Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lêi më ®Çu
XuÊt ph¸t tõ vai trß cña con ngêi trong lùc lîng s¶n xuÊt còng nh
trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc”. T tëng chØ ®¹o xuyªn xuèt c¸c chñ
tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ níc vÒ c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ lµ ch¨m sãc
båi dìng vµ ph¸t huy nh©n tè con ngêi, víi t c¸ch võa lµ ®éng lùc, võa lµ
môc tiªu c¸ch m¹ng”. Lao ®éng víi vai trß lµ mét nguån lùc lín vµ quan träng
cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn ®Êt
níc trong ®ã viÖc ®µo t¹o, bè trÝ vµ sö dông lao ®éng ®ãng vai trß trung t©m.
®éng cßn nhiÒu bÊt cËp vµ h¹n chÕ, viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp cña ngêi lao ®éng
Nhng thùc tÕ trong nh÷ng n¨m võa qua vµ cho tíi thêi ®iÓm nµy vÊn ®Ò lao
®îc §¶ng, buéc §¶ng vµ Nhµ níc cã nhiÒu quan t©m. Nh÷ng h¹n chÕ nµy
mét phÇn ®· k×m h·m sù ph¸t huy cña c¸c nguån lùc phôc vô cho c«ng cuéc
c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu sè
lîng vµ chÊt lîng lao ®éng còng nh c¬ cÊu lao ®éng theo híng c«ng
nghiÖp ho¸ cha theo kÞp yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt viÖc lµm vÉn
®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng vµ bøc xóc hiÖn nay ë c¶ khu vùc thµnh thÞ vµ khu
vùc n«ng th«n ®ßi hái nhµ níc, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ vµ b¶n th©n ngêi lao ®éng
ph¶i gi¶i quyÕt. Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ mét nhiÖm vô c¬ b¶n vµ cÊp b¸ch hiÖn
nay. Nhng gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng thÓ chØ hoµn thµnh trong thêi gian ng¾n
mµ nã ®ßi hái gi¶i quyÕt liªn tôc trong kho¶ng thêi gian dµi víi sù ®Þnh híng
vµ chØ ®¹o cña chiÕn lîc, quy ho¹ch vµ c¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm. §Ò
¸n víi ®Ò tµi “NhiÖm vô vµ c¸c gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5
n¨m 2001-2005 ë ViÖt Nam “. Xin tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ viÖc lµm
hiÖn nay vµ c¸c môc tiªu, c¸c gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch
2001-2005.
§Ò tµi gåm 3 phÇn:
kinh tÕ x· héi.
1
Ch¬ng I: KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch viÖc lµm ë ViÖt
Nam.
Ch¬ng III: môc tiªu vµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch
2001-2005.
Do ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng h¹n chÕ nªn bµi viÕt cßn thiÕu xãt, v× vËy rÊt
mong thÇy c« vµ b¹n bÒ cã ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó bµi viÕt hoµn thiÖn h¬n. Em xin
2
ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy c« gi¸o ®· tËn t×nh híng dÉn em hoµn thµnh bµi viÕt.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng I: KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ
thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
1.KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng:
KÕ ho¹ch ho¸ vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ ph¬ng thøc qu¶n lÝ nÒn
kinh tÕ cña nhµ níc theo môc tiªu. Nã thÓ hiÖn b»ng nh÷ng môc tiªu ®Þnh
híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ph¶i ®¹t ®îc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt
®Þnh cña mét quèc gia vµ nh÷ng gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch,nh÷ng c©n ®èi vÜ m«
cÇn thiÕt nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®Æt ra mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
KÕ ho¹ch ho¸ kh«ng chØ lµ viÖc lËp kÕ ho¹ch mµ cßn lµ qu¸ tr×nh tæ
chøc thùc hiÖn vµ theo dâi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng kÕ
ho¹ch ho¸ thÓ hiÖn nh÷ng cè g¾ng cã ý thøc cña chÝnh phñ ®Ó ®¹t ®îc t¨ng
trëng kinh tÕ nhanh víi møc viÖc lµm cao, æn ®Þnh gi¸ c¶. KÕ ho¹ch ho¸ sÏ
gióp chÝnh phñ ng¨n chÆn ®îc sù mÊt æn ®Þnh kinh tÕ trong khi vÉn ®¶m b¶o
kÝch thÝch t¨ng trëng nhanh.
KÕ ho¹ch ph¸t triÓn lµ mét bé phËn trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi, lµ mét c«ng cô qu¶n lÝ ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc
d©n, nã lµ sù cô thÓ ho¸ c¸c môc tiªu ®Þnh híng cña chiÕn lîc ph¸t triÓn
theo tõng thêi k× b»ng hÖ thèng c¸c chØ tiªu môc tiªu vµ chØ tiªu biÖn ph¸p
®Þnh híng ph¸t triÓn vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ¸p dông trong thêi k× kÕ
ho¹ch.
HÖ thèng chØ tiªu trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®îc biÓu hiÖn lµ thíc ®o
cô thÓ nhiÖm vô cÇn ®¹t ®îc cña thêi k× kÕ ho¹ch. C¸c sè ®o nµy chØ thÓ hiÖn
c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. Nã cho phÐp x¸c ®Þnh néi dung c¬ b¶n cña qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi c¸c bé phËn cÊu thµnh cô thÓ cña nã vµ ®îc
HÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mét quèc gia bao gåm:
3
nhµ níc sö dông ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
*HÖ thèng c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi: KÕ ho¹c t¨ng trëng, kÕ
ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vïng, kÕ ho¹ch n©ng cao
chÊt lîng phóc lîi x· héi.
*HÖ thèng c¸c kÕ hoach biÖn ph¸p vµ c¸c c©n ®èi vÜ m« chñ yÕu: KÕ
ho¹ch c¸c nguån lùc, c©n ®èi vèn ®Çu t, c©n ®èi ng©n s¸ch, c©n ®èi th¬ng
m¹i, c©n ®èi thanh to¸n quèc tÕ.
*HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn.
2.KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi.
a. C¸c kh¸i niÖm liªn quan ®Õn vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm.
- Nguån nh©n lùc lµ mét bé phËn cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng vµ
cã kh¶ n¨ng lao ®éng.
D©n sè trong ®é tuæi lao ®éng gåm 2 bé phËn:
*D©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ cßn gäi lµ d©n sè nguån lao ®éng hay lùc
lîng lao ®éng lµ nh÷ng ngêi trong ®é tuæi lao ®éng, ®ang lµm viÖc hoÆc
kh«ng cã viÖc lµm nhng cã nhu cÇu lµm viÖc. Nh vËy lùc lîng lao ®éng
trong ®é tuæi lao ®éng bao gåm sè ngêi cã viÖc lµm vµ sè ngêi thÊt nghiÖp.
*D©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ngêi kh¸c
trong ®é tuæi lao ®éng kh«ng thuéc nhãm cã viÖc hoÆc thÊt nghiÖp. Bé phËn
nµy bao gåm: nh÷ng ngêi kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm viÖc do bÖnh tËt èm ®au,
®îc tr¶ c«ng; häc sinh viªn trong ®é tuæi lao ®éng; nh÷ng ngêi kh«ng ho¹t
mÊt søc kÐo dµi; nh÷ng ngêi chØ lµm viÖc néi trî chÝnh gia ®×nh m×nh vµ
®éng kinh tÕ v× nh÷ng lÝ do kh¸c nhau.
- Nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp lµ nh÷ng ngêi kh«ng cã viÖc lµm nhng cã
nhu cÇu lµm viÖc. §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp:
+ ë khu vùc thµnh thÞ ngêi ta ding thíc ®o: % thÊt nghiÖp h÷u h×nh.
ThÊt nghiÖp ®îc coi lµ mét hiÖn tîng x· héi nã tån t¹i trong mäi x·
héi vµ díi nhiÒu h×nh thøc: thÊt nghiÖp h÷u h×nh, thÊt nghiÖp v« h×nh, thÊt
nghiÖp chu k×, thÊt nghiÖp tù nguyÖn vµ thÊt nghiÖp kh«ng tù nguyÖn. Nhng
4
+ ë khu vùc n«ng th«n ngêi ta dïng thíc ®o: % thêi gian kh«ng lµm viÖc.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
cho dï tån t¹i díi h×nh thøc nµo th× nã ®Òu g©y ra nh÷ng ¶nh h¬áng tiªu cùc
®Õn nÒn kinh tÕ nh sù gi¶m sót cña tæng thu nhËp quèc d©n, ¶nh hëng trùc
tiÕp ®Õn møc sèng cña ngêi lao ®éng, lµm n¶y sinh c¸c hiÖn tîng tiªu cùc
trong x· héi. V× vËy viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÊt nghiÖp lu«n ®îc ®Æt ra víi
mäi quèc gia ®Æc biÖt lµ níc ta.
- ViÖc lµm lµ nh÷ng ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp vµ ®îc x· héi thõa nhËn
( bao gåm c¶ nh÷ng ngêi kh«ng cã thu nhËp nhng t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi
kh¸c cã thu nhËp). ViÖc lµm lµ ho¹t ®éng s¸ng t¹o cã ý thøc, cã môc ®Ých cña
con ngêi v× sù h¹nh phóc vµ tån t¹i cña chÝnh b¶n th©n m×nh. ViÖc lµm tríc
hÕt ®em l¹i thu nhËp cho b¶n th©n ngêi lao ®éng ®ång thêi ®ãng gãp t¹o nªn
sù ph¸t triÓn chung nÒn kinh tÕ x· héi. Do vËy t¹o viÖc lµm cho ngêi lao
®éng lµ ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ
x· héi cña mäi quèc gia.
- Gi¶i quyÕt viÖc lµm:
Môc ®Ých cuèi cïng cña nghiªn cøu vÊn ®Ò viÖc lµm lµ ®Ò xuÊt ra c¸c
gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm. Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ n©ng cao chÊt lîng
viÖc lµm vµ t¹o viÖc lµm thu hót ngêi lao ®éng vµo guång m¸y s¶n xuÊt cña
nÒn kinh tÕ. Gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng chØ nh»m t¹o thªm vÒ sè viÖc lµm mµ
cßn ph¶i n©ng cao chÊt lîng viÖc lµm.
Do nhiÒu lÝ do kh¸c nhau nªn sè lîng viÖc lµm lu«n bÞ h¹n chÕ. Trong
x· héi thêng cã sè lîng nhÊt ®Þnh ngêi kh«ng cã viÖc lµm, ®iÒu nµy g©y
¶nh hëng kh«ng chØ ®Õn b¶n th©n ngêi kh«ng cã viÖc lµm mµ c¶ ®Õn x· héi.
