1
PHNMðU
1.Lýdochnñtài
Vit Nam ñãtr thành thành viênchính thc ca WTO tính ñn nayñã gn tròn 4
năm.T"th#igiannàyn$nkinhtcaVitNamcũngñãcónh(ngthayñ)ivàr*tnhi$ucác
chinlư/cpháttri1nkinhtñư/cñưarañ1gi2iquytm4tv*nñ$ñư/cxemlàthench7t
saukhithamgiah4inh9pñólàlàmsaoñ1“cáiñư/c”ph2il=nhơn“cáim*t”.Nóim4t
cáchñơngi2nlàngu?nthut"vicph2ic@tgi2mthuquantheol4trìnhh4inh9pph2iñư/c
bùlDit"ngu?nthut"xu*tkhEuhànghoá,s2nphEmvàdHchvI.BêncDnhñó,n$nkinht
caViêtNamtuyñãcónh(ngbư=ctinnhưkimngDchxu*tkhEutăngvàkhá)nñHnhtuy
nhiênlDiñangph2iñ7imKtv=inh(ngv*nñ$r*tnghiêmtrLngcan$nkinhtñólàlDm
pháttăngcao,nh9psiêutăngmDnh,thâmhItthươngmDi.TrongcáncânthươngmDitínht"
năm2006thìtQltăngtrưngnh9pkhEuluôncaohơnxu*tkhEu;năm2006,nh9psiêulà
5.07tQUSD,năm2007nh9psiêulà14,2tQUSD.QuýI/2008,nh9psiêu7,4tQUSD,b^ng
56,5%sov=ikimngDchxu*tkhEu”[65].BêncDnhñólành(ngdibnbinb*tl/it"tìnhhình
kinhtthgi=inhưkhngho2ngkinhttrongth#igianquañãtácñ4ngx*ut=ihoDtñ4ng
xu*tkhEunóiriêngvàtăngtrưngkinhtcacácnư=ctrongñócóVitNam.Năm2009,
cáncânxu*tnh9pkhEutiptIcâm12.852,5triuUSDvà6thángñunăm2010,VitNam
tiptIcbHthâmhItthươngmDihànghóalà6,29tQUSD[62].Nhưv9ymIctiêuxu*tsiêusau
khigianh9pWTOcaVitNamchoñnnayvdnchưañDtñư/c.
ð1tăngtrưngkinht)nñHnhvàb$nv(ng,gi2iquytcácv*nñ$khókhăntrênhaynói
cáchkháclàñDtñư/cmIctiêusaukhih4inh9pWTOnóiriêngvàh4inh9pkinhtqu7ctnói
chungthìm4tgi2iphápñư/ccoilàh(uhiunh*tñ7iv=iVitNamlàñEymDnhxu*tkhEuhay
là“thúcñEyxu*tkhEusgcun$nkinht”[65].
Tuynhiên,th#igianquagiátrH xu*tkhEu caVit Namcònth*p, m4ttrongnhi$u
nguyênnhânddnñnthhctrDngnàyñ?ngth#ilàv*nñ$l=nnh*ttrongc2icáchxu*tkhEu
caVitNamñólàcơc*uhàngxu*tkhEucònquálDch9u,v*nñ$ñEymDnhxu*tkhEuchi
m=id"nglDimKts7lư/ng,ch*tlư/ngcacơc*uxu*tkhEuth*pvàchưañư/cc2itinth1
hingiátrHxu*tkhEucacácmKthàngxu*tkhEudDngthô,giátrHgiatăngth*pchim
trên60%t)ngkimngDchxu*tkhEu.HàngcôngnghipthìtQlgiacôngcao,nh*tlàmay
mKcvàgiàydép.MKthàngcôngnghipnKngchichim16%,khoángs2nkho2ng2%,máy
móccôngnghcaochichim8,3%.
