Đề tài về: 'Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội của kinh tế đối ngoại ở nước ta hiện nay'

PHẦN MỞ ĐẦU

Hiện tại nước ta đang sống trong một thế giới mà xu thế toàn cầu

hoỏ đang phỏt triển, gia tăng mạnh mẽ về quy mụ và phạm vi giao dịch

hàng hoỏ…. cụng nghệ, kỹ thuật truyền bỏ nhanh chúng và rộng rói. Cục

diện ấy vừa tạo ra những khả năng mới để mở rộng thị trường, thu hỳt

vốn, cụng nghệ, vừa đặt ra những thỏch thức mới và nguy cơ tụt hậu

ngày càng xa và sự cạnh tranh rất gay gắt.

Nền kinh tế nước ta là một bộ phận khụng thể tỏch rời nền kinh tế

thế giới, nờn khụng thể tớnh đến những xu thế của thế giới tận dụng

những cơ hội do chỳng đem lại, đồng thời đối phú với những thỏch thức

do xu thế phỏt triển của của kinh tế thế giới.

Bởi vậy, Đảng và Nhà nước ta cần chỳ trọng: "Giải phỏp nõng

cao hiệu quả kinh tế - xó hội của kinh tế đối ngoại ở nước ta hiện

nay"

Bài viết được chia làm 3 chương

Chương 1: Lý luận chung về kinh tế đối ngoại

Chương 2: Thực trạng kinh tế đối ngoại ở Việt Nam

Chương 3: Những giải phỏp nõng cao hiệu quả kinh tế xó hội của

kinh tế đối ngoại của nước ta hiện nay.

Bài viết cũn nhiều thiếu sút và hạn chế mong được sự gúp ý của

thầy cụ và cỏc bạn. Em chõn thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tỡnh của

1

thầy cụ giỳp em hoàn thành đề ỏn này.

PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG 1: Lí LUẬN CHUNG VỀ KINH TẾ ĐỐI NGOẠI

I. Khỏi niệm và vai trũ của kinh tế đối ngoại

1. Khỏi niệm

Kinh tế đối ngoại của một quốc gia là 1 bộ phận của kinh tế quốc

tế, là tổng thể cỏc quan hệ kinh tế, khoa học, kỹ thuật cụng nghệ của một

quốc gia nhất định với cỏc quốc gia khỏc cũn lại hoặc với cỏc tổ chức

kinh tế quốc tế khỏc, được thực hiện dưới nhiều hỡnh thức, hỡnh thành

và phỏt triển trờn cơ sở phỏt triển của lực lượng sản xuất và phõn cụng

lao động quốc tế.

Mặc dự kinh tế đối ngoại và kinh tế quốc tế là 2 khỏi niệm cú mối

quan hệ với nhau, song khụng nờn đồng nhất chỳng với nhau. Kinh tế đối

ngoại là quan hệ kinh tế mà chủ thể của nú là một quốc gia với bờn ngoài

với nước khỏc hoặc với cỏc tổ chức quốc tế khỏc. Cũn kinh tế quốc tế là

mối quan hệ kinh tế với nhau giữa hai hoặc nhiều nước là tổng thể quan

hệ kinh tế của cộng đồng quốc tế.

2. Những hỡnh thức chủ yếu của kinh tế đối ngoại.

Kinh tế đối ngoại gồm nhiều hỡnh thức như: Hợp tỏc sản xuất

nhận gia cụng, xõy dựng xớ nghiệp chung, khu cụng nghiệp khu kỹ thuật

cao, hợp tỏc khoa học - cụng nghệ trong đú cú hỡnh thức đưa lao động và

chuyờn gia đi làm việc ở nước ngoài; ngoại thương, hợp tỏc tớn dụng

quốc tế, cỏc hoạt động dịch vụ như du lịch quốc tế, giao thụng vận tải,

thụng tin liờn lạc quốc tế, dịch vụ thu đổi chuyển ngoại tệ… đầu tư quốc

2

tế…

Trong cỏc hỡnh thức kinh tế đối ngoại, ngoại thương, đầu tư quốc

tế và dịch vụ thu ngoại tệ là hỡnh thức chủ yếu và cú hiệu quả nhất cần

3

được coi trọng.

a. Ngoại thương

Ngoại thương hay cũn gọi là thương mại quốc tế, là tự trao đổi

hàng húa, dịch vụ hàng húa hữu hỡnh và vụ hỡnh, giữa cỏc quốc gia

thụng qua xuất nhập khẩu.

Trong cỏc hoạt động kinh tế đối ngoại giữ vị trớ trung tõm và cú

tỏc dụng to lớn. Tạo cụng ăn việc làm và nõng cao đời sống của người

lao động nhất là trong cỏc ngành xuất khẩu.

Nội dung của ngoại thương bao gồm: xuất khẩu và nhập khẩu hàng

húa, thuờ nước ngoài ra cụng tỏc xuất khẩu, trong đú xuất khẩu là hướng

ưu tiờn và là một trọng điểm của hoạt động kinh tế đối ngoại ở cỏc nước

núi chung và ở nước ta núi riờng.

b. Hợp tỏc trong lĩnh vực sản xuất

Hợp tỏc trong lĩnh vực sản xuất bao gồm gia cụng, xõy dựng xớ

nghiệp chung, chuyờn mụn húa và hợp tỏc húa sản xuất quốc tế.

c. Hợp tỏc khoa học - kỹ thuật

Hợp tỏc khoa học kỹ thuật được thực hiện dưới nhiều hỡnh thức,

như trao đổi những tài liệu - kỹ thuật và thiết kế, mua bỏn giấy phộp trao

đổi kinh nghiệm, chuyển giao cụng nghệ, phối hợp nghiờn cứu khoa học

kỹ thuật, hợp tỏc đào tạo, bồi dưỡng cỏn bộ và cụng nhõn…

d. Đầu tư quốc tế

Đầu tư quốc tế là 1 hỡnh thức cơ bản của quan hệ kinh tế đối

ngoại. Nú là quỏ trỡnh trong đú hai hay nhiều bờn (cú quốc tịch khỏc

nhau) cựng gúp vốn để xõy dựng và triển khai một dự ỏn đầu tư quốc tế

nhằm mục đớch sinh lợi).

Cú hai loại hỡnh đầu tư quốc tế. Đầu tư trực tiếp và đầu tư giỏn

4

tiếp.

Đầu tư trực tiếp là hỡnh thức đầu tư mà quyền sở hữu và quyền sử

dụng quản lý vốn của người đầu tư thống nhất với nhau, tức là người cú

vốn đầu tư trực tiếp tham gia vào việc tổ chức, quản lý, và điều hành dự

ỏn đầu tư chịu trỏch nhiệm về kết quả, rủi ro trong kinh doanh và thu lợi

nhuận.

Đầu tư giỏn tiếp là loại hỡnh đầu tư mà quyền sở hữu tỏch rời

quyền sử dụng vốn đầu tư, tức là người cú vốn khụng trực tiếp tham gia

vào việc tổ chức, điều hành dự ỏn mà thu lợi dưới nhiều hỡnh thức lợi tức

cho vay (nếu là vốn cho vay) hoặc lợi tức cổ phần (nếu là vốn cổ phần),

hoặc cú thể khụng thu lợi trực tiếp (nếu cho vay ưu đói).

e. Cỏc hỡnh thức dịch vụ thu ngoại tệ du lịch quốc tế

Cỏc dịch vụ thu ngoại tệ là 1 bộ phận quan trọng của kinh tế đối

ngoại. Xu thế hiện nay là tỷ trọng cỏc hoạt động dịch vụ tăng lờn so với

hàng húa khỏc trờn thị trường thế giới.

Với Việt Nam việc đẩy mạnh cỏc hoạt động dịch vụ thu ngoại tệ là

giải phỏp cần thiết, thiết thực để phỏt huy lợi thế của đất nước.

3. Vai trũ của kinh tế đối ngoại

Cú thể khỏi quỏt vai trũ to lớn của kinh tế đối ngoại qua cỏc mặt

sau đõy:

- Gúp phần nối liền sản xuất và trao đổi trong nước với sản xuất

và trao đổi quốc tế; nối liền thị trường trong nước với thị trường thế giới

và khu vực.

- Hoạt động kinh tế đối ngoại gúp phần thu hỳt vốn đầu tư trực tiếp

(FDI) và vốn viện trợ chớnh thức từ cỏc chớnh phủ và tổ chức tiền tệ

quốc tế (ODA), thu hỳt khoa học, kỹ thuật, cụng nghệ, khai thỏc và ứng

dụng những kinh nghiệm xõy dựng và quản lý nền kinh tế hiện đại vào

5

nước ta.

- Gúp phần tớch lũy vốn phục vụ sự nghiệp cụng nghiệp húa, hiện

đại húa đất nước, đưa nước ta từ một nước nụng nghiệp lạc hậu, lờn nước

cụng nghiệp tiờn tiến hiện đại.

- Gúp phần thỳc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo ra nhiều cụng ăn việc

làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp, tăng thu nhập, ổn định và cải thiện đời sống

nhõn dõn theo mục tiờu dõn giàu, nước mạnh xó hội cụng bằng dõn chủ

văn minh.

Tất nhiờn, những vai trũ to lớn của kinh tế đối ngoại chỉ đạt được

khi hoạt động kinh tế đối ngoại vượt qua được những thỏch thức (mặt

trỏi) của toàn cầu húa và giữ đỳng định hướng xó hội chủ nghĩa.

II. Tớnh tất yếu khỏch quan phải phỏt triển kinh tế đối ngoại

1. Phõn cụng lao động quốc tế

Phõn cụng lao động quốc tế xuất hiện như là một hệ quả tất yếu

của phõn cụng lao động - xó hội phỏt triển vượt khuõn khổ mỗi quốc gia.

Nú diễn ra giữa cỏc ngành, giữa những người sản xuất của những nước

khỏc nhau và thể hiện như là một hỡnh thức đặc biệt của sự phõn cụng

lao động, theo lónh thổ diễn ra trờn phạm vi thế giới.

Phõn cụng lao động quốc tế là quỏ trỡnh tập trung việc sản xuất và

cung cấp một hoặc một số lượng sản phẩm và dịch vụ của một quốc gia

nhất định dựa trờn cơ sở những lợi thế của quốc gia đú về cỏc điều kiện

tự nhiờn, kinh tế, khoa học cụng nghệ và xó hội để đỏp ứng nhu cầu của

quốc gia khỏc thụng qua trao đổi quốc tế.

Những xu hướng mới của phõn cụng lao động quốc tế trong vài

thập niờn gần đõy:

- Phõn cụng lao động quốc tế diễn ra trờn phạm vi ngày càng rộng

lớn bao quỏt nhiều lĩnh vực và với tốc độ nhanh.

6

- Phõn cụng lao động quốc tế diễn ra theo chiều sõu.

- Sự phỏt triển của phõn cụng lao động quốc tế làm xuất hiện ngày

càng nhiều và nhanh cỏc hỡnh thức hợp tỏc mới về kinh tế, khoa học -

cụng nghệ chứ khụng đơn thuần chỉ cú hỡnh thức ngoại thương như cỏc

thế kỷ trước.

- Phõn cụng lao động quốc tế làm biến đổi nhanh chúng cơ cấu

ngành và cơ cấu lao động trong từng nước và trờn phạm vi quốc tế.

- Sự phõn cụng lao động quốc tế thường được biểu hiện qua cỏc tổ

chức kinh tế quốc tế và cỏc cụng ty xuyờn quốc gia, khiến cho vai trũ của

chỳng ngày 1 nõng cao trờn trường quốc tế trong lĩnh vực phõn phối tư

bản và lợi nhuận theo nguyờn tắc cú lợi cho cỏc nước phỏt triển.

2. Lý do về lợi thế - cơ sở lựa chọn của thương mại quốc tế

A.S.Mith đó đưa ra lý thuyết lợi thế tuyệt đối song lý thuyết này

như David Ricardo nhận xột mới chỉ giải thớch được một phần như sự

phõn cụng lao động và thương mại quốc tế. ễng đưa ra thuyết mới - lý

thuyết lợi thế tương đối.

Một số nhà kinh tế sau David Ricardo, đó làm rừ hơn bản chất và

đưa ra cỏch lý giải về lợi thế tương đối.

- Cỏc Mỏc đưa ra quan điểm cho rằng: Trong quan hệ quốc tế việc

xuất về nhập khẩu cả hai mặt hàng đều cú lợi nhuận, và bao giờ người ta

cũng xuất những hàng húa là thế mạnh của họ và thế yếu của quốc tế và

ngược lại khi nhập khẩu bao giờ họ cũng nhập những hàng húa với là thế

mạnh của quốc tế và thế yếu của bản thõn thực chất của lợi nhuận đú,

chớnh là nhờ biết lợi dụng sự chờnh lệch của tiền cụng và năng suất lao

động giữa dõn tộc và quốc tế mà cú.

- G. Haberler cho rằng, cỏch lý giải của David Ricardo chưa hoàn

toàn hợp lý, mà nờn lý giả theo thuyết về chi phớ cơ hội. Theo lý thuyết

7

này thỡ chi phớ cơ hội của 1 hàng húa là số lượng cỏc hàng húa phải cắt

giảm để nhường lại đủ cỏc nguồn lực cho việc sản xuất thờm một đơn vị

hàng húa thứ nhất.

