Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nhằm phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Phnôm Pênh đến năm 2010

BO GIAO Dl)C v A DAO T~O TRUONG D~I HQC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH

SORIN V ANNAK

?

,

,

"

~

~

~

MOT SO GIAI PHAP NHAM PHA T TRIEN

•

DOANH NGHIEP vUA v A NHO

•

TAl PHNOM-PENH DEN NAM 2010

•

?

QUAN TRJ KINH DOANH

CHUYEN NGANH :

60.34.05

MASO

A

..,

,.,

K

LUAN VAN THAC SI KINH TE •

•

~

NGUOI Hu'ONG DAN KHOA HQC : PGS. TS. DONG THl THANH PHU<1NG

B¢ GIAO Dl.JC VA DAO TP,.O TRLIONO f)~i KINH TE TP.HCM 'I'J!lf.YJ~N ~I ~rrJ3 TI. Ho cHi MINH- N.AM 2oo6

,

Ml)C Ll)C

Trang phQ bia Danh mQc bang Danh mQc tit vie't tilt Ph~n m

' h ...

h ""

~ _,

h

......

Chu'dng 1. Vai tro coa Doanh nghi~p vua va nho t~i tho do Phnom-Penh ..................... 1 1 11 17h , . "" •

" '

..

A

A

?

~ DNVVN

. .. .

d' ,tl

.n.., al nlf}m Ve uoan ng lf}p Vua va n 0 ....................................................................... . 1 1 1 C , . .

2 h"' cua mQt so nu'oc tren t e gioL ............................ .

ac quan I em ve

1.1.2 Khai ni~m v~ DNVVN d Campuchia ............................................................... 3

1.2 Vai tro cua DNVVN lJ thu do Phnom-Penh ................................................................. 4

Chu'dng 2. Hi~n tr~ng ho~t d()ng coa cac DNVVN t~i tho do Phnom-Penh

trong thoi gian vua qua ................................................................................... 10

2.1

JJq,c diim cua thu do Phnom-Penh ............................................................................ 10

..,

.;J

K

~ A

2.1.1

E>~c diem ve dan so ........................................................................................ 10

- h"'

10

E>~ d',t/ k' h "' ~c I em In

te - xa QI ............................................................................. .

2.1.2

2.2 Tinh hinh phat triin DNVVN lJ thu do Phnom-Penh trong thai gian qua ............... 13

.,t?

, h''k'

h'

13

·c

m m p at tnen t~I ampuc Ia qua cac t oi y ...................................... .

221 T, hh' h h' . .

2.2.2 Tlnh hlnh d§ u tu' nu'oc ngoai trl!c tie'p ............................................................. 17

2.3 M{jt so' kho khiin dffi vfli DNVVN tq,i Campuchia .................................................. .... 18

2.3.1 Chua c61u~t doanh nghi~p n6i chung va 1u~t DNVVN n6i rieng .................. 18

2.3.2 T~p quan sii' d1:1ng hang ngo~i. ........................................................................ 19

2.3 .3 Tinh c~nh tranh ciia san phffm trong nu'oc ra't h~n che' ................................... 19

2.3.4 Nhan 1\l'c va trlnh dQ chuyen mon ky thu~t .................................................... 19

2.3.5 Thong tin thi tru'ong ........................................................................................ 20

A

?

K

K

'

,..' h

h"'

1• A

20

. .

ung cap v~t H~U san xuat con rat ~n c e .................................................. .

2 3 6 C

2.3.7

S\1' h6 trq ciia co quan Nha nu'oc ..................................................................... 20

2.3.8 VO'n .................................................................................................................. 21

2.3.9 Co che' di~u tie't vi mo chua t~o di~u ki~n cho cac DNVVN phat tri€n ......... 23

Chtidng 3. Giai phap nhdm phat triin DNVVN t11-i tho do Phnom-Penh ..................... 25

3.1 Bffi canh quffc ti va trong mtuc anh kttllng din viic phat triin DNVVN ................ .. 25

~ ,...,

? h

3 1 1 B

. .

,.,. 01 can quoc te ............................................................................................. 25

3.1.2 BO'i ciinh trong nuoc ......................................................................................... 26

3.2 Quan diim phat triin DNVVN II thil do Phnom-Penh ............................................... 28

3.2.1 Phat tri~n DNVVN dlfa tren co sd khuye'n khich slf phat tri6n

cac thanh ph§n kinh te' .................................................................................... 28

3.2.2 Phat tri~n DNVVN phiii phil hqp voi quy ho~ch phat tri~n

Kinh te'- xa h{)i ciia thii do Phnom-Penh ....................................................... 29

3.3 Mf)t sff giai phap va kiin nghi nhlim hB tr(l phat triin

~·

A• DNVVN

.. ~A d"''

30

? 1' h' an 01 mo1 quan y n a nuoc 01 vo1

.......................................... ..

DNVVN tq,i Phnom-Penh ............................................................................................ 30 3 3 1 C ,k d,:t. . .

3.3.2 C§n tri6n khai cac chfnh sach khuye'n khich va h6 tro cac DNVVN

dad~ ra ........................................................................................................... 33

3.3.3 Cac giiii phap chii ye'u nh~m h3 trq cac DNVVN phat tri~n ......................... 34 3.3.3.1 Cdc gidi phdp thuqc linh V¥C vi mo .................................................... 34 3.3.3.2 Cdc gidi phdp thuqc lfnh V¥C vi mo .................................................. .42 Ke"t lu~Jn ............................................................................................................................... 46

Tai Ii~u tham khao

,

?

DANHMlJC CAC BANG

1

Tieu chi xac djnh DNVVN C1 m<}t s6 mtoc

Bang 1.1

5

Bang 1.2 Ty 1~ ngu'C1i c6 sue lao d<}ng va ty 1~ ngu'C1i c6 vi~c lam

14

T6c d<} tang tru'dng kinh tt tu 1993-2001

Bang 2.1

Bang 2.2 T6c dQ tang tru'dng kinh tt cua Campuchia

15

so voi cac nu'oc xung quanh

15

T6c dQ tang tru'dng kinh tt ctia Campuchia so theo nganh

Bang 2.3

16

Bang 2.4 T6c dQ tang tru'dng san xutlt nong nghi~p

16

T6c dQ tang tru'dng khach du ljch de'n Campuchia

Bang 2.5

17

s6Iuqng DNVVN t~i thti do Phnom-Penh 2005

Bang 2.6

18

Bang 2.7 B§u tu' nu'oc ngoai trlfc tie'p t~i Campuchia

"'

..&

' DANHMVC TUVIETTAT

ASEAN

Association of South East Asian Nation

Hi~p h()i cac quO'c gia Dong NamA

DNVVN

Doanh nghi~p vua va nho

Gross Domestic Products

GDP

T6ng san ph~m quO'c n()i

'

?

~

LOIMODAU

1. Ly do chQn d~ tai

Hi~n nay trong n~n kinh te' ciia cac nu'oc tren The' gioi co de'n hdn 90%

trong t6ng s6 cac doanh nghi~p Ia doanh nghi~p vua va nho (DNVVN), do

do DNVVN dong gop dang k€ trong phat tri€n kinh te'. d Campuchia, s6

(J thii do Phnom-Penh thl ty I~ do con (J muc cao hdn.

lu'

ngh~, thu'dng m~i, tai chinh, djch V\1 cua ca nu'OC Va ca cua khu VlfC, nen

Thii do Phnom- Penh Ia trung tam kinh te' van hoa - khoa h<;>c - cong

cac DNVVN t~p trung ph~n Ion (J ndi day.

V oi mo~g mu6n kh~ng djnh nhfi'ng dong gop to Ion ciia doanh nghi~p vua

va nho (J Thii do Pnom- Penh noi rieng va ca nu'oc noi chung, cilng nhu' d~

xua't m{)t s6 giai phap h6 tr

tu'dng lai, nh~m khai thac t6t hdn ti~m nang ciia khu vlfc kinh te' nay, tac

doanh nghiQp vita va nho tq,i Phnom-Penh den niim 2010 ".

2. Ph~m vi nghi~n cuu ciia d~ tai

gia lu~n van m~nh d~n ch<;>n d~ tai "MI)t sll gicii phap nhlim phat triin

- V~ khong gian: Lu~n van chi khao sat cac DNVVN t~i Thii do Phnom

Penh.

- V€ thoi gian:Lu~n van chi d€ c~p de'n slf phat tri€n ciia cac DNVVN t~i

Thii do Phnom-Penh tu nam 2002 de'n nay.

3. Ml}C til~D nghien CUD cua ID~n van

Thong qua vi~c danh gia xu the' phat tri~n, ti€m nang va nhii'ng h1;tn che'

cua DNVVN, tac ghi dua ra cac giiH phap h6 trq phat tri~n nhanh DNVVN

t1;ti Thii do Phnom-Penh.

4. Phlidng phap nghien CUD

v€ t6ng th~, lu~n van sti' dvng phu'dng phap duy v~t bi~n chung, phu'dng

phap lOgic ke't hqp voi phu'dng phap lich sti'. Ngoai ra lu~n van con sti' dvng

cac phu'dng phap t6ng hqp, th6ng ke phan tich, quy nl;lp, di€n giai, mo hlnh

5. Ke't ca'D ID~n van

hoa ... d~ lam ro nhii'ng lu~n di~m d€ ra trong lu~n van.

Ngoai ph~n md d~u va ke't lu~n, ke't cilu lu~n van duqc chia ra lam ba

chu'dng nhu' sau:

- Chu'dng 1: Vai tro cua doanh nghi~p vua va nho t1;ti Thii do

Phnom-Penh

- Chu'dng 2: - Hi~n tr1;tng ho1;tt d()ng cua cac doanh nghi~p vua

va nho t1;ti Thu do Phnom-Penh trong thai gian qua.

- Chu'dng 3:- Giai phap nh~m phat tri~n doanh nghi~p vua va

nho t1;ti Thii do Phnom-Penh.

sef DNVVN t(.li Thu do Phnom-Penh.

tra m()t Ngu6n sef li~u trong lu~n van qua nien giam th6ng ke va qua di€u

- 1 -

CHu'<1NG 1

VAl TRO CUA DOANH NGHI:¢P VUA VA NHO

A

A

A

?

T~I THU DO PHNOM- PENH

1.1 Khai ni~m v~ doanh nghi~p vua va nho

DNVVN Ia lo~i doanh nghi~p du'

tieu thuc xac dinh DNVVN thu'ong la: vO'n, lao d9ng, doanh thu. C6 nu'oc

chi dung m

xac dinh DNVVN. MQt sO' nu'oc dung tieu chi chung cho ta"t ca cho ta"t ca

cac nganh, nhu'ng cilng c6 nu'oc l~i dung tieu chi rieng d~ xac dinh

DNVVN trong nganh. E>i€u d6 du'

Bang 1.1- Tieu chi xac djnh DNVVN lJ mQt so' nztuc.

Cac tieu chi ap dQng

Doanh tho

Nti8c

Tdng vo'n ho~c gia tri tai san

<150 Tri~u yen

Nh~t

SO' lao d()ng (ngtiOi) <200 trong huon ban <450 trong cac nganh khac

Singapore

<200

<500 Tri~u U$

Canada

<450 Trong CN va DV

<21 Tri~u do 1a Canada

Indonesia

<400 Trong CN

H6ng Cong

< 200 Trong CN va DV

(Ngu&n: BQ Cong nghi~p Campuchia, D¥ an chinh sdch h6 tn;

DNWN a Campuchia. Vi~n nghien cau dao tq,o phdt triin tq,i Campuchia

2001).

-2-

Can eli' vao tieu thli'c xac djnh DNVVN neu tren, c6 th€ khai quat thanh

cac khai nic$m sau:

1.1.1 Cac quan dilm vi DNNVN cua ml)t sff nztbc tren tht gifli

- Quan ni~m tha nhtft cho rdng, tieu chuffn de' danh gia xe'p lo'}.i DNVVN

ngoai tieu thll'c ve lao d9ng va vO'n kinh doanh con quan tam de'n doanh

thu hang nam ciia doanh nghic$p, theo quan nic$m nay c6 Canada : doanh

nghic$p c6 21 tric$u dola canada doanh sO' du'qc xe'p vao DNVVN.

- Quan ni~m tha hai Ia can eli' vao tieu thli'c sO' lu'qng lao d9ng tham gia

ho~c c6 phan bic$t nganh nghe, ho~c khong c6 phan bic$t nganh nghe, quan

nic$m nay nhdm d€ nha nude c6 nhfi'ng chinh sach dO'i voi doanh nghic$p

trong va'n de thu hut lao d9ng giai quye't vic$c lam. Theo quan nic$m nay c6

cac nude nhu: Myanmar, Oxtraylia, Hdng cong.

