đề tài: " một số giải pháp phát triển xuất khẩu cao su tự nhiên của VN đến nam 2010"

Bé Th−¬ng m¹i ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña viÖt nam ®Õn n¨m 2010

(B¸o c¸o tæng Hîp)

5892 21/6/2//6

Hµ néi 2006

Bé Th−¬ng m¹i ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña viÖt nam ®Õn n¨m 2010

(B¸o c¸o tæng Hîp)

C¬ quan chñ qu¶n: Bé Th−¬ng m¹i

C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng m¹i

Chñ nhiÖm §Ò tµi: ®inh v¨n thµnh

5892 21/6/2006

Hµ néi - 2006

Bé th−¬ng m¹i ®Ò tµi khoa häc cÊp bé

M∙ sè: 2004 – 78 – 001 Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TS §inh V¨n Thµnh

C¸c thµnh viªn: NCS Ph¹m Nguyªn Minh

Ths. §ç Kim Chi

Ths. NguyÔn ViÖt H−ng

CN. Ph¹m Hång Lam

Hµ néi 2005

C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi: bé th−¬ng m¹i C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: viÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i

Môc Lôc

Néi dung

Trang

Danh môc ch÷ viÕt t¾t

Më ®Çu

Ch−¬ng 1. Tæng quan vÒ thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1. T×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1.1. T×nh h×nh thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua

1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc cung cÊp chÝnh

1.3. §éng th¸i gi¸ c¶

2. ThÞ tr−êng c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu

2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

2.3.ThÞ tr−êng EU

2.4.ThÞ tr−êng Hµn Quèc

3. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

3.1. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan

3.2. Kinh nghiÖm cña In®«nªxia

3.3. Kinh nghiÖm cña Malaixia

3.4. Bµi häc rót ra cho ViÖt Nam

40 Ch−¬ng 2. thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

1.1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô cao su tù nhiªn

1.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu

1.3. Qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

60 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang mét sè thÞ tr−êng

2.1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Trung Quèc

2.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hoa Kú

1 64

2.3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng EU

2.4. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hµn Quèc

3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc chñ yÕu

3.2. H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n

3.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt

Ch−¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

72 1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam

1.1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1.2. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

78 2. Môc tiªu vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

80 2.1. C¸c môc tiªu tæng qu¸t vµ môc tiªu cô thÓ vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

81 2.2. Mét sè quan ®iÓm chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

3. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su tù

83 nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. C¸c gi¶i ph¸p chung

83

85

3.1.1. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n−íc trong quy ho¹ch vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn

3.1.2. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng

87

3.1.3. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm

88

3.1.4. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu

90

3.1.5. Gi¶i ph¸p n©ng cao vai trß cña HiÖp héi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su

92

3.1.6. Gi¶i ph¸p vÒ nguån nh©n lùc

93 3.2. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng

3.2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

3.2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

3.2.3. ThÞ tr−êng EU

3.2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc

3.2.5. C¸c thÞ tr−êng kh¸c

101

KÕt luËn và kiÕn nghÞ

104

Tµi liÖu tham kh¶o

Danh Môc b¶ng biÓu, s¬ ®å, phô lôc

4

B¶ng 1.1.Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi

B¶ng 1.2. S¶n l−îng cao su tù nhiªn thÕ giíi giai ®o¹n 1996 -2004

9 B¶ng 1.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi

11 B¶ng 1.4. NhËp khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi 1997 - 2004

18 B¶ng 1.5. NhËp khÈu mét sè s¶n phÈm cao su tù nhiªn chñ yÕu

19 B¶ng 1.6. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo thÞ tr−êng

20

21 B¶ng 1.7. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo nhãm hµng n¨m 2003

22 B¶ng 1.8. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hoa Kú theo nhãm hµng n¨m 2003

B¶ng 1.9. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Ph¸p theo nhãm hµng n¨m 2003

24 B¶ng 1.10. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña §øc theo nhãm hµng n¨m 2003

25 B¶ng 1.11. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña T©y Ban Nha theo nhãm hµng n¨m 2003

25 B¶ng 1.12. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Anh theo nhãm hµng n¨m 2003

26 B¶ng 1.13. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Italia theo nhãm hµng n¨m 2003

27 B¶ng 1.14. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hµn Quèc theo nhãm hµng n¨m 2003

B¶ng 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

40

44

B¶ng 2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

44

B¶ng 2.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam

45

B¶ng 2.4. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

46

B¶ng 2.5. So s¸nh c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam víi c¸c n−íc trong khu vùc

48

B¶ng 2.6. ThÞ phÇn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

50

B¶ng 2.7. Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam so víi c¸c n−íc

xuÊt khÈu kh¸c trong khu vùc

50

B¶ng 2.8. Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr−êng

51

B¶ng 2.9. Lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

63

B¶ng 2.10. Tû träng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Trung Quèc

64

B¶ng 2.11. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Hoa Kú

67 B¶ng 2.12. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ViÖt Nam sang thÞ tr−êng EU

69 B¶ng 2.13. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Hµn Quèc

B¶ng 3.1. Dù b¸o s¶n xuÊt cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

74 B¶ng 3.2. Dù b¸o tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

74

75

B¶ng 3.3. Dù b¸o xuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

76

B¶ng 3.4. Dù b¸o nhËp khÈu cao su thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

78

B¶ng 3.5. Dù b¸o triÓn väng ngµnh cao su ViÖt Nam ®Õn 2010

11

§å thÞ 1.1: Ph©n bè s¶n xuÊt cao su theo khu vùc

15

§å thÞ 1.2. DiÔn biÕn gi¸ c¶ mét sè chñng lo¹i cao su tù nhiªn chñ yÕu

§å thÞ 2.1. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 2004

61

§å thÞ 2.2. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Trung Quèc

64

§å thÞ 2.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hoa Kú

66

§å thÞ 2.4. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang EU

68

§å thÞ 2.5. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc

Danh môc ch÷ viÕt t¾t

TiÕng Anh

ASEAN Free Trade Area

AFTA

ANRPC

APEC

ARBC

CEPT

DRC EHP EU FAO

GATT

Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN HiÖp héi c¸c n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn DiÔn ®µn Hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng Héi ®ång doanh nghiÖp cao su §«ng Nam ¸ Ch−¬ng tr×nh −u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung HÖ sè chi phÝ nguån lùc néi ®Þa Ch−¬ng tr×nh thu ho¹ch sím Liªn minh ch©u ¢u Tæ chøc N«ng l−¬ng cña Liªn Hîp Quèc HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch HiÖp héi Cao su In®«nªxia

GAPKINDO

HÖ thèng −u ®·i phæ cËp

GSP

ICRAF

Trung t©m Nghiªn cøu n«ng l©m quèc tÕ Quü TiÒn tÖ quèc tÕ

IMF

INRO

Tæ chøc Cao su tù nhiªn quèc tÕ HiÖp héi cao su quèc tÕ

IRA

IRSG

Nhãm nghiªn cøu cao su quèc tÕ C«ng ty TNHH cao su quèc tÕ

IRCo

Tæ chøc Tiªu chuÈn quèc tÕ

ISO

Trung t©m th−¬ng m¹i quèc tÕ Héi ®ång cao su quèc tÕ 3 bªn

ITC ITRC

Association of Natural Rubber Producing Countries Asia Pacific Economic Cooperation Asean Rubber Business Council Common Effective Preferential Tariff Domestic Resource Cost Early harvest programme European Union Food and Agriculture Organization General Agreement on Tariff and Trade Indonesian Natural Rubber Producers Association Generalised System of Preference International Center for Research in Agroforestry International Monetary Fund International Natural Rubber Organization International Rubber Association Internationl Rubber Study Group International Rubber Consortium International Organization for Standardization International Trade Centre International Tri-Partite Rubber Council

Tæ chøc cao su quèc tÕ ba bªn

ITRO

LDC MFN MRB NTM OECD

C¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn Quy chÕ Tèi huÖ quèc Uû ban cao su Malaixia C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ

OPEC

Tæ chøc c¸c n−íc xuÊt khÈu dÇu má

RCA

TRC TRQ UNCTAD

UNDP

HÖ sè lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ Tæ chøc cao su 3 bªn H¹n ng¹ch thuÕ quan DiÔn ®µn cña Liªn hiÖp quèc vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc Ng©n hµng ThÕ giíi

Tripartite Rubber Organization Least Developed Countries Most Favoured Nation Malaysian Rubber Board Non - Tariff Measures Organization for Economic Cooperation and Development Organization of the Petroleum Exporting Countries Revealed Comparative Advantage Tripartie Rubber Corp Tariff-rate quota United Nations Conference on Trade and Development United Nations Development Programme World Bank World Trade Organization Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi

WB WTO TiÕng ViÖt BNN&PTNT GERUCO

KNNK

KNXK

Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam Kim ng¹ch nhËp khÈu Kim ng¹ch xuÊt khÈu XuÊt nhËp khÈu

XNK

Më ®Çu

Sù cÇn thiÕt nghiªn cøu ®Ò tµi:

§¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n−íc ta thêi kú 2001 - 2010, trong ®ã, môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ®−a GDP n¨m 2010 Ýt nhÊt lªn gÊp ®«i n¨m 2000, xuÊt khÈu t¨ng gÊp trªn 2 lÇn nhÞp ®é t¨ng GDP. TriÓn khai thùc hiÖn NghÞ quyÕt ®¹i héi IX cña §¶ng, Bé Th−¬ng m¹i ®· x©y dùng ChiÕn l−îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001 - 2010 ë n−íc ta vµ ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt víi môc tiªu bao trïm lµ nç lùc gia t¨ng xuÊt khÈu ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr−ëng GDP, phÊn ®Êu t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu 14 - 16%/n¨m thêi kú ®Õn n¨m 2010. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu nh− ®· x¸c ®Þnh, cÇn më réng thÞ tr−êng vµ mÆt hµng xuÊt khÈu, gi¶m m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng nhanh tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn vµ tû lÖ néi ®Þa ho¸, s¶n phÈm cã hµm l−îng chÊt x¸m vµ c«ng nghÖ cao.

Cao su tù nhiªn lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m qua, khèi l−îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®· t¨ng lªn nh−ng ch−a thËt æn ®Þnh. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®−îc më réng. §ång thêi víi viÖc duy tr× c¸c thÞ tr−êng truyÒn thèng nh− Trung Quèc, Singapore, §µi Loan,...ViÖt Nam còng ®· ph¸t triÓn thªm c¸c thÞ tr−êng míi ë c¸c khu vùc ch©u ¢u, B¾c Mü. N¨m 2004, ngµnh cao su ViÖt Nam ph¸t triÓn v−ît bËc, v−¬n tíi vÞ trÝ thø 4 chØ sau Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su còng ®−îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nªn Nhµ n−íc ®· cã quy ho¹ch chung ph¸t triÓn diÖn tÝch trång c©y cao su vµ ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Çu t− cho kh©u chÕ biÕn nguyªn liÖu phôc vô xuÊt khÈu còng nh− cho s¶n xuÊt trong n−íc.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi ph¸t triÓn rÊt ®a d¹ng vµ ®Æc biÖt lµ thÞ tr−êng thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng vÒ nhu cÇu nhËp khÈu vµ gi¸ c¶. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn cña ngµnh cao su ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp: chÊt l−îng vµ c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu ch−a phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr−êng thÕ giíi, gi¸ xuÊt khÈu thÊp, ch−a t¹o lËp ®−îc thÞ tr−êng æn ®Þnh... MÆt kh¸c, c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cßn ch−a hîp lý, cßn lÖ thuéc qu¸ lín vµo c¸c thÞ tr−êng ch©u ¸. C¸c khu vùc thÞ tr−êng kh¸c cã søc mua lín, gi¸ b¸n cao vµ æn ®Þnh h¬n nh− EU, B¾c Mü ch−a chiÕm ®−îc tû träng cao. C«ng nghÖ vµ trang thiÕt bÞ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh cßn h¹n chÕ. ChÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n−íc ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cßn nhiÒu bÊt cËp. ViÖc ®Þnh h−íng ph¸t triÓn, ph©n c«ng vµ phèi hîp gi÷a trång vµ khai th¸c mñ cao su, c«ng nghiÖp chÕ biÕn mñ vµ c«ng nghiÖp

s¶n xuÊt s¶n phÈm cßn nhiÒu h¹n chÕ. Nh÷ng tån t¹i trªn ®©y ®· g©y t¸c ®éng kh«ng tèt tíi ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhªn theo h−íng bÒn v÷ng.

§Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn vµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, cÇn ph¶i nghiªn cøu, ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng, ®Æc ®iÓm vµ xu h−íng ph¸t triÓn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi, dù b¸o nhu cÇu vµ triÓn väng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam. §ång thêi cßn ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam.

V× nh÷ng lý do nªu trªn, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc cÊp Bé víi tªn gäi: “Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010” lµ thùc sù cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch.

T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc:

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Bé Th−¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ mét sè Bé, Ngµnh ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu mét sè ®Ò tµi vµ dù ¸n vÒ chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam nãi chung vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét sè hµng ho¸ cô thÓ nh− rau, hoa, qu¶, hµng ®iÖn tö tin häc, hµng thñ c«ng mü nghÖ, thuû s¶n, dÖt may… Tuy nhiªn, ch−a cã ®Ò tµi nµo nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su. Trong khu«n khæ cña Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ KC.06 cã mét ®Ò tµi: “Nghiªn cøu, ®iÒu tra vµ dù b¸o thÞ tr−êng xuÊt khÈu cho mét sè chñng lo¹i n«ng, l©m, thuû s¶n”; m· sè: KC.06.01.NN do ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i chñ tr× ®· cã mét chuyªn ®Ò nghiªn cøu vÒ thÞ tr−êng cao su thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò nµy chØ dõng ë møc ®é th«ng tin tæng quan vÒ thÞ tr−êng chø ch−a ®i vµo nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p. Ngoµi ra, cßn cã mét sè b¸o c¸o cña Th−¬ng vô ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi vÒ thÞ tr−êng s¶n phÈm cao su cña mét sè n−íc nh−ng tÝnh hÖ thèng vµ tÝnh cËp nhËt cña th«ng tin cßn h¹n chÕ.

Môc tiªu nghiªn cøu:

- Tæng quan vÒ cung cÇu vµ ®Æc ®iÓm thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn.

- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi kú tõ 1996 ®Õn nay ®Ó t×m ra nh÷ng mÆt ®−îc, ch−a ®−îc vµ nguyªn nh©n.

- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chung vµ gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng nh»m ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi kú ®Õn n¨m 2010.

§èi t−îng nghiªn cøu:

§èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cung cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng thÕ giíi ®èi víi cao su tù nhiªn, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu chñ yÕu nh− Trung Quèc, Hoa Kú, EU, Hµn Quèc vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam.

Ph¹m vi nghiªn cøu:

- VÒ néi dung: ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cung cÇu, gi¸ c¶ cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu chñ yÕu vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

- VÒ kh«ng gian:

Trong n−íc: lµ ph¹m vi c¶ n−íc, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh

phÇn kinh tÕ.

Ngoµi n−íc: Lµ mét sè thÞ tr−êng cã triÓn väng ®èi víi xuÊt khÈu cao su

cña ViÖt Nam nh− Trung Quèc, Hoa Kú, EU, Hµn Quèc.

- VÒ thêi gian: Ph©n tÝch thùc tr¹ng tõ n¨m 1996 ®Õn nay vµ c¸c gi¶i ph¸p

cho ®Õn n¨m 2010.

§Ò tµi bao gåm 3 ch−¬ng, néi dung cô thÓ nh− sau:

Ch−¬ng 1

Tæng quan thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1. T×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su tù

nhiªn thÕ giíi

1.1. T×nh h×nh thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua

Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi t¨ng tõ 6,019 triÖu tÊn n¨m 1996 lªn 8.180 triÖu tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 3,78%/n¨m trong giai ®o¹n 1996 - 2004. Tèc ®é t¨ng tr−ëng tiªu thô cao su tù nhiªn cã xu h−íng t¨ng lªn qua c¸c n¨m do nhu cÇu sö dông cao su tù nhiªn nhiÒu h¬n trong ngµnh s¶n xuÊt s¨m lèp « t«, xe m¸y. Tõ n¨m 1997 ®Õn 1999, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸, tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi chØ t¨ng tõ 6.019 ngh×n tÊn lªn 6.362 ngh×n tÊn, b×nh qu©n t¨ng 1,9%/n¨m. N¨m 2002 lµ n¨m cã møc t¨ng tr−ëng cao nhÊt trong giai ®o¹n 1997 - 2004, víi møc tiªu thô t¨ng 10,3% so víi n¨m 2001, ®¹t 7.520 tÊn. Møc tiªu thô cao su tù nhiªn t¨ng lªn chñ yÕu do cÇu c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, ®Æc biÖt lµ lèp xe t¨ng lªn. Ngoµi ra, gi¸ dÇu cao lµm gi¸ cao su tæng hîp t¨ng buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i chuyÓn sang sö dông c¸c lo¹i cao su tù nhiªn.

B¶ng 1.1.Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi

§¬n vÞ: 1000 tÊn

2002 7.520 10,3

2003 7.930 5,5

7,82

Tæng % thay ®æi Trung Quèc % thay ®æi Hoa Kú % thay ®æi NhËt B¶n % thay ®æi Ên §é % thay ®æi Malaysia % thay ®æi Hµn Quèc % thay ®æi §øc % thay ®æi

1997 6.131 1,86 900 11,11 1.441 43,96 713 -0,21 562 7,05 326,9 -8,53 302 0,67 212 9,84

1998 6.245 1,86 921,8 2,42 1.060,4 -26,41 720,3 1,02 572 1,78 369,9 13,15 312 3,31 210,9 -0,52

1999 6362 1,87 944,2 2,43 1.076,9 1,56 727,7 1,03 592 3,50 418,6 13,17 323,2 3,59 209,8 -0,52

2000 6.660 3,7 1.080 14,38 1.193 10,78 751,8 3,31 637 7,60 473,6 13,14 331 2,41 208,7 -0,52

2001 7.160 7,5 1.215 12,50 972 -18,52 724,4 -3,64 631,2 -0,91 536 13,18 330 -0,30 207,6 -0,53

1.310,0 1.485,0 13,36 1.110,8 1.078,5 -2,91 14,28 784,2 749,0 4,70 3,40 717,1 680,0 5,46 7,73 420,8 407,9 3,16 -23,90 332,8 325,6 2,21 -1,33 251,0 247,0 1,62 18,98

2004 8180 3,1 1595,0 7,4 1085,0 0,6 787,0 0,35 760 6,0 415 0,98 342,0 2,76 255,0 1,60

Nguån: IRSG Rubber Statistical Bulletin, 2005

HiÖn Trung Quèc lµ n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi do sù ph¸t triÓn bïng næ cña ngµnh chÕ t¹o « t«. NhiÒu c«ng ty s¶n xuÊt « t« cña n−íc ngoµi ®· x©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« ngay t¹i Trung Quèc. Tiªu thô cao su tù nhiªn cña Trung Quèc ®· t¨ng tõ 810 ngµn tÊn n¨m 1996 lªn 1.595 ngµn tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 9,15%/n¨m so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 3,78%/n¨m cña toµn thÕ giíi. Trong khi ®ã, tiªu thô cao su tù nhiªn ë c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c nh− Hµn Quèc, Malaysia chØ t¨ng tr−ëng víi tèc ®é thÊp.

MÆc dï lµ n−íc tiªu thô cao su lín nhÊt thÕ giíi song nÕu tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng−êi Trung Quèc chØ ®øng hµng thø 22. Tiªu thô cao su b×nh qu©n ®Çu ng−êi n¨m 2002 cña Trung Quèc lµ 2,4 kg/ng−êi trong khi EU lµ 5,4kg/ng−êi, B¾c Mü lµ 10,7 kg/ng−êi vµ NhËt B¶n lµ 14,3 kg/ng−êi.

Tèc ®é t¨ng tiªu thô cña c¸c n−íc ph¸t triÓn còng t−¬ng ®èi thÊp - Hoa Kú lµ 3,34%, §øc lµ 4,05% vµ NhËt B¶n lµ 1,37%. Tõ n¨m 2001, Hoa Kú ®· trë thµnh n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín thø 2 thÕ giíi, nh−êng vÞ trÝ ®øng ®Çu cho Trung Quèc. N¨m 1996 tiªu thô cao su tù nhiªn cña Hoa Kú lµ 1.001 ngµn tÊn vµ ®Õn n¨m 2004 tiªu thô cña Hoa Kú còng chØ t¨ng lªn tíi 1.085 ngµn tÊn.

Tû träng cña Hoa Kú trong tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn toµn cÇu ®· gi¶m tõ 18% trong n¨m 2000 xuèng cßn 13,3% trong n¨m 2004 trong khi tû träng cña Trung Quèc t¨ng tõ 13% n¨m 2000 lªn 19,5% trong n¨m 2004. Tû träng cña NhËt B¶n lµ 9,62%; Ên §é lµ 9,2%, Malaixia lµ 5,07%; Hµn Quèc lµ 4,18% vµ §øc lµ 3,12%.

Theo hÖ thèng ph©n lo¹i Hµi hoµ (HS), cao su tù nhiªn (4001) ®−îc chia

thµnh c¸c ph©n nhãm chñ yÕu sau:

- 4001.10: Mñ cao su thiªn nhiªn, ®· hoÆc ch−a tiÒn l−u ho¸, ®−îc sö

dông ®Ó s¶n xuÊt bao tay, bao cao su, bong bãng…

Mñ cao su ®−îc chia lµm hai lo¹i: lo¹i cã hµm l−îng Amoniac thÊp (Amoniac thªm tèi ®a 0,29%) vµ lo¹i cã hµm l−îng Amoniac cao (Amoniac thªm tèi thiÓu 0,60%).

Mñ tê ch−a x«ng khãi (USS): ng−êi trång cao su còng cã thÓ s¶n xuÊt USS b»ng c¸ch c« ®«ng mñ cao su, kÐo thµnh tÊm vµ cuén trßn l¹i sau khi ®· ®−îc lµm kh« ngoµi kh«ng khÝ. USS th−êng ®−îc b¸n d−íi d¹ng hçn hîp cho ng−êi trung gian, sau ®ã cã thÓ ph©n lo¹i hoÆc cã thÓ b¸n trùc tiÕp cho nhµ m¸y d−íi d¹ng hçn hîp. §a phÇn USS ®−îc chuyÓn thµnh RSS, mét phÇn nhá còng cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt cao su khèi TSR.

- 4001.21: Cao su tÊm x«ng khãi (RSS - Ribbed Smoked Sheet): lµ mét d¹ng mñ cao su ®−îc sÊy kh« b»ng khãi hoÆc nhiÖt ®é d−íi d¹ng tÊm, th−êng gÆp c¸c lo¹i nh− RSS1, RSS2, ..., RSS6. Cao su tÊm x«ng khãi cã ®é bÒn cao, thÝch hîp cho viÖc s¶n xuÊt lèp xe, phµ cho xe t¨ng vµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp kh¸c...

- 4001.22: Cao su tù nhiªn ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSNR), ®−îc ph©n lo¹i theo Tiªu chuÈn cao su - quy ®Þnh kü thuËt TSR (Technically Specified Rubber) cña Tæ chøc tiªu chuÈn quèc tÕ - ISO. Theo hÖ thèng TSR, cao su tù nhiªn bao gåm c¸c lo¹i sau:

- TSR CV: Cao su cã tÝnh dÎo cao

- TSR L: Cao su cã mµu s¸ng

- TSR 5: T−¬ng ®−¬ng lo¹i RSS 1 tõ cao su tÊm x«ng khãi

- TSR 10, 20: Cao su nguyªn liÖu ph©n theo n¬i khai th¸c

- TSR 50, 60: Cao su chÊt l−îng thÊp, th−êng lµ tõ cao su tho¸i ho¸

C¨n cø vµo TSR, mçi n−íc s¶n xuÊt cã nh÷ng quy ®Þnh riªng cho cao su do n−íc m×nh s¶n xuÊt, tuú theo hµm l−îng bôi, hµm l−îng nitrogen, ®é co d·n, mµu s¾c... tiªu biÓu lµ:

- SIR (Standard Indonesia Rubber): Cao su tiªu chuÈn Indonesia, cã c¸c

lo¹i chñ yÕu lµ SIR3CV, SIR3L, SIR10, SIR20

- SMR (Standard Malaysia Rubber): Cao su tiªu chuÈn Malaysia, cã c¸c lo¹i chñ yÕu lµ SMRCV60, SMRCV50, SMRL, SMRCV10, SMR10, SMRCV20, SMR20

- STR (Standard Thai Rubber): Cao su tiªu chuÈn Th¸i Lan cã c¸c lo¹i chñ yÕu: STR5L vµ STRCV60 lµm tõ mñ cao su ®«ng ®Æc vµ STR10, STR10CV, STR20 vµ STR20CV ®−îc lµm tõ cao su tÊm kh«ng khãi

- SVR (Standard Vietnamese Rubber): Cao su tiªu chuÈn ViÖt Nam, cã c¸c

lo¹i chñ yÕu: SVR3L, SVR5L, SVR10L, SVR20L, vµ SVR 50, 60

- 4001.29: C¸c lo¹i kh¸c, nh−:

+ Cao su tÊm kh« (ADS) bÒ ngoµi tr«ng gièng cao su tÊm x«ng khãi nh−ng s¸ng h¬n do kh«ng qua x«ng khãi. ADS ®−îc s¶n xuÊt trong nhµ m¸y nhá sö dông mñ cao su t−¬i mua cña n«ng d©n. ThÞ tr−êng nhá v× lo¹i cao su nµy chØ dµnh cho c¸c c«ng nghÖ sö dông cuèi cïng trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su cã mÇu.

+ V¸ng xèp lµ s¶n phÈm phô tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mñ cao su.

+ Cao su Crepe: Cao su Crepe lµ mñ cao su d¹ng láng, ®−îc tÈy tr¾ng, ®−îc nghiÒn nhiÒu lÇn, ®−îc lµm kh« nhê nhiÖt ®é tù nhiªn. Cao su Crepe ®−îc dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c dông cô y tÕ, giµy dÐp vµ bÊt cø s¶n phÈm nµo ®ßi hái nh÷ng ®Æc tÝnh nh− s¸ng mµu, nhÑ, ®é co d·n tèt.

+ Mñ Latex ly t©m (Centrifugal Latex): Mñ c« ®Æc ®−îc lµm tõ mñ t−¬i sö dông c«ng nghÖ ly t©m. Mñ c« ®Æc ®−îc sö dông s¶n xuÊt c¸c ®å dïng ng©m n−íc (g¨ng tay phÉu thuËt, bao cao su).

+ Cao su miÕng vôn (Crum Rubber)

- 4001.30: Nhùa c©y balata, nhùa kÐt, nhùa c©y cóc cao su, nhùa c©y hä

sacolasea vµ c¸c lo¹i nhùa thiªn nhiªn t−¬ng tù.

Sau khi khai th¸c, mñ cao su t−¬i cã thÓ ®−îc b¸n trùc tiÕp cho nhµ m¸y chÕ biÕn. Gi¸ trÞ ®−îc tÝnh theo hµm l−îng cao su kh« (DRC) cña mñ t−¬i. V× thÕ, viÖc b¸n cao su mñ t−¬i yªu cÇu ph¶i x¸c ®Þnh DRC. DRC bÞ ¶nh h−ëng bëi gièng c©y, tuæi c©y vµ thêi gian thu ho¹ch trong n¨m. Nh×n chung, DRC thay ®æi tõ 30 - 35%.

Kho¶ng 2/3 l−îng cao su tù nhiªn ®−îc sö dông cho lèp xe, ®Æc biÖt cho s¶n xuÊt lèp xe t¶i h¹ng nÆng. 1/3 cßn l¹i ®−îc sö dông cho c¸c s¶n phÈm chung, mét phÇn lín sö dông s¶n xuÊt phô tïng « t«. V× vËy, 3 C«ng ty lèp lín - Brigestone, Goodyear, vµ Michelin - 3 c«ng ty lèp tÇm cì trung b×nh - Continental, Pirelli vµ Yokohama, chiÕm vÞ trÝ quan träng trong tiªu thô cao su tù

nhiªn. C¶ 6 C«ng ty vµ mét vµi c«ng ty kh¸c ®· mua v¨n phßng ë Singapore vµ lËp c¸c ®¹i lý t¹i c¸c quèc gia s¶n xuÊt cao su tù nhiªn.

C¸c hîp ®ång kú h¹n ®èi víi cao su tù nhiªn ®−îc trao ®æi chñ yÕu t¹i Singapore (Sicom), Tokyo (Tocom) vµ Osaca (OME). T¹i NhËt b¶n, OME cã quy m« nhá h¬n Tocom. Tocom vµ Sicom cã quy ®Þnh râ vÒ giao dÞch cao su tÊm hun khãi: Sicom giao dÞch chñng lo¹i RSS1 b»ng ®ång USD trong khi Tocom giao dÞch c¸c s¶n phÈm RSS3 b»ng ®ång JPY. Sicom còng cã nh÷ng hîp ®ång vÒ cao su ®Æc chñng (TSR20). C¸c hîp ®ång cña Sicom cã thêi h¹n kho¶ng 1 n¨m, trong khi c¸c hîp ®ång Tocom lµ kho¶ng 6 th¸ng.

Trªn thÕ giíi cao su tù nhiªn cã thÓ ®−îc giao dÞch c¶ theo kªnh trùc tiÕp vµ qua trung gian. C¸c n−íc nhËp khÈu chñ yÕu nh− Hoa Kú, NhËt B¶n, Hµn Quèc ... kh«ng nh÷ng mua trùc tiÕp tõ c¸c n−íc s¶n xuÊt mµ cßn mua qua c¸c thÞ tr−êng trung gian nh− Singapore, Malaysia ...

1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc

cung cÊp chÝnh

S¶n xuÊt cao su tù nhiªn thÕ giíi mang tÝnh tËp trung cao. HiÖn nay cã kho¶ng 20 n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn, trong ®ã c¸c n−íc Ch©u ¸ chiÕm kho¶ng 90% s¶n l−îng cao su toµn cÇu. Kho¶ng 75% cao su s¶n xuÊt ra dïng ®Ó xuÊt khÈu v× c¸c n−íc ph¸t triÓn lµ nh÷ng n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín trong khi ®ã c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn l¹i lµ nh÷ng n−íc xuÊt khÈu cao su. §«ng Nam ¸ lµ lµ khu vùc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi, trong ®ã 3 n−íc Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaisia chiÕm ®Õn 75% s¶n l−îng cao su tù nhiªn s¶n xuÊt trªn thÕ giíi. TiÕp ®Õn lµ Ên §é, Trung Quèc, ViÖt Nam, Srilanca, Philipin vµ mét sè n−íc kh¸c. Libera vµ Nigieria lµ hai n−íc ®øng ®Çu vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ë khu vùc ch©u Phi, tuy nhiªn, s¶n l−îng kh«ng cao do nhiÒu yÕu tè, chñ yÕu lµ do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng phï hîp. T¹i khu vùc Nam Mü, Braxin lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín, kho¶ng 94 ngµn tÊn/n¨m nh−ng chñ yÕu phôc vô nhu cÇu trong n−íc, kh«ng xuÊt khÈu. Ngoµi c¸c n−íc s¶n xuÊt, nhiÒu n−íc cung cÊp cao su tù nhiªn d−íi h×nh thøc t¹m nhËp t¸i xuÊt nh− Singapore, NhËt B¶n, Malaysia ...

Trong nh÷ng n¨m 90, khu vùc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cã mét sè thay ®æi c¬ b¶n vÒ ®Þa lý, Th¸i Lan ®· v−ît Malaixia vµ In®«nªxia trë thµnh n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt. Trong thêi kú nµy, s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ë Malaixia ®· gi¶m 2,5 lÇn, cßn ë In®«nexia t¨ng kho¶ng 1/3. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Ên §é ®· ®−îc xÕp vµo bé ba ®øng ®Çu vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn víi s¶n l−îng t¨ng tíi 3 lÇn tõ cuèi thËp niªn 80 ®Õn cuèi thËp niªn 90. VÞ trÝ thø n¨m vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn thuéc vÒ Trung Quèc. ViÖt Nam còng cã b−íc nh¶y vät vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn vµ trë thµnh mét trong nh÷ng n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn hµng ®Çu thÕ giíi. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 90, s¶n xuÊt cao su tù nhiªn còng t¨ng lªn t¹i mét sè n−íc ch©u Phi, ®Æc biÖt ë Liberia vµ Bê biÓn Ngµ, nh−ng l¹i gi¶m ®i ë Nigiªria, n−íc dÉn ®Çu vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ë lôc ®Þa nµy ®Õn tr−íc n¨m 1995.

Theo Nhãm nghiªn cøu cao su quèc tÕ (IRSG), s¶n l−îng cao su thÕ giíi ®· t¨ng liªn tôc trong nh÷ng n¨m qua. Trong giai ®o¹n 2000 - 2004, s¶n l−îng cao su tù nhiªn thÕ giíi ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 4,25%/n¨m so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 1,4%/n¨m trong giai ®o¹n 1996 - 2000.

B¶ng 1.2. S¶n l−îng cao su tù nhiªn thÕ giíi giai ®o¹n 1996-2004 §¬n vÞ: 1.000 tÊn

ThÕ giíi Th¸i Lan In®«nªsia Malaysia Ên §é T. Quèc ViÖt Nam Shi Lanka N−íc kh¸c

1997 6410 2017 1552 971 564 444 186 105 570

1998 6680 2026 1582 980 571 441 193 105 748

1999 6811 2155 1599 769 620 460 249 97 396

2000 6810 2346 1556 615 629 445 290 88 840

2001 7190 2284 1607 882 632 464 313 86 1242

2002 7350 2615 1630 890 641 468 298 91 642

2003 8000 2873 1792 986 707 480 363 92 686

2004 8421 2866 1786 1247 724 483 500 94 821

Nguån: Rubber Statistical Bulletin, Internationl Rubber Study Group -

IRSG, 2004 vµ FAO, Rubber Commodities Notes, 2004

S¶n l−îng cao su thÕ giíi −íc tÝnh ®¹t 8,41 triÖu tÊn trong n¨m 2004, t¨ng 5,3% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cña Th¸i Lan ®¹t 2,866 triÖu tÊn, gi¶m chót Ýt so víi 2,873 triÖu tÊn cña n¨m 2003. S¶n l−îng cña In®«nªxia còng gi¶m tõ 1,792 triÖu tÊn xuèng cßn 1,786 triÖu tÊn. Sau khi gi¶m trong vµi n¨m cuèi thËp kû 90, s¶n l−îng cña Malaixia ®¹t gÇn 1,25 triÖu tÊn trong n¨m 2004, t¨ng 26% so víi n¨m 2003. Gi¸ cao su tù nhiªn t¨ng lªn ®· khuyÕn khÝch ng−êi d©n chuyÓn sang

trång cao su thay thÕ cho c¸c c©y trång kh¸c, trong ®ã cã c©y cä. T¨ng tr−ëng s¶n l−îng cña ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc t¨ng sau thêi kú t¨ng m¹nh trong nh÷ng n¨m cuèi cña thËp niªn 90. Trong n¨m 2004, s¶n l−îng cña ViÖt Nam ®¹t 500 ngµn tÊn, t¨ng 37% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cao su cña Braxin vµ Ên §é còng t¨ng lªn do nhu cÇu néi ®Þa t¨ng cïng víi sù t¨ng tr−ëng cña ngµnh s¶n xuÊt ph−¬ng tiÖn giao th«ng. Trong n¨m 2004, s¶n l−îng cña Braxin ®¹t 101 ngµn tÊn, t¨ng 7,4% so víi n¨m 2003 trong khi s¶n l−îng cña Ên §é t¨ng lªn kho¶ng 2,3%. Tuy nhiªn, s¶n l−îng chØ t¨ng nhÑ ë Sri Lanca do chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n c¸c n−íc s¶n xuÊt kh¸c ®· c¶n trë Sri Lan ca ph¸t triÓn s¶n xuÊt cao su. MÆc dï nhu cÇu néi ®Þa t¨ng m¹nh, s¶n l−îng cao su cña Trung Quèc kh«ng t¨ng do nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Êt trång cao su.

Th¸i Lan lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi. S¶n l−îng cao su tù nhiªn cña Th¸i Lan n¨m 2004 ®¹t 2,866 triÖu tÊn, chiÕm 34% s¶n l−îng cao su thÕ giíi, trong ®ã kho¶ng 75 - 80% s¶n l−îng dµnh cho xuÊt khÈu. Th¸i Lan ®· hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh s¶n xuÊt cao su, tõ kh©u trång trät ®Õn chÕ biÕn. PhÇn lín kh©u trång trät vµ ch¨m sãc cao su cña Th¸i Lan cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, s¶n phÈm cao su phï hîp tËp qu¸n tiªu dïng cña thÞ tr−êng thÕ giíi. ChÝnh s¸ch thÞ tr−êng cao su cña Th¸i Lan hiÖn nay lµ chuyÓn tõ quan t©m t¨ng sè l−îng sang c¶i thiÖn vÒ chÊt l−îng. §Æc biÖt lµ, ë ®©y ®· cã sù chuyÓn tõ s¶n xuÊt mñ tê x«ng khãi theo ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng (SRR) sang s¶n xuÊt cao su theo ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSR). §iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ Th¸i Lan ®· t¹o dùng ®−îc thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su æn ®Þnh, kh«ng bÞ chÌn Ðp vÒ gi¸ so víi c¸c n−íc cïng xuÊt khÈu.

Trong nh÷ng n¨m tr−íc, s¶n l−îng cao su cña Malaysia chØ ®¹t d−íi 1 triÖu tÊn. Nh−ng n¨m 2004, víi gi¸ cao, nhiÒu diÖn tÝch cao su ®−îc phôc håi vµ s¶n l−îng t¨ng, −íc ®¹t 1,25 triÖu tÊn.

Ên §é lµ n−íc s¶n xuÊt cao su thø t− víi s¶n l−îng n¨m 2004 lµ 724 ngµn

tÊn vµ Trung Quèc xÕp thø n¨m víi s¶n l−îng lµ 483 ngµn tÊn .

Mü la tinh 2%

Ch©u phi 5%

T©y nam ¸ 10%

§«ng nam ¸

83%

§å thÞ 1.1: Ph©n bè s¶n xuÊt cao su theo khu vùc

Nguån: B¶n tin thèng kª cña IRSG Vol 58 sè 10-11 th¸ng 7 th¸ng 8 n¨m 2004

XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi ®· t¨ng b×nh qu©n 2,15%/n¨m trong giai ®o¹n 2000 - 2004. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi trong n¨m 2004 −íc tÝnh ®¹t trªn 5,9 triÖu tÊn, t¨ng 4,4% so víi n¨m 2003 sau khi ®· t¨ng 10% so víi n¨m 2002, trong ®ã xuÊt khÈu cña In®«nªxia, Malaixia, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam chiÕm kho¶ng 90%. T¨ng tr−ëng l−îng xuÊt khÈu cña c¸c n−íc xuÊt khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau:

B¶ng 1.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi

§¬n vÞ: (1000 tÊn)

N¨m

2000

2001

2002

2003

2004

ThÕ giíi Th¸i Lan In®«nªxia Malaixia ViÖt Nam C¸c n−íc kh¸c

TB 1997- 1999 4643 1854 1513 948 205 123

5347 2166 1380 977 495 329

5090 2006 1453 820 522 289

5270 2354 1502 886 449 79

5720 2593 1661 945 433 88

5975 2553 1668 824 578 417

Nguån: IRSG - Rubber Statistical Bulletin, 2004

XuÊt khÈu cña Th¸i Lan - n−íc xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi - ®¹t 2,55 triÖu tÊn, gi¶m nhÑ so víi 2,59 triÖu tÊn cña n¨m tr−íc. XuÊt khÈu cña In®«nªxia ®¹t 1,67 triÖu tÊn, t¨ng 0,6% vµ xuÊt khÈu cña Malaixia ®¹t 824.000 tÊn, gi¶m 13% so víi n¨m tr−íc trong khi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam Ýt thay ®æi do s¶n l−îng t¨ng tr−ëng chËm. C¸c s¶n phÈm cao su chñ yÕu cña Th¸i Lan lµ cao su tê x«ng khãi RSS (chiÕm 45,2%), cao su khèi ®Þnh chuÈn kü thuËt STR (34,4%) vµ cao su ly t©m (17%). C¸c thÞ tr−êng nhËp khÈu cao su chñ yÕu cña Th¸i Lan lµ Trung Quèc (27-28%), NhËt B¶n (19-20%), Malaixia (14-15%), Hoa Kú (12-13%), ch©u ¢u (9-10%) vµ mét sè thÞ tr−êng kh¸c nh− Hµn Quèc, Singapore, Braxin, Italia, T©y Ban Nha vµ §µi Loan. Th¸i Lan tiªu thô cao su trong n−íc hµng n¨m kho¶ng 300.000 tÊn (kho¶ng 10%), chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt s¨m lèp xe, g¨ng tay, b¨ng t¶i cao su vµ mét sè s¶n phÈm cã tÝnh ®µn håi.

C¸c nhµ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña Th¸i Lan hiÖn ®ang rÊt quan t©m tíi giao dÞch ®iÖn tö t¹i Trung Quèc. N¨m 2003 ®−îc phÐp cña Trung t©m giao dÞch ®iÖn tö c¸c n«ng tr−êng quèc doanh t¹i H¶i Nam, Th¸i Lan lµ n−íc ngoµi ®Çu tiªn cã trô së giao dÞch t¹i Trung Quèc. §Çu n¨m 2004 h¬n mét triÖu tÊn mñ cao su ®· ®−îc giao dÞch th«ng qua thÞ tr−êng nµy.

Cao su cña In®«nªsia chñ yÕu xuÊt khÈu trùc tiÕp sang c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hoÆc xuÊt khÈu qua thÞ tr−êng trung gian Singapore ®Ó dïng vµo s¶n xuÊt c¸c lo¹i lèp xe. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su chñ yÕu cña In®«nªxia lµ Hoa Kú. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña In®«nªxia ®· t¨ng v÷ng trong vßng 4 n¨m qua, tõ 1.380 ngµn tÊn n¨m 2000 lªn 1668 ngµn tÊn vµo n¨m 2004.

HiÖp héi c¸c c«ng ty cao su In®«nªxia cho biÕt n¨m 2005 sÏ t¨ng xuÊt khÈu cao su sang Trung Quèc vµ Ên §é - nh÷ng thÞ tr−êng cã triÓn väng cao vÒ tiªu thô cao su tù nhiªn. Trung Quèc hiÖn ®· më cöa thÞ tr−êng ®èi víi tÊt c¶ c¸c nhµ cung cÊp cao su tù nhiªn. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, ®èi t¸c mua cao su lín nhÊt cña In®«nªxia vÉn lµ Hoa Kú - chiÕm tíi 60% xuÊt khÈu cña In®«nªxia, tiÕp ®Õn lµ ch©u ¢u chiÕm 20% vµ Trung Quèc 20%.