Theonhi$unghiêncukinht,bêncDnhvicthúcñEyv$mKts7lư/ngcaxu*tkhEu,
thìñi$uquantrLnghơnr*tnhi$umàcácqu7cgiañ$uhư=ngt=iñólàvichìnhthànhm4t
cơc*uxu*tkhEucóch*tlư/ngbaog?mcáchànghoácógiátrHgiatăngcao,cóhàmlư/ng
2
côngnghcaovàchimtQtrLngl=nhơntrongr)hànghoáxu*tkhEu”[107].Lýdoñ1t9p
trungvàoc2itincơc*uxu*tkhEutheohư=ngnângcaoch*tlư/ngcacơc*uhàngxu*t
khEucó2nhhưngt=ităngtrưngkinhtcam4tqu7cgiachkhôngchibis7lư/ng
hàng xu*t khEu [92], [114]. Hay nói cách khác là sh tăng lên v$ mc ñ4 phc tDp
(sophisticationofexportgood)cahàngxu*tkhEusglàmtăngshtăngtrưngkinht[114]
.Thêmvàoñó,theonghiêncucaKassicieh,Suleiman(2002)num4tqu7cgiacócơc*u
hàngxu*tkhEucóch*tlư/ngtclàtQtrLngcacács2nphEmcóhàmlư/ngcôngnghcao
trongr)hànghoáxu*tkhEuthìsgchHuriroth*phơnt"nh(ngbinñ4ngthươngmDitoàn
cu.Thêmvàoñó,ngu?nl/ithuñư/ct"xu*tkhEusgñư/cnângcaovàduytrìtrongth#i
giandài.Cóth1nóiñâym=ilàñi$ukinñvàlàmIctiêucnhư=ngt=icaxu*tkhEu[99].
Thhctñãchoth*y,cácnư=cthamgiavàothươngmDiqu7ctñ$uhư=ngt=ishchuy1n
bintíchchctrongcơc*uhàngxu*tkhEucamìnhnh^mñDtñư/cl/ithtrongxu*tkhEu.Bên
cDnhñó,làshkhókhănl=nmàxu*tkhEucaVitNamñanggKpph2ilàshñnngưtngca
s2nxu*tcácmKthàngxu*tkhEutruy$nth7ngvàshñedLat"l/ithsosánhtrongxu*tkhEusg
khôngt?ntDimãi.Nhưv9y,VitNamsggKpkhókhănr*tl=ntrongth#igiant=inukhôngcó
shc2itinmDnhv$cơc*uhàngxu*tkhEu.ðâyñư/cxemlàm4ttrongnh(ngv*nñ$khókhăn
l=nnh*ttrongchinlư/cc2icáchxu*tkhEucaVitNamtrongth#igiant=i.
ðư/ccoilàm4t trongcácvùngkinhtñóng vaitròquantrLngcac2nư=c,vùng
ð?ngb^ngB@cb4cũngñãcónh(ngñónggópchokinhtcac2nư=ctrongñócóñóng
gópchohoDt ñ4ngxu*t khEu.Tuynhiên, nh(ngñónggópnàycònchưatươngxng v=i
ti$mnăngvàth mDnhcaVùng,trongñócóti$mnăngv$xu*tkhEuvàñKcbitlàkhi
trongVùngcóThñôHàN4iu“Trungtâmkinht,vănhoá,chínhtrHcac2nư=c”.Bên
cDnhñó,tìnhhìnhxu*tkhEucaVùngcũngn^mtrongtìnhtrDngchungcac2nư=cñólà
cơc*uxu*tkhEulDch9u,ch*tlư/ngchưacao,chưaxngv=iti$mnăngvàvaitròcam4t
Vùng kinh t trLng ñi1m, m4t “ñu tàu” cho sh tăng trưng và phát tri1n ca Vit Nam
trư=cñâyvàtiptIctrongth#igiant=i.VùngkinhtðBBBcũngñãvàñangñngtrư=c
scépcah4inh9pkinhtqu7ctkhôngchiñ7iv7ihoDtñ4ngxu*tkhEumàcònñ7iv=i
shpháttri1nkinhtnóichung.T"ñó,v*nñ$c2itincơc*uhànghóaxu*tkhEutrthành
v*nñ$htsccnthitkhôngchiñ7iv=iphDmvicaVùngðBBBmàcònr*tcóýnghĩa
ñ7iv=ishthúcñEypháttri1nvàtăngtrưngkinhtcac2nư=c.
Nhưv9y,chuy1ndHchcơc*uhàngxu*tkhEucaVùngðBBBnóiriêngvàVitNamnói
chungñãtrthànhm4tyêucut*tyukháchquansongcncóñònbEythíchh/pvàth9tmDnh
ñ1thúcñEyquátrìnhnàytheoñúngmIctiêuñãñKtra.ðâym=ilàñi$uquantrLngnh*t.
Trongnh(ngnămqua,ñutưtrhctipnư=cngoài(FDI)ngàycàngth1hinvai
tròquantrLngñ7iv=ităngtrưng,pháttri1nkinhtcaVitNamnóichungvàcác
3
vùng,cáctinh,thànhtrongc2nư=cnóiriêngvàñKcbitlàchohoDtñ4ngxu*tkhEu.