- Quan ni~m tha ba cho rdng, tieu chuffn danh gia xe'p lo'}.i DNVVN khong

phan bic$t nganh nghe rna chi can eli' vao sO' lao d9ng va vO'n thu hut vao

kinh doanh, cac nude theo quan nic$m nay gdm c6: Thai Lan, Sigapore,

Philippin ... Tuy nhien ve mli'c d9 thl c6 khac nhau, nhu' Thai Lan la 200 lao

dqng, con Philipppin chi la 250 lao d9ng, ve vO'n thl Singapore Ia 500 do la

Singapore, con Nh~t la nho hdn 150 tric$u yen.

- Quan ni~m tha tzt la tieu chuffn danh gia xe'p lo£J.i DNVVN phai gAn voi

d~c diem tll'ng nganh ddng thai phcli tinh de'n sO' luqng vO'n va lao d9ng

du'qc thu hut vao ho'}.t d9ng san xua't kinh doanh, Nh~t Ban la nude theo

quan nic$m nay, lu~t ve DNVVN ciia Nh~t Ban quy djnh trong linh vlfc

kinh doanh huon ban cac DNVVN la nhil'ng doanh nghic$p thu hut duoi 200

- 3-

lao d()ng, nhu'ng trong linh Vf!C che' bie'n va cac nganh khac Ia du'oi 450 lao

d()ng va vo'n Ia du'oi 150 trit$u Yen.

1.1.2 Khai ni~m vi DNVVN (J Campuchia

Qua vit$c nghien cll'u rut kinh nghit$m v~ tinh hinh cv th€ ciia cac nu'oc phat

tri€n va cac nu'oc dang phat tri€n c6 th€ khai quat chung v~ DNVVN nhu'

sau:

- DNVVN la doanh nghit$p de thay dcSi linh vf!c san xua't kinh doanh khi

tinh hinh thj tru'ong bie'n d()ng

- DNVVN Ia doanh nghit$p c6 gia trj tai san khong qua 2 trit$u USD, lao

d()ng khong qua 500 nguoi (Theo quy phat tri€n nong thon thu()c Ngan

hang nha nu'oc)

Ne'u phan logi Cl:l thl hdn c6 thl khdi quat nhu sau :

- Doanh nghit$p vlia Ia cac doanh nghit$p c6 so' lao d()ng tli 50 de'n 400

ngu'oi, c6 vo'n co' djnh duoi 1 trit$u USD.

- Doanh nghit$p nho Ia cac doanh nghit$p c6 so' lao d()ng duoi 50 nglioi, c6

vo'n co' djnh du'oi 200 USD.

Tli cac khai nit$m da neu (J tren va theo quy djnh phap ly ciia Nha nlioc

Campuchia, c6 th€ djnh nghia DNVVN (J Campuchia Ia cac cd sd san xua't

v~ vo'n, lao d()ng thoa man quy djnh ciia chinh phii do'i voi tling thai ky

kinh doanh c6 dang ky' khong phan bit$t cac thanh ph~n kinh te', c6 quy mo

~ gom:

phat tri€n ciia n~n kinh te'. Nhli v~y khu vf!c DNVVN (J Campuchia bao

-4-

+ Cac hqp tac xa c6 quy mo vua va nho dang ky ho~t d()ng theo lu~t

doanh nghi<$p nha m.tdc.

+ Cac doanh nghi<$p nha nu'dc c6 quy mo vua va nho du'QC thanh l~p

va dang ky theo Lu~t doanh nghi<$p Nha nude.

+ Cac Cong ty c6 ph~n, Cong ty TNHH, Cong ty hqp doanh va

doanh nghi<$p Tu' Nhan c6 quy mo vua va nho dang ky ho~t d()ng theo lu~t

doanh nghi<$p, lu~t d~u tu' nude ngoai t~i Campuchia.

T6m l~i, (J Campuchia vi<$c xac djnh DNVVN trong nam 2000 la phu hqp

vdi thl.fc te' khach quan trong di~u ki<$n ngu6n vo'n c6 h~n, lao d()ng d6i

dao, dap U'ng du'qc yeu c~u bll'c bach cua xa h()i la t~o cong an vi~c lam,

nang cao muc so'ng cua nhan dan lao d()ng- G6p ph~n xoa d6i giam ngheo.

M~c khac, ciing da dl.f tinh de'n tO'c d() phat tri€n kinh te' theo hu'dng cong

nghi<$p hoa, hi<$n d~i hoa.

1.2. Vai tro cila DNVVN lJ Thil do Phnom-Penh

T~i Campuchia, Bang va Nha nude d~c bi<$t quan tam de'n vi<$c phat tri€n

DNVVNvl:

- Phat tri~n DNVVN Ia t~o c6ng an vi~c lam cho nhan dan lao d(}ng

nen se co chinh sach hfi trcj. Theo thO'ng ke (J BQ Lao d()ng Campuchia

cho tha'y sO' ngu'oi tha't nghi<$p la 5.408.800 ngu'oi, trong d6 chi c6

2.593.000 ngu'oi ho~c 47,9% Ia nam va 2.815.800 ngu'oi ho~c 52,1% la nfi').

Trong nam 2000 chi c6 2,1% la nam va 2,8% la nfi' khong c6 vi<$c lam.

-5-

- DNVVN khong doi hoi nganh ngh~ ky thu~t cao, vo'n khong nhi~u rna

c6 th~ mang l~i nhi~u lfji ich cho n~n kinh te'- xa h()i. d Campuchia c~n

phat triSn cac nganh ngh~ truy~n tho'ng, vi trlnh d(> van h6a ciia ngu'oi dan

chua cao, theo tho'ng ke nam 2002 so' ngu'oi chua to't nghit%p ph6 thong,

nam chie'm 79%, nii' chie'm 55%. Do d6 c~n phat triSn DNVVN dS t~o ra

vit%c lam cho hQ

d Thii do Phnom - Penh va nong thon da so' ngu'oi c6 vit%c lam Ia nam

nhi~u han nfi'. Ti It% ngu'oi c6 cong an vit%c lam khoang 97,5%, trong d6

nam 97,9% va nii' chi c6 97,2%.

Bang 1.2 - Ty l? ngllm co sue lao dl)ng va tj l? ngllm co vi?c lam

BVT:%

Ty 1~ nguoi khong c6 vic$c lam

Ty 1~ ngu'oi c6 vi~c lam

Khu Vrfc

Ty 1~ ngu'oi c6 sue lao d()ng tren t6ng s6lao d()n_g

Nam

Nii'

Nam

Nii'

Nam

Nii'

Campuchia

64,2

2,1

68,6

97,9

97,2

2,8

62,4

96,9

96,3

3,1

3,7

53.9

Thu do Phnom Penh

Nong thon

69,4

68,2

98,0

97,3

2,0

2,7

Ngu6n:Ty l~ nhilng nguili co sac lao dtJng va co vi~c lam, khong co

vi~c lam (BQ Lao dtJng- Campuchia 2002).

Do di~u ki~n hlnh thanh DNVVN don gian han, chu ye'u xua't phat tu nhu

c~u t~i dja phu'ong, vit%c tra cong lao d(>ng khong doi hoi cao nhu' doanh

- 6-

nghi~p ldn, ddng thoi c6 th~ sii' d1,1ng lao dqng theo thoi v1,1, chu doanh

nghi~p khong cffn sef vefn ldn, nen vi~c ph'it tri~n DNVVN nhanh bon va

vi~c thanh l~p DNVVN don gian hon nhieu so vdi doanh nghi~p ldn.

c6 trlnh dq cao, khong doi hoi dao t~o qua nhieu thoi gian va chi phi tefn

DNVVN d€ dang tie'p nh~n lao dqng doi ra tu khu vl:f.c nong nghi~p, chua

kern, rna chi cffn bdi du'ong hay dao t~o ngifn h~n Ia c6 th~ tham gia san

xua't du'qc ngay.

Vai tro giai quye't vi~c lam cua cac DNVVN khong chi Ia sef lao dqng

Vl,l

- DNVVN c6 bic dl}ng quan trQng do'i v8i qua trlnb cong ngbi~p boa -

bi~n d~i boa va cbuyin djcb cd cdu kinb te' cua dja pblidng.

thu'ong xuyen (j cac doanh nghi~p rna con la vi~c tie'p nh~n lao dqng thoi

Qua trlnh phat tri~n DNVVN cling la qua trlnh cai tie'n may moe thie't bj,

d6i mdi cong ngh~ nang cao nang ll:f.c san xua't va nang cao cha't lu'qng san

phffm d~ dap ung thi hie'u ngu'oi tieu dung, md rqng cac mefi quan h~ giua

san xua't va tieu dung. Tu d6 phat tri~n them nhieu nganh nghe moi, md

rqng them nhieu nganh nghe moi, md rqng nhieu mij.t hang lam cho qua

trlnh cong nghi~p boa - hi~n d~i boa da't nude di€n ra khong chi C1 chieu

sau rna con (1 ca chieu rqng. DNVVN phat tri~n lam cho cong nghi~p va

mqt teft bon dap ung nhu cffu ngay cang gia tang cua xa hqi. Dieu nay cling

djch Vl,l phat tri~n ddn de'n chuy~n djch co ca'u kinh te' theo hu'dng ngay

phu hqp voi chu tru'dng cua Thu Do Phnom Penh la tu nay de'n 2010.

- 7-

DNVVN Ia ngudn tang tntdng kinh te', gop ph~n gia tang GDP d dia

phu'dng vl hi<%n nay DNVVN chie'm 90% trong tdng s6 doanh nghi<%p t~i dia

phu'dng.

d Thu do Phnom Penh, theo s6 li<%u th6ng ke nam 2002 uoc tinh khoclng 35% GDP du'

nghi<%p khu vrf.c DNVVN cilng dong g6p u'oc tinh 39% gia tri tdng san

lu

nh~p ngu'oi lao d()ng tang len, cai thi<%n du'

lao d()ng, lam cho giao thong d nhii'ng vung ven, nong than phat tri~n, tren

cd sd do dffy nhanh nhip d() do thi hoa nong thon. Hdn nii'a DNVVN gop

ph~n tang GDP cho khu Vrf.C va di~u ki<%n d~ tai d~u tu' l~i cho dia phu'dng,

ddng thoi t~O di~U ki<%n rut ngii:n Srf. each bi<%t gifi'a thanh thi Va nong thon.

- DNVVN phat tri~n t~o di~u ki~n thuc dd'y srf. phat tri~n ciia nong

thon

Cac DNVVN co th~ xay drf.ng d nhii'ng vung nong than d~ t~n dvng ngudn

nguyen li<%u dia phu'dng Va phl;IC Vl;l cho thi tru'ong cua dia phu'dng do.

DNVVN co l

va do do co th~ phan bd h

nhau. Tren cd sd do nose t~o nen bu'oc phat tri~n nong thon va t~o c~u n6i

giii'a nang than va thanh thi, rut ngii:n each bi<%t giii'a nang thon va thanh

thi. Nho srf. phat tri~n cua cac DNVVN tren cac linh Vrf.C kinh te' xa h()i, Srf.

phat tri~n cua doanh nghi<%p nong nghi<%p da gop ph~n dang k~ vao di<%n

khi hoa nong nghi<%p nong than, phat tri~n giao thong nang than, srf. ph:H

- 8 -

tri€n ciia cac doanh nghi~p cd khi sua chua da dffy nhanh t6c d

hoa nong nghi~p tu khau lam d(t de'n khau thu ho~ch, slf phat tri€n ciia

doanh nghi~p xay - xat g~ch ng6i da t~o di€u ki~n cho nong dan tieu th~

san phffm, thu hut lao d<}ng nhan r6i trong nong thon, slf phat trie'n

DNVVN lam cho b

nong thon thay d6i nh~n thuc dang k€', d6 Ia tu lao d<}ng thii cong truy€n

th6ng sang lao d<}ng cho doanh nghi~p. Tren cd sd d6 vi~c sii' d~ng lao

d<}ng nhan r6i c6 hi~u qua ro r~t, t~o di€u ki~n phat trie'n dan tri va c6 y

nghia IOn trong vi~c thlfc hi~n cong nghi~p hoa - hi~n d~i hoa (j nong thon

- DNVVN co tfnh linh ho~t, d~ thfch nghi v8i di~u ki~n bie'n d()ng ciia

thi tru(fng:

St! hlnh thanh, t6n t~i va phat trie'n ciia doanh nghjep vua va nho r(t nh~y

voi bo'i canh kinh te'. N6 phan ung nhanh tru'oc slf chuye'n bie'n m~nh v€

san phffm, djch v~, quy trlnh san xu(t ciia thj tru'ong.

