HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
638
GIÁ TRỊ CỦA CHỈ SỐ TIÊN LƯỢNG GIẢM NHẸ TRONG DỰ ĐOÁN
THỜI GIAN SỐNG THÊM BỆNH NHÂN UNG THƯ ĐIỀU TRỊ CHĂM SÓC
GIẢM NHẸ ĐƠN THUẦN TẠI BỆNH VIỆN UNG BƯỚU NGHỆ AN
Nguyễn Văn Vinh1, Nguyễn Văn Công1,
Tô Thị Linh1, Vi Anh Tuấn1
TÓM TẮT77
Mục tiêu nghiên cứu: Mô tả một số đặc
điểm chung của bệnh nhân ung thư điều trị chăm
sóc giảm nhẹ đơn thuần tại Bệnh viện Ung Bướu
Nghệ An và đánh giá giá trị của chỉ số tiên lượng
giảm nhẹ (PPI) trong dự đoán thời gian sống
thêm ở nhóm đối tượng nghiên cứu.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
Nghiên cứu mô tả cắt ngang theo dõi tiến cứu
trên 136 bệnh nhân được chẩn đoán xác định ung
thư điều trị chăm sóc giảm nhẹ đơn thuần từ
tháng 1/2024 đến tháng 6/2024 tại Khoa Điều trị
Giảm nhẹ - Bệnh viện Ung Bướu Nghệ An. Công
cụ sử dụng là chỉ số tiên lượng giảm nhẹ PPI.
Kết quả: Tuổi trung bình nhóm nghiên cứu
là 63,7 (25 - 95), tỉ lệ nam/nữ: 3,12/1. Ung thư
phổi chiếm tỉ lệ cao nhất 30,1%. Phần lớn bệnh
nhân mắc ung thư giai đoạn 4 (79,4%). 77,9%
bệnh nhân đã tử vong. Trung vị thời gian sống
thêm ở nhóm PPI ≤ 4 là 92 ngày, nhóm 4 < PPI ≤
6 là 50 ngày và nhóm PPI > 6 là 21 ngày. 55,8%
và 86,5% bệnh nhân có chỉ số PPI > 6 tử vong
trong 3 tuần và 6 tuần. Tương ứng ở nhóm PPI ≤
4 là 24,1% và 37,9%. PPI > 6 tiên lượng thời
gian sống thêm dưới 3 tuần với giá trị tiên lượng
dương tính (PPV) là 69% và giá trị tiên lượng âm
1Bệnh viện Ung Bướu Nghệ An
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Vinh
Email: drvinh.oncology@gmail.com
Ngày nhận bài: 28/8/2024
Ngày phản biện: 30/8/2024
Ngày chấp nhận đăng: 03/10/2024
tính (NPV) là 64% với độ nhạy 56%, độ đặc hiệu
76%. PPI > 4 tiên lượng khả năng sống sót dưới
6 tuần với PPV là 74% và NPV là 62% với độ
nhạy 84%, độ đặc hiệu 53%. PPI < 5,5 dự đoán
tốt nhất về khả năng sống sót sau 6 tuần với độ
nhạy 75,0% và độ đặc hiệu 76,3% với AUC =
0,759. PPI ≥ 6,25 dự đoán tốt nhất về khả năng tử
vong trong 3 tuần với độ nhạy 69,0% và độ đặc
hiệu 64,1% với AUC = 0,667.
Kết luận: Chỉ số tiên lượng giảm nhẹ (PPI)
có giá trị trong việc dự đoán thời gian sống thêm
của bệnh nhân ung thư được điều trị chăm sóc
giảm nhẹ đơn thuần và có thể được sử dụng để
hỗ trợ các bác sĩ lâm sàng trong việc tư vấn chăm
sóc giảm nhẹ.
Từ khóa: Ung thư, chăm sóc giảm nhẹ, chỉ
số tiên lượng giảm nhẹ (PPI).
SUMMARY
VALUE OF PALLIATIVE
PROGNOSTIC INDEX IN
PROGNOSTIC OF SURVIVAL
PREDICTION IN PATIENTS
PALLIATIVE CARE AT NGHE AN
ONCOLOGY HOSPITAL
Objective: The study aims to describe some
general characteristics of cancer patients
receiving exclusive palliative care at Nghe An
Oncology Hospital and assess the value of the
PPI scale in predicting survival time in the
studied population.