1.3. §éng th¸i gi¸ c¶

ch−¬ng tr×nh b¸n hoÆc mua cao su tån kho chiÕn l−îc cña c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hoÆc c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh s¶n xuÊt vµ mËu dÞch ë c¶ c¸c n−íc s¶n xuÊt vµ n−íc tiªu thô.

T¸c ®éng ®èi víi gi¸ c¶ tõ phÝa nguån cung ng¾n h¹n liªn quan ®Õn ph¶n øng tøc th× cña n«ng d©n ®èi víi sù thay ®æi cña gi¸ c¶. Xu h−íng t¨ng lªn cña gi¸ dÉn ®Õn t¨ng nguån cung b»ng viÖc t¨ng c−êng ®é khai th¸c mñ. Tuy nhiªn, sù gi¶m gi¸ còng cã thÓ lµm cho ng−êi n«ng d©n t¨ng c¹o mñ vµ t¨ng cung ®Ó gi÷ thu nhËp cña hä ë møc thÝch ®¸ng. T¸c ®éng cña nguån cung dµi h¹n liªn quan ®Õn ¶nh h−ëng cña gi¸ c¶ tíi c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t−. V× ®Çu t− c©y cao su sÏ cho thu ho¹ch 20 - 40 n¨m, víi thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n 7 n¨m kh«ng cã thu nhËp, kú väng vÒ gi¸ c¶ vµ thu nhËp trong t−¬ng lai ®èi víi thêi kú tiÕp theo sÏ chi phèi nguån cung. §èi víi lo¹i c©y trång nh− cao su tù nhiªn, gi¸ thÊp còng cã thÓ ®−a ®Õn hËu qu¶ lµ thanh lý cao su ®Ó trång l¹i hoÆc trång c©y trång kh¸c. §iÒu nµy cã nghÜa lµ gi¶m cung trong ng¾n h¹n. Gi¸ cao sÏ lµm cho n«ng d©n tr× ho·n viÖc ph¸ bá hoÆc trång l¹i vµ v× vËy sÏ t¨ng nguån cung.

Nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n cho viÖc ®Þnh gi¸ cao su tù nhiªn lµ quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu trªn thÞ tr−êng, møc ®é còng nh− biÖn ph¸p xö lý cao su tån kho t¹i n−íc s¶n xuÊt vµ tiªu thô. Ngoµi ra, sù h×nh thµnh gi¸ cao su cßn phô thuéc vµo sù ®æi míi c«ng nghÖ, kü thuËt trong canh t¸c, chÕ biÕn, vµo sù kh¸c nhau vÒ chÊt l−îng gi÷a c¸c lo¹i cao su còng nh− biÖn ph¸p can thiÖp cña c¸c tæ chøc cao su nh− INRO (®· hÕt hiÖu lùc n¨m 1999), IRSG, tho¶ thuËn gi÷a c¸c n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su chñ yÕu (ITRO - Tæ chøc cao su quèc tÕ ba bªn gåm Th¸i Lan, In®«nªsia vµ Malaysia ®−îc thµnh lËp n¨m 2001). §Æc biÖt, gi¸ cao su phô thuéc kh¸ lín vµo ngµnh c«ng nghiÖp « t« v× ®©y lµ ngµnh tiªu dïng cao su nhiÒu nhÊt.

Dung l−îng trao ®æi trªn c¸c thÞ tr−êng giao dÞch chñ yÕu - Kuala Lumper, Lu©n §«n, Singapore vµ Tokyo - chiÕm tíi 4/5 khèi l−îng cao su trao ®æi cña thÕ giíi - còng lµ yÕu tè cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh tíi gi¸ giao dÞch cao su trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.

Theo Nhãm nghiªn cøu cao su thÕ giíi, trong thËp kû qua, t×nh h×nh gi¸ cao su thÕ giíi diÔn biÕn rÊt phøc t¹p, møc ®é dao ®éng cao. XÐt trong tõng thêi kú cô thÓ, biÕn ®éng gi¸ cao su trong thËp kû qua nh− sau:

- N¨m 1993, gi¸ cao su gi¶m xuèng tíi møc thÊp nhÊt trong giai ®o¹n tõ n¨m 1989, nguyªn nh©n chñ yÕu do sù suy gi¶m cña ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¨m lèp trªn thÕ giíi.

- Trong giai ®o¹n 1994 - ®Çu n¨m 1998, gi¸ cao su håi phôc trë l¹i vµ ®¹t

®Ønh cao vµo n¨m 1995 vµ 1996.

- Cuèi n¨m 1998, cao su gi¶m gi¸ trÇm träng, xuèng tíi møc gi¸ cña n¨m 1993 (møc gi¸ chung 1995/1998 gi¶m tíi 56% trong vßng 3 n¨m do ¶nh h−ëng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh kinh tÕ Ch©u ¸). Møc gi¸ cao su b×nh qu©n ®· gi¶m tõ 1.700USD/tÊn n¨m 1996 xuèng cßn 700USD/tÊn vµo cuèi n¨m 1998.

- §Õn cuèi n¨m 1999 vµ sang n¨m 2000, gi¸ cao su cã håi phôc chót Ýt

nh−ng vÉn ë møc thÊp vµ l¹i gi¶m nhÑ trong n¨m 2001.

- §Çu n¨m 2002, gi¸ cao su kú h¹n cã dÊu hiÖu t¨ng nhÑ do 3 n−íc s¶n xuÊt chÝnh lµ Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaysia tho¶ thuËn c¾t gi¶m s¶n l−îng vµ xuÊt khÈu cïng víi viÖc Trung Quèc - mét trong nh÷ng n−íc tiªu thô cao su chÝnh - trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO còng lµ mét c¬ héi cho ngµnh cao su ®Èy gi¸ lªn.

§−îc khuyÕn khÝch bëi nhu cÇu tiªu thô cña Trung Quèc vµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c, gi¸ cao su trªn c¸c thÞ tr−êng giao dÞch quèc tÕ ®· b¾t ®Çu t¨ng tõ n¨m 2003 vµ tiÕp tôc t¨ng trong n¨m 2004. Gi¸ cao su RSS3 b×nh qu©n cña Th¸i Lan trong n¨m 2003 ®¹t 44,5 baht/kg (kho¶ng 1,07 USD/kg), t¨ng 36% so víi n¨m 2002 vµ 77% so víi n¨m 2001. Gi¸ cao su trªn thÞ tr−êng London vµ Tokyo còng duy tr× ë møc t−¬ng ®−¬ng. Sau khi ®¹t 55,9 baht/kg trong th¸ng 6/2004, gi¸ cao su RSS3 cña Th¸i Lan b¾t ®Çu gi¶m xuèng do s¶n l−îng t¨ng lªn trong n¨m 2004 vµ tèc ®é t¨ng nhu cÇu cña Trung Quèc gi¶m ®i. Tuy nhiªn, møc gi¸ b×nh qu©n trong th¸ng 8/2004 vÉn ®¹t møc 52 baht/kg, t¨ng 16% so víi n¨m 2003. Gi¸ dÇu má - nguyªn liÖu chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt cao su tæng hîp - ®· t¨ng m¹nh trong n¨m 2004, lµm cho gi¸ cao su tù nhiªn trë nªn c¹nh tranh h¬n.

Nhu cÇu cao su tù nhiªn sÏ tiÕp tôc t¨ng lªn do c¸c nhµ s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ c¸c h·ng s¶n xuÊt s¨m lèp Trung Quèc vèn hÕt søc nh¹y c¶m víi gi¸ c¶, ®· vµ ®ang tÝch cùc chuyÓn sang sö dông cao su tù nhiªn thay cho cao su tæng hîp. Gi¸ cao su tæng hîp thêi gian qua ®· t¨ng liªn tôc cïng víi gi¸ dÇu th«, nguyªn liÖu dïng ®Ó s¶n xuÊt cao su tæng hîp. Buta®ien, s¶n phÈm phô dÇu má, lµ nguyªn liÖu th« chñ yÕu dïng trong s¶n xuÊt cao su tæng hîp. Gi¸ cao su tæng hîp ®· t¨ng tõ 155 Uscent/kg lªn 180 UScent/kg trong n¨m 2004. V× vËy, bÊt chÊp nguån cung cao su tù nhiªn kh¸ eo hÑp, giao dÞch cao su tù nhiªn cã gi¸ rÎ h¬n vÉn t¨ng lªn nh»m thay thÕ lo¹i cao su tæng hîp th−êng ®−îc sö dông trong s¶n xuÊt s¨m lèp «t«. C¸c nhµ s¶n xuÊt x¨m lèp hiÖn lµ nh÷ng ng−êi tiªu thô cao su lín nhÊt thÕ giíi víi tû lÖ sö dông th«ng th−êng lµ 60% cao su tæng hîp vµ 40%

cao su tù nhiªn. C¸c c«ng ty s¶n xuÊt s¨m lèp ë Hoa Kú vµ ch©u ¢u cã thÓ sÏ sö dông thö ®ång thêi c¶ hai lo¹i cao su, nh−ng c¸c nhµ s¶n xuÊt Trung Quèc cã xu h−íng ®Èy m¹nh viÖc sö dông cao su tù nhiªn thay cho cao su tæng hîp b»ng c¸ch ®iÒu chØnh c«ng thøc chÕ t¹o lèp.

§å thÞ 1.2. DiÔn biÕn gi¸ c¶ mét sè chñng lo¹i cao su tù nhiªn chñ yÕu

N¨m 2005, gi¸ dÇu th« cã thÓ lµ yÕu tè chÝnh quyÕt ®Þnh xu h−íng cña gi¸ cao su tù nhiªn. V× gi¸ dÇu t¨ng ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ cao su tæng hîp nªn c¸c c«ng ty lèp, nh÷ng nguån tiªu thô cao su tù nhiªn chñ yÕu sÏ buéc ph¶i dïng nhiÒu cao su tù nhiªn h¬n thay cho cao su tæng hîp. Cao su tæng hîp giao dÞch ë møc 155 US cent/kg, C&F ë Ên §é trong th¸ng 8, sau ®ã t¨ng tíi 180 US cent/kg vµo th¸ng 11. §©y chÝnh lµ c¬ héi thuËn lîi cho gi¸ cao su tù nhiªn RSS3 cña Th¸i Lan æn ®Þnh ë møc 122-127 US cent/kg, C&F giao t¹i Trung Quèc. NÕu møc chªnh lÖch vÉn cßn th× møc tiªu thô vµ gi¸ cao su tù nhiªn sÏ ®−îc hç trî trong n¨m 2005.

Cã thÓ thÊy r»ng, trong nh÷ng n¨m qua ®· x¶y ra nhiÒu thêi kú gi¶m gi¸ cao su tù nhiªn. C¸c n−íc s¶n xuÊt ®· ph¶i sö dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó æn ®Þnh thÞ tr−êng nµy nh−ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc kh¸ h¹n chÕ. Mét trong nh÷ng kÕt qu¶ cña

Ch−¬ng tr×nh héi nhËp hµng ho¸ UNCTAD n¨m 1979 (IPC) lµ HiÖp ®Þnh vÒ cao su tù nhiªn (INRA) ®· ®−îc thµnh lËp. Mét kho dù tr÷ ®Öm cao su tù nhiªn ®−îc thµnh lËp nh»m gi÷ gi¸ cao su æn ®Þnh. INRA ®−îc kÐo dµi thªm hai n¨m n÷a tr−íc khi hiÖp ®Þnh míi ®−îc ®µm ph¸n n¨m 1987. N¨m 1987 gi¸ tiÕp tôc t¨ng vµ tr−íc ngµy hiÖp ®Þnh hÕt hiÖu lùc mét phÇn cña kho dù tr÷ ®−îc b¸n ra thÞ tr−êng. Qu¸ tr×nh b¸n nµy diÔn ra liªn lôc trong n¨m 1988 vµ vµi ngµn tÊn cuèi cïng còng ®−îc vµo n¨m 1989. Nöa ®Çu thËp kû 90 gi¸ l¹i gi¶m vµ gi¸m ®èc kho dù tr÷ l¹i mua vµo 30.000 tÊn.

Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ ®· lµm gi¸ cao su tù nhiªn gi¶m m¹nh ë tÊt c¶ c¸c n−íc s¶n xuÊt chÝnh. Tæ chøc cao su tù nhiªn quèc tÕ (INRO) ®−îc thµnh lËp víi môc tiªu chi phèi gi¸ c¶ ®· kh«ng thùc hiÖn ®−îc nh÷ng kÕ ho¹ch ®Æt ra. V× vËy ba n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn hµng ®Çu lµ Th¸i Lan, Malaixia vµ Sri Lanca ®· tuyªn bè rót ra khái INRO víi lý do tæ chøc nµy kh«ng cã kh¶ n¨ng æn ®Þnh gi¸ vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña nh÷ng nhµ s¶n xuÊt. Vµo th¸ng 9 n¨m 1999, INRO ra quyÕt ®Þnh huû bá HiÖp ®Þnh cao su tù nhiªn quèc tÕ (INRA) tõ 13/10/1999 vµ b¸n toµn bé l−îng dù tr÷ kho ®Öm lªn tíi 138,3 ngh×n tÊn tr−íc ngµy 30/6/2001 nÕu ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng thuËn lîi. Trong khi ®ã, mét sè n−íc s¶n xuÊt, sau khi mÊt lßng tin vµo hiÖu lùc cña c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh quèc tÕ, trong nh÷ng n¨m 90, ®· b¾t ®Çu ®−a ra nh÷ng biÖn ph¸p æn ®Þnh thÞ tr−êng riªng cña m×nh nh− lËp ra HiÖp héi c¸c n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn (ANRPC). Th¸ng 4/1999, Malaixia ®· tuyªn bè ch−¬ng tr×nh gióp ®ì c¸c nhµ s¶n xuÊt cao su nhá b»ng c¸ch hç trî gi¸ trong n−íc vµ h¹n chÕ nhËp cao su tõ c¸c n−íc l¸ng giÒng.

Th¸ng 7/2001, ba n−íc Th¸i Lan, In®«nªxia vµ Malaixia ®· tho¶ thuËn lËp ra mét tæ chøc míi - Tæ chøc cao su 3 bªn (Tripartie Rubber Corp - TRC) ®Ó ®iÒu chØnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh cao su tù nhiªn. Theo ý ®å cña ba n−íc nµy, TRC sÏ ho¹t ®éng nh− OPEC, h¹n chÕ hoÆc t¨ng b¸n cao su ra thÞ tr−êng. Trong mét kÕ ho¹ch dµi h¹n, TRC dù ®Þnh hµng n¨m gi¶m 4% s¶n l−îng cao su tù nhiªn víi hy väng sÏ lµm gi¶m dù tr÷ vµ t¨ng gi¸ cao su. Tæ chøc nµy còng dù ®Þnh quy ®Þnh møc gi¸ b¸n tèi thiÓu. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ cña giíi th−¬ng nh©n, kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh thÞ tr−êng b»ng c¸ch nµy kh¸ h¹n chÕ. Mét trong nh÷ng trë ng¹i chñ yÕu cña Cacten nµy lµ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn phô thuéc nhiÒu vµo nh÷ng nhµ s¶n xuÊt cao su tiÓu ®iÒn vµ khã ®iÒu tiÕt ®−îc ho¹t ®éng cña hä. Bªn c¹nh ®ã, viÖc l−u gi÷ hµng th−êng ®i kÌm víi nh÷ng chi phÝ lín vµ v× vËy kh«ng ph¶i n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn nµo còng cã thÓ duy tr× ®−îc.

Ph©n tÝch thùc tr¹ng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn trªn thÕ giíi trong nh÷ng

n¨m qua, cã thÓ thÊy nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:

- ThÞ tr−êng cao su tù nhiªn trªn thÕ giíi gåm nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau, ®−îc ph©n lo¹i theo tiªu chuÈn quèc tÕ, tiªu chuÈn quèc gia vµ quy ®Þnh kü thuËt cña nhµ nhËp khÈu.

- S¶n xuÊt cao su tù nhiªn tËp trung ë mét sè n−íc chñ yÕu, 6 n−íc s¶n

xuÊt cao su lín nhÊt chiÕm tíi 84% tæng s¶n l−îng cao su toµn cÇu.

- Cao su tù nhiªn ®−îc sö dông chñ yÕu trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¨m lèp, b¨ng t¶i vµ s¶n xuÊt c¸c dông cô y tÕ. Ngoµi ra, cao su tù nhiªn cßn ®−îc sö dông trong s¶n xuÊt giÇy dÐp vµ c«ng nghiÖp x©y dùng.

- S¶n xuÊt cao su tù nhiªn kh«ng cã sù chuyÓn dÞch lín gi÷a c¸c n−íc nh−ng nhËp khÈu cao su tù nhiªn ®· cã sù thay ®æi. Trung Quèc ®· trë thµnh nhµ nhËp khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi, tiÕp theo ®ã lµ Hoa Kú.

- L−îng cao su giao dÞch trªn thÞ tr−êng thÕ giíi chiÕm tíi 70% tæng s¶n l−îng cao su toµn cÇu. Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia vµ ViÖt Nam chiÕm tíi 80% tæng l−îng xuÊt khÈu toµn cÇu.

- Hoa Kú, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc, §øc vµ Ph¸p chiÕm tíi 70%

tæng l−îng nhËp khÈu toµn cÇu

- Kh«ng cã rµo c¶n ®¸ng kÓ nµo ®èi víi nhËp khÈu cao su ë hÇu hÕt c¸c n−íc, thuÕ quan vµ c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt cã thÓ coi lµ rµo c¶n chñ yÕu ®èi víi thÞ tr−êng cao su toµn cÇu.

- Tæ chøc cao su quèc tÕ (INRO) ®ãng vai trß chñ yÕu trong æn ®Þnh gi¸ xuÊt khÈu nhê dù tr÷ kho ®Öm nh−ng HiÖp ®Þnh cao su quèc tÕ ®· bÞ ph¸ vì n¨m 1999 do nh÷ng khã kh¨n vÒ c¹nh tranh gi÷a c¸c n−íc s¶n xuÊt, biÕn ®éng tû gi¸ vµ xu h−íng gi¶m gi¸ m¹nh trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.

- Xu h−íng gi¶m gi¸ kÐo dµi trong nhiÒu n¨m cuèi thËp kû 80 ®· lµm lîi nhuËn tõ trång cao su gi¶m vµ mét sè n−íc ®· chuyÓn sang c¸c lo¹i c©y trång kh¸c, dÉn ®Õn gi¶m cung lµm cho gi¸ c¶ t¨ng lªn trong thêi gian gÇn ®©y. §ång thêi gi¸ dÇu má cã xu h−íng t¨ng, ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ cao su tæng hîp lµm t¨ng xu h−íng tiªu thô cao su tù nhiªn còng lµ yÕu tè tÝch cùc c¶i thiÖn gi¸ cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.

2. ThÞ tr−êng c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu

T¨ng tr−ëng l−îng nhËp khÈu cña c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ

yÕu ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau:

B¶ng 1.4. NhËp khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi 1997 - 2004

§¬n vÞ: 1000 tÊn

ThÕ giíi Trung Quèc Hoa Kú NhËt B¶n Hµn Quèc §øc Ph¸p T©y Ban Nha Braxin Italia Anh C¸c n−íc kh¸c

1997-99 4643 392 1112 721 304 228 223 156 104 137 130 962

2000 5347 820 1192 802 331 250 309 171 139 136 133 1064

2001 5090 943 972 713 330 245 282 184 128 135 107 1025

2002 5270 915 1110 772 323 243 231 182 144 136 76 1045

2003 5720 1150 1077 792 333 260 300 189 162 142 96 1161

2004 5975 1092 1054 761 328 213 249 178 175 136 87 1141

2000/04 2,81% 7,42% - 3,02% - 1,84% - 0,22% - 3,92% - 5,25% 1,00% 5,92% 0 -10,06% 1,5%

Nguån: IRSG - Rubber Statistical Bulletin - 2004

C¸c lo¹i cao su tù nhiªn ®−îc giao dÞch nhiÒu nhÊt trªn thÞ tr−êng, theo c¸ch ph©n lo¹i quèc tÕ, lµ c¸c nhãm HS 4001.10 (Latex), 4001.22 (mñ tê x«ng khãi), 4001.21 (cao su tù nhiªn ®Þnh chuÈn kü thuËt - TSNR) vµ 400129 (c¸c lo¹i kh¸c).

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su Latex (HS 4001.10) lín nhÊt lµ Malaixia (27%), Trung Quèc (11%), Hoa Kú (11%), Iran (6%), Italia (4%) vµ Hµn Quèc (3%1) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng nµy lµ Th¸i Lan (61%), Malaixia (11%), Liberia (7%), Hoa Kú (1%) vµ ViÖt Nam (1%2).

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su mñ tê x«ng khãi (HS 4001.21) lín nhÊt lµ Trung Quèc (29%), NhËt B¶n (22%), Hoa Kú (11%), Ph¸p (7%), Singapore (6%), §øc (3%) vµ Braxin (3%3) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng

2 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400110 toµn cÇu

3 % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400121 toµn cÇu

1 % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400110 toµn cÇu

nµy lµ Th¸i Lan (81%), Singapore (5%), In®«nªxia (3%), Ên §é (3%) vµ ViÖt Nam (2%4).

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su TSNR (HS 4001.22) lín nhÊt lµ Hoa Kú (26%), Trung Quèc (17%), NhËt B¶n (13%), Hµn Quèc (8%), Ph¸p (5%) vµ Cana®a (3%5) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng nµy lµ In®«nªxia (50%), Malaixia (30%), ViÖt Nam (6%), Singapore (4%) vµ Cèt®ivoa (1%6).

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn lo¹i kh¸c (HS 4001.29) lín nhÊt lµ §øc (13%), Braxin (9%), §µi Loan (8%), T©y Ban Nha (7%), Trung Quèc (7%) vµ Italia (6%7) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng nµy lµ Th¸i Lan (75%), ViÖt Nam (5%), C«t®ivoa (3%), Philippin (2%) vµ In®«nªxia (2%8).

B¶ng 1.5. NhËp khÈu mét sè s¶n phÈm cao su tù nhiªn chñ yÕu

Kim ng¹ch nhËp khÈu toµn cÇu (triÖu USD) 2001

2000

2002

1999

2003

T¨ng tr−ëng 1999- 2003(%)

4001.22 4001.21 4001.29 4001.10

1565 928 790 533

2018 1146 867 654

1768 872 748 617

2116 1015 754 637

3111 1456 1124 865

ThÞ phÇn (%)* 7,8 3,7 2,9 2,3

15,3 8,1 4,4 0,5

* % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su vµ s¶n phÈm cao su (HS 40)

Nguån: ITC, UNCTAD/WTO, pmaps, th¸ng 2/2005.

Trung Quèc ®· trë thµnh n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi trong n¨m 2003 víi l−îng nhËp khÈu ®¹t 1,15 triÖu tÊn, t¨ng 26% so víi n¨m 2002. MÆc dï nhu cÇu gi¶m nhÑ trong n¨m 2004 do nh÷ng chÝnh s¸ch kiÒm chÕ t×nh tr¹ng ph¸t triÓn qu¸ nãng cña nÒn kinh tÕ, nhËp khÈu cao su cña Trung Quèc trong n¨m 2004 −íc tÝnh vÉn ®¹t 1,1 triÖu tÊn. Tuy nhiªn, l−îng nhËp khÈu cña nh÷ng thÞ tr−êng nhËp khÈu truyÒn thèng nh− Hoa Kú, NhËt B¶n vµ EU Ýt thay ®æi kÓ tõ 2001 ®Õn nay.

5 % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400122 toµn cÇu

6 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400122 toµn cÇu

7 % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400129 toµn cÇu

8 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400129 toµn cÇu

4 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400121 toµn cÇu

2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

Trung Quèc kh«ng chØ dùa vµo thÞ tr−êng nguyªn liÖu th« nhËp khÈu mµ cßn rÊt phô thuéc vµo thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su thµnh phÈm bëi phÇn lín cao su thµnh phÈm cña Trung Quèc ®−îc dµnh cho xuÊt khÈu. Nh×n chung, møc tiªu thô cao su vµ tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP kh«ng ph¶i lóc nµo còng tû lÖ thuËn víi nhau bëi trong tr−êng hîp cña Trung Quèc, tiªu thô cao su th« do s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh trong khi t¨ng tr−ëng GDP l¹i do s¶n phÈm tiªu dïng cuèi cïng quyÕt ®Þnh.

B¶ng 1.6. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo thÞ tr−êng

% trong tæng KNNK cao su tù nhiªn

T¨ng b×nh qu©n 1999- 2003 (%)

KNNK 2003 (1000 USD)

T¨ng b×nh qu©n 1999- 2003 (%)

L−îng nhËp khÈu 2003 (tÊn)

24 24 25 25 32 18

35 35 37 37 41 19

1.203.132 706.490 216.847 135.682 187.099 19.857 14.869

1.155 672 212 132 173 19 15.581

100 58 18 11 16 2 1

ThÕ giíi Th¸i Lan Malaysia In®«nªxia ViÖt Nam Hoa Kú Ên §é

Nguån: United Nations Statistics Division

Trung Quèc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu tõ Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, ViÖt Nam, Hoa Kú vµ Ên §é. Th¸i Lan ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang Trung Quèc víi tû träng 58% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo Trung Quèc trong n¨m 2003.

tr−êng Trung Quèc. Trung Quèc nhËp khÈu cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt chñ yÕu tõ Th¸i Lan (39%), Malaixia (30%), In®«nªxia (19%) vµ ViÖt Nam (8%).

MÆt hµng ®øng thø hai vÒ kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc lµ cao su mñ tê x«ng khãi (HS 4001.21) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 435 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 38%. Trung Quèc nhËp khÈu cao su mñ tê x«ng khãi chñ yÕu tõ Th¸i Lan (81%), In®«nªxia (5,7%) vµ ViÖt Nam (2,6%).

B¶ng 1.7. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo nhãm hµng n¨m 2003

§¬n vÞ: L−îng: TÊn; TrÞ gi¸: 1000 USD

HS 4001.10

HS 4001.21

HS 4001.22

HS 4001.29

N. khÈu tõ n−íc ThÕ giíi Th¸i Lan Malaixia ViÖt Nam In®«nªxia Mianma Hµn Quèc N−íc kh¸c

551.205 76.788 217.208 30.598 160.775 21.926 49.627 15.578 2.602 107.830 240 343 53 584 5.786 9.605

435.267 352.537 5.285 11.187 24.676 2.583 529 38.215

538.281 209.646 162.245 45.115 105.240 279 568 10.085

79.523 23.406 1.210 - - 102 0

TrÞ gi¸ Sè l−îng TrÞ gi¸ Sè l−îng TrÞ gi¸ Sè l−îng TrÞ gi¸ Sè l−îng 82.971 104.612 129.639 439.284 33.074 99.652 356.556 23.111 27.879 5.080 16.903 1.591 10.878 2.724 - 25.121 399 - 2.734 138 44 530 6.714 0 38.099 Nguån: United Nations Statistics Division

Cao su mñ Latex ®øng thø ba vÒ kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo Trung Quèc víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 105 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 9%. Trung Quèc nhËp khÈu mñ Latex chñ yÕu tõ Th¸i Lan (76%), Malaixia (22%) vµ ViÖt Nam (1,2%).

§Ó h¹n chÕ nhËp khÈu hµng n«ng s¶n, Trung Quèc còng ¸p dông c¸c rµo c¶n thuÕ quan vµ phi thuÕ quan nh− h¹n chÕ quyÒn th−¬ng m¹i vµ c¸c rµo c¶n kü thuËt. Tr−íc khi gia nhËp WTO, Trung Quèc qu¶n lý nhËp khÈu cao su chñ yÕu b»ng h¹n ng¹ch. ThuÕ nhËp khÈu cao su tù nhiªn vÉn ë møc cao vµo kho¶ng 30%. Tuy nhiªn, Trung Quèc ®ang gi¶m dÇn c¸c rµo c¶n nµy theo nh÷ng cam kÕt trong WTO. Trung Quèc ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan theo cam kÕt trong WTO b¾t ®Çu b»ng viÖc gi¶m thuÕ suÊt ®èi víi nhiÒu hµng n«ng s¶n tõ ngµy 1/1/2001.

§èi víi ViÖt Nam, theo biªn b¶n tho¶ thuËn gi÷a hai chÝnh phñ, mÆt hµng mñ cao su cña ta ®ang ®−îc h−ëng møc thuÕ −u ®·i (MFN) lµ 20%. Th¸ng 1 n¨m 2002, møc thuÕ nµy ®· gi¶m xuèng 10% ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu

cao su cña ViÖt Nam. H¹n ng¹ch ®èi víi nhËp khÈu cao su tù nhiªn còng ®· ®−îc b·i bá tõ 1/1/2004.

2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

§øng thø hai vÒ l−îng nhËp khÈu lµ c¸c lo¹i cao su mñ tê x«ng khãi (HS 4001.21) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 170 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 14%. Cao su mñ tê x«ng khãi ®−îc nhËp khÈu chñ yÕu tõ Th¸i Lan (71,6%), In®«nªxia (17,1%), Malaixia (8,41%) vµ Sri Lanca (2,2%).

NhËp khÈu cao su mñ Latex ®¹t 98 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm 8,5% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu. Hoa Kú nhËp khÈu mñ Latex chñ yÕu tõ Liberia (58,8%), Th¸i Lan (23,9%), Malaixia (8,4%) vµ In®«nªxia (3,3%)

B¶ng 1.8. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hoa Kú theo nhãm hµng

n¨m 2003

§¬n vÞ: L−îng: TÊn; TrÞ gi¸: 1000 USD

HS 400110

HS 400121

HS 400122

HS 400129

TrÞ gi¸

Sè l−îng TrÞ gi¸ Sè l−îng TrÞ gi¸ Sè l−îng TrÞ gi¸ Sè l−îng

97926 23467 563 8211 3220 628 242 57616 3945

113882 26038 647 10053 3351 119 254 67958 5443

170267 121990 134 14317 29163 3599 153 - 259

157638 115843 141 12852 24849 2976 133 - 278

828376 138231 12489 73174 583363 1744 8714 199 10222

808751 135118 12918 70777 570033 1305 9058 202 9224

46578 350 895 3078 36547 153 190 - 5352

NhËp khÈu tõ n−íc ThÕ giíi Th¸i Lan ViÖt Nam Malaysia Indonesia Srilanka Singapore Liberia N−íc kh¸c

39515 292 809 2622 33804 74 229 - 1686

Nguån: United Nations Statistics Division

Hoa Kú sö dông rÊt Ýt hoÆc thËm chÝ kh«ng ¸p dông c¸c tiªu chuÈn cña c¸c tæ chøc tiªu chuÈn quèc tÕ. C¸c thµnh viªn WTO tham gia hiÖp ®Þnh vÒ rµo c¶n kü thuËt ®èi víi th−¬ng m¹i ®Òu cam kÕt sÏ ¸p dông tíi møc nhiÒu nhÊt cã thÓ c¸c tiªu chuÈn nµy. MÆc dï mét sè l−îng ®¸ng kÓ c¸c tiªu chuÈn cña Hoa Kú ®−îc coi lµ “t−¬ng ®−¬ng” víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vµ trªn thùc tÕ, mét sè c¸c tiªu chuÈn nµy ®−îc sö dông réng r·i trªn thÕ giíi nh−ng rÊt Ýt tiªu chuÈn quèc tÕ ®−îc ¸p dông trùc tiÕp. Do ®ã, c¸c nhµ xuÊt khÈu cÇn nghiªn cøu kü hÖ thèng tiªu chuÈn cña Hoa Kú tr−íc khi xuÊt khÈu vµo n−íc nµy.

§èi víi cao su vµ s¶n phÈm cao su, cao su tæng hîp vµ c¸c d¹ng cao su kh¸c chÕ biÕn tõ dÇu má, nÕu muèn xuÊt khÈu ®−îc vµo thÞ tr−êng Mü th× ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:

- Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ chÊt l−îng vµ c¸c thñ tôc vµ th«ng b¸o hµng

®Õn cña FDA

- Phï hîp víi quy ®Þnh cña Héi ®ång th−¬ng m¹i liªn bang (FTC) vµ Héi

®ång an toµn tiªu dïng

- Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr−êng cña C¬ quan b¶o vÖ m«i tr−êng

Hoa Kú (EPA)

- Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña Bé VËn t¶i vÒ chÊt ®éc h¹i

- Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña DOT, C¬ quan qu¶n lý giao th«ng

(NHTSA) vÒ c¸c tiªu chuÈn an toµn xe cé.

2.3. ThÞ tr−êng EU

Ph¸p, §øc, T©y Ban Nha, Italia vµ Anh lµ nh÷ng n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt trong EU - 15. Do c¸c yÕu tè lÞch sö, EU nhËp khÈu nhiÒu cao su tù nhiªn tõ c¸c n−íc ch©u Phi trong khi c¸c n−íc nhËp khÈu chÝnh kh¸c nhËp khÈu chñ yÕu tõ ch©u ¸.

Ph¸p còng nhËp khÈu nhiÒu cao su mñ tê x«ng khãi víi kim ng¹ch ®¹t 97 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm 30% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu, chñ yÕu nhËp khÈu tõ Th¸i Lan, In®«nªxia, Cam¬run vµ ViÖt Nam. Trong khi ®ã, nhËp khÈu cao su mñ Latex chiÕm mét tû träng kh¸ nhá trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo thÞ tr−êng Ph¸p.

B¶ng 1.9. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Ph¸p theo nhãm hµng n¨m 2003

§¬n vÞ: L−îng: tÊn; TrÞ gi¸: 1000 USD

400110

400121

400122

400129

ThÕ giíi Malaysia Th¸i Lan In®«nªxia Camerun ViÖt Nam Cèt®ivoa

TrÞ gi¸ L−îng TrÞ gi¸ L−îng 95160 8207 1930 1838 84206 1740 2309 243 2171 102 2743 78 1086 40

97501 2114 85964 2361 2144 2866 1065

6828 2062 1772 221 99 81 40

TrÞ gi¸ 163181 31838 15271 23770 11056 7593 43294

L−îng 163994 30761 15388 26531 11164 7046 44345

TrÞ gi¸ 58259 26518 1687 21376 3937 149 2195

L−îng 55165 25339 1578 20495 3806 121 2094

Nguån: United Nations Statistics Division

B¶ng 1.10. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña §øc theo nhãm hµng n¨m 2003

§¬n vÞ: L−îng: tÊn; TrÞ gi¸: 1000 USD

400110

400121

400122

400129

TrÞ gi¸ L−îng TrÞ gi¸ L−îng 47084 27543 21634 12844 6915 4023 3845 3597 866 5746 428 1177 211

33687 17642 4090 4585 352 583 240

48343 22767 6993 4107 5624 1219

TrÞ gi¸ 78238 5492 9075 13814 9985 8348 23359

L−îng 74817 5133 7891 14043 9090 7767 22398

TrÞ gi¸ 148060 7259 85040 34643 37 4150 35

ThÕ giíi Th¸i Lan Malaysia In®«nªxia Hµ Lan C«t®ivoa ViÖt Nam

L−îng 140417 6549 80056 33734 14 4093 40

Nguån: United Nations Statistics Division

Còng nh− §øc, T©y Ban Nha nhËp khÈu nhiÒu cao su thuéc nhãm HS 400129 víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 77 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 38% vµ cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (37,5%). T©y Ban Nha chñ yÕu nhËp khÈu tõ Th¸i Lan, Malaixia, C«t®ivoa vµ ViÖt Nam, trong ®ã C«t®ivoa chñ yÕu lµ xuÊt khÈu cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt vµ mñ Latex.

B¶ng 1.11. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña T©y Ban Nha theo nhãm hµng n¨m 2003

§¬n vÞ: L−îng: tÊn; TrÞ gi¸: 1000 USD

400110

400121

400122

400129

ThÕ giíi Th¸i Lan Malaysia Cèt®ivoa ViÖt Nam In®«nªxia

TrÞ gi¸ 9867 1647 1522 951 395 51

L−îng TrÞ gi¸ L−îng TrÞ gi¸ L−îng 71611 36243 9748 11190 33451 1991 15178 370 1622 14612 1245 4740 159 501 11400 121 62

74663 11781 15623 14621 5057 11639

38439 35725 389 168 143

TrÞ gi¸ 77349 17713 995 2386 18798

L−îng 74387 17475 1067 2148 19315

Nguån: United Nations Statistics Division

Anh còng nhËp khÈu nhiÒu cao su tù nhiªn thuéc nhãm HS 400129. Anh nhËp khÈu cao tù nhiªn chñ yÕu tõ Th¸i Lan, Malaixia, C«t®ivoa, ViÖt Nam vµ In®«nªxia.

B¶ng 1.12. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Anh theo nhãm hµng n¨m 2003

§¬n vÞ: L−îng: tÊn; trÞ gi¸: 1000 USD

400110

400122

400129

TrÞ gi¸ 27887 9416 7136 1287 1011 911

L−îng 28195 8996 6840 1169 981 927

TrÞ gi¸ 28814 9399 5872 4785 1108 3377

L−îng 28309 9797 5717 4403 1066 3341

TrÞ gi¸ 54397 3638 16922 7387 987 15609

L−îng 53149 5159 16192 6833 886 14830

ThÕ giíi Th¸i Lan Malaysia Cèt ®ivoa ViÖt Nam In®«nªxia

Nguån: United Nations Statistics Division

Còng nh− c¸c n−íc EU kh¸c, Italia nhËp khÈu nhiÒu cao su tù nhiªn thuéc nhãm HS400129. Italia nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu tõ Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, Cam¬run vµ ViÖt Nam.

B¶ng 1.13. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Italia theo nhãm hµng n¨m 2003

§¬n vÞ: L−îng: tÊn; TrÞ gi¸: 1000 USD

400110

400121

400122

400129

ThÕ giíi Th¸i Lan Malaysia In®«nªxia Camerun ViÖt Nam

TrÞ gi¸ L−îng TrÞ gi¸ L−îng TrÞ gi¸ L−îng TrÞ gi¸ L−îng 68588 37435 38136 10546 14456 13638 15070 9068 9207 12656 7917 7560 6146 3321 2870 3399 1592 1351

29895 13425 8493 1471 928 2559

73677 10977 16900 13532 6361 3682

33672 14439 9670 1805 948 3247

29089 23273 706 850 1159 213

27766 22153 685 840 1175 211

Nguån: United Nations Statistics Division

Nh×n chung, kh«ng cã c¸c rµo c¶n ®¸ng kÓ ®èi víi nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo thÞ tr−êng ch©u ¢u, ngo¹i trõ mét sè tiªu chuÈn vÒ m«i tr−êng ®èi víi cao su tù nhiªn vµ s¶n phÈm cao su nãi chung.

2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc

NhËp khÈu cao su mñ Latex ®¹t 31 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 9% chñ yÕu ®−îc nhËp khÈu tõ Th¸i Lan (64,4%), ViÖt Nam (28,5%) vµ Malaixia (7%).

NhËp khÈu cao su mñ tê x«ng khãi (HS 4001.21) ®¹t 34 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 10%. Cao su mñ tê x«ng khãi ®−îc nhËp khÈu chñ yÕu tõ Th¸i Lan (88%), ViÖt Nam (5,2%) vµ Malaixia (2,6%).

Møc thuÕ nhËp khÈu cao su tù nhiªn t−¬ng ®èi thÊp, chØ 2% ®èi víi cao su thuéc HS 400130 vµ 1% ®èi víi c¸c lo¹i cao su cßn l¹i thuéc HS 4001. Hµn Quèc còng kh«ng ¸p dông c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan ®èi vãi nhËp khÈu cao su tù nhiªn ngo¹i trõ nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i tr−êng ®èi víi c¸c s¶n phÈm cao su nãi chung.

B¶ng 1.14. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hµn Quèc theo nhãm hµng

n¨m 2003

§¬n vÞ: L−îng: tÊn; TrÞ gi¸: 1000 USD

HS 400110

HS 400121

HS 400122

TrÞ gi¸ 30795 19827 8766 2090 - 79

L−îng 42445 26330 13480 2562 - 39

TrÞ gi¸ 34295 30169 1786 910 377 153

L−îng 33819 29507 1845 934 364 1169

TrÞ gi¸ 240469 115482 9629 53265 61424 650

L−îng 249763 119190 9520 54972 65473 592

N−íc ThÕ giíi Th¸i Lan ViÖt Nam Malaysia In®«nªxia N−íc kh¸c

Nguån: United Nations Statistics Division

3. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ

xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

3.1. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan

- Hç trî cña ChÝnh phñ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n

xuÊt vµ xuÊt khÈu:

Th¸i Lan ®· v−ît Malaixia, trë thµnh n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi nhê nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch trång l¹i cao su cña Th¸i Lan tõ n¨m 1961 ®Õn nay. ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· chó träng t¹o lËp vµ hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý, m«i tr−êng kinh doanh trong n−íc b×nh ®¼ng, thuËn lîi vµ æn ®Þnh nh»m ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ ®Çu t− trong n−íc lµm nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn.

ChÝnh phñ Th¸i Lan thµnh lËp mét Uû ban chÝnh s¸ch cao su quèc gia. Uû ban nµy chuyªn ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh cao su Th¸i Lan, ®ång thêi còng x¸c ®Þnh ng©n s¸ch ®Ó thùc hiÖn nh÷ng kÕ ho¹ch ®ã ®Ö tr×nh lªn chÝnh phñ vµ quèc héi phª chuÈn.

ViÖn Nghiªn cøu cao su Th¸i Lan trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ hîp t¸c Th¸i Lan (RRIT) chÞu tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu, dù b¸o vµ t− vÊn chÝnh s¸ch vÒ cao su cho Th¸i Lan nãi chung, vÒ lÜnh vùc ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su nãi riªng. C¬ quan nµy gióp Ých ®¾c lùc cho c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vµ c¸c doanh nghiÖp cao su Th¸i Lan trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su. Ngoµi c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ t− vÊn nhµ n−íc ra, ChÝnh phñ Th¸i Lan cßn thµnh lËp Tæ chøc ®ån ®iÒn cao su Th¸i Lan (REO), mét trong nh÷ng chøc n¨ng chÝnh cña tæ chøc nµy lµ lËp kÕ ho¹ch vµ thùc thi viÖc dù tr÷ cao su, thùc thi nh÷ng quyÕt ®Þnh b¸n cao su dù tr÷, møc gi¸ vµ thêi h¹n thanh to¸n theo chØ ®¹o cña ChÝnh phñ.

ChÝnh phñ Th¸i Lan cã kÕ ho¹ch thµnh lËp Së giao dÞch cao su kú h¹n Th¸i Lan trong n¨m 2001-2002 nh»m khuyÕn khÝch c¸c th−¬ng gia quèc tÕ chÊp nhËn møc gi¸ cao su xuÊt khÈu theo chØ ®¹o chung cña Th¸i Lan. ViÖc nµy sÏ cã t¸c dông cñng cè thÞ tr−êng cao su trong n−íc, t¹o sù æn ®Þnh vµ tiÒm lùc cho viÖc xuÊt khÈu cao su Th¸i Lan ra thÞ tr−êng thÕ giíi.