DNVVN c6 kha nang khai thac nhung khoang tr6ng ciia thj tru'ong nhu': C6

the nh~n thffu l~i cac doanh nghi~p lon va c6 the' ho~t d<}ng nhi€u linh vlfc:

Cong nghi~p, djch v~, thu'dng m~i, ban Ie, v.v ... Vi~c phat trie'n DNVVN

truy€n

tho'ng (j dja

t~o kha nang thuc dffy ti€m nang ciia cac nganh ngh€

phu'dng ciing nhu' nganh ngh€

thii cong my ngh~ ... Ngoai ra c6 DNVVN voi

u'u the' nang d<}ng da tham gia vao cac nganh san xua"t ky thu~t cao. M

doanh nghi~p da m~nh d~n dffu tu' mua sdm may m6c thie't bj cong ngh~

tien tie'n lam hang xua"t khffu, vl v~y ti trQng xu(t khffu trong n€n kinh te'

qu6c dan ciia cac DNVVN da tang len trong m(y nam nay.

-9-

- DNVVN gop phan dao t~o, b6i dliO'ng, ren luy~n trong thl.fc te' m()t

d()i ngii doanh nhan mO'i trong kinh te' thi tru(ing.

DNVVN cilng la vuon udm nhan tai cho cong cuqc phat tri€n kinh te' ciia

da't mtoc. Phai xoa bo mQi St! ky thi, phan bi~t ho~c dO'i xu dO'i voi doanh

nhan nha't Ia doanh nhan trong khu vt!c tu nhan. Day Ia nhfi'ng nguoi ra't

dang ton vinh vl hQ da dung cam bo vO'n ddu tu kinh doanh trong di~u ki~n

nhi~u kho khan ba't tra:c hi~n nay d€ gop phdn phat tri€n kinh te' ciia da't

nude.

Tom ltJ,i, DNVVN co vai tro ra't Ion trong vi~c t~n dl;lng tri~t d€ cac ngu6n

lt!c xa hqi, gop phdn khong nho trong vi~c giai quye't cong an vi~c lam cho

nguoi lao d9ng, gop phdn xoa doi giam ngheo, gop phdn phat tri€n kinh te',

t~o di~u ki~n thuc diy st! phat trien ciia nong thon va co tac dl;lng quan

trQng trong qua trlnh cong nghi~p hoa - hi~n d~i hoa Thii Do Phnom

Penh noi rieng va da't nude Campuchia noi chung.

- 10-

CHUONG II

"

?

"

,

. HIEN TRANG HOAT DONG CUA CAC DNVVN

.

.

.

?

"'

,...

"

'

T~I THU DO PHNOM- PENH TRONG THOI GIAN QUA

2.1. Dijc di~m ciia Tho do Phnom - Penh

()

2.1.1. Bijc diim vl dan slf

Thu Do Phnom-Penh c" 1~n tich da't tlf nhien Hi 181.053km2 va c6 dan s6

-···..---'

?4,2 trieu n

(Ji, ca nu'oc s6 ngu'oi lao d()ng chie'm 47,3% dan s6, c6 24

qu~n, c6 185 huy~n va 1621 phu'C1ng. M~t d() dan s6 59,1 ngu'C1ilkm2

(1996), 64 ngu'C1il km2 (1998), 74 ngu'C1i I km2 (2004).

2.1.2. Bijc diim kinh ti- xii hfji

Ba't nu'oc Campuchia da trai qua nhi€u giai do~n phlH tri€n khac nhau. Tu

nam 1975- 1979 Ia giai do~n rna Campuchia s6ng du'oi che' d() Khomer do

di~t chung, nhan dan vo cung dau kh6. Sau khi giai ph6ng 1979 de'n nay

Campuchia da vu'dn len, phat tri€n n€n kinh te' da't nu'oc, da nang cao vi tri

cua Campuchia tren the' gioi.

Voi dan s6 14 tri~u ngu'C1i va GDP binh quan dffu ngu'C1i khoang 350

r - - - - -

.....

USD/ngu'C1i/n~m. Trong nam 2004, Campuchia- m()t thi tru'C1ng nho d Bong

Nam 1\- da du'qc the' gioi da quan tam.

- 11-

Campuchia Ut m()t nu'oc dang phat tri~n va du'qc h6 trq nu'oc ngoai ra't

nhi~u dij.c bi~t la My va khcSi ASEAN, Campuchia da thu hut nhi~u dlf an

d~u tu' (1 nu'oc ngoai vl sue lao d()ng re, c6 nhi~u ngu6n llfc tlf nhien.

T6c d() phat tri~n kinh te' blnh quan la 6-7% nam 1994 - 2004. Tuy nhien

voi t6c d() tang len d6 khong th~ dap ung cho nhu c~u phat tri~n ctia xa

h()i, ty 1~ ngu'oi ngheo vfin con cao. NSn kinh te' phat tri~n chti ye'u la do

nganh may mij.c, du lich g3:n li~n voi sl)' h6 trq nu'oc ngoai. Ngoai ho~t

d()ng ctia h~ th6ng nganh may mij.c, du lich va qmin ly xa h()i, c~n phiii

phat tri~n cac nganh khach moi co th~ d~y nhanh t6c d9 phat tri~n nen

kinh te' Campuchia. Vi~n nghien cuu kinh te' t~i Campuchia dlf doan la n~n

kinh te' Campuchia c6 th~ sti' dtJng khoang 85% tGng sue lao d()ng trong ca

nu'oc. Cac DNVVN t~i Campuchia da t~o cong an vi~c lam cho ngu'oi dan

Campuchia, dij.c bi~t (1 thanh thi.

Trong nam 2004 slf giam slit GDP la 2%. Ti~n vay (1 nu'oc ngoai h6 trq

khoang 21%. Trong thoi gian 12nam g~n day, t6ng ti~n nq nu'oc ngoai

chua tra khoang 1,2 ty USD, muc s6ng giil'a ngu'oi dan thti do va cac thanh

phO' c6 slf chenh l~ch kha Ion, tuy v~y muc thu nh~p ctia nguoi dan thanh

thi vftn chua 6n dinh, vftn con thay d6i theo mua.

Thti do Phnom-Penh tru'oc day cfing nhu' hi~n nay la trung tam kinh te', van

h6a, chinh tri, thu'dng m~i. Thti do hi~n c6 h~ th6ng giao thong d~y dti hdn

so ca nuoc (vS m~t d9 va chtl't luqng) g6m h~ th6ng duong b(), duong thtiy,

du'ong hang khong voi cac cd sd h~ t~ng va c6 kha nang phat tri~n teSt, cac

be'n cang san bay, kho tang v.v ... kha hoan chinh. Thti Do Phnom-Penh

- 12-

cfing la ndi t~p trung nhi~u cd sd van h6a, xa hQi, y te', giao d1;1c Ion trong

s~n, cac cd sd cong nghi~p Ion va da d~ng cfing d~u t~p trung t~i thii do.

ca mtoc. H~ tho'ng cac ngan hang, cac cd sd thu'dng m~i, du lich, khach

Nhii'ng thanh t\fu d~t du'

Phnom-Penh da lam cho cu9c so'ng ciia nhan dan thii do ngay cang 6n

dinh, t~o ra the' va l\fc moi dS thii do phat triSn c6 hi~u qua hdn. Tuy

nhien, so voi yeu c~u ciia mQt trung tam kinh te' quan trQng ciia ca nu'oc,

thii do c~n pha'u da'u d~t mli'c tang tru'dng b~n vii'ng va toan di~n hdn.

nhi~u kh6 khan va thach thli'c nhu':

So voi yeu c~u phat triSn, Thii f>o Phnom- Penh cfing dang dli'ng tru'oc

n~n kinh te' voi t6c dQ cao.

• Cd sd h~ t~ng xuo'ng ca'p nghiem trQng, khong du sli'c phat triSn

Ti~m h.fc trong dan con ra't IOn chu'a du'

• Cong ngh~ l~c h~u con chie'm ty 1~ Ion.

•

dung mli'c.

Cac t~ huon l~u, lam hang gia, quan lieu cii'a quy~n con khong it. •

Ty 1~ lao d9ng chua c6 vi~c lam con cao. •

T~ n~n xa hQi con nhi~u va'n d~ bli'c xuc.

•

T6c dQ tang dan so' cd hQc con cao. •

Ta't ca nhii'ng kh6 khan n6i tren anh hu'dng Ion de'n phat trie'n n~n kinh te'

Campuchia n6i chung va cac DNVVN n6i rieng t~i Phnom-Penh.

2.2. Tinh hinh phat tri~n DNVVN t~i tho do Phnom - penh trong th(li

gian qua

2.2.1 Tznh hinh phat triin kinh te' tf}i Campuchia qua cac thiJi ky

B~ c6 cd sd de ra nhfi'ng giai phap phat tri~n DNVVN t~i Thii Do Phnom

- 13-

ki~n ct;t th~ cua Thu Do Phnom- Penh trong chie'n tranh cilng nhu' qua

Penh, c5n phan tich tlnh hlnh ho~t d{)ng cua cac DNVVN. Can ell' vao dieu

trlnh xay dl.fng nen kinh te', c6 th~ phan chia tlnh hlnh ho~t d{)ng DNVVN

a. ThiJi kY niim 1979 - 1992:

thanh cac thoi ky sau.

La giai do~n thu nha't sau khi danh dd che' d{) Khdmer do di~t chung

b. ThiJi kY ndm 1993 - 1997:

da thO'ng tri ca nu'oc g5n 4 nam. Trong giai do~n nay g5n nhu' nen kinh te' phai xay dl.fng tu con sO' khong.

La giai do~n thu 2 rna thoi gian ddt nu'oc c6 sl.f tac d{)ng, va giup do

cua cac nu'oc tren the' gioi, tuy nhien sau thoi ky di~t chung, nhieu va'n de

trong n{)i b{) da't nu'oc gl}p ra't nhieu kh6 khan, g5n nhu' cac doanh nghi~p

. n6i chung va DNVVN bi x6a bo hoan toan. Do d6 ml}c du c6 sl.f giup do

k ~ e.

c. ThiJi kY ndm 1998 de'n nay:

cua nu'oc ngoai nhu'ng n{)i ll.fc qua ye'u, nen chu'a phat tri~n du'

do~n da't nu'oc c6 hoa blnh, dan sO'ng 5n dinh. Tu nam 1988, sau khi giai

La giai do~n thu 3 , la giai do~n chinh phd da du'

- 14-

ph6ng che' dQ di~t chung, m~c du chinh phd ciing g~p ra't nhi€u kh6 khan

nhung tO'c dQ tang tru'dng kinh te' ciing da tang dffn qua cac nam

0

0

-

Nam

To'c d() tang GDP %

6.9

8.4

3.5

4.1

6.3

3.7

1.5

Bang 21- Toe do tiing tntling kinh te' tit 1993 2001

r-: 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 200oj 2001 5.4 '61-

To'cd()tang

229 246

304 300

231

247 260

253

286

GDP /tmu ngtim

T6ng GDP (Tri~u do Ia) 2173 2406 3079 3153 3059 2794 3054 3090 3259

Ngu&n: Vifn nghien cau phdt triln Campuchia.

+ ve dich Vl;l da tang len tu 34% cua GDP trong nam 1990 len 37,7% trong nam 2000, len 45% nam 2002. Thudng m~i, giao thong v~n tLH

va du ljch tang blnh quan 12,03% tu nam 1998 - 2000. Do nganh thu'dng

m~i va du lich phat tri~n, sO'luqng khach du lich de'n Campuchia va v~n

chuy~n hang h6a da tang len 0,3% nam 2000, ho~t dQng lien quan de'n voi

khach du ljch la khach s~n va nha hang da tang len nl't nhanh trong nam

1993 de'n 1996 blnh quan tang 17,6% , tuy c6 giam xuO'ng trong nam 1997

- 1998 nhung sau d6 h;li tang len 18,4% trong nam 1999. Do nam 2000 c6

tht!c hi~n chinh sach md rQng duong hang khong lam cho doanh sO' nganh

du lich da tang len 9%, c1;1 th~ khach du lich da tang len 26%, tudng dudng

466.365 nguoi so voi nam 1999.

+ Nganh cong nghi~p ciing c6 vai tro ra't quan trQng trong n€n kinh

te' cua Campuchia, nam 2000 nganh may m~c tang len 29%. GDP cua

- 15-

nganh cong nghi~p tang 13% trong nam 1999. Mij.c du (J My da quy djnh

Quota xua't khffu trong nam 1999, rna GDP nganh may mij.c nay vfin d~t

40% - 63,8% trong t6ng thu nh~p quO'c dan nam 2000. Do thl;fc hi~n dung

cac di€u 1u~t cua My dij.t ra nen Campuchia da nh~n du'qc ty 1~ Quota xua't

khffu tang them 9% nam 2000- 2001 va 16% nam 2002.