Như vậy quốc gia nào cú chi phớ cơ hội của 1 loại hàng húa nào đú

thấp thỡ quốc gia đú cú lợi thế tương đối trong việc sản xuất mặt hàng

này.

- Cũn cú nhiều lý thuyết như: lý thuyết Hecksher ohhin, định lý

sloper, samuelson… song mọi cỏch lý giải đều đi đến 1 chõn lý chung là

lợi thế đến so sỏnh tồn tại là khỏch quan mà mỗi quốc gia phải lợi dụng

để gúp phần vào sự phõn cụng lao động và thương mại quốc tế nhằm

nõng cao hiệu quả của hoạt động kinh tế đối ngoại.

3. Xu thế thị trường

Từ những thập kỷ 70 của thế kỷ XX lại đõy, toàn cầu húa khu vực

húa trở thành xu thế tất yếu của thời đại dẫn đến "mở cửa" và "hội nhập"

của mỗi quốc gia vào cộng đồng quốc tế trong đú, cú xu thế phỏt triển

của thị trường thế giới. Xu thế này cú liờn quan đến sự phõn cụng lao

động quốc tế và việc vận dụng lợi thế so sỏnh giữa cỏc quốc gia trong

thương mại giữa cỏc nước với nhau.

Dưới đõy là những biểu hiện của xu thế phỏt triển thị trường thế

giới

- Thương mại trong cỏc ngành tăng lờn rừ rệt.

- Khối lượng thương mại trong nội bộ cỏc tập đoàn kinh tế khu vực

khụng ngừng mở rộng.

- Thương mại cụng nghệ phỏt triển nhanh chúng.

- Thương mại phỏt triển theo hướng tập đoàn húa kinh tế khu vực

Túm lại, sự hỡnh thành và phỏt triển kinh tế đối ngoại mà cơ sở

khoa học của nú chủ yếu được quyết định bởi sự phõn cụng và hợp tỏc

8

lao động trờn phạm vi quốc tế được cỏc quốc gia vận dụng thụng qua lợi

thế so sỏnh để ra quyết định lựa chọn cỏc hỡnh thức kinh tế đối ngoại,

diễn ra trong điều kiện toàn cầu, khu vực húa và được biểu hiện rừ nhất ở

xu thế phỏt triển của thị trường thế giới trong những thập niờn gần đõy.

III. Nguyờn tắc cơ bản của kinh tế đối ngoại

Để mở rộng kinh tế đối ngoại cú hiệu quả cần quỏn triệt những

nguyờn tắc phản ỏnh những thụng lệ quốc tế đồng thời bảo đảm lợi ớch

chớnh đỏng về kinh tế, chớnh trị của đất nước. Những nguyờn tắc đú là:

1. Bỡnh đẳng

Đõy là nguyờn tắc cú ý nghĩa quan trọng làm nền tảng cho việc

thiết lập và lựa chọn đối tỏc trong quan hệ kinh tế quốc tế giữa cỏc nước.

Kiờn trỡ đấu tranh để thực hiện nguyờn tắc này là nhiệm vụ chung

của mọi quốc gia, nhất là cỏc nước đang phỏt triển khi thực hiện mở cửa

và hội nhập ở thế bất lợi so với cỏc nước phỏt triển.

2. Cựng cú lợi

Nú giữ vai trũ là nền tảng kinh tế để thiết lập và mở rộng quan hệ

kinh tế giữa cỏc nước với nhau

Nguyờn tắc cựng cú lợi cũn là động lực kinh tế để thiết lập và duy

trỡ lõu dài mối quan hệ kinh tế giữa cỏc quốc gia với nhau

Cựng cú lợi kinh tế là một trong những nguyờn tắc làm cơ sở cho

chớnh sỏch kinh tế đối ngoại và Luật đầu tư nước ngoài. Nguyờn tắc này

được cụ thể húa thành những điều khoản làm cơ sở để ký kết trong cỏc

nghị định giữa cỏc chớnh phủ và trong cỏc hợp đồng kinh tế giữa cỏc tổ

chức kinh tế cỏc nước với nhau.

3. Tụn trọng độc lập, chủ quyền, khụng can thiệp vào cụng việc

nội bộ của mỗi quốc gia.

Trong quan hệ quốc tế, mỗi quốc gia với tư cỏch là quốc gia độc

9

lập cú chủ quyền về mặt chớnh trị, kinh tế, xó hội và địa lý

Nguyờn tắc này đũi hỏi mỗi bờn phải trong 2 bờn hoặc nhiều bờn

phải thực hiện đỳng cỏc yờu cầu:

- Tận dụng điều khoản đó được ký kết trong cỏc nghị định giữa cỏc

chớnh phủ và trong cỏc hợp đồng kinh tế giữa cỏc chủ thể kinh tế với

nhau.

- Khụng được dựng cỏc thủ đoạn cú tớnh chất can thiệp vào cụng

việc nội bộ của mỗi quốc gia cơ quan hệ nhất là dựng thủ đoạn kinh tế,

kỹ thuật và kớch động để can thiệp vào đường lối, thể chế chớnh trị của

cỏc quốc gia đú.

4. Giữ vững độc lập, chủ quyền dõn tộc và củng cố định hướng

xó hội chủ nghĩa đó chọn

Đõy là nguyờn tắc vừa mang tớnh chất chung cho tất cả cỏc nước

khi thiết lập và thực hiện quan hệ đối ngoại, vừa là nguyờn tắc cú tớnh

đặc thự đối với cỏc nước xó hội chủ nghĩa, trong đú cú nước ta. Mở rộng

quan hệ kinh tế đối ngoại là để tạo ra sự tăng trưởng kinh tế và bền vững.

Bốn nguyờn tắc núi trờn cú mối quan hệ mật thiết với nhau và đều

cú tỏc dụng chi phối hoạt động kinh tế đối ngoại giữa cỏc nước trong đú

cú nước ta. Vỡ vậy khụng được xem nhẹ nguyờn tắc nào khi thiết lập duy

10

trỡ và mở rộng kinh tế đối ngoại.

CHƯƠNG II

THỰC TRẠNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Ở VIỆT NAM

I. Những thành tựu

Sự phỏt triển kinh tế đối ngoại nước ta trong thời gian vừa qua cú ý

nghĩa hết sức quan trọng thậm chớ là quyết định đối với sự tăng trưởng

kinh tế của nước ta. Nước ta đó đạt được nhiều thành tựu cả về tăng

trưởng xuất nhập khẩu thu hỳt vốn đầu tư nước ngoài và phỏt triển du

lịch.

1. Kinh tế đối ngoại đó đạt tốc độ tăng trưởng khỏ cao trong cả

thập kỷ 90 mặc dự cú sự giảm sỳt tốc độ từ 1999.

Nước ta đó trở thành nước xuất khẩu hàng đầu thế giới về gạo, cà

phờ

Đội ngũ cỏc doanh nghiệp hoạt động kinh tế đối ngoại đó tăng cả

về số lượng và chất lượng.

Theo bỏo cỏo của bộ kế hoạch và đầu tư (2005), thị trường xuất

khẩu được duy trỡ và mở rộng; tổng kim ngạch xuất khẩu tăng nhanh

(16,2% năm); chiếm trờn 50% GDP và đạt 370 USD/ngày. Nguồn vốn tài

trợ phỏt triển chớnh thức ODA liờn tục tăng qua cỏc năm. Nguồn đầu tư

trực tiếp của nước ngoài (FDI) tăng khỏ, nhờ mụi trường đầu tư tiếp tục

được cải thiện thụng qua việc sửa đổi, bổ sung cỏc chớnh sỏch.

11

Tỷ lệ kim ngạch xuất khẩu so với GDP 2005 (%)

196.5

200

150

121.2

100

67.7

60.9

50

34.2

0

(Theo thời bỏo kinh tế Việt Nam - kinh tế 05 - 06)

Cõu lạc bộ xuất khẩu trờn 100 triệu USD

Đơn vị: Triệu USD

8

7.378

7

6

4.808

5

4

3.005

2.87

3

2

1.399

1.142

1

0

(Theo thời bỏo kinh tế Việt Nam - kinh tế 05 - 06)

2. Thị trường xuất khẩu tiếp tục được mở rộng

Chõu ỏ vẫn là thị trường chớnh của hàng xuất khẩu Việt Nam, ước

đạt 16,3 tỷ USD, chiếm hơn 1 nửa tổng kim ngạch xuất khẩu, tăng trờn

22%, cao hơn tốc độ chung. Trong đú, xuất khẩu sang khu vực Đụng

Nam ỏ đạt 5,5 tỷ USD tăng 40%.

Xuất khẩu sang Chõu Mỹ ước đạt 5,8 tỷ USD, tăng trờn 20,5%

12

trong đú xuất khẩu sang thị trường Mỹ đạt  6 tỷ USD, tăng  19%. Xuất

khẩu sang Canada, Mờxico, tăng cao hơn so với xuất khẩu sang Mỹ, xuất

khẩu sang Chõu Đại dương tăng khỏ cao lờn đến 38%, trong đú chủ yếu

là thị trường Australia đạt 2,58 tỷ USD, tăng 41,9%.

Xuất khẩu sang Chõu Âu tăng thấp nhất (7%)

Xuất hiện một số thị trường mới ở khu vực Chõu Phi, nờn xuất

khẩu sang Chõu Phi tăng rất cao, lờn tới 85%. Nhưng do thị phần ở khu

vực này cũn nhỏ, nờn tỏc động đến kim ngạch và tốc độ chung khụng

lớn.

Một vấn đề quan trọng là gia nhập tổ chức thương mại thế giới

(WTO)

3. Chớnh sỏch thu hỳt vốn đầu tư nước ngoài đạt hiệu quả cao

Sau những năm đổi mới, việc thực hiện chớnh sỏch này ở nước ta

đó mang lại những thành tựu nhất định

- Từ 12/1987 - 2001:Ta đó thu hỳt được trờn 300 dự ỏn đầu tư vốn

trực tiếp của 700 doanh nghiệp từ 62 nước và vựng lónh thổ trờn thế giới

với tổng số vốn là 4330 tỷ USD, nhờ đú để hỡnh thành nhiều khu cụng

nghiệp, khu chế xuất ở cỏc vựng kinh tế trọng điểm. Trong lĩnh vực đầu

tư giỏn tiếp, tớnh chung cho đến nay, nước ta đó thu hỳt được 20,0 tỷ

USD cỏc khoản viện trợ phỏt triển chớnh thức (ODA là chủ yếu, cũn

phần viện trợ khụng hoàn lại.

- Đó giải quyết được một số lượng việc làm cho người lao động

- Đó gúp phần vào ngõn sỏch Nhà nước và cú xu hướng tăng lờn

hàng năm.

- Đó gúp phần thỳc đẩy nền kinh tế tăng trưởng, chuyển dịch cơ

cấu của nền kinh tế, tham gia thực hiện nhiều chương trỡnh mục tiờu cú

hiệu quả.

13

II. Hạn chế

1. Luật phỏp thể chế chưa thực sự phự hợp

Hệ thống luật phỏp cũn thiếu toàn diện, chưa đồng bộ, chưa đỏp

ứng được yờu cầu quản lý đất nước bằng phỏp luật. Nhỡn chung quan

trọng liờn quan tới vấn đề đổi mới kinh tế - xó hội chậm được thể chế

húa.

Một số văn bản phỏp luật quan trọng đó ban hành song hiệu lực

thực thi chưa cao.

Tớnh cụ thể, minh bạch rừ ràng của nhiều luật cũn thấp

Quy trỡnh xõy dựng phỏp luật cũn thiếu dõn chủ, đại chỳng.

Trong xu thế ngày nay, tất yếu mở cả và hội nhập đũi hỏi sự vận

hành nền kinh tế năng động, phự hợp. Bởi thế phỏp luật cú vị trớ rất quan

trọng, tỏc động ảnh hưởng lớn đến kinh tế đối ngoại ngày nay.

2. Xuất khẩu tăng chưa ổn định

Do thị trường biến động, chớnh sỏch và điều hành xuất khẩu, cụng

tỏc xỳc tiến thương mại, đăng ký thương hiệu cũn yếu, chất lượng hàng

thấp, giỏ thành lại cao

Tỷ trọng hàng gia cụng trong cơ cấu hàng xuất khẩu cũn lớn nhất

là những mặt hàng cú kim ngạch cao: dệt may, giầy dộp, điện tử, linh

kiện mỏy tớnh… tỷ trọng hàng thụ và sơ chế lớn. chiếm 58% lượng hàng

xuất khẩu.

3. Sức cạnh tranh hàng húa cũn thấp

Năng lực cạnh tranh của nhiều mặt hàng ở nước ta cũn hạn chế ở

tầm quốc gia và tầm doanh nghiệp. Cơ cấu kinh tế trong nước cũn lạc hậu

so với chuyển dịch cơ cấu sản xuất, trao đổi và tiờu dựng trờn thế giới.