§Ó t¨ng c−êng thÕ lùc xuÊt khÈu cao su, chÝnh phñ Th¸i Lan cßn thµnh lËp Khu c«ng nghiÖp cao su víi môc tiªu xóc tiÕn viÖc chÕ biÕn s©u cao su thµnh s¶n phÈm cao su nh»m t¨ng hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su vµ n©ng chÊt l−îng cao su Th¸i Lan ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh xuÊt khÈu cao su.

ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· thµnh lËp uû ban ®Çu t− ho¹t ®éng theo LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t− cña Th¸i Lan n¨m 1977. Nhê chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®Çu t− tÝch cùc, ®· khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt t¨ng n¨ng lùc xuÊt khÈu nh− ®èi víi ngµnh cao su.

- Chó träng ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu:

ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· thµnh lËp Côc xóc tiÕn xuÊt khÈu thuéc Uû ban ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña Th¸i Lan víi c¸c ho¹t ®éng chÝnh lµ x©y dùng kÕ ho¹ch vµ chiÕn l−îc xóc tiÕn xuÊt khÈu ng¾n h¹n, dµi h¹n vµ c¸c b−íc liªn tôc ®èi víi c¸c thÞ tr−êng môc tiªu cho cao su; ph¸t triÓn thÞ tr−êng n−íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ thÞ tr−êng míi cho xuÊt khÈu cao su; hç trî ho¹t ®éng nghiªn cøu, triÓn khai nh»m t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm cao su xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao; lËp quü hç trî th−¬ng m¹i quèc tÕ; gi¶m c¸c thñ tôc xuÊt khÈu vµ phèi hîp chÆt chÏ víi khu vùc t− nh©n ®Ó th¸o gì nh÷ng v−íng m¾c vÒ xuÊt khÈu cao su; hç trî t×m hiÓu nhu cÇu thÞ tr−êng ®Ó tÝch cùc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm cho phï hîp.

ChÝnh phñ Th¸i Lan nç lùc ®µm ph¸n ký kÕt thªm c¸c hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i song biªn víi c¸c thÞ tr−êng míi ®Ó t¨ng xuÊt khÈu n«ng s¶n trong ®ã cã cao su. MÆt kh¸c, th−êng xuyªn cö c¸c ph¸i ®oµn hçn hîp nhµ n−íc vµ doanh nghiÖp ®i xóc tiÕn xuÊt khÈu cao su t¹i c¸c thÞ tr−êng truyÒn thèng vµ thÞ tr−êng tiÒm n¨ng nh− Mü, NhËt, Iran, Thæ NhÜ Kú ...

Côc xóc tiÕn xuÊt khÈu Th¸i Lan triÓn khai vµ ®iÒu phèi ho¹t ®éng xóc tiÕn

xuÊt khÈu, cô thÓ lµ:

+ X¸c ®Þnh c¸c kÕ ho¹ch vµ chiÕn l−îc xóc tiÕn xuÊt khÈu ng¾n h¹n, dµi h¹n vµ c¸c b−íc liªn tôc ®èi víi c¸c thÞ tr−êng môc tiªu cho cao su nãi riªng vµ hµng ho¸ nãi chung.

+ Ph¸t triÓn thÞ tr−êng n−íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ thÞ tr−êng míi cho xuÊt khÈu

cao su.

+ Hç trî ho¹t ®éng nghiªn cøu, triÓn khai nh»m t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt

l−îng s¶n phÈm cao su xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao.

+ LËp quü hç trî th−¬ng m¹i quèc tÕ trªn c¬ së c¸c kho¶n phô thu 0,5% trÞ

gi¸ nhËp khÈu thuéc mäi danh môc hµng ho¸.

+ Gi¶m c¸c thñ tôc xuÊt khÈu vµ phèi hîp chÆt chÏ víi khu vùc t− nh©n ®Ó

th¸o gì nh÷ng v−íng m¾c vÒ xuÊt khÈu cao su.

+ Thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh− hoµn tr¶ thuÕ vµ gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm trung gian nhËp khÈu ®Ó phôc vô cho xuÊt khÈu cao su vµ tÝn dông víi l·i suÊt thÊp dµnh cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Ó t¨ng vèn l−u ®éng.

Ngoµi ra, chÝnh phñ th−êng xuyªn ®iÒu hµnh sù phèi hîp liªn bé vµ c¸c nhµ doanh nghiÖp më c¸c chiÕn dÞch khuyÕch tr−¬ng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn gi¸ cao su tôt gi¶m.

- Ph¸t huy vai trß cña HiÖp héi cao su Th¸i Lan

HiÖp héi cao su Th¸i Lan ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng 5/1951 víi tªn gäi lµ “HiÖp héi c¸c nhµ bu«n b¸n cao su Th¸i Lan”. HiÖp héi lµ mét tæ chøc cña c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c c«ng ty bu«n b¸n cao su. HiÖp héi còng lµ c¬ quan ®¹i diÖn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c c«ng ty bu«n b¸n cao su trong ®µm ph¸n víi ChÝnh phñ hoÆc c¸c tæ chøc n−íc ngoµi vÒ lîi Ých chung cña c¸c bªn.

Môc ®Ých ban ®Çu khi thµnh lËp HiÖp héi lµ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ó vÒ viÖc bu«n b¸n cao su khi ch−a cã c¸c quy ®Þnh vÒ bu«n b¸n s¶n phÈm nµy. Môc tiªu cña HiÖp héi nµy lµ lo¹i trõ th−¬ng m¹i bÊt b×nh ®¼ng vµ trî gióp c¸c thµnh viªn bu«n b¸n trung thùc trong HiÖp héi b»ng c¸ch thùc thi luËt ph¸p vµ c¸c quy ®Þnh. HiÖp héi còng ®ãng vai trß thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c c«ng ty bu«n b¸n cao su víi ng−êi n«ng d©n vµ nh÷ng ng−êi chñ ®ån ®iÒn cao su trªn kh¾p miÒn b¾c cña Th¸i Lan. NÕu nh− ban ®Çu c¸c thµnh viªn cña HiÖp héi cao su Th¸i Lan chØ cã 15 thµnh viªn th× ®Õn nay HiÖp héi nµy ®· cã ®Õn 49 thµnh viªn.

HiÖp héi cao su Th¸i Lan thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau:

+ DÞch vô cho c¸c thµnh viªn:

HiÖp héi cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n cao su cho c¸c thµnh viªn cña m×nh. HiÖp héi ®ãng vai trß lµ ng−êi thu thËp th«ng tin tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau vµ cung cÊp l¹i cho c¸c thµnh viªn th«ng qua nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau.

Ngoµi viÖc cung cÊp th«ng tin HiÖp héi cßn lµ c¬ quan cung cÊp kiÕn thøc kü n¨ng vÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn cao su th«ng qua viÖc trao ®æi ý t−ëng, cung cÊp th«ng tin, tæ chøc c¸c ®oµn kh¶o s¸t, mêi c¸c thµnh viªn tham gia c¸c cuéc gÆp, héi th¶o, líp häc ®µo t¹o c¸c thµnh viªn cña m×nh. Ngoµi ra HiÖp héi cßn mêi c¸c chuyªn gia n−íc ngoµi ®Ó häc tËp thªm kinh nghiÖm.

HiÖp héi lµ c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp ë c¶ trong n−íc vµ quèc tÕ. HiÖp héi ho¹t ®éng nh− c¬ quan trung gian nh»m gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp gi÷a c¸c thµnh viªn hoÆc gi÷a c¸c thµnh viªn vµ c¸c ®èi t¸c bªn ngoµi HiÖp héi.

Mét trong nh÷ng dÞch vô cña HiÖp héi lµ ho¹t ®éng marketing cho s¶n phÈm cao su cña c¸c thµnh viªn. HiÖp héi cao su Th¸i Lan më rÊt nhiÒu v¨n phßng ë c¸c n−íc vµ khu vùc nh− EU, Hoa Kú, §«ng Nam ¸ nh»m môc ®Ých khuyÕn khÝch tiªu thô cao su cña Th¸i Lan. Hµng n¨m, HiÖp héi cßn s¾p xÕp cho c¸c thµnh viªn tham gia vµo c¸c buæi trao ®æi th−êng niªn cña c¸c tæ chøc cao su quèc tÕ nh»m t¨ng c−êng mèi quan hÖ bu«n b¸n ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c n−íc l¸ng giÒng.

+ Phèi hîp víi ChÝnh phñ:

HiÖp héi cao su Th¸i Lan ®· phèi hîp víi c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ thùc

hiÖn rÊt nhiÒu ho¹t ®éng nh»m ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp nµy.

N¨m 1991, ViÖn Nghiªn cøu cao su Th¸i Lan ®· thµnh lËp chî giao dÞch cao su ë tØnh Songkhala cña Th¸i Lan, ®©y lµ chî ®Êu gi¸ chÝnh cho nh÷ng nhµ bu«n b¸n nhá. HiÖp héi cßn ®−a ra gi¸ tham kh¶o dùa trªn gi¸ FOB t¹i B¨ng Cèc. Ngoµi ra chÝnh phñ còng thµnh lËp héi ®ång kiÓm so¸t chÊt l−îng cao su cña Th¸i Lan nh»m tõng b−íc ®−a chÊt l−îng cao su cña Th¸i Lan ®¸p øng ®−îc yªu cÈu cña thÕ giíi. HiÖp héi cïng th−êng xuyªn trî gióp héi ®ång kiÓm so¸t chÊt l−îng thùc hiÖn c«ng viÖc cña m×nh ®iÒu nay ®· mang l¹i lîi Ých cho c¶ hai phÝa.

HiÖp héi còng phèi hîp víi ViÖn Nghiªn cøu cao su ®Ó thiÕt lËp c¸c −u tiªn nghiªn cøu cho c¸c lÜnh cùc cã liªn quan ®èi víi ho¹t ®éng HiÖp héi nh»m môc tiªu n©ng cao tr×nh ®é cña ngµnh. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®ã HiÖp héi tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o ®Ó phæ biÕn nh÷ng kiÕn thøc ®ã cho c¸c thµnh viªn.

+ Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc cao su quèc tÕ:

HiÖp héi còng ®ãng vai trß quan träng vµ lµ ®Çu mèi ®Ó hîp t¸c víi c¸c tæ chøc bªn ngoµi. HiÖp héi cao su Th¸i Lan lµ thµnh viªn cña HiÖp héi cao su quèc tÕ (IRA) ®−îc thµnh lËp t¹i Ottawa Canada vµo ngµy 29/9/1971 bao gåm 21 thµnh viªn. HiÖn nay, HiÖp héi cao su Th¸i Lan lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn th−êng trùc cña HiÖp héi cao su quèc tÕ.

N¨m 1968 Tæ chøc quèc tÕ vÒ chÊt l−îng vµ ®ãng gãi s¶n phÈm cao su ®· ph¸t hµnh “S¸ch xanh” vÒ s¶n phÈm cao su vµ HiÖp héi cao su Th¸i Lan còng lµ mét trong nh÷ng n−íc ®Çu tiªn ký kÕt HiÖp ®Þnh nµy.

HiÖp héi cao su Th¸i Lan cßn lµ thµnh viªn cña C©u l¹c bé bu«n b¸n cao su ASEAN. Vµo n¨m 1992, ViÖn nghiªn cøu cao su cña c¸c n−íc In®«nªxia, Malaysia, Singapore vµ Th¸i Lan ®· cïng thµnh lËp C©u l¹c bé bu«n b¸n cao su nh»m cñng cè mèi quan hÖ vµ hîp t¸c trong bu«n b¸n cao su quèc tÕ.

- N©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn

+ T¨ng c−êng ®Çu t−, thu hót ®Çu t− tõ Hoa Kú, EU, ®Ó chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cao su chÊt l−îng cao, nh− s¨m lèp xe, vßi cao su, g¨ng tay cao su, nÖm cao su ... phï hîp víi hai thÞ tr−êng nµy. ChÕ biÕn lo¹i cao su STR 20, TSR 20 ®Ó xuÊt sang Hoa Kú vµ ch©u ¢u, chÕ biÕn lo¹i cao su RSS ®Ó xuÊt sang NhËt vµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c.

+ Thµnh lËp khu c«ng nghiÖp cao su tËp trung cã tÝnh liªn hoµn ®Ó tiÕn hµnh xóc tiÕn vµ chÕ biÕn cao su tù nhiªn thµnh s¶n phÈm cao su chÊt l−îng cao, ®¹t c¸c tiªu chuÈn chÊt l−îng quèc tÕ nh− ISO, SA, HACCP ... theo yªu cÇu cña tõng thÞ tr−êng.

+ Thµnh lËp phßng thÝ nghiÖm vµ trung t©m th«ng tin cao su quèc gia ®Ó kiÓm tra chÊt l−îng vµ thèng nhÊt tiªu chuÈn cao su, ®ång thêi tiÕn hµnh thö nghiÖm viÖc sö dông cao su tù nhiªn lÉn víi asphalt ®Ó tr¶i ®−êng thay cho viÖc chØ dïng asphalt.

+ ¸p dông møc thuÕ suÊt xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu th« cao h¬n møc thuÕ suÊt xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cao su nh»m khuyÕn khÝch c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm cao su ë Th¸i Lan.

3.2. Kinh nghiÖm cña In®«nªxia

- N©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm:

Cao su In®«nªxia chñ yÕu thuéc d¹ng tiÓu ®iÒn. DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng cao su tiÓu ®iÒn chiÕm t−¬ng øng 83% vµ 74% diÖn tÝch vµ s¶n l−îng cao su cña c¶ n−íc. §Ó c¶i thiÖn vµ n©ng cao chÊt l−îng cña cao su nguyªn liÖu ngay tõ kh©u s¶n xuÊt t¹i c¸c hé gia ®×nh, ChÝnh phñ In®«nªxia ®· phèi hîp cïng HiÖp héi cao su In®«nªxia (Gapkindo) khuyÕn khÝch ng−êi n«ng d©n tËp trung vµo s¶n xuÊt d¹ng tÊm máng ch−a x«ng khãi, ®ång thêi t¹i mçi khu vùc s¶n xuÊt cao su sÏ tiÕn hµnh thu gom cao su t¶ng xèp vµ s¹ch ®Ó ®¸p øng cao su nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt cao tiªu chuÈn SIR trªn ph¹m vi c¶ n−íc. ChÝnh phñ In®«nªxia cïng tæ chøc Gapkindo ®· nç lùc c¶i tiÕn chÊt l−îng b»ng c¸ch n©ng cao ®é s¹ch cña cao su ngay tõ c¸c hé s¶n xuÊt th«ng qua c¸c cam kÕt trªn toµn quèc vÒ tiªu chuÈn quèc gia vµ Gapkindo cam kÕt chØ mua cao su s¹ch ®Ó chÕ biÕn SIR 20. Nhê nh÷ng nç lùc nµy mµ cho ®Õn nay In®«nªxia ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng kÓ trong n©ng cao chÊt l−îng cao su tù nhiªn.

N¨m 1990, Bé N«ng nghiÖp In®«nªxia ®· ban hµnh bé tiªu chuÈn chÊt l−îng tiªu chuÈn quèc gia SNI 06-2047-1990 quy ®Þnh 3 d¹ng cao su nguyªn liÖu chñ yÕu: tÊm ch−a x«ng khãi, miÕng máng vµ d¹ng ®µi xèp dùa trªn hai tiªu chuÈn c¬ b¶n lµ ®é dµy vµ sÊy kh«. Qu¸ tr×nh so¹n th¶o tiªu chuÈn chÊt l−îng ®èi víi cao su ®«ng cøng ®−îc thÓ hiÖn trªn c¸c chØ sè cô thÓ. KhuyÕn khÝch n«ng d©n tËp trung vµo s¶n xuÊt cao su d¹ng tÊm máng thay cho d¹ng ®µi xèp ®Ó cã thÓ qu¶n lý mét c¸ch hiÖu qu¶ ®ång thêi gi¶m nguy c¬ « nhiÔm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn. Tiªu chuÈn míi nµy sÏ bao gåm c¶ nh÷ng h−íng dÉn mua c¸c SIR nguyªn liÖu th« trong hÖ thèng chÊt l−îng b¾t buéc (Module I).

Theo quy ®Þnh b¾t buéc cña Bé Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ra ngµy 22/6/1996, kÓ tõ th¸ng 1/1997 tÊt c¶ c¸c nhµ s¶n xuÊt cao su d¹ng SIR vµ RSS ph¶i tu©n thñ hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng th«ng qua mét chøng chØ vÒ tiªu chuÈn quèc gia. Quy ®Þnh nµy yªu cÇu mçi nhµ s¶n xuÊt ph¶i cã mét trong ba c¸c chøng chØ

sau: ISO 9001, ISO 9002 hoÆc hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng Module I. HÇu hÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt cao su SIR ®Òu lùa chän hÖ thèng Module I v× hÖ thèng nµy lµ c¬ së cña mét lo¹t c¸c ISO 9000 ®ång thêi rÊt phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ lµ tiÒn ®Ò ®Ó lÊy c¸c chøng chØ ISO 9000 sau nµy.

- Gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt:

Trong sè c¸c n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn hµng ®Çu, Indonexia hiÖn lµ n−íc cã chi phÝ s¶n xuÊt thÊp nhÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i Indonexia n¨m 1995 lµ 86 cent/kg so víi 95-106 cent t¹i c¸c n−íc kh¸c. §©y lµ kÕt qu¶ tõ viÖc thùc hiÖn m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp. C¸c dù ¸n ph¸t triÓn cña ChÝnh phñ ®ang ®−îc tiÕn hµnh theo h×nh thøc chuyÓn giao trän gãi tÝn dông vµ c«ng nghÖ trång trät ®Ó thay ®æi c¸ch thøc trång cao su hiÖn nay ®−îc gäi lµ "cao su rõng nhiÖt ®íi” nh»m cã sù qu¶n lý tèt vµ hiÖu qu¶ cao.

XÐt vÒ gãc ®é m«i tr−êng, "cao su rõng nhiÖt" ®íi cã vai trß quan träng trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng v× nã cã t¸c dông chèng xãi mßn gãp phÇn vµo ®a d¹ng sinh häc. Cao su rõng nhiÖt ®íi thu hót ®−îc rÊt nhiÒu sù quan t©m tõ c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn - nh÷ng n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn chñ yÕu. Cao su tù nhiªn ®−îc coi lµ mét d¹ng polime ®−îc chiÕt xuÊt tõ nguån tµi nguyªn ®−îc coi lµ cã thÓ t¸i t¹o ®−îc, do vËy tiÕt kiÖm n¨ng l−îng v× sö dông n¨ng l−îng mÆt trêi. Cao su nhiÖt ®íi cã lîi thÕ lµ chi phÝ ®Çu vµo thÊp, ®ßi hái Ýt lao ®éng. Tuy nhiªn mét ®iÓm yÕu cña “cao su nhiÖt ®íi ” lµ hiÖu qu¶ thÊp, ®em l¹i thu nhËp kh«ng cao cho ng−êi trång nhÊt lµ trong tr−êng hîp gi¸ c¶ cao su trªn thÞ tr−êng thÕ giíi gÆp nhiÒu bÊt lîi. Tæ chøc Gapkindo ®ãng vai trß quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Ch−¬ng tr×nh "cao su rõng nhiÖt ®íi” v× trªn thùc tÕ "cao su rõng nhiÖt ®íi” cã tiÒm n¨ng rÊt lín trong viÖc duy tr× kû nguyªn xanh trong t−¬ng lai. Do vËy Gapkindo ®ang nç lùc t×m kiÕm nguån tµi trî tõ Trung t©m nghiªn cøu n«ng l©m quèc tÕ (ICRAF) cã v¨n phßng t¹i khu vùc §«ng Nam ¸. S¸ng kiÕn triÓn khai hÖ thèng n«ng l©m tõ mét phÇn cña "cao su rõng nhiÖt ®íi” (trång xen kÏ cao su víi mét sè loµi thùc vËt ®em l¹i lîi nhuËn cao hoÆc gç th©n cøng) võa cã t¸c dông b¶o vÖ m«i tr−êng võa gãp phÇn n©ng cao møc sèng cho nh©n d©n. N¨m 1995 dù ¸n thÝ ®iÓm ®Çu tiªn ®· ®−îc thùc hiÖn t¹i T©y Kalimantan, Jambi vµ T©y Sumatra.

3.3. Kinh nghiÖm cña Malaixia

- Ph¸t huy vai trß cña Uû ban cao su Malaixia:

Uû ban cao su Malaixia (Malaixia Rubber Board - MRB) ®¹i diÖn cho ngµnh cao su cña n−íc nµy. MRB ®−îc thµnh lËp th¸ng 1 n¨m 1998 víi môc tiªu

lµ hç trî qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ cña ngµnh cao su Malaixia vÒ nhiÒu mÆt tõ trång cao su, thu ho¹ch mñ cao su, chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm tõ cao su ®Õn ho¹t ®éng marketing vµ chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cao su. NhiÖm vô cña MRB lµ t¨ng c−êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh cao su Malaixia trªn thÞ tr−êng thÕ giíi th«ng qua nghiªn cøu triÓn khai, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖu qu¶ vµ mét sè dÞch vô hç trî kh¸c. Ng©n s¸ch cña Uû ban ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së thu phÝ 120 RM trªn mçi tÊn cao su s¶n xuÊt ra vµ ®−îc sö dông vµo c¸c ch−¬ng tr×nh hç trî ngµnh cao su, chñ yÕu lµ hç trî nghiªn cøu khoa häc vµ hç trî kü thuËt.

Cao su tù nhiªn lµ nguyªn liÖu cÇn ph¶i xö lý kü thuËt tr−íc khi ®−a ra thÞ tr−êng v× vËy c«ng nghÖ ®ãng vai trß rÊt quan träng. Th«ng qua øng dông c«ng nghÖ n«ng nghiÖp (gièng, kü thuËt ch¨m sãc, kiÓm so¸t s©u bÖnh…) ®· lµm n¨ng suÊt cao su t¨ng 10 lÇn so víi thêi kú ban ®Çu cña c©y cao su. Malaixia lµ n−íc dÉn ®Çu vÒ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong ngµnh cao su, hµng n¨m n−íc nµy chi hµng triÖu riggit cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ triÓn khai phôc vô sù ph¸t triÓn cña ngµnh.

Tuy tr¸ch nhiÖm cña MRB ®èi víi ngµnh cao su lµ rÊt réng tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng, nh−ng 2 nhiÖm vô chñ yÕu cña c¬ quan nµy lµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh cao su Malaxia, x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c −u tiªn ®èi víi ph¸t triÓn ngµnh. Do phÇn lín ngµnh cao su lµ cña t− nh©n nªn Nhµ n−íc ®ãng vai trß quan träng trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh.

C¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu triÓn khai

T¹o gièng vµ tuyÓn chän gièng lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña MRB. T¹o gièng vµ lùa chän c¸c gièng cã n¨ng suÊt cao ®−îc thùc hiÖn trªn mét diÖn tÝch réng ®Õn 1500 hÐc ta. Môc tiªu cña c¸c ho¹t ®éng nµy lµ t¹o ra c¸c gièng cã n¨ng suÊt cao. Th«ng qua viÖc lÊy mÉu gien ë Brazil n¨m 1981 tæ chøc nµy ®· t¹o ra rÊt nhiÒu gièng c©y cao su míi cho n¨ng suÊt cao.

Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu ®· t¹o ra ®−îc c¸c gièng cao su míi vµ c¸c gièng cao su v« tÝnh. Gièng cao su míi cho n¨ng suÊt trªn 3.500 kg/ha/n¨m vµ cho ra ®êi nhiÒu gièng cao su kh¸ng bÖnh. H¬n n÷a, ho¹t ®éng nghiªn cøu gièng cña Malaixia cßn cho phÐp thêi gian tr−ëng thµnh cña c©y cao su tõ 96 th¸ng xuèng cßn 54 th¸ng. C¸c v−ên c©y trªn kh¾p Malaixia ®· øng dông c«ng nghÖ trång trät do RRIM ph¸t triÓn. Ngoµi ra Malaixia cßn øng dông nhiÒu c«ng nghÖ míi vµo tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n cao su cña Malaixia. C«ng nghÖ sinh häc vµ c«ng nghÖ gen, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng c©y biÕn ®æi gen cã thÓ cung cÊp c¸c lo¹i ho¸ chÊt vµ mét sè lo¹i mñ ®Æc

tr−ng. HÖ thèng tiªu chuÈn cao su Malaixia do RRIM ®−a ra n¨m 1965 lµ mét cuéc c¸c m¹nh trong qu¶n lý chÊt l−îng cao su tù nhiªn. Theo hÖ thèng nµy, c¸c tiªu chuÈn kü thuËt cña cao su dùa trªn c¸c tiªu chuÈn cô thÓ thay v× c¸c tiªu chuÈn vÒ h×nh thøc nh− tr−íc kia. §©y lµ mét hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt l−îng quan träng nh»m ®¶m b¶o chÊt l−îng cña cao su tù nhiªn ®Ó cã thÓ c¹nh tranh víi cao su nh©n t¹o.

N©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng: Thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña chÝnh phñ vÒ n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng cho s¶n phÈm cao su trong n−íc, RRIM cïng víi TARRC cña Anh ®· nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i cao su míi nh− cao su Epoxit (ENR), cao su tù nhiªn ®· khö Protein (DPNR), cao su tù nhiªn cã ®é dÎo cao (TPNR), cao su tù nhiªn d¹ng láng (LNR)…nh÷ng lo¹i cao su cao cÊp nµy ®−îc øng dông trong rÊt nhiÒu ngµnh quan träng trªn thÕ giíi.

B¶o vÖ m«i tr−êng: RRIM cßn ®ãng vai trß rÊt lín trong viÖc gióp ngµnh cao su s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm th©n thiÖn víi m«i tr−êng. Ngoµi ra tæ chøc nµy cßn nghiªn cøu nhiÒu c«ng nghÖ th©n thiÖn víi m«i tr−êng ®Ó chuyÓn giao cho c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh.

DÞch vô thÝ nghiÖm: víi kinh nghiÖm h¬n nöa thÕ kû nghiªn cøu vµ triÓn khai, LGM lµ mét trong nh÷ng tæ chøc cung cÊp th«ng tin còng nh− phæ biÕn c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu triÓn khai rÊt hiÖu qu¶. RRIM cã rÊt nhiÒu phßng thÝ nghiÖm nh»m hç trî c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu triÓn khai trong n−íc còng nh− gióp ngµnh c«ng nghiÖp n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm cao su còng nh− nghiªn cøu c¸c s¶n phÈm míi. RRIM còng ho¹t ®éng nh− mét bªn thø 3 ®éc lËp trong viÖc cÊp chøng chØ vµ c¬ quan l−u tr÷ mÉu cao su. Mét sè phßng thÝ nghiÖm cña RRIM còng ®−îc c«ng nhËn tiªu chuÈn chÊt l−îng theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng ISO.

§µo t¹o nguån nh©n lùc: MRB lµ trung t©m ®µo t¹o nguån nh©n lùc chÊt l−îng cao cho ngµnh cao su ®Æc biÖt lµ trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su. Lµ mét tæ chøc hµng ®Çu vÒ cao su thiªn nhiªn, MRB cã thÓ ®¸p øng mäi nhu cÇu ®µo t¹o cña ngµnh cao su thiªn nhiªn. Nh÷ng kho¸ häc mµ tæ chøc nµy cung cÊp bao gåm tõ c¸c kho¸ häc vÒ trång trät, c¸c kho¸ häc cho ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm tõ cao su còng nh− c¸c kho¸ häc ngay t¹i n¬i lµm viÖc. C¸c kho¸ häc nµy th−êng ®−îc tæ chøc nh»m môc ®Ých chuyÓn giao c«ng nghÖ ®· ®· ®−îc ph¸t triÓn.

- Ph¸t triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cao su kÕt hîp víi xuÊt

khÈu cao su nguyªn liÖu:

Trong nh÷ng n¨m 80, ngµnh cao su Malaixia còng chñ yÕu s¶n xuÊt cao su nguyªn liÖu ®Ó xuÊt khÈu. §Ó ®¶m b¶o cho khu vùc th−îng nguån (cung cÊp

nguyªn liÖu) trong nh÷ng giai ®o¹n kinh tÕ thÕ giíi suy tho¸i, nhu cÇu vµ gi¸ c¶ cao su nguyªn liÖu gi¶m sót m¹nh, Malaixia ®· chuyÓn sang ®Þnh h−íng −u tiªn ph¸t triÓn s¶n xuÊt/xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cao su. Sau khi ®iÒu chØnh ®Þnh h−íng, mét mÆt Malaixia gi¶m diÖn tÝch trång cao su (thay b»ng dÇu cä) nh»m æn ®Þnh møc s¶n l−îng kho¶ng 1 triÖu tÊn/n¨m, mÆt kh¸c ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khu vùc h¹ nguån, n©ng møc tiªu thô cao su trong n−íc ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su lªn 400.000 tÊn/n¨m, trong ®ã 74% lµ cao su Latex. Gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng cña ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su cña Malaixia lªn ®Õn 1,85 tû USD, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 1,46 tû USD, trong ®ã riªng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm Latex ®¹t 1,15 tû USD. XuÊt khÈu ®å gç cao su ®¹t kim ng¹ch 1,19 tû USD trong khi kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu vµo kho¶ng 600 triÖu USD. Malaixia cã 333 nhµ m¸y s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su, trong ®ã cã 135 nhµ m¸y s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm Latex quy m« lín.

Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm cao su, mét mÆt, t¹o ®iÒu kiÖn tiªu thô æn ®Þnh cao su nguyªn liÖu trong nh÷ng giai ®o¹n nhu cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng thÓ giíi gi¶m sót; mÆt kh¸c t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng gi¸ trÞ cho s¶n phÈm xuÊt khÈu.

3.4. Bµi häc rót ra cho ViÖt Nam

- Thø nhÊt, thùc hiÖn liªn kÕt vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh:

Xu h−íng s¸p nhËp vµ liªn kÕt theo ngµnh däc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh hiÖn ®ang trë thµnh xu h−íng cña c¸c n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chñ yÕu. Ch¼ng h¹n, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cao su cña Malaysia thùc hiÖn chiÕn l−îc s¸p nhËp gi÷a c¸c c«ng ty cæ phÇn nhá ®Ó thµnh lËp c¸c tËp ®oµn xuÊt khÈu cao su cã quy m« lín, ®ñ søc ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ c¹nh tranh quèc tÕ. Trong khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam hiÖn nay ch−a cã ph−¬ng thøc hîp t¸c h÷u hiÖu.

Trªn ph¹m vi quèc tÕ, c¸c n−íc Th¸i Lan, In®«nªsia, Malaysia ®· thùc hiÖn liªn kÕt, hîp t¸c trong qu¶n lý s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn nh»m ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su thÕ giíi, h¹n chÕ sù suy gi¶m gi¸ cao su, t¨ng c−êng vÞ thÕ cña hä trong viÖc cung øng cao su tù nhiªn trªn thÕ giíi. HiÖp ®Þnh 3 bªn gi÷a Th¸i Lan, In®«nªsia, Malaysia cã hiÖu lùc tõ n¨m 2002 ®· thÓ hiÖn sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a 3 n−íc trong viÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. Mét trong nh÷ng kÕ ho¹ch hµnh ®éng quan träng lµ 3 n−íc thùc hiÖn gi¶m 4% s¶n l−îng vµ 10% xuÊt khÈu cao su tù nhiªn b¾t ®Çu tõ n¨m 2002. Ngoµi ra, hä cßn tho¶ thuËn kÕ ho¹ch hç trî gi¸ cao su b»ng c¸ch cung cÊp cho c¸c doanh

nghiÖp vµ t− nh©n tÝn dông víi l·i suÊt −u ®·i ®Ó dù tr÷ cao su tù nhiªn vµ thèng nhÊt møc gi¸ tèi thiÓu cho xuÊt khÈu cao su. §Ó thùc thi kÕ ho¹ch hµnh ®éng theo tho¶ thuËn cña HiÖp ®Þnh hîp t¸c, ba n−íc ®· thµnh lËp Héi ®ång cao su, gäi t¾t lµ ITRC gåm ®¹i diÖn cña chÝnh phñ vµ doanh nghiÖp thuéc ngµnh cao su cña ba n−íc nh»m kiÓm so¸t viÖc dù tr÷ vµ quyÕt ®Þnh thêi gian, møc xuÊt khÈu cao su ®¶m b¶o quyÒn lîi chung. IRTC ®· thµnh lËp C«ng ty TNHH cao su quèc tÕ (lRCo) tõ n¨m 2003 vµ ®Õn th¸ng 4/2004, lRCo thµnh lËp Uû ban ho¹t ®éng chiÕn l−îc thÞ tr−êng (CSMO) nh»m ®¶m b¶o gi¸ cao su sÏ kh«ng gi¶m xuèng d−íi 1,1 USD/1kg. CSMO sÏ mua vµ dù tr÷ cao su trªn thÞ tr−êng nh»m b×nh æn gi¸ c¶.

- Thø hai, t¨ng c−êng ®Çu t− trang thiÕt bÞ, c¶i tiÕn kü thuËt chÕ biÕn:

C¶ ba n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ®Çu ®Òu −u tiªn cho ®Çu t− n−íc ngoµi trong kh©u chÕ biÕn, s¶n xuÊt, bao tiªu s¶n phÈm cao su theo tõng thÞ tr−êng xuÊt khÈu träng ®iÓm, −u tiªn ®Çu t− c«ng nghÖ, kü thuËt chÕ biÕn theo nhu cÇu cña thÞ tr−êng, ®¶m b¶o g¾n kÕt viÖc t¨ng c−êng kü thuËt c«ng nghÖ chÕ biÕn cao su víi thÞ hiÕu, nhu cÇu cña tõng thÞ tr−êng. Thµnh lËp Khu c«ng nghiÖp cao su tËp trung, t¹o ra sù liªn hoµn vµ thuËn lîi trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ gi¸m ®Þnh tiªu chuÈn chÊt l−îng. Ph¸t triÓn nh÷ng n«ng tr¹i cao su trªn quy m« lín, t¹o ra sù thuËn lîi, ®ång bé trong viÖc t¨ng c−êng vµ ph¸t huy n¨ng lùc cña c«ng nghÖ míi. Thµnh lËp c¸c phßng thÝ nghiÖm cao su do Nhµ n−íc qu¶n lý thèng nhÊt ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng cao su theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch −u tiªn vÒ thuÕ, tÝn dông, h¶i quan, hç trî xuÊt khÈu ... cho xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cao su ®· qua chÕ biÕn, h¹n chÕ viÖc xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu ë d¹ng th«, t¨ng c−êng tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm cao su xuÊt khÈu.

C¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh cao su cÇn ho¹ch ®Þnh chu ®¸o mét chiÕn l−îc thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®Ó chñ ®éng triÓn khai c¸c kÕ ho¹ch thÝch øng ph¸t triÓn thÞ tr−êng ®Çu ra cho s¶n phÈm cao su ViÖt Nam. ¸p dông kinh nghiÖm vÒ hîp t¸c ®Çu t− liªn doanh víi n−íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp cao su Th¸i Lan, In®«nªsia, Malaysia vÒ t¨ng c−êng kü thuËt c«ng nghÖ chÕ biÕn cao su, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr−êng.

- Thø ba, t¨ng c−êng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cao su ®Ó gi¶m lÖ

thuéc vµo xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« vµ t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu:

Th¸i Lan, In®«nªxia vµ ®Æc biÖt lµ Malaixia rÊt chó ý ®Õn viÖc t¨ng c−êng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su nh− s¨m lèp c¸c lo¹i, dông cô cao su y tÕ…®Ó xuÊt khÈu vµ tiªu thô trong n−íc. ViÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp

cao su ®· lµm cho gi¸ trÞ vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lªn vµ ®iÒu quan träng h¬n lµ gi¶m lÖ thuéc vµo viÖc xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«.

- Thø t−, n©ng cao vai trß cña HiÖp héi:

HiÖp héi cao su cã thÓ ®ãng vai trß tÝch cùc trong phèi hîp víi c¸c c¬ quan ChÝnh phñ x©y dùng vµ triÓn khai c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn, x©y dùng tiªu chuÈn kü thuËt vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn ban hµnh

HiÖp héi còng lµ tæ chøc ®ãng vai trß quan träng lµ cÇu nèi gi÷a ChÝnh phñ víi doanh nghiÖp, ®ång thêi lµ c¬ quan ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp trong hîp t¸c quèc tÕ.

- Thø n¨m, sö dông c¸c chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu:

Nh×n chung, chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu cña chÝnh phñ ba n−íc cã thÓ ph©n thµnh 3 nhãm lín mang tÝnh tæng thÓ cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu gåm:

+ Nhãm thø nhÊt lµ −u ®·i thuÕ, trong ®ã cã hoµn tr¶ thuÕ, gi¶m, miÔn thuÕ

®èi víi c¸c s¶n phÈm trung gian nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.

+ Nhãm thø hai lµ hoµn thuÕ, gi¶m thuÕ ®èi víi nhãm thiÕt bÞ, m¸y mãc

nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt xuÊt khÈu.

+ Nhãm thø ba lµ −u ®·i tÝn dông, trî gióp khuyÕch tr−¬ng, xóc tiÕn xuÊt khÈu vµ ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc thÞ tr−êng xuÊt khÈu trung vµ dµi h¹n. Mét trong nh÷ng chiÕn l−îc lín cña nhµ n−íc Malaysia lµ h−íng tíi môc tiªu biÕn n−íc nµy trë thµnh mét trung t©m bu«n b¸n giao dÞch cao su thiªn nhiªn cña thÕ giíi vµo giai ®o¹n 2006-2010.

- Thø s¸u, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu:

Xóc tiÕn xuÊt khÈu cã nhiÒu néi dung ho¹t ®éng phong phó nh−ng ngoµi c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i chung, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cao su cña ba n−íc, ®Æc biÖt lµ cña Th¸i Lan chó träng viÖc t×m hiÓu nh÷ng thÞ tr−êng môc tiªu th«ng qua c¸c v¨n phßng hoÆc chuyªn gia t− vÊn t¹i tõng thÞ tr−êng. Do ®ã, hä cã nh÷ng quyÕt s¸ch ®óng ®¾n, phï hîp víi nhu cÇu thÞ hiÕu cña thÞ tr−êng, cña tõng kh¸ch hµng.

Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc thµnh c«ng trong lÜnh vùc ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su cho thÊy, cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng tæ chøc chuyªn tr¸ch trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr−êng ngoµi n−íc. C¸c tæ chøc nµy cã nhiÖm vô:

- Nghiªn cøu vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, tËp qu¸n sinh ho¹t, hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh, thu thËp th«ng tin vÒ cung cÇu, gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn th©m nhËp thÞ tr−êng cña tõng nhãm hµng, mÆt hµng ë tõng khu vùc thÞ tr−êng.

- Xö lý th«ng tin, dù b¸o s¶n phÈm tiÒm n¨ng ë mçi thÞ tr−êng cô thÓ vÒ

c¸c mÆt: chñng lo¹i, sè l−îng, chÊt l−îng, gi¸ c¶.

- X©y dùng hÖ thèng cung cÊp th«ng tin ®· xö lý mét c¸ch nhanh nhÊt cho c¸c cÊp l·nh ®¹o lµm c¬ së ®Ó x©y dùng chiÕn l−îc kinh doanh, chØ ®¹o ®iÒu hµnh kinh doanh. Cung cÊp th«ng tin qua c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, qua c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ..., tíi ng−êi s¶n xuÊt ®Ó hä cã c¨n cø x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt l©u dµi, æn ®Þnh, phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng.

- Cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng −u thÕ cña s¶n phÈm trong n−íc tíi kh¸ch hµng th«ng qua c¸c cuéc héi th¶o, héi chî, triÓn l·m quèc tÕ. Gióp cho c¸c nhµ nhËp khÈu hiÓu râ vÒ s¶n phÈm cña ViÖt Nam, nh»m t¹o ra nhu cÇu tiªu thô vµ t×m ®èi t¸c cho doanh nghiÖp trong n−íc.

§Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy, mét mÆt cÇn ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Bé Th−¬ng m¹i vµ Bé qu¶n lý chuyªn ngµnh. MÆt kh¸c, c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m« cÇn n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ trong viÖc më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®µm ph¸n ký kÕt c¸c tho¶ thuËn song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng, ®Þnh h−íng cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn thÞ tr−êng.

Ch−¬ng 2

thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

cña ViÖt Nam

1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña

ViÖt Nam

1.1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô cao su tù nhiªn

* T×nh h×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn

Cao su lµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy ®−îc ®−a vµo trång ë n−íc ta tõ n¨m 1897. §Õn nay, cao su ®· ®−îc ph¸t triÓn kh¸ réng r·i vµ trë thµnh mét mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu mòi nhän cña ViÖt Nam. §Êt ®ai vµ khÝ hËu t¹i nhiÒu vïng sinh th¸i cña ViÖt Nam nh− §«ng Nam Bé, T©y Nguyªn rÊt phï hîp víi sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y cao su. Trong c¸c n¨m qua, nhµ n−íc ®· dµnh sù quan t©m ®Çu t− cho ph¸t triÓn ngµnh cao su.

B¶ng 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

% thay ®æi N¨ng suÊt

% thay ®æi

N¨m

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

DiÖn tÝch (1000 ha) 221,7 220,6 212,4 242,5 258,4 278,4 254,2 347,5 382,0 394,9 412,0 415,8 428,8 440,8 460,0

% thay ®æi - 99,5 96,3 114,2 106,6 107,7 91,3 136,7 109,9 103,4 104,3 100,9 103,1 102,7 104,5

S¶n l−îng mñ kh« (1000 tÊn) 57,9 64,6 67,0 96,9 128,8 124,7 142,5 186,5 193,5 248,7 290,8 312,6 298,2 363,5 500,0

- 111,6 103,7 144,6 132,9 96,8 114,3 130,9 103,8 128,5 116,9 107,5 95,4 121,8 137,7

(kg/ha) 261,1 292,8 315,4 399,6 498.4 447,9 560,6 536,7 506,5 629,8 705,8 751,8 695,4 824,6 1086,9

- 112,1 107,7 126,7 124,7 89,86 125,2 95,7 124,3 124,3 112,1 106,5 92,5 118,6 131,8

Nguån: - Niªn gi¸m thèng kª 2004

- Kinh tÕ ViÖt Nam - thÕ giíi 2004 - 2005

2000 vµ 500 ngµn tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 18,0%/n¨m vµ 15,9%/n¨m trong giai ®o¹n t−¬ng øng. N¨ng suÊt cao su tù nhiªn còng t¨ng ®¸ng kÓ, tõ 261 kg/ha n¨m 1990 lªn trªn 700 kg/ha n¨m 2000 vµ trªn 1 tÊn/ha n¨m 2004.

