328
ÐO DÒNG NIỆU ĐỒ - Uroflowmetry
I. ĐẠI CƢƠNG
Ðây là phép đo duy nhất trong các phép thăm dò niệu động học mà không xâm
nhập (noninvasive). Cách đo khá đơn giản chỉ cần người bệnh đi tiểu một lượng nước
tiểu thích hợp vào phễu hứng của máy thăm dò niệu động học được gắn kết với một
máy biến năng, rồi trọng lượng của nước tiểu sẽ được chuyển thành dung tích và ghi lại
thành biểu đồ với tốc độ ml/giây. Tốc độ dòng tiểu là kết quả sau cùng của hoạt động đi
tiểu, do đó chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như sự co bóp cơ chóp bọng đái, sự giãn
lỏng của cơ thắt niệu đạo và sự thông suốt của niệu đạo. Tuy nhiên nếu phối hợp niệu
dòng đồ với việc đo lượng tiểu tồn lưu, ta có thể ước đoán về tính hiệu quả của hoạt
động đi tiểu.
II. CHỈ ĐỊNH
Phì đại tuyến tiền liệt.
Sau mổ phì đại tuyến tiền liệt.
Tiền sử tiểu khó: tiểu ngập ngừng, tiểu phải rặn, tiểu ngắt quãng, dòng tiểu yếu,
cảm giác làm trống bàng quang không hết sau khi đi tiểu.
Thăm dò thường quy trước khi phẫu thuật: rỉ tiểu gắng sức, trước mổ phì đại
tuyến tiền liệt.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Nhiễm khuẩn tiết niệu.
Đang có kinh nguyệt.
Đang có thai.
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
Điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên phục hồi chức năng được đào tạo kỹ thuật.
2. Phƣơng tiện
Máy thăm dò niệu động học kết nối với hệ thống biến năng ghi áp lực dòng tiểu
liền với dụng cụ hứng nước tiểu, bệ ngồi đi đái.
3. Ngƣời bệnh
Giải thích cho người bệnh hiểu và và làm đúng thao tác.
4. Hồ sơ bệnh án
329
Bệnh án chẩn đoán, các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán và phiếu chỉ định của bác sĩ.
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Kiểm tra hồ sơ
Kiểm tra lại hồ sơ bệnh án và các phiếu chỉ định.
2. Kiểm tra ngƣời bệnh
Kiểm tra người bệnh xem đúng chỉ định không.
3. Thực hiện kỹ thuật
Bước 1: mỗi người bệnh được uống 400 - 500 ml nước chờ 2 - 4 giờ đến khi có
cảm giác buồn đi tiểu.
Bước 2: hướng dẫn, giải thích cho người bệnh hiểu và đi tiểu đúng cách vào dụng
cụ chuyên dụng tránh sai sót kết quả.
Bước 3: yêu cầu tiểu hết vào dụng cụ hứng nước tiểu được đặt trên một đĩa xoay
đồng hồ lưu lượng chuẩn. Hệ thống hứng nước tiểu gắn với biến năng ghi áp lực dòng
tiểu được đặt ở khu vực kín đáo, không ảnh hưởng đến tâm lý người bệnh.
Bước 4: sau khi tiểu xong tiến hành siêu âm đo lượng tiểu tồn dư. Nước tiểu tồn
dư được đo bằng siêu âm trên xương mu ngay lập tức sau khi đi tiểu.
Bước 5: kết thúc kỹ thuật, giải thích kết quả cho người bệnh, ghi chép các thông
số vào phiếu ghi kết quả: dòng niệu đỉnh (Qmax ml/s), thời gian đi tiểu, lượng nước tiểu
tự người bệnh đi được, lượng tiểu tồn dư, hiệu suất tống xuất cơ bàng quang.
4. Những điểm lƣu ý
Yêu cầu để cho tốc độ một dòng chảy nước tiểu được dụng cụ đo chính xác là
thể tích nước tiểu ít nhất 150 ml.
Không dùng các chất kích thích, hút thuốc trước khi tiến hành đo dòng niệu đồ.
Cần để người bệnh đi tiểu khu vực kín đáo, tránh bị tác động bởi yếu tố
bên ngoài.
Thời gian đo từ 15 - 30 phút.
VI. THEO DÕI
Theo dõi và hướng dẫn người bệnh làm đúng động tác.
VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
Không có tai biến.