Do hạn chế của nhiều yếu tố khỏch quan cũng như từ thực trạng

kinh tế, hàng húa nước ta sức cạnh tranh cũn kộm do mẫu mó chưa đẹp,

14

chất lượng giỏ thành chưa hợp lý. Hơn nữa khả năng quảng bỏ sản phẩm,

khõu Marketing hàng húa cũn nhiều hạn chế, tớnh thương hiệu sản phẩm

chưa cao. Đõy là một vấn đề quan trọng mà chỳng ta cần khắc phục để

đỏp ứng được tiến trỡnh hội nhập của thế giới.

Từ những hạn chế trờn ta cú thể thấy nền kinh tế vẫn cũn phụ

thuộc nhiều vào yếu tố bờn ngoài như xuất khẩu, giỏ cả trờn thế giới….

điều này gõy ảnh hưởng khụng nhỏ trong quỏ trỡnh phỏt triển kinh tế của

nước ta. Để đảm bảo phỏt triển ổn định và bền vững chỳng ta phải đặt ra

những kế hoạch mang tầm vĩ mụ lẫn vi mụ, để cú thể điều tiết nền kinh tế

15

vận hành một cỏch ổn định và khụng ngừng tăng trưởng.

CHƯƠNG 3

NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ - XÃ HỘI

CỦA KINH TẾ ĐỐI NGOẠI NƯỚC TA HIỆN NAY

I. Ngoại thương

Trong cỏc hoạt động kinh tế đối ngoại , ngoại thương giữ vị trớ

trung tõm và cú tỏc dụng to lớn gúp phà làm tăng sức mạnh tổng hợp,

tăng tớch lũy của mỗi nước nhờ sử dụng cú hiệu quả lợi thế so sỏnh giữa

cỏc quốc gia trong trao đổi quốc tế, là động lực thỳc đẩy tăng trưởng kinh

tế, điều tiết thừa thiếu trong mỗi nước nõng cao trỡnh độ cụng nghệ và cơ

cấu ngành nghề trong nước.

Bởi thế giải phỏp đầu tiờn rất quan trọng là biến ngoại thương

thành đũn bẩy cú sức mạnh phỏt triển kinh tế quốc dõn .

1. Đảm bảo sự ổn định về mụi trường chớnh trị, kinh tế xó hội

Mụi trường chớnh trị, kinh tế - xó hội là nhõn tố cơ bản, cú tớnh

quyết định đối với hoạt động kinh tế đối ngoại, đặc biệt là đối với việc

thu hỳt đầu tư nước ngoài -hỡnh thức chủ yếu, quan trọng của hoạt động

kinh tế đối ngoại. Kinh nghiệm thực tiễn đó chỉ ra rằng nếu sự ổn định

chớnh trị khụng được đảm bảo, mụi trường kinh tế khụng thuận lợi, thiếu

cỏc chớnh sỏch khuyến khớch, mụi trường xó hội thiếu tớnh an toàn….

sẽ tỏc động xấu tới quan hệ hợp tỏc kinh tế, trờn hết là đối với việc thu

hỳt đầu tư nước ngoài, bởi lẽ sẽ tỏc động giỏn tiếp hoặc trực tiếp đối với

tỷ suất lợi nhuận của cỏc đối tỏc.

2. Cú chớnh sỏch thớch hợp đối với từng hỡnh thức kinh tế đối

16

ngoại

Đõy là giải phỏp quan trọng nhằm phỏt triển đa dạng cú hiệu quả

kinh tế đối ngoại. Việc mở rộng và nõng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại

đũi hỏi.

Một mặt phải mở rộng, cỏc hỡnh thức kinh tế đối ngoại mặt khỏc

phải sử dụng linh hoạt phự hợp với điều kiện cụ thể. Đặc biệt là phải sử

dụng chớnh sỏch thớch hợp đối với mỗi hỡnh thức kinh tế đối ngoại.

Chẳng hạn đối với hỡnh thức ngoại thương cần phải cú chớnh sỏch

khuyến khớch mạnh mẽ sản xuất kinh doanh hàng xuất khẩu, tăng nhanh

tỷ trọng sản phẩm cú hàm lượng cụng nghệ cao phỏt triển mạnh mẽ

những sản phẩm hàng hoỏ dịch vụ cú khả năng cạnh tranh, cú cơ chế bảo

hiểm hàng xuất khẩu, đặc biệt là nụng sản, đầu tư cho hoạt động hỗ trợ

xuất khẩu. Khuyến khớch sử dụng thiết bị hàng hoỏ sản xuất trong nước

tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu tiến tới cõn bằng xuất nhập khẩu. Thực

heịen chớnh sỏch bảo hộ cú lựa chọn, cú thời hạn. Chủ động thõm nhập

thị trường quốc tế, chỳ trọng thị trường cỏc trung tõm kinh tế thế giới,

mở rộng thị trường quen thuộc, tranh thủ mọi cơ hội mở thị trường mới.

Tiếp tục cải thiện mụi trường đầu tư, tăng sức hấp dẫn nhất là đối với cỏc

cụng ty xuyờn quốc gia. Khuyến khớch cỏc doanh nghiệp Việt Nam đầu

tư ra nước ngoài và cỏc chớnh sỏch hỗ trợ cụng dõn Việt Nam kinh

doanh ở nước ngoài. Cú chớnh sỏch thớch hợp tranh thủ nguồn vốn

ODA…

Tăng cường mở rộng và cú biện phỏp hữu hiệu đối với cỏc hỡnh

thức kinh tế đối gnoại khỏc như gia cụng, hợp tỏc khoa học - cụng nghệ

và cỏc dịch vụ thu ngoại tệ, cú chớnh sỏch tỷ giỏ thớch hợp.

Điều cần lưu ý là hiện nay, trờn thị trường thế giới nhỡn chung

nước ta đang ở vào thế thua thiệt so với cỏc nước cú nền cụng nghiệp

17

hiện đại. Do vậy thế giới, xõy dựng đồng bộ chương trỡnh và cụng nghệ

xuất khẩu, thực hiệ nhà nước thống nhất quản lý ngoại thương, khụng

độc quyền kinh doanh ngoại thương bằng cỏch đú vừa tăng kim ngạch

xuất khẩu vừa tạo điều kiện ổn định thị trường tiờu thụ hàng hoỏ xuất

khẩu.

3. Về nhập khẩu - chớnh sỏch mặt hàng nhập

Chớnh sỏch nhập khẩu trong thời gian tới phải tập trung vào

nguyờn liệu, vật liệu, cỏc loại thiết bị cụng nghệ đỏp ứng yờu cầu CNH-

HĐH. Việc hỡnh thành và chuyển dịch cơ cấu kinh tế phải theo ướng

CNH-HĐH phục vụ chiến lược hướng mạnh vào xuất khẩu đồng thời

thay thế nhập khẩu bằng những mặt hàng cú thể sản xuất hiệu quả ở trong

nước, cũn trong phạm vi việc xõy dựng kết cấu hạ tầng; thực hiện tiết

kiệm ngoại tệ, bảo vệ sản xuất trong nước; điều tiết thu nhập qua việc

bỏn hàng cao cấp, tăng việc làm, đỏp ứng nhu cầu đa dạng của người tiờu

dựng cú thu nhập khỏc nhau, cú biện phỏp ngăn chặn cú hiệu quả buụn

lậu.

4. Giải quyết đỳng đắn mối quan hệ giữa chớnh sỏch thương mại

tự do và chớnh sỏch bảo hộ thương mại

Chớnh sỏch thương mại tự do cú nghĩa là chớnh phủ khụng can

thiệp bằng biện phỏp hành chớnh đối với ngoại thương, cho phộp hàng

hoỏ cạnh tranh tự do trờn thị trường trong nước và ngoài nước, khụng

thực hiện đặc quyền ưu đói đối với hàng hoỏ xuất nhập khẩu của nước

mỡnh, khụng cú sự kỳ thị đối với hàng hoỏ xuất khẩu của nước ngoài.

Chớnh sỏch bảo hộ thương mại cú nghĩa là Chớnh phủ thụng qua biện

phỏp thuế quan và phi thuế quan như hạn chế về số lượng nhập khẩu, chế

độ quản lý ngoại tệ để hạn chế hàng hoỏ nước ngoài xõm nhập, phỏt triển

và mở rộng hàng hoỏ xuất khẩu nhằm bảo vệ ngành nghề và bảo vệ thị

18

trường nội địa.

Trong điều kiện hiện nay việc thực hiện chớnh sỏch tự do thương

mại là cú lợi cho cỏc nước cú nền kinh tế phỏt triển. Cho nờn, vấn đề đặt

ra đối với nước ta là phải xử lý thoả đỏng 2 xu hướng núi trờn bằng cỏch

kết hợp 2 xu hướng đú trong chớnh sỏch ngoại thương sao cho vừa bảo

vệ và phỏt triển kinh tế, CNH, HĐH, bảo vệ thị trường trong nước, vừa

thỳc đẩy tự do thương mại, khai thỏc cú hiệu quả thị trường thế giới.

5. Hỡnh thành một tỷ giỏ hối đoỏi với sức mua của đồng tiền

Việt Nam

Tỷ giỏ hối đoỏi là giỏ cả ngoại tệ hoặc giỏ cả trờn thị trường ngoại

tệ, tỷ giỏ giữa 2 đồng tiền của nước sởtại với đồng tiền nước ngoài. Mức

cao hay thấp của tỷ giỏ phụ thuộc vào cỏc nhõn tố nhực cao: sức cạnh

tranh về giỏ cả của cửa hàng, dịch vụ, kỹ thuật và xuất khẩu của một

nước so với nước ngoài, tỷ lệ lợi thế so sỏnh trờn thế giới và giỏ thành

đầu tư tài sản, tiền tệ của một nước nhất định, tỡnh hỡnh lạm phỏt, tỡnh

hỡnh dự trữ vàng và ngoại tệ… Tỷ giỏ hối đoỏi là một trong những đũn

bảy kinh tế quan trọng trong trao đổi kinh tế quốc tế. Đõy là một cụng

19

việc khú khăn đũi hỏi cú sự nỗ lực cao trong quản lý kinh tế vĩ mụ.

KẾT LUẬN

Kinh tế đối ngoại là một nhõn tố quan trọng trong nền kinh tế nước

ta hiện nay. Nhưng để mở rộng và nõng cao kinh tế đối ngoại, Nhà nước

cần phải thực hiện đồng bộ cỏc biện phỏp trờn.

Mặc dự rất cố gắng do kiến thức và thời gian cú hạn nờn bài tiểu

luận của em khụng trỏnh khỏi một số thiếu sút. Em rất mong thầy cụ gúp

ý để bài viết của em được hoàn thiện hơn.

20

Em xin chõn thành cảm ơn!

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giỏo trỡnh Kinh tế chớnh trị Mỏc - Lờnin - NXB Chớnh trị

quốc gia.

2. Giỏo trỡnh Lịch sử kinh tế

3. Tạp chớ thời bỏo kinh tế Việt Nam - năm 2005, 2006.

4. Hội nhập kinh tế quốc tế trờn cơ sở độc lập tự chủ và định

hướng XHCN- Đỗ Nhật Tõn (Tạp chớ cộng sản).

5. Xõy dựng nền kinh tế độc lập tự chủ theo định hướng XDCN.

Nguyễn Tấn Dũng (Tạp chớ Cộng sản số 26-2002).

6. Xõy dựng nền kinh tế độc lập tự chủ và chủ động hội nhập kinh

tế quốc tế - Nguyễn Phỳ Trọng (Tạp chớ Cộng sản số 2-2001)

7. Hội nhập kinh tế quốc tế, bản chất, xu hướng và một số kiến

nghị đối với Việt Nam - PGS.TS. Đỗ Đức Bỡnh - Trường ĐH KTQD.

21

8. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc VI, VII, VIII, IX.