Hä kh«ng nh÷ng kh«ng cã ®ãng gãp cho x· héi mµ cßn buéc nhµ níc trî
cÊp. T×nh tr¹ng kh«ng cã viÖc lµm cßn t¹o ra sù c¨ng th¼ng vÒ mÆt x· héi, mét
trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm n¶y sinh c¸c tÖ n¹n x· héi. ChÝnh v× vËy
gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ mét nhiÖm vô hÕt søc quan träng kh«ng chØ ®ßi hái nhµ
níc gi¶i quyÕt mµ ®ßi hái toµn x· héi ®øng ra gi¶i quyÕt.
hÇu nh toµn bé c¸c nguån lùc s¶n xuÊt quèc gia trong ®ã cã viÖc ph©n bæ
nguån lao ®éng. C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kh«ng cã quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh
5
Trong thêi k× tËp trung bao cÊp nhµ níc x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ph©n bæ
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
doanh mµ chØ thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña nhµ níc giao, cßn ngêi lao ®éng vÒ
nguyªn t¾c lµ kh«ng ph¶i lo t×m viÖc lµm. Nghi· lµ trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung mäi ngêi ®Õn tuæi lao ®éng ®Òu ®îc s¾p xÕp vaß nh÷ng c«ng
viÖc theo chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Þnh. Dêng nh trong x· héi kh«ng cã hiÖn
tîng thÊt nghiÖp, chÝnh nguyªn lÝ x· héi chñ nghÜa kh«ng cã thÊt nghiÖp ®·
dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “chia viÖc lµm” bÊt chÊp nguyªn t¾c hiÖu qu¶. V× vËy vÊn
®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm thêng rÊt gi¶n ®¬n vµ chØ do nhµ níc ®øng ra gi¶i
quyÕt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× viÖc lµm ®îc tù do t¹o lËp theo c¸c
nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c¬ chÕ thi trêng, ngêi lao ®éng kh«ng bÞ rµng buéc
vµ thô ®éng tr«ng chê vµo sù s¾p xÕp cña nhµ níc, hîp t¸c x·. Hä ®îc tù
chñ ®Þnh ®o¹t viÖc sö dông søc lao ®éng cña m×nh, ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o
theo kh¶ n¨ng , së trêng cña m×nh. T¹o viÖc lµm, gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng
cßn lµ quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm duy nhÊt cña nhµ níc vµ hîp t¸c x·. TÊt c¶ c¸c
tæ chøc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n ®Òu cã quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm
trong viÖc t¹o vµ t×m viÖc lµm. Toµn x· héi tham gia t¹o viÖc lµm, gi¶i quyÕt
viÖc lµm, cïng tham gia ®ãng gãp vµo sù nghiÖp chung.
Víi t tëng xuyªn suèt cña §¶ng th× sù nghiÖp ph¸t triÓn lµ do d©n, v×
d©n, ph¸t triÓn ®i lªn x· héi chñ nghÜa lÊy ph¸t triÓn con ngêi lµm vÞ trÝ trung
t©m. V× vËy mµ viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng chØ lµ ®a ra c¸c ph¬ng ¸n sö
dông tèi u nguån lao ®éng mµ nã cßn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ®µo t¹o, ch¨m sãc
vµ c¸c yÕu tè vÒ v¨n ho¸ tinh thÇn cña ngêi lao ®éng. Gi¶i quyÕt viÖc lµm
liªn quan mËt thiÕt ®Õn c«ng b»ng x· héi do ®ã quan ®iÓm míi cña nhµ níc
vÒ vÊn ®Ò “viÖc lµm hîp lÝ” kh«ng chØ tÝnh vÒ mÆt sè lîng mµ cßn xÐt vÒ chÊt
lîng, hiÖu qu¶, nguyÖn väng n¨ng khiÕu ngêi lao ®éng, phï hîp vÒ mÆt sè
lîng vµ chÊt lîng c¸c yÕu tè con ngêi víi vËt chÊt s¶n xuÊt.
b. KÕ ho¹ch viÖc lµm trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
KÕ ho¹ch ho¸ lùc lîng lao ®éng lµ mét bé phËn trong hÖ thèng kÕ
ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn nh»m x¸c ®Þnh qui m« c¬ cÊu, chÊt lîng cña bé phËn
6
- KÕ ho¹ch viÖc lµm vµ vÞ trÝ kÕ ho¹ch viÖc lµm.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
d©n sè tham gia ho¹t ®äng kinh tÕ cÇn huy ®éng cho môc tiªu t¨ng trëng
kinh tÕ, c¸c chØ tiªu vÒ nhu cÇu viÖc lµm míi, nhiÖm vô gi¶i quyÕt viÖc lµm
trong k× kÕ ho¹ch ®ång thêi ®a ra c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p quan träng
nh»m thu hót sö dông hiÖu qu¶ lùc lîng lao ®éng x· héi.
Trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch ho¸ lùc lîng lao
®éng cã ý nghÜa ®Æc biÖt nã bao hµm c¶ ý nghÜa cña kÕ ho¹ch biÖn ph¸p vµ kÕ
ho¹ch môc tiªu:
+ NÕu xÐt lao ®éng lµ yÕu tè nguån lùc th× kÕ ho¹ch nguån lao ®éng
mang tÝnh biÖn ph¸p, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn lùc lîng lao ®éng nh»m vµo môc
tiªu cña kÕ ho¹ch t¨ng trëng, kÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, kÕ ho¹ch
ph¸t triÓn vïng t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn vÒ lao ®éng ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch
nµy.
+ NÕu xÐt lao ®éng lµ yÕu tè hëng lîi Ých th× kÕ ho¹ch nguån nh©n lùc
mang tÝnh môc tiªu v× kÕ ho¹ch ph¸t triÓn lao ®éng bao hµm mét sè c¸c chØ
tiªu n»m trong hÖ thèng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn x· héi nh: gi¶i quyÕt lao
®éng, khèng chÕ thÊt nghiÖp hay c¸c chØ tiªu gi¸o dôc søc khoÎ cña ngêi lao
®éng.
Quan ®iÓm trªn cã ý nghÜa rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dung vµ
triÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch vÒ lao ®éng. Mét mÆt kÕ ho¹ch lao ®éng ®îc
x©y dung dùa trªn c¬ së c¸c yÕu tè cÇu do c¸c kÕ ho¹ch vÒ t¨ng trëng chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Æt ra ®ång thêi kÕ ho¹ch lao ®éng cßn t×m ra c¸c c¬ chÕ
chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch môc tiªu do chÝnh kÕ ho¹ch lao ®éng ®Æt
ra.
- Néi dung chÝnh cña kÕ ho¹ch ngån nh©n lùc:
X¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng x· héi cÇn cã k× kÕ ho¹ch: lµ nhu cÇu thu
hót vµ gi¶i quyÕt nguån lao ®éng trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi cña k× kÕ
ho¹ch: §o b»ng tØ sè viÖc lµm míi mµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi cã kh¶ n¨ng
7
gi¶i quyÕt.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cung cÊp nguån lùc lîng lao ®éng k× kÕ ho¹ch:
tæng sè bé phËn d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ k×
kÕ ho¹ch.
C©n ®èi gi÷a nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tõ ®ã da ra nhiÖm vô gi¶i quyÕt viÖc
lµm.
C¸c gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch nh»m khai th¸c huy ®éng vµ sö dông cã
8
hiÖu qu¶ nguån lao ®éng.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ
ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam.
1.Ph¬ng híng thùc hiÖn môc tiªu kÕ ho¹ch viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5
n¨m 1996-2000.
a.NhiÖm vô vµ môc tiªu cô thÓ vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm trong kÕ
ho¹ch 1996-2000.
“Giai ®o¹n 1996-2000 lµ bíc tiÕn quan träng cña thêi k× ph¸t triÓn
míi- ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc”. §Î ®¹t ®îc nhiÖm
1996-2000 lµ nh»m t¹o viÖc lµm míi vµ ®¶m b¶o viÖc lµm cho ngêi cã kh¶
vô tæng qu¸t trªn th× môc tiªu c¬ b¶n cña gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi k×
n¨ng lao ®éng, cã yªu cÇu viÖc lµm: Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p trî gióp ngêi
lao ®éng nhanh chãng cã ®îc viÖc lµm, cã viÖc lµm ®Çy ®ñ, cã viÖc lµm cã
hiÖu qu¶ h¬n. Th«ng qua ®ã gi¶i quyÕt hîp lÝ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng
kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng gãp phÇn thùc hiÖn c«ng
b»ng vµ tiÕn bé x· héi.
Môc tiªu cô thÓ: M«i n¨m thu hót thªm 1.3-1.4 triÖu ngêi cã chç viÖc
lµm, giamt tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng 5% vµ n©ng tØ lÖ sö dông thêi
gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 75% vµo n¨m 2000. Trong 5 n¨m ph¶i gi¶i
quyÕt viÖc lµm cho 6.5-7 triÖu ngêi, ®µo t¹o l¹i nghÒ cho 4.5 triÖu ngêi,
n©ng tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o trong lùc lîng lao ®éng lªn 22-25% vµo n¨m
2000. Tæ chøc d¹y nghÒ g¾n víi viÖc lµm cho 1 triÖu ngêi, cho vay vèn ®Ó
gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 925000 ngêi.
b. Ph¬ng híng c¬ b¶n vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm thêi k× 1996-2000.
Ph¬ng híng chung lµ nhµ níc cïng toµn d©n ra søc ®Çu t ph¸t
triÓn, thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch vµ c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi. KhuyÕn khÝch
mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n, mäi nhµ ®Çu t më mang ngµnh nghÒ,
thuª mín nh©n c«ng theo ph¸p luËt. Ph¸t triÓn dÞch vô viÖc lµm. TiÕp tôc
ph©n bè l¹i d©n c vµ lùc lîng lao ®éng trªn ®Þa bµn c¶ níc, t¨ng d©n c
9
t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Mäi c«ng d©n ®Òu ®îc tù do hµnh nghÒ,
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
trªn c¸c ®Þa bµn cã tÝnh chiÕn lîc vÒ kinh tÕ, an ning quèc phßng. Më réng
kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. Gi¶m ®¸ng kÓ tØ lÖ thÊt
nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n.
Gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Õn n¨m 2000 ®îc triÓn khai trªn 3 híng c¬ b¶n:
+Ban hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¸c chñ ch¬ng
chÝnh s¸ch ®ång bé nh»m thóc ®Èy nÒn kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu ph¸t triÓn
bÒn v÷ng. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm.
+Duy tr× vµ b¶o ®¶m viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, chèng sa th¶i nh©n
c«ng hµng lo¹t. Tõng bíc x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt
nghiÖp.
+T¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho
ngêi thÊt nghiÖp, ngêi thiÕu viÖc lµm vµ nh÷ng ®èi tîng yÕu thÕ trong thÞ
trêng lao ®éng. T¹o lËp c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ c¸c quÜ quèc gia hç trî
viÖc lµm. Nguån tµi chÝnh quÜ hç trî viÖc lµm ®îc b¶o ®¶m b¨ng nguån ng©n
s¸ch (c¶ trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng) vµ nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn ®Ó thùc
hiÖn kÕ ho¹ch kinh tÕ x· héi.
Gi¶i quyÕt viÖc lµm ë khu vùc thµnh thÞ thêi k× 1996-2000 theo híng:
Ph¸t triÓn c¸c xÝ nghiÖp qui m« lín liªn doanh víi níc ngoµi t¹o viÖc lµm cã
kÜ thuËt cao, cã gi¸ trÞ søc lao ®éng cao nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng
cã tay nghÒ. Ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, khu
vùc kinh tÕ kh«ng kÕt cÊu trong lÜnh vùc kinh doanh vµ dÞch vô. Ph¸t triÓn c¸c
h×nh thøc gia c«ng hµng xuÊt khÈu, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng ®Æc biÖt c¸c
hµng ho¸ cã c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng nh may mÆc, giÇy da, gèm
sø, l¾p r¸p c¸c mÆt hµng ®iÖn tö xe g¾n m¸y. Khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ ven
thµnh phè thÞ x·, liªn kÕt kinh tÕ néi vµ ngo¹i thµnh h×nh thµnh vµnh ®ai cung
cÊp vµ tiªu thô s¶n phÈm gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. H×nh thøc c¸c trung t©m
d¹y nghÒ vµ dÞch vô viÖc lµm tËp trung ë c¸c ®« thÞ nh»m ®µo t¹o tay nghÒ cã
Lao ®éng n«ng th«n lµ nguån lùc quan träng nhÊt ë níc ta, lùc lîng
nµy ph©n bæ trªn ®Þa bµn réng lín vµ chñ yÕu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng-
10
kÜ thuËt cao, cung øng dÞch vô cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
l©m- ng nghiÖp víi tr×nh ®é lao ®éng, kÜ thuËt lao ®éng l¹c hËu, n¨ng suÊt lao
®éng rÊt thÊp v× vËy gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n cã
ý nghÜa rÊt quan träng. Trong kÕ ho¹ch 1996-2000 ph¬ng híng gi¶i quyÕt
lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n trªn c¸c híng c¬ b¶n: viÖc lµm cho ngêi lao
®éng ë n«ng th«n ph¶i cã sù nghiªn cøu theo ®Þnh híng nhÊt ®Þnh. Tríc m¾t
ph¶i tËn dông ®îc lîi thÕ vÒ lao ®éng, vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó t¹o viÖc
lµm, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ thÝch hîp víi nhu cÇu ®a d¹ng vµ chÊt lîng ngµy
cµng cao cña thÞ trêng. Nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®iÒu tiÕt,
t¨ng cêng c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt, t¹o thÞ trêng khai th«ng bu«n b¸n,
khuyÕn khÝch hîp t¸c s¶n xuÊt tiªu thô cung øng. ViÖc ®µo t¹o v¨n ho¸, tr×nh
®é häc vÊn vµ n©ng cao d©n trÝ cho ngêi lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n ®ãng
vai trß tÝch cùc vµ quan träng trong viÖc t¹o vµ t×m viÖc lµm cho ngêi lao
®éng.
