Funan Techo tác động tới tài nguyên nước, logistics ở đồng bằng sông Cửu Long

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kênh đào Funan Techo là một công trình được thảo luận rất sôi nổi trong thời gian gần đây mặc dù thông tin chính thức rất hạn chế. Bài viết này nhằm phân tích tác động tiềm ẩn nếu xây dựng kênh Funan Techo tới tài nguyên nước (TNN) và Logistics ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Funan Techo tác động tới tài nguyên nước, logistics ở đồng bằng sông Cửu Long

Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2024. ISBN: 978-604-82-8175-5 FUNAN TECHO TÁC ĐỘNG TỚI TÀI NGUYÊN NƯỚC, LOGISTICS Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG Lê Hải Trung1, Nguyễn Đức Thành1, 2, Trương Hồng Sơn3 1 Trường Đại học Thủy lợi, email: trung.l.h@tlu.edu.vn 2 Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam 1. GIỚI THIỆU KÊNH FUAN TECHO Đoạn thứ hai dài 30 km trên dòng Bassac tới Kênh đào Funan Techo là một công trình Prek Ta Hing. Đoạn thứ ba dài 130 km nối từ được thảo luận rất sôi nổi trong thời gian gần Bassac đổ ra biển ở phía Tây nam Campuchia đây mặc dù thông tin chính thức rất hạn chế. (Hình 1). Đoạn thứ nhất nối Mekong và Bassac Dự án kênh đào được Campuchia khởi động từ tương tự như sông Vàm Nao dài hơn 6 km nối năm 2022 và mới khởi công ngày 5/8/2024, sông Hậu và sông Tiền. thời gian xây dựng khoảng 3 năm. Kênh có chiều dài 180 km, đi qua địa bàn 4 tỉnh Kandal, Takeo, Kampot và Kep. Một đầu kênh nối với dòng chính sông Mekong còn một đầu chảy ra vùng vịnh Thái Lan, tại tỉnh Kep giáp với Kiên Giang. Chức năng chính dự kiến là phục vụ giao thông thủy nên 3 âu thuyền được bố trí tại các vị trí đầu, giữa và cuối tuyến. Tuy nhiên, một dự án với quy mô lớn thường có khả năng gây nên những tác động tới môi trường sinh thái và kinh tế - xã hội (vd, [1]). Do vậy, bài báo này nhằm phân tích tác động tiềm ẩn nếu xây dựng kênh Funan Techo tới Hình 1. Tuyến kênh Funan Techo dự kiến tài nguyên nước (TNN) và Logistics ở vùng qua các tỉnh Kandal, Takeo, Kampot và Kep Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Kênh có mặt cắt hình thang với chiều rộng 2. TÓM TẮT THIẾT KẾ 100 m ở thượng nguồn và 80 m ở hạ nguồn; đáy rộng 50 m. Chiều sâu kênh là 5,4 m trên Về cơ bản, Funan Techo được thiết kế là một kênh đào dẫn nước từ sông tự nhiên ra toàn tuyến với chiều sâu phục vụ giao thông tới biển. Dọc tuyến, ba âu thuyền được bố trí thủy là 4,7 m. để phục vụ giao thông thủy. Các hạng mục 2.2. Âu thuyền chính được miêu tả sơ bộ sau đây [2]. Dọc theo tuyến kênh có 11 cây cầu; và 3 2.1. Kênh chính âu thuyền, một tại vị trí kết nối với sông Hậu Gồm 3 đoạn, tuyến kênh có tổng chiều dài (Bassac), một tại tỉnh Takeo, và một thuộc 180 km, ngắn hơn 10 km so với kênh đào tỉnh Kep (Hình 1). Âu thuyền có kích thước Suez ở Ai Cập được xây dựng vào thế kỷ 19 dài 135 m  rộng 18 m  sâu 5,8 m đảm bảo nối Địa Trung Hải với vịnh Suez. Đoạn thứ tàu trọng tải 1000 DWT đi qua. Lưu lượng nhất dài 20 km nối từ Prek Takeo trên sông nước xả tối đa qua âu là 3,6 m3/s. Công suất Mekong đến Prek Ta Ek trên sông Bassac. qua âu đạt khoảng 7 triệu Tấn/ năm. 184