Bang 2.2 - Toe dQ tiing trlillng kinh tt cua Campuchia so voi cac nlioc xung

quanh (% so vOi niim 2000)

2002

2003

2004

Nam

2005

Vi~tNam

7.1

7.3

7.7

7.5

Thai Lan

6.9

6.1

5.3

5.2

5.3

Lao

5.8

6.0

7.0

5.2

7.0

Campuchia

7.7

5.0

Ngu6n: Vi?n nghien cau thong ke CPC.

Bang 2.3 - Toe dQ tiing trlillng kinh tt cua Campuchia so theo ngimh (% so voi

nllm 2000):

2002

2003

2004

2005

Nam

-2.1

1.3

-2.8

12.0

Nong nghi~p

-12.3

-0.4

Tr~ng lua

-7.8

22.3

Cong nghi~p va xay dt,tng

17.7

12.3

16.5

6.9

24.9

8.5

21.2

16.9

May m~c

9.2

6.5

4.4

0.1

Djch V\1

17.9

-10.3

23.6

18.8

Du ljch

Ngu6n: Vi?n nghien cau thong ke CPC.

- 16-

+ Nganh nong nghi~p: Trong nam 2004 Campuchia da chiu anh

hudng ye'u to' tlf nhien, bi ma't mua nen t6ng thu nh~p nganh Nong nghi~p

giam xuo'ng 2.1 %, san luqng san xua't nong nghi~p giam xuo'ng hdn 12%

Bang 2.4- Tffc dl) tang trui'lng san xudt nong nghifp (%so vOi nam 2000):

Nam

2002

2004

2005

2003

Lua

-7.8

22.3

-12.3

-0.4

Tr6ng trQt khac

6.1

2.1

-0.9

29.0

Thl,l'c v~t

4.3

5.1

3.7

-1.2

Thuy san

0.6

1.7

0.9

-3.3

Cao suva g6

-0.2

-7.6

-5.3

-1.5

N guJn : Vi~n nghien cuu thdng ke CPC.

+ Nganh du lich, theo B() Du Jich ctia Campuchia cho bie't, trong nam

va thuy san giam xuo'ng 3% so vdi nam 2003.

2005 khach du lich de'n Campuchia tang len 35% so vdi nam 2004. M~c du

khach du lich tang len nhu v~y nhung dich vv chua phong phu, do d6 so' ngay

Bang 2.5 - Tffc dl) tang trui'lng khach du ljch den Campuchia

(% binh qulin 2002)

2005

2006

2002

2004

2003

25,0

15,0

17,4

-22,6

5,3

50,0

35,0

42,4

-1,4

66,1

Nam Thu Do Phnompenh Tinh Stem-Ric$p

30,

35,0

-7,2

47,3

34,0

E>uC1ng b() va duC1ng thuy

6,8

5,7

10,3

4,7

0,4

Dich VQ

Ngu6n: BQ du ljch Cdmpuchia 2002.

khach htu tru khong cao, keo theo doanh thu khong tang nhiSu

- 17-

Thu Do Phnom-Penh hit$n c6 1.635 doanh nghit$p thu(>c cac thanh phffn

kinh te" dang ho~t d(>ng.

Bang 2.6- Stf lu(lng DNVVN tfl,i Thu Do Phnom-Penh 2005

Sue lao d()ng

nghi~p

T6ngvo'n USD)

Vo'nhiu d()ng(USD)

n

~ Doanh

238

Qu~n 7 Makera

1,228

8,298,500

7,956,341

184

Qu~n Don Penh

1,155,505

776

981,971

Qu~n Cham Ka Mon

334

1,791

4,837,348

4,300,795

2,025

334

Qu~n Tuoi Kork

6,362,722

5,576,502

1,842

8,685,856

5,759,595

242

Qu~n Mey chey

2,302

3,241,132

3,866,707

Qu~n Rousey kev

213

1,272,830

591

1,630,610

Qu~n Dong Kor

90

...-

29,089,166

T6ngso'

34,837,248

10~55

~~5 )

Nguon: B9Ki hot;zch

2.2.2 Tinh hinh dllu ttl nliuc ngoai trt!c tiep

Nam 1994, Campuchia da thttc hit$n lu~t dffu tu', de"n nay da nh~n dttqc

khoang 873 dt! an dffu tu' nude ngoai, vt1i sO' ti€n dffu tu' khoang hdn 5.900

tri~u USD

B¢ GIAO O~JC VA fJAO TAO TRUONG f)H KlNH TE TP.HCM TH'VVIEN

- . s-l !lrr(;

Bang 2. 7 - Bilu ttt nttuc ngoai tr¢c tiep tf!,i Campuchia

T8ng

NAM

1994

1995

1996

1997

1999

2000

1998

2005

s6

26

124

205

143

91

62

189

33

Tdng s6 d\1' an

873

D~ u tu t~i Thii Do

505.6

2242.8

850.2

447.9 269.2

121.9

5943.9

761.8

744.5

(tri~u USD)

Sue lao d()ng

13.261 36.392 70.265 128.457 116.235 77.171 33.112 15.248 490.141

(ngu<1i)

D~u tUtu nhan

2242.8

744.5

850.2

447.9

269.2

121.9

5943.9

505.6

761.8

(tri~u USD)

D~u tungoai

qu6c doanh

433.2

528.3

3626.2

358

513.3

518

383.1

413.9 478.4

(tri~u USD)

Ngu6n: B9 Ke' hog,ch- Campuchia

- 18-

Tuy t6ng s6 dt! an c6 ghim di, nhung nhii'ng nam sau bao g6m cac dt! an

2.3 M()t s6kh6 khan dffi vbi DNVVN t~i Campuchia

2.3.1 Chzta co luljt doanh nghi~p noi chung va luQ,t DNVVN noi rieng

Hi~n nay nha nu'oc chua quan Him toi s\f phat tri€n DNVVN, do d6 phiii c6

Ion nen gia tri d~u tli d~u tang qua cac nam

vi~c lam cho nhan dan va dffy m~nh ho~t d<)ng kinh te' trong nu'oc.

bQ lu~t doanh nghi~p ro rang d€ dam bao S\1' t6n t~i Hiu dai, t~o cong an

- 19-

2.3.2. T{j,p qudn sit d11-ng hang ngo{li

Tu khi che' d¢ Khdmer do di~t chung cd sd h~ tffng kinh te' trong nu'oc bi

tan pha, nen san xua't te li~t lam cho san ph«m, hang hoa nu'oc ngoai vao

thi tru'ong cua Campuchia d~c bi~t cac nu'oc Hin c~n xung quanh. Bi€u d6

da lam cho dan u'a thich sii' dl)ng san ph«m nu'oc ngoai, vl cha't lu'qng hang

ngo~i cao hdn. Do d6 cang lam cho n€n kinh te' phat tri€n ch~m

2.3.3 Tfnh C{lnh tranh cua san philm trong nll{/c rat h{ln cht

Tlnh hlnh DNVVN d trong nu'oc chua c6 kha nang dffy du d€

rna c~nh

tranh san ph«m nu'oc ngoai VI may ffiOC thie't bi l~c h~u, thu tl)C dang ky

md doanh nghi~p kha dcit do d6 gia thanh san ph«m cao, kh6 c~nh tranh

voi san ph«m ngo~i nh~p.

2.3.4 Nhan life va trinh dQ chuyen mon ky thu{j,t

BQi ngii nhan vi<~n cua cac doanh nghi~p ca nu'oc da sa chi c6 25% c6

bhng c(p chuyen mon d~i hQC, con l~i 85% chu'a du'QC dao t~O.

Trong doanh nghi~p c6 van dffu tu' nu'oc ngoai c6 quy mo lao d<}ng vua va

nho nhu'ng ra't quan tam tuy€n chQn nhan hfc quan ly c6 trlnh d() chuyen

mon d~i hQC Va ky thu~t cao, ye'u ta thu~n lqi d€ thu hut lao d<}ng la ti€n

lu'dng cao. Va'n d€ dao t~o d cac doanh nghi~p c6 van dffu tu' nu'oc ngoai la

chi dao t~o b6 sung ky nang, kie'n thuc quan ly bhng nhii'ng khoa dao t~o

ngcin h~n trong nu'oc ho~c nu'oc ngoai.

-20-

2.3.5 Thong tin thj truung

Chua co cac cd quan xii' ly thong tin va cung ca'p kip thai thong tin cho cac

doanh nghit%p, do do cac doanh nghit%p thie'u hdn ngu6n thong tin ca trong

va ngoai nu'oc. Mij.t khac can be) quan ly cac DNVVN chua co trlnh de),

nen khong nhanh nh~y voi nhfi'ng bie'n d()ng ciia thi tru'ang

2.3.6 Cung cdp vljt li~u sdn xullt con rat hf!,n cht

Chie'n tranh t~i Campuchia hdn hai thai ky da lam cho m()t s6 cd sd san

XUfft bj pha nat hoan toan, dij_c bit%t la Cd sd san XUfft V~t lit%u, VI V~t lit%u la

ye'u to' d~ dffy m~nh sf! phat tri~n ciia doanh nghit%p trong nu'oc va co th~

giam bot Sf! It% thu()c nu'oc ngoai. Mij.t khac nhan dan chu()ng san ph£m

nu'oc ngoai co cha't lu'

tranh ngay t~i thi tru'ang trong nu'dc.

2.3. 7 Sl/ h6 tr(l cua cd quan Nha nuuc

Dij.c di~m DNVVN d Campuchia con ye'u v~ mij.t ky thu~t va qmln ly vida

so' can be) chua du'

Nha nu'oc chua ro rang va trlnh de) chuyen mon ciia nhan vien con ye'u vi

chua co tru'ang dao t~o hoij.c trung tam dao t~o chuyen nganh v~ quan tri

doanh nghit%p, chua co nhfi'ng t6 chuc h6 tr

rna ngu'ai quan ly DNVVN hit%n nay dang cftn d~ quan ly hit%u qua doanh

nghit%p. Do d6 phai khdng djnh la phai co sf! h6 tr

2.3.8 VO'n

-21-

Doanh nghi~p duqc vay vO'n ciia Ngan hang con (J muc d() tha'p vl:

- Ngan hang chua yen tam, ve mij.t kinh te' chinh trj chua 6n djnh, h~

thO'ng lu~t doanh nghi~p Campuchia chua r5 rang, h~ thO'ng toa an xii' ly

chua nghiem minh.

- Chinh phii chua c6 cd quan d~ dam bao cho doanh nghi~p vay vO'n

- VO'n cho DNVVN vay thong thuong c6 thoi gian ngf{n.

- Nguoi quan ly DNVVN chua c6 trlnh d() d~y dii d~ ho~ch djnh vi~c

sii' dvng ngu6n vO'n.

Mij.t khac 60% h;tc luqng nhan h;tc qmin ly trong cac doanh nghi~p

ngoai quO'c doanh chua c6 b~ng ca'p chuyen mon va tren 70-80% chua qua

dao t~o ve kie'n thuc quan ly' kie'n thuc phap lu~t va m()t sO' duqc bO' tri

lam Vi~c chua hoan toan dung VOi nganh ngh8 da dUQC dao t~O, nhfft la cac

cong vi~c quan ly kinh te', quan ly ky thu~t, nhung nhfi'ng nguoi nay duqc

Vi~c dao t~o nhan h;tc quan ly cfing it duqc doanh nghi~p ngoai quO'c

de b~t chii ye'u do c6 kinh nghi~m va quan h~ xa h()i tO't.

doanh quan tam do mvc dich truoc nha't la 6n djnh va c6 lqi nhu~n san xua't

kinh doanh. Chua chu trqng nhi8u de'n d~u tu phat tri~n nhan h;tc quan ly

hoij.c chua c6 dii di8u ki~n d~ phat tri~n ngu6n nhan h;t'c lau dai.

Mij.t khac sl;t' bie'n d()ng ve nhan ll;t'c quan ly t~i cac DNVVN xay ra

thuong xuyen. M()t b() ph~n Ion lao d()ng cha't xam t~i cac DNVVN chuy~n

cong tac. M()t sO' doanh nghi~p thay d6i lao d()ng quan ly, da tuy~n them

-22-

ngu'oi CO nang 1\l'C phu hqp Va giam bot lao d()ng trlnh d() con hc;tn ch€ nen

ho~t d()ng ciia cac doanh nghic$p d6 c6 hic$u qua hdn. Ngu'qc l~i, m()t s6 can

b() quan lyra di vl c6 thu nh~p cao hdn vic$c lam 6n dinh hdn (J cac doanh

nghic$p khac.