DiÖn tÝch cao su tËp trung ë §«ng Nam Bé (68%), mét phÇn ë T©y Nguyªn (24%) vµ Duyªn h¶i miÒn Trung (8%). PhÇn lín diÖn tÝch trång cao su thuéc c¸c n«ng tr−êng cao su cña Tæng C«ng ty cao su ViÖt Nam (GERUCO). Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam hiÖn cã gÇn 214.500 ha, víi kho¶ng 174.440 ha ®ang kinh doanh (chiÕm xÊp xØ 70% diÖn tÝch kinh doanh cña c¶ n−íc) vµ ®¹t s¶n l−îng mñ −íc 290.000 tÊn (chiÕm 72,4% tæng l−îng cao su cña c¶ n−íc).9

C¸c tØnh còng cã n«ng tr−êng cao su thuéc tØnh. Cao su t− nh©n thuéc c¸c hé gia ®×nh trång víi quy m« nhá, tèi ®a kho¶ng 20 ha. Tuy nhiªn, ®a phÇn lµ lo¹i rÊt nhá, chØ kho¶ng 1 hoÆc 2 ha. C¸c diÖn tÝch cao su tiÓu ®iÒn nµy chØ ®−îc b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 1990 hoÆc muén h¬n, khi quyÒn sö dông ®Êt ®−îc cÊp. NhiÒu hé gia ®×nh trång cao su b»ng c©y trång tõ h¹t vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1990, cho n¨ng suÊt thÊp. Hä ®· thay thÕ b»ng c©y trong vµi n¨m gÇn ®©y. Do vËy, s¶n xuÊt cao su tù nhiªn tiÓu ®iÒn ë ViÖt Nam cßn cã kh¶ n¨ng tiÕp tôc ph¸t triÓn.

Tæng c«ng suÊt thiÕt kÕ cña toµn ngµnh cao su ViÖt Nam vµo kho¶ng 290.000 tÊn/n¨m. Víi c«ng suÊt thiÕt kÕ nµy, cã thÓ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ s¬ chÕ mñ cao su. Tuy nhiªn, cao su tiÓu ®iÒn ®Õn kú thu ho¹ch t¨ng nhanh, ®ång thêi nhiÒu v−ên c©y cao su n»m ë c¸c vïng s©u vïng xa, tr¶i dµi tõ Thanh Ho¸ ®Õn B×nh ThuËn, T©y Ninh vµ T©y Nguyªn nªn hÖ thèng thu mua cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ch−a bao qu¸t ®−îc hÕt. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, kªnh thu mua t− nh©n ph¸t huy t¸c dông, thu gom s¶n phÈm mñ cao su vµ xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu sèng sang Trung Quèc.

* Tiªu thô trong n−íc, thÞ tr−êng trong n−íc

HiÖn nay, nhu cÇu tiªu thô trong n−íc chØ 30 - 40 ngh×n tÊn/n¨m, chiÕm kho¶ng 15% tæng s¶n l−îng mñ cao su tù nhiªn s¶n xuÊt hµng n¨m. C¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ cao su tiªu thô t¹i thÞ tr−êng trong n−íc chñ yÕu bao gåm: c¸c lo¹i s¨m lèp, g¨ng tay y tÕ, b¨ng chuyÒn, ®ai, phít dïng trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ c¶ mét sè s¶n phÈm ®−îc dïng trong lÜnh vùc quèc phßng vµ an ninh nh− c¸c lo¹i lèp dïng cho c¸c m¸y bay MIG-21 vµ SU-22 v.v…

9 Sè liÖu cña Tæng C«ng ty cao su ViÖt Nam

Trong c¶ n−íc cã 3 doanh nghiÖp Nhµ n−íc lín s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ cao su lµ C«ng ty cao su Sao vµng, C«ng ty cao su miÒn Nam vµ C«ng ty cao su §µ N½ng. Hai c«ng ty cao su bao gåm C«ng ty cao su miÒn Nam vµ C«ng ty cao su §µ N½ng thuéc Tæng c«ng ty Ho¸ chÊt ViÖt Nam.

§Ó s¶n phÈm cao su ViÖt Nam tiÕp tôc n©ng cao kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu trong n−íc, tiÕn tíi c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu vµ chuÈn bÞ cho xuÊt khÈu, Tæng c«ng ty Ho¸ chÊt ®ang thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi c«ng nghÖ, theo h−íng nhËp ®ång bé c«ng nghÖ cao kÕt hîp víi viÖc míi c¸c chuyªn gia kü thuËt n−íc ngoµi trùc tiÕp chØ ®¹o kü thuËt.

Bªn c¹nh ®ã, mét sè nhµ m¸y s¶n xuÊt s¨m lèp xe liªn doanh víi c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoµi ®· ®−îc x©y dùng ë ViÖt Nam. Do ®ã, l−îng cao su tiªu thô néi ®Þa cã xu h−íng t¨ng. Tuy nhiªn, cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam vÉn chñ yÕu nh»m phôc vô xuÊt khÈu. Ngoµi s¶n xuÊt trong n−íc, ViÖt Nam cßn nhËp cao su cña C¨mpuchia ®Ó t¸i xuÊt, ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÞ tr−êng Trung Quèc cã nhu cÇu lín nªn ViÖt Nam ®· nhËp mét l−îng lín mñ cao su cña C¨mpuchia ®Ó t¸i xuÊt sang Trung Quèc.

* M¹ng l−íi tiªu thô cao su tù nhiªn néi ®Þa:

§Ó phôc vô cho s¶n xuÊt trong n−íc còng nh− cho xuÊt khÈu, sau khi khai

th¸c, ng−êi trång cao su cã thÓ b¸n mñ cao su cho c¸c ®èi t¸c sau:

- B¸n cho nhµ m¸y cña GERUCO

- B¸n cho nhµ m¸y chÕ biÕn cao su cña tØnh

- B¸n cho nhµ m¸y chÕ biÕn cao su t− nh©n nhá, (s¶n xuÊt mñ tê x«ng khãi)

10 B¸o c¸o cña Tæng c«ng ty Ho¸ chÊt ViÖt Nam ngµy 22/6/2005

- B¸n cho ng−êi trung gian, chñ yÕu lµ lo¹i mñ cèc hoÆc mñ ®· rót ch©n

kh«ng (xuÊt khÈu cho Trung Quèc)

MÆc dï cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c bªn mua, nh−ng viÖc lùa chän bªn mua

chñ yÕu lµ dùa vµo kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn ®Õn nhµ m¸y

M« h×nh ho¸ kªnh tiªu thô

Thu gom

Thị trường trong nước

Người sản xuất (tiểu điền; nông trường

Doanh nghiệp chế biến

Thị trường xuất khẩu

ViÖc x©y dùng c¸c c«ng ty liªn doanh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ cao su ®· t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ mét phÇn s¶n l−îng mñ cao su còng ®−îc sö dông nhiÒu h¬n t¹i thÞ tr−êng trong n−íc ®Ó lµm nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y nµy. MÆc dï thÞ phÇn cao su nguyªn liÖu th« ë thÞ tr−êng trong n−íc cßn khiªm tèn so víi thÞ tr−êng xuÊt khÈu, nh−ng nÕu c¸c c«ng ty ®−îc ®Çu t− thÝch ®¸ng h¬n n÷a th× tû träng xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu th« sÏ gi¶m xuèng do c¸c s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su ph¸t triÓn vµ cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu ®−îc. Tuy vËy, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm tõ cao su, t¸c ®éng vÒ mÆt m«i tr−êng cña c¸c nhµ m¸y vµ c¬ së s¶n xuÊt nµy còng cÇn ®−îc ®Æc biÖt chó ý xö lý.

1. 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu

* Khèi l−îng, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu:

VÒ l−îng xuÊt khÈu: xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam ®· t¨ng tõ 194,2 ngµn tÊn n¨m 1997 lªn 494.600 ngµn tÊn n¨m 2004. XuÊt khÈu cao su ®¹t ®Ønh cao trong n¨m 2001 víi l−îng xuÊt khÈu ®¹t 522,8 ngµn tÊn nh−ng l¹i gi¶m xuèng trong 2 n¨m tiÕp theo vµ t¨ng trë l¹i ë møc 494.600 ngµn tÊn trong n¨m 2004. N¨m 1999, xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam chiÕm 5,7 % trong tæng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi. §Õn n¨m 2003, thÞ phÇn cña ViÖt Nam ®· t¨ng lªn tíi 7,5 % vµ n¨m 2004 lµ 8,3%.

B¶ng 2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

% thay ®æi

% thay ®æi Gi¸ XK b×nh qu©n

N¨m

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

L−îng xuÊt khÈu (tÊn) 194196 191034 265331 495420 522854 448645 433106 494.600

KNXK (1000 USD) 190541 127471 146835 156841 165073 267832 377864 578.877

- 98,37 138,9 186,8 105,5 85,5 96,65 114,20

- 66,8 114,9 106,8 105,8 161,8 141,2 153,2

(USD/tÊn) 981 667 553 316,6 315,7 597 872 1163

Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu thèng kª Tæng côc H¶i quan n¨m 2005 vµ

Kinh tÕ 2004-2005 ViÖt Nam - ThÕ giíi.

Víi tèc ®é t¨ng tr−ëng 30,6% vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ 21,3% vÒ l−îng xuÊt khÈu trong giai ®o¹n 1999 - 2004 so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng 11% vµ 1% cña xuÊt khÈu cao su thÕ giíi trong cïng giai ®o¹n, ViÖt Nam ®· trë thµnh n−íc ®øng thø 4 thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. Cao su lµ mét trong nh÷ng n«ng s¶n ®ãng gãp mét tû träng kh«ng nhá trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam. Trong sè c¸c mÆt hµng n«ng nghiÖp xuÊt khÈu, cao su ®ãng gãp phÇn kim ng¹ch ®¸ng kÓ, th−êng ®øng thø 3 sau g¹o vµ cµ phª.

B¶ng 2.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu

1997 190,5

1998 127,5

cña ViÖt Nam 1999 146,8

2000 156,8

2001 165,1

2002 267,8

2003 377,9

2004 578

-27,56 -33,2 9.185,0 9.360,3

6,81 14.483

5,8 15.027

61,8 16.706

41,2 20.176

53,2 26.503

26,6 2,07

1,9 1,36

14,9 11.541, 4 23,3 1,27

25,5 1,08

3,8 1,10

11,2 1,60

20,8 1,87

31,3 2,18

KNXK cao su (triÖu USD) % t¨ng Tæng KNXK (triÖu USD) % t¨ng Tû träng KNXK cao trong su tæng KN (%)

Nguån: Tæng hîp tõ Sè liÖu thèng kª cña Tæng côc H¶i Quan vµ Kinh tÕ ViÖt Nam -

ThÕ giíi 2004-2005

VÒ thÞ tr−êng xuÊt khÈu:

B¶ng 2.4. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

§¬n vÞ: 1.000USD

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

190541 127471 146835 156841 165073 267832 377864 578877

Tæng sè

Trong ®ã:

Trung Quèc

102690 64829

51836

66392

51219

88668 147024 357934

Tû träng (%)

53,89

50,85

35,30

42,33

31,02

33,10

38,90

61,83

Singapore

31471 10746

30399

16545

18913

36361

25050

7338

Tû träng (%)

16,51

8,43

20,70

10,54

11,45

13,57

6,62

1,26

Hµn Quèc

2014

2253

6495

8961

9982

14120

21337

27204

Tû träng (%)

1,05

1,76

4,42

5,71

6,04

5,27

5,64

4,69

§µi Loan

11112

7535

7400

8611

10156

15898

21203

23353

Tû träng (%)

5,83

5,91

5,03

5,49

6,15

5,93

5,61

4,03

§øc

13330

7790

9084

8982

8204

10104

17757

22079

Tû träng (%)

6,99

6,11

6,18

5,72

4,96

3,77

4,70

3,81

NhËt B¶n

5661

2624

2969

5669

5229

10447

11986

15092

Tû träng (%)

2,97

2,05

2,02

3,61

3,16

3,90

3,17

2,60

Hång K«ng

2895

538

4410

5452

2864

8930

10895

5813

Tû träng (%)

1,51

0,42

3,00

3,47

1,73

3,33

2,88

1,00

Hoa Kú

724

670

1612

1563

2130

10107

10842

16893

Tû träng (%)

0,37

0,52

1,09

0,99

1,29

3,77

2,86

2,91

Nguån: Sè liÖu thèng kª - Tæng côc H¶i quan, 2005

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam ®· ký ®−îc hîp ®ång xuÊt khÈu trùc tiÕp s¶n phÈm mñ cao su víi mét sè tËp ®oµn s¶n xuÊt lín t¹i Trung Quèc, Hµn Quèc vµ NhËt B¶n nh− China Chem (Trung Quèc), Tong Teck (Hµn Quèc), Sam Sung (Hµn Quèc) vµ Itochu (NhËt B¶n)...

* C¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam:

- C¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu:

NÕu xÐt theo c¸ch ph©n lo¹i theo m· HS th× c¬ cÊu xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam t−¬ng ®èi phï hîp víi nhu cÇu nhËp khÈu cña thÕ giíi v× ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu lo¹i cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (HS 400129). Tuy nhiªn, c¬ cÊu s¶n phÈm cña nhãm HS 400129 cu¶ ViÖt Nam l¹i kh«ng phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr−êng thÕ giíi vÒ nhãm s¶n phÈm nµy.

B¶ng 2.5. So s¸nh c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt

Nam víi c¸c n−íc trong khu vùc

§VT: 1000 USD

XuÊt khÈu

HS 4001

HS 400110

HS 400121

HS 400122

HS 400129

TrÞ gi¸ TrÞ gi¸

TrÞ gi¸

400110 /4001 (%)

TrÞ gi¸

400121/ 4001 (%)

TrÞ gi¸

400121/ 4001 (%)

400129/ 4001 (%)

274482

23998

8.74 24878

9.06 158600

57.78 66987

ViÖt Nam

24.40

ThÕ giíi

6542594 891009

13.61 1460106

22.31 2789361

42.63 1388057

21.21

Th¸i Lan

2796774 546078

19.52 1189374

42.52

17101

0.61 1044150

37.33

In®«nªxia 1494625

10943

0.73

45510

3.04 1407527

94.17

29485

1.97

Malaysia

942829

97760

10.36

6574

0.69

824697

87.47

13458

1.42

Nguån: ITC, COMTRADE Staticstic

ViÖt Nam hiÖn cã bèn chñng lo¹i cao su xuÊt khÈu chñ yÕu:

SVR (cao su tiªu chuÈn ViÖt Nam) chiÕm kho¶ng 58% khèi l−îng xuÊt khÈu. Trong ®ã chñ yÕu lµ lo¹i SVR th−êng cã c¸c h¹ng s¶n phÈm 3L, 5L; c¸c lo¹i cao su nh− SVR 10L, 20L, lo¹i CV50, CV60...chiÕm mét tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ.

Mñ cao su nguyªn liÖu (HS 400110) vµ c¸c lo¹i mñ cao su s¬ chÕ nh− mñ kem vµ mñ ly t©m, dïng ®Ó s¶n xuÊt g¨ng tay, bao cao su, ñng, chiÕm 3% khèi l−îng xuÊt khÈu

Mñ tê x«ng khãi (RSS - HS 400121) - chiÕm kho¶ng 1,4% khèi l−îng xuÊt khÈu

Cao su Crepe (HS 400129)- chiÕm kho¶ng 0,2%

Thêi gian qua, cao su ViÖt Nam chñ yÕu ®−îc xuÊt khÈu d−íi d¹ng SVR3L, SVR5L vµ mét sè mñ tê RSS, Crepe ..., trong ®ã lo¹i SVR5L vµ SVR3L chiÕm tû träng lín trong c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu. Mñ cao su SVR3L, SVR5L cña ViÖt Nam chñ yÕu ®−îc xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Trung Quèc.

Trong khi ®ã, c¸c lo¹i cao su nh− SVR10, SVR20, RSS vµ Crepe ®ang ®−îc −a chuéng trªn thÞ tr−êng thÕ giíi th× chóng ta l¹i chØ s¶n xuÊt ®−îc mét khèi l−îng h¹n chÕ. Mñ cao su SVR 10, SVR 20 cã nhu cÇu nhËp khÈu cao t¹i c¸c thÞ tr−êng nh− Ba Lan, Hoa Kú, Thuþ §iÓn, Italia, Thuþ sÜ, T©y Ban Nha, Hång K«ng ... nh−ng do cao su ViÖt Nam ch−a ®¸p øng ®−îc nªn l−îng cao su xuÊt khÈu chØ chiÕm mét tû lÖ nhá, kho¶ng 0,5-3% t¹i thÞ tr−êng nµy.

Theo nhãm Nghiªn cøu cao su quèc tÕ (IRSG) th× kho¶ng 70% nhu cÇu cao su thÕ giíi lµ RSS3, SVR 10, SVR 20. Nh÷ng n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su hµng ®Çu thÕ giíi nh− Th¸i Lan, In®«nªsia, Malaysia hiÖn ®ang cã c¬ cÊu chñng lo¹i t−¬ng ®−¬ng SVR3L kho¶ng 3%, SVR10, SVR20 kho¶ng 74%, lo¹i mñ ly t©m kho¶ng 10%, kh¸ phï hîp víi nhu cÇu nhËp khÈu cña thÞ tr−êng thÕ giíi. Trong c¬ cÊu s¶n phÈm cao su cña ViÖt Nam cao su SVR3L chiÕm tíi 70%; SVR10, SVR20: 10%, cßn l¹i lµ c¸c lo¹i kh¸c. Do ®ã NhËt B¶n hµng n¨m mua cña Th¸i Lan trªn 500.000 tÊn cao su (27-28% nhu cÇu) nh−ng chØ mua cña ViÖt Nam 5.000 tÊn (3% nhu cÇu). Hoa Kú nhËp khÈu tõ Th¸i Lan 250.000 tÊn cao su nguyªn liÖu/n¨m nh−ng chØ mua cao su cña ViÖt Nam kho¶ng 2.000 - 3.000 tÊn. Lý do lµ phÇn lín cao su ViÖt Nam lµ lo¹i 3L - chñng lo¹i mµ c¸c n−íc ®ã hÇu nh− kh«ng cã nhu cÇu.

C¬ cÊu chñng lo¹i cao su mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh khiÕn cao su ViÖt Nam phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo thÞ tr−êng Trung Quèc. Tr−íc nh÷ng khã kh¨n gÇn ®©y trong viÖc xuÊt khÈu cao su sang Trung Quèc, Bé Th−¬ng m¹i ®ang khuyÕn c¸o c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam mét mÆt kiªn quyÕt gi÷ gi¸, mÆt kh¸c cÇn ®a d¹ng ho¸ thÞ tr−êng xuÊt khÈu, tr¸nh phô thuéc vµo thÞ tr−êng Trung Quèc. Tuy nhiªn, ViÖt Nam chØ cã thÓ ®a d¹ng ho¸ thÞ tr−êng nÕu c¸c doanh nghiÖp ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i s¶n phÈm v× nhiÒu chñng lo¹i hiÖn nay chØ cã thÓ tiªu thô tèt ë thÞ tr−êng Trung Quèc.

HiÖn t¹i, Geruco kh«ng sö dông thÞ tr−êng kú h¹n, lý do chÝnh lµ hÇu hÕt s¶n phÈm lµ lo¹i TSR3 (SVR3), TSR5 (SVR5) vµ TSRCV (SVRC). Nh÷ng s¶n phÈm nµy kh«ng ®−îc giao dÞch trªn bÊt kú c¸c thÞ tr−êng kú h¹n nµo. SVR3 vµ SVR5 hÇu hÕt ®−îc xuÊt khÈu sang Trung Quèc, SVRCV th× phÇn lín ®−îc xuÊt khÈu sang ch©u ©u, c¸c chñng lo¹i nµy ®−îc chñ yÕu dïng cho c¸c s¶n phÈm giÇy dÐp vµ c¸c s¶n phÈm kü thuËt kh¸c.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam b¾t ®Çu më réng c«ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt SVR10, SVR20 vµ cao su ly t©m, gi¶m tû lÖ cao su SVR 3L, SVR 5L. Tuy nhiªn, viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm gÆp nhiÒu khã kh¨n v× mçi s¶n phÈm cao su ®ßi hái mét quy tr×nh s¶n xuÊt riªng, khÐp kÝn, tõ v−ên c©y ®Õn nhµ m¸y chÕ biÕn, ngoµi ra cßn ph¶i thay ®æi tõ c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ®Õn thãi quen lµm viÖc cña ng−êi lao ®éng.

- N¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu

+ N¨ng lùc s¶n xuÊt

MÆc dï cã sù ph¸t triÓn víi tèc ®é kh¸ cao trong 10 n¨m qua nh−ng so víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc nh− Th¸i Lan, Indonesia vµ Malaysia th× diÖn tÝch vµ s¶n l−îng cao su ViÖt Nam cßn rÊt thÊp. S¶n l−îng cao su cña ViÖt Nam n¨m 2004 míi chØ chiÕm 4,5% tæng s¶n l−îng cao su toµn cÇu. L−îng cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong n¨m 2004 chØ b»ng 23% l−îng xuÊt khÈu cña Th¸i Lan, 35% cña In®«nªxia vµ 70 % cña Malaixia. Tuy n¨ng suÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cã tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n kh¸ cao trong nh÷ng n¨m qua, ®¹t trªn 1000 kg/ha, cao h¬n møc b×nh qu©n chung 910 kg/ha cña thÕ giíi nh−ng vÉn cßn thÊp so víi 1.471 kg/ha cña Th¸i Lan 11.

B¶ng 2.6. ThÞ phÇn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

2000 100%

2001 100%

2002 100%

2003 100%

2004 100%

Th¸i Lan In®«nªxia Malaixia ViÖt Nam

40,50 25,80 18,27 9,25

39,41 28,54 16,11 10,26

44,66 28,50 16,81 8,51

45,33 29,04 16,52 7,60

42,73 27,92 13,79 9,67

ThÕ giíi

Nguån: tÝnh to¸n cña BCN ®Ò tµi.

theo diÖn tÝch kinh doanh. Do vËy, cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ gi÷a sè liÖu cña FAO vµ sè liÖu vÒ n¨ng suÊt ®−îc

nªu ë phÇn tr−íc ®©y.

11 Sè liÖu tÝnh n¨ng suÊt cña FAO theo tæng diÖn tÝch, trong khi ®ã th«ng th−êng n¨ng suÊt tÝnh ë ViÖt Nam lµ

Trong khi ViÖt Nam míi chØ chiÕm ®−îc kho¶ng 10% tæng l−îng xuÊt khÈu cao su thiªn nhiªn thÕ giíi trong n¨m 2004 th× Th¸i Lan chiÕm tû träng 42,7%, In®«nªxia – 27,9% vµ Malaixia – 13,8%.

+ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt

Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®· t¨ng m¹nh. Theo sè liÖu cña Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao su trong n¨m 2004 lªn ®Õn 11 triÖu ®ång, t¨ng 1-1,5 triÖu ®ång/tÊn so víi c¸ch ®©y 2 n¨m. Nguyªn do v× Tæng c«ng ty sÏ ®−a 0,8% gi¸ b¸n vµo gi¸ thµnh ®Ó t¹o thµnh quü dù phßng (quü b×nh æn gi¸), ®iÒu chØnh khÊu hao v−ên c©y tõ 25 n¨m xuèng cßn 20 n¨m. TiÒn l−¬ng c«ng nh©n cao su gÇn 2 n¨m qua còng t¨ng lªn do tÝnh l−¬ng theo møc 340 ®ång/1.000 ® doanh thu.

Do ®iÒu kiÖn canh t¸c, ®Êt ®ai kh¸c nhau nªn n¨ng suÊt cao su cña ViÖt Nam cßn cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng. ChÝnh v× thÕ, chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ biÕn ë mét sè tØnh còng kh¸c nhau t−¬ng ®èi lín, ¶nh h−ëng rÊt lín tíi lîi nhuËn tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn cao su. Theo C«ng ty Cao su DÇu TiÕng (B×nh D−¬ng), mçi th¸ng c«ng ty tiªu thô mét l−îng x¨ng rÊt lín do ph¶i vËn chuyÓn mñ cao su tõ c¸c n«ng tr−êng vÒ nhµ m¸y (c«ng ty cã 11 n«ng tr−êng, c¸ch nhµ m¸y 7-30 km). Chi phÝ b¸n hµng dù kiÕn còng sÏ t¨ng lªn v× c«ng ty ph¶i chuyªn chë h¬n 90% s¶n l−îng mñ tõ tõ nhµ m¸y ®Õn c¸c c¶ng TP.HCM ®Ó xuÊt khÈu. Thªm vµo ®ã, mçi n¨m DÇu TiÕng ph¶i dïng dÇu DO ®Ó sÊy kh« h¬n 40.000 tÊn mñ cao su. NÕu cø tÝnh 1 tÊn cÇn 30 lÝt dÇu th× kho¶n chi phÝ t¨ng thªm sÏ lµ 24 triÖu ®ång do ¶nh h−ëng cña gi¸ x¨ng dÇu t¨ng trong n¨m 2004.

+ Gi¸ xuÊt khÈu

Nh×n chung, gi¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ë mäi thêi ®iÓm ®Òu thÊp h¬n so víi gi¸ thÕ giíi tõ 10-15% cho tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm, thËm chÝ cã thêi ®iÓm

12 S¬n.L D., §¸nh gi¸ c¹nh tranh cña cao su trong khèi ASEAN, 2000

thÊp h¬n tíi 20%. Th−êng gi¸ trÞ cao su cña ViÖt Nam cïng chñng lo¹i vµ chÊt l−îng nh−ng thua h¼n gi¸ t¹i NewYork tõ 150-500 USD/tÊn, ë Kualalumpur tõ 100-250USD/tÊn, t¹i Singapore tõ 100-200 USD/tÊn. §iÒu nµy cho thÊy, c¸c c¬ së xuÊt khÈu cao su cßn thiÕu c¸c th«ng tin cËp nhËt vÒ gi¸ c¶, thÞ tr−êng bªn ngoµi do ®ã hay bÞ thua thiÖt khi bu«n b¸n, trao ®æi víi n−íc ngoµi. H¬n n÷a, kh©u ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn ch−a hiÖu qu¶, cßn thiÕu tæ chøc, t¹o ra sù mÊt c©n ®èi vÒ tiÕn ®é xuÊt khÈu vµ dÔ bÞ b¹n hµng Ðp gi¸.

B¶ng 2.7. Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam so víi c¸c n−íc

xuÊt khÈu kh¸c trong khu vùc

§VT: USD/tÊn

N−íc xuÊt khÈu Th¸i Lan In®«nªxia Malaixia ViÖt Nam

2000 697,2 587,8 692,6 317

2001 658,6 541,4 605,3 316

2003 1095,2 899,8 1144,2 872

2002 441,1 436,7 305,8 597 Nguån: IRSG - Rubber Statistical Bulletin, 2004. ITC, International Trade Statistics

Còng nh− c¸c n«ng s¶n kh¸c, gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang c¸c thÞ tr−êng cã ®é chªnh lÖch cao. Tuy nhiªn, sù kh¸c biÖt nµy chñ yÕu phô thuéc vµo chñng lo¹i cao su xuÊt khÈu, Ýt phô thuéc vµo sù kh¸c biÖt kªnh ph©n phèi nh− ®èi víi c¸c n«ng s¶n kh¸c.

B¶ng 2.8. Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr−êng

§VT: USD/tÊn

XuÊt khÈu sang

Gi¸ bq

Trung Quèc Hµn Quèc

§øc

Hoa Kú

872

786

822

989

885

2003

2004

1162

1181

978

1120

1052

+ Lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ (RCA):

§Ó ®¸nh gi¸ lîi thÕ so s¸nh cña cao su xuÊt khÈu ViÖt Nam so víi mét sè n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÝnh nh− Th¸i Lan, In®«nªsia ... cã thÓ sö dông chØ sè RCA- chØ sè lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ. RCA lµ tû lÖ gi÷a thÞ phÇn cña mét mÆt hµng nµy cña mét n−íc trong xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã cña thÕ giíi víi thÞ phÇn xuÊt khÈu hµng ho¸ cña n−íc ®ã trong tæng xuÊt khÈu toµn thÕ giíi. ChØ sè RCA ph¶n ¸nh lîi thÕ c¹nh tranh cña mét s¶n phÈm trong tr¹ng th¸i tÜnh. NÕu RCA>1 th× n−íc ®ã cã lîi thÕ so s¸nh trong xuÊt khÈu s¶n phÈm ®ã, ng−îc l¹i nÕu RCA <1 th× chøng tá s¶n phÈm ®ã kh«ng cã lîi thÕ c¹nh tranh trong xuÊt khÈu.

B¶ng d−íi ®©y m« t¶ chØ sè RCA cña ViÖt Nam, Th¸i Lan vµ In®«nªsia vµ

qua ®ã ta thÊy ®−îc xu h−íng biÕn ®æi chØ tiªu RCA cña 3 n−íc nµy.

B¶ng 2.9. Lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ vª xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña

ThÞ phÇn XK cao su cña ViÖt Nam

N¨m

ChØ sè RCA cña cao su ViÖt Nam

XK cao su cña VN (ngh×n tÊn)

XK cao su cña thÕ giíi (ngh×n tÊn)

ThÞ phÇn XK cao su cña VN (%)

ThÞ phÇn XK hµng ho¸ cña ViÖt Nam XK hµng ho¸ toµn thÕ giíi (Tr.USD)

XK hµng ho¸ cña ViÖt Nam (Tr.USD)

ThÞ phÇn XK hµng cña ho¸ VN (%)

ViÖt Nam

1995 1998 2003

138,1 191 433

4510 4623 5720

3,06 4,13 7,60

5448,9 9360,3 20176

5103600 5418100 7015800

0,106 0,173 0.30

28,86 23,87 25,33

Th¸i Lan

1995 1998 2003

1745 1813 2593

4510 4623 5720

38,69 39,21 45,33

56439 54456 80522

5103600 5418100 7015800

1,106 1,01 1,10

34,98 38,82 41,20

In®«nªxia

1995 1998 2003

1378 1493 1661

4510 4623 5720

30,75 32,29 29,03

45417 48847 60955

5103600 5418100 7015800

0,89 0,90 0,80

34,55 35,88 36,28

ViÖt Nam

Nguån: Kinh tÕ ViÖt Nam - ThÕ giíi 2004 - 2005 vµ WTO, Staticstic, 2004,

tÝnh to¸n cña BCN ®Ò tµi.

Nh− vËy, chØ sè lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ cña ViÖt Nam cã xu h−íng t¨ng

gi¶m thÊt th−êng trong khi cña Th¸i Lan vµ In®«nªxia l¹i cã xu h−íng t¨ng lªn.

1.3. Qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

* ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt

- QuyÒn sö dông ®Êt: LuËt ®Êt ®ai söa ®æi (chÝnh thøc cã hiÖu lùc ngµy 1/7/2003) ®· thÓ chÕ ho¸ vµ níi réng quyÒn cña ng−êi sö dông ®Êt. §©y lµ mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng−êi n«ng d©n ®Çu t− vµo s¶n xuÊt dµi h¹n, thay ®æi c¬ cÊu c©y trång nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ mét c¸ch cã hiÖu qu¶.

B»ng viÖc kh¼ng ®Þnh b»ng ph¸p lý quyÒn cña ng−êi sö dông ®Êt vµ giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi vµ æn ®Þnh cho ng−êi n«ng d©n, LuËt ®Êt ®ai söa ®æi ®· t¹o ®éng lùc khuyÕn khÝch ng−êi n«ng d©n chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp, n«ng

th«n ph¸t huy ®−îc lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng, tõng miÒn nh»m ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu thÞ tr−êng.

ChÝnh s¸ch giao quyÒn sö dông ®Êt canh t¸c l©u dµi gióp ng−êi n«ng d©n æn ®Þnh s¶n xuÊt, æn ®Þnh th©m canh c©y trång, ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång h−íng vÒ xuÊt khÈu, ph¸t huy ®−îc thÕ m¹nh tõng vïng g¾n víi thÞ tr−êng, sö dông nguån lùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n, ph¸t huy ®−îc lîi thÕ so s¸nh nhê quy m« ®èi víi nh÷ng n«ng s¶n xuÊt khÈu, trong ®ã cã cao su tù nhiªn. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai cßn cã t¸c dông thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ruéng ®Êt, thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h−íng n«ng tr¹i hµng ho¸. NhiÒu trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Nhê chÝnh s¸ch nµy mµ ®· h×nh thµnh nh÷ng trang tr¹i trång cao su ë vïng §«ng Nam Bé, T©y Nguyªn cho mét khèi l−îng lín mñ cao su lín tho¶ m·n nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa vµ phôc vô cho xuÊt khÈu.

Chñ tr−¬ng ph¸t triÓn c¸c vïng c©y c«ng nghiÖp tËp trung theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸, trong ®ã cã cao su trong c¸c NghÞ quyÕt cña §¶ng, ChÝnh phñ (NghÞ quyÕt §H VIII, QuyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c tØnh vïng T©y Nguyªn). Trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh cao su ®· qu¸n triÖt vµ c¬ b¶n thùc hiÖn ®−îc nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch nãi trªn vµ ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng, ®· h×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸, g¾n s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng, ®Þa ph−¬ng, gãp phÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Æc biÖt lµ vïng s©u, vïng xa, vïng ®ång bµo d©n téc ®Æc biÖt khã kh¨n.

Chñ tr−¬ng ®a d¹ng ho¸ thµnh phÇn kinh tÕ vµ khuyÕn khÝch kinh tÕ hé n«ng d©n ph¸t triÓn ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu quan träng. C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ trong s¶n xuÊt cao su ®· cã sù chuyÓn dÞch theo h−íng t¨ng dÇn tû träng cao su tiÓu ®iÒn vµ gi¶m dÇn tû träng cao su quèc doanh. NÕu tõ n¨m 1990 vÒ tr−íc, hÇu nh− chØ cã cao su quèc doanh th× ®Õn nay, cao su tiÓu ®iÒn ®· chiÕm kho¶ng 30-35% tæng diÖn tÝch vµ 8-10% tæng s¶n l−îng. Cã thÓ nãi trong 10 n¨m qua ®· cã sù ph¸t triÓn kh¸ nhanh cña cao su tiÓu ®iÒn vµ ®©y lµ sù ph¸t triÓn ®óng h−íng theo ®−êng lèi, chñ tr−¬ng cña §¶ng, Nhµ n−íc.

Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, viÖc triÓn khai LuËt ®Êt ®ai söa ®æi trªn thùc tÕ còng cßn nhiÒu h¹n chÕ. ViÖc giao ®Êt cßn manh món, ph©n t¸n ®· g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n cho qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung vµ më réng qui m«, ®Çu t− cho s¶n xuÊt theo yªu cÇu cña s¶n xuÊt hµng ho¸. MÆt kh¸c, thùc tÕ viÖc thùc hiÖn 7 quyÒn cña LuËt ®Êt ®ai söa ®æi cßn gÆp khã kh¨n, viÖc theo dâi qu¶n lý ®Êt ®ai

®ang ph¸t sinh nhiÒu hiÖn t−îng tiªu cùc nh− chuyÓn ®æi sai môc ®Ých sö dông lµm h¹n chÕ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai, g©y l·ng phÝ nguån lùc trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n.

- Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh: Cao su lµ c©y trång ®−îc ChÝnh phñ ViÖt Nam ®¸nh gi¸ cao vÒ tÝnh bÒn v÷ng, tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ m«i tr−êng sinh th¸i, do ®ã trong nh÷ng n¨m qua ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− ph¸t triÓn, theo ®ã:

Nhµ n−íc cho phÐp ph¸t triÓn cao su d−íi nhiÒu h×nh thøc ®Çu t−: Quèc

doanh, liªn doanh, liªn kÕt, t− nh©n, tiÓu ®iÒn...

C¸c chÝnh s¸ch ®−îc ban hµnh trong QuyÕt ®Þnh sè 86/TTg ngµy 5/2/1996 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt Tæng quan ph¸t triÓn ngµnh cao su ViÖt Nam tõ 1996-2005; QuyÕt ®Þnh sè 656/TTg ngµy 13/9/1996 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng T©y Nguyªn 1996 - 2000 vµ 2010; ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giai ®o¹n 2001-2010 cña Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam ®−îc x©y dùng trªn quan ®iÓm lµ tËn dông mäi nguån lùc, mäi thêi c¬ ®Ó ph¸t triÓn víi tèc ®é t¨ng tr−ëng nhanh vµ bÒn v÷ng, ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n liÒn víi ph¸t triÓn x· héi vµ h¹ tÇng kü thuËt ë c¸c vïng s¶n xuÊt.

- ChÝnh s¸ch vÒ gièng: Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt Ch−¬ng tr×nh gièng c©y trång, gièng vËt nu«i thêi kú 2000 -2005 (Q§ sè 225/ 1999/Q§-TTg ngµy 10/12/1999), khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t− vµ c¸c ®Þa ph−¬ng nhËp gièng, ®ång thêi ChÝnh phñ còng hç trî mét sè ®Þa ph−¬ng vµ doanh nghiÖp nhËp gièng c©y trång, vËt nu«i cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng cao, kh¶ n¨ng chèng bÖnh tèt. Nhµ n−íc hç trî cho viÖc nhËp gièng míi cã n¨ng suÊt cao. Thµnh lËp ViÖn Nghiªn cøu cao su do Ng©n s¸ch nhµ n−íc tµi trî kinh phÝ ®Ó nghiªn cøu, lai t¹o, thùc nghiÖm gièng cao su ®−a vµo s¶n xuÊt, hç trî kinh phÝ trong nghiªn cøu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn, n«ng ho¸ thæ nh−ìng, b¶o vÖ thùc vËt,...

§èi víi c¸c hé gia ®×nh trªn ®Þa bµn cã trång c©y cao su ®−îc Nhµ n−íc hç trî kinh phÝ khuyÕn n«ng th«ng qua Ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng chi hµng n¨m kho¶ng 1 tû ®ång ®Ó hç trî vÒ gièng míi, nghiªn cøu häc tËp ph−¬ng ph¸p trång, ¸p dông kü thuËt th©m canh vµ ch¨m sãc v−ên c©y cao su, kü thuËt s¬ chÕ mñ cao su

trong nhãm n«ng hé,... Ng©n s¸ch nhµ n−íc hç trî mét phÇn kinh phÝ ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, ®µo t¹o c«ng nh©n vµ n©ng cao tay nghÒ cho c«ng nh©n.

* ChÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông:

- Thùc hiÖn viÖc miÔn gi¶m thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp cao su theo LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc, hµng n¨m Nhµ n−íc ®· gi¶i quyÕt miÔn gi¶m thuÕ gÇn 200 tû, trong ®ã cho miÔn, gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp chÕ biÕn gç cao su xuÊt khÈu vµ miÔn, gi¶m thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®èi víi mét sè diÖn tÝch trång c©y cao su.

- NghÞ quyÕt sè 09/2000/Q§-TTg ngµy 15/06/2000 cña ChÝnh phñ vÒ “mét sè chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp” quy ®Þnh ngoµi diÖn miÔn gi¶m theo chÝnh s¸ch ®· ban hµnh, kÓ tõ n¨m 2001, cßn ®−îc xÐt miÔn gi¶m khi gÆp rñi ro vÒ thÞ tr−êng vµ gi¸ c¶, c¾t gi¶m thuÕ ®èi víi nhiÒu lo¹i mÆt hµng vËt t−, ph©n bãn, gièng c©y trång khi thÞ tr−êng nh÷ng mÆt hµng nµy cã nh÷ng biÕn ®éng lín bÊt lîi cho ng−êi n«ng d©n. Cô thÓ lµ nÕu gi¸ c¸c lo¹i ph©n bãn trªn thÕ giíi t¨ng qu¸ cao ChÝnh phñ sÏ gi¶m thuÕ nhËp khÈu ph©n bãn xuèng 0% ®Ó æn ®Þnh gi¸ ph©n bãn trong n−íc. Qua ®ã chi phÝ s¶n xuÊt cïng gi¶m nÕu thÞ tr−êng ®Çu vµo cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã nh÷ng biÕn ®éng qu¸ lín.

NghÞ QuyÕt 09/2000/Q§-TTg chØ ®¹o Bé Tµi chÝnh, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Thuû s¶n vµ c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan nghiªn cøu x©y dùng chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− tõ Quü hç trî ph¸t triÓn víi c¸c ®iÒu kiÖn vµ l·i suÊt −u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp khã thu håi vèn nhanh nh− c©y l©u n¨m, ch¨n nu«i gia sóc lín, thuû s¶n vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn.

NghÞ quyÕt 09 còng chØ ®¹o lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hé n«ng d©n, c¸c chñ trang tr¹i, c¸c chñ doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c hîp t¸c x· vay ®ñ vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh trong ®iÒu kiÖn khã ®¶m b¶o vÒ thÕ chÊp. Víi viÖc thµnh lËp c¸c quü b¶o l·nh tÝn dïng sÏ hç trî ng−êi d©n trong ngµnh tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn, c¸c ho¹t ®éng tÝn dông vèn ®−îc coi lµ xa víi víi ng−êi d©n tr−íc kia.

- ThÞ tr−êng n«ng s¶n hµng ho¸ th−êng gÆp rñi ro, ¶nh h−ëng ®Õn lîi Ých cña n«ng d©n vµ doanh nghiÖp. Ngoµi c¸c chÝnh s¸ch tµi trî hiÖn hµnh th× Nhµ n−íc khuyÕn khÝch lËp Quü b¶o hiÓm xuÊt khÈu ngµnh hµng. Cao su tù nhiªn lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng ®−îc khuyÕn khÝch lËp quü b¶o hiÓm vµ ®−îc hç trî ë møc cao v× ®©y lµ mét ngµnh kinh doanh cã møc ®é rñi ro thÞ tr−êng t−¬ng ®èi cao do gi¸ c¶ cao su tù nhiªn biÕn ®éng thÊt th−êng.

Tuy nhiªn, c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm rñi ro ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hiÖn cßn rÊt h¹n chÕ. C¸c h×nh thøc mua b¸n hiÖn ®¹i nh− thÞ tr−êng triÓn h¹n, kú h¹n, quyÒn chän, hay ho¸n ®æi ®Ó sö dông c«ng cô thÞ tr−êng b¶o hiÓm cho ng−êi n«ng d©n míi b¾t ®Çu ®−îc quan t©m h×nh thµnh.

- Th«ng t− sè 95/2004/TT-BTC ngµy 11/10/2004 “H−íng dÉn mét sè chÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh vµ −u ®·i vÒ thuÕ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, muèi” quy ®Þnh:

+ Trªn c¬ së vïng nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, muèi ®· ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt, Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®−îc thuª ®Êt hoÆc thùc hiÖn hîp ®ång víi n«ng d©n ®Çu t− ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu

+ C¸c c¬ së chÕ biÕn, tiªu thô, xuÊt khÈu cao su sÏ ®−îc hç trî −u tiªn sö dông ®Êt ®ai x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, kho b·i, c¬ së b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ ®−îc h−ëng −u ®·i vÒ gi¸ thuª ®Êt víi møc gi¸ thuª ®Êt thÊp nhÊt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh.

- Th«ng t− sè 95/2004/TT-BTC còng quy ®Þnh c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thuª ®Êt ®Çu t− ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu ®−îc miÔn, gi¶m thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp theo quy ®Þnh t¹i Th«ng t− sè 112/2003/TT-BTC ngµy 19/11/2003 h−íng dÉn viÖc miÔn, gi¶m thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp tõ n¨m 2003 ®Õn n¨m 2010 theo NghÞ ®Þnh sè 129/2003/N§-CP ngµy 3/11/2003 cña ChÝnh phñ.