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2024. ISBN: 978-604-82-8175-5 3. TÁC ĐỘNG TỚI TNN, LOGISTICS Năm 2009, diện tích tưới tiêu trong mùa khô của Campuchia là 260,815 ha; dự đoán Với các công thức đơn giản, tính toán được đạt 378,917 ha năm 2029 [6]. Tuyến kênh thực hiện để bước đầu đánh giá kênh Funan Funan Techo đi qua vùng ngập lụt vào mùa Techo tác động tới TNN, Logistics như thế mưa nên suy luận logic thì nước tưới sẽ được nào ở vùng ĐBSCL. Do sự hạn chế về thông lấy từ Mekong trong mùa khô [7]. Để đơn tin, giả thiết có thể được xây dựng dựa trên giản, ta có thể giả thiết 378.917 ha được phán đoán của một số công bố gần đây. trồng lúa và lấy nước tưới từ kênh. Bảng 1 3.1. Tài nguyên nước tính toán lượng nước yêu cầu/ năm, lưu lượng lấy nước tưới trung bình/ năm cho toàn Theo phía Campuchia công bố, lưu lượng bộ diện tích nêu trên trồng lúa liên tục cả 3 nước trong kênh đào chỉ đạt 5 m3/ s. Theo đó, vụ Đông Xuân, Hè Thu, và vụ Mùa/ Thu tổng lượng nước qua kênh khoảng 5  3600  Đông. Chế độ tưới nước cho lúa cấy và gieo 24  365 = 160 triệu m3 mỗi năm nếu có sạ được lấy tương tự tại khu vực Nam bộ kiểm soát liên tục. Nếu xem xét từ chức năng theo TCVN 8641: 2011 [8]. thủy lợi, với 5 m3/ s thì Funan Techo được Tổng lượng nước tưới yêu cầu là 1,7 tới xác định là kênh tưới cấp II, cấp nước nguồn 2,9 triệu m3/ vụ lúa tương ứng tổng lưu lượng cho sinh hoạt, sản xuất [3, 4]. Trong trường lấy nước tưới yêu cầu mỗi năm đạt 201,3 hợp, các âu mở và kênh được cho chảy tự do, m3/s cho lúa cấy, 223,5 m3/s cho gieo sạ. lưu tốc dòng chảy khoảng 0,3 tới 0,4 m/s thì Nếu lượng nước này do kênh Funan Techo lưu lượng qua kênh sẽ đạt 100 tới 130 m3/s. cung cấp, tổng lưu lượng nước tưới cho cả 3 Tổng lượng nước sông Mekong về ĐBSCL vụ lúa trên 378,917 ha của Campuchia chiếm khoảng 440 tỷ m3 mỗi năm [5]. Theo đó, lưu từ 1,44 tới 1,60% lưu lượng nước sông lượng nước trung bình năm đạt 13,95 nghìn Mekong chảy vào Việt Nam. m3/s. Như vậy, nếu kênh vận hành có kiểm Nếu kênh Funan Techo vừa chảy tự do soát với 5 m3/s thì chỉ chiếm 0,04% lưu phục vụ giao thông thủy (lưu lượng max 130 lượng nước sông Mekong về Việt Nam; nếu m3/s) vừa cấp nước tưới thì lượng nước kênh chảy tự do với lưu lượng 100 tới 130 Mekong vào ĐBSCL sẽ suy giảm 3,39% khi m3/s thì sẽ chiếm lần lượt 0,71 tới 0,94% Campuchia trồng 3 vụ lúa cấy và giảm 2,54% lượng nước vào ĐBSCL. với 3 vụ lúa gieo sạ trên 378,917 ha (Bảng 1). Bảng 1. Lượng nước/ năm, lưu lượng yêu cầu tưới nước cho 378,917 ha trồng lúa 3 vụ/ năm của Campuchia; so sánh với lưu lượng sông Mekong vào ĐBSCL w tưới dưỡng m3/ha Tổng lượng nước Lưu lượng DQ Mekong % (TCVN 8641: 2011) tưới yêu cầu nước tưới min max TB W m3/ năm Q m3/s Lúa Lúa + GTT Lúa cấy 201,3 1,44% 3,39% Đông Xuân 6000 7500 6750 2.557.689.750 81,1 0,58 Hè Thu 5000 6000 5500 2.084.043.500 66,1 0,47 Thu Đông 4000 5000 4500 1.705.126.500 54,1 0,39 Gieo sạ - 223,5 1,60% 2,54% Đông Xuân 7500 8000 7750 2.936.606.750 93,1 0,67 Hè Thu 5700 6000 5850 2.216.664.450 70,3 0,50 Mùa 4500 5500 5000 1.894.585.000 60,1 0,43 185