Trongnh(ngnămquakhuvhcFDIluôngi(vHtrí“ñutàu”trongvictDogiátrHxu*t
khEuvàchimtrên40%t)nggiátrHxu*tkhEucac2nư=cvàñư/cñánhgiácaovai
tròñ7iv=ithúcñEyxu*tkhEucac2nư=cvàVùngðBBBnóiriêng”[62].Thêmvào
ñó,FDIv=iưuthv$côngngh,kinhnghims2nxu*t,chimlĩnhthHtrư#ng,v7nñu
tư…sov=icáckhuvhc kháctronghoDtñ4ng xu*tkhEusgcó2nhhưngkhôngnhy
ñnCDCCHXKñKcbitlànângcaoch*tlư/ngcahàngxu*tkhEu.FDIcũngsgñáp
ng ñư/c yêu cu ca CDCCHXK nu có ñHnh hư=ng thu hút và s{ dIng theo ñúng
mIctiêuñKtra.
Dov9y,vicnghiêncuv$FDIv=iCDCCHXKcavùngðBBBsgcóýnghĩac2v$
mKtlýthuytvàthhctibnr*tl=n,ñ1t"ñócócácnh9nñHnh,ñánhgiácócơskhoahLcv$
vaitròcaFDItrongvicthúcñEyc2itinCCHXK.T"ñâyxâydhngn$nt2ngchocácnhà
hoDchñHnhcácchínhsáchcóliênquanñ?ngth#icóth1t9ndIngt7tnh*tngu?nv7nFDI
phIcvIchoñEymDnhCDCCHXKtheohư=ngtiêntinv=imIctiêut7iñahóangu?nl/i
ícht"xu*tkhEum4tcáchb$nv(ng.ðâycũngchínhlàlýdotácgi2chLnñ$tài:“ðutư
trctipnưcngoài(FDI)vivicchuyndchcơcuhàngxutkh"u#vùngð%ngb'ng
B)cb*”ñ1nghiêncu.
2.Mctiêunghiêncu
uV9ndInglýlu9nñ1phântíchthhctibnhintrDngtácñ4ngcaFDIt=ichuy1n
dHchcơc*uhàngxu*tkhEuvùngðBBB.
3.ð itư"ngvàph%mvinghiêncu
3.1ð itư"ngnghiêncu
ð7itư/ngnghiêncucañ$tàilàtácñ4ngcaFDIñ7iv=iquátrìnhchuy1ndHch
cơc*uhàngxu*tkhEucavùngð?ngb^ngB@cb4.
3.2Ph%mvinghiêncu
uNghiêncutrongphDmvikhônggiang?m11tinhthu4cvùngð?ngb^ngB@cb4(
HàN4ig?mc2HàTâycũ,H2iPhòng,H2iDương,HưngYên,VĩnhPhúc,B@cNinh,Hà
Nam, Nam ðHnh, Thái Bình,Ninh Bìnhuð?ng B^ng SôngH?ng) PhDm vi th#i gian:
nghiêncus7liut"năm2000ñn2009
4.Phươngphápnghiêncuc*añtài.
Lu9náns{dIngcácphươngphápnghiêncusauñây:
u Phương pháp nghiên cu lHch s{;Phương pháp phân tích h th7ng; Phương
phápkh2osátthhct;Phươngphápsosánh;Phươngphápdh;Phuơngphápnghiên
cuñHnhlư/ng.
4
CHƯƠNG1
CƠSLÝLU0NV2ðUTƯTR6CTI8PNƯ9CNGOÀI(FDI)
V9ICHUYBNDCCHCƠCDUHÀNGXUDTKHGU
1.1.CơsIlýluKnchungvñLutưtrNctiOpnưPcngoài(FDI).
1.1.1.KháinimvFDI
FDIlàhoDtñ4ngñutưdocáct)chckinht,cánhânqu7cgianàoñóthmình
hoKckth/pv=icáct)chckinht,cánhâncam4tnư=ckháctinhànhbyv7nb^ng
ti$n hoKctài s2n vàonư=c này dư=i m4t hình thc ñu tưnh*t ñHnh vàth chHu trách
nhimtrhctipqu2nlývàñi$uhànhhoDtñ4ngs2nxu*tkinhdoanhcũngnhưktqu2
kinhdoanhcăncvàotQln@mgi(quy$nki1msoátvàsh(uv7n.
1.1.2CáchìnhthcFDI
T"phíanư=ctipnh9nñutư,FDIcóth1ñư/cphânloDithànhFDIthaythnh9p
khEu,FDIgiatăngxu*tkhEuvàFDItheon•lhccaChínhPh.[93].