2. T×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu viÖc lµm kÕ ho¹ch 1996-2000 vµ thùc
tr¹ng viÖc lµm ë níc ta.
a. T×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu viÖc lµm kÕ ho¹ch 1996-2000.
KÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 ®îc x©y dùng trong bèi c¶nh cã nhiÒu
thuËn lîi, hÇu hÕt c¸c chØ tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991-1995 ®Òu ®¹t vµ vît
møc kÕ ho¹ch ®Æt ra, ®Êt níc ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi vµ
chuyÓn sang thêi k× míi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiªn ®¹i ho¸. V× vËy môc
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch nhÊt lµ tõ gi÷a n¨m 1997 ®Õn 1999 do t¸c
tiªu kÕ ho¹ch ®Æt ra víi møc phÊn ®Êu cao, thùc hiÖn ®ång thêi 3 môc tiªu.
®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh kinh tÕ khu vùc cïng víi thiªn
tai nghiªm träng liªn tiÕp x¶y ra ®· ®Æt nÒn kinh tÕ níc ta tríc nh÷ng th¸ch
thøc quyÕt liÖt. Trong bèi c¶nh ®ã toµn §¶ng toµn d©n ta ®· nç lùc phÊn ®Êu
vît qua khã kh¨n th¸ch thøc duy tr× ®îc nhÞp ®é t¨ng trëng tæng s¶n phÈm
trong níc 7%/n¨m, c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tiÕp tôc ®¹t ®îc
héi ®· cã bíc ph¸t triÓn kh¸ thÓ hiÖn sù nç lùc rÊt lín cña toµn §¶ng toµn
d©n, trong ®ã nh÷ng kÕt qu¶ mµ c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm ®¹t ®îc còng rÊt
11
nh÷ng thµnh tùu quan träng. Víi hoµn c¶nh kinh tÕ, c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ x·
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®¸ng khÝch lÖ. ChÝnh phñ ®· ban hµnh nhiÒu c¬ chÕ chÝnh s¸ch thóc ®Èy ®Çu t
ph¸t triÓn më réng s¶n xuÊt, ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, khuyÕn khÝch c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ bá vèn ®Çu t thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi cña ddÊt
níc ®· t¹o thªm nhiÒu chç viÖc lµm míi gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho
ngêi lao ®éng. M¹ng líi c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm, trung t©m d¹y
nghÒ, híng nghiÖp cña c¸c ngµnh c¸c cÊp c¸c doanh nghiÖp vµ ®oµn thÓ quÇn
chóng ®· gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc t¹o c¬ héi ®Ó ngêi lao ®éng cã thÓ tiÕp
cËn viÖc lµm hoÆc tù t¹o viÖc lµm, kÕt hîp víi sù hç trî cña nhµ níc vµ céng
®ång.
Trong 5 n¨m thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®· cã thªm 6.1 triÖu lao ®éng ®îc thu
hót vµo lµm viÖc vµ t¹o thªm viÖc lµm trong c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi, b×nh
qu©n mçi n¨m thu hót kho¶ng h¬n 1.2 triÖu ngêi trong ®ã khu vùc kinh tÕ t
nh©n, kinh tÕ hîp t¸c x· ®ãng gãp phÇn ®¸ng kÓ t¹o ra nhiÒu chç viÖc lµm
míi. TØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ n¨m 2000 lµ 6.4% trong khi kÕ ho¹ch ®Æt ra
lµ gi¶m xuèng díi 5%, thêi gian sö dông lao ®éng thùc tÕ lµ 73.8% vµ tØ lÖ
lao ®éng qua ®µo t¹o trong lùc lîng lao ®éng ë møc 20% so víi môc tiªu kÕ
ho¹ch t¬ng øng ®Æt ra lµ 75% vµ 22-25% vµo n¨m 2000. VÒ c«ng t¸c d©n sè,
kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh. TØ lÖ sinh b×nh
qu©n mçi n¨m gi¶m 0.078% (môc tiªu ®Ò ra lµ 0.06%). TØ lÖ t¨ng d©n sè n¨m
1995 lµ 1.7% ®Õn n¨m2000 chØ cßn 1.4%. C¬ së vËt chÊt phôc vô cho c«ng t¸c
d©n sè, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®îc t¨ng cêng ®¸ng kÓ. Víi nh÷ng tiÕn bé kÓ
trªn n¨m 1999 ViÖt Nam ®· ®îc liªn hîp quèc tÆng gi¶i thëng vÒ c«ng t¸c
d©n sè.
b. Thùc tr¹ng lao ®éng vµ viÖc lµm ë níc ta hiÖn nay:
Níc ta hiÖn nay lµ mét níc n«ng nghiÖp nghÌo, cã d©n sè ®«ng víi
tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cao, nguån lao ®éng dåi dµo n¨ng suÊt lao ®éng thÊp,
cung lao ®éng lu«n lu«n trong t×nh tr¹ng lín h¬n cÇu lao ®éng bëi vËy trong
t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm lµ phæ biÕn. N¨m 2000 tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ lµ
6.42% cßn ë n«ng th«n tØ lÖ thêi gian lao ®éng ®îc sö dông cña lùc lîng lao
12
nÒn kinh tÕ lu«n lu«n duy tr× lùc lîng lao ®éng d thõa díi nhiÒu h×nh thøc,
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®éng trong ®é tuæi lao ®éng lµ 76.58% . §©y lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch kh«ng chØ
tríc m¾t mµ cßn cã nguy c¬ k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· h«Þ l©u dµi.
Tríc hÕt chóng ta xem xÐt hiÖn tr¹ng vµ xu híng thay ®æi viÖc lµm trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y qua b¶ng biÓu sau:
C¸c tiªu chÝ 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Tæng sè 33978 34352 34801 35679 36205 37677
Theo N«ng l©m ng 23431 22589 23018 22861 22670 22813
nhãm nghiÖp
ngµnh X©y dùng, 3698 4170 4049 4435 4744 5428
c«ng nghiÖp
DÞch vô 6849 7593 7734 8382 8791 8426
Theo Nhµ níc 2973 3049 3533 3606 3644 3769
thµnh Ngoµi nhµ níc 31005 31128 31083 31884 32343 33554
phÇn Cã vèn ®Çu t 130 184 190 218 354
kinh tÕ níc ngoµi
Ph©n tÝch sè liÖu biÓu trªn ta thÊy r»ng sè ngêi cã viÖc lµm thêng
xuyªn t¨ng lªn liªn tôc trong thêi k× 1996-2000, mçi n¨m trung b×nh t¨ng gÇn
740 ngh×n ngêi, trong ®ã n¨m t¨ng nhiÒu nhÊt lµ n¨m 2001 so víi n¨m 2000
víi sè tuyÖt ®èi lµ 1472 ngh×n vµ n¨m t¨ng nhÊt lµ n¨m 1998 so víi 1997 víi
sè ngêi lµ 449 ngh×n. Xu híng thay ®æi trªn phÇn nµo ®îc ph¶n ¸nh qua sù
thay ®æi c¬ cÊu lµm viÖc theo 2 nhãm tiªu chÝ ph©n lo¹i ë biÓu trªn. Tríc hÕt
sè viÖc lµm trong n«ng l©m ng nghiÖp trong thêi k× nµy nãi chung lµ kh«ng
thay ®æi nhiÒu cã xu híng gi¶m nhÑ nhng kh«ng ®Òu. So s¸nh n¨m 2001 víi
n¨m 1996 sè viÖc lµm trong n«ng l©m ng nghiÖp gi¶m ®i 618 ngh×n (trong
vÒ sè tuyÖt ®èi. §èi víi nhãm ngµnh x©y dùng c«ng nghiÖp xu híng thay ®æi
lµ tÝch cùc, sè viÖc lµm ®· t¨ng lªn liªn tôc trung b×nh mçi n¨m t¨ng 346
13
khi d©n sè, nguån lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n thêi k× nµy kh«ng hÒ gi¶m ®i
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ngh×n viÖc lµm. §èi víi nhãm ngµnh dÞch vô xu híng thay ®æi còng tÝch cùc
t¬ng tù nh trong x©y dùng c«ng nghiÖp, sè tuyÖt ®èi viÖc lµm t¨ng trung
b×nh mçi n¨m kho¶ng 230 ngh×n ngêi. XÐt vÒ tæng thÓ c¬ cÊu viÖc lµm trong
thêi k× nµy, n¨m 1996 tæng sè viÖc lµm lµ 100% th× c¸c nhãm ngµnh sÏ lµ :
n«ng l©m ng nghiÖp 69%, x©y dùng c«ng nghiÖp chiÕm 10.9% vµ dÞch vô
20.1%. N¨m 2001 sè % t¬ng øng lµ 60.5-14.4-25.1% . Nh vËy tØ träng viÖc
lµm trong n«ng l©m ng nghiÖp ®· gi¶m ®i kho¶ng 9% t¬ng øng lµ sè viÖc
lµm t¨ng thªm trong x©y dùng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong thêi k× 5 n¨m
1996-2000.
§èi víi c¬ cÊu viÖc lµm theo thµnh phÇn kinh tÕ chóng ta thÊy xu híng
t¨ng trong c¶ 3 nhãm: nhµ níc, ngoµi nhµ níc vµ cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
Trung b×nh mçi n¨m khu vùc nhµ níc t¨ng thªm 159 ngh×n, ngoµi nhµ níc
t¨ng 510 ngh×n vµ khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi lµ 56 ngh×n viÖc lµm.
NÕu so s¸nh vÒ tèc ®é t¨ng viÖc lµm trung b×nh n¨m th× thø tù lµ thµnh phÇn
kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi nhanh nhÊt 43% sau ®ã ®Õn khu vùc nhµ
níc 5.35% vµ khu vùc ngoµi nhµ níc 1.64%.