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2024. ISBN: 978-604-82-8175-5 3.2. Logistics hành có kiểm soát với 5 m3/s thì kênh chỉ chiếm 0,04% lưu lượng nước Mekong về Ngày 19/5/2024, dự án Hệ thống Logistics ĐBSCL. Khi mở hết các cửa âu cho chảy tự và điều hướng Tonle Bassac (kênh Funan do thì lưu lượng kênh đạt 100 tới 130 m3/s, Techo) được Hội đồng Bộ trưởng Campuchia tương ứng 0,71 tới 0,94% lưu lượng nước phê chuẩn. Thông thường, hàng hóa cần di Mekong về Việt Nam hàng năm. Trong chuyển khoảng 200 km qua lãnh thổ Việt trường hợp chảy tự do phục vụ giao thông Nam để tới Campuchia sau 2 - 3 ngày. Kênh thủy đồng thời cấp nước cho trồng lúa thì Funan Techo sẽ tạo ra kết nối trực tiếp giữa kênh Funan Techo có thể lấy tới 3,39% lượng một số tỉnh của Capuchia với biển. nước Mekong vào Việt Nam. Bên cạnh đó, Theo Cục đường thủy nội địa, sau 10 năm nếu kênh hoạt động tối đa thì lượng hàng hóa ký Hiệp định vận tải thủy Việt Nam - qua Việt Nam có nguy cơ giảm tới hơn 1/3. Campuchia 2011 - 2022, hai nước đã làm thủ Dọc hai bên kênh đào, đê có khả năng sẽ tục cho 200 triệu Tấn hàng hóa thông qua, được xây dựng và sẽ chia cắt vùng ngập lụt trung bình 20 triệu Tấn/ năm. Nhìn lại năm hiện nay [7]. Hệ quả là nước lũ trong mùa 2011, lượng container quá cảnh Việt Nam mưa sẽ không chảy về phía Việt Nam được bằng đường đường thủy là hơn 81 nghìn nữa mà chảy dọc theo tuyến đê hữu ra phía TEU. Sau 10 năm, lượng hàng hóa qua tuyến biển Tây. Vấn đề này sẽ được tiếp tục nghiên đạt hơn 321 nghìn TEU, tức là tăng trưởng cứu đánh giá cùng với các tác động của kênh trung bình 20%/ năm. tới an ninh nguồn nước, chuyển đổi dòng Cùng giai đoạn, lượng hàng thông qua chảy, cân bằng bùn cát… cảng Sihanoukville tăng trưởng hơn 11%/ năm; lượng hàng container tăng trung bình 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO 12,8% đạt hơn 730 nghìn TEU năm 2021. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ [1] Pen, D., & Em, S. & Huot, S. 2024. Review logistics Việt Nam, sản lượng hàng container the advantages and disadvantages of the đi qua cảng Phnom Penh duy trì mức tăng Funan Techo Canal project in Cambodia. trưởng 8 - 10% và đạt khoảng 850 nghìn [2] CNMC (2023). Notification of the inland TEU đến năm 2030 (chưa xét Funan Techo). waterway project “Funan-Techo Canal” Nếu kênh Funan Techo đạt công suất tối (CNMC: 731/23). đa 7 triệu Tấn/ năm thì lượng hàng hóa qua [3] QCVN 04 - 05: 2012/ BNN PTNT. [4] TCVN 4118: 2012 Hệ thống tưới tiêu - Yêu Việt Nam có nguy cơ giảm 7/20 hay 35%. cầu thiết kế. Nếu không có kênh Funan Techo, hàng đi các [5] Tiến, T. H. & nnk (2022). Nghiên cứu tính tuyến Hoa Kỳ và Bắc Á có tiềm năng trung toán chỉ số ANNN cho vùng ĐBSCL của VN. chuyển qua các cảng ở miền Nam Việt Nam [6] MRC 2009. Báo cáo của Uỷ hội sông thông qua đường thủy nội địa và đường Mekong. xuyên Á. [7] Eyler, B. & nnk (2024). Impacts of Cambodia’s Funan Techo Canal & 4. KẾT LUẬN implications for Mekong cooperation, Bài báo đã tính toán các kịch bản vận hành Stimson Center. kênh Funan Techo: i/ chỉ phục vụ giao thông [8] TCVN 8641: 2011 Kỹ thuật tưới tiêu nước thủy, ii/ tưới lúa, iii/ kết hợp cả hai. Nếu vận cho cây lương thực và cây thực phẩm. 186