TheoLu9tñutưcaVitNamcócáchìnhthcñutưtrhctipnhưsau:
Thànhl9pt)chckinht100%v7ncanhàñutưnư=cngoài,hìnhthcliên
doanh;ðutưtheohìnhthch/pñ?ngBCC,h/pñ?ngBOT,h/pñ?ngBTOvàh/p
ñ?ngBT;ðutưpháttri1nkinhdoanh;Muac)phnhoKcgópv7nñ1thamgiaqu2nlý
hoDtñ4ngñutư;ðutưthhchinvicsápnh9pvàmualDidoanhnghip.
1.1.3.Cácnhântquy!tñ#nhc$aFDI
1.1.4.Nh'ng)nhhư+ngc$aFDI
FDIcungc*pngu?nv7n,tăngngânsách, 2nhhưngñntăngtrưngkinht,công
nghvàviclàm.
1.1.5.Xuhư.ngFDIth/ct!hinnay
DòngFDIch2ygi(acácnư=cpháttri1nsauñócóxuhư=ngchuy1nsangcácnư=c
ChâuÁtrư=cshpháttri1nmDnhmgvàsch*pddncagiánhâncôngr•vànhucutìm
kimthHtrư#ngm=icacáccôngtyñaqu7cgia.
1.2.LýluKnchungvcơcQuhàngxuQtkhTuvàchuyVndWchcơcQuhàngxuQtkhTu.
1.2.1.Kháinimvàphânlo4icơc6uhàngxu6tkh9u
1.2.1.1.Kháinimcơc6uhàngxu6tkh9u
NguybnH(uKh2i(2007),“Cơc*uhàngxu*tkhEulàt)ngth1cácnhómhàng,các
mKthàngxu*tkhEutrongtoànb4kimngDchxu*tkhEuv=ivHtrí,tQtrLngtươngngvà
m7iliênhh(ucơtươngñ7i)nñHnhh/pthành”[32].
1.2.1.2.Phânlo4icơc6uhàngxu6tkh9u
5
Hànghóañư/cphânloDitheoDanhmIcmôt2hànghóavàHth7ngmãs7hài
hòa,gLit@tlàHth7ngði$uhòauHS;PhânloDitheoDanhmIchànghóañư/cphânloDi
theotiêuchuEnngoDithương(StandardInternationalTradeClassificationuSITC);Hàng
hóa phân loDi theo Danh mIc Phân ngành hoDt ñ4ng kinh t tiêu chuEn qu7c t
(InternationalStandardIndustrialClassificationofAllEconomicActivitiesuISIC).
1.2.2.M<tslư>ngvàch6tlư>ngc$acơc6uhàngxu6tkh9u
ð1ñánhgiáv$m4tcơc*uhàngxu*tkhEucnñánhgiáv$haimKtcanóñólàmKt
s7lư/ngvàch*tlư/ng.
1.2.2.1.Slư>ngc$ac$acơc6uhàngxu6tkh9u.
Cóth1hi1umKts7lư/ngcacơc*uxu*tkhEulàgiátrHxu*tkhEucat"ngloDi
hànghóathu4ccơc*uvàt"ñócót)nggiátrHcac2cơc*uxu*tkhEu.HoKcs7lư/ng
cacơc*uxu*tkhEuñư/cñob^ngs7lư/ngthhctcahànghóaxu*tkhEutrongcơ
c*u.S7lư/ngnàyñư/ctínhtheoñơnvHcat"ngloDihànghóa.
1.2.2.2.Ch6tlư>ngc$acơc6uhàngxu6tkh9u
MayervàWood(2001),m4tcơc*uhànghóacóch*tlư/nglàm4tcơc*ucótQ
trLngcacácmKthàngcóhàmlư/ngchbincaohaycógiátrHtăngcaoph2ichimưu
thtrongt)ngth1cơc*uhàngxu*tkhEuñó[107].
1.2.3.Kháinimchuy@nd#chcơc6uhàngxu6tkh9u
CũngtheoNguybnH(uKh2i(2007)thì“Chuy1ndHchcơc*uhàngxu*tkhEulàsh
thayñ)icacơc*uhàngxu*tkhEut"trDngtháinàysangtrDngtháikhácchophùh/p
v=iyêucupháttri1n”[32].