Day cling la ytu t6 h~n ch€ vic$c cac DNVVN chu trQng vic$c dffu tu' dao

t~O phat tri~n ngu6n nhan 1\l'C- quan ly (k~ ca lao d()ng CO chuyen mon ky

thu~t) vl thu'ong c6 s\1' bi€n d()ng lao d()ng.

Thi tru'ong tieu thtJ san phffm ciia cac DNVVN chii ytu la thi tru'ong n()i

dia, bdi vl:

* Thitu v6n, cong nghc$ sii' d1,1ng l~c h~u nen san phffm khong dii sue

c~nh tranh vdi hang nude ngoai va san phffm ciia cac doanh nghic$p IOn

nen ra't 1t c6 kha nang xua't khffu.

* Do hi h~n ch€ ve thi tru'ong, san phffm san xua't va ban ra thi

tru'ong khong IOn ve sefluqng, vl v~y kha nang giam chi phi san xua't d~ h~

gia thanh san phffm cling kh6 th\l'C hic$n.

* ve bao bl, dong g6i san phffm nhieu DNVVN chua chu trQng quan

tam. Ho~t d()ng Marketing ra't h~n ch€ do thitu v6n, thitu kha nang trong

vic$c dao t~o can b() Marketing d~ gidi thic$u san phffm ciia mlnh theo yeu

cffu ciia ngu'oi tieu dung.

* Defi vdi chi€n lu'qc san phffm, cac DNVVN thu'ong hi h~n ch€ trong

vic$c cai ti€n cha't lu'qng san phffm va tang kha nang c~nh tranh. Ngoai vic$c

-23-

thie"u thong tin v~ ky thu~t, cong ngh~ moi va chua co di~u ki~n d~u tu

nghien CUll va phat tri~n chua co chie"n luqc san phffm dii sue CC;tnh tranh.

2.3.9 Co che' dilu tiel vi mo chlla tg,o dilu ki~n thuljn l(li cho cac DNVVN

phattriln

Ma'y nam g~n day chlnh phii chii truong v~ cai each hanh chinh da tC;tO

di~u ki~n cho cac DNVVN co nhii'ng dong gop tich clfc trong vi~c giai

quye"t cong an vi~c lam va tang trudng kinh t€ da't nude. Nhung m~t khac,

qua V~n hanh CUa CO ch€ thj truong da nay sinh IDQt sef vfi"n d~ khong hqp

ly c~n duqc nha nude xem xet d~ h6 trq cac DNVVN phat tri~n, do la cac

va'n d~:

Muc thu€ sua't thu nh~p doanh nghi~p 27%, day la muc thu€ qua cao

khong khuye"n khich cac doanh nghi~p (nha't la cac doanh nghi~p ngoai

quefc doanh) md rQng san xua't tang tich luy. Muc thu€ 27% danh d6ng d~u

tren t(t ca cac nganh san xu(t cilng nhu lu'u thong hay djch Vt;l la chua hQp

ly, chua tinh de"n d~c thii ciia tung nganh. Muc thu€ sua't thu€

thu nh~p

doanh nghi~p va v~ u'u dai mi~n giam thu€ thu nh~p doanh nghi~p ap dt;tng

d6i voi doanh nghi~p trong nuoc va doanh nghi~p co vefn nuoc ngoai khac

nhau Ia khong blnh d~ng.

Noi chung, chinh sach thu€ hi~n hanh d6i voi cac DNVVN con

nhi~u ba't hqp ly, g~n nhu 80% cac doanh nghi~p cho rAng muc thu€ ciia

nha nude quy djnh con cao, triing l~p, co ca'u thu€ chua hqp ly m~t khac,

trlnh dQ CUa can bQ thu€ khong d6ng d~u, CQng VOi h~ thefng s6 sach,

a. v£1 chinh sach thul:

-24-

chung tu, hoa ddn h~ch toan con lOng leo, khong ro rang lam cho cac hi~n

tu'<;fng trO'n thue', l~p thue' va tieu ct;(c trong DNVVN con ra't ph6 bie'n.

bao h¢ cho DNVVN.

b. Vi chfnh sdch thj tnt&ng, nha nu'oc chua c6 bi~n phap thfch h<;Jp d~

DNVVN muO'n md r<)ng d~u tu', d6i moi cong ngh~ san xua't ra't kh6 tlm

du'<;fc nha tu' va'n d~u tu' tO't d~ hQ tie'p c~n voi nhfi'ng ky thu~t moi, cfing nhu'

tie'p c~n voi ngudn vO'n d~u tu' u'u dai va nhfi'ng hlnh thuc u'u dai khac. Ben

C~nh do thu tl;lC hanh ch!nh con qua ru'om ra phuc t~p tu khau thanh l~p

doanh nghi~p de'n cac khau chuin bj dt;t' an tht;(c hi~n d~u tu' nen da lam

chun chan cac nha d~u tu'.

c. Vi von ddu tu, chua c6 nhfi'ng t6 chuc tu' va'n d~u tu' th~t tO't, cac

-25-

CHUdNGIIJ

?

.,

,

" '

~

GIAI PHAP NHAM PHAT TRIEN DNVVN

?

"

"

"

T~I THU DO PHNOM PENH

3.1. BO'i canh qu6c tt va trong nude anh hlidng dtn vi~c phat tri€n

DNVVN

3.1.1. Bo'i cdnh quoc te'

Campuchia trong qua trlnh h9i nh~p voi cac nu'oc trong khu vlfc va tn3n

the' gioi thong qua vic$c gia nh~p kh6i ASEAN, cac t6 chuc khu vlfc va

qu6c te' vua la m<)t thach thuc vua la m9t dh~u kic$n thu~n lqi cho cac

doanh nghic$p Campuchia, trong d6 c6 DNVVN. Thu~n lqi la d ch8 nho

d6 doanh nghic$p Campuchia c6 cd h9i tie'p c~n voi the' gioi ben ngoai d€

thu nh~p thong tin, phat tri€n cong nghc$, tang cu'ong hqp tac cilng c6 lqi.

Thach thuc la d ch8 cung voi Slf hoa nh~p vao khu vlfc thl slf bao h9 san

xua't trong nu'oc thong qua hang rao thue' quan va phi thue' quan se giam

d~n de'n muc bj x6a bo hoan toan. Trang khi kha nang c~nh tranh cua cac

doanh nghic$p Campuchia tren thj tru'ong the' gioi con nit h~n che', kh6

vu'Qt qua du'qc c~nh tranh qu6c te' khO'c lic$t. Ne'u khong vu'qt qua du'qc thti'

thach d6 d€

trudng thanh thl cac doanh nghic$p Campuchia se kh6 t6n t~i

ngay ca v€ mi;it chinh trj cling nhu' v€ mi;it thj tru'ong trong nu'oc chu chua

n6i de'n thj tru'ong nu'oc ngoai.

-26-

Campuchia da xac djnh d.ng vo'n trong mtoc Ia quye"t djnh, vo'n nu'oc ngoai

la quan trQng cho phat tri~n kinh te". Hi~n nay va trong nhii'ng nam tdi, nhu

C~U vdn d~U tu' CUa cac doanh nghi~p Vu'Qt xa kha nang v€ vdn d~n toi tlnh

tr~ng thie"u vo'n. Do d6 cac nu'oc trong khu vrfc va nl't nhi€u nu'oc tren the'

gioi tlm each thu hut v6n d~u tu' nu'oc ngoai vao nu'oc mlnh bhng each du'a

ra nhii'ng chinh sach ha'p d~n. Trong bo'i canh d6, vi~c thu hut vo'n nu'oc

ngoai vao Campuchia se bj anh hu'dng va ne"u khong huy d()ng du'qc vo'n

trong nu'oc d~ phat tri~n thl kh6 c6 th~ d~t du'qc nhii'ng ml;lc tieu chie"n lu'qc

da v~ch ra. M()t giai phap c~n thie"t hi~n nay la phai phat tri~n DNVVN.

Cac nu'oc tien tie"n tren the' gioi da thu du'qc nhi€u kinh nghi~m trong vi~c

h6 trq cac DNVVN phat tri~n. Trong nhii'ng nam qua, thong qua nhii'ng t6

chuc quo'c te", cac cd quan quan ly nha nu'oc, cac doanh nghi~p cac t6 chuc

tie"p c~n hQc hoi vi~c DNVVN tu cac

h6 trq doanh nghi~p ... da c6 nhi€u

nu'oc trong khu vrfc, v€ vi~c trao d6i v€ nhu c~u hqp tac dao t~o can b(),

cfing nhu' cac ky nang tu' va'n h6 trq DNVVN. Nhii'ng di€u d6 Ia srf khich I~

do'i voi cac DNVVN trong nu'oc.

3.1.2. Bo'i cdnh trong nlluc

Bo'i canh trong nu'oc c6 nhi€u di€u ki~n thu~n lqi cho srf phat tri~n cua

thanh ph~n.

DNVVN. Chinh phu da c6 chinh sach phat tri~n kinh te" nhi€u

chinh sach md c11a. T~o thu~n lqi cd ban cho DNVVN tie"p tl;lC hlnh thanh

va phat tri~n.

Chfnh phu da xac djnh ra't ro la thrfc hi~n nha't quan chfnh sach phat tri~n

kinh te" nhi€u

thanh ph~n. cac thanh ph~n kinh te" doanh nghi~p theo phap

-27-

lu~t d~u la bQ ph~n ca'u thanh quan trQng cda n~n kinh te' thi tnl'ong va

cang phat tri~n lau dai, hqp tac va c~nh tranh lanh m~nh. Trong d6 kinh te'

Nha nu'oc gifi' vai tro chd d~o, kinh te' Nha nu'oc cung kinh te' t~p th~ ngay

cang trd thanh nen tang vii'ng ch3:c cua n~n kinh te' quO'c dan, kinh te' tu'

nhan du'qc khuye'n khich phat tri~n r{)ng rai trong nhfi'ng nganh ngh~ san

xua't kinh doanh rna phat lu~t khong ca'm ... hoan thi~n cac co che' chfnh

sach khuye'n khich DNVVN, kinh te' trang tr~i.

Nhu v~y phat tri~n DNVVN la chd tru'ong nha't .quan trong hu'ong phat

tri~n ciia Chfnh phd Campuchia.

Chie'n lu'QC cong nghi~p h6a - hi~n d~i h6a n~n kinh te' dang du'qc thvc

hi~n t~o ti~n d~ co ban cho cac chfnh sach kinh te' hu'ong tdi vi~c huy d{)ng

ngu6n lvc trong nu'oc cho phat tri~n. Ben c~nh cac ngu6n lvc cho Nha nu'oc

n3:m gifi' thl ngu6n lvc trong dan ra't IOn cffn du'qc buy d{)ng cho sv nghi~p

phat tri~n b~ng each d~ ngu'oi dan tv quye't djnh. Bay ciing la di~u ki~n d~

DNVVN phat tri~n.

Trong khuon khd chie'n lu'

chu'ong trlnh x6a d6i giam ngheo, chu'ong trlnh t~o vi~c lam ... Ngoai ra,

nhi~u td chuc quO'c te', td chuc phi chfnh phd cua cac nu'oc ciing dang c6

chu'dng trlnh h6 trq S\1' phat tri~n kinh te' cua Campuchia. T~o them vi~c va

thu nh~p cho cac tffng lop dan ell' d cac vung khac nhau trong ca nu'oc. Cac

chu'ong trlnh nay d~u cung ca'p cac ngu6n tai chfnh quan trQng cho.sv phat

tri~n ciia cac DNVVN.