* ChÝnh s¸ch ®Çu t−:

§Çu t− cho t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt ®Çu t− ph¸t triÓn thÞ tr−êng, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu n«ng s¶n, trong ®ã cã cao su lµ vÊn ®Ò quan träng trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m ph¸t huy c¸c lîi thÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm cao su xuÊt khÈu trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. Nhµ n−íc ®· chñ tr−¬ng vµ cã chÝnh s¸ch lín vÒ ®Çu t− ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn trong giai ®o¹n nµy lµ ®Çu t− ph¸t triÓn thuû lîi, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®Çu t− ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, ®Çu t− cho c¸c vïng s¶n xuÊt cao su tËp trung phôc vô xuÊt khÈu, ®Çu t− cho ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i, më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch ®Çu t− cho c«ng nghÖ chÕ biÕn cao su ch−a tho¶ ®¸ng nªn chñ yÕu vÉn chØ xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kÐm. C«ng nghÖ chÕ biÕn cßn ch−a phï hîp, thiÕu c¬ cÊu s¶n phÈm phï hîp víi thÞ tr−êng ®a d¹ng hiÖn nay.

Vèn ®Çu t− cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lµ rÊt lín. ChÝnh s¸ch cho vay vèn ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn cao su tù nhiªn xuÊt khÈu ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thªm nguån vèn ®Çu t− øng tr−íc cho ng−êi s¶n xuÊt, ®Çu t− ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm. Chñ tr−¬ng −u tiªn ®Çu t− b»ng nguån vèn vay tÝn dông −u ®·i, vèn ODA cho ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, trong ®ã cã cao su tõ trång míi, ch¨m sãc ®Õn chÕ biÕn lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ thùc tÕ ®· mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi, m«i tr−êng rÊt lín. Tuy nhiªn, ®èi t−îng ®−îc vay vèn tÝn dông −u ®·i ch−a b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, chñ yÕu lµ doanh nghiÖp nhµ n−íc, l·i suÊt cho vay cã mét sè n¨m bÞ biÕn ®éng vµ thêi gian ©n h¹n vµ tr¶ nî qu¸ ng¾n, ch−a phï hîp víi chu kú sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y trång.

Chñ tr−¬ng −u ®·i sau ®Çu t− theo nghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc (sè 03/1998/QH 10) ®ang b¾t ®Çu ¸p dông ®èi víi ngµnh cao su trong viÖc miÔn gi¶m thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp … sÏ cã t¸c dông gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng thu nhËp thóc ®Èy c¸c ngµnh ph¸t triÓn vµ héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. Tuy nhiªn, trong NghÞ ®Þnh quy ®Þnh ®èi t−îng ®−îc h−ëng −u ®·i lµ doanh nghiÖp nhµ n−íc vµ c«ng ty nªn hé n«ng d©n - mét ®èi t−îng cã sè l−îng lín kh«ng ®−îc h−ëng. §©y lµ mét h¹n chÕ cÇn ®−îc bæ sung, ®iÒu chØnh ®Ó khuyÕn khÝch hé n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy nãi chung vµ cao su nãi riªng.

* ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr−êng:

- ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô: Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh cña sè 80/2002/Q§-TTg ngµy 24/6/2002 vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ th«ng qua hîp ®ång, theo ®ã Nhµ n−íc khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ký kÕt hîp ®ång tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ (bao gåm n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n vµ muèi) víi ng−êi s¶n xuÊt, hîp t¸c x·, hé n«ng d©n, trang tr¹i, ®¹i diÖn hé n«ng d©n) nh»m g¾n s¶n xuÊt víi chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. Hîp ®ång sau khi ®· ký kÕt lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó g¾n tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c bªn, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p gi÷a ng−êi s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu theo c¸c quy ®Þnh cña hîp ®ång.

Nhµ n−íc còng hç trî cho ho¹t ®éng ®Çu t− vµo nh÷ng vïng s¶n xuÊt nguyªn liÖu tËp trung g¾n víi c¬ së chÕ biÕn, tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cã hîp

®ång tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ ®−îc ng©n s¸ch nhµ n−íc hç trî mét phÇn vÒ ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (®−êng giao th«ng, thuû lîi, ®iÖn...), hÖ thèng chî b¸n bu«n, kho b¶o qu¶n, m¹ng l−íi th«ng tin thÞ tr−êng, c¸c c¬ së kiÓm ®Þnh chÊt l−îng n«ng s¶n hµng ho¸. C¬ chÕ tµi chÝnh vµ hç trî ng©n s¸ch thùc hiÖn nh− quy ®Þnh t¹i §iÒu 3 QuyÕt ®Þnh sè 132/2001/Q§-TTg ngµy 07 th¸ng 9 n¨m 2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ.

MÆt kh¸c, ng−êi s¶n xuÊt, doanh nghiÖp ký hîp ®ång tiªu thô n«ng s¶n cã dù ¸n s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ®−îc h−ëng c¸c h×nh thøc ®Çu t− nhµ n−íc tõ Quü Hç trî ph¸t triÓn theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 43/1999/N§-CP ngµy 29 th¸ng 6 n¨m 1999 cña ChÝnh phñ vÒ tÝn dông ®Çu t− cña Nhµ n−íc vµ QuyÕt ®Þnh sè 02/2001/Q§-TTg ngµy 02/01/ 2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ.

C¸c doanh nghiÖp ký kÕt hîp ®ång tiªu thô n«ng s¶n ®Ó xuÊt khÈu, cã dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®−îc vay vèn tõ Quü Hç trî xuÊt khÈu theo quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh sè 133/2001/Q§-TTg ngµy 10 th¸ng 9 n¨m 2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh Quy chÕ TÝn dông hç trî xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp tiªu thô n«ng s¶n mang tÝnh thêi vô ®−îc vay vèn tõ Quü Hç trî xuÊt khÈu ®Ó mua n«ng s¶n hµng ho¸ theo hîp ®ång vµ ®−îc ¸p dông h×nh thøc tÝn chÊp hoÆc thÕ chÊp b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay ®Ó vay vèn.

ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc tiªu thô ®· ph¸t huy t¸c dông thóc ®Èy liªn kÕt gi÷a c¸c ®èi t−îng ho¹t ®éng trong ngµnh cao su. Tuy nhiªn, møc ®é liªn kÕt còng nh− ®iÒu phèi gi÷a c¸c ®èi t−îng nµy cßn thÊp vµ th−êng t¹o rñi ro cao cho c¶ ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi bu«n b¸n. MÆc dï ®· cã chÕ tµi ®iÒu chØnh nh÷ng hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång nµy nh−ng kh¶ n¨ng thùc ch−a cao. MÆt kh¸c chÝnh s¸ch nµy ch−a ph¸t huy hiÖu qu¶ mét phÇn còng lµ do nhËn thøc cña ng−êi d©n cßn thÊp, mét phÇn lµ do chóng ta vÉn ch−a t×m ®−îc c¬ chÕ phï hîp h¬n víi c¸c ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam hiÖn nay.

- ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu

+ Ngµy 19/9/1998, ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 178/1998/Q§- TTg, vÒ hç trî l·i suÊt vay vèn ng©n hµng ®èi víi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña ChÝnh phñ vÒ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, gãp phÇn hç trî vÒ vèn cho nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu, ChÝnh phñ cho vay víi l·i suÊt thÊp h¬n 0,2%/th¸ng so víi møc l·i suÊt cho vay xuÊt khÈu mµ ng©n hµng th−¬ng m¹i ¸p dông.

+ Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®−îc më réng theo h−íng ®a ph−¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸. Bªn c¹nh hÖ thèng thÞ tr−êng

xuÊt khÈu truyÒn thèng, nhiÒu thÞ tr−êng míi ®· më ra, ®©y lµ nh÷ng thÞ tr−êng tiÒm n¨ng cho ngµnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. §Ó më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu, Nhµ n−íc ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p nh»m hç trî c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh− th−ëng xuÊt khÈu, hç trî th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp t×m kiÕm thÞ tr−êng.

ThÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm ngµy cµng ®−îc më réng vµ héi nhËp víi c¸c n−íc khu vùc vµ thÕ giíi ®· t¹o thuËn lîi b−íc ®Çu cho ngµnh trong s¶n xuÊt kinh doanh. Bªn c¹nh viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn quan hÖ mËu dÞch víi c¸c thÞ tr−êng truyÒn thèng, ngµnh cao su còng t×m kiÕm vµ më mang thªm mét sè thÞ tr−êng míi nh− T©y ¢u, B¾c Mü, §«ng B¾c ¸, Nam Phi…Tuy nhiªn, thÞ tr−êng Trung Quèc vÉn chiÕm tû träng lín trong tæng l−îng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn mçi n¨m. Cã thÓ nãi, do chÊt l−îng ch−a phï hîp, mÆt hµng ch−a phong phó, chi phÝ s¶n xuÊt lín nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm ch−a cao. §ã còng lµ nguyªn nh©n lµm cho thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm cao su tù nhiªn vÉn cßn khã kh¨n vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cßn h¹n chÕ.

- HiÖn nay, LuËt Th−¬ng m¹i ®· ®−îc söa ®æi, nh÷ng quy ®Þnh míi ®· ®−îc ®−a vµo LuËt th−¬ng m¹i nh− quy ®Þnh vÒ sµn giao dÞch hµng ho¸…Víi nh÷ng quy ®Þnh nµy, c¸c h×nh thøc trao ®æi, bu«n b¸n cao su tù nhiªn hiÖu qu¶ h¬n víi thêi gian ng¾n h¬n. MÆt kh¸c, c¸c giao dÞch kú h¹n còng lµ c¬ së b¶o hiÓm rñi ro cho ng−êi s¶n xuÊt, gióp ng−êi s¶n xuÊt yªn t©m h¬n trong s¶n xuÊt v× hä cã thÓ ph©n t¸n rñi ro trªn thÞ tr−êng.

+ QuyÕt ®Þnh sè 1116/Q§-BTM ngày 9/9/2003 vÒ quy chÕ th−ëng xuÊt khÈu ®èi víi phÇn kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2003 v−ît so víi n¨m 2002 ¸p dông cho 13 mÆt hµng vµ nhãm mÆt hµng, trong ®ã cã cao su tù nhiªn.

+ Nhµ n−íc ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr−êng nh»m khuyÕn khÝch më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. NhiÒu ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i ®· ®−îc thùc hiÖn

Ngµy 22/10/2003, Bé Th−¬ng m¹i ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh “Danh môc hµng ho¸ träng ®iÓm vµ Danh môc thÞ tr−êng träng ®iÓm xóc tiÕn th−¬ng m¹i quèc gia n¨m 2004” trong ®ã quy ®Þnh C¸c ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i n¨m 2004 do c¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¸c HiÖp héi ngµnh hµng, c¸c Tæng C«ng ty ngµnh hµng ®Ò xuÊt, ®¸p øng c¸c quy ®Þnh t¹i Quy chÕ x©y dùng vµ qu¶n lý Ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i träng ®iÓm quèc gia ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 0104/2003/Q§-BTM ngµy 24/01/2003 cña Bé tr−ëng Bé Th−¬ng m¹i vµ thuéc c¸c danh môc hµng ho¸ träng ®iÓm, thÞ tr−êng träng ®iÓm theo sÏ ®−îc Bé

Th−¬ng m¹i −u tiªn hç trî, trong ®ã cã mÆt hµng cao su tù nhiªn. Cao su tù nhiªn còng lµ mÆt hµng thuéc Danh môc mÆt hµng träng ®iÓm cña Ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i quèc gia n¨m 2005.

Tuy nhiªn, c¸c ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i hiÖn nay vÉn ch−a chó träng vµo ph¸t triÓn thÞ tr−êng phi truyÒn thèng trong khi chÝnh nh÷ng thÞ tr−êng nµy míi lµ nh÷ng thÞ tr−êng mµ Nhµ n−íc cÇn hç trî xóc tiÕn th−¬ng m¹i ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ th©m nhËp thÞ tr−êng.

Tuy c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt - nhËp khÈu cã nhiÒu b−íc c¶i tiÕn, t¹o m«i tr−êng th−¬ng m¹i th«ng tho¸ng, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt- nhËp khÈu song vÉn cßn mét sè h¹n chÕ sau:

- C¬ chÕ qu¶n lý xuÊt - nhËp khÈu ch−a t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc h×nh thµnh kªnh l−u th«ng xuÊt khÈu. Nh×n chung, c¸c doanh nghiÖp ch−a quan t©m tíi sù vËn ®éng cña hµng ho¸ tõ s¶n xuÊt ®Õn xuÊt khÈu, qua ®ã chñ ®éng tæ chøc nguån hµng, tæ chøc b¶o qu¶n, chÕ biÕn, n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸ cña s¶n phÈm. §ång thêi th«ng qua ®ã ®¶m b¶o lîi Ých cho ng−êi s¶n xuÊt, ng−êi xuÊt khÈu.

- Cßn thiÕu nh÷ng quy ®Þnh vÒ tæ chøc liªn kÕt trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nªn cßn t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, Ðp cÊp, Ðp gi¸, g©y thiÖt h¹i lîi Ých kinh tÕ cho ng−êi kinh doanh, mÊt c¬ héi xuÊt khÈu. HiÖn nay c¸c liªn kÕt, ®iÒu phèi theo ngµnh däc cña ViÖt Nam cßn láng lÎo nªn ch−a khai th¸c ®−îc mét c¸c hiÖu qu¶ nh÷ng lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ kinh doanh cao su trªn thÞ tr−êng hiÖn nay.

- ViÖc qu¶n lý ®iÒu hµnh xuÊt - nhËp khÈu cßn h¹n chÕ vÒ hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu qua c¸c cöa khÈu. Ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng kh«ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu sang Trung Quèc. HiÖn nay t¹i khu vùc biªn giíi phÝa b¾c, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cao su rÊt s«i ®éng, tuy nhiªn, c¸c ng©n hµng chØ chÊp nhËn h×nh thøc më LC b»ng ®ång USD chø kh«ng ®−îc dïng ®ång Nh©n d©n tÖ hay ®ång ViÖt Nam, do ®ã g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu mÆt hµng nµy. C¸c quy ®Þnh nµy còng kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn h×nh thøc xuÊt khÈu chÝnh ng¹ch trong ho¹t ®éng bu«n b¸n cao su víi Trung Quèc - ®èi t¸c xuÊt nhËp khÈu cao su lín nhÊt cña ViÖt Nam.

* ChÝnh s¸ch héi nhËp:

ViÖt Nam lµ thµnh viªn míi nhÊt gia nhËp HiÖp héi Cao su quèc tÕ (ITRO), mét tæ chøc do Indonesia, Malaysia vµ Th¸i Lan thµnh lËp vµo 2001 ®Ó

qu¶n lý viÖc s¶n xuÊt cao su trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. Sù gia nhËp cña ViÖt Nam sÏ gióp cho HiÖp héi trë thµnh mét tæ chøc cao su chÝnh víi khèi l−îng xuÊt khÈu trªn 90% l−îng cao su mua b¸n trªn toµn thÕ giíi. ViÖc tham gia cña ViÖt Nam trong HiÖp héi nµy lµm t¨ng kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt thÞ tr−êng cao su thÕ giíi trong nh÷ng n¨m tíi ®©y, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng b×nh æn gi¸ cao su.

Nhê chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch ph¸t triÓn cña Nhµ n−íc, ngµnh cao su ®· cã sù t¨ng tr−ëng hµng n¨m kh¸ cao c¶ vÒ vèn ®Çu t−, diÖn tÝch v−ên c©y, s¶n l−îng vµ xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ph¸t triÓn ngµnh cao su gãp phÇn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh mét lo¹t c¸c thÞ trÊn trªn c¸c vïng kinh tÕ thuéc miÒn nói, vïng s©u, vïng xa, gãp phÇn ph¸t triÓn ®« thÞ ho¸. §ång thêi, gãp phÇn vµo viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n ë c¸c vïng s©u, vïng xa, phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, t¹o c©n b»ng vÒ mÆt sinh th¸i, gãp phÇn tèt trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng tù nhiªn.

Tuy nhiªn, trong lÜnh vùc s¶n xuÊt - chÕ biÕn - l−u th«ng xuÊt khÈu cao su, Nhµ n−íc, c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan ch−a t¹o lËp ®−îc c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ thùc sù khuyÕn khÝch ®èi víi ng−êi trång vµ chÕ biÕn cao su nh− chÝnh s¸ch ®Çu t− vµo lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc; ®Çu t− cho c«ng nghÖ sau thu ho¹ch; chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vÒ thuÕ; chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng; chÝnh s¸ch b¶o hiÓm ®èi víi lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn... Nh÷ng chÝnh s¸ch ®· ban hµnh chung trong lÜnh vùc s¶n xuÊt - l−u th«ng xuÊt khÈu n«ng s¶n vÉn cßn h¹n chÕ ë nhiÒu khÝa c¹nh, cÇn ®−îc bæ sung nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cao su vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu.

2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang

mét sè thÞ tr−êng

Tr−íc thËp kû 90, cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam chñ yÕu ®−îc xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Liªn x« cò vµ c¸c n−íc §«ng ¢u. Tõ n¨m 1990, c¸c thÞ tr−êng nµy cã nhiÒu biÕn ®éng lín, nhÊt lµ tõ n¨m 1991 khi Liªn X« tan r· th× khèi l−îng cao su tù nhiªn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang khu vùc nµy gi¶m xuèng.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr−êng míi, t¨ng xuÊt khÈu cao su sang c¸c n−íc ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc vµ Hµn Quèc. Do ®ã, thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam liªn tôc ®−îc më réng. N¨m 2004, thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®−îc më réng ra h¬n 80 n−íc, trong ®ã ch©u ¸ chiÕm tíi 75%, ch©u ¢u chiÕm 19%%, cßn l¹i lµ B¾c Mü, ch©u Phi vµ ch©u §¹i D−¬ng.

Trung Quèc 59%

Kh¸c 17%

Mü 3% Hång K«ng 1% NhËt B¶n 3%

Singapore 1% Hµn Quèc 5%

§µi Loan 4%

§øc 4%

Nga 3%

§å thÞ 2.1. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 2004

Nguån: Theo sè liÖu thèng kª cña Tæng côc H¶i quan

2.1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Trung Quèc

Víi d©n sè kho¶ng 1,2 tû ng−êi, Trung Quèc lµ quèc gia s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng n«ng s¶n lín nhÊt thÕ giíi. NÒn kinh tÕ t¨ng tr−ëng m¹nh cïng víi viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO vµ c¾t gi¶m c¸c rµo c¶n thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®èi víi nhËp khÈu n«ng s¶n nãi chung vµ cao su tù nhiªn nãi riªng, nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo thÞ tr−êng Trung Quèc ®· t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trung Quèc lµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su lín nhÊt cña ViÖt Nam vµ tõ n¨m 2003, Trung Quèc còng ®· trë thµnh n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi.

400000

350000

300000

250000

200000

150000

100000

50000

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Khèi l−îng (tÊn) Kim ng¹ch (1000 USD)

§å thÞ 2.2. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Trung Quèc

Trung Quèc nhËp khÈu mét khèi l−îng lín cao su cña ViÖt Nam lµ do cao su SVR3L, SVR5L - lo¹i cao su chiÕm tû träng lín trong tæng s¶n l−îng cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam - rÊt thÝch hîp cho viÖc s¶n xuÊt s¨m lèp cao su cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cao su Trung Quèc.

Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m tr−íc, xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Trung Quèc gÆp nhiÒu khã kh¨n do chÕ ®é qu¶n lý nhËp khÈu cña Trung Quèc. N¨m 2000 Trung Quèc cÊp h¹n ng¹ch chÝnh ng¹ch 50.000 tÊn nh−ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chØ xuÊt khÈu ®−îc 10.000 tÊn hay cã nh÷ng thêi ®iÓm vµo gi÷a n¨m 2001 cao su ViÖt Nam bÞ tån ®äng hµng ngµn tÊn t¹i cöa khÈu chØ v× phÝa Trung Quèc t¹m ngõng kh«ng cÊp quota nhËp khÈu cao su ViÖt Nam. Ngoµi viÖc qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch, Trung Quèc cßn chØ ®Þnh 17 ®Çu mèi nhËp khÈu cao su. LÖ phÝ xin h¹n ng¹ch nhËp khÈu cao su ViÖt Nam cña Trung Quèc rÊt cao, ®èi víi cao su nhËp khÈu chÝnh ng¹ch cµng cao h¬n, b»ng 166% so víi nhËp khÈu tiÓu ng¹ch. ThuÕ nhËp khÈu cao su (c¶ thuÕ GTGT) còng tíi 40%. Trong khi ®ã, phÝ h¹n ng¹ch ®−îc cÊp cho nh÷ng doanh nghiÖp Trung Quèc nhËp khÈu cao su cña Th¸i Lan, Malaysia, Indonesia chØ b»ng 60-65% so víi lÖ phÝ h¹n ng¹ch nhËp khÈu cao su cña ViÖt Nam. ViÖc xuÊt khÈu cao su sang thÞ tr−êng phÝa B¾c nµy còng gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ rñi ro vÒ thanh to¸n.

Bªn c¹nh ®ã, sù phô thuéc ngµy cµng nhiÒu vµo thÞ tr−êng nµy khiÕn cho tiªu thô cao su cña c¸c doanh nghiÖp cña ta trë nªn bÊp bªnh bëi hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu xuÊt khÈu cao su sang Trung Quèc theo h×nh thøc biªn mËu nªn dÔ bÞ Ðp gi¸ hoÆc kh«ng thanh to¸n ®−îc. Ngµnh cao su ViÖt Nam ®ang nç lùc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm vµ c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu. V× vËy, mÆc dï l−îng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Trung Quèc t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m qua nh−ng tû träng cña Trung Quèc trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su ViÖt Nam cã xu h−íng gi¶m ®i trong giai ®o¹n 1998 - 2002 vµ chØ t¨ng lªn tõ n¨m 2003, khi Trung Quèc c¾t gi¶m c¸c rµo c¶n ®èi víi nhËp khÈu cao su. Tuy nhiªn, tû träng cña cao su tù nhiªn ViÖt Nam trong tæng l−îng nhËp khÈu cao su cña Trung Quèc vÉn cã xu h−íng gi¶m ®i do Trung Quèc t¨ng nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm cao su tù nhiªn ®· chÕ biÕn tõ c¸c n−íc nh− Hoa Kú, NhËt B¶n vµ Mianma. Trong giai ®o¹n 1999- 2003, nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc tõ Hoa Kú ®· t¨ng tíi 194%, nhËp khÈu tõ NhËt B¶n t¨ng 117%, nhËp khÈu tõ Mianma t¨ng 226% so víi møc t¨ng nhËp khÈu 41% tõ ViÖt Nam vµ 35% tõ Th¸i Lan.13

13 ITC, dùa trªn sè liÖu thèng kª cña COMTRADE

B¶ng 2.10 . Tû träng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

100605

75640

94677 110648

96159 160709 187099 303521

XuÊt khÈu cao su sang Trung Quèc (tÊn)

NhÞp ®é t¨ng (%)

-33,54

-24,81

25,17

16,87

-13,09

67,13

16,42

62,22

51,81

39,60

35,68

22,33

18,39

35,82

43,20

59,14

TØ träng trong tæng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam (%) TØ träng trong tæng NK cao su cña Trung Quèc

23,0*

13,5

10,2

17,6

16,3

27,7

Trung Quèc

*B×nh qu©n mçi n¨m trong giai ®o¹n 1997 – 1999

Nguån: sè liÖu thèng kª xuÊt nhËp khÈu cña Tæng côc H¶i quan

VÒ mÆt ®Þa lý, thÞ tr−êng Trung Quèc thuËn lîi h¬n so víi c¸c thÞ tr−êng kh¸c trong viÖc vËn chuyÓn cao su xuÊt khÈu. Kh©u thanh to¸n thuËn tiÖn h¬n tr−íc v× c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam ®· më quan hÖ víi c¸c ng©n hµng Trung Quèc ®Ó ®−a dÞch vô thanh to¸n biªn mËu vµo ho¹t ®éng. Mñ cao su cña ViÖt Nam cã chÊt l−îng vµ ®é ®µn håi ®−îc nhiÒu nhµ nhËp khÈu Trung Quèc ®¸nh gi¸ cao. Nh÷ng diÔn biÕn thuËn lîi trªn thÞ tr−êng ®ang më ra triÓn väng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy. Tuy nhiªn, thÞ tr−êng Trung Quèc còng lµ mét thÞ tr−êng cã nhiÒu biÕn ®éng. DiÔn biÕn gi¸ c¶ thÊt th−êng, chØ cÇn cã mét t¸c ®éng nhá vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña phÝa Trung Quèc, ngay lËp tøc gi¸ cao su còng biÕn ®éng theo. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i quan t©m, chó ý h¬n ®Õn c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý vÒ thuÕ, c¸c ®iÒu kiÖn rµo c¶n kü thuËt mµ phÝa Trung Quèc cã thÓ ®−a ra trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu cao su nãi riªng ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu chØnh ho¹t ®éng mét c¸ch kÞp thêi, hiÖu qu¶. Ngoµi ra, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm, thêi gian giao hµng... víi ®èi t¸c còng cÇn ®−îc quan t©m.

2.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hoa Kú

§å thÞ 2.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hoa Kú

18000

16000

14000

12000

10000

8000

6000

4000

2000

0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Khèi l−îng (tÊn)

Kim ng¹ch ((1000 USD)

MÆc dï cßn kh¸ nhá, tû träng cña Hoa Kú trong tæng l−îng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cã xu h−íng t¨ng nhanh. ThÞ phÇn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn Hoa Kú còng ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt.

B¶ng 2.11. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang thÞ

tr−êng Hoa Kú

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

723

938

2720

2438

3938

16485

12252

16058

XuÊt khÈu cao su sang Hoa Kú (tÊn)

NhÞp ®é t¨ng (%)

435,56

29,74

189,98

-10,37

61,53

318,61

-25,68

31,06

0,37

0,49

1,03

0,49

0,75

3,67

2,83

3,13

0,13*

0,20

0,41

1,80

1,13

1,52

Tû träng trong tæng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam (%) Tû träng trong tæng NK cao su cña Hoa Kú (%)

Bªn c¹nh ®ã, mét l−îng kh«ng nhá cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®−îc xuÊt khÈu sang Hoa Kú qua c¸c thÞ tr−êng trung gian. Theo sè liÖu thèng kª cña ViÖt Nam, trong n¨m 2001, ViÖt Nam xuÊt sang Hoa Kú chØ cã gÇn 4.000 tÊn cao su tù nhiªn nh−ng theo sè liÖu cña H¶i quan Hoa Kú lµ h¬n 7.000 tÊn. Theo Tæng c«ng

ty cao su ViÖt Nam, trong n¨m 2003, thÞ tr−êng Hoa Kú ®· nhËp khÈu kho¶ng 7.000 - 8.000 tÊn mñ cao su cña Tæng c«ng ty nh−ng hÇu hÕt ®Òu nhËp th«ng qua c¸c ®èi t¸c trung gian Singapore. §iÒu nµy cho thÊy nh÷ng thÞ tr−êng nh− Singapore vµ c¸c thÞ tr−êng trung gian kh¸c chiÕm vai trß quan träng trong viÖc xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Hoa Kú.

Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tÕ t¹i thÞ tr−êng Hoa Kú cña Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam, thÞ tr−êng Hoa Kú hiÖn ®ang cã nhu cÇu lín vÒ lo¹i mñ cao su 3L chÊt l−îng cao - lo¹i s¶n phÈm chñ yÕu cña ngµnh cao su tù nhiªn ViÖt Nam. Trong n¨m 2004, Hoa Kú ®· nhËp khÈu mét khèi l−îng lín mñ cao su lo¹i 3L cña ViÖt Nam, chñ yÕu cña C«ng ty cao su §ång Nai. Theo th«ng tin tõ phÝa thÞ tr−êng Hoa Kú, hiÖn c¸c nhµ s¶n xuÊt t¹i thÞ tr−êng nµy ®ang t×m mua lo¹i cao su cã ®é s¸ng (lo¹i 3L), nhu cÇu kho¶ng 5-7% tæng nhu cÇu tiªu thô mñ cao su, t−¬ng ®−¬ng 50.000 - 70.000 tÊn. C¸c nhµ nhËp khÈu Hoa Kú còng chÊp nhËn giao dÞch theo ph−¬ng thøc T/T, chuyÓn tiÒn 100% tr−íc khi nhËn hµng mét tuÇn, thay v× thanh to¸n theo ph−¬ng thøc më L/C th«ng qua ng©n hµng nh− vÉn th−êng giao dÞch víi nh÷ng ®èi t¸c quan hÖ lÇn ®Çu.

Tuy nhiªn, xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam sang Hoa Kú vÉn gÆp nhiÒu khã kh¨n. M«i tr−êng c¹nh tranh xuÊt khÈu vµo Hoa Kú rÊt gay g¾t trong khi ViÖt Nam míi chØ thùc sù th©m nhËp thÞ tr−êng Hoa Kú kÓ tõ n¨m 2002 sau khi BTA cã hiÖu lùc, trong khi ®ã c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña ta ®· cã hÖ thèng b¹n hµng nhËp khÈu vµ ph©n phèi t¹i thÞ tr−êng nµy tõ rÊt l©u. Tuy BTA ®· vµ ®ang ph¸t huy hiÖu qu¶, song ViÖt Nam vÉn ®ang ®øng tr−íc mét sè bÊt lîi vÒ th©m nhËp thÞ tr−êng. Mét lµ, ViÖt Nam vÉn ch−a ®−îc h−ëng møc thuÕ −u ®·i GSP cña Hoa Kú dµnh cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. HiÖn nay, cã kho¶ng 3.500 lo¹i s¶n phÈm tõ trªn 140 n−íc vµ vïng l·nh thæ ®−îc h−ëng GSP cña Hoa Kú - tøc lµ ®−îc nhËp khÈu miÔn thuÕ vµo Hoa Kú, trong ®ã cã cao su vµ s¶n phÈm cao su. MÆt kh¸c, nh÷ng n−íc ®−îc h−ëng GSP lµ nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn. PhÇn lín nh÷ng n−íc nµy cã c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu t−¬ng tù nh− ViÖt Nam, trong ®ã cã nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh chñ yÕu vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn nh− Th¸i lan, Malaixia, In®«nªsia v.v..

Trong sè 24 n−íc trong khu vùc Lßng ch¶o Caribª ®−îc h−ëng −u ®·i th−¬ng m¹i theo LuËt S¸ng kiÕn Khu vùc Lßng ch¶o Caribª; 4 n−íc thuéc khu vùc Adean ®−îc h−ëng −u ®·i th−¬ng m¹i theo LuËt −u ®·i th−¬ng m¹i Adean; gÇn 40 n−íc ch©u Phi ®−îc h−ëng −u ®·i th−¬ng m¹i theo LuËt C¬ héi cho Ph¸t triÓn ch©u Phi còng cã nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su. §¹i ®a sè c¸c mÆt hµng nhËp khÈu tõ nh÷ng n−íc nµy vµo Hoa Kú ®−îc miÔn

thuÕ hoÆc ®−îc h−ëng møc thuÕ thÊp h¬n møc thuÕ MFN rÊt nhiÒu. Nh÷ng n−íc nãi trªn còng lµ nh÷ng n−íc cã thÓ trë thµnh ®èi thñ c¹nh tranh cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. §èi víi ViÖt Nam, hiÖn t¹i c¸c s¶n phÈm tõ cao su ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú vÉn ch−a ®−îc h−ëng møc thuÕ GSP, trong khi møc thuÕ MFN lµ kh¸ cao, ch¼ng h¹n b¨ng t¶i c¸c lo¹i cã møc thuÕ lµ 8%, trong khi ®ã thuÕ GSP lµ 0%. §©y lµ mét khã kh¨n lín ®èi víi xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm tõ cao su vµo thÞ tr−êng ®Çy tiÒm n¨ng nµy.

Ngoµi nh÷ng lîi thÕ cña ngµnh cao su còng ®ang næi lªn vÊn ®Ò lµ n¨ng lùc c¹nh tranh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®ang cã xu h−íng gi¶m ®i so víi nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh trong khu vùc do chi phÝ xuÊt khÈu cao. C−íc phÝ vµ thêi gian vËn t¶i hµng tõ ViÖt Nam sang Hoa Kú th−êng cao h¬n vµ l©u h¬n so víi tõ c¸c n−íc kh¸c ®Õn Hoa Kú (kÓ c¶ tõ c¸c n−íc xung quanh ViÖt Nam) do kho¶ng c¸ch ®Þa lý xa vµ ch−a cã tuyÕn vËn t¶i biÓn trùc tiÕp gi÷a hai n−íc. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam, c−íc phÝ vËn t¶i biÓn tõ ViÖt Nam sang Hoa Kú cao h¬n c¸c n−íc trong khu vùc kho¶ng 15-20%. Chi phÝ vËn t¶i vµ bèc xÕp ë c¶ng Sµi gßn cao gÊp ®«i so víi B¨ng cèc... M«i tr−êng ®Çu t− t¹i ViÖt Nam ch−a thùc sù hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t− Hoa Kú lµ nh÷ng lý do c¸c doanh nghiÖp Hoa Kú ch−a quan t©m ®Çu t− s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam ®Ó xuÊt khÈu trë l¹i Hoa Kú trong khi ®· ®Çu t− vµo nhiÒu doanh nghiÖp cao su t¹i Th¸i Lan, In®«nªxia, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c n−íc nµy chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm phï hîp víi nh÷ng thay ®æi cña nhu cÇu thÞ tr−êng.

2.3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng EU

Nhê ®Èy m¹nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i nªn l−îng cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng EU ®· t¨ng liªn tôc, tõ 36.000 tÊn vµo n¨m 2000 lªn 60.000 tÊn vµo n¨m 2003 vµ ®¹t trªn 66.000 tÊn trong n¨m 2004.

80000

70000

60000

50000

40000

30000

20000

10000

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Khèi l−îng (tÊn) Kim ng¹ch (1000 USD)

§å thÞ 2.4. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang EU

Tuy nhiªn, l−îng cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng EU vÉn

chØ chiÕm tØ lÖ thÊp trong tæng l−îng cao su nhËp khÈu vµo EU.

B¶ng 2.12. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

sang thÞ tr−êng EU

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

26927

48091

41625

36246

45191

61246

60027

66050

XuÊt khÈu cao su sang EU (tÊn)

NhÞp ®é t¨ng (%)

78,59

-13,45

-12,93

24,67

35,53

-2,00

10,03

Trong ®ã: §øc

13580

30254

15330

12628

16701

14380

17937

18.408

4659

8187

10393

8139

9077

8331

7600

9.053

Ph¸p

2688

4771

4762

3746

3361

4171

2809

3.210

Hµ Lan

BØ

552

464

2656

3140

5297

9527

11191 13.764

Tû träng trong tæng nhËp khÈu cao su cña EU (%)

13,86

25,17

15,68

7,3

8,6

13,65

13,85

12,86

Nguyªn nh©n chÝnh lµ do chñng lo¹i cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ch−a ®¸p øng ®−îc tiªu chuÈn vµ nhu cÇu cña c¸c n−íc EU. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, Tæng C«ng ty cao su ViÖt Nam ®· thiÕt lËp ®−îc quan hÖ hîp t¸c víi mét sè kh¸ch hµng ë Ph¸p vµ §øc ®Ó hç trî cho ngµnh cao su ViÖt Nam trong viÖc chuyÓn ®æi s¶n xuÊt c¸c chñng lo¹i cao su cho phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr−êng EU.

MÆc dï EU kh«ng ¸p dông rµo c¶n ®Æc biÖt nµo ®èi víi nhËp khÈu cao su tù nhiªn ngoµi nh÷ng tiªu chuÈn chung ®èi víi s¶n phÈm cao su, xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang EU ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh chung vÒ m«i tr−êng. Theo th«ng b¸o cña HiÖp héi Th−¬ng m¹i cao su ch©u ¢u göi cho HiÖp héi cao su ViÖt Nam, kÓ tõ ngµy 01/03/2005, bao b× gç cho cao su xuÊt sang c¸c n−íc thuéc Liªn minh ch©u ¢u ph¶i ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ vÖ sinh thùc vËt (ISPM 15) nh− sau:

- TÊt c¶ bao b× gç ph¶i ®−îc ®ãng dÊu x¸c nhËn ®· khö trïng b»ng biÖn ph¸p x«ng h¬i khö trïng b»ng Methyl Bromide hoÆc sÊy nãng ®Õn bªn trong gç ë nhiÖt ®é 56 ®é C trong h¬n 30 phót. ViÖc ®ãng dÊu hay cÊp giÊy chøng nhËn khö trïng ph¶i do c¬ quan cña nhµ n−íc cã thÈm quyÒn.

- ViÖc xö lý bao b× gç ph¶i ®−îc thùc hiÖn t¹i c¸c n−íc xuÊt khÈu vµ chi phÝ xö lý khö trïng ®−îc tÝnh vµo gi¸ b¸n ®èi víi c¸c hîp ®ång ký sau 01 th¸ng 02, kh«ng ®−îc tÝnh lµ chi phÝ t¨ng thªm ngoµi gi¸ b¸n. §èi víi hîp ®ång ®· ký tr−íc ngµy 01/02/2005, chi phÝ khö trïng nÕu hîp lý sÏ do 2 bªn mua vµ b¸n chia ®Òu.

- NÕu viÖc xö lý bao b× gç kh«ng ®óng quy ®Þnh hoÆc kh«ng cã ®ãng dÊu chøng tá ®· xö lý theo ISPM 15, c¸c nhµ nhËp khÈu hoÆc ng−êi cã thÈm quyÒn t¹i n−íc nhËp khÈu sÏ thùc hiÖn khö trïng vµ ng−êi xuÊt hµng ph¶i chÞu chi phÝ nµy.

2.4. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hµn Quèc

XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®· t¨ng m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi l−îng xuÊt khÈu ®¹t 27,8 ngµn tÊn trong n¨m 2004, t¨ng gÇn gÊp ®«i so víi n¨m 2000.

30000

25000

20000

15000

10000

5000

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Khèi l−îng (tÊn) Kim ng¹ch (1000 USD)

§å thÞ 2.5. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc

Trong n¨m 2004, Hµn Quèc ®· trë thµnh thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lín thø hai cña ViÖt Nam, chØ sau thÞ tr−êng Trung Quèc. Tû träng cao su xuÊt khÈu sang Hµn Quèc trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cã xu h−íng t¨ng æn ®Þnh trong nh÷ng n¨m qua. ThÞ phÇn cña cao su tù nhiªn ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng Hµn Quèc còng t¨ng tõ 2,3% trong giai ®o¹n 1997 - 1999 lªn 8,5% trong n¨m 2004.

ThuÕ nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hµn Quèc kh¸ thÊp – 1% ®èi víi c¸c

lo¹i cao su thuéc HS 411010, 400121, 400122, 400129 vµ 2% víi HS 400130.

B¶ng 2.13. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Hµn Quèc

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

1929

5162

11677

15351

20228

23957

25883

27815

XuÊt khÈu cao su sang Hµn Quèc (tÊn)

167,60

126,21

31,46

31,77

18,43

8,04

7,46

NhÞp ®é t¨ng (%)

0,99

2,70

4,40

3,10

3,87

5,34

5,98

5,42

Tû träng trong tæng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam (%) Tû träng trong tæng nhËp khÈu cao su cña Hµn Quèc (%)

2,05*

4,6

6,1

7,4

7,8

8,5

3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc chñ yÕu

Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi

gian qua, cã thÓ rót ra mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®−îc chñ yÕu nh− sau:

- Kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®· t¨ng tõ 190,5 triÖu USD n¨m 1997 lªn 578,8 triÖu USD n¨m 2004, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n−íc. Trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®· chiÕm kho¶ng 10% trong tæng khèi l−îng xuÊt khÈu cña thÕ giíi, ®−a ViÖt Nam trë thµnh n−íc ®øng thø t− thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn.

- C¬ cÊu s¶n phÈm cao su tù nhiªn xuÊt khÈu ®· cã sù thay ®æi kh¸ phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr−êng thÕ giíi. Tr−íc ®©y, s¶n phÈm xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam lµ d−íi d¹ng SVR 3L (v× tr−íc ®©y, ViÖt Nam lµ mét thµnh viªn cña khèi SEV nªn c¸c s¶n phÈm cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®−îc s¶n xuÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c n−íc XHCN ë §«ng ¢u). ViÖt Nam ®· tÝch cùc chuyÓn ®æi c¬ cÊu, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cho phï hîp víi thÞ tr−êng c¸c n−íc tiªu thô chñ yÕu.

- C¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®· ®−îc ®a d¹ng ho¸. NÕu nh− n¨m 1996, cao su ViÖt Nam míi ®−îc xuÊt khÈu sang 19 n−íc vµ vïng l·nh thæ th× ®Õn n¨m 2004 ®· xuÊt khÈu ®−îc sang 82 thÞ tr−êng, tõ chç cao su ViÖt Nam chØ ®−îc xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng ch©u ¸, ch©u ¢u th× ®Õn n¨m 2004 ®· v−¬n tíi c¶ thÞ tr−êng Hoa Kú, Nam Phi vµ ch©u §¹i d−¬ng.

- Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®· t¨ng ®¸ng kÓ, tõ møc

b×nh qu©n 317 USD/tÊn n¨m 2000 lªn 872 USD/tÊn n¨m 2004.

3.2. H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n:

- Nhu cÇu sö dông mñ cao su trong n−íc cã xu h−íng t¨ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong n−íc nh−ng tèc ®é t¨ng tr−ëng kh¸ h¹n chÕ. V× vËy, tiªu thô cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam vÉn chñ yÕu phô thuéc vµo xuÊt khÈu vµ biÕn ®éng cña thÞ tr−êng thÕ giíi.

- Gi¸ xuÊt khÈu cao su cßn thÊp so víi c¸c n−íc tõ 200 – 300 USD/tÊn, ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chñ yÕu nh− Th¸i Lan, In®«nªxia. §iÒu nµy chøng tá chÊt l−îng cao su cña ViÖt Nam cßn thÊp h¬n thÕ giíi mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do kh©u chÕ biÕn cßn kÐm hiÖu qu¶.

C¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam cßn bÊt hîp lý, ch−a phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr−êng thÕ giíi. Tû träng mñ cÊp thÊp (SVR 3L, 5L) chiÕm tíi 70% tæng s¶n l−îng mñ, trong khi thÞ tr−êng lo¹i nµy rÊt h¹n chÕ vµ dÔ bÞ b·o hoµ khi cã nhiÒu nguån cung cÊp. Do ®ã, kh¶ n¨ng tiªu thô lµ rÊt khã kh¨n vµ gi¸ l¹i thÊp.