1.2.4.S/chuy@nd#chvm<tslư>ngvàch6tlư>ngc$aCCHXK
Shthayñ)iv$mKts7lư/ngcaCCHXKñư/cth1hinc2mKts7lư/ngñólàcó
shtănglênv$giátrHxu*tkhEuñ?ngth#itrongcơc*uch*tlư/ngcacácmKthàngcũngcó
xuhư=ngtănglênquacácnăm.Shthayñ)iv$mKtch*tlư/ngcóth1ñư/cth1hinqua
haicáchñánhgiáthnh*tlàshthayñ)icatQtrLngcacácmKthàngcóhàmlư/ng
chbincaobêncDnhcácmKthàngs{dIngnhi$ulaoñ4ngtrongt)ngcơc*u[99].Th
hai,ch*tlư/ngcacácmKthàngth1hinb^ngtQtrLngcácmKthàngtheomcthunh9p
bìnhquânñungư#icũngph2itănglên.
1.2.5.S/chuy@nd#chcơc6uhàngxu6tkh9uquachBsPRODYvàEXPY
Chis7PRODYvàEXPYtănglêntheoth#igiankhácnhauph2nánhshtănglên
v$mKtch*tlư/ngcahànghóahoKcnhómhàngxu*tkhEuvàshtănglênv$mKtgiá
trHcachis7nàylàdohaiyut7làtQtrLngxu*tkhEuvàGDPbìnhquânñungư#i
6
cam4tqu7cgianàoñó.Nhưv9y,ngu?ng7ccashthayñ)icachis7PRODYhay
EXPYcóth1quyv$m4ttrongcácyut7làGDPbìnhquânhoKcs7lư/nghayñơngiá
xu*tkhEuthayñ)i.
1.2.6.Cácy!utquy!tñ#nhñ!ncơc6uhàngxu6tkh9uvàchuy@nd#chcơc6u
hàngxu6tkh9u
uMIctiêu,quanñi1mvàñHnhhư=ngpháttri1nkinhtxãh4inóichungvàriêng
cholĩnhvhcthươngmDiqu7cthayñHnhhu=ngchoCDCCHXK.
uCơchchínhsáchkhuynkhíchxu*tkhEuvàchuy1ndHchcơc*uxu*tkhEu.
uCu4ccáchmDngkhoahLck†thu9ttrênthgi=i.
1.3.FDIvPichuyVndWchcơcQuhàngxuQtkhTu
1.3.1.DòngFDIvàxu6tkh9u
TheoImadA.Moosa(2002)thìFDIvàxu*tkhEulàthaythhayb)sungchonhau.
Markusen(1983)vàMarkusen(1984)cũngxoayquanhm7iquanhnàyvàkhichúng
thaythnhaugLilàFDItheochi$ungang(horizontalFDI)vàkhib)sungnhaulàFDI
theochi$udLc(VerticalFDI).BêncDnhcácnghiêncuv$mKtlýthuytcòncónhi$u
nghiêncuthhcnghimv$m7iquanhgi(aFDIvàxu*tkhEuv=iphDmvinghiêncu
chom4tnư=c,khuvhc,hoKcngànhhàngv=icácktqu2h•nh/pv$FDIvàxu*tkhEu
cIth1chodòngvàovàdòngracaFDI.
1.3.2.FDIv.ichuy@nd#chcơc6uhàngxu6tkh9u
1.4.2.1.DòngFDIthaythvàb2sungvichuyndchcơcuhàngxutkh"u
DòngFDIthaythkhôngcótácdIngñ7iv=iCDCCHXKvìmIctiêucanhàñu
tưnư=cngoàichinh^mvàotiêuthIthHtrư#ngtrongnư=cmàhLbyv7nchkhông
ph2idànhchoxu*tkhEu.
Khác v=i dòng FDI thay th, FDI b) sung thhc hin ý ñ? cach ñu tư nư=c
ngoàiñ1tinhànhs2nxu*ts2nphEmnư=ctipnh9nñutưsauñóxu*tkhEutrlDi
nư=cmìnhvàthHtrư#ngcácnư=ckhác,dov9yítnhi$uthìdòngFDInàysgcótácdIng
ñ7iv=iCDCCHXKcanư=cstDi..
1.4.2.2.Cácphântíchkhácv8FDIviCDCCHXK
*Tácñ*ngc?aFDItisthayñ2icơcuhàngxutkh"u
Cóth1nói,2nhhưngcaFDIñnchuy1ndHchcơc*uhàngxu*tkhEuth1hinvic
thuhútFDIñ1thúcñEychuy1ndHchcơc*uhàngxu*tkhEutheocáchư=ngnângcao
ch*tlư/ngcacơc*uxu*tkhEuth1hinvictăngtQtrLngcácmKthàngchbin,các
mKthàngchbinsâu,cácmKthàngcóhàmlư/ngk†thu9tcũngnhưch*txámcaovà
7
t9ptrungFDIphIcvIchoCDCCHXKhayc2itincơc*uhàngxu*tkhEutheohư=ng
nângcaotQtrLngcacácmKthàngchbincaovàchbinsâuv=imIctiêutDoracác
mKthàngxu*tkhEucóch*tlư/ngcao,manglDigiátrHgiatăngcaomàchyulàdha
vàocôngnghcakhuvhcFDI.