MỤC LỤC

Phần mở đầu .................................................................................................1 Phần nội dung ...............................................................................................2 Chương 1: Lý luận chung về kinh tế đối ngoại ...........................................2 I. Khỏi niệm và vai trũ của kinh tế đối ngoại...............................................2 1. Khỏi niệm ...........................................................................................2 2. Những hỡnh thức chủ yếu của kinh tế đối ngoại..................................2 3. Vai trũ của kinh tế đối ngoại ...............................................................5 II. Tớnh tất yếu khỏch quan phải phỏt triển kinh tế đối ngoại .....................6 1. Phõn cụng lao động quốc tế.................................................................6 2. Lý do về lợi thế - cơ sở lựa chọn của thương mại quốc tế....................7 3. Xu thế thị trường .................................................................................8 III. Nguyờn tắc cơ bản của kinh tế đối ngoại...............................................9 1. Bỡnh đẳng...........................................................................................9 2. Cựng cú lợi .........................................................................................9 3. Tụn trọng độc lập, chủ quyền, khụng can thiệp vào cụng việc nội bộ của mỗi quốc gia. ...............................................................................9 4. Giữ vững độc lập, chủ quyền dõn tộc và củng cố định hướng xó hội chủ nghĩa đó chọn ...........................................................................10 Chương 2: Thực trạng kinh tế đối ngoại ở Việt Nam ...............................11 I. Những thành tựu ....................................................................................11 1. Kinh tế đối ngoại đó đạt tốc độ tăng trưởng khỏ cao trong cả thập kỷ 90 mặc dự cú sự giảm sỳt tốc độ từ 1999..........................................11 2. Thị trường xuất khẩu tiếp tục được mở rộng .....................................12 3. Chớnh sỏch thu hỳt vốn đầu tư nước ngoài đạt hiệu quả cao .............13 II. Hạn chế ................................................................................................13 1. Luật phỏp thể chế chưa thực sự phự hợp ...........................................14 2. Xuất khẩu tăng chưa ổn định.............................................................14 3. Sức cạnh tranh hàng húa cũn thấp .....................................................14

22

Chương 3: Những giải phỏp nõng cao hiệu quả kinh tế - xó hội của kinh tế đối ngoại nước ta hiện nay .............................................................16 I. Ngoại thương.........................................................................................16 1. Đảm bảo sự ổn định về mụi trường chớnh trị, kinh tế xó hội.............16 2. Cú chớnh sỏch thớch hợp đối với từng hỡnh thức kinh tế đối ngoại .....................................................................................................16 3. Về nhập khẩu - chớnh sỏch mặt hàng nhập .......................................18 4. Giải quyết đỳng đắn mối quan hệ giữa chớnh sỏch thương mại tự do và chớnh sỏch bảo hộ thương mại ....................................................18

5. Hỡnh thành một tỷ giỏ hối đoỏi với sức mua của đồng tiền Việt Nam ......................................................................................................19 Kết luận .......................................................................................................20 Danh mục tài liệu tham khảo .....................................................................21

§Ò tµi: "Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ

thÞ

tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay"

Më ®Çu

Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ m« h×nh kinh tÕ

tæng qu¸t mµ n­íc ta ®· lùa chän trong thêi k× ®æi míi. Nã võa mang

tÝnh chÊt chung cña kinh tÕ thÞ tr­êng, võa cã nh÷ng ®Æc thï, ®­îc

quyÕt ®Þnh bëi c¸c nguyªn t¾c vµ b¶n chÊt cña chñ nghÜa x· héi. §©y

lµ sù vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng kinh nghiÖm trong n­íc vµ thÕ giíi vÒ

ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, lµ sù kÕt tinh trÝ tuÖ cña toµn §¶ng trong

qu¸ tr×nh l·nh ®¹o nh©n d©n x©y dùng ®Êt n­íc. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh

mét c¸ch nhÊt qu¸n kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ

nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc ®ãng vai trß

chñ ®¹o. Qua ®Ò tµi: “Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ

thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay”, chóng ta cã thÓ x¸c

®Þnh mét c¸ch râ rµng vµ nhÊt qu¸n vÒ vÞ trÝ, vai trß kinh tÕ cña Nhµ

n­íc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. H¬n n÷a, ta cã thÊy ®­îc nh÷ng

mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ cña vÊn ®Ò, cã thÓ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p

23

nh»m t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong ®Ò tµi trªn

Em còng xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn GS_TS Ph¹m Quang Phan

®· gióp ®ì em thùc hiÖn ®Ò tµi nµy.

I.TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc

Tr­íc kia, víi quan ®iÓm “Bµn tay v« h×nh” vµ nguyªn lý “ Nhµ

n­íc kh«ng can thiÖp” vµo nÒn kinh tÕ, A.Smith(1723-1790) cho r»ng

ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn tu©n theo nguyªn t¾c tù do, sù ho¹t ®éng cña

nÒn kinh tÕ lµ do qui luËt kh¸ch quan tù ph¸t ph©n phèi. ThÞ tr­êng

vËn ®éng lµ do quan hÖ cung cÇu … Song trªn thùc tÕ cho thÊy r»ng:

nÒn kinh tÕ muèn ph¸t triÓn nhanh ®ßi hái ®Êt n­íc ph¶i cã c¬ së h¹

tÇng hiÖn ®¹i. Ng­êi ta thÊy r»ng: nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cµng cao, x·

héi ho¸ më réng, cµng cÇn cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Vµo ®Çu

nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kØ XX, t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ x¶y ra

liªn tôc. Quan ®iÓm “ Bµn tay nhµ n­íc” ra ®êi, theo Keynes vµ tr­êng

ph¸i cña «ng th× sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ sÏ kh¾c

phôc khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, t¹o ra sù æn ®Þnh kinh tÕ. Nh­ng

nh÷ng chÊn ®éng lín trong nÒn kinh tÕ, khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp

vÉn x¶y ra. DÉn ®Õn xuÊt hiÖn t­ t­ëng phèi hîp “Bµn tay v« h×nh”

vµ “Bµn tay nhµ n­íc”. Vµ c¸c nhµ kinh tÕ ®· thõa nhËn: nÒn kinh tÕ

hiÖn ®¹i muèn ph¸t triÓn ph¶i dùa vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ sù qu¶n lý

24

cña Nhµ n­íc.

Trong hoµn c¶nh cña n­íc ta: N­íc ta tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi bá qua

giai ®o¹n t­ b¶n chñ nghÜa – giai ®o¹n t¹o ra c¬ së vËt chÊt cña chñ

nghÜa x· héi, do ®ã tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt cña n­íc ta

cßn thÊp vµ l¹c hËu cho sù ph¸t triÓn. T×nh tr¹ng nµy dÉn ®Õn khuynh

h­íng t­ b¶n chñ nghÜa lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái, do ®ã Nhµ n­íc cÇn

ph¶i v÷ng m¹nh vÒ mäi ph­¬ng diÖn ®Ó huy ®éng mäi tiÒm n¨ng cho

s¶n xuÊt, ph¸t triÓn khoa häc, tiÕn bé x· héi. KÌm theo sù l¹c hËu vÒ kÜ

thuËt, n­íc ta cßn ph¶i tr¶i qua mét lo¹t c¸c b­íc qu¸ ®é víi tÝnh chÊt

phøc t¹p cña con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi, cÇn ph¶i cã mét Nhµ

n­íc kh«ng nh÷ng cã quyÕt t©m, trung thµnh víi con ®­êng gi¶i phãng

nh©n d©n lao ®éng mµ cßn ph¶i cã kiÕn thøc ®Çy ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh

nh÷ng môc tiªu, biÖn ph¸p thÝch hîp víi tõng b­íc qu¸ ®é.

Bèi c¶nh lÞch sö thÕ giíi trong giai ®o¹n hiÖn nay còng ®Æt ra

nhiÒu th¸ch thøc to lín. §iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi më

ra cho chóng ta nh÷ng c¬ héi vÒ vèn, kÜ thuËt vµ kinh nghiÖm qu¶n lý

®Ó phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, tuy

nhiªn ®©y còng chÝnh lµ con ®­êng mµ nh÷ng thÕ lùc thï ®Þch cã d·

t©m lîi dông ®Ó chèng l¹i c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña ta.

V× vËy, nÕu kh«ng cã mét Nhµ n­íc v÷ng m¹nh vµ cã tµi trÝ th× kh¶

n¨ng mÊt ®éc lËp tù chñ vµ bÞ lÖ thuéc d­íi nh÷ng h×nh thøc míi cã thÓ

trë thµnh hiÖn thùc.

Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña n­íc ta tõ khi gi¶i phãng ®Õn nay ®· cho

thÊy n­íc ta tÊt yÕu ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh

phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ më cöa ra bªn ngoµi. NÒn

kinh tÕ nµy ®· thÓ hiÖn nh÷ng mÆt m¹nh kh«ng thÓ phñ nhËn cña

m×nh nh­ng kh«ng ph¶i lóc nµo nã còng thèng nhÊt víi nh÷ng yªu cÇu

25

mang tÝnh ®Þnh h­íng cña chñ nghÜa x· héi, thËm chÝ ®èi lËp víi

nh÷ng ®Þnh h­íng Êy. Hai kh¶ n¨ng ph¸t triÓn chñ nghÜa t­ b¶n vµ chñ

nghÜa x· héi ®Òu tån t¹i kh¸ch quan. Vai trß Nhµ n­íc ta ë ®©y lµ ph¶i

gi¶i quyÕt thµnh c«ng m©u thuÉn gi÷a hai con ®­êng, giµnh th¾ng lîi

cho con ®­êng x· héi chñ nghÜa trªn lÜnh vùc kinh tÕ, giò v÷ng ®éc

lËp, chñ quyÒn quèc gia, ®­a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn

v÷ng.

Tãm l¹i, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mäi Nhµ n­íc dï thuéc chÕ ®é

chÝnh trÞ nµo còng ®Òu ph¶i can thiÖp, qu¶n lý nÒn kinh tÕ Êy trong

mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh. §©y lµ vai trß cã tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña

Nhµ n­íc, nã g¾n víi nh÷ng nhiÖm vô míi mÎ vµ khã kh¨n ph¸t sinh

trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa x· héi cña n­íc ta.

II. C¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng

XHCN ë ViÖt Nam

Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ

nghÜa, kÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng ®Òu ®­îc xem lµ nh÷ng c«ng cô ®iÒu

tiÕt kinh tÕ kh¸ch quan mÆc dï chóng lµ hai c¬ chÕ ho¹t ®éng theo

nh÷ng nguyªn t¾c kh¸c nhau. Trong mèi quan hÖ nµy, thÞ tr­êng võa

®­îc coi lµ c¨n cø, võa ®­îc coi lµ ®èi t­îng cña kÕ ho¹ch vµ ph¸t triÓn

theo sù ®iÒu tiÕt vµ ®Þnh h­íng cña kÕ ho¹ch vÜ m«. Kinh tÕ thÞ

tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa thùc chÊt lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸

nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý

cña Nhµ n­íc, theo nh÷ng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Nã cã nh÷ng

®Æc tr­ng c¬ b¶n sau:

1.VÒ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng:

§©y cãt thÓ coi lµ mét trong nh÷ng tiªu thøc ®Ó ph©n biÖt nÒn kinh

26

tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸c, nã nãi ®Õn môc

®Ých chÝnh trÞ, môc tiªu kinh tÕ – x· héi mµ Nhµ n­íc vµ nh©n d©n ta

®· chän lµm ®Þnh h­íng chi phèi sù vËn ®éng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.

Môc tiªu hµng ®Çu cña ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta lµ gi¶i

phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn mäi nguån lùc trong n­íc vµ ngoµi n­íc

®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng c¬ së vËt chÊt

kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi, c¶i

thiÖn tõng b­íc ®êi sèng nh©n d©n. Chóng ta thùc hiÖn theo t­ t­ëng

cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng lÊy s¶n xuÊt

g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i

víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi, khuyÕn khÝch lµm giµu hîp ph¸p, g¾n

liÒn víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.

2. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh

tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o

Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta tån t¹i ba lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n lµ së h÷u

toµn d©n, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n. Tõ ®ã h×nh hµnh nªn

nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh: kinh tÕ

nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, kinh tÕ t­ b¶n t­

nh©n, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc, kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, trong

®ã kinh tÕ nhµ n­íc lu«n gi÷ vai trß chñ ®¹o. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ

nãi trªn lµ nh÷ng bé phËn cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ trong thêi k× qu¸

®é lªn chñ nghÜa x· héi , nã trë thµnh tÊt yÕu ®èi víi n­íc ta. ChØ cã nh­

vËy chóng ta míi khai th¸c ®­îc mäi nguån lùc kinh tÕ, n©ng cao ®­îc

hiÖu qu¶ kinh tÕ, ph¸t huy ®­îc mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh

tÕ vµo ph¸t triÓn chung nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc nh»m tho¶ m·n nhu

cÇu ngµy cµng t¨ng cña nh©n d©n.

ViÖc x¸c lËp vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc lµ vÊn ®Ò cã

27

tÝnh nguyªn t¾c, lµ sù kh¸c biÖt cã tÝnh b¶n chÊt gi÷a kinh tÕ thÞ

tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa. Nã ®­îc quyÕt ®Þnh bëi ®Þnh h­íng x· héi chñ

nghÜa cña nÒn kinh tÕ v× mçi mét chÕ ®é x· héi ®Òu cã mét c¬ së

kinh tÕ t­¬ng øng víi nã, kinh tÕ nhµ n­íc víi kinh tÕ tËp thÓ t¹o nÒn

t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi – x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta. MÆt kh¸c, cÇn

nhËn thøc râ rµng r»ng mçi thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi k× qu¸ ®é cã

b¶n chÊt kinh tÕ – x· héi riªng, chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh

tÕ riªng, do ®ã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ bªn c¹nh sù thèng nhÊt cßn cã

nh÷ng sù kh¸c biÖt vµ m©u thuÉn, ®­a ®Õn nh÷ng h­íng ph¸t triÓn

kh¸c nhau. Nhê cã vai trß chñ ®¹o cña m×nh, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ

n­íc míi cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo ®óng c¸c

chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t

triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa.

3. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa, thùc hiÖn

nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp, trong ®ã lÊy ph©n phèi theo

lao ®éng lµ chñ yÕu

Thu nhËp ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi viÖc s¶n xuÊt

kinh doanh cña chñ thÓ kinh tÕ vµ ®êi sèng d©n c­. T¨ng thu nhËp lµ

®iÒu kiÖn ®Ó më réng tÝch luü, t¨ng ®Çu t­ t¹o ra c¸c nguån lùc cÇn

thiÕt cho nÒn kinh tÕ. Quy m« cña thu nhËp lín sÏ quyÕt ®Þnh søc mua

hµng ho¸ vµ dÞch vô, quyÕt ®Þnh quy m« tÝch luü vµ tiªu dïng trong

tõng thêi k×.