- MÆc dï cã nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ nh−ng tû träng cña ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi còng nh− trªn c¸c thÞ tr−êng nhËp khÈu vµ tiªu thô chÝnh vÉn cßn thÊp. Søc c¹nh tranh cña cao su tù nhiªn ViÖt Nam cßn h¹n chÕ vµ cã xu h−íng gi¶m t−¬ng ®èi so víi c¸c n−íc trong khu vùc, mét phÇn do c¬ cÊu s¶n phÈm ch−a thÝch hîp, mét phÇn do chi phÝ xuÊt khÈu cao.

- ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam mÆc dï ®· ®−îc ®a d¹ng ho¸ nh−ng cho ®Õn nay vÉn kh«ng æn ®Þnh, cßn lÖ thuéc nhiÒu vµo mét sè thÞ tr−êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr−êng Trung Quèc. C¸c thÞ tr−êng míi më nh− thÞ tr−êng Hoa Kú, NhËt B¶n, mét sè n−íc T©y ¢u… ®· gãp phÇn lµm ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh−ng tû träng cao su xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr−êng nµy vÉn cßn thÊp.

- C¬ së h¹ tÇng cña c¸c khu vùc trång cao su cßn yÕu kÐm, ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn, dù tr÷ s¶n phÈm rÊt h¹n chÕ, lµm gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt/xuÊt khÈu vµ t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm. N¨ng suÊt cao su cña n−íc ta cßn thÊp so víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

thu hót ®Çu t− thÝch hîp vµo c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm cao su nh»m t¨ng sö dông nguyªn liÖu mñ kh« s¬ chÕ, gi¶m xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«.

- Nhµ n−íc ch−a quan t©m gióp ®ì khu vùc tiÓu ®iÒn ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao su còng nh− ch−a quan t©m ®óng møc ®Õn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su ®Ó t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu vµ gi¶m tû lÖ xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«.

3.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt:

Chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, cao su lµ c©y c«ng nghiÖp cã nhiÒu triÓn väng ph¸t triÓn v× nhu cÇu cao su lµm nguyªn liÖu trong n−íc vµ xuÊt khÈu ngµy mét t¨ng vµ ngµnh s¶n xuÊt cao su thiªn nhiªn hiÖn vÉn lµ mét trong nh÷ng ngµnh mòi nhän cña n«ng nghiÖp ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ tiÕn tíi gia nhËp WTO, ngµnh cao su còng cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò bao trïm lªn tÊt c¶ lµ lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu mét c¸ch bÒn v÷ng, cã hiÖu qu¶ tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu thô cuèi cïng nh»m khai th¸c triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu, lao ®éng, thóc ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ mñ cao su vµ gç cao su. Theo h−íng ®ã, ngµnh cao su cÇn gi¶i quyÕt ®−îc mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n ®Æt ra sau ®©y:

VÒ c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn:

Trong thêi gian qua, do c«ng t¸c quy ho¹ch ch−a ®−îc chuÈn bÞ kü l−ìng, chØ chó ý ®Õn ph¸t triÓn theo chiÒu réng nªn ®· bè trÝ mét sè diÖn tÝch c©y cao su kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn thæ nh−ìng lµm ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y cao su, gi¶m s¶n l−îng mñ khai th¸c, g©y hËu qu¶ kh«ng tèt ®Õn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Ngoµi ra, v−ên c©y cao su ch−a ®−îc th©m canh ®óng quy tr×nh ngay tõ ®Çu ®· dÉn tíi viÖc kÐo dµi thêi gian kiÕn thiÕt c¬ b¶n, sè c©y ®ñ tiªu chuÈn cho mñ ®¹t tØ lÖ thÊp.

VÒ vÊn ®Ò tæ chøc qu¶n lý:

Thêi gian qua, ngµnh cao su ViÖt Nam ë trong t×nh tr¹ng kh«ng cã sù qu¶n lý thèng nhÊt cña mét c¬ quan chøc n¨ng nµo nªn hiÖn t−îng ph¸t triÓn s¶n xuÊt mét c¸ch tù ph¸t, tranh mua, tranh b¸n mñ vµ c¸c lo¹i gç cao su diÔn ra kh¸ phæ biÕn, lµm gi¶m hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn nãi chung. Kinh nghiÖm cña c¸c n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su chñ yÕu trªn thÕ giíi cho thÊy, hä cã mét tæ chøc cã chøc n¨ng qu¶n lý thèng nhÊt toµn ngµnh vµ tæ chøc nµy thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý, ®iÒu tiÕt, phæ biÕn c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ®èi víi ngµnh cao su.

HiÖn nay HiÖp héi cao su ViÖt Nam ®· ®−îc thµnh lËp ®Ó gióp ®ì vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt cao su. Tuy nhiªn, c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt ®å gç tõ cao su l¹i kh«ng thuéc HiÖp héi cao su ViÖt Nam vµ cßn ch−a cã sù g¾n bã víi c¸c nhµ s¶n xuÊt cao su ®Ó cïng nhau ph¸t triÓn. §©y còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bÊt cËp cÇn ph¶i gi¶i quyÕt.

VÒ vÊn ®Ò t¹o nguån hµng, mÆt hµng cho xuÊt khÈu:

Nguån hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn ®−îc t¹o tõ hai nguån: (1) s¶n xuÊt trong n−íc vµ (2) t¹m nhËp khÈu ®Ó t¸i xuÊt (chñ yÕu nhËp tõ C¨mpuchia, Lµo). VÊn ®Ò ®Æt ra chÝnh lµ ®èi víi nguån hµng s¶n xuÊt trong n−íc lµ cßn nhiÒu yÕu kÐm, tõ kh©u trång trät, ¸p dông tiÕn bé kü thuËt nh»m rót ng¾n thêi gian kiÕn thiÕt c¬ b¶n, t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm ®Õn c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su nguyªn liÖu. HiÖn t¹i, n¨ng suÊt cao su ViÖt Nam cßn thÊp so víi c¸c n−íc trong khu vùc, c«ng nghÖ thiÕt bÞ l¹c hËu, thiÕu c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i (nh− m¸y Ðp tiªm, m¸y Ðp ch©n kh«ng, m¸y ly t©m) nªn c¬ cÊu chñng lo¹i cao su cßn h¹n chÕ, chÊt l−îng thÊp, v× vËy xuÊt khÈu víi gi¸ thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n−íc kh¸c. §ång thêi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ cao su nguyªn liÖu l¹i ch−a ph¸t triÓn nªn viÖc xuÊt khÈu chñ yÕu lµ cao su nguyªn liÖu. §©y còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt nh»m t¨ng kim ng¹ch vµ hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu cao su tù nhiªn.

VÒ vÊn ®Ò thÞ tr−êng xuÊt khÈu:

Cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®−îc s¶n xuÊt chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu vµ chóng ta ®ang xuÊt khÈu c¸i mµ chóng ta cã chø kh«ng ph¶i c¸i mµ thÞ tr−êng cÇn. PhÇn lín cao su tù nhiªn ®−îc xuÊt khÈu sang Trung Quèc lµ cao su nguyªn liÖu cã phÈm cÊp thÊp hoÆc lµ mñ cao su sèng. Mét nghÞch lý lµ trong khi s¶n l−îng cao su cã giíi h¹n, lao ®éng kh¸ dåi dµo vµ phÇn lín diÖn tÝch cao su ®ang khai th¸c ®−îc tËp trung vµo mét sè khu vùc mµ chóng ta l¹i ph¶i xuÊt khÈu mñ cao su sèng vµ mñ kÐm chÊt l−îng (trong khi ®ã nÕu c¹o mñ ®óng quy tr×nh vµ chÕ biÕn tèt th× chÊt l−îng cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam kh«ng thua kÐm so víi c¸c n−íc trong khu vùc. MÆt kh¸c, xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Trung Quèc l¹i chñ yÕu lµ xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch. Do vËy, cÇn ph¶i tiÕp tôc më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu sang c¸c n−íc vµ khu vùc kh¸c ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu bÒn v÷ng. Muèn vËy ph¶i gi¶i quyÕt hµng lo¹t vÊn ®Ò cã liªn quan nh− vèn, c«ng nghÖ, nguån nh©n lùc vµ gi¶i ph¸p cô thÓ cho tõng lo¹i thÞ tr−êng.

Ch−¬ng 3

Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt

khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kh¶

n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam

1.1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

* Dù b¸o cung cÇu cao su tù nhiªn thÕ giíi thêi kú ®Õn n¨m 2010

Dù b¸o s¶n xuÊt:

C¨n cø vµo tèc ®é t¨ng tr−ëng s¶n l−îng, xu h−íng ®Çu t− cña c¸c n−íc s¶n xuÊt chÝnh vµo ngµnh cao su vµ dù b¸o cña Tæ chøc n«ng l−¬ng quèc tÕ (FAO), s¶n l−îng cao su tù nhiªn toµn cÇu dù b¸o sÏ t¨ng tõ 8,4 triÖu tÊn n¨m 2004 lªn 8,96 triÖu tÊn n¨m 2010 víi tèc ®é t¨ng tr−ëng 1,3%/n¨m trong giai ®o¹n 2004 - 2010 so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 4,25%/n¨m cña giai ®o¹n 2000 - 2004.

Ch©u ¸ vÉn tiÕp tôc lµ khu vùc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi tuy tèc ®é t¨ng s¶n l−îng ë hÇu hÕt c¸c n−íc ch©u ¸ ®Òu cã xu h−íng gi¶m xuèng, trõ ViÖt Nam. S¶n l−îng cña Th¸i Lan Ýt cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn do diÖn tÝch trång míi gi¶m ®i trong khi nhiÒu v−ên cao su cò ®· ®Õn thêi h¹n thanh lý. Tuy nhiªn, Th¸i Lan vÉn lµ n−íc cung cÊp cao su lín nhÊt thÕ giíi víi s¶n l−îng dù b¸o sÏ ®¹t 2,89 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. S¶n l−îng cña In®«nªxia dù b¸o sÏ t¨ng 1,5%/n¨m, lªn 1,95 triÖu tÊn vµo n¨m 2010 trong khi s¶n l−îng cña Malaixia sÏ gi¶m ®i do Malaixia chñ tr−¬ng chuyÓn sang trång cä dÇu - lo¹i c©y mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. S¶n l−îng cña Trung Quèc vµ Ên §é dù b¸o sÏ chØ t¨ng nhÑ do nh÷ng khã kh¨n trong më réng ®Êt trång cao su. Trong khi ®ã, diÖn tÝch cao su ®−îc trång míi cßn cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn, tuy kh«ng nhiÒu nh−ng mét sè diÖn tÝch trång cao su ®−îc ®−a vµo khai th¸c còng nh− ch−¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng cao su sÏ gióp ViÖt Nam t¨ng m¹nh s¶n l−îng trong nh÷ng n¨m tíi.

Tèc ®é t¨ng s¶n l−îng trong nh÷ng n¨m tíi sÏ chñ yÕu phô thuéc vµo c¸c n−íc ch©u Phi vµ Mü La tinh. Dù b¸o tèc ®é t¨ng s¶n l−îng cña c¸c n−íc ch©u Phi sÏ ®¹t 2,2%/n¨m so víi 1,8%/n¨m cña thËp kû tr−íc, vµ tèc ®é t¨ng s¶n l−îng cña c¸c n−íc Mü Latinh sÏ ®¹t kho¶ng 5%/n¨m so víi 8%/n¨m cña thËp kû tr−íc.

B¶ng 3.1. Dù b¸o s¶n xuÊt cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

2000 2004 2010 §VT: 1000 tÊn % t¨ng b×nh qu©n

ThÕ giíi Th¸i Lan In®«nªxia Malaixia Ên §é Trung Quèc ViÖt Nam C¸c n−íc kh¸c

6810 2346 1556 615 629 445 291 928

8401 2866 1786 1247 724 483 400 895

8960 2880 1950 950 790 500 650 1240

2000-2004 4,25 4,10 2,80 15,10 2,90 1,65 6,65 -

2004-2010 1,3 0,1 1,5 -4,4 1,5 0,8 8,4 5,5

Nguån: FAO Agricultural Commodity Projections to 2010

Dù b¸o tiªu thô:

Nhu cÇu cao su tù nhiªn toµn cÇu dù b¸o sÏ ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 1,35%/n¨m trong giai ®o¹n 2004 - 2010 so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng 4,2%/n¨m trong giai ®o¹n 2000 - 2004.

B¶ng 3.2. Dù b¸o tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

2000 2004 2010

§VT: 1000 tÊn % t¨ng b×nh qu©n 2000-2004 2004 -2010

ThÕ giíi Trung Quèc Hoa Kú NhËt B¶n Ên §é Malaixia Hµn Quèc §øc C¸c n−íc kh¸c

6660 1080 1193 752 637 474 331 209 1984

8180 1595 1085 787 760 415 342 255 2941

8865 2150 1125 745 835 417 385 250 2958

4,20 8,10 -1,90 1,20 3,55 -2,70 1,15 4,10 8,2

1,35 5,1 0,6 -0,9 1,6 0,1 2,0 -0,3 0,1

Nguån: FAO Agricultural Commodity Projections to 2010

Quèc - 2 n−íc tiªu thô chÝnh trong khu vùc - dù b¸o sÏ t¨ng kho¶ng 1,6%/n¨m vµ 2%/n¨m, ®¹t møc t−¬ng øng 0,835 triÖu tÊn vµ 0,385 triÖu tÊn. Nh×n chung, nhu cÇu cã xu h−íng t¨ng lªn ë hÇu hÕt c¸c n−íc ch©u ¸, trõ NhËt B¶n.

Nhu cÇu tiªu thô cña Hoa Kú dù b¸o còng sÏ chØ t¨ng nhÑ trong nh÷ng n¨m tíi sau khi ®· gi¶m ®i trong giai ®o¹n 2000 - 2004, chñ yÕu do mét sè nhµ s¶n xuÊt sÏ chuyÓn sang dïng cao su tù nhiªn khi gi¸ cao su tæng hîp t¨ng qu¸ cao. Nhu cÇu còng gi¶m ®i ë hÇu hÕt c¸c n−íc s¶n xuÊt xe h¬i chÝnh cña EU - §øc, Ph¸p, Italia vµ Anh. Nhu cÇu tiªu thô cña NhËt B¶n dù b¸o còng gi¶m ®i gÇn 1%/n¨m.

Nh− vËy, nhu cÇu tiªu thô cña c¸c n−íc ch©u ¸ vÉn lµ ®éng lùc chñ yÕu

cña ngµnh cao su trong nh÷ng n¨m tíi.

* Dù b¸o triÓn väng xuÊt nhËp khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m

2010:

- Dù b¸o xuÊt khÈu:

Trong thêi gian qua, xuÊt khÈu ®· t¨ng víi tèc ®é chËm h¬n tèc ®é t¨ng s¶n l−îng. Trong khi s¶n l−îng ®¹t møc t¨ng tr−ëng 4,25%/n¨m, xuÊt khÈu chØ t¨ng 2,15%/n¨m do nhu cÇu tiªu thô gi¶m ®i t¹i c¸c n−íc ph¸t triÓn nhËp khÈu trong khi l¹i t¨ng lªn ë c¸c n−íc s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã, trong khi xuÊt khÈu cña c¸c n−íc xuÊt khÈu míi t¨ng m¹nh th× xuÊt khÈu cña n−íc xuÊt khÈu truyÒn thèng - Malaixia - l¹i gi¶m ®i.

Trong nh÷ng n¨m tíi, xuÊt khÈu cao su tù nhiªn toµn cÇu dù b¸o sÏ t¨ng

1,3%/n¨m, ®¹t 6,455 triÖu tÊn vµo n¨m 2010.

B¶ng 3.3. Dù b¸o xuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010 §VT: 1000 tÊn

2000 2004

2010

% t¨ng b×nh qu©n

N¨m

5347 2166 1380 977 495 329

5975 2553 1668 824 513 417

6455 2630 1820 645 700 660

2000-2004 2,15 3,35 3,85 -3,45 1,25 4,75

2004 -2010 1,3 0,5 1,5 -4,0 5,5 7,9

ThÕ giíi Th¸i Lan In®«nªxia Malaixia ViÖt Nam C¸c n−íc kh¸c

Nguån: FAO Agricultural Commodity Projections to 2010

XuÊt khÈu cña In®«nªxia dù b¸o sÏ t¨ng 1,5%/n¨m, ®¹t 1,82 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®¹t møc t¨ng 5,5%/n¨m, ®¹t 0,7 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. XuÊt khÈu cña Th¸i Lan Ýt thay ®æi so víi hiÖn t¹i do s¶n l−îng t¨ng chËm trong khi nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa t¨ng nh−ng Th¸i Lan vÉn lµ n−íc xuÊt khÈu cao su chñ yÕu víi l−îng xuÊt khÈu 2,63 triÖu tÊn trong n¨m 2010. Trong khi ®ã, xuÊt khÈu cña Malaixia gi¶m kho¶ng 4%/n¨m, chØ cßn kho¶ng 0,645 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. C¸c n−íc ch©u Phi vµ Mü Latinh dù b¸o sÏ lµ khu vùc cã tèc ®é t¨ng tr−ëng s¶n l−îng cao nhÊt trong nh÷ng n¨m tíi.

- Dù b¸o nhËp khÈu:

Nhu cÇu tiªu thô t¨ng m¹nh trong khi s¶n l−îng khã cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn sÏ buéc Trung Quèc ph¶i t¨ng nhËp khÈu cao su tù nhiªn trong nh÷ng n¨m tíi. Trung Quèc còng lµ n−íc ®i tiªn phong trong viÖc chuyÓn sang dïng cao su tù nhiªn thay thÕ cho cao su tæng hîp trong s¶n xuÊt lèp xe h¬i. NhËp khÈu cña Trung Quèc dù b¸o sÏ t¨ng 8%/n¨m, ®¹t 1,73 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. Nhu cÇu nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc nhËp khÈu truyÒn thèng ë T©y ¢u vµ B¾c Mü Ýt thay ®æi do tèc ®é t¨ng tiªu thô gi¶m. Tuy nhiªn, nhu cÇu nhËp khÈu cã kh¶ n¨ng t¨ng m¹nh ë c¸c n−íc §«ng ¢u vµ c¸c n−íc CISs cïng víi sù phôc håi kinh tÕ cña c¸c khu vùc nµy.

B¶ng 3.4. Dù b¸o nhËp khÈu cao su thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

2000 2005 2010

§VT: 1000 tÊn % t¨ng b×nh qu©n 2000-2004 2004 -2010

5347 820 1192 802 331 250 309 1064

5975 1092 1054 761 328 213 249 1141

ThÕ giíi Trung Quèc Hoa Kú NhËt B¶n Hµn Quèc §øc Ph¸p C¸c n−íc kh¸c

6455 1730 1085 760 430 250 265 1930

2,15 5,9 -5,0 -1,3 -0,1 -3,2 -4,4 1,5

1,3 8,0 0.5 0,0 2.5 0,5 1,0 9,1

Nguån: FAO Agricultural Commodity Projections to 2010

* Dù b¸o xu h−íng gi¸ c¶:

- Thø nhÊt, do t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi lu«n cã nh÷ng biÕn ®éng, nÕu t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®−îc æn ®Þnh trong kho¶ng thêi gian dµi th× nhu cÇu tiªu thô « t« c¸c lo¹i sÏ t¨ng vµ nhu cÇu tiªu thô cao su tù nhiªn tiÕp tôc t¨ng khiÕn cho cÇu v−ît cung vµ gi¸ c¶ sÏ t¨ng.

- Thø hai, gi¸ dÇu má vÉn cã biÕn ®éng theo xu h−íng t¨ng khiÕn cho gi¸ cao su tæng hîp còng t¨ng theo, buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ cao su ph¶i chuyÓn sang sö dông cao su tù nhiªn lµm cho cÇu thÞ tr−êng ®èi víi cao su tù nhiªn t¨ng v−ît so víi cung, ®iÒu nµy còng kÝch thÝch viÖc t¨ng gi¸ cao su tù nhiªn trong thêi gian tíi.

- Thø ba, gi¸ cao su cã thÓ biÕn ®éng lªn xuèng theo chu kú sinh tr−ëng vµ lÊy mñ. Khi mµ phÇn lín diÖn tÝch cao su ®Òu vµo thêi kú thu ho¹ch víi s¶n l−îng vµ n¨ng suÊt cao nhÊt th× cung sÏ t¨ng nhanh trong ng¾n h¹n vµ khi ®ã gi¸ cao su trªn thÞ tr−êng thÕ giíi sÏ gi¶m.

- Thø t−, gi¸ cao su sÏ lªn xuèng thÊt th−êng trong ng¾n h¹n do yÕu tè thêi tiÕt, m−a nhiÒu sÏ g©y ¶nh h−ëng ®Õn viÖc lÊy mñ lµm cho s¶n l−îng gi¶m xuèng vµ gi¸ c¶ sÏ t¨ng lªn.

- Thø n¨m, thÞ tr−êng cao su tù nhiªn trªn thÕ giíi ®−îc giao dÞch mua b¸n b»ng nhiÒu lo¹i tiÒn kh¸c nhau. Sù thay ®æi tû gi¸ gi÷a c¸c lo¹i ®ång tiÒn còng t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ cao su trªn thÕ giíi.

- Thø s¸u, gi¸ c¶ cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi cßn phô thuéc vµo sù hîp t¸c ®iÒu tiÕt s¶n l−îng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. C¸c n−íc xuÊt khÈu chñ yÕu nÕu cã sù hîp t¸c chÆt chÏ víi nhau th× cã thÓ æn ®Þnh ®−îc gi¸ xuÊt khÈu theo h−íng cã lîi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn.

Theo dù b¸o cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB), trong ng¾n h¹n gi¸ cao su tù nhiªn vÉn sÏ ®øng ë møc cao do nhu cÇu tiªu thô t¨ng cao ë Trung Quèc, Hoa Kú, NhËt B¶n vµ Ên §é, trong khi s¶n l−îng cao su cña Th¸i Lan (n−íc xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi) gi¶m cßn 2,97 triÖu tÊn so víi 3,02 triÖu tÊn cña n¨m 2004. Tuy nhiªn, trong dµi h¹n th× gi¸ cao su tù nhiªn sÏ gi¶m. Cô thÓ lµ lo¹i cao su RSS1 hiÖn ®ang ë møc 969 USD/tÊn sÏ gi¶m xuèng cßn 862 USD/tÊn vµo n¨m 2010 vµ tiÕp tôc gi¶m xuèng cßn 846 USD/tÊn vµo n¨m 2015.

1.2. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

* Dù b¸o s¶n xuÊt cao su tù nhiªn thêi kú ®Õn n¨m 2010:

Theo môc tiªu chiÕn l−îc ®Õn n¨m 2010 ph¶i ph¸t triÓn 700.000 ha cao su trong c¶ n−íc, trong ®ã −u tiªn ph¸t triÓn cao su tiÓu ®iÒn, ph©n bè nh− sau: §«ng Nam bé: 300.000 ha; T©y Nguyªn: 330.000 ha; Duyªn h¶i Nam Trung bé: 28.000 ha; Duyªn h¶i B¾c Trung bé: 42.000 ha. Trong sè ®ã, diÖn tÝch cao su cña c¸c doanh nghiÖp quèc doanh lµ 250.000-300.000 ha, cña t− nh©n vµ tiÓu ®iÒn lµ 350.000 ha, vµ cña xÝ nghiÖp liªn doanh lµ 50.000-100.000 ha.

DiÖn tÝch c©y cao su hiÖn cã lµ 450.900 ha, nhiÒu nhÊt ë §«ng Nam bé 305.400 ha, ë T©y Nguyªn 104.400 ha, Duyªn h¶i Nam Trung bé 35.900 ha vµ Duyªn h¶i B¾c Trung bé 5.200 ha. Hai nhãm ®Êt chÝnh ®−îc sö dông ®Ó trång cao su lµ ®Êt ®á vµng 373.400 ha, kÕ ®Õn lµ ®Êt x¸m vµ b¹c mµu 77.500 ha. Theo c¸c chuyªn gia ngµnh cao su, quü ®Êt thÝch hîp cho c©y cao su kh«ng cßn nhiÒu vµ hÇu hÕt lµ trªn vïng Ýt thuËn lîi. Theo kh¶o s¸t, t¹i miÒn §«ng Nam bé cã thÓ ph¸t triÓn thªm 50.000 ha cao su, vµ ë T©y Nguyªn, Duyªn h¶i miÒn Trung lµ 100.000 ha. Nh− vËy, ®Õn n¨m 2010, diÖn tÝch cao su cña ViÖt Nam cã thÓ sÏ chØ ®¹t kho¶ng 600.000 ha, tøc lµ tõ nay tíi n¨m 2010 ph¶i ph¸t triÓn thªm 150.000 ha, b×nh qu©n mçi n¨m lµ 30.000 ha. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, tõ n¨m 2005, Tæng c«ng ty Cao su ViÖt Nam ®· triÓn khai dù ¸n trång 50.000 ha cao su t¹i tØnh Champasak (Lµo).

B¶ng 3.5. Dù b¸o triÓn väng ngµnh cao su ViÖt Nam ®Õn 2010

Tèc ®é t¨ng tr−ëng (%)

2000

2004

2010

2000-04

2005-2010

DiÖn tÝch (1.000ha)

412,0

451,0

600,0

1,8

1,95

S¶n l−îng (1.000 tÊn)

290,8

400,1

800,0

6,5

12,25

L−îng xuÊt khÈu (1000 tÊn)

495,4

513,2

640

1,35

3,7

Kim ng¹ch xuÊt khÈu (1000 USD)

156841

596877

780000

30,75

4,5

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2004;

Dù b¸o cña Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam.

lªn trong nh÷ng n¨m tíi, kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2010 cã thÓ ®¹t 780 triÖu USD.

Cïng víi viÖc ®Çu t− th©m canh ch¨m sãc, cÇn cã biÖn ph¸p ®Çu t− míi nhµ m¸y vµ ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn cao su. §Çu t− t¨ng thªm 140 ngµn tÊn c«ng suÊt ®Ó ®¶m b¶o chÕ biÕn hÕt sè mñ cao su nguyªn liÖu, gi¶m tû träng mñ s¬ chÕ tõ 70% xuèng cßn kho¶ng 55 - 60%, ®ång thêi t¨ng tû lÖ mñ chÕ biÕn tinh tõ 12% lªn 70% vµo n¨m 2010. §èi víi cao su cña khu vùc quèc doanh, sÏ c¶i t¹o vµ t¨ng c«ng suÊt chÕ biÕn lo¹i mñ SVR 10, 20, mñ kem vµ gi¶m mñ cÊp cao. Khu vùc cao su tiÓu ®iÒn cÇn trang bÞ d©y chuyÒn chÕ biÕn quy m« nhá vµ chÕ biÕn 100% lo¹i mñ cÊp thÊp cho hé gia ®×nh vµ c¸c tæ hîp t¸c.

C¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®Õn n¨m 2010 dù b¸o nh− sau - thÞ tr−êng Trung Quèc sÏ kho¶ng 40%, Singapore: 20%, EU: 15%; Malaysia: 6%; §µi Loan: 5%; Hµn Quèc: 4%; Hång K«ng: 3%, NhËt B¶n: 2%; Liªn bang Nga: 2%, c¸c thÞ tr−êng kh¸c chiÕm 8%.

Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ph−¬ng ¸n trªn lµ cã tÝnh kh¶ thi thÊp v× nh÷ng khã kh¨n vÒ më réng diÖn tÝch trång míi c©y cao su, còng nh− nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån vèn vµ nhÊt lµ ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. V× vËy, ngµy 8/7/2005, Bé Th−¬ng m¹i ®· tæ chøc Héi nghÞ chuyªn ®Ò vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam víi sù tham gia cña HiÖp héi cao su ViÖt Nam, c¸c ®Þa ph−¬ng cã diÖn tÝch trång cao su, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cao su, c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp « t«...T¹i Héi nghÞ, c¸c chuyªn gia vÒ lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cao su ®∙ ®i tíi thèng nhÊt ph−¬ng ¸n nh− sau:

- TËn dông triÖt ®Ó diÖn tÝch thÝch hîp (kho¶ng 50000 ha) ®Ó trång cao su; ®−a diÖn tÝch trång cao su cña c¶ n−íc lªn 500 000 ha vµ æn ®Þnh ë møc nµy ®Ó th©m canh t¨ng n¨ng suÊt , ®−a n¨ng suÊt b×nh qu©n cña c¶ n−íc lªn 2 tÊn/ha.

- Víi kho¶ng 400 000 ha cao su khai th¸c th−êng xuyªn sÏ cã s¶n l−îng khai th¸c lµ 800 000 tÊn/n¨m: trong ®ã sÏ xuÊt khÈu kho¶ng 400 000 tÊn, kim ng¹ch ®¹t trªn 500 triÖu USD/ n¨m.

- T¨ng c−êng ®Çu t− n©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn mñ ly t©m (latex) ®−a s¶n l−îng lªn kho¶ng 300 000 tÊn/n¨m. T¨ng c−êng ®Çu t− n©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn cao su kü thuËt SVR 20, cao su tê RSS vµ gi¶m tû lÖ chÕ biÕn c¸c lo¹i cao su SVRL xuèng cßn 30%.

- §Çu t− ph¸t triÓn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¨m lèp, c¸c s¶n phÈm cao su kü thuËt nh− èng cao su, b¨ng t¶i..., c¸c s¶n phÈm tõ latex nh− c¸c lo¹i cao su cho ngµnh y tÕ. Môc tiªu chung cña lÜnh vùc nµy lµ ®¸p øng nhu cÇu néi ®Þa vµ xuÊt khÈu víi kim ng¹ch 500 triÖu USD/n¨m.

- T¨ng c−êng n¨ng lùc xö lý gç cao su, ®Çu t− c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ phï hîp ®Ó chÕ biÕn hÕt kho¶ng 500 000 ®Õn 1 000 000 mÐt khèi gç. Môc tiªu ®Æt ra lµ xuÊt khÈu ®å gç cao su víi kim ng¹ch kho¶ng 500 000 triÖu USD vµo n¨m 2010.

2. Môc tiªu vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn

2.1. C¸c môc tiªu tæng qu¸t vµ môc tiªu cô thÓ vÒ xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn

Môc tiªu bao trïm ®èi víi xuÊt khÈu cao su ViÖt Nam tõ nay ®Õn n¨m 2010 lµ t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu mét c¸ch bÒn v÷ng, h¹n chÕ t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu vÒ sè l−îng vµ gi÷ ë møc 450 - 500 ngh×n tÊn/n¨m, t¨ng gi¸ trÞ vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Ó ®Õn n¨m 2010 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t tõ 500 - 600 triÖu USD. ChuyÓn dÞch tõ ®Þnh h−íng s¶n xuÊt xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu lµ chÝnh sang ®Þnh h−íng −u tiªn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cao su, n©ng cao hiÖu qu¶ cña ngµnh cao su theo h−íng tËn dông c¸c lo¹i gç cao su ®Ó s¶n xuÊt ®å gç xuÊt khÈu.

Môc tiªu cô thÓ ®èi víi xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu lµ ®Õn n¨m 2010 ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 500 - 600 triÖu USD, trong ®ã gi¶m xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng Trung Quèc ®èi víi c¸c mÆt hµng mñ ®«ng, mñ sèng, t¨ng xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr−êng Hoa Kú, EU, Hµn Quèc, §µi Loan, NhËt B¶n, Singapore... ®èi víi c¸c mÆt hµng cao su RSS, SVR20 vµ cao su latex. C¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu dù kiÕn nh− sau: Trung Quèc 30 - 40%; Hoa Kú 10 - 15%; NhËt B¶n 10 - 15%; Hµn Quèc 8 - 10%; §µi Loan 8 - 10%; EU 8 - 10%; ThÞ tr−êng kh¸c 20 - 25%.

Do mua b¸n cao su tù nhiªn trªn thÕ giíi chñ yÕu diÔn ra t¹i c¸c thi tr−êng kú h¹n vµ lµ c¸c hîp ®ång giao sau; t¹i mét sè thÞ tr−êng kú h¹n ë NhËt B¶n (Tocom, Osaca), Singapore(Sicom) ®· cã mÆt ®¹i diÖn cña 3 C«ng ty lèp lín nhÊt thÕ giíi lµ Brigestone, Goodyear, Michelin vµ 3 C«ng ty lèp cì trung b×nh lµ Continental, Pirelli, Yokohama.

§Ó xuÊt khÈu cao su thiªn nhiªn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× c¸c doanh nghiÖp cÇn quan hÖ ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt lèp chñ yÕu trªn thÕ giíi. §ång thêi, cÇn tËp trung b¸n cho c¸c nhµ nhËp khÈu lín ®Ó gi÷ æn ®Þnh vÒ gi¸ c¶ vµ thÞ tr−êng.

2.2. Mét sè quan ®iÓm chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn cña ViÖt Nam

Tõ c¸c dù b¸o vÒ t×nh h×nh thÞ tr−êng thÕ giíi ®èi víi cao su tù nhiªn vµ trªn c¬ së c¸c môc tiªu ®· ®−îc x¸c lËp, quan ®iÓm chñ yÕu vÒ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®−îc x¸c ®Þnh lµ:

Quan ®iÓm 1: Ph¶i n©ng cao nhËn thøc vµ thùc hiÖn mét c¸ch nhÊt qu¸n môc tiªu quy ho¹ch diÖn tÝch trång c©y cao su, duy tr× khèi l−îng xuÊt khÈu nguyªn liÖu cao su tù nhiªn ë møc ®é hîp lý.

Trong ®iÒu kiÖn diÖn tÝch ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp cã h¹n, diÖn tÝch c©y cao su hiÖn cã cña ViÖt Nam cßn mét tû lÖ kh¸ lín c©y cao su gièng cò n¨ng suÊt thÊp vµ c©y cao su giµ ®· hÕt thêi kú lÊy mñ cÇn ph¶i thanh lý. Chu kú sinh tr−ëng cña c©y cao su chØ cã 20 - 25 n¨m, trong ®ã chØ cã kho¶ng 20 n¨m khai th¸c mñ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Nh− vËy, ®Ó æn ®Þnh diÖn tÝch khai th¸c lµ 400.000 ha th× ph¶i duy tr× diÖn tÝch quy ho¹ch quü ®Êt cho trång c©y cao su kho¶ng 550.000 ha ë trong n−íc, sè cßn l¹i ph¶i b»ng c¸ch ®Çu t− ra n−íc ngoµi chø kh«ng nªn më réng ra c¸c vïng cã ®iÒu kiÖn thæ nh−ìng kh«ng thuËn lîi còng nh− kh«ng nªn thay thÕ c©y trång kh¸c b»ng c©y cao su. HiÖn t¹i, xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®ang cã thuËn lîi vÒ gi¸ v× gi¸ thÞ tr−êng thÕ giíi ®ang ®øng ë møc cao. NÕu kh«ng qu¸n triÖt ®Çy ®ñ quan ®iÓm nµy mµ cø më réng diÖn tÝch quy ho¹ch hoÆc ®Ó cho viÖc trång c©y cao su ph¸t triÓn tù ph¸t nh− nh÷ng c©y trång kh¸c th× dï cã t¨ng khèi l−îng cao su nguyªn liÖu xuÊt khÈu nh−ng hiÖu qu¶ xuÊt khÈu sÏ gi¶m vµ sÏ lµ mét sù t¨ng tr−ëng kh«ng bÒn v÷ng.

Quan ®iÓm 2: Ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn theo chiÒu s©u, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su theo h−íng n©ng cao chÊt l−îng ®Ó n©ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.

Theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia, cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam xuÊt khÈu cã chÊt l−îng kÐm h¬n kh¸ nhiÒu so víi c¸c n−íc trong khu vùc, v× vËy gi¸ b¸n th−êng thÊp h¬n. ViÖt Nam xuÊt khÈu kho¶ng 400 - 500 ngh×n tÊn cao su mçi n¨m, nÕu t¨ng gi¸ trÞ cho mçi tÊn s¶n phÈm kho¶ng 20 USD th× chóng ta ®· n©ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lªn hµng tr¨m triÖu USD mçi n¨m. Cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã chÊt l−îng thÊp chñ yÕu lµ cao su tiÓu ®iÒn vµ cao su cña c¸c doanh nghiÖp nhá do ®iÒu kiÖn thu ho¹ch kh«ng tËp trung vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn l¹c hËu. Tõ nhËn ®Þnh trªn, chóng t«i cho r»ng cÇn qu¸n triÖt quan ®iÓm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn theo h−íng n©ng cao chÊt l−îng ®Ó t¨ng kim ng¹ch.

Quan ®iÓm 3: Thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn theo h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu

HiÖn nay, cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam chñ yÕu ®−îc xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Trung Quèc v× c¬ cÊu chñng lo¹i cao su xuÊt khÈu chØ cã thÓ xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy. Tuy nhiªn, xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Trung Quèc th−êng kh«ng cã gi¸ cao h¬n so víi c¸c thÞ tr−êng kh¸c nªn ®· h¹n chÕ ®Õn viÖc t¨ng tr−ëng kim ng¹ch. V× vËy, mét trong nh÷ng quan ®iÓm vÒ t¨ng tr−ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam lµ ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu, ®ã lµ viÖc t¨ng tû träng c¸c lo¹i mñ cao su kü thuËt vµ latex ®Ó xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Hoa Kú, EU vµ c¸c thÞ tr−êng kh¸c. Muèn vËy, cÇn ph¶i sù ®Çu t− vÒ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ®Ó chÕ biÕn ®−îc c¸c lo¹i cao su theo yªu cÇu cña c¸c thÞ tr−êng nµy.

Quan ®iÓm 4: KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a khu vùc th−îng nguån vµ h¹ nguån, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam theo h−íng t¨ng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm tõ cao su tù nhiªn vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm ®å gç tõ gç cao su.

Quan ®iÓm nµy ®ßi hái ph¶i gi÷ æn ®Þnh vµ tiÕn tíi gi¶m khèi l−îng cao su nguyªn liÖu xuÊt khÈu, t¨ng ®Çu t− cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm tõ cao su ®Ó xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¨m lèp xe, b¨ng truyÒn vµ cao su phôc vô cho ngµnh y tÕ. §ång thêi, tËn dông gç cao su (kÓ c¶ cµnh vµ ngän) ®Ó s¶n xuÊt ®å gç, v¸n Ðp ... phôc vô cho tiªu dïng trong n−íc vµ xuÊt khÈu. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn l−îc l©u dµi nh−ng còng ph¶i ®−îc sím triÓn khai ngay trong thùc tiÔn ®Ó t¨ng tr−ëng nhanh vµ bÒn v÷ng ®èi v¬Ý xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam.

Quan ®iÓm 5: Ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ph¶i dùa trªn c¬ së t¨ng c−êng ®Þnh h−íng cña Nhµ n−íc, ph¸t huy tèt vai trß cña HiÖp héi cïng víi sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh cao su

§Ó ngµnh c«ng nghiÖp cao su n−íc ta cã thÓ ph¸t triÓn xuÊt khÈu nhanh vµ bÒn v÷ng th× ph¶i cã sù g¾n kÕt gi÷a ng−êi trång trät, khai th¸c, chÕ biÕn cao su víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu trong mét thÓ g¾n bã, hç trî lÉn nhau d−íi sù ®Þnh h−íng vµ h−íng dÉn cña Nhµ n−íc. Nhµ n−íc ®Þnh h−íng chiÕn l−îc, x©y dùng quy ho¹ch vµ hç trî ®Ó c¸c hiÖp héi vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su cã hiÖu qu¶. KhuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c chñ thÓ kinh doanh... tham gia vµo viÖc më réng vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su víi møc ®é, quy m« vµ h×nh thøc kh¸c nhau. C¸c doanh nghiÖp võa c¹nh tranh l¹i võa liªn kÕt vµ hîp t¸c víi nhau trong HiÖp héi ngµnh hµng vµ d−íi sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc. Cã nh− vËy míi cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam theo h−íng nhanh vµ bÒn v÷ng.

khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. C¸c gi¶i ph¸p chung

T¹i Héi nghÞ xuÊt khÈu cao su n¨m 2005, c¸c chuyªn gia ®· ®−a ra 10 gi¶i

ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ngµnh cao su ®Õn n¨m 2010 nh− sau:

(1) Giao Tæng c«ng ty Cao su ViÖt Nam trång tËp trung cao su diÖn tÝch 50.000 ha ®Êt thÝch hîp ®Ó tËn dông n¨ng lùc vÒ vèn vµ kü thuËt cña Tæng c«ng ty, sau ®ã cã thÓ chuyÓn nh−îng l¹i cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cã nhu cÇu.

(2) T¨ng c−êng ®Çu t− nghiªn cøu khoa häc trong c¸c lÜnh vùc gièng, kü thuËt trång, c¹o mñ vµ chÕ biÕn cao su nguyªn liÖu víi sù ®Çu t− kinh phÝ cña Nhµ n−íc. ChÝnh phñ cÇn thµnh lËp ViÖn Nghiªn cøu cao su trªn c¬ së ViÖn cao su thuéc Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam ®Ó phôc vô yªu cÇu nghiªn cøu vµ phæ biÕn gièng cao su, kü thuËt c¹o mñ, kü thuËt chÕ biÕn cao su nguyªn liÖu.

(3) §Èy nhanh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ c¸c c«ng ty cao su thuéc së h÷u Nhµ n−íc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c tham gia vµo khu vùc th−îng nguån cung cÊp nguyªn liÖu cao su vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c«ng ty cao su ®Çu t− vèn vµo c¸c c¬ së s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghiÖp cao su, chÕ

biÕn gç ë khu vùc h¹ nguån, t¹o ra sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a 2 khu vùc trong tõng ®¬n vÞ kinh tÕ.

(4) Nhµ n−íc hç trî tµi chÝnh cho c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn cao su nguyªn liÖu trong kh©u nghiªn cøu vµ c¸c biÖn ph¸p xö lý n−íc th¶i nh»m b¶o vÖ m«i tr−êng. §ång thêi, qu¶n lý chÆt chÏ chÊt l−îng s¶n phÈm cao su nguyªn liÖu do c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn s¶n xuÊt ra.

(5) KhuyÕn khÝch thu hót ®Çu t− trong vµ ngoµi n−íc vµo khu vùc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cao su, ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm latex. §−a ngµnh c«ng nghiÖp nµy vµo danh môc −u ®·i ®Çu t−.

(6) Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c lo¹i nguyªn phô liÖu cho ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su trong n−íc ®Ó gi¶m lÖ thuéc vµo nhËp khÈu tõ n−íc ngoµi .

(7) T¨ng c−êng ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ngµnh cao su. Bé Lao ®éng & TBXH cÇn bè trÝ kinh phÝ ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt cho ngµnh cao su, tr−íc hÕt lµ c«ng nh©n s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cao su, c«ng nh©n chÕ biÕn gç.

(8) X©y dùng Trung t©m giao dÞch cao su theo m« h×nh Malaixia hoÆc In®«nªxia ®Ó gióp ng−êi mua vµ ng−êi b¸n cã c¬ héi mua b¸n trùc tiÕp th«ng qua ®Êu gi¸, tr¸nh t×nh tr¹ng khi Ýt hµng ng−êi b¸n “ lµm cao” víi ng−êi mua vµ ng−îc l¹i.

(9) Bé Th−¬ng m¹i t¨ng c−êng hç trî cho ngµnh cao su trong c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr−êng th«ng qua c¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch cña Bé nh− ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i, Trung t©m th«ng tin th−¬ng m¹i...