*YutAñuvàovàñurac?aFDIviCDCCHXK.
Yut7ñuvàocaFDIv=iCDCCHXK:cóth1hi1uyut7ñuvàocaFDIlàs7v7n
thhctcanhàñutưnư=cngoàibyrangaytDith#iñi1mbanñuhoKcb)sungñ1tin
hànhtri1nkhaihoDtñ4ngs2nxu*tkinhdoanhm4tlĩnhvhcnàoñóñư/cñăngkývà
côngnh9ntDinư=ctipnh9nñutư.V7nñutưnàycóth1bi1uhindư=idDngcông
ngh vàcác tài s2n khác. Yu t7 ñu vào ca FDI cònlà kinh nghim s2n xu*tkinh
doanh,qu2nlý,pháttri1nthHtrư#ng...
Tácñ*ngc?ayutAñuvàoc?aFDIvàCDCCHXK
VAnFDI
Cácnhómngành
hànghóaxut
kh"uñưEcchFn
la
Muas)mmáy
móc,thitb
côngngh,xây
dng..trin
khaisKnxut
vàexutkh"u
TMtrFngnhóm
hàngxut
kh"utănglên
trongcơcu
hàngxut
kh"u
Chuyn
dchcơ
cu
hàng
xut
kh"u
SơñX1.1:YOut ñLuvàoc*aFDIvPichuyVndWchcơcQuhàngxuQtkhTu
Ngu%n:T2nghEpc?atácgiK
RYutAñurac?aFDIviCDCCHXK
Kháinim:Yut7ñuracaFDIlàcácyut7nhưt)ngs2nphEmqu7cn4i(GDP),
t)nggiátrHs2nxu*t(GO)vàgiátrHxu*tkhEucakhuvhcFDI.
RYutAñurac?aFDIviCDCCHXK:shtácñ4ngcacácyut7nàythôngqua
GDPcaFDItăngddnñnthunh9pbìnhquânñungư#itănglàmtănghs7ch*tlư/ng
xu*tkhEuEXPYvàPRODY.Thunh9ptăngtheochi$usâunh#côngnghsgtácñ4ng
ñnch*tlư/ngcaCDCCHXK.
1.4.2.3.CôngnghiphTtrEviFDIvàchuyndchcơcuhàngxutkh"u
Côngnghiph•tr/có2nhhưngquantrLngt=ithuhútFDIdokhuvhcnàytDoral/i
thcDnhtranhchoqu7cgiakêugLiñutưvìcácdoanhnghipFDIcncóshh•tr/
cungngcács2nphEmmàhLcnlàmñuvàochos2nxu*tv=ith#igiannhanhchóng,
chiphíth*p,thtIcthu9nl/i,v9nchuy1ndbdàng,liêntIct"ñólàmgi2mgiáthànhs2n
phEm,tăngVAcathànhphEm.
8
CHƯƠNG2
CÁCMÔHÌNHLÝTHUY8TNGHIÊNC^UV2M_IQUANHb
GIcAFDIVÀCHUYBNDCCHCƠCDUHÀNGXUDTKHGU
2.1Tdngquancáccôngtrìnhnghiêncu
2.1.1Cácnghiênculýthuy!tvàth/cnghimvch6tlư>ngc$acơc6uhàng
xu6tkh9u
2.1.1.1CácnghiêncUulýthuyt
Ch*tlư/ngcar)hànghóaxu*tkhEuñư/cñolư#ngqualýthuytHechscheru
Ohlin(1995)(haycòngLilàlýthuytHO)th1hinch•ch*tlư/ngcahànghóaxu*t
khEuñư/cñolư#ngb^ngmcñ4phctDp(exportsophistication)cam4tloDihàng
hóachkhôngchib^ngtrìnhñ4côngngh(môhìnhHOcũngkhôngtínhñnshkhác
nhauv$trìnhñ4côngnghgi(acácqu7cgiathamgiavàothươngmDiqu7ct).
2.1.1.2CácnghiêncUuthcnghim
*CácnghiêncUutrongnưc.
Chyulàcácnghiêncuv$xu*tkhEuvàchuy1ndHchcơc*uxu*tkhEu.