VÒ cung lao ®éng: Níc ta lµ mét níc cã d©n sè ®«ng víi c¬ cÊu d©n
sè trÎ v× vËy mµ lùc lîng lao ®éng lµ rÊt dåi dµo hµng n¨m t¨ng tõ 3.3-3.5%
t¬ng øng mçi n¨m cã 1.5 triÖu ngêi bíc vµo tuæi lao ®éng. Sè ngêi ra
khái tuæi lao ®éng gÇn 0.5 triÖu ngêi vËy mçi n¨m trung b×nh ViÖt Nam t¨ng
h¬n 1 triÖu lao ®éng. D©n sè vµ lao ®éng ë níc ta l¹i chñ yÕu tËp trung ë khu
vùc n«ng th«n víi viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu trong khi ®ã diÖn tÝch
canh t¸c cho mét nh©n khÈu ®ang cã xu híng gi¶m dÇn, t©ta yÕu sÏ dÉn ®Õn
hiÖn tîng thÊt nghiÖp ra t¨ng ¶nh hëng xÊu ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ x· héi. ë
thµnh phè ngoµi thÊt nghiÖp t¹m thêi, thÊt nghiÖp c¬ cÊu cßn tån t¹i thÊt
nghiÖp do chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ, do bè trÝ s¾p xÕp l¹i lao ®éng nªn
tØ lÖ thÊt nghiÖp trong c¸c n¨m qua t¬ng ®èi cao vµ cã xu híng gia t¨ng
th«n cïng víi chuyÓn giao sö dông ®Êt ®Õn hé n«ng d©n vµ ¸p dông tiÕn bé
khoa häc kÜ thuËt, t¹o thªm viÖc lµm nhng sè ngêi thiÕu viÖc lµm vÉn chiÕm
14
(1996: 5.88% , 1997: 6.01% , 1998: 6.85% , 1999: 7.4%) .ë khu vùc n«ng
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
mét tØ lÖ lín (1996: 27.65% , 1997: 25.47% ,1998: 27.65% , 1999 kho¶ng
29%).
VÒ chÊt lîng nguån lao ®éng, trong n¨m 2000 lao ®éng níc ta ®· qua
®µo t¹o gÇn 6 triÖu ngêi chiÕm 15.52% so víi tæng sè lao ®éng t¨ng 1.65%
so víi n¨m1999. MiÒn §«ng Nam Bé cã tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o cao nhÊt lµ
21% tiÕp ®Õn lµ §ång b»ng s«ng Hång 20.9%. C¬ cÊu lao ®éng ®· cã sù thay
®æi: nhãm ngµnh x©y dùng t¨ng 0.7%; dÞch vô t¨ng 0.35% vµ tØ lÖ lao ®éng
thÊt nghiÖp chung c¶ níc gi¶m 0.3% so víi n¨m 1999. ChuÈn hé nghÌo theo
møc trung b×nh thu nhËp ®Çu ngêi trong tõng hé gia ®×nh, tõng vïng còng
®îc n©ng cao h¬n tríc ®©y víi møc 80000 ®ång/th¸ng cho vïng n«ng th«n
miÒn nói h¶i ®¶o, 100000 ®ång/th¸ng cho vïng n«ng th«n ®ång b»ng vµ
150000 ®ång/th¸ng cho vïng thµnh thÞ.
Thµnh tÝch ®¹t ®îc trªn lµ ®¸ng khÝch lÖ nhng so víi yªu cÇu cßn
kho¶ng c¸ch kh¸ xa vµ ®ßi hái sù nç lùc vµ phÊn ®Êu rÊt lín. Lao ®éng ®îc
®µo t¹o ë níc ta vÉn lµ qu¸ Ýt (15.52%) trong khi ®ã c¸c níc trong khu vùc
tØ lÖ nµy chiÕm 40-50%. Chóng ta l¹i thiÕu c«ng nh©n cã tay nghÒ cao phï hîp
víi yªu cÇu c«ng nghÖ s¶n xuÊt míi sè c«ng nh©n bËc cao (5,6,7) n÷ míi
chiÕm 18.32%, nam 29.4% so víi tæng sè c«ng nh©n kÜ thuËt. C¬ cÊu ®µo t¹o
gi÷a bËc ®¹i häc, trung häc, c«ng nh©n hiÖn nay cha hîp lÝ víi tØ lÖ 1-1.3-1,
trong khi c¸c níc trong khu vùc tØ lÖ nµy b×nh qu©n nµy lµ 1-4-10.
Trong cuéc ®iÒu tra t¹i 84 doanh nghiÖp thuéc c¸c khu chÕ xuÊt, khu
c«ng nghÖ ë 8 ®Þa ph¬ng träng ®iÓm do Tæng Liªn doµn Lao §éng ViÖt Nam
tæ chøc, kÕt qu¶ cho thÊy 3% c«ng nh©n cã tr×nh ®é v¨n ho¸ tiÓu häc, 34.1%
trung häc c¬ së, 61.5% phæ th«ng trung häc, 1.4% cã tr×nh ®é trung häc
chuyªn nghiÖp vµ ®¹i häc. Nhng sè liÖu trªn phÇn nµo ®· ph¶n ¸nh ®îc thùc
tr¹ng vÒ chÊt lîng lao ®éng ë níc ta hiÖn nay.
c. Thùc tr¹ng trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm ë níc ta.
nghiÖp ph¸t triÓn, ph¸t triÓn con ngêi, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ yÕu tè
quan träng hµng ®Çu cÊu thµnh lªn sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc. §ång
15
§¶ng vµ nhµ níc lu«n x¸c ®Þnh con ngêi lµ vÞ trÝ trung t©m cña sù
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
thêi tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi buéc c«ng t¸c ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc ph¶i ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu ®Ó cã thÓ theo kÞp vµ n¾m b¾t c¸c c¬ héi
mµ tiÕn tr×nh héi nhËp mang ®Õn. NhËn thøc ®îc ý nghÜa vµ tÇm quan träng,
c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nhiÒu cè
g¾ng, nç lùc vµ bíc ®Çu ®· thu ®îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan. B»ng nhiÒu
h×nh thøc thóc ®Èy ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn kÕt hîp víi c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia t¹o viÖc lµm ®·
t¹o míi nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m qua ®· t¹o ra
trung b×nh mçi n¨m 1.2 triÖu chç lµm viÖc míi ®¸p øng phÇn nµo nguån cung
lao ®éng ngµy cµng t¨ng. Cïng víi viÖc t¹o ra chç lµm viÖc míi th× nhµ níc
còng ®Æc biÖt quan t©m ®Õn ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lao ®éng, tõng bíc n©ng
cao chÊt lîng lao ®éng ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®aÞ ho¸ ®¸t níc. Tuy c«ng t¸c kÕ ho¹ch viÖc lµm ®· ®¹t ®îc nhiÒu bíc
tiÕn nhng vÉn cßn mét sè tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc: C¸c chØ tiªu thùc tÕ vÒ
viÖc lµm ®· kh«ng ®¹t ®îc so víi møc chØ tiªu ®Æt ra. T×nh h×nh thÊt nghiÖp
cßn ®¸ng lo ng¹i n¨m 2000 tØ lÖ nµy lµ 6.44% trong khi kÕ ho¹ch ®Æt ra chØ lµ
5%, thêi gian sö dông lao ®éng ë n«ng th«n lµ 73.8% so víi 75% cña môc tiªu
kÕ ho¹ch. §Æc biÖt chÊt lîng lao ®éng cña níc ta hiÖn nay lµ rÊt thÊp so víi
khu vùc vµ thÕ giíi nhÊt lµ trong khu vùc n«ng th«n, ph©n bè vµ c¬ cÊu lao
®éng bÊt hîp lÝ phÇn nµo ®· g©y nªn t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp
ngµy cµng gia t¨ng trong vµi n¨m gÇn ®©y (1996-1999).
d. Nh÷ng tån t¹i cña vÊn ®Ò viÖc lµm nh÷ng khã kh¨m trong c«ng t¸c
gi¶i quyÕt viÖc lµm trong nh÷ng n¨m qua do c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n sau:
PhÇn lín lao ®éng n»m ë khu vùc n«ng th«n. Tuy nhiªn do diÖn tÝch
canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp, chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp chËm, tiÓu
thñ c«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn, møc ®Çu t cho n«ng nghiÖp cßn h¹n chÕ, cho
®éng kh«ng cao n¨m 2000 chØ ®¹t 74.14%.
Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ hé gia ®×nh vµ
c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i cã kh¶ n¨ng t¹o nhiÒu viÖc lµm v× nh÷ng
16
nªn t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm trÇm träng, biÓu hiÖn cô thÓ lµ tØ lÖ thêi gian lao
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
u thÕ vÒ qui m« vµ chi phÝ thÊp ®Ó t¹o ra mét chç lµm viÖc, tÝnh n¨ng ®éng vµ
lîi Ých trùc tiÕp cña lao ®éng, phï hîp víi chÊt lîng lao ®éng vµ tr×nh ®é
qu¶n lÝ. Tuy nhiªn khu vùc nµy còng ®ang ®èi ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n trong
®iÒu kiÖn më cöa vµ héi nhËp, s¶n phÈm kÐm tÝnh c¹nh tranh do chÊt lîng
kh«ng cao, ngoµi ra m«i trêng kinh doanh cha æn ®Þnh cßn nhiÒu rñi ro,
thiÕu th«ng tin thiÕu sù hç trî, h¹n chÕ vÒ vèn.
Khu vùc nhµ níc ®ang gÆp th¸ch thøc kh«ng nhá. NhiÖm vô vµ yªu
cÇu c¶i c¸ch bé m¸y qu¶n lÝ vµ thñ tôc hµnh chÝnh ®ßi hái ph¶i tinh gi¶n biªn
chÕ s¾p xÕp l¹i sè biªn chÕ hiÖn cã, h¹n chÕ nhËn thªm lao ®éng míi. C¸c
doanh nghiÖp nhµ níc mÆc dï cã nhiÒu kho¶n ®Çu t vµ c¸c chÝnh s¸ch hç trî
còng gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh, tríc yªu cÇu n©ng cao hiÖu
qu¶, n¨ng lùc c¹nh tranh, chèng ®éc quyÒn do ®ã c¬ héi t¹o thªm viÖc lµm lµ
rÊt h¹n hÑp.
Khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi tuy cã tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh
hµng n¨m kh¸ cao kho¶ng 17% tuy nhiªn tØ träng trong GDP cßn thÊp, h¬n
n÷a phÇn lín tËp chung vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, dÇu khÝ, bÊt ®éng
s¶n ®ã lµ nh÷ng ngµnh cÇn nhiÒu vèn, cã hÖ sè b¶o hé cao, bëi vËy kh¶ n¨ng
thu hót lao ®éng kh«ng nhiÒu.
Huy ®éng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c¬ së vµ ®µo t¹o tay nghÒ cho ngêi lao
®éng cha g¾n víi yªu cÇu thùc tÕ cho nªn dÉn ®Õn chÊt lîng lao ®éng ë
níc ta cßn yÕu kÐm, tr×nh ®é tay nghÒ thÊp, c¬ cÊu ngµnh nghÒ kh«ng phï
hîp víi yªu cÇu, tØ lÖ lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cßn rÊt
cao ®Æc biÖt ë khu vùc n«ng th«n vµ vïng s©u vïng xa.
ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cßn nhiÒu h¹n chÕ
kh«ng cã sù ®ång bé gi· ®µo t¹o vµ nhu cÇu sö dông. Cha cã sù thèng nhÊt
hîp lÝ gi÷a trung ¬ng vµ c¸c ®Þa ph¬ng, gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c vïng víi
nhau trong gi¶i quyÕt vµ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm.
ThÞ trêng lao ®éng ®îc coi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng
®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm, th× ë níc ta hiÖn nay thÞ trêng nµy cßn rÊt s¬ khai vµ
17
Cha thùc hiÖn ®îc viÖc x· héi ho¸ trong viÖc t×m vµ t¹o viÖc lµm.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
kÐm ph¸t triÓn ®îc thÓ hiÖn th«ng qua hÖ sè lao ®éng tham gia vµo thÞ trêng
lao ®éng lµ rÊt thÊp.
Trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n ®Én ®Õn thùc tr¹ng lao ®éng vµ
18
viÖc lµm ë níc ta hiÖn nay.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng III: Môc tiªu vµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc
lµm trong kÕ ho¹ch 2001- 2005.