-28-

Tuy nhien, bO'i canh trong m.toc con m

DNVVN phat tri~n. Quan trQng nha't la nh~n thuc chua d~y dd cda cac

nghi~p h6a, hi~n d~i h6a n6i rieng va trong sl! nghi~p kinh te' n6i chung.

nganh, cac ca'p, cac dja phudng v~ vai tro, vj tri cda DNVVN trong cong

M

DNVVN trong kinh te' th! truong, hoij.c con chua xac djnh huong phat triSn

doanh nghi~p n6i chung, chua chu y de'n cac va'n d~ nhu hi~u qua va cac

3.2. Quan di~m phat tri~n DNVVN t~i thd do Phnom-Penh

3.2.1. Phat triin DNVVN dl,la tren cd slJ khuye'n khich slj phat triin cdc

thanh phOn kinh te'

va'n d~ xa h

Trong n~n kinh te' v~n d<}ng theo cd che' th! truong hi~n nay, d~ defy nhanh

tO'c d9 cong nghi~p h6a, hi~n d~i h6a kinh te' dja phudng, c~n c6 nhil'ng

ti~m nang scfn c6 tham gia vao cong CUQC xay dt!ng va phat triSn kinh te'.

djnh huong cv th~ nh~m tac d<}ng len mQi thanh ph~n kinh te' phat huy he't

+ DO'i voi cac doanh nghi~p Nha nuoc: Phai khcfn trudng hoan thanh

vi~c cha'n chinh, sdp xe'p l~i cac doanh nghi~p Nha nuoc theo huong duy trl

cv thS c~n phai:

ho~t d<}ng c6 hi~n qua thl!c Sl! va t~p trung phat triSn doanh nghi~p Nha

nhil'ng doanh nghi~p rna nha nuoc ho~t d<}ng cong fch, nhil'ng doanh nghi~p

nuoc vao nhil'ng nganh, nhii'ng llnh vl!c trQng ye'u va then chO't cda n~n

-29-

kinh te' quO'c dan d~ doanh nghi~p Nha nu'oc th~t st;t gifi' vai tro chu d~o, h6

+ DO'i voi doanh nghi~p ngoai Nha nu'oc, Thu Do cffn t~o di€u ki~n

thu~n l<;Ji v€ mQi mij.t d€ cac doanh nghi~p khu vt;tc nay phat huy dffy du

tr(J va thuc d~y cac thanh phffn kinh te' khac cung phat tri~n dung hu'ong.

quy€n chu d()ng. Sang t~o trong san xua't kinh doanh va d€ hQ m~nh d~n

dffu tu' kinh doanh. Tren cd sd do se t~o them vi~c lam, t~o them thu nh~p

cho nguoi lao d()ng, gop phffn xoa d6i giam ngheo, phat tri~n kinh te' Thii

3.2.2. Phat triin DNVVN phtii phu h(Jp vui quy hotJch phat triin kinh te:

xa hQi cua Thu Do Phnom- Penh:

Hi~n nay Thu Do Phnom-Penh co 7 khu cong nghi~p va khu che' xua't da

Do.

co quye't dinh thanh l~p. Theo quy ho~ch cua Thu do tu nay de'n 2010 se

khong phat tri€n them khu cong nghi~p nfi'a, rna t~p trung cung cO', v~n

d()ng dffu tu' d€ l~p d~y cac khu cong nghi~p hi~n co. Thu Do dt;t kie'n tu

nay de'n nam 2010 cffn thu hut dffu tu' vao cac khu cong nghi~p va khu

che' xua't tren 5 ty USD.

Voi quan di€m phat tri~n cong nghi~p tren cd sd bao v~ moi tru'ong, nen

cac dt;t an dffu tu' tren Thu Do phai tuan thu nghiem ngij.t lu~t moi tru'ong.

Do do, tung bu'oc di doi hoij.c c6 bi~n phap xii' ly 6 nhi~m cac xi nghi~p

nghi~p nAm giua cac khu dan cu, cho nen vi~c phat tri€n cac khu, c~m

con nAm giii'a khu dan cu. H~n che' md r()ng va dffu tu' moi d cac xi

cong nghi~p nho d cac qu~n, huy~n ph~c v~ cho phat tri€n cong nghi~p

-30-

quy mo vua va nho phai phu hqp vdi quy ho~ch va phai c6 t~m nhln lau

dai, khong phat trien tran Ian. Vl khu cong nghi~p khong phai mOt cong

trlnh xay dlfng tinh, rna m6i khu cong nghi~p Ia mOt chuang trlnh phat

ho~ch cac khu cong nghi~p c~n tinh tren quan di€m phat tri€n h~ thO'ng

trien dOng, nen c6 nhii'ng mO'i quan h~ vu'qt t~m quan ly cffp qu~n. Quy

cua mOt Io~t hfc Ittqng san xua"t.

Do v~y, xay dlfng hqp ly h~ thO'ng cac lo~i khu cong nghi~p t~i Thd Do

Phnom-Penh Ia mOt trong nhii'ng nhi~m v1,1 quan trQng, c6 tinh lau dai dO'i

VOi cong cuOc cong nghi~p h6a, hi~n d~i h6a tren blnh di~n ca nu'oc Va

Do la noi se gop ph~n t~o nen mOt llfc lttqng san xua"t moi, tien tie'n tren

cda Thd Do Phnom Penh. H~ thO'ng khu cong nghi~p t~p trung t~i Thd

dia ban, trlfc tie'p tac dOng h6 trq va thuc d~y san xua"t cong nghi~p va

mOt sO' linh vrfc kinh te' - xa hOi cda Thu Do Phnom - Penh. Tranh slf

3.3 M()t s6 giai phap va kitn nghi nhttm h6 tr(j phat triin dnvvn t~i

thud() Ph()m-P~nh.

3.3.1. Can dlii mUi qudn lj cua nha nlluc do'i vUi DNVVN

phat trien tlf phat kern hi~u qua.

DO'i vdi DNVVN Ia mOt bO ph~n ca"u thanh cua h~ tho'ng kinh te' cda mOt quo'c gia cho nen khOng th e i slf qulin l:Y cda nha nttOc. Di~u oily du'qc ly giai bdi cac ly do sau:

- 31 -

* Cac DNVVN do chl;ly theo lqi nhu~n nen thu'ong chi chu y de'n lqi

ich ct;tc b¢, khong coi trQng lqi ich toan ct;tc. Chi c6 qmln ly Nha nu'oc moi

* Nha nu'oc moi dd quy€n quy djnh va vi~c tht;t'c hi~n nhii'ng hol;lt

hl;ln che' du'qc nhii'ng khie'm khuye't d6.

dQng pho'i hqp CUa toan bQ cac tac nhan kinh te', cac doanh nhan thUQC

cac thanh ph~n kinh te' khac nhau hay d€ ra cac chinh sach klm ham, h6

trq, hoij.c khuye'n khich phat tri€n cac lol;li hlnh kinh te', cac nganh ngh€

khac nhau trong m¢t n€n kinh te' d€ dam bao tht;t'c hi~n mt;tc tieu phat

tri€n kinh te' cda m¢t quo'c gia.

Mt;tc tieu ct;t th€ cda quan ly Nha nu'oc do'i voi DNVVN nhAm d€ dam bao

ke't hqp hai hoa cac lqi ich hqp phap cda cac ben c6 lien quan xua't phat tu

nghi~p, d6 la:

hol;lt d¢ng ciia cac ben c6 lien quan xua't phat tu hol;lt d¢ng ciia cac doanh

• Lqi ich ciia quo'c gia

Lqi ich ciia chii doanh nghi~p •

Lqi ich ciia nguoi dung •

• Lqi ich ciia dja phu'dng

• Lqi ich ciia cac doanh nghi~p khac.

Vi~c d6i moi cac chinh sach quan ly nha nu'oc do'i voi cac DNVVN trong

Lqi ich ciia ngu'oi lao d¢ng trong doanh nghi~p. •

..,... -

thai gian tai Ia chd ye'u vl: /

-32-

* Cac DNVVN d Campuchia bu'oc dffu hlnh thanh dang trong thai ky

bie"n ddi nhanh chong va nang d()ng.

* Co ca'u kinh te" va co che" quan ly kinh te" tuy da thay ddi v€ co ban

nhu'ng n()i dung quan ly theo cd che" thi tru'ong con la moi me dO'i voi

Campuchia, Cl} th€:

+ Nhi€u van ban phap lu~t da ban hanh khong con phu h<:Jp voi

tlnh hlnh moi.

+ Thie"u nhi€u van ban phap lu~t moi co kha nang dap ung doi hoi

ciia n€n kinh te" thi tru'ong, ch~ng h~n:

- Thie'u nhfi'ng ti€n d€ phap ly cho thi tru'ong vO'n.

- Thie"u van ban phap ly trong lu~t c~nh tranh Ianh m~nh.

- Cac van ban phap lu~t chua co tinh quO'c te' cao.

-Chua xay d\l'ng phap lu~t rieng cho DNVVN.v.v.

Th\l'c te" cho tha'y r~ng khong co linh V\l'C ho~t d()ng nao ciia con ngu'oi l~i

nang d()ng b~ng linh v\l'c kinh doanh, cling khong co h~ thO'ng phap nhan

nao l~i chong l~C h~U SO VOi CUQC sO'ng b~ng phap lu~t di€u chinh ho~t

/

~ d()ng ciia cac doanh nghi~p nha't la cac DNVVN. Vl v~y, vi~c phat hi~n ......._

,..,..______

SOffi Va d€ xua't cac bi~n phap kh~c phl}C S\1' l~C h~u CUa cac quy dinh -

phap lu~t luon luon phiH du'<:Jc dij.t len hang dffu trong ho~t d()ng l~p phap

ciia Nha nu'oc Campuchia.

-33-

3.3.2. Ciln triln khai h~ thdng cdc chinh sdch khuye'n khich va h8 tnJ cdc DNVVN da dl ra

Ke' ho:;tch phat tri~n kinh te'- xa h()i 5 mlrn lffn thu II da d€ ra co ca'u va he$

tho'ng chinh sach DNVVN nhu sau:

*Huang co ca'u phat tri~n DNVVN:

Huang nganh DNVVN trong thoi gian ng~n, trung blnh va dai

du<;jc quy djnh theo chinh sach cua chinh phd narn 1998- 2003.

* Khuye'n khich phat tri~n nganh cong nghi<$p va c6 xu huang xua't

kh ,:t au.

* Khuye'n khich nganh cong nghi<$p rna sii' dl;lng sue lao d()ng nhi€u.

* Khuye'n khich nganh cong nghi<$p ciH t:;to va sii' dl;lng ngu6n nhien

li<$u rna chinh c6 ngu6n nong nghi<$p va ngu6n ltfc t\1' nhien.

* Khuye'n khich nong - cong nghi<$p.

* Khuye'n khich doanh nghi<$p san xu!t thuc an d~ phl;lC V\1 hang

nga y trong nuac.

* Khuye'n khich stf tie'p thu ky thu~t hi<$n d:;ti (J nuac ngoai ho~c

doanh nghi<$p hi<$n d:;ti.

* Khuye'n khich vi<$c thanh l~p khu cong nghi<$p.

C6 th~ n6i, sau ke' ho:;tch pha t tri~n kinh te' - xa h()i 5 narn lffn thu II da

hlnh thanh va phat tri~n DNVVN (J Carnpuchia, he$ tho'ng phap lu~t kinh te'

n6i chung va phap lu~t v€ cac DNVVN n6i rieng da phffn nao dap ung

-34-

du'<;Jc yeu c~u cua n~n kinh te'. Ht$ tho'ng phap lu~t, chinh sach da dong vai

tro la cong cl} chii ye'u d€ Nha nu'dc quan ly c6 hit$u qua n~n kinh te' d6ng

thoi Ia phu'ong hu'dng hfi'u hit$u giup cac nha kinh doanh cung co' va phat

tri€n cac doanh nghit$p cua mlnh. Tuy nhien, ht$ tho'ng phap lu~t con nhi~u

va'n d~ c~n phai du'<;Jc tie'p tl}c sti'a d6i, b6 sung, hoan thit$n d€

tang cu'ong

hon nfi'a vai tro cua chung trong quan ly kinh te'.

3.3.3. Cdc giai phdp chu ye'u nhlim hB tr(l cdc DNVVN phdt triin.

3.3.3.1. Cdc biin phdp thUQC linh v¢c vi mo:

a. Vi thu ttJ,c thanh lljp doanh nghiip:

Trong thoi gian qua, k€

tu khi lu~t doanh nghit$p ra doi thl thoi gian

trung blnh d€

thanh l~p doanh nghit$p da du'<;Jc rut nga:n tu 60 ngay (tru'dc

nam 2002) xuo'ng con 7 ngay. Tuy nhien, khong th€ phil dinh nhfi'ng kh6

khan, vu'dng ma:c dang t6n t~i trong thlfc te' tri€n khai lu~t doanh nghit$p. E>6

la nhfi'ng van ban du'di lu~t chua Cl} th€, chua c6 che' tai xti' ph~t cac hanh vi

vi ph~m cho nen d~n de'n slf ru'om ra va to'n nhi~u thoi gian cho giai do~n

hlnh thanh doanh nghit$p.

Tu thlfc te', lu~n van xin kie'n nghi:

- Cai tie'n cdc thu t~c hanh chinh trong giai dot;tn hznh thanh doanh

nghi~p.

tdi x6a bo giai do~n xin phep

* C~n ghim cac thu tt;tc ru'om ra, ti€n

thanh l~p rna chi c~n dang ky kinh doanh.

-35-

* C~n thay vic$c dang ky a nhi~u co quan nhu' hic$n nay b~ng vic$c dang ky a m()t co quan duy nhfft la toa kinh te' thu()c toa an nhan dan Thu

E>o.