*CácnghiêncUuc?anưcngoài
Finger,J.MichaelandM.E.Kreinin(12/1979),ñãnghiêncuv$ch*tlu/ngcacơ
c*uhàngxu*tkhEutrongtácphEm“AMeasureof‘ExportSimilarity’andItsPossible
Uses.Cáctácgi2ñãxâydhngchis7xu*tkhEutươngñ?ng(theexportsimilarityindexu
ESI)ñ1ñolư#ngv$ch*tlư/ngcam4tcơc*uhàngxu*tkhEucósánhgi(ahaihay
nhómcácqu7cgiaxu*tkhEuv=inhau.
TipñnlàMichaely,Michael(1984)ñãnghiêncuv$m7iquanhgi(axu*tkhEu
vàmcthunh9p.Tácgi2ñãñưaracáchtipc9nm=iñ1xácñHnhv$ch*tlư/ngcam4t
cơc*uhànghóab^ngchis7ñư/c gLilàmc thu nh9pcahàng hóaxu*tkhEu(The
incomelevelofexportsofgood).
MayervàWood(2001),ch*tlư/ngcar)hànghóaxu*tkhEucam4tqu7cgia
ñư/cxácñHnhb^ngtQtrLngcaxu*tkhEucácmKthàngcóhàmlư/nglaoñ4ngcao
(labouruintensiveproducts)vàcácmKthàngcóhàmlư/ngv7ncao(capital–intensive
products)trongt)ngxu*tkhEuhànghóacaqu7cgiañó.
SanjayaLall,JohnWeissandJinkangZhang(2005)ñãñưaram4tcáchtipc9n
m=iv$ch*tlư/ngcacơc*uhàngxu*tkhEuñólàmcñ4phctDpcahànghóaxu*t
khEu(sophisticationofexport).Nghiêncuñưaram4tcôngthctínhtoánv$mcñ4
phctDpcahànghóaxu*tkhEu[102].
1

1
XemphncôngthctínhñãnêumIc1.2.2.2chương1
9
Hausmann, Hwang, Rodrik(2005) ñã tip tIc nghiên cu v$ cơ c*u hàng xu*t
khEuvàxácñHnhv$ch*tlư/ngcacơc*uhàngxu*tkhEub^ngvicxâydhngm4tchi
s7gLilà‘mcthunh9pcanư=cxu*tkhEu’(incomelevelofacountry’sexports)là
PRODYvàEXPY[92].
2
Rodrikñãtinhànhnghiêncuthhcnghimv$TrungQu7cñ1tr2l#ichocâu
hyitDisaomàTrungQu7clDicóshtăngtrưngvư/ttr4itrongxu*tkhEuhànghóa
trongtácphEm“What’ssospecialaboutChina'sexports?”(2006)b^ngs{dInghaih
s7làPRODYvàEXPYñãxâydhngtrongcôngtrìnhnghiêncu(2005)[114].
ZhivàShanguJinWei(2/2008)v$cácyut7tácñ4ngñnch*tlư/ngcacơc*u
hàngxu*tkhEucaTrungQu7c.Nghiêncus{dIngchitiêuñolư#ngch*tlư/ngca
cơc*uhàngxu*tkhEub^ngvicsosánhgi(amcñ4gi7ngnhaugi(acơc*uxu*t
khEucaTrungQu7c(cácñHaphươngcaTrungQu7c)v=icơc*uxu*tkhEuca3
nhóm (Gu3 exports) nư=c bao g?m M†, Nh9t b2n và 15 thành viên ca EU(export
dissimilarityindex).Thhcch*tcachitiêuñolư#ngnàyvdnlàs{dIngtQtrLngxu*t
khEucat"ngloDihànghóatrongcơc*uxu*tkhEuñ1sosánhvàphântích.Ngoàira
chitiêuñư/cs{dIngñ1ñánhgiách*tlư/nghàngxu*tkhEulàgiátrHñơnvHcahàng
xu*tkhEu.Tipñn,nghiêncuxemxétcácyut7làmtăngch*tlư/nghayshphc
tDpcacács2nphEmxu*tkhEucaTrungQu7cbaog?mthươngmDi(processing
trade),vaitròcañutưnư=cngoài,v7nconngư#ivàcácchínhsáchưuñãithu
quanhaykhuynkhíchshpháttri1ncacáckhucôngnghcaocachínhph.Kt
qu2tìmñư/clàthươngmDi(xu*tkhEucacáchãngnư=cngoài)vàkhuvhccông
nghcaolàmtăngch*tlư/ngs2nphEmvàgiátrHñơnvHcas2nphEm,yut7v7ncon
ngư#ilàmtăngmcñ4phctDpcas2nphEmxu*tkhEu[121].
