Delay Code Excited Linear Prediction: ITU-T Recommendation G.728 9. Coding of Speech at 16 kbit/s Using Low-Delay Code Excited Linear Prediction Annex G: ITU-T Recommendation G.728 – Annex G 10. IP Telephone Design and Implementation Issues: William E. Witowsky in Telogy Networks, Inc. 11. Pulse Code Modulation (PCM) Of Voice Frequencies: ITU-T Recommendation G.711 12. Quality of Service in IP Networks: Grenville Armitage 13. Voice over IP (Internet Protocols, Rsvp, IPv6): VoIP Chapter 30, 43, 46 Sysco System vinodkri@cis.ohio-state.edu 14. Voice over IP: Strategies for the Converged Network: Mark A. Miller, P.E. 15. Voice-Fax over IP: MICOM Communication Corp 16. Th«ng tin tõ mét sè trang Website: http:// www.skype.com http:// www.yahoo.com http:// www.voice777.com http:// www.snetphone.com.vn http://support.fpt.vn http://phone.fpt.vn/