1.Quan ®iÓm vµ chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm:
Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ph¸t huy nh©n tè con ngêi,
æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ, lµm lµnh m¹nh x· héi, ®¸p øng nhu cÇu chÝnh ®¸ng
vµ yªu cÇu bøc xóc cña nh©n d©n. §Õn n¨m 2010 níc ta cã 56.8 triÖu ngêi ë
®é tuæi lao ®éng t¨ng gÇn 11 triÖu ngêi so víi n¨m 2000. §Ó gi¶i quyÕt vÊn
®Ò viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, ph¶i t¹o m«i trêng, ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t ph¸t triÓn réng r·i c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh,t¹o nhiÒu viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh
chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng x· héi phï hîp víi c¬ cÊu kinh tÕ. Chó träng b¶o
®¶m an toµn x· héi.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. X©y dùng vµ thùc hiÖn ®ång bé vµ chÆt
chÏ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o nguån lao ®éng, ®a lao ®éng ra níc ngoµi,
b¶o vÖ quyÒn lîi vµ t¨ng uy tÝn cña lao ®éng ViÖt Nam ë níc ngoµi.
TiÕp tôc gi¶m tèc ®é, gi¶m d©n sè, æn ®Þnh quy m« d©n sè ë møc hîp lÝ,
gi¶i quyÕt ®ång bé, tõng bíc vµ cã träng ®iÓm chÊt lîng d©n sè, c¬ cÊu d©n
sè vµ ph©n bè d©n c. B»ng nguån lùc cña nhµ níc vµ toµn x· héi, t¨ng ®Çu
t x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, cho vay vèn, trî gióp ®µo t¹o nghÒ, cung cÊp
th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ, gióp ®ì tiªu thô s¶n phÈm. Chñ ®éng di dêi
mét bé phËn nh©n d©n kh«ng cã ®Êt canh t¸c vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®Õn lËp
nghiÖp á nh÷ng vïng cßn tiÒm n¨ng. Nhµ níc t¹o m«i trêng thuËn lîi,
khuÕn khÝch mäi ngêi d©n vît lªn lµm giµu chÝnh ®¸ng vµ gióp ®ì ngêi
nghÌo. Thùc hiÖn trî cÊp x· héi ®èi víi nh÷ng ngêi cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt
kh«ng thÓ tù lao ®éng, kh«ng cã ngêi b¶o trî nu«i dìng.
2. Môc tiªu vµ ph¬ng híng gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m
2001- 2005.
a. Môc tiªu cña §¶ng vµ nhµ níc vÒ viÖc lµm.
19
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Môc tiªu c¬ b¶n l©u dµi: T¹o viÖc lµm míi vµ b¶o ®¶m viÖc lµm cho
ngêi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng cã yªu cÇu viÖc lµm. Thùc hiÖn c¸c biÖn
ph¸p ®Ó trî gióp ngêi thÊt nghiÖp nhanh chãng cã ®îc viÖc lµm, ngêi thiÕu
viÖc lµm cã ®ñ viÖc lµm, ®Æc biÖt cã chÝnh s¸ch trî gióp cô thÓ c¸c ®èi tîng
yÕu thÕ trong thÞ trêng lao ®éng. Th«ng qua ®ã gi¶i quyÕt hîp lÝ mèi quan hÖ
gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ víi gi¶i quyÕt viÖc lµm
cho ngêi lao ®éng nh»m tõng bíc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thu
nhËp vµ c¶i thiÖn chÊt lîng cuéc sèng cña nh©n d©n.
Môc tiªu cô thÓ: Mçi n¨m t¹o thªm 1.3-1.4 triÖu lao ®éng chç lµm míi,
gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng 5% vµ n©ng tØ lÖ sö dông thêi gian lao
®éng ë n«nh th«n lªn 80% vµo n¨m 2005. TËp chung ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi,
duy tr× tØ lÖ t¨ng GDP hµng n¨m kh«ng díi 7% ®Ó t¹o ra 5-5.5 chç viÖc lµm
míi. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng theo híng gi¶m dÇn tØ träng n«ng nghiÖp
xuèng 55%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 21%, dÞch vô 24% vµo n¨m 2005. §µo
t¹o ®µo t¹o l¹i nghÒ cho 5-5.5 triÖu ngêi. N©ng tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o
trong lùc lîng lao ®éng lªn 30% vµo n¨m 2005. Tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng x· héi ®¹t 4-5%/n¨m. Trong ®ã c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp cña
ch¬ng tr×nh viÖc lµm sÏ tæ chøc d¹y nghÒ vµ bæ tóc nghÒ g¾n víi viÖc lµm
cho 1 triÖu ngêi, cho vay vèn hç trî gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1.5-1.6 triÖu lao
®éng. §æi míi c¬ chÕ ho¹t ®éng, n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c trung
t©m dÞch vô viÖc lµm ë c¸c tØnh thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng vµ hÖ thèng
c¬ së vÖ tinh ®Ó cung cÊp dÞch vô t vÊn, giíi thiÖu, ch¾p nèi viÖc lµm cho
ngêi thÊt nghiÖp, ngêi thiÕu viÖc lµm ®· ®¨ng kÝ t¹i trung t©m víi ngêi sö
dông lao ®éng.
b. C¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi k×
2001-2005:
lµm 2001-2005 ®îc tiÕn hµnh trªn 3 lÜnh vùc: ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o
míi viÖc lµm; ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ chuyªn gia; t¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng
hç trî trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi thÊt nghiÖp, ngêi thiÕu viÖc
20
C¸c ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
lµm vµ c¸c ®èi tîng yÕu thÕ trong thÞ trêng lao ®éng cã nhu cÇu viÖc lµm.
Trong ®ã ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o më viÖc lµm lµ lÜnh vùc c¬ b¶n cã ¶nh
hëng quyÕt ®Þnh®Õn viÖc lµm t¨ng hoÆc gi¶m chç viÖc lµm æn ®Þnh còng nh
c¬ cÊu lao ®éng cña lùc lîng lao ®éng x· héi trong mèi quan hÖ nh©n qu¶ cã
tÝnh h÷u c¬ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch kinh tÕ víi ph¸t triÓn vµ æn
®Þnh viÖc lµm, chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Theo tÝnh to¸n tõ c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu cho thÊy:
C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n phÊn ®Êu ®a tèc
®é t¨ng trëng gi¸ trÞ tæng s¶n lîng ngµnh n«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n hµng
n¨m giai ®o¹n 2001-2005 ®¹t trªn 4% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót thªm ®îc
1.3-1.4 triÖu lao ®éng.
C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ x©y dùng phÊn ®Êu ®¹t tèc
®é t¨ng trëng gi¸ trÞ tænh s¶n lîng c«ng nghiÖp x©y dùng t¨ng b×nh qu©n
hµng n¨m trªn 12% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®îc thªm 2.4-2.5 triÖu lao
®éng.
C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn th¬ng m¹i, dÞch vô phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é
t¨ng trëng gi¸ trÞ tæng s¶n lîng khu vùc dÞch vô t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m
trªn 7% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®îc thªm 1.8-1.9 triÖu lao ®éng. Nh vËy
th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh ®Çu t ph¸t triÓn ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng trëng gi¸
trÞ tæng s¶n lîng cña mçi khu vùc kinh tÕ nãi riªng vµ tæng GDP c¶ níc nãi
chung sÏ cã kho¶ng 40075000 cã viÖc lµm thêng xuyªn, c¬ cÊu lao ®éng x·
héi sÏ lµ 60.04-17.98-21.98 . Sè lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm thêng xuyªn
®Õn n¨m 2005 vµo kho¶ng 2 triÖu 657.5 ngµn ngêi.
Theo tÝnh cña c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ viÖc lµm 2001-
2005, trong 5 n¨m phÊn ®Êu xuÊt khÈu ®îc 30 v¹n lao ®éng vµ chuyªn gia
gi¶i quyÕt viÖc lµm (bao gåm c¶ t¹o viÖc lµm míi vµ cã thªm viÖc lµm) cho 1
triÖu 550 ngµn lao ®éng lµ ®èi tîng thÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm. Ngoµi ra c¸c
nh©n lùc, ch¬ng tr×nh quèc gia cho vay vèn hç trî viÖc lµm, ch¬ng tr×nh xo¸
®ãi gi¶m nghÌo, ch¬ng tr×nh 135 cña chÝnh phñ còng cÇn cã sù phèi hîp
21
ch¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi kh¸c ®Æc biÖt lµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®ång bé, bè trÝ møc ®Çu t hîp lÝ ®óng ®èi tîng ®Ó phôc vô c¸c môc tiªu
chung cã hiÖu qu¶.
Thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tiÕn bé, tÝch cùc víi
b. Ph¬ng híng c¬ b¶n gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi k× 2001- 2005.
nh÷ng nÐt ®Æc trng sau:
T¨ng tØ träng cña c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô, gi¶m
tØ träng khu vùc n«ng nghiÖp nh»m t¹o c¬ cÊu mét nÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¹o
nhiÒu viÖc lµm míi vµ thu hót ngµy cµng nhiÒu lùc lîng lao ®éng.
Thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n«ng th«n lµm c¬ së cho viÖc ®Èy nhanh
qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n c«ng lao ®éng ë khu vùc n«ng
th«n. Nhµ níc kÝch thÝch qu¸ tr×nh nµy b»ng c¸ch hç trî x©y dùng c¸c c«ng
tr×nh cÊu tróc h¹ tÇng nh cÊp ®iÓm, giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c, c¸c trung
t©m th¬ng m¹i dÞch vô … khuyÕn khÝch d©n c n«ng th«n tù t¹o viÖc lµm
ngay t¹i quª h¬ng m×nh víi ph¬ng ch©m “li n«ng bÊt li h¬ng” “vµo xëng
C¶i tiÕn vµ ®æi míi c¬ chÕ huy ®éng vèn, sö dông vµ qu¶n lÝ nguån
kh«ng vµo thµnh”.
®Çu t theo híng sau:
§a d¹ng ho¸ h×nh thøc huy ®éng vèn vµ thêng xuyªn ®iÒu chØnh l·i
suÊt còng nh viÖc thuËn lîi ho¸ nh÷ng thñ tôc göi tiÒn, rót tiÒn tiÕt kiÖm
nh»m huy ®éng ngµy cµng nhiÒu vèn nhµn rçi trong d©n.
§Èy nhanh viÖc cæ phÇn ho¸, h×nh thµnh thÞ trêng vèn vµ vËn hµnh tèt
lo¹i thÞ trêng nµy nh»m nhanh chãng huy ®éng vèn vµ di chuyÓn vèn dÔ dµng
gi÷a c¸c khu vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ.
C¶i tiÕn c¬ cÊu sö dông nguån vèn ®Çu t cña nhµ níc theo híng chñ
yÕu dµnh ®Ó x©y dùng cÊu tróc h¹ tÇng nh»m t¹o diÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®Çu t ph¸t triÓn vµo c¸c khu vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ
cã kh¶ n¨ng t¹o thªm ®îc nhiÒu chç viÖc lµm h¬n, kh¶ n¨ng sinh lêi vµ quay
T¨ng nguån vèn trung h¹n vµ dµi h¹n hç trî cho nh©n d©n trong qu¸
tr×nh t¹o viÖc lµm vµ chuyÓn ®«Ø c¬ cÊu kinh tÕ.