(10) Cñng cè HiÖp héi cao su v÷ng m¹nh lµm c¬ së liªn kÕt tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¶ khu vùc th−îng nguån vµ h¹ nguån, c¶ ng−êi s¶n xuÊt lÉn ng−êi mua b¸n v× môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh cao su vµ gi¶i quyÕt hµi hoµ lîi Ých cña tõng lÜnh vùc, tõng doanh nghiÖp.

Trªn ®©y lµ nh÷ng ®Þnh h−íng c¬ b¶n vÒ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn bÒn v÷ng ngµnh cao su ë n−íc ta thêi kú ®Õn n¨m 2010. §Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt c¸c ®Þnh h−íng trªn vµ ®Æc biÖt lµ ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam theo c¸c môc tiªu, quan ®iÓm vµ ®Þnh h−íng ®· ®−îc x¸c lËp, chóng t«i ®Ò xuÊt cô thÓ vÒ c¸c gi¶i ph¸p nh− sau:

ho¹ch vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn

Liªn quan ®Õn vÊn ®Ò s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cã 3 Bé, ngµnh chñ chèt lµ Th−¬ng m¹i, N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, C«ng nghiÖp. §Ó n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n−íc trong c«ng t¸c quy ho¹ch vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn ph¶i cã sù ph©n c«ng vµ phèi hîp chÆt chÏ g÷a c¸c bé, ngµnh trªn. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cã sù n©ng cao vÒ mÆt nhËn thøc vµ thùc hiÖn mét c¸ch nhÊt qu¸n quan ®iÓm vÒ kh«ng më réng diÖn tÝch trång cao su ®èi víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Ph¶i n©ng cao tÝnh ph¸p lý cña quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®Ó buéc c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc phaØ thùc hiÖn theo quy ho¹ch ®· ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt.

§èi víi vÊn ®Ò h¹n chÕ xuÊt khÈu mñ cao su sèng, chóng ta kh«ng thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh mét c¸ch cøng nh¾c (nh− cÊm xuÊt khÈu, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu) v× nhiÒu sè lý do kh¸c nhau. Theo QuyÕt ®Þnh sè 46/2001/Q§- TTg vÒ qu¶n lý xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ thêi kú 2001 - 2005, mÆt hµng cao su xuÊt khÈu kh«ng n»m trong danh môc c¸c hµng ho¸ cÇn ®−îc kiÓm so¸t b»ng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh. HiÖn nay, cao su tiÓu ®iÒn cña nhiÒu hé n«ng d©n n»m ë xa c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn vµ ë mét sè n¬i cßn ch−a cã nhµ m¸y chÕ biÕn. Do vËy, nÕu chóng ta cÊm triÖt ®Ó viÖc xuÊt khÈu cao su mñ sèng th× sÏ cµng g©y thªm nh÷ng khã kh¨n kh«ng cÇn thiÕt cho ng−êi n«ng d©n trong tiªu thô s¶n phÈm ®Çu ra. V× thÕ, tr−íc m¾t cÇn tiÕp tôc duy tr× møc thuÕ phô thu xuÊt khÈu ®èi víi xuÊt khÈu mñ cao su sèng ë møc 10% nh− hiÖn nay lµ hîp lý. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó kh¾c phôc vµ tiÕn tíi lo¹i trõ hiÖn t−îng c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu mñ sèng khai møc thuÕ thÊp h¬n so víi gi¸ trÞ thùc trªn thÞ tr−êng, th× Nhµ n−íc cã thÓ xem xÐt ¸p dông møc thuÕ phô thu theo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi, ch¼ng h¹n lµ 400 NDT/tÊn. VÒ l©u dµi, cÇn ban hµnh quy ®Þnh tiªu chuÈn ®èi víi mñ cao su nguyªn liÖu xuÊt khÈu theo h−íng nÕu ®¸p øng ®−îc c¸c tiªu chuÈn do ngµnh hoÆc Nhµ n−íc ban hµnh míi ®−îc phÐp xuÊt khÈu. Lµm nh− vËy sÏ võa thóc Ðp ®−îc doanh nghiÖp n©ng cao chÊt l−îng cao su xuÊt khÈu, h¹n chÕ ®−îc xuÊt khÈu mñ sèng vµ l¹i kh«ng vi ph¹m c¸c quy ®Þnh quèc tÕ vÒ tù do ho¸ th−¬ng m¹i.

Theo Quy ho¹ch vÒ ph¸t triÓn diÖn tÝch trång c©y cao su ®Õn n¨m 2010 ë n−íc ta th× ®Õn n¨m 2010 sÏ më réng diÖn tÝch ®Õn 700.000 ha. §Õn nay, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng môc tiªu nµy lµ kh«ng thùc hiÖn ®−îc nªn cÇn ph¶i cã quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ph¸t triÓn tù ph¸t nh− ®· tõng diÔn ra ë mét sè c©y trång kh¸c. §ång thêi, cÇn ®Þnh h−íng tËp trung vµo c¶i thiÖn diÖn tÝch cao su hiÖn cã ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ th«ng qua viÖc thay thÕ nh÷ng v−ên cao su giµ

cçi b»ng c¸c gièng cao su míi cã n¨ng suÊt cao, thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®−îc thanh lý c¸c v−ên c©y cao su giµ cçi vµ thay thÕ b»ng c¸c gièng c©y cao su míi phï hîp cho n¨ng suÊt cao h¬n. KhuyÕn khÝch ng−êi d©n ph¸t triÓn cao su tiÓu ®iÒn th«ng qua h×nh thøc hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm víi c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh vµ trong ph¹m vi quy ho¹ch ®· th«ng qua. C¸c n−íc s¶n xuÊt cao su lín trªn thÕ giíi nh− Malaysia vµ Th¸i Lan còng chñ yÕu lµ ph¸t triÓn cao su tiÓu ®iÒn. Trong khi ®ã, ë ViÖt Nam hiÖn nay, diÖn tÝch cao su ®¹i ®iÒn vÉn chiÕm tû träng lín h¬n trong tæng diÖn tÝch cao su ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ thóc ®Èy ph¸t triÓn cao su tiÓu ®iÒn, c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh cao su, ®Æc biÖt lµ Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam, ph¶i ®¶m nhËn vai trß hç trî kü thuËt, khuyÕn n«ng, thu mua chÕ biÕn tiªu thô s¶n phÈm vµ xuÊt khÈu. §Ó lµm tèt ®iÒu nµy, c¸c doanh nghiÖp thuéc Tæng c«ng ty cÇn m¹nh d¹n ký hîp ®ång víi ng−êi n«ng d©n trång cao su. Th«ng qua hîp ®ång tiªu thô ®ã, Tæng c«ng ty hç trî vÒ kü thuËt trång vµ ch¨m sãc, cung cÊp gièng míi vµ c¸c vËt t− n«ng nghiÖp. Ng−êi n«ng d©n cÇn ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng theo hîp ®ång khi v−ên c©y cao su ®Õn kú khai th¸c.

Bé C«ng nghiÖp cÇn rµ so¸t vµ ®iÒu chØnh quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¨m lèp « t«, xe m¸y vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã sö dông cao su tù nhiªn lµm nguyªn liÖu ®Ó cã kÕ ho¹ch vµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn cho phï hîp. §ång thêi, cÇn ®−a néi dung chÕ biÕn ®å gç xuÊt khÈu vµo ®Þnh h−íng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn nguyªn liÖu cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®å gç v× cao su kh¸c víi nhiÒu c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m kh¸c lµ cho kh¶ n¨ng khai th¸c gç cao su. HiÖn nay, gi¸ b¸n mét ha gç cao su tr−ëng thµnh cã thÓ ®¹t ®−îc møc gi¸ xÊp xØ 40 triÖu ®ång/ha. Nh− vËy, cã thÓ nãi lµ c©y cao su võa cho s¶n phÈm cã gi¸ trÞ hµng n¨m khai th¸c (mñ cao su) nh− c¸c c©y n«ng nghiÖp kh¸c, võa cã s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cuèi cïng khai th¸c mét lÇn (gç cao su) nh− mét c©y l©m nghiÖp.

Do ®ã, ®Ó t¨ng c−êng hiÖu lùc cña Nhµ n−íc cÇn nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cô thÓ cho tõng Bé, ngµnh. CÇn nghiªn cøu kü kinh nghiÖm cña Malaisia vÒ viÖc thµnh lËp Tæng côc cao su ®Ó qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn c¶ trång trät, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu cao su. ChØ cã trªn c¬ së qu¶n lý thèng nhÊt hoÆc Ýt nhÊt lµ n¾m râ ®−îc quy ho¹ch vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt th× míi cã thÓ qu¶n lý xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn míi bÒn v÷ng.

3.1.2. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng

§Ó cã ®−îc c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr−êng th× ®iÒu quan träng tr−íc hÕt lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc môc tiªu vµ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn thÞ tr−êng. Chóng t«i ®Ò xuÊt ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi nh− sau:

- Tr−íc hÕt, gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy c¸c thÞ tr−êng ®ang nhËp khÈu khèi l−îng lín vµ æn ®Þnh nh− thÞ tr−êng Trung Quèc, Singapore, Hång K«ng, Hµn Quèc. Së dÜ tr−íc m¾t cÇn coi träng thÞ tr−êng nµy v× ®©y lµ thÞ tr−êng cã dung l−îng tiªu thô cao su lín, víi phÈm cÊp c¸c lo¹i cao su phï hîp víi kh¶ n¨ng chÕ biÕn hiÖn t¹i cña chóng ta. Trong thêi gian tíi, cÇn chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h−íng ®Õn khu vùc thÞ tr−êng EU, Hoa Kú ...nh»m n©ng cao gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ ®Ò phßng nh÷ng biÕn ®éng bÊt th−êng vÒ thÞ tr−êng vµ nhu cÇu tiªu thô còng nh− gi¶m dÇn sù lÖ thuéc vµo mét thÞ tr−êng.

- Më réng thÞ tr−êng sang khu vùc c¸c n−íc EU, CISs... v× ®©y lµ khu vùc thÞ tr−êng cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh vµ yªu cÇu cao vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm. Do vËy, cÇn coi träng viÖc n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu cho phï hîp, tõng b−íc t¹o lËp quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã víi b¹n hµng, ®Æc biÖt lµ c¸c TËp ®oµn s¶n xuÊt lèp xe lín vµ trung b×nh trªn thÕ giíi.

- Tõng b−íc, ph¸t triÓn c¸c thÞ tr−êng tiÒm n¨ng kh¸c nh− thÞ tr−êng c¸c n−íc Hoa Kú, Cana®a, Nam Phi ... §èi víi c¸c thÞ tr−êng nµy, cÇn lµm tèt c«ng t¸c nghiªn cøu tiÕp thÞ vµ dù b¸o ph¸t triÓn ®Ó cã chiÕn l−îc kinh doanh thÝch hîp.

- Linh ho¹t ®iÒu chØnh h−íng th©m nhËp thÞ tr−êng kÞp vµ khèi l−îng xuÊt khÈu nh»m h¹n chÕ vµ gi¶m thiÓu c¸c bÊt lîi tr−íc nh÷ng biÕn ®éng cña cung - cÇu do t¸c ®éng ®ét ngét cña c¸c yÕu tè chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ thêi tiÕt g©y ra.

§Ó ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu, Nhµ n−íc cÇn t¨ng c−êng hç trî ngµnh cao su ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu th«ng qua ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i träng ®iÓm quèc gia víi c¸c ho¹t ®éng dµi h¹n, mang tÝnh chÊt chuyªn s©u chø kh«ng chØ dõng l¹i ë c¸c dù ¸n nhá nh− kh¶o s¸t thÞ tr−êng n−íc ngoµi. §Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong xuÊt khÈu cao su, cÇn coi träng c«ng t¸c nghiªn cøu vµ th«ng tin thÞ tr−êng, c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i nh»m tæ chøc vµ më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu ë c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m«. Nghiªn cøu vµ tæ chøc tèt hÖ thèng th«ng tin th−êng xuyªn vÒ thÞ tr−êng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp n¾m b¾t ®−îc nh÷ng c¬ héi cña thÞ tr−êng, ®ång thêi gióp c¸c c¬

quan chøc n¨ng cña nhµ n−íc n¾m ®−îc nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ tr−êng ®Ó kÞp thêi øng phã nh»m thùc hiÖn tèt viÖc ®iÒu hµnh vÜ m« ®èi víi thÞ tr−êng.

Bé Th−¬ng m¹i cÇn giao nhiÖm vô cô thÓ cho hÖ thèng th−¬ng vô vµ ®¹i diÖn th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam ®Æt t¹i c¸c n−íc vÒ viÖc thu thËp vµ cung cÊp th«ng tin th−êng xuyªn vµ kÞp thêi cho c¸c bé phËn cã chøc n¨ng nghiªn cøu vµ tæ chøc th«ng tin thÞ tr−êng (c¸c Vô thÞ tr−êng ngoµi n−íc, Trung t©m th«ng tin, ViÖn nghiªn cøu) cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh xuÊt khÈu cao su.

Ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu kh«ng ph¶i chØ lµ c«ng viÖc cña Bé Th−¬ng m¹i mµ ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia vµ phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp, cÇn chñ ®éng tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr−êng, b¹n hµng, häc hái kinh nghiÖm ph¸t triÓn thÞ tr−êng cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi. CÇn bè trÝ kÕ ho¹ch kinh phÝ ®Ó tæ chøc c¸c ®oµn c«ng t¸c ®i tiÕp thÞ, tæ chøc c¸c chuyÕn kh¶o s¸t, tham gia héi chî ®Ó t×m hiÓu thÞ tr−êng vµ triÓn khai c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i.

§èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su cã quy m« lín, ®Æc biÖt lµ Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam, ngoµi viÖc tæ chøc c¸c bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ c«ng t¸c th«ng tin kinh tÕ vµ thÞ tr−êng th× viÖc ph¶i tæ chøc c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i c¸c thÞ tr−êng tiªu thô lín vµ c¸c thÞ tr−êng giao dÞch lµ hÕt søc cÇn thiÕt. C¸c bé phËn nµy ph¶i kh«ng chØ th−êng xuyªn thu thËp th«ng tin vÒ nhu cÇu, gi¸ c¶ qua c¸c kªnh th«ng tin kh¸c nhau mµ ®iÒu quan träng h¬n lµ ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng dù b¸o chiÕn l−îc ®Ó cho c¸c ®¬n vÞ cã liªn quan cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu phï hîp, qua ®ã mµ n©ng cao kim ng¹ch vµ hiÖu qu¶ kinh doanh.

3.1.3. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm

Nh− ®· tr×nh bµy trong phÇn thùc tr¹ng, hiÖn nay phÇn lín c¸c c¬ së chÕ biÕn cao su cña ViÖt Nam chØ s¶n xuÊt ®−îc cao su khèi theo tiªu chuÈn ViÖt Nam (SVR c¸c lo¹i) vµ mñ ly t©m ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm latex, víi c¬ cÊu: SVR 3L, 5L 55-60%; SVR 10-20 10-15%; SVRCV 10-15%; Mñ ly t©m latex 10- 15; RSS 4-5%. C¬ cÊu c¸c s¶n phÈm cao su nh− vËy chØ phï hîp víi xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Trung Quèc vµ l¹i chñ yÕu xuÊt khÈu b»ng con ®−êng tiÓu ng¹ch. V× vËy, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn mét c¸ch bÒn v÷ng th× ph¶i ®Çu t− c«ng nghÖ míi ®Ó t¨ng tû träng s¶n xuÊt c¸c lo¹i cao su kü thuËt nh− RSS, SVRCV 60, 50...X©y dùng míi vµ n©ng cÊp thiÕt bÞ cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn mñ ®Ó ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ linh ho¹t trong c¬ cÊu s¶n phÈm chÕ

biÕn, t¹o ®iÒu kiÖn më réng vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm cao su cã søc c¹nh tranh cao trong xuÊt khÈu.

Tuy nhiªn, ®Ó ®Çu t− ®æi míi c«ng nghÖ nh»m thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm cho phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr−êng vµ n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò dÔ gi¶i quyÕt. V× øng víi mçi d©y chuyÒn c«ng nghÖ chØ cã thÓ s¶n xuÊt mét vµi chñng lo¹i cao su. Tõ thùc tiÔn cña Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam ®· cho thÊy trong vßng 10 n¨m víi sù ®Çu t− hµng tr¨m tû ®ång th× Tæng c«ng ty míi gi¶m ®−îc tû lÖ cao su SVR3L, 5L tõ 81% xuèng cßn 54%; t¨ng ®−îc mñ cao su ly t©m tõ 2,5% lªn 13%. Nh×n chung c¸c c«ng ty lo¹i nhá vµ c¸c hé tiÓu ®iÒn kh«ng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó ®Çu t− nh»m thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm. V× vËy, ®Ó thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm cao su, Nhµ n−íc ph¶i lùa chän 1 sè doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh vµ cã chÝnh s¸ch −u tiªn vay vèn trong Quü hç trî ph¸t triÓn víi sù hç trî l·i suÊt tÝn dông ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy ®Çu t− nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm. ViÖc ®Çu t− nh− vËy còng cã t¸c dông hç trî ®èi víi khu vùc trång cao su tiÓu ®iÒn v× hä sÏ tiªu thô ®−îc mñ cao su æn ®Þnh víi gi¸ hîp lý mµ kh«ng ph¶i xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch.

Mét vÊn ®Ò tån t¹i lín trong xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam lµ xuÊt khÈu s¶n phÈm th« cßn chiÕm h¬n 80% s¶n l−îng cao su. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng lµm gi¶m gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña cao su nãi chung mµ cßn kh«ng cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm míi xuÊt khÈu trong khi lao ®éng ë n−íc ta l¹i dåi dµo. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cao su nguyªn liÖu ph¶i ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, nh−ng mÆt kh¸c rÊt quan träng ®ã lµ ph¶i cã sù liªn kÕt hoÆc ®Çu t− vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thuéc c«ng nghiÖp cao su. HiÖn t¹i, do gi¸ cao su trªn thÞ tr−êng thÕ giíi ®ang thuËn lîi cho viÖc tiªu thô theo h−íng xuÊt khÈu v× vËy nhiÒu doanh nghiÖp chÕ biÕn mñ cao su xuÊt khÈu ®· kh«ng chó ý tíi viÖc tiªu thô vµ chÕ biÕn ë trong n−íc. CÇn ph¶i nhËn thøc mét c¸ch ®Çy ®ñ r»ng thÞ tr−êng thÕ giíi lu«n cã nh÷ng biÕn ®éng khã l−êng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm th«. Cho nªn, ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu bÒn v÷ng, c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn mñ cao su cÇn cã nh÷ng cam kÕt vÒ cung cÊp nguyªn liÖu mñ, gç mét c¸ch æn ®Þnh cho c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp, b¨ng truyÒn t¶i vµ dông cô y tÕ tõ cao su tù nhiªn hoÆc gãp vèn b»ng nguån nguyªn liÖu víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cao su c«ng nghiÖp.

Thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi mµ ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su xuÊt khÈu lµ gi¶i ph¸p cã tÝnh l©u dµi. Tr−íc m¾t, Nhµ n−íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó Tæng c«ng ty Ho¸ chÊt ViÖt Nam ®Çu t− dù ¸n s¶n xuÊt lèp « t« b¸n thÐp víi c«ng suÊt 2 triÖu s¶n phÈm/n¨m; b¨ng t¶i bè thÐp víi

c«ng suÊt 1 triÖu mÐt/n¨m vµ c¸c s¶n phÈm cao su tõ mñ latex víi c«ng suÊt 10.000 tÊn/n¨m. Nhµ n−íc cÇn gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su mµ trong n−íc ch−a s¶n xuÊt ®−îc nh− d©y thÐp tanh, v¶i mµnh, ho¸ chÊt…®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu.

S¶n phÈm c«ng nghiÖp cao su kh«ng nh÷ng cã gi¸ trÞ gia t¨ng cßn cao h¬n cao su nguyªn liÖu mµ cßn cã c¬ héi vµ kh¶ n¨ng ®Ó ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu, ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm míi. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò nµy l¹i v−ît khái tÇm gi¶i quyÕt cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt hoÆc c¬ së chÕ biÕn mñ cao su, ngay c¶ Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam còng rÊt khã cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc. V× vËy, cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé cña Nhµ n−íc ®èi víi c¶ khu vùc th−îng nguån vµ h¹ nguån. Trong ®ã, Nhµ n−íc cÇn tËp trung ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu g¾n víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn phôc vô xuÊt khÈu, ®Çu t− cho kh©u chÕ biÕn ®Ó t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Vèn ®Çu t− cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu cao su lµ rÊt lín. §Ó cã vèn ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng chØ tr«ng chê vµo nguån vèn Nhµ n−íc mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn tõ nhiÒu nguån, ®Æc biÖt lµ nguån vèn trong d©n. Mét mÆt, Nhµ n−íc cÇn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh cao su, mÆt kh¸c c¸c doanh nghiÖp cÇn cã gi¶i ph¸p ®Ó c¸c hé tiÓu ®iÒn gãp vèn b»ng c¸c v−ên c©y cao su ®Ó thu hót vèn cæ phÇn ®Çu t−. Nhµ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch cho vay vèn −u ®·i ®èi víi ng−êi s¶n xuÊt ®Ó ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chÕ biÕn cao su.

N¨ng suÊt cao su b×nh qu©n cña ViÖt Nam so víi n¨ng suÊt cao su cña 3 n−íc §«ng Nam ¸ cßn thÊp h¬n nhiÒu. Do vËy, ngµnh cao su cÇn ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu øng dông tõ lÜnh vùc gièng, ph©n bãn, chÕ ®é khai th¸c, c«ng nghÖ chÕ biÕn s¶n phÈm. T¨ng c−êng kh©u qu¶n lý chÊt l−îng theo tiªu chuÈn quèc gia TCVN 3769 - 2004. Nhµ n−íc cÇn cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc chØ cã doanh nghiÖp nµo ®· th«ng qua kiÓm tra chÊt l−îng s¶n phÈm hoÆc ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt míi ®−îc g¾n trªn s¶n phÈm cña m×nh tiªu chuÈn nµy, tr¸nh t×nh tr¹ng ghi tiªu chuÈn mét c¸ch bõa b·i lµm gi¶m uy tÝn vÒ chÊt l−îng cña cao su ViÖt Nam.

HiÖn nay, viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn c¸c lo¹i gièng c©y vµ kü thuËt trång trät vµ khai th¸c, chÕ biÕn mñ cao su thuéc vÒ nhiÖm vô cña ViÖn Nghiªn cøu cao su. Tuy nhiªn, chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quy m« cña ViÖn chØ giíi h¹n trong ph¹m vi cña Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam. Râ rµng lµ ViÖn Nghiªn cøu cao su kh«ng ®ñ tÇm cì ®Ó gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò khoa häc theo yªu cÇu cho ph¸t triÓn ngµnh cao su trong thêi gian tíi, ®Æc biÖt lµ cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh cao su theo h−íng

®ång bé vµ cã sù liªn kÕt chÆt chÏ c¶ s¶n xuÊt, chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm tõ c¸c nguyªn liÖu cña c©y cao su. Do vËy, mét mÆt cÇn ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu cña ViÖn Nghiªn cøu cao su trong c¸c lÜnh vùc nghiªn cøu vÒ gièng, ch¨m sãc, chÕ ®é khai th¸c, c«ng nghÖ chÕ biÕn s¶n phÈm... Nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c¸c gièng míi, ®Æc biÖt lµ gièng lai cho n¨ng suÊt cao c¶ mñ lÉn gç, chèng chÞu giã, bÖnh. Hoµn thiÖn quy tr×nh s¶n xuÊt mñ SVR 10, 20, mñ ly t©m; x©y dùng quy ph¹m qu¶n lý ho¹t ®éng nhµ m¸y bao gåm c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh m«i tr−êng, ®Þnh møc tiªu hao nhiªn liÖu... Thùc hiÖn th©m canh ngay tõ ®Çu, t¨ng c−êng bãn ph©n vi sinh, ph©n h÷u c¬, gi¶m bãn ph©n kho¸ng. N©ng cao n¨ng suÊt v−ên c©y, gia t¨ng c−êng ®é c¹o mñ hîp lý, rót ng¾n thêi gian kinh doanh nh»m thay ®æi gièng míi mét c¸ch kÞp thêi còng lµ biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt b×nh qu©n còng nh− t¹o nguån gç cao su xuÊt khÈu. §ång thêi, Nhµ n−íc cÇn n©ng cÊp ViÖn Nghiªn cøu cao su thuéc Tæng c«ng ty cao su thµnh ViÖn Nghiªn cøu cao su thuéc hÖ thèng c¸c ViÖn cña Nhµ n−íc, thuéc hÖ thèng c¸c ViÖn quèc gia ®Ó d¸p øng tèt h¬n yªu cÇu ph¸t triÓn vµ gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su.

§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh kh©u chÕ biÕn ra s¶n phÈm cuèi cïng ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng, viÖc chÕ biÕn bao gåm c¶ gç cao su vµ mñ cao su. Víi gièng cao su míi, chu kú kinh doanh tõ 15 - 20 n¨m, trong 1 vßng ®êi c©y cao su cã thÓ cho ®Õn 150 - 200 ster gç cao su t−¬i, vµ nÕu qua chÕ biÕn cã thÓ cho tõ 12- 16 m3 thµnh phÈm, víi gi¸ trÞ cuèi cïng tõ 15 - 20 ngµn USD. Gia t¨ng tÝnh hµng hãa cña s¶n phÈm trång xen trong nh÷ng n¨m ®Çu còng lµ biÖn ph¸p nh»m gia t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm/ha cao su. ViÖc ®−a ®µn bß s÷a, bß thÞt nu«i c«ng nghiÖp ë c¸c vïng cao su còng cÇn ®−îc nghiªn cøu, xem xÐt ®Ó thùc hiÖn.

HiÖn nay, Tæng C«ng ty Cao su ViÖt Nam ®· c«ng bè Bé qui tr×nh kü thuËt cao su 2004 ®Ó thay thÕ cho bé qui tr×nh kü thuËt cao su n¨m 1997 kh«ng cßn phï hîp. Theo ®ã, chu kú kinh doanh (tõ thêi ®iÓm khai th¸c cho ®Õn khi thanh lý v−ên c©y) cña c©y cao su cßn 20 n¨m, thay v× 25 n¨m nh− tr−íc ®©y. Chu kú kinh tÕ (kÓ tõ khi trång cho ®Õn khi thanh lý v−ên c©y) lµ 25 n¨m, thay v× 32 n¨m nh− tr−íc ®©y. Theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia, ®©y lµ mét quy tr×nh kh¸ tiÕn bé, viÖc rót ng¾n chu kú kinh doanh gióp doanh nghiÖp cao su thu håi vèn nhanh, n©ng s¶n l−îng gç, nhanh chãng øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt nh− thay gièng cò b»ng c¸c gièng cao s¶n, viÖc øng dông chÊt kÝch thÝch, phßng trõ s©u bÖnh hiÖu qu¶... ViÖc ¸p dông bé qui tr×nh míi nµy më ra triÓn väng ®−a n¨ng suÊt khai th¸c mñ cao su lªn 1,8 - 2 tÊn/ha/n¨m (n¨m 2003 n¨ng suÊt b×nh qu©n 1,51

tÊn/ha/n¨m). V× vËy ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su th× tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c hé s¶n xuÊt tiÓu ®iÒn ®Òu ph¶i ¸p dông quy tr×nh nµy.

cao su

HiÖp héi Cao su ViÖt Nam ®· ®−îc thµnh lËp n¨m 2004. HiÖn nay HiÖp héi cã kho¶ng 52 héi viªn lµ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, t− nh©n, cæ phÇn. N¨ng lùc s¶n xuÊt cao su nguyªn liÖu cña c¸c héi viªn HiÖp héi Cao su ViÖt Nam ®¹t kho¶ng 76% s¶n l−îng cña c¶ n−íc vµ sÏ më réng thu hót thªm c¸c c¸c héi viªn lµm cao su tiÓu ®iÒn . HiÖp héi cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c HiÖp héi cao su cña c¸c n−íc Th¸i Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore vµ mét sè tæ chøc cao su quèc tÕ. MÆt kh¸c, c¸c thµnh viªn cña HiÖp héi cã nhiÒu kh¸ch hµng trong n−íc vµ tõ c¸c n−íc Trung Quèc, Hµn quèc, NhËt B¶n, §µi Loan, Malaysia, Ph¸p, §øc, Anh, Hoa Kú, Australia…

MÆc dï míi ®−îc thµnh lËp vµ ®ang trong qu¸ tr×nh tiÕp tôc kiÖn toµn tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo ®óng t«n chØ, môc ®Ých ®· ®Ò ra nh−: cïng víi c¸c HiÖp héi cao su vµ c¸c tæ chøc kh¸c trong khu vùc phÊn ®Êu b¶o vÖ lîi Ých cña ng−êi s¶n xuÊt kinh doanh cao su, hîp t¸c x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng Ngµnh Cao su ViÖt Nam. HiÖp héi ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn chung cña ngµnh nh− cung cÊp th«ng tin thÞ tr−êng, kiÕn nghÞ víi c¸c Bé cã liªn quan ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm th«ng qua chøng chØ kiÓm phÈm, hoµn chØnh bé “Tiªu chuÈn cao su ViÖt Nam” cho phï hîp víi ®Æc thï cña ViÖt Nam, x©y dùng ph−¬ng ¸n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cao su.

HiÖp héi Cao su ViÖt Nam ®· tham gia chÝnh thøc vµo Héi ®ång doanh nghiÖp cao su §«ng Nam ¸ (Asean Rubber Business Council) tõ ®Çu n¨m 2005 vµ lµ thµnh viªn thø n¨m cña Héi ®ång.

100

C¸c thµnh viªn kh¸c lµ HiÖp héi cao su Th¸i Lan, HiÖp héi Cao su Indonesia, HiÖp héi Th−¬ng m¹i cao su Singapore vµ Phßng Giao dÞch cao su Malaysia & Liªn ®oµn HiÖp héi doanh nghiÖp cao su Malaysia. ViÖc tham gia vµo tæ chøc nµy sÏ n©ng cao ¶nh h−ëng cña ViÖt Nam trong viÖc quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c©n ®èi cung cÇu vÒ cao su tù nhiªn. ViÖt Nam còng sÏ ®−îc h−ëng mét sè −u ®·i nhÊt ®Þnh khi ®· tham gia tæ chøc nµy nh− nhËn hç trî vÒ kü thuËt, vÒ gièng cao su, phèi hîp trong c«ng t¸c nghiªn cøu. C¸c n−íc thµnh viªn ®Òu lµ thµnh viªn cña HiÖp héi ASEAN nªn cã nhiÒu thuËn lîi trong viÖc t×m ®−îc tiÕng nãi chung cho sù ®ång thuËn. Thanh thÕ vµ uy tÝn cña ViÖt Nam còng

§Ó n©ng cao h¬n n÷a vai trß cña HiÖp héi vµ ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng ngµnh cao su ViÖt Nam, HiÖp héi cao su ViÖt Nam cÇn ph¶i tËp trung thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau:

- Phèi hîp chÆt chÏ víi Bé Th−¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ Bé C«ng nghiÖp trong viÖc rµ so¸t l¹i chiÕn l−îc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, theo dâi vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn quy ho¹ch ®Êt trång cao su, gãp phÇn thùc hiÖn tèt môc tiªu n©ng cao gi¸ trÞ vµ ®iÒu chØnh hîp lý c¬ cÊu c¸c mÆt hµng cao su xuÊt khÈu.

- Më réng m¹ng l−íi Héi viªn ®Õn c¸c doanh nghiÖp m¹nh ®Ó lµm chç tùa

ph¸t triÓn cao su tiÓu ®iÒn vµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa.

- ThiÕt lËp ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i trong Ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i träng ®iÓm quèc gia, tËp trung x©y dùng vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu cao su ViÖt Nam.

- T¨ng c−êng c«ng t¸c th«ng tin vµ dù b¸o thÞ tr−êng, ®Æc biÖt lµ cÇn tËp trung vµo c¸c th«ng tin vµ dù b¸o chiÕn l−îc vÒ t×nh h×nh thÞ tr−êng vµ gi¸ c¶ cao su trªn thÕ giíi ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã c¸c gi¶i ph¸p chiÕn l−îc cho phï hîp (v× ®Æc ®iÓm cña c©y cao su lµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy).

- TiÕp tôc më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®Êu tranh b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c

doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn, xuÊt khÈu cao su ViÖt Nam.

Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ gi¶i ph¸p rÊt quan träng ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, ®©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÝnh chiÕn l−îc l©u dµi. §Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cÇn ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ r»ng ®©y kh«ng ph¶i chØ lµ c«ng viÖc cña Nhµ n−íc mµ ph¶i lµ c«ng viÖc cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c hé s¶n xuÊt, chÕ biÕn cao su. §ång thêi, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¶i bao gåm nhiÒu cÊp ®é, tr×nh ®é vµ víi nh÷ng lÜnh vùc còng nh− c¸c yªu cÇu cô thÓ kh¸c nhau. Tr−íc m¾t, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña thùc tÕ, chóng t«i cho r»ng cÇn tËp trung vµo ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ngµnh cao su theo h−íng sau:

101

- Gia t¨ng quy m« ®µo t¹o nguån nh©n lùc lµ c«ng nh©n trång trät, ®µo t¹o c«ng nh©n khai th¸c mñ cao su th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng. Ch−¬ng

tr×nh nµy cÇn triÓn khai réng r·i ®Õn c¸c hé tiÓu ®iÒn ®Ó th«ng qua ®ã mµ n¨ng cao n¨ng suÊt cña toµn bé ngµnh cao su. C¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cÇn ®−a vµo ch−¬ng tr×nh hç trî vïng ®Ó tr¸nh bÞ vi ph¹m nguyªn t¾c hç trî n«ng nghiÖp theo quy ®Þnh cña WTO.

- Nhµ n−íc hç trî mét phÇn kinh phÝ cïng víi c¸c doanh nghiÖp ®Ó ®µo t¹o c«ng nh©n chÕ biÕn mñ cao su, c«ng nh©n chÕ biÕn ®å gç vµ c«ng nh©n trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ cao su. §éi ngò c«ng nh©n nµy ph¶i ®−îc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i vÒ c¸c kü n¨ng chuyªn m«n, thùc sù lµ ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm.

- §µo t¹o ®Ó n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp cña ®«i ngò c¸n bé qu¶n lý vµ kinh doanh xuÊt khÈu. §ång thêi, cÇn ®µo t¹o vµ cã chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®Ó thu hót ®éi ngò chuyªn gia giái (kÓ c¶ trong vµ ngoµi n−íc) nh»m phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu øng dông ph¸t triÓn s¶n phÈm, sím th−¬ng m¹i ho¸ ®−îc s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng thÕ giíi vµ trong n−íc.

3.2. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng

§èi víi mçi lo¹i thÞ tr−êng ®Òu cã c¸c ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu kh¸c nhau ®èi víi cao su nguyªn liÖu vµ c¸c s¶n phÈm tõ cao su, v× vËy ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su ®Õn c¸c thÞ tr−êng kh¸c nhau còng cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nhau.

3.2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

Theo ®Ò xuÊt cña ®Ò tµi, trong nh÷ng n¨m tíi ViÖt Nam cÇn gi¶m tû lÖ xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu sang Trung Quèc v× ®Ó tr¸nh tËp trung vµ lÖ thuéc qu¸ nhiÒu vµo mét thÞ tr−êng. Tuy nhiªn, ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu nµy cÇn ph¶i cã mét qu¸ tr×nh chuÈn bÞ nhiÒu mÆt, c¶ vÒ c«ng t¸c xóc tiÕn thÞ tr−êng vµ ®Çu t− ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm. Trong nh÷ng n¨m tíi, ®èi víi thÞ tr−êng Trung Quèc cÇn tËp trung vµo c¸c gi¶i ph¸p sau:

102

- C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tËp trung vµo nh÷ng kh¸ch hµng trùc tiÕp lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp « t« cña Trung Quèc ®Ó chuyÓn m¹nh bu«n b¸n cao su víi Trung Quèc tõ con ®−êng biªn mËu sang chÝnh ng¹ch. XuÊt khÈu tiÓu ng¹ch qua biªn giíi, c¸c doanh nghiÖp tËn dông ®−îc mét sè thuËn lîi nh−: gi¶m 50% thuÕ nhËp khÈu, tiÕt kiÖm mét sè chi phÝ vÒ bao b×, kh«ng ®ßi hái cao vÒ chÊt l−îng vµ thËm chÝ cßn tr¸nh ®−îc kiÓm dÞch vÒ an toµn vÖ sinh... Nh−ng khi Trung Quèc chÊm døt c¸c −u ®·i bu«n b¸n tiÓu ng¹ch qua biªn giíi th× doanh nghiÖp sÏ gÆp ph¶i khã kh¨n. Thêi gian qua ®· cã nh÷ng lóc Trung Quèc thay ®æi chÝnh s¸ch nhËp khÈu cao su theo con ®−êng tiÓu ng¹ch mµ bu«n b¸n chÝnh

ng¹ch ch−a ®−îc chuÈn bÞ chu ®¸o nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· bÞ sôt gi¶m nhanh chãng. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, c¸c doanh nghiÖp cÇn h¹n chÕ thãi quen bu«n b¸n tiÓu ng¹ch, chuyÓn qua kinh doanh chÝnh ng¹ch mµ viÖc cÇn lµm lµ gi÷ thÞ phÇn vµ më réng thÞ phÇn ®èi víi c¸c kh¸ch hµng lµ c¸c nhµ nhËp khÈu lín. Cã thÓ trong ng¾n h¹n, viÖc xuÊt khÈu theo con ®−êng nµy kh«ng mang hiÖu qu¶ cao b»ng xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch nh−ng vÒ l©u dµi th× l¹i æn ®Þnh ®−îc thÞ tr−êng vµ gi¸ c¶, h¹n chÕ ®−îc c¸c rñi ro trong dµi h¹n do sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr−êng vµ sù thay ®æi trong chÝnh s¸ch cña Trung Quèc.

§Ó xuÊt khÈu chÝnh ng¹ch, c¸c doanh nghiÖp cÇn th−êng xuyªn cËp nhËt hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt th−¬ng m¹i cña Trung Quèc cã liªn quan ®Õn mÆt hµng cao su. HiÖn nay Trung Quèc ®ang sö dông h¹n ng¹ch tù ®éng víi nhËp khÈu cao su, v× vËy ph¶i cËp nhËt xem khi quyÕt ®Þnh ký hîp ®ång th× cßn h¹n ng¹ch hay kh«ng, nÕu n»m ngoµi h¹n ng¹ch th× sÏ ph¶i chÞu møc thuÕ nhËp khÈu vµo Trung Quèc cao h¬n nhiÒu so víi trong h¹n ng¹ch (thuÕ MFN ®èi víi mñ cao su lµ 7,5%, nh−ng thuÕ phæ th«ng lµ 14%). C¸c doanh nghiÖp lín cña ta ®· thiÕt lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i nh÷ng thÞ tr−êng tiªu thô chÝnh cña Trung Quèc nh−ng c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa l¹i ch−a lµm ®−îc viÖc nµy, v× thÕ ®Ó xuÊt khÈu cÇn cã sù liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp lín cña ViÖt Nam. V¨n phßng ®¹i diÖn cña Tæng c«ng ty Cao su ViÖt Nam ®· thµnh lËp vµ ho¹t ®éng t¹i Nam Ninh (Qu¶ng T©y), ngµnh cao su cÇn më réng m¹ng ph©n phèi, tiªu thô s¶n phÈm réng t¹i ®Þa bµn c¸c tØnh Trung Quèc b»ng viÖc më thªm c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn hoÆc khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh tiÕp cËn, thiÕt lËp c¸c c¬ së ph©n phèi t¹i c¸c tØnh, thµnh lín n»m s©u trong néi ®Þa Trung Quèc nh− Th−îng H¶i ®Ó më réng m¹ng ph©n phèi, ph¸t triÓn quan hÖ b¹n hµng, ®a d¹ng h×nh thøc kinh doanh v.v…vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu mÆt hµng cao su t¹i thÞ tr−êng nµy.

- HiÖn t¹i vµ trong nh÷ng n¨m tíi, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt « t« cña Trung Quèc vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tèc ®é cao, v× thÕ cÇn nghiªn cøu ®−a s¨m lèp cao su trë thµnh s¶n phÈm míi xuÊt khÈu sang Trung Quèc. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy lµ Bé C«ng nghiÖp cÇn chØ ®¹o vµ hç trî ngµnh cao su ®Ó nghiªn cøu, tÝch cùc ®Çu t− cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm thµnh phÈm tõ cao su phôc vô cho nhu cÇu trong n−íc vµ t¨ng nguån hµng, hiÖu qu¶ xuÊt khÈu; tÝch cùc chuyÓn nhanh c¬ cÊu s¶n phÈm cao su xuÊt khÈu hiÖn t¹i vµo thÞ tr−êng Trung Quèc tõ c¸c d¹ng cao su nguyªn liÖu, b¸n thµnh phÈm sang c¸c d¹ng thµnh phÈm cao su chÊt l−îng cao, ®· qua chÕ biÕn trong thêi gian ng¾n nhÊt.

103

- Nhµ n−íc cÇn t¹o m«i tr−êng thuËn lîi vµ minh b¹ch cho viÖc xuÊt khÈu cao su sang Trung Quèc nh− ®µm ph¸n ®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc thanh to¸n tiÒn

hµng xuÊt khÈu qua hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i ®Ó tr¸nh c¸c rñi ro khi thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, qua ®ã sím hîp thøc ho¸ viÖc mua b¸n cao su chÝnh ng¹ch víi Trung Quèc. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn tèt, m«i tr−êng ®Çu t− thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ®Çu t−, hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc g©y trång, s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cao su, ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt c¸c d¹ng s¶n phÈm cao su chÊt l−îng cao, phÈm cÊp quèc tÕ vµ phï hîp víi nhu cÇu tiªu thô t¹i thÞ tr−êng Trung Quèc nh»m t¨ng nhanh khèi l−îng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm tõ ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¨m lèp vµ ®å dïng y tÕ vµo thÞ tr−êng nµy.

- C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i vµ tham gia tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ c¸c ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i träng ®iÓm cña Bé Th−¬ng m¹i. Tæng c«ng ty Cao su ViÖt Nam gi÷ vai trß nßng cèt trong viÖc tiªu chuÈn ho¸ s¶n phÈm cao su nguyªn liÖu; ®¨ng ký b¶o hé th−¬ng hiÖu cho cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, ®i ®Çu trong më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu vµo c¸c trung t©m tiªu thô lín cña Trung Quèc.