NghiêncutiptheocaBinXu(11/2007)s{dInghs7PRODYvàEXPYca
Rodrik(2006)ñ1tínhtoánchotrư#ngh/pcaTrungQu7cvàchis7xu*tkhEutương
ñ?ng(exportsimilarityindexuESI)vàthuñư/ccácktqu2tươngthnhau.
2.1.2Cácnghiêncuth/cnghim+nư.cngoàivàtrongnư.cvl>ith!so
sánhhinh'utrongxu6tkh9u
*CácnghiêncUuthcnghim#nưcngoài
NghiêncucaBalassa(1965),ñư/ccoilàn$nt2ngchovicki1mñHnhcáclý
thuytthươngmDiv$l/ithsosánhcacácnghiêncutrư=cñâyv=ihs7xácñHnh
l/i th so sánh hin h(u ca hàng hóa xu*t khEu RCA( Reveal Comparative
Advantage)c*pñ4cácqu7cgiacũngnhưc*pñ4tinh,khuvhc.

2
Xemcôngthctínhchis7PRODYvàEXPYñãnêuphn1.2.2.2
10
Hànghóaxu*tkhEuñư/ccoilàcól/ithsosánhnucóRCA>1vàkhôngcól/i
thsosánhnuRCA<1.
NghiêncucaBernardHoekman,SimeonDjankov(1997)v$cácyut7quyt
ñHnhñncơc*uxu*tkhEucacácnư=ccácnư=cTrungvàTâyÂub^ngs{dIngh
s7RCAvàhs7tươngquangi(acácRCA[94].
PaoloGuerrieriandSimonaIammarino(2007)xâydhnghs7RCAchocáctinh
caItaliañ1phântíchshthayñ)icơc*uxu*tkhEucacáctinhcaItalia[91].
*CácnghiêncUuthcnghimtrongnưcv8hsAlEithsosánhhinhWutrong
xutkh"u
Multrap(2002);Fukase,Martin(2002);NguybnTinTrung(2002);MaiThCư#ng
(2005);VinnghiêncukinhtThànhPh7H?ChíMinh(2000).
*CácnghiêncUuthcnghimv8lEithsosánhhinhWutrongxutkh"uvùngðBBB
Choñnnay,tácgi2th*ychưacónghiêncunàov$chuy1ndHchcơc*uhàng
xu*tkhEuchovùngð?ngb^ngB@cb4ngoDitr"cácnghiêncuv$dâns7,ñHalýhay
ñi$ukinthnhiêncaVùngvànghiêncuv$chuy1ndHchcơc*ulaoñ4ngcaPhDm
ðcThành,LêDoãnKh2i(2002)[46].
2.1.3Cácnghiênculýthuy!tvàth/cnghimvFDIv.ichuy@nd#chcơc6u
hàngxu6tkh9u
*CácnghiêncUulýthuyt
Cóth1nói,v$mKtlýthuytv$m7iquanhgi(aFDIvàCDCCHXKcanư=c
chñutưcũngnhưnư=cstDichưañư/cnghiêncum4tcáchchínhth7ngnhưcác
nghiêncuv$2nhhưngcaFDIñ7iv=ixu*tkhEunóichung.Trongcáclýthuyt
nàycũngchưaquantâmñnvicktlu9nchotácñ4ngcaFDIñnCDCCHXKvì
thhcch*tñâylàm4ttrư#ngh/priêngkhiFDIchilàm4ttrongs7nhi$uyut7cótác
ñ4ngñnCDCCHXK.
*CácnghiêncUuthcnghim
Ph2inóir^ngkhôngcónhi$unghiêncucanư=cngoàim4tcáchrõràngv$các
yut7quytñHnhhaytácñ4ngñnCCHXKvàCDCCHXK.
BernardHoekman,SimeonDjankov(1997)ñãnghiêncuv$yut7quytñHnh
ñncơc*uxu*tkhEucacácnư=cthu4ckhuvhcTrungvàðôngÂu.Cácyut7ñư/c
xemxétlàcótácñ4ngt=ishthayñ)icơc*uhàngxu*tkhEucacácnư=clành9p
khEu các hàng hóa ñu vào trung gian, FDI và trao ñ)i theo h/p ñ?ng phI(
subcontracting).Ktqu2ki1mñHnhkhôngchoth*yvaitròquantrLngcaFDIñ7iv=i
CDCCHXKcakhuvhcnàytr"nư=cPhnLan.[94].