* UBND Thii Do c~n t6 chli'c cac djch V\1 huang dftn thanh l~p doanh

nghic$p, giam sat vic$c thlfc hic$n cac quy djnh doanh nghic$p, giam sat vic$c

thlfc hic$n cac quy djnh mang tinh phap lu~t.

- can ban hanh quy djnh chinh thac c6 tinh phap ly vi nhung nganh

nghi nao phdi c6 chang chi hanh nghi ml1i duqc phep thanh lqp doanh

nghi?p, x6a bo cd cht xin cho trong qua trznh hznh thanh doanh nghi?p.

b. Vi quy hoq,ch mq,ng lUfli nganh nghi phdt triin DNVVN

DS dam bao cho DNVVN d Thii Do Phnom -Penh phat huy vai tro

cua mlnh trong qua trlnh phat triSn kinh te' Thu Do, lu~n van xin kie'n nghj:

* Xay df!ng khu vf!c lang nghi truyin thong if ngot;ti thanh nhu tinh

Siem Ri?p, Kompong-Cham, Takeo ...

Hic$n nay, trong khi vic$c gieo tr6ng lua a ngoc;ti thanh ngay cang kern

ke't qua thl vai tro cua nganh ngh~ nong thon d6i voi qua trlnh phat triSn

kinh te' ngoc;ti thanh Thii Do ngay cang du'qc khilng djnh, binh quan m()t h()

nganh ngh~ tc;to vic$c lam 6n djnh cho 170 ngu'oi, tc;to thu nh~p cao han 1,3

l~n so coi lao d()ng thu~n nong. Do d6, c~n quy hoc;tch phat triSn nganh

ngh~ nong thon ngoc;ti thanh cua Thu E>o nh~m khai thac ti€m nang kinh te'

ngoc;ti thanh dS nang cao doi s6ng cho nong dan Ia ra't c~n thie't.

-36-

* Quy hoq,ch qtm cong nghi~p iJ ngoq,i thanh cho cdc DNWN tq,o sf!

lien ke't gir1a DNWN wJi doanh nghi~p ll1n nham nang cao hi~u sutft cua h~

Xua't pha t tu cac lqi the' cua cac lo~i quy mo khac nhau:

• Quy mo Ion : C6 kha nang v€ v6n, thi tntong, trlnh d<) quan ly.

• Quy mo vua va nho: c6 lqi the' v€ sii' dl,lng lao d<)ng, t~n dl,lng m<)t

each hfi'u hi~u, slflinh ho~t trong thi tntong, phu'dng thuc quan ly

nang d<)ng.

Cac DNVVN trong h~ th6ng phan cong lao d<)ng nay se dong vai tro

la vi~c thlfc

la cac v~ tinh cho cac doanh nghi~p c6 quy mo IOn rna Cl,l th€

hi~n gia cong cac bQ ph~n, chi tie't, ban thanh phffm, Cl,lffi thie't bi, ban

thanh phffm, c1,1m thie't bi cho cac doanh nghi~p c6 quy mo Ion. Ngoai ra,

DNVVN con cung ca'p ho~t d<)ng djch V\1 cho san xua't cua cac doanh

nghi~p Ion.

Ne'u thie't l~p t6t m6i quan h~ gifi'a cac DNVVN voi cac doanh

nghi~p IOn theo hu'ong phan lao d<)ng xa h<)i thl hi~u qua dem l~i cho n€n

kinh te' se ra't IOn. M~t khac, se thu hut m(>t llfc lu'qng lao d<)ng dang k€ CJ

day, vua giai quye't vi~c lam cho lao d<)ng doi ra tu nong nghi~p nong

thon, vua dan dan tu cac quan n<)i thanh. D6ng thoi tie'n toi lam trong s~ch

moi tru'ong trong n<)i thanh do cac DNVVN gay ra.

c. Ctic bi?n phtip nhlim hB tr(l vl vdn cho DNVVN

thdng cong nghi~p.

-37-

H~u he't cac DNVVN d~u thie'u vO'n d~ san xua't kinh doanh. Day la

m()t trong nhii'ng nguyen nhan chinh hc;m che' slf phat tri~n cua DNVVN.

D~ kh3:c ph~c ph~n nao va'n d~ thie'u vO'n cua cac DNVVN d Thu Do

Phom - Penh, theo chung toi chinh sach tin d~ng cua nha nu'oc dong vai

tro ra't quan trQng. d day, nha nu'oc c~n giai quye't m()t sO' va'n d~ sau:

* Ddp ling ddy du nhu cdu von ddu tzt phdt triln, wJi to'c dq tang

tntiJng cua cdc DNWN, nhdt la khu V¥C kinh te' ngoai quoc doanh. Sau khi

c6 luqt doanh nghi~p, nhu cdu vdn ddu tzt trong thai gian tai la rdt Zan, d(ic

bi~t la vdn ddu tlt trung va dai hc;m. Vi vqy thong qua cdc kenh tin df:tng cua

nha nuac.

+ VO'n vay u'u dai cua Trung u'dng va vO'n vay u'u dai cua dia phu'dng.

+ VO'n vay thu'dng me;ti cua h~ thO'ng ngan hang c~n bO' tri d~y du vO'n

cho nhu c~u cua cac DNVVN trong thoi gian toi. Giam d~n tOi muc tha'p

nha't vi~c DNVVN phai tt! vay vO'n ben ngoai voi lai sua't cao, gay kh6

khan v~ tai chinh cho doanh nghi~p.

* Cdi tie'n cdc chinh sdch tin df:tng:

Vi~c chuy~n dGi cd che' kinh te' nh~m khuye'n khich ta't ca cac thanh

ph~n kinh te' tham gia phat tri~n kinh te' da't nu'oc voi phu'dng cham ta't ca

cac thanh ph~n kinh te' d~u blnh d~ng hoe;tt d()ng trong khuon kh6 phap

lu~t. Do cd che' quan ly kinh doanh da d~n d~n chuy~n sang cd che' thi

tntong, cac ddn vi kinh te' cd so da he;tch toan kinh te' d()c l~p. Nha nu'oc

ki~m soat va di~U tie't hoe;tt d{)ng kinh doanh thong qua CaC cong Cl;t qmln ly

vi mo va chinh sach kinh te' trong d6 c6 chinh sach ti~n t~. Tin dt;tng, chinh

-38-

sach tin dl}ng hi~n nay da the' hi~n ffiQt bu'oc blnh d~ng giua cac thanh

Hi~n nay di~u ki~n cho vay cfing chua du'qc chuffn h6a b~ng phap

lu~t hoi}c quy djnh Cl} the' 6n djnh va tren thl}'c te' ra't it cac DNVVN thoa

phffn kinh te'.

man du cac di~u ki~n khong 6n djnh nay rna thu'ong chi cac doanh nghi~p

c6 the' vay v6n d ngan hang.

Ro rang, chinh sach ca'p tin dl}ng hi~n nay chua hoan chinh va chua

the' cha'p, tin cha'p, bao lanh moi lon moi c6 du di€u ki~n de' thoa man v€

du'qc chij.t che de' thl}'c hi~n nguyen t~c blnh d~ng giua cac thanh phffn kinh

te'. Trong n€n kinh te' thi tru'ong. Vl v~y n6 cffn hoan thi~n theo cac yeu

* Cdi titn muc vdn cho vay:

cffu thl}'c ti~n sau:

Muc v6n cho vay d6i voi m9t doanh nghi~p thu'ong du'qc xac djnh

din cu vao ngudn v6n tl}' c6 cua doanh nghi~p d6. Tren thl}'c te' v6n di~u 1~

hay v6n tl}' c6 rna doanh nghi~p bao cao la ra't tha'p do nhi€u nguyen nhan,

vi v~y de' dam bao du v6n cho doanh nghi~p ho~t d9ng san xua't kinh

doanh blnh thu'ong hol}c md r9ng san xua't, d6i moi cong ngh~, chung toi

+ Ngan hang cho vay chu ye'u din cu vao tinh kha thi cua dl! an dffu

d€ nghj:

+ M~nh d~n md r9ng hlnh thuc cho vay tin cha'p.

tu' hay phu'dng an kinh doanh.

-39-

+ Khong quy dinh ty 1~ vO'n cho vay theo tai san the' cha'p hay t6ng

+ Phai md r()ng h~ thO'ng quy h6 trq phat tri€n va nang mll'c cho vay

mll'c d~u tu' rna cho vay theo nhu c~u dlf an hay phu'dng an kinh doanh.

+ Cai tie'n hlnh thll'c tin d\}ng theo hu'dng md r()ng di~n cho vay dai

h~n d€ cac DNVVN c6 di€u ki~n d~u tu' chi€u sau, d~u tu' mdi ho~c md

tin d\lng u'u diii len 100%. Theo yeu c~u dlf an.

+ Cai tie'n di€u ki~n cho vay va thii t\lc cho vay:

Hi~n nay, thii t\lc va cac di€u ki~n cho vay ciia cac ngan hang

r()ng san xua't, d6i mdi thie't bi, cong ngh~.

thu'dng m~i va cac t6 chll'c tin d\}ng con ra't nhi€u khe, phll'c t~p, chu'a du'qc

chuffn h6a. Trong xu the' chung ciia ca nu'dc cai each hanh chinh, nganh

ngan hang cling nhu' cac t6 chll'c tin d\}ng khac c~n hoan thi~n h~ thO'ng

bdng cong ngh~ hi~n d~i, quy trlnh cho vay phai gqn nhy, nhanh chong dap

+ Xay d\}'ng cac t6 chll'c tai chinh h6 trq vO'n cho cac DNVVN.

U'ng kip thai nhu c~u ngu'oi vay.

Theo kinh nghi~m ciia cac nu'dc nhu' Han QuO'c, Dai Loan, chinh phii

Campuchia cling nen hlnh thanh m()t ngan hang chuyen h6 trq vO'n cho cac

ch~t che ciia h~ thO'ng tin d\lng vua khuye'n khich du'qc cac DNVVN phat

.~

DNVVN vdi cac dinh che' cho vay, mll'c Hii sua't cho vay vua dam bao slf

tnen.

d. HO tr(l thong qua chtnh sdch thue' do'i vm DNVVN

-40-

D~ khuye'n khich DNVVN d Thd Do Phnom - Penh pha t tri~n,

chung t6i d~ nghi:

* C1:1c thul Thu Do Phnom - Penh nen nghien cau phumzg th-ac thu,

mac thu Cl:l thi nhhm t~o di~u ki~n cho cac DNVVN d Thd Do Phnom -

Penh phat tri~n thong qua vi~c giam, mi~n thue', tinh thue' h

* Cdn thf!c hi?n dan chu h6a trong cong tdc tfnh thue: thu thut do'i

vO'i mQi doanh nghi?p, m9i thanh phdn kinh te: Thuong xuyen thlfc hi~n

Vi~C tie'p XUC do'i tho~i giii'a Ct;lC thue' va doanh nghi~p tren tinh th~n he't

sll'c c~u thj, d~ thffy du'

kinh doanh, trong vi~c thlfc hi~n nghia vt;t thue' do'i voi nha nude.

* Vi?c thf!c hi?n uu diii v~ thut trong qua trlnh thlfc hi~n lu~t d~u tu'

trong nude cda chfnh phd c~n du'

nhfi'ng bi~n phap v~n dt;tng phu h

khuye'n khfch cac DNVVN phat tri~n, d~c bi~t 13. cac doanh nghi~p moi

thanh l~p, doanh nghi~p d~u tu' cong ngh~ moi, md r<)ng quy mo san xufft.

* Cdn phdi thuiJng xuyen gido d1:1c dao tq,o cdn bQ thut tren hai linh

Vf/.C chuyen mon nghi~p Vl.) va d~o due ngh~ nghi~p.

* Quy trznh nghi?p V{l quy(t todn thu( nen dmz gian h6a d~ thlfc hi~n

vl d<)i ngfi doanh nhan c6 trlnh d() quan ly con h~n che', t~o di~u ki~n thu~n

lqi cho DNVVN thlfc hi~n to't nghia vt;t n()p thue'.

e. H9 tr{J cdc DNVVN thong qua chinh sach xuat nh{jp khilu

- 41 -

Hi~n nay d Thu Do Phnom- Penh cac m~t hang cua DNVVN tham

gia xua't kh~u la nong lam hai san qu~n ao may san ... va tham gia xua't

kh~u qua 2 phu'dng thll'c chu ye'u la:

•!• Xutft khdu uy thdc qua cdc doanh nghi?p Zan

Phu'dng thll'c nay c6 u'U di€m

la thu gQn d~u moi xua't kh~u d€ ben

mua khong ep gia, khong lam kh6 de trong vi~c nh~n hang va giup cho

cac DNVVN chua c6 du kha nang v€ kinh te' t6 chll'c d€ tlf xua't kh~u. Tuy

nhien phu'dng thu'oc nay cfing CO nhu'QC di€m CUa no, C\1 th€ la :

+ Cac ddn vi lam hang xua't kh~u khong duqc dinh gia, thuong bi cac

cong ty xua't nh~p kh~u chuyen doanh chen ep va phai tnl hoa h6ng uy

thac, phai qua nhi€u t~ng na't trung gian.