Materials and methods: This is a
prospective cross-sectional study conducted on
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
639
136 patients diagnosed with cancer and receiving
exclusive palliative care from January 2024 to
June 2024 at the Palliative Care Department -
Nghe An Oncology Hospital. The Palliative
Prognostic Index (PPI) was used as the research
tool.
Results: The average age of the study group
was 63.7 years (range 25 - 95 years), with a
male/ female ratio of 3.12/1. Lung cancer was the
most prevalent at 30.1%. Most patients were in
stage 4 cancer (79.4%). 77.9% of the patients had
passed away. The median survival time for the
PPI ≤ 4 group was 92 days, the 4 < PPI ≤ 6 group
was 50 days, and the PPI > 6 group was 21 days.
55.8% and 86.5% of patients with PPI >6 died
within 3 weeks and 6 weeks, respectively. In the
PPI ≤4 group, the corresponding rates were
24.1% and 37.9%. A PPI > 6 predicted a survival
time of less than 3 weeks with a positive
predictive value (PPV) of 69% and a negative
predictive value (NPV) of 64%, with a sensitivity
of 84% and specificity of 53%. A PPI > 4
predicted survival of less than 6 weeks with a
PPV of 74% and an NPV of 62%, with a
sensitivity of 84% and specificity of 53%. A PPI
< 5.5 best predicted survival beyond 6 weeks
with a sensitivity of 75.0% and specificity of
76.3% (AUC = 0.759). A PPI ≥ 6.25 best
predicted mortality within 3 weeks with a
sensitivity of 69.0% and specificity of 64.1%
(AUC = 0.667).
Conclusions: The Palliative Prognostic
Index (PPI) is valuable in predicting the survival
time of cancer patients receiving exclusive
palliative care and can assist clinicians in
counseling for palliative care.
Keywords: Cancer, palliative care, palliative
prognostic index (PPI).
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư là nguyên nhân gây gánh nặng
bệnh tật và tử vong hàng đầu trên toàn thế
giới. Theo GLOBOCAN năm 2022, thế giới
ghi nhận gần 20 triệu ca mắc ung thư và hơn
9,7 triệu ca tử vong do ung thư. Tại Việt
Nam, ung thư là một trong các vấn đề sức
khỏe tạo ra gánh nặng bệnh tật rất lớn. Năm
2022, ước tính Việt Nam có 180.480 ca mắc
mới và 120.184 ca tử vong do ung thư[1].
Chăm sóc giảm nhẹ là một chuyên ngành
giúp cải thiện các triệu chứng, tối ưu hiệu
quả điều trị, tăng chất lượng cuộc sống, đặc
biệt kéo dài thời gian sống thêm cho bệnh
nhân ung thư giai đoạn muộn[2]. Ước tính
được thời gian sống thêm ở bệnh nhân ung
thư điều trị chăm sóc giảm nhẹ đơn thuần rất
quan trọng đối với việc chăm sóc, cải thiện
giao tiếp với bệnh nhân và gia đình bệnh
nhân. Ngoài ra, nó còn hỗ trợ nhân viên y tế
trong việc đưa ra lựa chọn môi trường chăm
sóc phù hợp, quyết định can thiệp một cách
tối ưu[3].