Thêi k× qu¸ ®é ë n­íc ta tån t¹i nhiÒu chÕ ®é së h÷u, mçi chÕ ®é cã

nguyªn t¾c (h×nh thøc) ph©n phèi t­¬ng øng víi nã t¹o ra sù ®a d¹ng vÒ

h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp: ph©n phèi theo lao ®éng, theo vèn hay

28

tµi s¶n ®ãng gãp, ph©n phèi theo gi¸ trÞ søc lao ®éng hoÆc ph©n phèi

th«ng qua c¸c quü phóc lîi tËp thÓ vµ x· héi. Sù ph©n phèi nµy lµ mét

néi dung rÊt quan träng cña quan hÖ s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña

quan hÖ së h÷u, lµm cho quan hÖ së h÷u ®­îc thùc hiÖn vÒ mÆt kinh

tÕ. Nhµ n­íc ®· ban hµnh nh÷ng chÝnh ch¸ch ®Ó ®iÒu tiÕt ph©n phèi

thu nhËp bao gåm: chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn,

chÝnh s¸ch l·I suÊt, chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, chÝnh s¸ch b¶o

hiÓm x· héi…

Ph©n phèi theo lao ®éng lµ h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp chñ yÕu

®­îc thùc hiÖn ë n­íc ta, lµ h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp hîp lý nhÊt,

c«ng b»ng nhÊt trong c¸c h×nh thøc ph©n phèi ®· cã trong lÞch sö. Nã

lµ ®Æc tr­ng b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®­îc thùc hiÖn vÒ

mÆt kinh tÕ cña chÕ ®é c«ng h÷u víi nh÷ng t¸c ®éng rÊt tÝch cùc nh­:

Thóc ®Èy mäi ng­êi n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, n©ng cao n¨ng

suÊt lao ®éng, x©y dùng ®­îc th¸i ®é lao ®éng ®óng ®¾n, cñng cè kØ

luËt lao ®éng, thóc ®Èy mäi ng­êi n©ng cao tr×nh ®é, t¸c ®éng m¹nh

®Õn ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña ng­êi lao ®éng… MÆt kh¸c, nh­

trªn ®· ®Ò cËp, môc tiªu ph¸t triÓn cña n­íc ta lµ x©y dùng chñ nghÜa

x· héi, thùc hiÖn d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh, con

ng­êi ®­îc gi¶i phãng khái ¸p bøc, bãc lét, cã cuéc sèng Êm no, h¹nh

phóc, tù do, cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn. Mçi b­íc t¨ng tr­ëng

kinh tÕ ë n­íc ta ®­îc x¸c ®Þnh ph¶i g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng

nh©n d©n, víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi. ViÖc ph©n phèi th«ng qua

c¸c quü phóc lîi x· héi vµ tËp thÓ do ®ã còng cã ý nghÜa quan träng

trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu nµy.

4. C¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n

29

lý cña Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa

Nãi ®Õn c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ nãi ®Õn mét c¬ chÕ tù vËn ®éng cña

thÞ tr­êng theo quy luËt néi t¹i vèn cã cña nã mµ A.Smith gäi lµ “Bµn tay

v« h×nh”. ë ®©y tån t¹i mét lo¹t quy luËt kinh tÕ chi phèi ho¹t ®éng cña

c¸c chñ thÓ kinh tÕ còng nh­ cña toµn bé nÒn kinh tÕ nh­ quy luËt gi¸

trÞ, quy luËt cung_cÇu, quy luËt lîi nhuËn, quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ.

Chóng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc ph©n phèi nguån lùc kinh tÕ

vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ. ChÝnh v× vËy kinh tÕ thÞ tr­êng

t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tho¶ m·n ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu vËt chÊt, v¨n

ho¸ vµ sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng­êi.

Tuy nhiªn kinh tÕ thÞ tr­êng còng cã nh÷ng mÆt tr¸i cña nã, tr­íc hÕt

lµ t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ thÊt nghiÖp_c¨n bÖnh nan gi¶i cña kinh

tÕ thÞ tr­êng, thªm vµo ®ã lµ

T×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng bëi nh÷ng môc tiªu lîi nhuËn c¸ nh©n

tµn ph¸ tù nhiªn. Cuèi cïng lµ t×nh tr¹ng ®éc quyÒn xo¸ bá tù do c¹nh

tranh lµm cho nÒn kinh tÕ mÊt tÝnh hiÖu qu¶. TÊt c¶ nh÷ng h¹n chÕ

®ã ®Òu ®ßi hái cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc.

Nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo nguyªn t¾c kÕt hîp kÕ

ho¹ch víi thÞ tr­êng. KÕ ho¹ch lµ sù ®iÒu chØnh cã ý thøc cña chñ thÓ

qu¶n lý ®èi víi nÒn kinh tÕ, cßn c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ sù ®iÒu tiÕt cña

b¶n th©n nÒn kinh tÕ. KÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng cÇn kÕt hîp víi nhau

nh»m tËn dông nh÷ng ­u ®iÓm cña c¶ hai ph­¬ng tiÖn nµy: §ã lµ kh¶

n¨ng tËp trung nguån lùc cho nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, ®¶m

b¶o c©n b»ng tæng thÓ, g¾n môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi ngay

tõ ®Çu cña kÕ ho¹ch vµ tÝnh nhanh nhËy, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c

chñ thÓ kinh tÕ, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña ®êi sèng x· héi cña c¬

chÕ thÞ tr­êng. Sù kÕt hîp nµy ®­îc thùc hiÖn ë c¶ tÇm vÜ m« lÉn vi

30

m«. ë tÇm vi m«, thÞ tr­êng lµ c¬ së ®Ó ®Ò ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ra s¶n

phÈm g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai vµ s¶n xuÊt nh­ thÕ

nµo. Cßn ë tÇm vÜ m«, tuy thÞ tr­êng kh«ng lµ c¨n cø duy nhÊt quyÕt

®Þnh kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc song ®Ó cã mét kÕ ho¹ch vÜ m« tæng thÓ

kh«ng thÓ tho¸t ly khái thÞ tr­êng. Tõ ®ã ta cã thÓ thÊy ®­îc mèi quan

hÖ gi÷a kÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn

nay.

5. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa còng lµ

nÒn kinh tÕ më, héi nhËp

§©y lµ ®Æc ®iÓm ph¶n ¸nh râ nÐt sù kh¸c biÖt gi÷a nÒn kinh tÕ

n­íc ta hiÖn nay víi nÒn kinh tÕ ®ãng, khÐp kÝn tr­íc ®æi míi, nã phï

hîp víi xu h­íng héi nhËp cña nÒn kinh tÕ n­íc ta trong ®iÒu kiÖn toµn

cÇu ho¸ kinh tÕ.

Sù t¸c ®éng m¹nh cña cuéc C¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt ®· dÉn

®Õn sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia trong sù phô thuéc víi c¸c quèc gia

kh¸c bëi nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh giao l­u kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc nh»m thu

hót vèn, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn

cña c¸c n­íc ®Ó khai th¸c c¸c tiÒm lùc vµ thÕ m¹nh cña n­íc ta. §©y lµ

con ®­êng rót ng¾n ®Ó n­íc ta cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng

hiÖn ®¹i.

NhËn thøc ®­îc ®Æc ®iÓm nµy, tõ khi ®æi míi ®Õn nay, n­íc ta ®·

më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng

ho¸, g¾n thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi, thùc

hiÖn nh÷ng th«ng lÖ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nhùng vÉn ®¶m

b¶o ®éc lËp chñ quyÒn vµ lîi Ých cña quèc gia vµ d©n téc. Trong thêi

31

gian tíi ph­¬ng h­íng nµy vÉn tiÕp tôc ®­îc coi lµ ph­¬ng h­íng chñ yÕu

vµ hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, ®ång thêi cÇn cã nh÷ng

®æi míi cho phï hîp víi hoµn c¶nh míi cña thÕ giíi.

III. Môc tiªu vµ chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n­íc:

1.Môc tiªu:

HÖ thèng c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« cã vai trß rÊt quan träng trong

qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. §ã chÝnh lµ møc ®é tr¹ng th¸i cña nÒn kinh tÕ

mµ chñ thÓ qu¶n lý (nhµ n­íc) mong muèn ®­a hÖ thèng qu¶n lý ®¹t tíi

trªn c¬ së ®¸nh gi¸, ph©n tÝch tÊt c¶ c¸c yÕu tè néi sinh vµ ngo¹i sinh.

HÖ thèng môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chÝnh lµ nh÷ng môc tiªu cô thÓ ho¸

c¸c môc tiªu chung cña toµn bé x· héi (ph¸t triÓn, æn ®Þnh, c«ng b»ng).

C¸c nhµ khoa häc vµ qu¶n lý th­êng cho r»ng trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ

m« cã bèn môc tiªu c¬ b¶n sau: t¨ng tr­ëng, viÖc lµm, æn ®Þnh thÞ

tr­êng vµ c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n.

Mçi mét môc tiªu kinh tÕ vÜ m« l¹i cã mét lo¹t c¸c môc tiªu cô thÓ

(c¸c chØ tiªu) kÌm theo, c¸c chØ tiªu nµy mang tÝnh ®Þnh l­îng râ rÖt

vµ nhiÒu khi mét chØ tiªu cã quan hÖ nhiÒu môc tiªu vÜ m«.

VÒ mÆt qu¶n lý, c¸c môc tiªu (vµ c¸c chØ tiªu kÌm theo) ®­îc nhµ

n­íc ho¹ch ®Þnh ë cÊp quèc gia trong c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n, trung h¹n vµ

ng¾n h¹n. ë cÊp ®Þa ph­¬ng nh÷ng môc tiªu nµy còng ®­îc lùa chän

ho¹ch ®Þnh trong c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tïy theo yªu cÇu cña qu¶n lý.

Sau ®©y sÏ xem xÐt c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu

* Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng. Môc tiªu nµy cßn ®­îc

gäi lµ môc tiªu "toµn dông nh©n lùc". Lùc l­îng lao ®éng cña quèc gia lµ

nguån lùc quan träng cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt

viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng võa cã t¸c dông thóc ®Èy t¨ng tr­ëng

32

võa gi¶i quyÕt c«ng b»ng vµ æn ®Þnh x· héi. Ng­îc l¹i, nÕu kh«ng gi¶i

quyÕt viÖc lµm ®Çy ®ñ cho lùc l­îng lao ®éng, tû lÖ thÊt nghiÖp qu¸

cao sÏ trë thµnh g¸nh nÆng x· héi, g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ kinh tÕ - x·

héi xÊu, rÊt khã gi¶i quyÕt.

V× vËy, n©ng cao tr×nh ®é, kü n¨ng lao ®éng vµ cung cÊp c¸c c¬

héi lµm viÖc cho nh÷ng ng­êi cã ®ñ kh¶ n¨ng, cã nhu cÇu lµm viÖc lµ

mét nh©n tè chñ yÕu lµm gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, t¨ng thu nhËp cña

ng­êi lao ®éng vµ t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. ý nghÜa quan

träng cña môc tiªu toµn dông nh©n lùc chÝnh lµ cho phÐp mét quèc gia

cã kh¶ n¨ng tiÕn tíi møc s¶n l­îng lín nhÊt cã thÓ cã cña nÒn kinh tÕ.

TÊt nhiªn, g¾n víi s¶n l­îng mong muèn Êy lµ kh«ng g©y ra t×nh tr¹ng

gia t¨ng l¹m ph¸t.

C¸c chØ tiªu phôc vô môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm bao gåm: sè l­îng

viÖc lµm mµ nÒn kinh tÕ sÏ gi¶i quyÕt trong mét thêi kú kÕ ho¹ch (1

n¨m, 5 n¨m) ph©n bæ theo khu vùc kinh tÕ vµ c¸c nhãm ngµnh; tû lÖ

thÊt nghiÖp ë khu vùc thµnh thÞ, tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë

n«ng th«n.

Môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo nhu cÇu

viÖc lµm t¨ng thªm cña lùc l­îng vµ nhu cÇu sö dông lao ®éng cña c¸c

khu vùc kinh tÕ do ®Çu t­ vµ s¶n xuÊt t¨ng. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t

triÓn cã th¸p d©n sè trÎ nh­ ViÖt Nam, ®©y lµ môc tiªu cã søc Ðp rÊt lín

nh­ng rÊt cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. VÒ tû lÖ thÊt nghiÖp, víi mét møc ®é

võa ph¶i (2% ®Õn 5% tuú theo tõng ®iÒu kiÖn) th­êng ®­îc coi lµ tû lÖ

thÊt nghiÖp tù nhiªn. Do ®ã, víi møc thÊt nghiÖp tù nhiªn nÒn kinh tÕ

®­îc coi lµ toµn dông nh©n lùc.

ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tû träng lao ®éng trong khu vùc n«ng

nghiÖp lín, ngoµi thÊt nghiÖp h÷u h×nh, cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn

33

viÖc sö dông thêi gian lao ®éng. Tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng cã vai

trß rÊt quan träng trong c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña quèc gia còng nh­

c¸c ®Þa ph­¬ng.

* KiÓm so¸t l¹m ph¸t ë møc võa ph¶i. §©y lµ môc tiªu æn ®Þnh kinh

tÕ, b¶o ®¶m nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ x¸o trén do l¹m ph¸t, b¶o ®¶m æn

®Þnh m«i tr­êng kinh doanh, m«i tr­êng ®Çu t­ vµ gãp phÇn æn ®Þnh

kinh tÕ - x· héi.

ChØ tiªu chung chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ l¹m ph¸t lµ møc t¨ng møc gi¸

chung trong nÒn kinh tÕ.

L¹m ph¸t ®­îc coi lµ c¨n bÖnh kinh niªn mµ mäi quèc gia ph¶i ®èi

®Çu. L¹m ph¸t cao cã t¸c h¹i trªn nhiÒu mÆt, c¶ kinh tÕ, x· héi, c¶

chÝnh trÞ lÉn t©m lý, c¶ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. Møc ®é l¹m ph¸t qu¸ cao

hay qu¸ thÊp hoÆc gi¶m ph¸t ®Òu ¶nh h­ëng vµ t¸c ®éng m¹nh tíi s¶n

xuÊt, tiªu dïng, tíi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ sù æn ®Þnh kinh tÕ - x· héi.

Do vËy, khèng chÕ, kiÓm so¸t vµ æn ®Þnh l¹m ph¸t ë møc chÊp nhËn

®­îc hoÆc ë møc võa ph¶i ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng môc tiªu kinh tÕ

vÜ m« chñ yÕu. Ch¼ng h¹n, ®èi víi c¸c quèc gia nhá vµ trung b×nh

®ang ph¸t triÓn, l¹m ph¸t ë møc d­íi 10%/n¨m th­êng ®­îc coi lµ l¹m ph¸t

chÊp nhËn ®­îc, cã t¸c ®éng kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn.

*æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i: ViÖc ®¶m b¶o tû gi¸ hèi ®o¸i t­¬ng ®èi

æn ®Þnh còng lµ mét chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« quan träng. Tû gi¸ hèi

®o¸i qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp ®Òu cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi luång ngo¹i tÖ

ch¶y vµo hoÆc ch¶y ra ®èi víi mét quèc gia. Tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng

rÊt m¹nh tíi xuÊt, nhËp khÈu cña mét quèc gia, nhÊt lµ mét n­íc ®ang

cÇn t¨ng c­êng xuÊt khÈu ®Ó t¨ng thu ngo¹i tÖ ®¸p øng nhu cÇu nhËp

khÈu thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Êt n­íc.

34

Cïng víi sù khèng chÕ, kiÓm so¸t, viÖc duy tr× vµ æn ®Þnh tû gi¸ hèi

®o¸i thùc tÕ trªn thÞ tr­êng cßn lµ yÕu tè quan träng thu hót ®Çu t­ trùc

tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n.

* C©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ

më, vai trß cña c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ rÊt quan träng, nã nãi lªn t×nh

tr¹ng lµnh m¹nh cña nÒn kinh tÕ, quy m« vµ møc ®é më cöa, héi nhËp

vµ kh¶ n¨ng hÊp thô, tiÕp nhËn c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ vµ

®Çu t­ víi n­íc ngoµi.

C¸c chØ tiªu phôc vô môc tiªu nµy bao gåm: c¸n c©n th­¬ng m¹i (kim

ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô; kim ng¹ch nhËp khÈu hµng ho¸,

dÞch vô); møc th©m hôt, thÆng d­ c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ c¸n c©n v·ng

lai; c¸c luång vèn ®Çu t­ vµo vµ ra theo c¸c kªnh ®Çu t­ trùc tiÕp (FDI)

vµ tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA): nî n­íc ngoµi cña nhµ n­íc, nî

n­íc ngoµi cña khu vùc doanh nghiÖp.

Trong qu¶n lý kinh tÕ c¸n c©n thanh to¸n cã t¸c ®éng m¹nh tíi sù ph¸t

triÓn kinh tÕ quèc d©n. Duy tr× c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n nãi chung

còng nh­ c¸n c©n th­¬ng m¹i, c¸n c©n v·ng lai ®èi víi mét n­íc kÐm vµ

®ang ph¸t triÓn lµ mét khã kh¨n lín. Th©m hôt lµ khã tr¸nh khái, song

æn ®Þnh ë mét tû lÖ th©m hôt chÊp nhËn ®­îc lµ ®iÒu cÇn cè g¾ng

duy tr× vµ kinh nghiÖm nhiÒu n­íc ®· chøng minh r»ng hoµn toµn cã

thÓ duy tr× ®­îc, gãp phÇn æn ®Þnh nÒn kinh tÕ quèc d©n, tõng b­íc

c¶i thiÖn quan hÖ vµ vÞ thÕ trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi.

* B¶o ®¶m c«ng b»ng, tiÕn bé x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng

®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, b¶o ®¶m c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi lµ

mét môc tiªu quan träng ®ång thêi còng lµ mét lÜnh vùc thu hót sù quan

t©m cña toµn x· héi. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay, thùc hiÖn c«ng

b»ng vµ tiÕn bé x· héi võa gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, võa

35

thÓ hiÖn b¶n chÊt, tÝnh ­u viÖt cña chÕ ®é x· héi, ®ång thêi cßn thÓ

hiÖn truyÒn thèng "uèng n­íc nhí nguån, ®Òn ¬n ®¸p nghÜa lµ b×nh

qu©n, cµo b»ng lµm mÊt ®éng lùc kinh tÕ trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt

kinh doanh, mµ ph¶i võa ph¸t huy ®éng lùc kinh tÕ, khuyÕn khÝch mäi

ng­êi lµm giµu chÝnh ®¸ng, võa quan t©m ®Õn nh÷ng ng­êi cã c«ng víi

n­íc, c¸c ®èi t­îng ®Æc biÖt khã kh¨n, nh÷ng vïng c¨n cø kh¸ng chiÕn,

vïng s©u, vïng xa…

* T¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ bÒn v÷ng. §©y lµ môc tiªu quan träng

nhÊt ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn v× t¨ng tr­ëng kinh tÕ quyÕt

®Þnh tèc ®é ph¸t triÓn cña quèc gia, quyÕt ®Þnh møc sèng cña d©n c­

vµ tiÒm lùc kinh tÕ cña ®Êt n­íc. T¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng ®ßi hái

tèc ®ä t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ kh«ng nh÷ng ph¶i ë møc cao cã thÓ

®¹t ®­îc mµ cßn ph¶i b¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng,

tøc lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng ph¶i æn ®Þnh liªn tôc trong mét thêi kú dµi,

®ång thêi b¶o ®¶m sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc s¶n xuÊt, b¶o vÖ

m«i tr­êng, t¸i t¹o ®­îc c¸c nguån lùc tù nhiªn.

C¸c chØ tiªu phôc vô cho môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ bao gåm: tèc ®é

t¨ng tr­ëng tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP); møc GDP tÝnh trªn ®Çu

ng­êi; tèc ®ä t¨ng tr­ëng cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt chÝnh; tæng ®Çu t­ cña

toµn bé nÒn kinh tÕ; tæng chi ®Çu t­ tõ quü tµi chÝnh tËp trung cña

nhµ nø¬c (ng©n s¸ch nhµ n­íc).

Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh chñ yÕu c¨n cø vµo vèn

®Çu t­ cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ hÖ sè gia t¨ng t­ b¶n - ®Çu t­

(ICOR). Trong ®iÒu kiÖn c¸c n­íc ®· ph¸t triÓn cao (cã hÖ sè ICOR

cao, møc tiªu dïng cao, møc tæng cung cao, c¬ héi ®Çu t­ thÊp), tèc ®é

t¨ng tr­ëng kinh tÕ th­êng ®¹t ë møc kh¸ thÊp (d­íi 5%). C¸c n­íc ®ang

ph¸t triÓn, nhÊt lµ míi ë giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ (cã hÖ sè

36

ICOR thÊp, nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ míi…), cã c¬ héi ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng

tr­ëng cao (trªn 5%). NhiÒu quèc gia trong giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp

ho¸ ®· rÊt thµnh c«ng trong ph¸t triÓn vµ ®· ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao

tõ 8-10% liªn tôc vµi chôc n¨m.

Nh­ vËy, c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« lµ mét hÖ thèng thèng nhÊt cã

quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, chÕ ®Þnh lÉn nhau. Trong qu¶n lý kinh tÕ

vÜ m«, ®iÒu cÇn chó ý lµ thø tù ­u tiªn c¸c môc tiªu, tuú thuéc vµo

chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ

tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña mçi quèc gia.

C¸c môc tiªu thùc hiÖn th«ng qua viÖc sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý

kinh tÕ vÜ m«.

2. Chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc:

Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cÇn ph¶i cã sù qu¶n

lý cña Nhµ n­íc nh»m ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

Tuy nhiªn víi nh÷ng môc tiªu kh¸c nhau, chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ n­íc

x· héi chñ nghÜa còng kh¸c víi c¸c Nhµ n­íc kh¸c. C¸c chøc n¨ng nµy vÒ

c¬ b¶n gåm cã:

1.Nhµ n­íc ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi vµ

thiÕt lËp khu«n khæ luËt ph¸p ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t

®éng kinh tÕ v× æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt

®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã bao gåm quy ®Þnh vÒ tµi s¶n , ho¹t ®éng thÞ

tr­êng, quy ®Þnh chi tiÕt cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh

nghiÖp, c¸c tr¸ch nhiÖm t­¬ng hç cña c¸c liªn ®oµn lao ®éng vµ ban

qu¶n lý vµ nhiÒu luËt lÖ ®Ó x¸c ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ. VÒ nhiÒu

mÆt, c¸c quyÕt ®Þnh cña khu«n khæ ph¸p luËt xuÊt ph¸t tõ nh÷ng mèi

quan hÖ v­ît ra ngoµi lÜnh vùc kinh tÕ ®¬n thuÇn. C¸c luËt lÖ ®­a ra

37

nh»m ®¸p øng nh÷ng gi¸ trÞ vµ quan ®iÓm ®­îc ®ång t×nh réng r·i vÒ

sù c«ng b»ng h¬n lµ qua mét sù ph©n tÝch kinh tÕ ®­îc mµi dòa rÊt

cÈn thËn vÒ chi phÝ vµ lîi léc. Ngoµi ra khu«n khæ ph¸p luËt cã thÓ t¸c

®éng s©u s¾c tíi hµnh vi cña c¸c chñ thÓ vµ ®iÒu chØnh hµnh vi kinh

tÕ cña hä.

2.Nhµ n­íc ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ vµ thùc

hiÖn ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ thÞ

tr­êng t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. §Ó thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng nµy Nhµ n­íc

kh«ng chØ x©y dùng c¸c chiÕn l­îc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn mµ cßn ph¶i

trùc tiÕp tham gia vµo mét sè lÜnh vùc ®Ó dÉn d¾t nÒn kinh tÕ – x·

héi ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn. Ngoµi ra c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ

tiÒn tÖ ®Ó æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« lµ hÕt søc quan träng

nh»m tr¸nh ®­îc nh÷ng chÊn ®éng bëi c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ

l¹m ph¸t.

3.Nhµ n­íc ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, c¸c

doanh nghiÖp v× lîi Ých c¸ nh©n, ch¹y theo lîi nhuËn cã thÓ l¹m dông

tµi nguyªn, tµn ph¸ m«i tr­êng, t¸c ®éng tíi ®êi sèng cña con ng­êi. V×

vËy, Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn nh÷ng t¸c ®éng bªn ngoµi ®Ó n©ng cao

hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi. Sù xuÊt hiÖn c¸c tæ chøc ®éc quyÒn trong

nÒn kinh tÕ ®­îc coi lµ khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®ßi hái Nhµ

n­íc cã nhiÖm vô b¶o vÖ c¹nh tranh, chèng ®éc quyÒn ®Ó t¨ng tÝnh

hiÖu qu¶ cña m« h×nh kinh tÕ nµy.

4.Nhµ n­íc cÇn h¹n chÕ c¸c mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, thùc

hiÖn c«ng b»ng x· héi. Sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®em l¹i hiÖu

qu¶ kinh tÕ cao, nh­ng kh«ng tÓ tù ®éng mang l¹i nh÷ng gi¸ trÞ mµ x·

héi mong muèn vµ cè g¾ng v­¬n tíi, kh«ng thÓ tù ®éng ®­a l¹i sù ph©n

phèi c«ng b»ng. Vai trß cña Nhµ n­íc trong chøc n¨ng nµy lµ viÖc thùc

38

hiÖn ph©n phèi thu nhËp quèc d©n hîp lý, g¾n môc tiªu kinh tÕ víi môc

tiªu x· héi, n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. C«ng cô sö dông chñ yÕu

lµ thuÕ, ngoµi ra cßn cã hÖ thèng hç trî thu nhËp cho ng­êi giµ, ng­êi

tµn tËt, ng­êi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm nh»m t¹o ra m¹ng l­íi an toµn

b¶o vÖ nh÷ng ng­êi kh«ng may khái bÞ huû ho¹i vÒ kinh tÕ. §iÒu nµy

®· ®­îc chØ râ trong ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta.