+ Theo phu'dng thll'c nay cac DNVVN hi chie'm dl;lng ngo~i t~ v€ bi

chen ep nhi€u m~t khac.

•!• Xuitt khdu trl!c tie'p

ThCJi gian g~n day bQ thu'dng m~i da bai bo nhi€u di€u ki~n rang

bu{)c t~o di€u ki~n cho cac DNVVN k€ ca thanh ph~n kinh te' tu' nhan du'qc

xua't kh~u trlfc tie'p. Nhu'ng do nang llfc tie'p c~n, trlnh dQ can bQ quan ly

con ye'u nen tren tht,tc te', phu'dng thll'c nay thlfc hi~n (J Thu Do khong dang

k ~ e.

Til' tlnh hlnh tren chung toi c6 m()t s6 d€ nghi voi Thu Do v€ chinh

sach xua't nh~p kh~u d6i voi DNVVN nhu' sau:

-42-

• Nen c6 t6 chile giup cac DNVVN c6 du di~u ki~n phap ly de

du'qc xua't khffu trt!c tie'p va m~nh d~n giao quota eli a Thu Do cho

cac ddn vi nay tht!c hi~n nha't Ia thanh ph~n kinh te' tu' nhan.

• C6 chinh sach mien ghim thue' thoa dang de giup cac DNVVN

phat trien.

• C6 chinh sach khuye'n khich cac doanh nghi~p vua va nha nho

d~u tu' chi€u sau de san xua't hang xua't khffu nhu' chinh sach u'u

dai v~ thue' vO'n, m~t hang .v.v ...

f. Nha nlluc ctln h6 tr(J thong qua cdc djch v~ tll vifn doz vm DNVVN

De cho cac DNVVN c6 thong tu' c~n thie't va cong ngh~, thi tru'ong

d~u tu' nganh ngh€, vO'n, quan ly va cac che' dQ u'u dai khac.

C~n phai c6 chu'dng trlnh tu' va'n h6 trq de cung ca'p thong tin, st! trq

giup nay la c~n thie't bdi trlnh d<] can b<] quan ly DNVVN hi~n nay, t~i

Thu Do con h~n che' nha't dinh.

Theo chung toi, Thu Do nen giao cho cac ban nganh hu'u quan c6

nhung chu'dng trlnh de gioi thi~u, huang ddn cho cac DNVVN de hQ c6

thong tin va chie'n lu'qc phat trien dung hu'ong.

3.3.3.2. Cdc giiii phdp thUQC linh v(lc vi mo

a. Gidi phdp cdi tie'n cong ngh~ dffi vfii DNWN

Cac DNVVN phai tung bu'oc Vu'dn len, tinh toan ky' linh Vt!C nao c~n

hi~n d~i h6a, khau nao c~n hi~n d~i h6a chu khong nha't thie't phai ddi moi

hang lo~t, phai c6 chie'n lu'qc v€ ddi moi cong ngh~. Tru'oc mAt c~n hi~n

'

-43-

d~i h6a thie't bi cong ngh~ tren cac linh vf!c cong nghi~p nhu' cong nghi~p

che' bie'n nang lam hai san. V~ lau dau cac DNVVN cong nghi~p d~u tu'

b. Gidi phdp hq, gid thanh va chi phi sdn xua't.

mdi cong ngh~ hoan toan va gia tang ham lu'

hi~u qua ho~t d<)ng san xufft kinh doanh, DNVVN Thti Do Phnom Phenh

c~n phai:

* Khai thac tri~t d~ ngu6n nguyen li~u t~i ch6 vdi chi phi tha'p nhfft

Nhdm phat huy l

truy~n tho'ng.

* Khai thac to't nha't ngu6n lao d<)ng t~i ch6 nhfft Ia nhung nganh Thti

trong cac nganh che' bie'n nang lam hili san va cac nganh ngh~ thd cong

* Cai tie'n thie't bi cong ngh~, h

cong truy~n tho'ng d nang than sa d~ng lao d<)ng nang dan.

nang sua't, cha't lu'

c. Th1/c hi?n vi?c lien ke't giila DNWN vui doanh nghi?p lun:

phffm.

Trong kinh te', chie'n lu'

CJ cac nu'oc c6 n~n kinh te' da phat tri~n, d Nh~t Ban, cac DNVVN

h~u he't la cac v~ tinh ctia cac doanh nghi~p Ion. Cac DNVVN do ti~m

bie'n ctia cac DNVVN.

nang h~n che' ctia mlnh khong nhay vao cac linh vf!c ctia cac doanh nghi~p

ldn, thf!c hi~n m

-44-

thl!c hi~n du

tntcsng khong phai hie nao cfing c6 th€

nganh chuyen mon h6a cao va cac nganh c6 quy mo san xucit Ion.

Cac DNVVN c6 th€ tlm tha'y co h()i thi trucsng ngay t~i doanh nghi~p

Ion, nh~m thl!c hi~n cac chi tie't hay thl!c hi~n m()t cong do~n nao d6 trong

qua trlnh san xucit cda cac doanh nghi~p Ion.

Giai phap c~n lien ke't gifi'a DNVVN voi doanh nghi~p Ion thong qua

cac hinh thuc nhu:

- Nh~n nguyen li~u, gia cong toan b(), n()p thanh phffm, thanh phffm

nay mang nhan hi~u cda doanh nghi~p Ion. Chie'n Iu

chqn va ap dvng trong trucsng h

trucsng cda doanh nghi~p Ion Ia ra't Ion. Cac doanh nghi~p khac khong c6

kha nang c~nh tranh voi nhan hi~u ciia doanh nghi~p a'y tren thi trucsng

bu()c phai cha'p nh~n t~m thoi hay Iau dai nup bong doanh nghi~p d6.

- Nh~n thl!c hi~n m()t hay m()t s6 cong do~n trong toan b() quy trinh

san xua't cda doanh nghi~p Ion. Cac cong do~n nay c6 thS Ia cong do~n

d~u, gifi'a hay ke't thuc.

- M

m()t hay m()t s6 chi tie't san ph~m cho doanh nghi~p Ion.

d. Gidi phap v~ dao tc;zo ngu6n nhan htc:

Ngudn nhan Il!c quan Iy trong cac DNVVN t~i Thd Do Phnom -

Penh h~n che' v€ chuyen mon ky thu~t va quan Iy, nha't Ia cac doanh

nghi~p dan doanh. Cac doanh nghi~p dan doanh khong c6 kha nang v€

-45-

kinh phi dao t~o ngu6n nhan hfc qmln ly cho mlnh, nen hi~u qua ho~t d

san xua't kinh doanh con tha'p. Do d6, Thu £>6 cffn c6 quy h6 trcj dao t~o

nhan h;tc quan ly cho cac doanh nghi~p vua nho t~i Thii £>6. Thu £>6 h6 tr9

tu 70% de'n 80% kinh phi dao t~o ngu6n nhan h,tc qmin ly cho cac

DNVVN. Cac DNVVN dong g6p kinh phi tu 20% de'n 30% d~ dao t~o

ngu6n nhan h,tc qmln ly cho mlnh.

Cac DNVVN cffn ap dvng che' d

t~p cua nglfoi hQC d~ khuye'n khich hQ di hQC.

trlnh dQ chuyen mon ky thu~t, quan ly bdng tit~n thlfdng theo ke't qua hQC

nghi~p, v€ phap lu~t c6 lien quan de'n ho~t d<)ng cua doanh nghi~p, ngo~i

N

ngii' chuyen nganh, tin hQc chuyen nganh v. v ...

Hlnh thuc dao t~o khong chfnh quy d cac truong d~i hQc, cao d~ng,

trung hQc chuyen nghi~p dO'i vdi Hinh d~o doanh nghi~p chua c6 bdng ca'p.

Hlnh thuc b6i duang vdi thoi gian tu 1 de'n 6 thang theo tung chuyen

d~o doanh nghi~p da c6 bdng ca'p va h,tc lucjng lao d

d€ d cac truong d~i hQc, cao d~ng, trung hQc chuyen nghi~p dO'i vdi Hinh

nghi~p t~i Thu £>6, nha't la cac truong do Thu £>6 quan ly d~ dao t~o ngu6n

Cffn giao cho m

nhan l\fc cho cac DNVVN t~i Thu £>6 Phnom- Penh.

-46-

A

~

KETLU~N

Tu sau ke' ho~ch phat tri€n kinh te'- xa h¢i 5 nam toan qu6c l~n thu II, vj

tri, vai tro ciia cac DNVVN ngay cang du'qc kh~ng djnh, th€ hi~n r5 u'u

di€m ciia cac DNVVN va slf dong gop dang k€ ciia cac DNVVN ngoai

qu6c doanh trong qua trlnh cong nghi~p hoa hi~n d~i hoa da't nu'oc, chung

to tinh dung da:n hu'ong phat tri€n kinh te' hang hoa nhi€u

thanh ph~n ciia

chinh phii.

Qua nghien cuu hi~n tr~ng phat tri€n DNVVN t~i Thii Bo Phnom-Penh

chung tOi tha'y slf gop m~t clia cac DNVVN trong h~u he't cac linh vlfc ho~t

d¢ng kinh te'. DNVVN khu vlfc kinh te' tu' nhan co m~t trong cac nganh

kinh te'- ky thu~t, trong vi~c giiH quye't vi~ lam cho lao d¢ng, ghlm ganh

n~ng xa h()i, tham gia xua't kh~u t~o ngo~i t~ dong gop vao ngan sach Thii

Bo, ke't hqp voi cac doanh nghi~p Ion trong m6i quan h~ hqp tac theo phan

cong lao d()ng xa h()i.

Tu tru'oc de'n nay, da co nhi€u cong trlnh nghien cuu v€ DNVVN. Tuy

nhien, Cd Sd ly lu~n khoa hQC Va quan di€m d6i moi kinh te' luon ch~m SO

tai thu()c linh

vdi thlfc te' phat tri€n kinh te', bdi v~y vi~c nghien cuu cac d€

vlfc nay luon c~n thie't.

Lu~n van cao hQc voi d€

tai "M¢t s6 giai phap nh~m phat tri€n DNVVN

t~i Phnom-Penh" da gidi h~n vi~c nghien cuu cac DNVVN chid Thii Bo

Phnom-Penh va d~c bi~t chu trQng nghien cuu trong linh VlfC cong nghi~p,

-47-

da d€ c~p de'n m9t s6 va'n d€ chii ye'u c6 tinh ca'p bach. Cac giai phap du'a

ra c6 din cu vao tht!c tr~ng Cl} th~.

Do h~n che' v€

thai gian va kha nang, lu~n van khong tranh khoi

nhung thie'u s6t nha't dinh. Tac gia lu~n van ra't mong du'qc st! g6p y kie'n

d~ giup lu~n van nay du'qc hoan chinh hdn.

W/

....

"

?

TAl LI~U THAM KHAO

1- Ke'ho~ch phat tri~n kinh te'- xa h9i nam 2001-20051~n thu 2 (Chinh phu

Campuchia, thang 3 nam 2001)

2- Ke'ho~ch phat tri~n kinh te'- xa h9i 5 nam l~n thu 2 nam 2001-2005 tie'n toi

tang tntdng kinh te' qu6c gia va chie'n lu'qc x6a d6i ghlm ngheo (B9 Ke' ho~ch)

3- Chu'cJng trlnh d~u tu' c()ng c()ng cua B9 Ke' ho~ch- Campuchia nam 2000-2005

4- Tai lit$u v~ chie'n lu'qc x6a d6i ghlm ngheo ctia Chinh phu Campuchia thang

10/2000

5- Bao chi v~ phat tri~n cua Vit$n Nghien cuu Phat tri~n Campuchia s6 1 nam

thu 4 nam 2000 na nam thu 6 nam 2002.

6- Chinh tri va chie'n lu'qc d~ phat tri~n doanh nghit$p vua va nho cua V1,1 Doanh

nghit$p V ua va Nho nam 2001.

7- Vit$c quan ly doanh nghit$p vua va nho trong kinh te' thj tru'ong v~ nganh tu'

nhan C1 Campuchia mlm 2001.

8- Ke'ho~ch ho~t d()ng trong thoi gian ngifn, trung blnh cu B9 Cong Nghit$p

Campuchia nam 2002.

9- Vit$c d~u tu' C1 Campuchia nha xua't ban l~n I nam 2000.