Đã có nhiều mô hình được thiết lập để hỗ
trợ bác sĩ lâm sàng ước tính tiên lượng ở
bệnh nhân chăm sóc giảm nhẹ đơn thuần dựa
vào các triệu chứng lâm sàng và hoặc các chỉ
số sinh hóa như tăng bạch cầu, giảm bạch
cầu lympho và protein phản ứng C – CRP
như chỉ số toàn trạng PS, điểm tiên lượng
Glasgow (GPS), thang điểm chức năng giảm
nhẹ (PPS), điểm tiên lượng giảm nhẹ (PaP),
điểm Barbot (hoặc Pronopall) chỉ số tiên
lượng giảm nhẹ (PPI)…[4],[5] PPI được phát
triển bởi Morita và cộng sự vào năm 1999 và
dựa trên năm thông số lâm sàng: Thang điểm
chức năng giảm nhẹ (PPS), lượng thức ăn và
đồ uống, tình trạng phù, khó thở khi nghỉ
ngơi và mê sảng. Đây là một chỉ số đơn giản
không bao gồm các thông số sinh hóa và việc
sử dụng nó để dự đoán thời gian sống thêm
HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
640
có giá trị hơn ở giai đoạn cận tử nhằm khắc
phục tình trạng tiên lượng không chính xác
khi sử dụng các yếu tố riêng lẻ[6]. Chỉ số tiên
lượng giảm nhẹ (PPI) là chỉ số được sử dụng
phổ biến cho bệnh nhân trong các đơn vị
chăm sóc giảm nhẹ và được Hiệp hội Chăm
sóc Giảm nhẹ Châu Âu khuyến cáo[3],[7].
Ở Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu
đánh giá về vấn đề này, vì vậy chúng tôi
nghiên cứu đề tài này với hai mục tiêu:
1. Mô tả đặc điểm chung của bệnh nhân
ung thư điều trị chăm sóc giảm nhẹ đơn
thuần tại Bệnh viện Ung Bướu Nghệ An.
2. Đánh giá giá trị của thang điểm PPI
trong tiên lượng thời gian sống thêm trong
nhóm đối tượng nghiên cứu.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Bao gồm 136 bệnh nhân đến điều trị nội
trú tại khoa Điều trị giảm nhẹ, Bệnh viện
Ung Bướu Nghệ An từ tháng 1/2024 đến hết
tháng 6/2024, thỏa mãn các tiêu chuẩn sau:
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn:
- Chẩn đoán xác định là ung thư (có bằng
chứng mô bệnh học) điều trị nội trú Bệnh
viện Ung Bướu Nghệ An.
- Từ 18 tuổi trở lên.
- Được chỉ định điều trị chăm sóc giảm
nhẹ đơn thuần (Điều trị chăm sóc triệu
chứng) – tại thời điểm lựa chọn không được
điều trị đặc hiệu.
- Bệnh nhân đồng ý tham gia phỏng vấn,
nghe và hiểu tiếng Việt, không mắc bệnh tâm
thần (phỏng vấn thân nhân chăm sóc khi
bệnh nhân không thể hoàn thành bảng hỏi).
- Hồ sơ lưu trữ đầy đủ.
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ:
- Không thỏa mãn tiêu chuẩn lựa chọn.
- Bệnh nhân đang điều trị xâm lấn hỗ trợ
sự sống (thở máy…).
- Bệnh nhân không theo dõi được hoặc
dữ liệu không đầy đủ.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
- Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang
theo dõi tiến cứu.
- Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu
thuận tiện.
2.3. Phương pháp và công cụ thu thập
số liệu
- Khám, phỏng vấn trực tiếp bệnh nhân,
người nhà bệnh nhân và thu thập thông tin từ
hồ sơ bệnh án, liên lạc với đối tượng nghiên
cứu sau ra viện.
- Công cụ: Bệnh án nghiên cứu.
Bảng 1. Chỉ số tiên lượng giảm nhẹ - PPI
Lâm sàng
Giá trị
Điểm
PPS
10 – 20
4
30 – 50
2.5
≥ 60
0
Lượng thức ăn
và đồ uống
Gần như không (vài thìa) hoặc số lượng sụt giảm nhiều
2.5
Có giảm sút so với bình thường
1
Bình thường
0
Phù
Có
1
Không
0
Khó thở khi nghỉ
ngơi
Có
3.5
Không
0
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
641
Mê sảng
Có
4
Không
0
Nhóm nguy cơ
Thời gian sống thêm
Tổng điểm
1
< 3 tuần
PPI > 6
2
3 – 6 tuần
4 < PPI ≤ 6
3
≥ 6 tuần
PPI ≤ 4
2.4. Thu thập và xử lý số liệu
Các bệnh nhân nhập viện điều trị nội trú
thỏa mãn tiêu chuẩn lựa chọn và tiêu chuẩn
loại trừ được thu thập các đặc điểm chung
trong vòng 24 giờ kể từ lần đầu tiên được chỉ
định điều trị chăm sóc giảm nhẹ đơn thuần
bao gồm độ tuổi, giới, ngày vào viện, bệnh lý
mạn tính, vị trí u nguyên phát, giai đoạn
bệnh, vị trí di căn, phương pháp điều trị
trước đó, thang điểm PPS, tình trạng ăn
uống, phù, khó thở, mê sảng, thời gian điều
trị nội trú, kết quả sau điều trị nội trú…
Theo dõi tình trạng sống trong quá trình
điều trị nội trú và liên lạc với bệnh nhân,
người nhà bệnh nhân đối với những bệnh
nhân xuất viện điều trị ngoại trú.