5.Chøc n¨ng cuèi cïng ®­îc ®Ò cËp tíi lµ viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý,

b¶o vÖ tµi s¶n c«ng, kiÓm kª, kiÓm so¸t vµ h­íng dÉn toµn bé c¸c ho¹t

®éng kinh tÕ – x· héi ®i vµo quü ®¹o cña chñ nghÜa x· héi. ChØ khi

hoµn thµnh tèt chøc n¨ng nµy chóng ta míi cã mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp,

hiÖu qu¶, mét nÒn kinh tÕ x· héi ®óng nghÜa.

Tr¶i qua h¬n 20 n¨m ®æi míi, Nhµ n­íc mét mÆt ®· thùc hiÖn tèt

c¸c chøc n¨ng cña m×nh, ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu cña viÖc qu¶n lý kinh tÕ

vÜ m«, mÆt kh¸c cßn nh÷ng mÆt h¹n chÕ ph¶i ®­îc tiÕp tôc gi¶i quyÕt

lµ:

 NÒn kinh tÕ tuy ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao nh­ng cßn ch­a

v÷ng ch¾c. Tû lÖ thÊt nghiÖp cßn cao, kh¶ n¨ng chñ ®éng kiÒm chÕ

l¹m ph¸t ch­a b¶o ®¶m, béi chi ng©n s¸ch cßn ®¸ng kÓ, nî n­íc ngoµi

cßn lín so víi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. Møc tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ ch­a cao,

huy ®éng nguån vèn trong n­íc cßn h¹n chÕ vµ sö dông cßn l·ng phÝ.

 Møc tÝch luü vµ ®Çu t­ trong n­íc cßn thÊp, chØ chiÕm gÇn

20% GDP. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tØ lÖ nµy ®· ®­îc c¶i thiÖn

®¸ng kÓ nh­ng vÉn thÊp h¬n nhiÒu c¸c n­íc trong khu vùc. §iÒu ®¸ng

chó ý ë ®©y lµ h¬n 25% ®Çu t­ cña ViÖt Nam lµ tõ nguån ®Çu t­ trùc

tiÕp n­íc ngoµi, phÇn kh¸c lµ tÝn dông vµ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng

hoµn l¹i. Thùc tr¹ng nµy cho thÊy t×nh h×nh thu nhËp rÊt thÊp cña ViÖt

39

Nam vµ nguån vèn tÝch lòy trong n­íc cßn h¹n chÕ.

 Vai trß cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn yÕu, tuy ®¹t kho¶ng 40%

tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp nh­ng vÊn ®Ò hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c

doanh nghiÖp nµy cßn kh¸ nÆng nÒ. Nguyªn nh©n mét phÇn lµ do sù

tr× trÖ trong qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong thêi k× bao

cÊp, sù lóng tóng khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy tÝnh c¹nh

tranh, h×nh thøc vµ chÊt l­îng s¶n phÈm giê lµ c«ng viÖc sèng cßn cña

c¸c doanh nghiÖp khiÕn c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc bÞ mÊt ®i tÝnh

®Þnh h­íng trong nÒn kinh tÕ.

 HÖ thèng kÕ ho¹ch, hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng lµ nh÷ng

c«ng cô chñ ®¹o cña Nhµ n­íc trong qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ ®· ®­îc

®æi míi nh­ng cßn chËm, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. Trong nh÷ng n¨m

®æi míi, mét hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp ®· ®­îc ¸p dông, ho¹t ®éng

kh¸ hiÖu qu¶ trong viÖc cung cÊp dÞch vô vµ th­¬ng m¹i, tuy nhiªn cßn

nhiÒu yÕu kÐm. HÖ thèng thanh to¸n chËm, t×nh tr¹ng khan hiÕm tiÒn

mÆt cßn phæ biÕn, c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®Þa ph­¬ng cã nhu cÇu tÝn

dông cao h¬n rÊt nhiÒu so víi sè vèn hiÖn cã, do ®ã viÖc më réng m¹ng

l­íi dÞch vô cßn h¹n chÕ.

 C¶i c¸ch hµnh chÝnh cßn chËm, bé m¸y cång kÒnh, n¨ng lùc cßn

yÕu kÐm, qu¶n lý chång chÐo, thñ tôc phiÒn hµ, luËt ph¸p cßn thiÕu

vµ ch­a ®ång bé, c¸c lo¹i h×nh së h÷u ch­a thùc sù ®­îc quy ®Þnh râ

rµng.

Nhµ n­íc qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®· nhËn thøc ®­îc mÆt h¹n chÕ,

®ang tõng b­íc kh¾c phôc nh»m ®­a ®Êt n­íc ph¸t triÓn theo nh÷ng

môc tiªu ®Ò ra vÒ mét nÒn d©n chñ thùc sù.

40

IV, Mét sè biÖn ph¸p nh»m t¨ng c­êng vai trß Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ

1. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn

nay

Nhµ n­íc kiÓu míi ë n­íc ta lµ Nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n ra

®êi tõ sau c¸ch m¹ng Th¸ng T¸m (1945), ®· qu¶n lý kinh tÕ - x· héi qua

c¸c thêi kú b¶o vÖ vµ x©y dùng ®Êt n­íc. Trong c«ng cuéc ®æi míi,

Nhµ n­íc ta ®· ph¸t huy vai trß, tr¸ch nhiÖm trong qu¶n lý kinh tÕ - x·

héi, tiÕn hµnh ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ nh­ng vÉn gi÷ v÷ng æn ®Þnh

chÝnh trÞ - x· héi, ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh¸, ®­a n­íc ta ra khái

khñng ho¶ng; ®· ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vµ ®iÒu

hµnh, xö lý c¸c t×nh huèng hÕt søc phøc t¹p cã kÕt qu¶ tèt. Nhµ n­íc

còng ®· ®æi míi hÖ thèng kinh tÕ nhµ n­íc, ®æi míi hÖ thèng tæ chøc

bé m¸y nhµ n­íc, ®æi míi vµ x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc qu¶n

lý nhµ n­íc phï hîp víi c¬ chÕ míi… do ®ã, ®· gãp phÇn to lín vµo ph¸t

triÓn kinh tÕ - x· héi vµ thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi.

VÒ c¸c chøc n¨ng cô thÓ, tõ khi ®æi míi, nhµ n­íc ta ®· thùc hiÖn

thµnh c«ng c¸c néi dung sau ®©y:

- KÞp thêi ban hµnh vµ tõng b­íc ®­a vµo cuéc sèng mét hÖ thèng

luËt ph¸p kh¸ ®Çy ®ñ theo h­íng ®æi míi, t¹o khu«n khæ ph¸p lý c¬ b¶n

cho nÒn kinh tÕ vËn hµnh vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao, trong mét thêi

gian dµi.

- Huy ®éng ®­îc nguån lùc tµi chÝnh kh¸ lín ®Ó chñ ®éng ®Çu t­

ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ b¶n nh­ giao th«ng, ®iÖn,

n­íc, th«ng tin liªn l¹c.

- ChuyÓn ®æi c¸ch thøc ®Þnh h­íng, h­íng dÉn tõ kiÓu trùc tiÕp

tr­íc ®©y sang kiÓu gi¸n tiÕp: Nhµ n­íc chñ yÕu qu¶n lý kinh tÕ vÜ

41

m«, t¨ng c­êng sö dông c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh­ tµi chÝnh, tiÒn tÖ…

- Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, Nhµ n­íc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt thµnh

c«ng, ®¶m b¶o c¸c tiªu chÝ c«ng b»ng x· héi trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é

ph¸t triÓn kinh tÕ cßn thÊp.

- B­íc ®Çu lµm quen vµ tõng b­íc ®æi míi c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra,

kiÓm so¸t phï hîp víi ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng.

Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh ®æi míi, qu¶n lý

nhµ n­íc vÒ kinh tÕ cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ vµ yÕu kÐm.

Thø nhÊt, qu¶n lý nhµ n­íc ch­a ngang tÇm víi ®ßi hái cña thêi kú

míi, ch­a ph¸t huy ®Çy ®ñ mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ ®­îc tÝnh tù ph¸t,

tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng.

Thø hai, hÖ thèng luËt ph¸p, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ch­a ®ång bé vµ

nhÊt qu¸n, thùc hiÖn ch­a nghiªm.

Thø ba, qu¶n lý c¸c lÜnh vùc tµi chÝnh, ng©n hµng, gi¸ c¶, kÕ ho¹ch

ho¸, th­¬ng m¹i, ph©n phèi thu nhËp, ®Êt ®ai, vèn vµ tµi s¶n nhµ n­íc

ch­a tèt vµ chËm ®æi míi.

Thø t­, tæ chøc bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc cßn nÆng nÒ, quan hÖ ph©n

c«ng vµ hiÖp t¸c ch­a râ rµng, cßn nhiÒu v­íng m¾c; t×nh tr¹ng tham

nhòng, l·ng phÝ, quan liªu, ph©n t¸n côc bé cßn nghiªm träng; c¸n bé vµ

c«ng chøc nhµ n­íc cßn nhiÒu h¹n chÕ c¶ vÒ tr×nh ®é, n¨ng lùc vµ

phÈm chÊt, ch­a t­¬ng xøng víi yªu cÇu cña nhiÖm vô.

Thø n¨m, c¶i c¸ch hµnh chÝnh tiÕn hµnh chËm, hiÖu qu¶ thÊp.

Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh trªn ®©y cã nhiÒu, nh­ng chñ yÕu do:

- N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi, c¸i cò ch­a xo¸ bá hÕt, c¸i míi

ch­a ra ®êi ®ång bé, viÖc x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn cña d©n, do

d©n, v× d©n vµ qu¶n lý nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn sang kinh tÕ thÞ

42

tr­êng lµ c«ng viÖc míi mÎ, ph¶i võa lµm, võa t×m tßi, rót kinh nghiÖm.

- ViÖc ®æi míi hÖ thèng tæ chøc bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ

trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta, võa thiÕu c¬ së lý luËn khoa häc nªn

khi thùc hiÖn cßn v­íng m¾c, hiÖu qu¶ vµ t¸c dông cßn h¹n chÕ, võa

thiÕu tr¸ch nhiÖm vµ kiªn quyÕt tù ®æi míi, tù chØnh ®èn cña c¸c c¬

quan qu¶n lý nhµ n­íc ®Ó ®¶m b¶o sù trong s¹ch vµ n©ng cao hiÖu qu¶

ho¹t ®éng qu¶n lý.

- Sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi viÖc ®æi míi vµ kiÖn toµn bé m¸y

qu¶n lý nhµ n­íc cßn nhiÒu h¹n chÕ.

2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu lùc qu¶n lý

nhµ n­íc vÒ kinh tÕ

Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ ë n­íc ta ®ang ®øng tr­íc nh÷ng thêi c¬

vµ th¸ch thøc lín. Chóng ta ®· cã kinh nghiÖm vµ kÕt qu¶ cña h¬n m­êi

n¨m ®æi míi, ®ang ®øng tr­íc xu thÕ më cöa, héi nhËp vµ hîp t¸c quèc

tÕ; nh­ng khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi; viÖc nhµ n­íc ph¶i

tù ®æi míi, tù c¶i c¸ch; hÖ thèng qu¶n lý cµng trë nªn phøc t¹p h¬n; sù

c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng gay g¾t - tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ßi hái qu¶n lý

nhµ n­íc vÒ kinh tÕ ph¶i tiÕp tôc ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn. Yªu cÇu

®Æt ra lµ ph¶i tiÕp tôc ®æi míi qu¶n n­íc ®Ó nhµ n­íc thùc sù cña d©n,

do d©n vµ v× d©n d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, bé m¸y nhµ n­íc trong s¹ch

v÷ng m¹nh, ho¹t ®éng cã hiÖu lùc, hiÖu qu¶; c¸n bé, c«ng chøc nhµ n­íc

thùc sù lµ c«ng béc cña d©n, lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ - x· héi.

Trong thêi gian tíi cÇn ph¶i chó ý c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu sau:

1. NhËn thøc vµ xö lý tèt mèi quan hÖ gi÷a nhµ n­íc víi nh©n d©n,

gi÷a sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n lý cña nhµ n­íc vÒ kinh tÕ, gi÷a qu¶n

lý nhµ n­íc vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp.

- CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng, nh©n d©n lµ ng­êi chñ ®Ých thùc vµ cao

43

nhÊt cña ®Êt n­íc, nhµ n­íc lµ ®¹i diÖn cña nh©n d©n ®Ó qu¶n lý ®Êt

n­íc, do nh©n d©n bÇu ra vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n. Do ®ã,

nhµ n­íc ph¶i t«n träng quyÒn lµm chñ cña d©n, phôc vô d©n, cßn nh©n

d©n ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh ph¸p luËt, chÝnh lµ tù b¶o vÖ

quyÒn lµm chñ cña m×nh. Trong nhËn thøc vµ xö lý c¸c mèi quan hÖ

gi÷a nhµ n­íc vµ nh©n d©n cÇn thÊm nhuÇn lêi d¹y cña Chñ tÞch Hå

ChÝ Minh: "nÕu kh«ng cã nh©n d©n th× chÝnh phñ ®ñ lùc l­îng. NÕu

kh«ng cã chÝnh phñ th× nh©n d©n kh«ng ai dÉn ®­êng".