22
vßng vèn nhanh h¬n.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
N©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, chuÈn bÞ tèt ®iÒu kiÖn héi
nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc kÕt hîp víi ®æi míi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
cëi më th«ng tho¸ng. TËp trung vµo ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao kÜ n¨ng lao
®éng, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸c ngµnh chÕ biÕn nh»m t¨ng qui m«
vµ tØ träng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn, gi¶m xuÊt khÈu nguyªn
liÖu th«. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu, tuy nhuªn tríc m¾t cÇn tËp chung
vµo nh÷ng s¶n phÈm cã dung lîng lao ®éng lao ®éng lín nh dÖt may, dµy
dÐp, chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm, gia c«ng c¬ khÝ ®iÖn tö, ®å gç, ho¸ chÊt
tiªu dïng vµ thñ c«ng mü nghÖ. T×m kiÕm vµ më réng thÞ trêng ®ång thêi
lµm tèt c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ ®Ó ®a ®îc nhiÒu lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc
H×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ ®iÒu tiÕt cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c vïng c¸c khu
ngoµi.
vùc, c¸c ngµnh nghÒ cña thÞ trêng lao ®éng. ThÞ trêng lao ®éng ®· vµ ®ang
h×nh thµnh tuy nhiªn hiÖn nay ph¹m vi vµ qui m« ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ
nhng sÏ ngµy cµng phæ biÕn réng r·i. Qu¶n lÝ tèt thÞ trêng nµy cã ý nghÜa
quan träng trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp viÖc lµm, gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp vµ thóc ®Èy
tÝnh c¬ ®éng, linh ho¹t cña lùc lîng lao ®éng còng nh ng¨n chÆn vµ kh¾c
phôc nhiÒu hËu qu¶ kinh tÕ x· héi kh¸c. §Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ
khai th¸c nh÷ng u ®iÓm cña thÞ trêng lao ®éng cÇn nhanh chãng xóc tiÕn
nh÷ng c«ng viÖc sau:
So¹n th¶o vµ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n díi luËt nh»m cô thÓ ho¸
nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ híng dÉn thi hµnh bé luËt lao ®éng.
H×nh thµnh vµ vËn hµnh tèt m¹ng líi nh÷ng c«ng cô cña thÞ trêng
lao ®éng nh c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm, ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin vÒ
cung vµ cÇu lao ®éng ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÒ cÇu søc lao ®éng. KhuyÕn khÝch
nh÷ng ho¹t ®éng giao dÞch vÒ viÖc lµm th«ng qua hÖ thèng trung t©m, v¨n
phßng giíi thiÖu vµ s¾p xÕp viÖc lµm.
®éng tham gia vµo thÞ trêng lao ®éng sÏ tiÕp tôc t¨ng vµ thÞ trêng lao ®éng
ngµy cµng ®îc ®a d¹ng h¬n. V× vËy cÇn cã nh÷ng qui ®Þnh nh»m híng dÉn
23
Trong nh÷ng n¨m tíi, mét trong nh÷ng dÆc ®iÓm ë níc ta lµ sè lao
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
vµ ®iÒu tiÕt c¸c lo¹i h×nh thÞ trêng lao ®éng kh¸c nhau ®Î ®¹t ®îc môc tiªu
®iÒu tiÕt kÞp thêi, cã hiÖu qu¶ gi÷a cung vµ cÇu søc lao ®éng còng nh b¶o vÖ
quyÒn lîi x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng bªn tham gia vµo thÞ trêng lao
®éng.
3. Gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi k× 1996-2000.
a. Gi¶i ph¸p vÒ vÊn ®Ò kinh tÕ.
T¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cã mèi quan hÖ qua l¹i vµ
qiui ®Þnh lÉn nhau. XÐt vÒ mét mÆt nµo ®ã t¨ng trëng kinh tÕ sÏ t¹o cÇu viÖc
lµm, lµ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch viÖc lµm. Cßn viÖc lµm lµ nh©n tè c¬ b¶n
®Ó t¹o lªn t¨ng trëng kinh tÕ. V× thÕ t¨ng trëng kinh tÕ sÏ gãp phÇn lµm t¨ng
viÖc lµm x· héi cho ngêi lao ®éng.
Gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ lµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó t¨ng cÇu lao ®éng, lµ gi¶i
ph¸p c¬ b¶n vµ cã hiÖu qu¶ gi¶i quyÕt viÖc lµm ë níc ta hiÖn nay còng nh
trong thêi gian tíi. Gi¶i ph¸p nµy víi môc ®Ých híng vµo t¨ng trëng kinh tÕ,
t¨ng cÇu lao ®éng tõ ®ã dÉn ®Õn t¨ng viÖc lµm. §©y lµ mét híng tÝch cùc, tuy
nhiªn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè vµ sù lùa chän chiÕn lîc gi¶i ph¸p trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn d©n sè, kinh tÕ x· héi cô thÓ. Dùa vµo chiÕn lîc, kÕ ho¹ch
ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi 2001-2005 cïng víi t×nh h×nh cña níc ta, nh÷ng
gi¶i ph¸p chñ yÕu cã thÓ nh sau:
* Ph¸t triÓn toµn diÖn khu vùc n«ng th«n: C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn
khu vùc n«ng th«n cÇn ph¶i ®îc khuyÕn khÝch tËp trung vµo viÖc t¹o thu
nhËp cho khu vùc n«ng th«n, t¨ng sè c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn c¸c dÞch vô y
tÕ vµ gi¸o dôc, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng (®iÖn, ®êng, tr¬ng, tr¹m) ®ång thêi
cung cÊp c¸c tiÖn nghi kh¸c cho n«ng th«n. Thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy sÏ cã t¸c
dông 2 mÆt: mét mÆt sÏ cã t¸c ®éng lµm gi¶m cung lao ®éng vÒ l©u dµi, mÆt
kh¸c sÏ t¨ng cÇu t¹i chç, h¹n chÕ di c å ¹t tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ, dÇn n©ng
cao chÊt lîng nguån nh©n lùc n«ng th«n. §¶ng vµ nhµ níc ta lu«n coi n«ng
lµ tÇm quan träng x· héi, chÝnh trÞ. NhiÒu chÝnh s¸ch ®îc ban hµnh, gÇn ®©y
nhÊt lµ nghÞ quyÕt héi nghÞ trung ¬ng 5 kho¸ 9 vÒ c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i
24
nghiÖp, n«ng th«n lµ mÆt trËn hµng ®Çu kh«ng chØ bëi ý nghÜa kinh tÕ mµ cßn
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®ang kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña vÊn ®Ò.
NhiÒu ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn, nhiÒu nguån vèn trong vµ ngoµi níc ®îc huy
®éng nh»m môc tiªu nµy. §¬n cö, chÝnh phñ ViÖt Nam tÝch cùc hîp t¸c trùc
tiÕp víi ng©n hµng thÕ giíi kÕt qu¶ lµ ®Çu t cña ng©n hµng thÕ giíi cho ph¸t
triÓn n«ng th«n ViÖt Nam ®· t¨ng tõ 27% tæng c¸c dù ¸n ®Çu t trong giai
®o¹n 1994-1998 lªn 38% trong giai ®o¹n 1999-2000 víi tæng sè vèn gÇn 12 tØ
USD cho c¸c dù ¸n phôc håi thuû lîi, tµi chÝnh n«ng th«n, b¶o vÖ rõng, ®a
d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
* Ph¸t triÓn toµn diÖn khu vùc n«ng th«n tríc hÕt ph¶i nhËn thøc ®îc
tÇm quan träng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn
lµ h×nh thøc s¶n xuÊt chÝnh nhng ph¶i dÇn chuyÓn ®æi tõ h×nh thøc s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp nhá lªn s¶n xuÊt lín, tËp trung n©ng cao n¨ng suÊt hiÖu qu¶ lao
®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. C¸c ®Þa ph¬ng, khu vùc nµo cã ®iÒu kiÖn
th× tiÕn tíi h×nh thµnh c¸c trang tr¹i n«ng nghiÖp, c¸c n«ng trêng l©m nghiÖp
theo h¬ng c¬ khÝ ho¸ c«ng nghiÖp ho¸ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Ph¸t triÓn
toµn diÖn n«ng th«n ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp tiÓu thñ
c«ng nghiÖp, dÞch vô, mét mÆt tËn dông c¸c lîi thÕ vÒ nguån lao ®éng d thõa
vµ lao ®éng mïa vô tõ khu vùc n«ng nghiÖp mÆt kh¸c nã cã t¸c dông thóc ®Èy,
hç trî sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Tuú vµo tõng ®iÒu kiÖn, lîi thÕ vÒ tù nhiªn,
nguån nh©n lùc mµ c¸c vïng x¸c ®Þnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ cho phï hîp víi khu
vùc n«ng th«n, t¹o viÖc lµm t¹i chç cho ngêi lao ®éng theo chñ tr¬ng “li
n«ng bÊt li h¬ng”.
* Ph¸t triÓn khai th¸c c¸c yÕu tè t¨ng viÖc lµm tù th©n: Khu vùc viÖc
lµm tù th©n bao gåm nh÷ng chñ doanh nghiÖp ®éc lËp, chñ cöa hµng, cöa hiÖu
tù h¹ch to¸n, ngêi lµm thêng xuyªn vµ kh«ng thêng xuyªn nghÒ tù do, c¸c
thµnh viªn gia ®×nh…lµm viÖc tuú theo nhu cÇu sö dông vèn vµ nhu cÇu hµng
ho¸ vµ dÞch vô. ViÖc lµm tù th©n xuÊt ph¸t tõ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã
nghiÖp lín cña nhµ níc vµ cña t nh©n do ®ã viÖc lµm khu vùc lµm tù th©n
trong mét níc nghÌo vµ ®«ng d©n nh níc ta cÇn ®îc thõa nhËn vµ chó ý
25
kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng víi cêng ®é lín, nã bæ sung cho c¸c doanh
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ph¸t triÓn. Trong h¬n 2 n¨m qua kÓ tõ khi luËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc c¶
níc cã h¬n 42000 doanh nghiÖp vµ h¬n 300000 hé kinh doanh c¸ nh©n míi
®¨ng kÝ thu hót thªm 4 tØ USD tiÒn vèn ®Çu t t¹o ®îc 750000 chç viÖc lµm
míi. §Ó t¹o nhiÒu viÖc lµm cÇn tËp chung vµo c¸c yÕu tè cÇn thiÕt nh: sù mÊt
æn ®Þnh thÓ chÕ vµ kinh tÕ vÜ m«; sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp
thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ; huy ®éng mäi nguån lùc ®Æc biÖt lµ vèn, ®µo
t¹o chuyªn m«n kÜ thuËt vµ n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ cho c¸c ®èi tîng trong
khu vùc viÖc lµm tù th©n.
* Më réng c¸c ngµnh s¶n xuÊt cã qui m« nhá, lùa chän c¸c c«ng nghÖ
s¶n xuÊt phï hîp sö dông nhiÒu lao ®éng.