Ghi nhận lại ngày tử vong (nếu có) bao
gồm tử vong tại viện và tử vong trong quá
trình điều trị ngoại trú và cố gắng xác định
nguyên nhân tử vong (nếu có thể). Thời gian
sống thêm được xác định từ lần đầu tiên đánh
giá cho đến khi tử vong.
Kết thúc theo dõi khi bệnh nhân tử vong
hoặc tối thiểu 6 tuần với bệnh nhân được xác
định là đối tượng nghiên cứu cuối cùng.
Các số liệu thu thập được nhập và xử lý
bằng phần mềm thống kê Y học SPSS 20.0.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên
cứu
3.1.1. Đặc điểm chung:
Bảng 2. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu (n = 136)
Đặc điểm
Số BN
Tỉ lệ (%)
Tuổi
≥ 60
91
66,9
< 60
45
33,1
Trung bình
63,7 ± 12,9 (25 - 95)
Giới tính
Nam
103
75,7
Nữ
33
24,3
U nguyên phát
UT đầu cổ
14
10,3
UT phổi
41
30,1
UT gan, mật, tụy
22
16,2
UT ống tiêu hóa cao
28
20,6
UT đại trực tràng
17
12,5
UT vú, phụ khoa
7
5,1
UT khác
7
5,1
HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
642
Giai đoạn bệnh
1
0,7
2
2
1,5
3
7
5,1
4
108
79,4
Chưa xác định
18
13,2
Vị trí di căn
Não
19
14,0
Gan
32
23,5
Phổi
31
22,8
Xương
19
14,0
Khác
57
41,9
Phương pháp điều trị đã dùng
Đặc hiệu
91
66,9
Triệu chứng
22
16,2
Mới chẩn đoán
23
16,9
Tình trạng sống
Tử vong
106
77,9
Còn sống
30
22,1
Nhận xét: Độ tuổi trung bình là 63,7 ±
12,9, với độ tuổi thấp nhất là 25, cao nhất là
95. Phần lớn bệnh nhân có độ tuổi ≥ 60
(66,9%). Tỷ lệ nam/nữ xấp xỉ: 3,12/1. Vị trí
u nguyên phát thường gặp nhất là ung thư
phổi (30,1%), ung thư ống tiêu hóa cao
(20,6%), ung thư gan – mật – tụy (16,2%).
Có 16,9% bệnh nhân mới được chẩn đoán
ung thư. Phần lớn bệnh nhân mắc ung thư
giai đoạn 4 (79,4%), đã từng được điều trị
đặc hiệu trước đây chiếm 66,9%. Tỷ lệ bệnh
nhân có di căn não, gan, phổi, xương lần lượt
chiếm 14,0%; 23,5%; 22,8%; 14%. Số lượng
bệnh nhân đã tử vong trong quá trình theo
dõi là 77,9%.
3.1.2. Thời gian sống thêm:
Bảng 3. Thời gian sống thêm trung bình của các nhóm PPI
Chỉ số PPI
Số bệnh
nhân
Tỉ lệ
(%)
Trung vị thời gian sống thêm
(Khoảng tin cậy - KTC 95%) (ngày)
HR (Khoảng tin
cậy 95%)
p
PPI ≤ 4
44
32,4
92 (57,7 - 126,2)
4 < PPI ≤ 6
30
22,1
50 (36,6 - 64,4)
1,18 (0,69 - 2,02)
0,550
PPI > 6
62
45,6
21 (17,2 - 24,8)
1,86 (1,17 - 2,96)
0,008