§Ó t«n träng vµ ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, §¹i héi IX

cña §¶ng ®· chØ râ: "Thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ, më réng d©n chñ

trùc tiÕp ë c¬ së, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh©n d©n tham gia qu¶n lý kinh tÕ

- x· héi, th¶o luËnvµ quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng".

- CÇn nhËn thøc vµ ph©n biÖt râ chøc n¨ng l·nh ®¹o cña §¶ng vµ

chøc n¨ng qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §¶ng l·nh ®¹o kinh tÕ b»ng ®­êng lèi,

chÝnh s¸ch vµ b»ng ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc, thuyÕt phôc, cßn nhµ n­íc

thÓ chÕ ho¸ ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng thµnh ph¸p luËt, ®¶m b¶o

quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, x©y dùng vµ thùc hiÖn thÓ chÕ míi vÒ

kinh tÕ, tiÕn hµnh qu¶n lý, ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ b»ng tæng hîp c¸c

ph­¬ng ph¸p qu¶n lý, trong ®ã cã c¶ nh÷ng biÖn ph¸p gi¸n tiÕp, khuyÕn

khÝch sù tù nguyÖn, tù gi¸c, cã c¶ nh÷ng biÖn ph¸p b¾t buéc, c­ìng

chÕ. Th«ng qua nhµ n­íc, §¶ng ®­a ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµo

cuéc sèng. Nh­ vËy, §¶ng ph¶i t¨ng c­êng l·nh ®¹o nhµ n­íc nh­ng kh«ng

lµm thay nhµ n­íc mµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy tÝnh chñ ®éng vµ

n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña nhµ n­íc.

- §èi víi c¸c doanh nghiÖp, nhµ n­íc cã chøc n¨ng vµ tr¸ch nhiÖm

qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ ®ãi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c

thµnh phÇn kinh tÕ, kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng kinh

44

doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Riªng víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, tuú

theo sù ph©n cÊp vµ uû quyÒn cña ChÝnh phñ mµ c¸c bé, c¬ quan

chÝnh phñ vµ uû ban nh©n d©n ®Þa ph­¬ng cã tr¸ch nhiÖm ®¹i diÖn

chñ së h÷u nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trªn mét sè chøc n¨ng nhÊt

®Þnh nh­ng ph¶i t«n träng quyÒn tù chñ, kh«ng can thiÖp s©u vµo ho¹t

®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.

2. Thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trong tæ chøc vµ ho¹t

®éng cña bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ

TËp trung d©n chñ lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña qu¶n lý kinh tÕ, cµng

cã ý nghÜa quan träng ®èi víi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n lý

nhµ n­íc vÒ kinh tÕ, ®­îc thÓ hiÖn trªn hai néi dung chñ yÕu sau ®©y:

- N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý thèng nhÊt cña nhµ n­íc trung ­¬ng ®i

®«i víi ph©n cÊp qu¶n lý cho ®Þa ph­¬ng. §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c

nµy, nhµ n­íc trung ­¬ng tËp trung qu¶n lý ë tÇm chiÕn l­îc, tÇm vÜ m«

bao gåm viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch quèc gia, ch­¬ng

tr×nh, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ lín cã t¸c dung chung

cho toµn bé nÒn kinh tÕ. Cßn chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cã tr¸ch nhiÖm

vµ thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò cña ®Þa ph­¬ng, ®Æc

biÖt lµ vÒ kÕ ho¹ch ®Çu t­ cho khu vùc c«ng céng, thu chi ng©n s¸ch,

vÒ tæ chøc vµ nh©n sù hµnh chÝnh ®Þa ph­¬ng, xö lý c¸c vô viÖc

hµnh chÝnh. Ngay trong chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng còng ph¶i cã sù

ph©n cÊp theo h­íng cÊp nµo n¾m th«ng tin ®Çy ®ñ h¬n, gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò s¸t thùc tÕ h¬n th× giao thÈm quyÒn vµ nhiÖm vô cho cÊp ®ã.

- T¨ng c­êng phèi hîp qu¶n lý theo ngµnh vµ theo l·nh thæ. C¸c ngµnh

trung ­¬ng cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý theo ngµnh trªn ph¹m vi c¶ n­íc bao

gåm tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cã tr¸ch

nhiÖm qu¶n lý toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi trªn ph¹m vi l·nh thæ,

45

kÓ c¶ kiÓm tra kiÓm so¸t viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt ®èi víi c¸c c¬ quan

vµ tæ chøc thuéc ngµnh cÊp trªn ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn l·nh thæ, ®¶m

b¶o sù phèi hîp cã hiÖu qu¶ vµ th«ng suèt.

3. §Èy m¹nh c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh nhµ n­íc

C¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh nhµ n­íc lµ yªu cÇu cña nhiÒu quèc gia,

nh­ng ®èi víi n­íc ta hiÖn nay, ®©y lµ mét nhiÖm vô hÕt søc cÊp b¸ch

nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ, yÕu kÐm cña qu¶n lý nhµ n­íc kiÓu

cò, x©y dùng mét Nhµ n­íc thùc sù cña d©n, do d©n, v× d©n, cã kh¶

n¨ng qu¶n lý nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn

kinh tÕ thÞ tr­êng, cßn rÊt míi mÎ vµ rÊt phøc t¹p, sím thÝch nghi vµ

hoµ nhËp víi thÞ tr­êng thÕ giíi. C¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh nhµ n­íc lµ

mét cuéc ®Êu tranh hÕt søc gay go ®Ó kh¾c phôc c¸i cò, x©y dùng c¸i

míi bao gåm hµng lo¹t vÊn ®Ò, trong ®ã tËp trung vµo mét sè viÖc chñ

yÕu sau ®©y:

- TiÕp tôc x©y dùng hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p kinh tÕ, bao

gåm hÖ thèng luËt vµ v¨n b¶n ph¸p quy nh»m t¹o khu«n khæ ph¸p lý cho

viÖc h×nh thµnh ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi

chñ nghÜa; ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ®¶m b¶o phï hîp vµ ®Þnh

h­íng ®­îc nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang trong b­íc s¬ khai vµ nhiÒu

biÕn ®éng; x©y dùng vµ hoµn chØnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ x· héi,

trong ®ã quan träng nhÊt lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ.

- C¶i c¸ch mét b­íc thñ tôc hµnh chÝnh c¶ vÒ quy chÕ vµ tæ chøc

thùc hiÖn, gi¶m ®Õn møc tèi ®a c¸c thñ tôc, quy chÕ vµ t×nh tr¹ng quan

liªu, phiÒn hµ ®èi víi nh©n d©n vµ c¸c doanh nghiÖp.

- S¾p xÕp l¹i vµ chÊn chØnh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc vÒ

kinh tÕ, ®¶m b¶o cho bé m¸y tinh gän, ®ñ kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ xö lý tèt

c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trong nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o cho bé m¸y tinh gän,

46

®ñ kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ xö lý tèt c¸c vÊn ®Ò nÈy sinh trong nÒn kinh

tÕ thÞ tr­êng, tËp trung vµo chøuc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«, gi¶m

dÇn ®i tíi xo¸ bá chÕ ®é chñ qu¶n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc. ViÖc

s¾p xÕp l¹i tæ chøc bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn

víi viÖc x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc nhµ n­íc cã phÈm chÊt,

tr×nh ®é vµ n¨ng lùc trong qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng.

4. §Èy m¹nh ®Êu tranh chèng tÖ quan liªu, tham nhòng

Quan liªu vµ tham nhòng ®i liÒn víi nhau nh­ h×nh víi bãng, lµ c¨n

bÖnh vèn cã cña nhµ n­íc nãi chung. Riªng ë n­íc ta ®ang trong thêi kú

®æi míi, c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu, bao cÊp ch­a hoµn toµn xo¸

bá, c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc ra ®êi ch­a ®ång bé lµ

®iÒu kiÖn tèt cho tÖ quan liªu, tham nhòng ph¸t triÓn, võa c¶n trë sù

ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, võa lµm mÊt uy tÝn vµ lµm suy yÕu hiÖu lùc

qu¶n lý cña nhµ n­íc. Do ®ã, ®Êu tranh kiªn quyÕt xo¸ bá tÖ quan liªu,

tham nhòng trë thµnh mét nhiÖm vô cÊp b¸ch tr­íc m¾t cña toµn §¶ng,

toµn d©n ta. V¨n kiÖn §¹i héi IX cña §¶ng ®· nhÊn m¹nh ph¶i kiªn quyÕt

®Êu tranh chèng tham nhòng, g¾n víi chèng l·ng phÝ, quan liªu, bu«n

lËu, ®Æc biÖt chèng c¸c hµnh vi lîi dông chøc quyÒn ®Ó s¸ch nhiÔu,

tham «, nhËn hèi lé, lµm giµu bÊt chÝnh.

§Êu tranh chèng quan liªu, tham nhòng ph¶i vËn dông tæng hîp c¸c

biÖn ph¸p hµnh chÝnh - tæ chøc, kinh tÕ vµ gi¸o dôc, tr­íc m¾t cÇn chó

träng c¸c biÖn ph¸p sau:

- Ph¸t huy quyÒn lµm chñ thùc sù cña nh©n d©n trong ho¹t ®éng

kinh tÕ vµ tham gia qu¶n lý kinh tÕ, trong viÖc ph¸t hiÖn, tè c¸o, ®Êu

tranh chèng quan liªu, tham nhòng.

- Bæ sung, hoµn thiÖn c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ phï hîp

víi quy luËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa,

47

mäi thÓ chÕ, quy ®Þnh ph¶i minh b¹ch, râ rµng, dÔ hiÓu, c«ng khai,

®¶m b¶o cho moi ng­êi cã thÓ n¾m b¾t, thùc hiÖn, kiÓm tra, kiÓm

so¸t.

- §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, tiÕp tôc s¾p xÕp l¹i bé m¸y qu¶n lý

nhµ n­íc vÒ kinh tÕ tinh gän, xo¸ bá c¸c thñ tôc phiÒn hµ, n©ng cao

tr¸ch nhiÖm phôc vô cña c¸c c¬ quan c«ng quyÒn vµ c«ng chøc nhµ

n­íc.

- §Ò cao kû c­¬ng, phÐp n­íc, xö lý nghiªm c¸c c¸n bé, c«ng chøc

ph¹m téi tham nhòng, lµm giµu bÊt chÝnh, ®ång thêi nghiªm trÞ nh÷ng

ng­êi vu c¸o, lµm mÊt danh dù vµ uy tÝn cña c¸n bé, c«ng cô qu¶n lý

48

nhµ n­íc.

KÕt luËn

Nh­ vËy, quan ®iÓm x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng

x· héi chñ nghÜa ngµy cµng ®­îc nhËn thøc râ h¬n. Trong thùc tiÔn, sù

l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n lý Nhµ n­íc cã ¶nh h­ëng quan träng ®Ó ®¶m

b¶o nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Nhµ n­íc sö dông cã

hiÖu qu¶ luËt ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch vµ c¸c c«ng cô kh¸c, ®Æc

biÖt lµ thùc lùc kinh tÕ cña Nhµ n­íc ®Ó t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng nh»m

ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña thÞ tr­êng, ng¨n ngõa, h¹n chÕ sù sa sót vÒ

lèi sèng, ®¹o ®øc, tÖ n¹n vµ c¸c xu thÕ tù ph¸t kh¸c.

Sau gÇn hai m­¬i n¨m thùc hiÖn ®æi míi, chóng ta ®· ®¹t ®­îc

nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, ®­a ®Êt n­íc tho¸t ra khái c¸c cuéc khñng

ho¶ng kinh tÕ – x· héi. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n,

yÕu kÐm, ®Æc biÖt lµ n­íc ta ch­a tho¸t khái mét n­íc nghÌo. §Ó v­ît

qua ®­îc b­íc ®­êng ®ã, chóng ta cßn kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc lín vµ

gay g¾t. §ång thêi chóng ta còng cã nh÷ng c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn.

VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i chñ ®éng n¾m thêi c¬, kiªn quyÕt ®Èy lïi c¸c

nguy c¬ nh»m v­¬n lªn ph¸t triÓn nhanh, v÷ng ch¾c vµ ®óng h­íng.

§iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i n©ng cao h¬n n÷a vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc

h­íng vµo chøc n¨ng ®Þnh h­íng vµ chØ ®¹o sù ph¸t triÓn, dÉn d¾t nç

lùc ph¸t triÓn, t¹o khu«n khæ ph¸p luËt thèng nhÊt, m«i tr­êng æn ®Þnh,

h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng… ®¸p øng yªu cÇu t¨ng

49

tr­ëng nhanh, æn ®Þnh v÷ng ch¾c vµ c«ng b»ng x· héi.