C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cã t¸c ®éng ®Õn viÖc lµm th«ng qua c¸c
chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ lùa chän c¸c ngµnh ®Ó ph¸t triÓn. NÕu lùa chän ph¸t
triÓn c¸c ngµnh sö dông dung lîng vèn cao, kÜ thuËt cao ®Æc biÖt lµ c¸c
ngµnh xuÊt khÈu th× kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o ®ñ viÖc lµm cho lùc lîng lao
®éng ®ang t¨ng lªn. Bëi vËy chiÕn lîc ®Æt ra sao cho thóc ®Èy c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp nhá, tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë c¸c khu vùc truyÒn thèng lÉn hiÖn ®¹i
ë c¸c khu vùc n«ng th«n vµ ®« thÞ cã kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm nhiÒu h¬n so víi
c«ng nghiÖp qui m« lín. Thùc hiÖn chiÕn lîc nµy cã thÓ b»ng 2 c¸ch: trùc
tiÕp th«ng qua ®Çu t vµ c¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch cña chÝnh phñ vµ gi¸n
tiÕp th«ng qua viÖc t¸i ph©n phèi thu nhËp cho ngêi nghÌo, ®©y lµ nh÷ng ®èi
tîng mµ c¬ cÊu tiªu dïng cña hä võa Ýt yÕu tè nhËp khÈu l¹i võa sö dông lao
®éng h¬n so víi nh÷ng ngêi giµu. MÆt kh¸c mét trong nh÷ng yÕu tè chñ yÕu
k×m h·m sù thµnh c«ng cña bÊt k× ch¬ng tr×nh t¹o c«ng viÖc lµm chÝnh lµ sù
phô thuéc qu¸ nhiÒu c«ng nghÖ cña c¸c níc ph¸t triÓn. Do ®ã cÇn ph¶i gi¶m
bít sù phô thuéc nµy b»ng c¸ch ph¸t huy néi lùc trong lÜnh vùc nghiªn cøu
øng dông c«ng nghÖ trong níc, trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sö dông
nhiÒu lao ®éng. Ngoµi ra còng cã thÓ tËp chung ph¸t triÓn c¸c c«ng nghÖ cã
c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng thêng chØ thu hót nh÷ng lao ®éng cã tr×nh
®é thÊp vµ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng hiÖn t¹i hoÆc cã lîi thÕ xuÊt khÈu vÒ gi¸
26
gi¸ thµnh thÊp, sö dông nhiÒu lao ®éng. Nhng viÖc s¶n xuÊt ngµnh nghÒ víi
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
nh©n c«ng rÎ. Cßn xÐt vÒ l©u dµi th× vÉn ph¶i ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp
cao thu hót lao ®éng cã tr×nh ®é ®Ó ®Èy nhanh t¨ng trëng kinh tÕ. Tuy nhiªn
trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam hiÖn nay th× viÖc lùa chän c«ng nghÖ sö dông
nhiÒu lao ®éng lµ quan träng ®ång thêi bªn c¹nh ®ã ph¸t triÓn c¸c khu c«ng
nghiÖp, khu chÕ xuÊt c«ng nghÖ cao gi¶i quyÕt lao ®éng cã tr×nh ®é cao lµ tiÒn
®Ò cho t¨ng trëng kinh tÕ.
b. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch:
* ChÝnh s¸ch vÒ d©n sè: Qui m« c¬ cÊu d©n sè t¹o nªn cung lao ®éng,
vµ lµ ®èi tîng cña c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm. C¸c nh©n tè lµm t¨ng gi¶m
qui m«, thay ®æi c¬ cÊu d©n sè cña mét ®Þa ph¬ng, cña mét quèc gia sÏ ¶nh
hëng trùc tiÕp ®Õn nguån nh©n lùc cña ®Þa ph¬ng vµ quèc gia ®ã. §Ó ®¹t
®îc c¸c chØ tiªu, gi¶m tØ lÖ sinh b×nh qu©n hµng n¨m 0.05%, tèc ®é t¨ng d©n
sè ®Õn n¨m 2005 vµo kho¶ng 1.2% nh»m æn ®Þnh qui m« d©n sè ë møc hîp lÝ
(88-89 triÖu ngêi vµo n¨m 2010), gi¶i quyÕt ®ång bé tõng bíc cã träng
®iÓm chÊt lîng d©n sè, c¬ cÊu d©n sè vµ ph©n bè d©n c cÇn thùc hiÖn c¸c
gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau:
Thùc hiªn x· héi ho¸ c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh vµ ch¨m sãc søc
khoÎ bµ mÑ trÎ em ®Æc biÖt víi sù tham gia cña c¸c tæ chøc x· héi nh héi phô
n÷, tæ chøc ®oµn thÓ lµ rÊt quan träng.
Do cã sù ph©n bè kh«ng ®Òu vµ thiÕu thèng nhÊt vÒ nguån nh©n lùc so
víi c¸c nguån lùc kh¸c gi÷a c¸c vïng trong ph¹m vi quèc gia ®Én ®Õn t×nh
tr¹ng d thõa lao ®éng ë khu vùc nµy trong khi ®ã l¹i thiÕu lao ®éng ë khu vùc
kh¸c. Thùc hiÖn ph©n bè l¹i d©n c, lao ®éng trªn ®Þa bµn tõng ®Þa ph¬ng
còng nh ph¹m vi toµn quèc lµ gi¶i ph¸p quan träng nh»m thay ®æi qui m« c¬
cÊu d©n sè, lao ®éng t¹o nªn sù hîp lÝ gi÷a c¸c vïng miÒn. Chñ tr¬ng, chÝnh
s¸ch cña chÝnh phñ khuyÕn khÝch ngêi d©n ®Æc biÖt ë khu vùc n«ng th«n
®ång b»ng ®i lµm kinh tÕ míi mét mÆt nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu
níc. Nhµ níc ngoµi viÖc gióp ®ì vËt chÊt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi
lao ®éng th× mÆt kh¸c nhµ níc ph¶i qu¶n lÝ tèt c«ng t¸c di d©n tr¸nh t×nh
27
nhËp cho ngêi lao ®éng mÆt kh¸c nh»m khai th¸c c¸c nguån lùc cña ®Êt
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
tr¹ng di d©n mét c¸ch tù ph¸t g©y khã kh¨n cho c¶ nhµ níc vµ ngêi lao
®éng.
* XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia: “XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn
gia lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i
quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ngêi lao
®éng, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc… cïng víi c¸c gi¶i ph¸p gi¶i
quyÕt viÖc lµm trong níc lµ chÝnh, xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia lµ mét
chiÕn lîc quan träng, l©u dµi gãp phÇn x©y dùng ®éi ngò lao ®éng cho c«ng
cuéc x©y dùng ®Êt níc trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸“ ( NghÞ
§Þnh 152/1999/N§-CP ). §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ hiÖn t¹i vµ phÊn ®Êu
®¹t ®îc chØ tiªu thêng xuyªn cã mét triÖu lao ®éng lµm viÖc ë níc ngoµi
trong thêi gian tíi cÇn ph¶i cã nhiÒu gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch còng nh
vÒ tæ chøc c¸n bé. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu:
§Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho xuÊt khÈu: Th«ng
thêng sau khi kÝ ®îc hîp ®ång xuÊt khÈu lao ®éng c¸c doanh nghiÖp míi
b¾t ®Çu th«ng b¸o tuyÓn lao ®éng cho xuÊt khÈu. Do vËy nhiÒu khi kh«ng ®ñ
sè lîng vµ kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng mÆc dï nã phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ t
duy cña ngêi lao ®éng hiÖn nay chØ häc tËp, rÌn luyÖn khi ®îc tham gia xuÊt
khÈu lao ®éng. Trong thêi gian tíi cÇn tÝch cùc ®µo t¹o nguån nh©n lùc mang
tÝnh ®ãn ®Çu vµ dù tr÷ ®Ó xuÊt khÈu. CÇn trang bÞ cho ngêi häc v÷ng vµng
c¸c kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, hiÓu biÕt vÒ quan hÖ trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ®ång thêi cã biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, søc khoÎ, ý
thøc tæ chøc kØ luËt vµ mét sè vÊn ®Ò kh¸c. NÕu lµm tèt c«ng t¸c trªn, khi c¸c
doanh nghiÖp kÝ ®îc hîp ®«ng sÏ cã nguån lao ®éng ddax ®îc ®µo t¹o s½n
t¹i c¸c c¬ së, chØ cÇn båi dìng thªm mét sè vÊn ®Ò nh luËt ph¸p, phong tôc
tËp qu¸n cña níc së t¹i lµ cã thÓ ®ñ sè nguån lao ®éng ®Ó xuÊt khÈu theo yªu
S¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp vµ tèt c«ng t¸c tuyÓn chän lao ®éng ®i xuÊt
khÈu lao ®éng: xuÊt khÈu lao ®éng kh¸c hoµn toµn víi xuÊt khÈu hµng ho¸.
XuÊt khÈu lao ®éng cÇn th«ng qua c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt
28
cÇu cña níc nhËn lao ®éng.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
vµ ®îc phÐp xuÊt khÈu. Do ®ã cÇn ph¶i s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp lµm
c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, thu håi giÊy phÐp hoÆc ®×nh chØ ho¹t ®éng mét
thêi gian hoÆc vÜnh viÔn c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn. C¸c doanh
nghiÖp nµy cÇn ®îc ®¨ng t¶i trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. CÇn
tuyÓn chän trùc tiÕp, kh«ng th«ng qua c¸c ®¹i lÝ thu gom nh thu gom c¸c
hµng ho¸ th«ng thêng v× ®©y lµ nh÷ng ngêi lao ®éng xuÊt khÈu, ®¬n vÞ xuÊt
khÈu lao ®éng ph¶i ch¨m lo ®Õn ngêi lao ®éng tríc trong vµ sau khi xuÊt
khÈu lao ®éng. Nh÷ng ngêi ®îc lùa chän ®i xuÊt khÈu lao ®éng ph¶i lµ
nh÷ng ngêi ®îc ®µo t¹o, cã tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ, cã søc khoÎ,
hiÓu biÕt ngo¹i ng÷, luËt ph¸p, phong tôc tËp qu¸n cña níc ®Õn lµm viÖc.
TÝch cùc khai th¸c thÞ trêng míi, gi÷ v÷ng thÞ trêng hiÖn cã: Trong
®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t, cñng cè vµ më réng thÞ trêng lµ mét viÖc khã
kh¨n vµ phøc t¹p nhng còng lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó xuÊt khÈu lao ®éng.
§Ó lµm tèt c«ng viÖc nµy cÇn cã sù ®Çu t thÝch ®¸ng vÒ thêi gian vµ tiÒn vèn
nh»m thu thËp th«ng tin vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ c¬ cÊu lao ®éng c¸c níc
yªu cÇu, t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp cÇn tuyÓn, phong tôc tËp
qu¸n, luËt ph¸p, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n thu chi t¹i c¸c doanh nghiÖp, c¸c yÕu
tè dÔ ph¸y sinh rñi ro…, hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng rñi ro cña thÞ trêng
míi khai th¸c. Cïng víi viÖc khai th¸c thÞ trêng míi, vÊn ®Ò quan träng trong
c«ng t¸c thÞ trêng cho xuÊt khÈu lao ®éng lµ gi÷ v÷ng c¸c thÞ trêng truyÒn
thèng cña níc ta nh Hµn Quèc, NhËt B¶n vµ gÇn ®©y lµ §µi Loan.
T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lÝ lao ®éng níc ngoµi: Khi sè lao ®éng ë
níc ngoµi t¨ng lªn, t¨ng cêng qu¶n lÝ sè lao ®éng nµy lµ viÖc rÊt quan träng.
ViÖc qu¶n lÝ nµy nh»m kh¾c phôc nh÷ng rñi ro nh÷ng víng m¾c liªn quan
®Õn ngêi lao ®éng.
* G¾n kÕt gi¸o dôc, ®µo t¹o víi c«ng viÖc lµm. T¨ng qui m« ®µo t¹o, ®Æc
biÖt lµ ®µo t¹o ®¹i häc, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¹o nªn hiÖn tîng “ ngêi
hoÆc kh«ng t¬ng xøng víi tr×nh ®é chuyªn m«n. §µo t¹o chÝnh qui bÞ giíi
h¹n tríc nhu cÇu häc lín vµ t¨ng nhanh lµm cho c¸c h×nh thøc ®µo t¹o t¹i
29
thÊt nghiÖp cã häc “, nhiÒu sinh viªn tèt nghiÖp kh«ng t×m ®îc viÖc lµm,
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
chøc, b»ng 2, … më réng qui m« víi chÊt lîng ®µo t¹o kh«ng cao. §©y lµ sù
biÓu hiÖn cña sù kÐo dµi thêi gian häc tríc sù ph¸t triÓn kh«ng kÞp cña khu
vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô hiÖn ®¹i. KÕt qu¶ lµ sù l·ng phÝ x· héi, chi phÝ c¬
héi cao, biÕn d¹ng tiÒn l¬ng cña lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt.
Bëi vËy cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch t¹o ra nh÷ng c¬ héi kinh tÕ hÊp dÉn h¬n ë
n«ng th«n, ®iÒu chØnh hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o ®¸p øng c¸c nhu cÇu ph¸t
triÓn n«ng th«n, nhu cÇu cã nghÒ ®Ó lµm viÖc trong c¸c doang nghiÖp ViÖt
Nam vµ tù t¹o viÖc lµm, h¬n lµ ®Þnh híng cho sinh viªn vµo nhu cÇu lµm viÖc
trong c¸c khu vùc hiÖn ®¹i nh hiÖn nay. Thùc hiÖn ®îc gi¶i ph¸p nµy sÏ
tr¸nh ®îc nh÷ng l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt, t¨ng tiÒm n¨ng cÇu lao ®éng.
a. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ t¨ng cêng qu¶n lÝ cña Nhµ níc vµ sù phèi
hîp cña c¸c tæ chøc §oµn thÓ trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm:
Ngoµi c¬ chÕ thÞ trêng lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm th×
kh«ng thÓ thiÕu ®îc sù qu¶n lÝ cña Nhµ níc trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm
cho ngêi lao ®éng ®Æc biÖt ®èi v¬Ý mét thÞ trêng lao ®éng cßn s¬ khai vµ
kÐm ph¸t triÓn nh níc ta. Nhµ níc qu¶n lÝ thÞ trêng lao ®éng, qu¶n lÝ gi¶i
quyÕt viÖc lµm b»ng nhiÒu gi¶i ph¸p nhng 2 gi¶i ph¸p ®îc coi lµ h÷u hiÖu vµ
quan träng ®èi víi níc ta hiÖn nay còng nh trong thêi gian tíi lµ:
* Qu¶n lÝ yÕu tè gi¸ c¶, tiÒn l¬ng, ph©n phèi thu nhËp vµ c¸c h×nh thøc
tiªu dïng. §©y lµ gi¶i ph¸p t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn viÖc lµm. T¬ng quan lao
®éng vµ vèn trong s¶n lîng phô thuéc vµo hµm s¶n xuÊt vµ gi¸ c¶, do ®ã cÇn
cã c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh h¹n chÕ t¨ng dung lîng vèn vµ sö dông c«ng
nghÖ ®¾t kh«ng thÝch hîp, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Bªn c¹nh ®ã cÇn
kiÓm so¸t tiÒn l¬ng, ch¼ng h¹n c©n nh¾c qui ®Þnh l¬ng cao trong khu vùc
Nhµ níc, bëi v× ®iÒu nµy cã thÓ lµm t¨ng l¬ng trong khu vùc kh¸c. Nh×n
chung tiÒn l¬ng trong khu vùc thµnh thÞ cã xu híng cao h¬n nhiÒu chi phÝ
c¬ héi cña lao ®éng ®ang t¹o ra sù thiªn lÖch vÒ sö dông lao ®éng trong khu
níc vµ c¸c dÞch vô ®îc t¹o ra bëi c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt cÇn nhiÒu lao
®éng, kÕt qu¶ sÏ lµm t¨ng cÇu lao ®éng. §Õn lît m×nh nhu cÇu tiªu dïng chÞu
30
vùc nµy. Ngoµi ra cÇn khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc tiªu dïng hµng ho¸ trong
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
sù t¸c ®éng bëi c¸c h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp trong x· héi. C¸c gia ®×nh
giÇu vµ trung b×nh thêng cã xu híng thiªn vÒ c¸c hµng ho¸ ngo¹i nhËp cã
dung lîng vèn cao. CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ tiªu thô
hµng ho¸ néi ®Þa ®¸p øng nhu cÇu ®«ng ®¶o cña c¸c tÇng líp d©n c cã thu
nhËp thÊp, do ®ã sÏ t¨ng ®îc cÇu lao ®éng.
* N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông Ng©n s¸ch nhµ níc trong viÖc gi¶i quyÕt
viÖc lµm b»ng viÖc tiÕn hµnh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thuÕ còng nh ®Çu t khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ cã thÓ thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng, kho¶n chi
y tÕ trong chi tiªu thêng xuyªn cña ng©n s¸ch nhµ níc cã ý nghÜa rÊt quan
träng trong viÖc b¶o ®¶m søc khoÎ cho nh©n d©n vµ n©ng cao chÊt lîng lao
®éng. Nhµ níc ph¶i b»ng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ®Çu t c¬ së ®Ó
híng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t cña t nh©n vµo c¸c lÜnh vùc th«ng qua ®ã gi¶i
quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Ngoµi ra Nhµ níc cÇn ph¶i t¨ng cêng
®Çu t trùc tiÕp vµo viÖc ®µo t¹o c¬ së còng nh ®µo t¹o nghÒ nh»m t¹o ®éi
ngò lao ®éng cã tr×nh ®é ®¸p øng nhu cÇu trong t¬ng lai.
N©ng cao chøc n¨ng cña c¸c tæ chøc ®oµn thÓ ®Æc biÖt lµ §oµn thanh niªn
trong c«ng t¸c t¹o vµ gióp ®ì c¸c thµnh viªn t×m viÖc lµm, khuyÕn khÝch c¸c
®oµn viªn, tÇng líp thanh niªn ®i lµm viÖc ë c¸c vïng miÒn cßn khã kh¨n
th«ng qua c¸c héi chî viÖc lµm dÞch vô viÖc lµm hoÆc b»ng c¸c cuéc ph¸t
®éng nh thanh niªn xung phong ®i lµm viÖc. Gi¶i ph¸p nµy ®îc coi lµ tÝch
cùc vµ cã triÓn väng trong thêi gian tíi v× ®oµn viªn thanh niªn sÏ lµ ®éi ngò
31
lao ®éng kÕ cËn vµ tiªn phong trong t¬ng lai cña ®Êt níc.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
KÕt luËn
Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®ang ®îc ®Èy m¹nh, qu¸ tr×nh
quèc tÕ ho¸, khu vùc ho¸ ®ang ®îc më réng, nÒn kinh tÕ tri thøc víi nh÷ng
yªu cÇu cao vµ tiÒm lùc trÝ tuÖ vµ khoa häc c«ng nghÖ ®ang ®Æt ra nh÷ng ®ßi
hái lín vÒ nguån lùc ph¸t triÓn, trong ®ã nguån nh©n lùc chiÕm vÞ trÝ hµng
®Çu. Nguån nh©n lùc ngµy nay ®îc xem lµ yÕu tè c¬ b¶n, yÕu tè n¨ng ®éng
nhÊt, cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, cho nªn
®Æt vµo vÞ trÝ trung t©m, con ngêi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc ph¸t triÓn
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dÊt níc nãi chung con ngêi ®îc
kinh tÕ x· héi. KÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm n»m trong hÖ thèng kÕ ho¹ch
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nã kh«ng chØ nh»m ®a ra ph¬ng ¸n sö dông tèi ®a
nguån nh©n lùc cña ®Êt níc mµ quan träng nã cßn ®a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m
ph¸t triÓn toµn diÖn con ngêi. KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc mét mÆt nã lµ kÕ
ho¹ch biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng kÕ ho¹ch t¨ng trëng, kÕ ho¹ch
chuyÓn dÞng c¬ cÊu kinh tÕ nhng mÆt kh¸c nã lµ kÕ ho¹ch môc tiªu buéc kÕ
ho¹ch kh¸c ph¶i thùc hiÖn. Víi thùc tr¹ng vÒ nguån nh©n lùc, viÖc lµm cña ®Êt
níc hiÖn nay cïng víi nh÷ng ®ßi hái vÒ nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp
hiÖn ®¹i ho¸ th× vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm ®îc ®Æt ra rÊt cÊp b¸ch ®ßi hái
toµn x· héi ®øng ra gi¶i quyÕt. Gi¶i quyÕt viÖc lµm nh»m t¹o ®Ò cho t¨ng
trëng kinh tÕ cßn t¨ng trëng kinh tÕ l¹i lµ gi¶i ph¸p tÝch cùc vµ quan träng
nhÊt ®Ó t¹o viÖc lµm, thu hót lao ®éng vµo guång m¸y kinh tÕ gãp phÇn gi¶i
quyÕt viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp, æn ®Þnh ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. Cïng
víi c¸c gi¶i ph¸p kh¸c, gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm nh»m ph¸t
triÓn toµn diÖn nguån nh©n lùc tõng bíc x©y dqùng con ngêi x· héi chñ
32
nghÜa.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Niªm gi¸m thèng kª 2000. NXB Thèng Kª - Hµ Néi - 2001
2. TrÇn §×nh §µn. Gi¶i quyÕt viÖc lµm, mét nhiÖm vô c¬ b¶n cÊp b¸ch
hiÖn nay kinh tÕ dù b¸o - 6/1996.
3. TS. Chu TiÕn Quang. ViÖc lµm ë n«ng th«n, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p.
NXB N«ng th«n - Hµ Néi - 2001.
4. GS. ViÖn sü Ph¹m Minh H¹c. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®¸p øng yªu
cÇu ph¸t triÓn ®Êt níc. Nh©n d©n - 7/6/2001.
5. TS. Ng« Th¾ng Lîi, Gi¸o tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ - x·
héi. NXB Thèng Kª - Hµ Néi - 2001.
6. Ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Õn n¨m
2000. Kinh tÕ vµ dù b¸o - 9/1998.
7. Gi¸o tr×nh kinh tÕ ph¸t triÓn tËp I. NXB Thèng kª, Hµ Néi - 1998.
8. NguyÔn Khang. VÒ lao ®éng viÖc lµm ë thµnh thÞ thêi kú 1996 -
2000. Lao ®éng x· héi - 2/1996.
9. §inh Ngäc ThÞnh. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ng©n s¸ch Nhµ níc
trong gi¶i quyÕt viÖc lµm. Nghiªn cøu kinh tÕ - 1/2001.
10. Nolwen Henaf vµ jean - Y ves Martin. Lao ®éng, viÖc lµm vµ nguån
nh©n lùc ë ViÖt Nam 15 n¨m ®æi míi. NXB thÕ giíi - Hµ Néi 2001.
11. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng céng s¶n ViÖt
Nam. NXB chÝnh trÞ quèc gia.
12. PTS. NguyÔn H÷u Dòng vµ PTS. TrÇn H÷u Trung. VÒ chÝnh s¸ch
13. TS. Ph¹m Quý Thä. HiÖn tr¹ng vµ gi¶i ph¸p t¨ng cÇu lao ®éng ë ViÖt
Nam. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn -2/2002.
33
gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ quèc gia.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Môc lôc
Lêi më ®Çu .................................................................................................... 1
Ch¬ng I: KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi. ............................................................................................... 3
1.KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ......................... 3
2.KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi. .............................................................................................. 4
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc
lµm ë ViÖt Nam. ............................................................................................ 9
1.Ph¬ng híng thùc hiÖn môc tiªu kÕ ho¹ch viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5
n¨m 1996-2000. ................................................................................... 9
2. T×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu viÖc lµm kÕ ho¹ch 1996-2000 vµ thùc
tr¹ng viÖc lµm ë níc ta...................................................................... 11
Ch¬ng III: Môc tiªu vµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch
2001- 2005. .................................................................................................. 19
1.Quan ®iÓm vµ chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm ....19
2. Môc tiªu vµ ph¬ng híng gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m
2001- 2005. ........................................................................................ 19
3. Gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi k× 1996-2000. ......... 24
KÕt luËn....................................................................................................... 32
Tµi liÖu tham kh¶o ..................................................................................... 33
34