3.2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

HiÖn nay, xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Hoa Kú ch−a ®¹t tíi 20 triÖu USD/n¨m vµ chñ yÕu lµ mñ cao su latex. Hµng n¨m Hoa Kú nhËp khÈu trªn 1 tû USD cao su kü thuËt (TSNR) vµ kho¶ng trªn 5 tû USD c¸c s¶n phÈm tõ cao su. ThuÕ nhËp khÈu cao su nguyªn liÖu vµo Hoa Kú lµ 0% vµ c¸c rµo c¶n kü thuËt còng kh«ng cã g× trë ng¹i. Do vËy, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Hoa Kú cÇn tËp trung vµo mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu sau:

- §èi víi mÆt hµng cao su xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng Hoa Kú th× yÕu tè quyÕt ®Þnh lµ lùa chän c¬ cÊu mÆt hµng thÝch hîp ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ra hµng ho¸ phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr−êng, s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao vµ sè l−îng lín råi míi tÝnh ®Õn vÊn ®Ò thÞ tr−êng. C¸c nhµ nhËp khÈu Hoa Kú th−êng ®ßi hái nhËp khÈu víi khèi l−îng lín vµ l« hµng ph¶i ®ång ®Òu vÒ chÊt l−îng. Th¸i Lan vµ In®«nªxia còng dµnh ra mét l−¬ng lín cao su nguyªn liÖu ®Ó xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng Hoa Kú v× th−êng b¸n ®−îc gi¸ cao h¬n so víi c¸c thÞ tr−êng kh¸c. V× thÕ chóng ta ph¶i chñ ®éng ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt ®−îc c¸c lo¹i cao su kü thuËt xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy víi khèi l−îng lín. §èi víi c¸c s¶n phÈm tõ cao su vµ ®å gç tõ cao su th× vÊn ®Ò lµ ë chç thiÕt kÕ kiÓu d¸ng s¶n phÈm cho phï hîp víi thÞ tr−êng h¬n.

104

- Nhµ n−íc vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng trong viÖc thu hót c¸c doanh nghiÖp Hoa Kú ®Çu t− vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ cao su ®Ó xuÊt khÈu trë l¹i thÞ tr−êng Hoa Kú. HiÖn nay, nhiÒu c«ng ty Hoa Kú ®· ®Çu t− vµo Trung Quèc

vµ lµm hµng xuÊt khÈu vÒ Hoa Kú víi sè l−îng vµ kim ng¹ch rÊt lín. Nhu cÇu cao su cña Trung Quèc t¨ng m¹nh mét phÇn còng lµ do xu thÕ nµy. ViÖc xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Trung Quèc râ rµng lµ sÏ kh«ng cã lîi b»ng viÖc thu hót c¸c doanh nghiÖp cña c¶ Trung Quèc vµ Hoa Kú ®Çu t− vµo ViÖt Nam. §iÒu ®ã sÏ võa gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò viÖc lµm, c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ l¹i sö dông cã hiÖu qu¶ nguån nguyªn liÖu cã h¹n. Theo nhËn ®Þnh cña mét sè chuyªn gia, nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc c¸c c«ng ty Hoa Kú ch−a ®Çu t− vµo ViÖt Nam lµ do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c kh«ng ph¶i do ngµnh c«ng nghiÖp cao su mµ lµ do m«i tr−êng ®Çu t− chung vµ ®Æc biÖt lµ tÝnh thiÕu æn ®Þnh trong chÝnh s¸ch gi÷a thay thÕ nhËp khÈu vµ h−íng vÒ xuÊt khÈu. Víi t×nh h×nh nµy, Nhµ n−íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch râ rµng vµ nhÊt qu¸n ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp cao su vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Ó thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm vµ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp nh»m ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng míi h−íng vÒ xuÊt khÈu víi quy m« lín ®ñ ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr−êng Hoa Kú. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ cÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kh«ng chØ trong ph¹m vi ngµnh cao su mµ cßn c¶ c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ngµnh s¶n xuÊt « t«. Do b¶o hé cao ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt « t« nªn nhu cÇu s¨m lèp « t« t¨ng chËm, c¸c doanh nghiÖp cña Hoa Kú ch−a s½n sµng ®Çu t− vµo ngµnh s¶n xuÊt s¨m lèp « t« ë ViÖt Nam.

- Nhu cÇu nhËp khÈu vµo thÞ tr−êng Hoa Kú rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, kh«ng chØ nguyªn liÖu cao su, s¨m lèp « t« vµ b¨ng t¶i mµ cßn gåm rÊt nhiÒu s¶n phÈm tõ cao su nh− c¸c lo¹i èng cao su, ñng cao su, g¨ng tay tõ cao su... MÆc dï c¸c s¶n phÈm nµy ®ang bÞ c¹nh tranh rÊt m¹nh víi cao su tæng hîp vµ nh÷ng lo¹i thay thÕ kh¸c nh− composite, nhùa, chÊt liÖu xèp kh¸c nh−ng cao su tù nhiªn vÉn lµ nh÷ng nguyªn liÖu quý gi¸ cho nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Hoa Kú cÇn ph¶i ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm trªn, ®ång thêi cÇn ®Çu t− cho viÖc nghiªn cøu cao su xèp dïng s¶n xuÊt giÇy dÐp vµ vËt liÖu x©y dùng. Nh÷ng tÊm lîp xèp ®ang lµ nh÷ng vËt liÖu x©y dùng quan träng ®èi víi nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, nhÊt lµ Hoa Kú - n¬i cã ngµnh x©y dùng ®ang ph¸t triÓn m¹nh vµ s¶n phÈm xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao.

105

- VÊn ®Ò xóc tiÕn xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cao su sang thÞ tr−êng Hoa Kú kh«ng quan träng b»ng c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr−êng ®Ó t×m ra mÆt hµng thÝch hîp nh»m s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm phï hîp víi thÞ tr−êng. Nãi chung, c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá th× kh«ng nªn quan t©m qu¸ nhiÒu ®Õn c«ng t¸c tiÕp thÞ trùc tiÕp víi c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu cña Hoa Kú v× hä th−êng nhËp khÈu c¸c l« hµng lín. CÇn ph¸t huy vai trß HiÖp héi trong viÖc tiÕp thÞ vµ ®Þnh h−íng thÞ tr−êng ®Ó gi¶m chi phÝ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Trong viÖc ph¸t triÓn

s¶n phÈm míi, nÕu cÇn thiÕt cã thÓ thuª t− vÊn n−íc ngoµi ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy.

3.2.3. ThÞ tr−êng EU

Tr−íc ®©y, do thÞ tr−êng dÇu má thÕ giíi t−¬ng ®èi æn ®Þnh víi gi¸ thÊp nªn nhiÒu n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn thuéc EU ®· chñ ®éng sö dông thay thÕ cao su tù nhiªn b»ng cao su tæng hîp víi gi¸ rÎ h¬n, nªn nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc EU gi¶m ®i râ rÖt. MÆt kh¸c, c¸c n−íc nµy cßn chñ ®éng chuyÓn dÞch ®Çu t− c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¨m lèp vµ b¨ng t¶i c«ng nghiÖp sang c¸c n−íc c«ng nghiÖp míi ë ch©u ¸. Tuy nhiªn, hµng n¨m §øc vµ Ph¸p vÉn nhËp khÈu mét khèi l−îng lín cao su nguyªn liÖu phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm kü thuËt tõ cao su tù nhiªn cho mét sè ngµnh c«ng nghiÖp v× mét sè dÆc tÝnh cña cao su tù nhiªn mµ cao su tæng hîp ch−a thay thÕ ®−îc.

ThÞ tr−êng khu vùc EU cã nhu cÇu cao ®èi víi c¸c lo¹i cao su kü thuËt HS 400100; HS 400121; HS 400122 vµ ®Æc biÖt lµ HS 400129. §©y lµ c¸c lo¹i cao su nguyªn liÖu cã yªu cÇu chÊt l−îng cao nh−ng gi¸ xuÊt khÈu l¹i cao h¬n nhiÒu so víi c¸c lo¹i cao su nguyªn liÖu th«ng th−êng. §Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a xuÊt khÈu sang EU, trong thêi gian tíi cÇn ®Çu t− c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó võa n©ng cao chÊt l−îng vµ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ chñng lo¹i ®èi víi c¸c nhµ nhËp khÈu. Ngoµi ra, thÞ tr−êng EU cã ®ßi hái cao vÒ chÊt l−îng vµ luËt lÖ phøc t¹p nªn c¸c doanh nghiÖp cÇn lµm tèt c«ng t¸c thu thËp th«ng tin vÒ c¸c quy ®Þnh kü thuËt vµ rµo c¶n th−¬ng m¹i ®Ó tËn dông ®−îc mäi c¬ héi ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr−êng nµy.

C¸c n−íc thuéc EU cã nhu cÇu cao vÒ nhËp khÈu c¸c lo¹i s¨m lèp « t«, s¨m lèp xe m¸y vµ c¸c s¶n phÈm cao su phôc vô cho ngµnh y tÕ. Tuy nhiªn, ®Ó xuÊt khÈu ®−îc vµo thÞ tr−êng nµy th× c¸c s¶n phÈm trªn ph¶i cã th−¬ng hiÖu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt næi tiÕng trªn thÕ giíi. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng liªn doanh, liªn kÕt hoÆc thu hót ®Çu t− cña c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp næi tiÕng cña ch©u ¢u, qua ®ã mµ t¨ng kim ng¹ch vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. §ång thêi, cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp c¸c s¶n phÈm cao su y tÕ vµ gia t¨ng xuÊt khÈu xe ®¹p còng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng EU.

3.2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc:

106

Hµn Quèc cã nhu cÇu cao ®èi víi cao su kü thuËt vµ Latex nh−ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ViÖt Nam cã h¹n nªn hiÖn ViÖt Nam míi chØ chiÕm kho¶ng 25% tæng nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hµn Quèc. Víi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nh− vËy, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña ViÖt Nam hiÖn nay t¹i Hµn Quèc

nh− Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia...cã lîi thÕ h¬n h¼n. H¬n n÷a, Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia l¹i cã quy m« s¶n xuÊt hiÖn ®¹i h¬n, hµng hãa ®· ®−îc tiªu chuÈn hãa cao vµ cã truyÒn thèng lµm ¨n víi Hµn Quèc tõ l©u.

Bªn c¹nh ®ã, ngoµi biÓu thuÕ h¶i quan phæ th«ng, Hµn Quèc cßn cã biÓu thuÕ h¶i quan bæ sung ¸p dông mét sè −u ®·i (møc thuÕ thÊp h¬n ®èi víi mét sè mÆt hµng) ®èi víi nh÷ng thµnh viªn cña WTO, c¸c n−íc ®· ký hiÖp ®Þnh song ph−¬ng víi Hµn Quèc (MNF), c¸c n−íc ®· ký hiÖp ®Þnh quèc tÕ … mµ Hµn Quèc cã tham gia. Hµn Quèc còng ¸p dông mét sè biÓu thuÕ h¶i quan kh¸c nh− biÓu thuÕ GSTP giµnh cho mét sè n−íc kÐm ph¸t triÓn…Nh÷ng n−íc ®−îc h−ëng thuÕ quan −u ®·i sÏ cã lîi thÕ c¹nh tranh h¬n ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy.

§Ó tiÕp cËn thÞ tr−êng Hµn Quèc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn tham gia vµo c¸c ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i, tham gia triÓn l·m t¹i Hµn Quèc ®Ó t×m b¹n hµng, hoÆc th«ng qua c¸c c¬ quan xóc tiÕn th−¬ng m¹i cña hai n−íc ®Ó t×m th«ng tin thÞ tr−êng, kh¸ch hµng.

3.2.5. C¸c thÞ tr−êng kh¸c

§èi víi thÞ tr−êng LB Nga, §«ng ¢u vµ c¸c n−íc SNG, do cã nh÷ng v−íng m¾c vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n nªn viÖc mua b¸n lÎ diÔn ra rÊt phæ biÕn, vµ thêi gian qua ®· cã mét sè doanh nghiÖp thùc hiÖn xuÊt khÈu theo con ®−êng nµy. Tuy nhiªn, do ch−a cã kho ngo¹i quan cña ViÖt Nam vµ viÖc thuª kho ngo¹i quan cña n−íc së t¹i víi gi¸ cao nªn xuÊt khÈu cßn h¹n chÕ. V× vËy, Nhµ n−íc cÇn sím triÓn khai x©y dùng trung t©m giíi thiÖu hµng ViÖt Nam ë khu vùc thÞ tr−êng nµy vµ cã chÝnh s¸ch −u ®·i ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ triÓn khai gãp vèn x©y dùng kho ngo¹i quan ë n−íc ngoµi.

107

Tr−íc m¾t, Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam cã thÓ thuª kho ngo¹i quan, më v¨n phßng ®¹i diÖn nh»m gi¶i quyÕt viÖc cung cÊp cho c¸c b¹n hµng theo NghÞ ®Þnh th− cña ChÝnh phñ vÒ viÖc tr¶ nî b»ng nguyªn liÖu cao su cho c¸c n−íc LB Nga. Nhµ n−íc cÇn thanh to¸n kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn nhiÖm vô tr¶ nî ®· ®−îc ban hµnh vµ t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®Ó c¸c doanh nghiÖp ngµnh cao su ViÖt Nam më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu. Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn

xuÊt khÈu cao su sang c¸c n−íc §«ng ¢u vµ CISs (nhÊt lµ Liªn bang Nga) lµ rÊt cÇn thiÕt v× ®©y lµ c¸c thÞ tr−êng cã nhu cÇu nhËp khÈu cao ®èi víi cao su tù nhiªn.

Cñng cè thÞ phÇn xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam ë nh÷ng thÞ tr−êng hiÖn cã nh− Singapore, §µi Loan, Malaysia, NhËt B¶n, Hång K«ng. ThÞ tr−êng NhËt B¶n, Singapore, Hång K«ng trong t−¬ng lai vÉn sÏ lµ thÞ tr−êng lín, lµ b¹n hµng quan träng vµ cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®èi víi xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam. HiÖn nay, cao su ViÖt Nam chñ yÕu ®−îc xuÊt khÈu qua c¸c nhµ nhËp khÈu trung gian. V× vËy, trong thêi gian tíi cÇn tham gia trùc tiÕp vµo thÞ tr−êng kú h¹n cña c¸c n−íc nµy, nhÊt lµ thÞ tr−êng kú h¹n cña NhËt B¶n vµ Singapore.

§Ó tham gia vµo thÞ tr−êng kú h¹n mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× vÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh lµ ph¶i n©ng cao n¨ng lùc ph©n tÝch vµ dù b¸o th«ng tin gi¸ c¶ thÞ tr−êng. Mét sù dù b¸o sai cã thÓ g©y thiÖt h¹i rÊt lín cho doanh nghiÖp t¹i thÞ tr−êng kú h¹n v× hµng ho¸ ®−îc giao sau vµ tû gi¸ gi÷a c¸c lo¹i tiÒn tÖ còng lu«n biÕn ®æi. §ång thêi, c¸c doanh nghiÖp còng cÇn chó ý tíi c¸c néi dung ký kÕt hîp ®ång khi tham gia vµo thÞ tr−êng nµy.

Bªn c¹nh c¸c thÞ tr−êng ®· nªu, cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Hång K«ng v× ®©y lµ mét thÞ tr−êng tiªu thô lín vµ lµ mét trong nh÷ng cÇu nèi ®Ó më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su cña n−íc ta ®Õn nhiÒu n−íc. Ngoµi ra, cÇn chó ý ®Õn thÞ tr−êng §µi Loan kh«ng chØ v× §µi Loan hiÖn lµ b¹n hµng nhËp khÈu cao su lín cña n−íc ta, mµ trong thêi gian tíi viÖc xuÊt khÈu cao su sang thÞ tr−êng nµy vÉn mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho doanh nghiÖp.

§Èy m¹nh th©m nhËp c¸c thÞ tr−êng míi nh− Cana®a, c¸c n−íc Mü La tinh, c¸c n−íc ch©u Phi. Cana®a cã nhu cÇu nhËp khÈu kh¸ lín ®èi víi c¸c lo¹i ®Õ giÇy kh«ng thÊm n−íc cña ViÖt Nam. C¸c n−íc ch©u Phi, ®Æc biÖt lµ Nam Phi còng cã nhu cÇu nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam. Th«ng qua thÞ tr−êng Nam Phi ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã nh÷ng b−íc chuÈn bÞ tÝch cùc ®Ó th©m nhËp thÞ tr−êng c¸c n−íc ch©u Phi kh¸c.

108

§èi víi c¸c thÞ tr−êng nµy, mét mÆt c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng t×m kiÕm kh¸ch hµng, nh−ng mÆt kh¸c Nhµ n−íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cao su trong viÖc th©m nhËp thÞ tr−êng. V× ®©y lµ thÞ tr−êng míi vµ ®iÒu kiÖn ®Þa lý xa c¸ch, chi phÝ cao nh−ng ®· gÆp ph¶i sù canh tranh gay g¾t cña cao su Th¸i Lan, In®«nªsia ...

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ

Nh»m gãp phÇn thóc ®Èy xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi kú ®Õn n¨m 2010, Bé Th−¬ng m¹i ®· giao cho chóng t«i triÓn khai nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc cÊp Bé víi tªn gäi” Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010”. Thùc hiÖn nhiÖm vô khoa häc ®−îc giao, Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi ®· c¨n cø vµo c¸c môc tiªu vµ yªu cÇu ®Ò ra ®Ó triÓn khai thùc hiÖn ®Ò tµi. Qua nghiªn cøu ®Ò tµi, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau:

1. ThÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi rÊt rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i s¶n phÈm, nã bao gåm kh«ng chØ lµ nguyªn liÖu cao su (mñ cao su c¸c lo¹i) mµ cßn bao gåm c¶ c¸c s¶n phÈm tõ cao su vµ c¸c lo¹i ®å gç tõ gç cao su. §Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c lo¹i s¶n phÈm trªn.

2. Cung, cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi lu«n lu«n cã sù biÕn ®éng kÓ c¶ trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. Sù biÕn ®éng Êy phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau, trong ®ã yÕu tè cung vµ cÇu cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ cña dÇu th« trªn thÞ tr−êng thÕ giíi cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn gi¸ c¶ cña cao su tù nhiªn nguyªn liÖu.

3. C¸c n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu trªn thÕ giíi tËp trung ë khu vùc §«ng Nam ¸ nh− Th¸i lan, In®«nªxia, Malaixia vµ ViÖt Nam..., Th¸i Lan hiÖn ®ang lµ n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi. C¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn trªn thÕ giíi phÇn lín lµ c¸c n−íc cã ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¨m lèp « t« vµ xe m¸y lín trªn thÕ giíi nh− Trung Quèc, Hoa Kú, Hµn Quèc, vµ mét sè n−íc thuéc EU; nh÷ng n¨m gÇn ®©y Trung Quèc ®· thay thÕ vÞ trÝ cña Hoa Kú vµ trë thµnh n−íc nhËp khÈu cao su lín nhÊt trªn thÕ giíi.

4. Kinh nghiÖm cña c¸c n−íc xuÊt khÈu cao su tù nhiªn trªn thÕ giíi vµ c¸c bµi häc rót ra cho ViÖt Nam lµ ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn, Nhµ n−íc cÇn t¨ng c−êng vai trß ®Þnh h−íng vµ hç trî ph¸t triÓn, doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn liªn kÕt vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh, t¨ng c−êng ®Èu t− cho c¸c kh©u tõ nghiªn cøu gièng, kü thuËt chÕ biÕn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.

109

thuéc vµo hµm l−îng cao su tinh khiÕt vµ c¸ch chÕ biÕn nguyªn liÖu. V× vËy, bu«n b¸n cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi th−êng ®−îc thùc hiÖn ë c¸c thÞ tr−êng kú h¹n nh− Sicom ( Singapore), Tocom vµ OME (NhËt B¶n)... víi kú h¹n 1 n¨m. Bªn c¹nh ®ã vÉn cã c¸c hîp ®ång mua b¸n trùc tiÕp, giao ngay nh−ng gi¸ c¶ th−êng kh«ng cã lîi b»ng c¸c hîp ®ång kú h¹n. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu mñ cao su c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn tham gia vµo c¸c thÞ tr−êng kú h¹n vµ Nhµ n−íc cÇn nghiªn cøu ®Ó h×nh thµnh sµn giao dÞch mua b¸n cao su.

6. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, khèi l−îng ®· ®¹t 500 ngh×n tÊn vµ kim ng¹ch ®¹t trªn 500 triÖu USD. Tuy nhiªn, sù t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu cßn chËm vµ thiÕu tÝnh bÒn v÷ng. Víi c¬ cÊu s¶n phÈm cßn ®¬n ®iÖu, chÊt l−îng thÊp vµ sù tËp trung qu¸ cao vµo mét thÞ tr−êng Trung Quèc ®· khiÕn cho gi¸ cao su tù nhiªn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn thÊp h¬n møc b×nh qu©n cña c¸c n−íc trong khu vùc tõ 100 - 200 USD/tÊn. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn tíi thùc tr¹ng nµy, trong ®ã cã c¶ nguyªn nh©n tõ c«ng t¸c tæ chøc vµ qu¶n lý Nhµ n−íc vµ tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. V× vËy, cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé, mang tÝnh hÖ thèng vµ s¸t hîp víi thùc tiÔn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy.

7. Môc tiªu xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu ë møc 500 - 600 triÖu USD, xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cao su kho¶ng 500 triÖu USD vµ ®å gç cao su kho¶ng 500 triÖu USD. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu trªn cÇn ph¶i thèng nhÊt c¸c quan ®iÓm vÒ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn, theo ®ã cÇn t¨ng c−êng sù ®Þnh h−íng vµ hç trî cña Nhµ n−íc, ph¸t huy vai trß cña HiÖp héi cïng víi sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó t¨ng kim ng¹ch theo h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng vµ thÞ tr−êng, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh.

8. §Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi cÇn cã nhiÒu gi¶i ph¸p kh¸c nhau, ®ã lµ c¸c gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña qu¶n lý Nhµ n−íc, ph¸t triÓn thÞ tr−êng, ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp, n©ng cao vai trß cña HiÖp héi vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh cao su. §ång thêi cÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i.

110

9. Víi mçi lo¹i thÞ tr−êng kh¸c nhau cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p phï hîp, trong ®ã c¸c gi¶i ph¸p nh»m ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng cña n−íc nhËp khÈu, gi¶i ph¸p

vÒ xóc tiÕn th−¬ng m¹i, gi¶i ph¸p v−ît c¸c rµo c¶n th−¬ng m¹i quèc tÕ cña c¸c n−íc nhËp khÈu cao su vµ c¸c s¶n phÈm cao su cã vÞ trÝ vµ vai trß rÊt quan träng.

111

Ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao sù tù nhiªn cña ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt, cÊp b¸ch vµ ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu cÇn cã nhiÒu gi¶i ph¸p kh¸c nhau. Chóng t«i hy väng r»ng víi nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi cã thÓ gióp cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ cho c¸c doanh nghiÖp cã thªm c¬ së khoa häc ®Ó nghiªn cøu thùc hiÖn.

Tµi liÖu tham kh¶o

TiÕng ViÖt

2. Bé Th−¬ng m¹i, ChiÕn l−îc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, Hµ Néi, 2001.

3. Bé Th−¬ng m¹i, Th−¬ng vô ViÖt Nam t¹i Indonesia, XuÊt khÈu cao su cña In®«nªxia , 2004.

5. Tæng côc H¶i quan, sè liÖu thèng kª xuÊt nhËp khÈu hàng n¨m

6. Tæng côc Thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª 2004

7. Tæng côc Thèng kª, Kinh tÕ ViÖt Nam - ThÕ giíi 2004 - 2005

8. Hoµng Nguyªn Häc, ChÝnh s¸ch tµi chÝnh cña Nhµ n−íc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh cao su, DiÔn ®µn ViÖt - Ph¸p “N«ng nghiÖp, ph¸t triÓn n«ng th«n vµ c¸c chÝnh s¸ch c«ng céng”, Montpellier, 2001.

9. Lª Quang Thung, TriÓn väng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh cao su ViÖt Nam, DiÔn ®µn ViÖt – Ph¸p “N«ng nghiÖp, ph¸t triÓn n«ng th«n vµ c¸c chÝnh s¸ch c«ng céng”, Montpellier, 2001.

10. TS. Lª Hång TiÔn, N©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc doanh cao su, Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, T¹p chÝ Ph¸t triÓn Kinh tÕ, th¸ng 2/2004.

11. Th.s. Hoµng thÞ V©n Anh, ThÞ tr−êng cao su thiªn nhiªn thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, Chuyªn ®Ò thuéc §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc m· sè KC-06- 01.NN.

TiÕng Anh

13. Department of Statistics, Malaysia, Natural Rubber Statistics, 2004

112

14. Customs Tariff of China, HS 4001

Bé th−¬ng m¹i ®Ò tµi khoa häc cÊp bé

b¸o c¸o tãm t¾t Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TS §inh V¨n Thµnh

C¸c thµnh viªn: NCS Ph¹m Nguyªn Minh

Ths. §ç Kim Chi

Ths. NguyÔn ViÖt H−ng

CN. Ph¹m Hång Lam

C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi: bé th−¬ng m¹i C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: viÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i

Môc Lôc

Néi dung

Trang

Danh môc ch÷ viÕt t¾t

Më ®Çu

Ch−¬ng 1. Tæng quan vÒ thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1. T×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1.1. T×nh h×nh thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua

1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc cung cÊp chÝnh

1.3. §éng th¸i gi¸ c¶

2. ThÞ tr−êng c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu

2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

2.3. ThÞ tr−êng EU

2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc

3. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

3.1. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan

3.2. Kinh nghiÖm cña In®«nªxia

3.3. Kinh nghiÖm cña Malaixia

3.4. Bµi häc rót ra cho ViÖt Nam

14 Ch−¬ng 2. thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

1.1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô cao su tù nhiªn

1.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu

1.3. Qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

22 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang mét sè thÞ tr−êng

2.1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Trung Quèc

2.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hoa Kú

2 23

2.3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng EU

2.4. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hµn Quèc

3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc chñ yÕu

3.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt

Ch−¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

28 1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam

1.1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1.2. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

30 2. Môc tiªu vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

32 2.1. C¸c môc tiªu tæng qu¸t vµ môc tiªu cô thÓ vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

33 2.2. Mét sè quan ®iÓm chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

33 nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. C¸c gi¶i ph¸p chung

33

35

3.1.2. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng

35

3.1.3. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm

36

37

37 3.2. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng

3.2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

3.2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

3.2.3. ThÞ tr−êng EU

3.2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc

3.2.5. C¸c thÞ tr−êng kh¸c

KÕt luËn

Tµi liÖu tham kh¶o

Danh môc ch÷ viÕt t¾t

TiÕng Anh

ASEAN Free Trade Area

AFTA

ANRPC

APEC

ARBC

CEPT

DRC EHP EU FAO

GATT

Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN HiÖp héi c¸c n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn DiÔn ®µn Hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng Héi ®ång doanh nghiÖp cao su §«ng Nam ¸ Ch−¬ng tr×nh −u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung HÖ sè chi phÝ nguån lùc néi ®Þa Ch−¬ng tr×nh thu ho¹ch sím Liªn minh ch©u ¢u Tæ chøc N«ng l−¬ng cña Liªn Hîp Quèc HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch HiÖp héi Cao su In®«nªxia

GAPKINDO

HÖ thèng −u ®·i phæ cËp

GSP

ICRAF

IMF

INRO

Tæ chøc Cao su tù nhiªn quèc tÕ HiÖp héi cao su quèc tÕ

IRA

IRSG

Nhãm nghiªn cøu cao su quèc tÕ C«ng ty TNHH cao su quèc tÕ

IRCo

Tæ chøc Tiªu chuÈn quèc tÕ

ISO

Association of Natural Rubber Producing Countries Asia Pacific Economic Cooperation Asean Rubber Business Council Common Effective Preferential Tariff Domestic Resource Cost Early harvest programme European Union Food and Agriculture Organization General Agreement on Tariff and Trade Indonesian Natural Rubber Producers Association Generalised System of Preference International Center for Research in Agroforestry International Monetary Fund International Natural Rubber Organization International Rubber Association Internationl Rubber Study Group International Rubber Consortium International Organization for Standardization International Trade Centre

ITC

Héi ®ång cao su quèc tÕ 3 bªn

ITRC

Tæ chøc cao su quèc tÕ ba bªn

ITRO

LDC MFN MRB NTM OECD

C¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn Quy chÕ Tèi huÖ quèc Uû ban cao su Malaixia C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ

OPEC

Tæ chøc c¸c n−íc xuÊt khÈu dÇu má

RCA

TRC TRQ UNCTAD

UNDP

HÖ sè lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ Tæ chøc cao su 3 bªn H¹n ng¹ch thuÕ quan DiÔn ®µn cña Liªn hiÖp quèc vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc Ng©n hµng ThÕ giíi

International Tri-Partite Rubber Council Tripartite Rubber Organization Least Developed Countries Most Favoured Nation Malaysian Rubber Board Non - Tariff Measures Organization for Economic Cooperation and Development Organization of the Petroleum Exporting Countries Revealed Comparative Advantage Tripartie Rubber Corp Tariff-rate quota United Nations Conference on Trade and Development United Nations Development Programme World Bank World Trade Organization Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi

WB WTO TiÕng ViÖt BNN&PTNT GERUCO

KNNK

KNXK

Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam Kim ng¹ch nhËp khÈu Kim ng¹ch xuÊt khÈu XuÊt nhËp khÈu

XNK

Më ®Çu

Sù cÇn thiÕt nghiªn cøu ®Ò tµi:

Cao su tù nhiªn lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m qua, khèi l−îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®· t¨ng lªn nh−ng ch−a thËt æn ®Þnh. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®−îc më réng. §ång thêi víi viÖc duy tr× c¸c thÞ tr−êng truyÒn thèng nh− Trung Quèc, Singapore, §µi Loan, ... ViÖt Nam còng ®· ph¸t triÓn thªm c¸c thÞ tr−êng míi ë c¸c khu vùc ch©u ¢u, B¾c Mü. N¨m 2004, ngµnh cao su ViÖt Nam ph¸t triÓn v−ît bËc, v−¬n tíi vÞ trÝ thø 4 chØ sau Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su còng ®−îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nªn Nhµ n−íc ®· cã quy ho¹ch chung ph¸t triÓn diÖn tÝch trång c©y cao su vµ ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Çu t− cho kh©u chÕ biÕn nguyªn liÖu phôc vô xuÊt khÈu còng nh− cho s¶n xuÊt trong n−íc.

T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc:

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Bé Th−¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ mét sè Bé, Ngµnh ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu mét sè ®Ò tµi vµ dù ¸n vÒ chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ch−a cã ®Ò tµi nµo nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su ngoài chuyªn ®Ò “Nghiªn cøu vÒ thÞ tr−êng cao su thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam” trong khu«n khæ cña Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ KC.06 “Nghiªn cøu, ®iÒu tra vµ dù b¸o thÞ tr−êng xuÊt khÈu cho mét sè chñng lo¹i n«ng, l©m, thuû s¶n”; m· sè: KC.06.01.NN do ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i chñ tr×. Tuy nhiªn, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò nµy chØ dõng ë møc ®é th«ng tin tæng quan vÒ thÞ tr−êng chø ch−a ®i vµo nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p.

Môc tiªu nghiªn cøu:

§èi t−îng nghiªn cøu: §èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cung cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng thÕ giíi ®èi víi cao su tù nhiªn, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu chñ yÕu nh− Trung Quèc, Hoa Kú, EU, Hµn Quèc vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam.

Ph¹m vi nghiªn cøu:

Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cung cÇu, gi¸ c¶ cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu chñ yÕu vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

VÒ kh«ng gian: Trong n−íc: lµ ph¹m vi c¶ n−íc, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Ngoµi n−íc: Lµ mét sè thÞ tr−êng cã triÓn väng ®èi víi xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam nh− Trung Quèc, Hoa Kú, EU, Hµn Quèc. VÒ thêi gian: Ph©n tÝch thùc tr¹ng tõ n¨m 1996 ®Õn nay vµ c¸c gi¶i ph¸p cho ®Õn n¨m 2010.

§Ò tµi bao gåm 3 ch−¬ng, néi dung cô thÓ nh− sau:

Ch−¬ng 1

Tæng quan thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1. T×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su tù

nhiªn thÕ giíi

1.1. T×nh h×nh thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua

Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi t¨ng tõ 6,019 triÖu tÊn n¨m 1996 lªn 8.180 triÖu tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 3,78%/n¨m trong giai ®o¹n 1996 - 2004. Tèc ®é t¨ng tr−ëng tiªu thô cao su tù nhiªn cã xu h−íng t¨ng lªn qua c¸c n¨m do nhu cÇu sö dông cao su tù nhiªn nhiÒu h¬n trong ngµnh s¶n xuÊt s¨m lèp « t«, xe m¸y. Tõ n¨m 1997 ®Õn 1999, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸, tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi chØ t¨ng tõ 6.019 ngh×n tÊn lªn 6.362 ngh×n tÊn, b×nh qu©n t¨ng 1,9%/n¨m. N¨m 2002 lµ n¨m cã møc t¨ng tr−ëng cao nhÊt trong giai ®o¹n 1997 - 2004, víi møc tiªu thô t¨ng 10,3% so víi n¨m 2001, ®¹t 7.520 tÊn. Møc tiªu thô cao su tù nhiªn t¨ng lªn chñ yÕu do cÇu c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, ®Æc biÖt lµ lèp xe t¨ng lªn. Ngoµi ra, gi¸ dÇu cao lµm gi¸ cao su tæng hîp t¨ng buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i chuyÓn sang sö dông c¸c lo¹i cao su tù nhiªn.

Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi chñ yÕu tËp trung t¹i c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh− Hoa Kú, NhËt B¶n, §øc... nh−ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Trung Quèc, Hµn Quèc vµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c ®· trë thµnh nh÷ng n−íc tiªu thô lín, chiÕm kho¶ng 1/3 tiªu thô cao su tù nhiªn toµn cÇu. HiÖn Trung Quèc lµ n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi do sù ph¸t triÓn bïng næ cña ngµnh chÕ t¹o « t«. Tiªu thô cao su tù nhiªn cña Trung Quèc ®· t¨ng tõ 810 ngµn tÊn n¨m 1996 lªn 1.595 ngµn tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 9,15%/n¨m so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 3,78%/n¨m cña toµn thÕ giíi. Trong khi ®ã, tiªu thô cao su tù nhiªn ë c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c nh− Hµn Quèc, Malaysia chØ t¨ng tr−ëng víi tèc ®é thÊp. Tû träng cña Hoa Kú trong tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn toµn cÇu ®· gi¶m tõ 18% trong n¨m 2000 xuèng cßn 13,3% trong n¨m 2004 trong khi tû träng cña Trung Quèc t¨ng tõ 13% n¨m 2000 lªn 19,5% trong n¨m 2004. Tû träng cña NhËt B¶n lµ 9,62%; Ên §é lµ 9,2%, Malaixia lµ 5,07%; Hµn Quèc lµ 4,18% vµ §øc lµ 3,12%.

Cao su tù nhiªn chñ yÕu ®−îc dïng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o « t« vµ c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c (m¸y bay, m¸y kÐo...). Kho¶ng 2/3 tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn ®−îc dïng trong ngµnh vËn t¶i, chñ yÕu lµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¨m lèp. Cao su tù nhiªn còng ®−îc sö dông réng r·i trong nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt t− liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng, thiÕt bÞ y tÕ…Kho¶ng 2/3 l−îng cao su tù nhiªn ®−îc sö dông cho lèp xe, ®Æc biÖt cho s¶n xuÊt lèp xe t¶i h¹ng nÆng. 1/3 cßn l¹i ®−îc sö dông cho c¸c s¶n phÈm chung, mét phÇn lín sö dông s¶n xuÊt

phô tïng « t«. V× vËy, 3 C«ng ty lèp lín - Brigestone, Goodyear, vµ Michelin - 3 c«ng ty lèp tÇm cì trung b×nh - Continental, Pirelli vµ Yokohama, chiÕm vÞ trÝ quan träng trong tiªu thô cao su tù nhiªn. C¶ 6 C«ng ty vµ mét vµi c«ng ty kh¸c ®· mua v¨n phßng ë Singapore vµ lËp c¸c ®¹i lý t¹i c¸c quèc gia s¶n xuÊt cao su tù nhiªn.

XuÊt khÈu cao su cã ®Æc tr−ng lµ gi÷ gi¸ k× h¹n (trong vßng 9 th¸ng) trªn c¬ së ®ång USD vµ do ®ã, thÞ tr−êng Tocom víi trao ®æi kú h¹n lµ ®ång JPY sÏ cã nh÷ng trë ng¹i h¬n lµ Sicom víi giao dÞch kú h¹n lµ ®ång USD. Ngoµi ra, cã c¸c quan ®iÓm r»ng, thÞ tr−êng Tocom t−¬ng ®èi cøng nh¾c trong khi Sicom cã c¬ chÕ gi¸ c¶ mÒm dÎo h¬n. Trªn thÕ giíi cao su tù nhiªn cã thÓ ®−îc giao dÞch c¶ theo kªnh trùc tiÕp vµ qua trung gian. C¸c n−íc nhËp khÈu chñ yÕu nh− Hoa Kú, NhËt B¶n, Hµn Quèc ... kh«ng nh÷ng mua trùc tiÕp tõ c¸c n−íc s¶n xuÊt mµ cßn mua qua c¸c thÞ tr−êng trung gian nh− Singapore, Malaysia ...

1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc

cung cÊp chÝnh

Theo Nhãm nghiªn cøu cao su quèc tÕ (IRSG), s¶n l−îng cao su thÕ giíi ®· t¨ng liªn tôc trong nh÷ng n¨m qua. Trong giai ®o¹n 2000 - 2004, s¶n l−îng cao

su tù nhiªn thÕ giíi ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 4,25%/n¨m so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 1,4%/n¨m trong giai ®o¹n 1996 - 2000. S¶n l−îng cao su toµn cÇu −íc tÝnh ®¹t 8,41 triÖu tÊn trong n¨m 2004, t¨ng 5,3% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cña Th¸i Lan ®¹t 2,866 triÖu tÊn, gi¶m chót Ýt so víi 2,873 triÖu tÊn cña n¨m 2003. S¶n l−îng cña In®«nªxia còng gi¶m tõ 1,792 triÖu tÊn xuèng cßn 1,786 triÖu tÊn. Sau khi gi¶m trong vµi n¨m cuèi thËp kû 90, s¶n l−îng cña Malaixia ®¹t gÇn 1,25 triÖu tÊn trong n¨m 2004, t¨ng 26% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cña ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc t¨ng sau thêi kú t¨ng m¹nh trong nh÷ng n¨m cuèi cña thËp niªn 90. Trong n¨m 2004, s¶n l−îng cña ViÖt Nam ®¹t 500 ngµn tÊn, t¨ng 37% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cao su cña Braxin vµ Ên §é còng t¨ng lªn do nhu cÇu néi ®Þa t¨ng cïng víi sù t¨ng tr−ëng cña ngµnh s¶n xuÊt ph−¬ng tiÖn giao th«ng. Trong n¨m 2004, s¶n l−îng cña Braxin ®¹t 101 ngµn tÊn, t¨ng 7,4% so víi n¨m 2003 trong khi s¶n l−îng cña Ên §é t¨ng lªn kho¶ng 2,3%. MÆc dï nhu cÇu néi ®Þa t¨ng m¹nh, s¶n l−îng cao su cña Trung Quèc kh«ng t¨ng do nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Êt trång cao su.

Th¸i Lan lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi. S¶n l−îng cao su tù nhiªn cña Th¸i Lan n¨m 2004 ®¹t 2,866 triÖu tÊn, chiÕm 34% s¶n l−îng cao su thÕ giíi, trong ®ã kho¶ng 75 - 80% s¶n l−îng dµnh cho xuÊt khÈu. Th¸i Lan ®· hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh s¶n xuÊt cao su, tõ kh©u trång trät ®Õn chÕ biÕn. PhÇn lín kh©u trång trät vµ ch¨m sãc cao su cña Th¸i Lan cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, s¶n phÈm cao su phï hîp tËp qu¸n tiªu dïng cña thÞ tr−êng thÕ giíi. §Æc biÖt lµ, ë ®©y ®· cã sù chuyÓn tõ s¶n xuÊt mñ tê x«ng khãi theo ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng (SRR) sang s¶n xuÊt cao su theo ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSR). §iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ Th¸i Lan ®· t¹o dùng ®−îc thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su æn ®Þnh, kh«ng bÞ chÌn Ðp vÒ gi¸ so víi c¸c n−íc cïng xuÊt khÈu.

In®«nªxia hiÖn lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ®øng thø hai thÕ giíi. S¶n l−îng cao su cña In®«nªxia n¨m 2004 ®¹t 1,786 triÖu tÊn, chiÕm kho¶ng 21,2% s¶n l−îng cao su cña thÕ giíi, trong ®ã kho¶ng 73% s¶n l−îng dµnh cho xuÊt khÈu. C¬ cÊu s¶n xuÊt cao su hiÖn nay cña In®«nªxia bao gåm nh÷ng lo¹i sau: 90% lµ cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSR) hay cßn gäi lµ cao su tiªu chuÈn In®«nªxia (SIR), 6% lµ cao su tê x«ng khãi (RSS), 3% lµ mñ li t©m vµ 1% cßn l¹i lµ c¸c lo¹i kh¸c. Cao su cña in®«nªxia chñ yÕu lµ ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp cho c¸c n−íc c«ng nghiÖp hoÆc vËn chuyÓn qua c¶ng Singapore vµ hÇu hÕt lµ sö dông ®Ó s¶n xuÊt lèp xe. Trong nh÷ng n¨m tr−íc, s¶n l−îng cao su cña Malaysia chØ ®¹t d−íi 1 triÖu tÊn. Nh−ng n¨m 2004, víi gi¸ cao, nhiÒu diÖn tÝch cao su ®−îc phôc håi vµ s¶n l−îng t¨ng, −íc ®¹t 1,25 triÖu tÊn. Ên §é lµ n−íc s¶n xuÊt cao su thø t− víi s¶n l−îng n¨m 2004 lµ 724 ngµn tÊn vµ Trung Quèc xÕp thø n¨m víi s¶n l−îng lµ 483 ngµn tÊn.

Cao su cña In®«nªsia chñ yÕu xuÊt khÈu trùc tiÕp sang c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hoÆc xuÊt khÈu qua thÞ tr−êng trung gian Singapore ®Ó dïng vµo s¶n xuÊt c¸c lo¹i lèp xe. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña In®«nªxia ®· t¨ng v÷ng trong vßng 4 n¨m qua, tõ 1.380 ngµn tÊn n¨m 2000 lªn 1668 ngµn tÊn vµo n¨m 2004. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su chñ yÕu cña In®«nªxia lµ Hoa Kú, chiÕm tíi 60% xuÊt khÈu cña In®«nªxia, tiÕp ®Õn lµ ch©u ¢u chiÕm 20% vµ Trung Quèc 20%.

1.3. §éng th¸i gi¸ c¶

Gi¸ cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi th−êng kh«ng æn ®Þnh do ¶nh h−ëng cña nhiÒu yÕu tè: sù biÕn ®éng cña cung vµ cÇu, chi phÝ s¶n xuÊt, sù c¹nh tranh cña cao su tæng hîp vµ nh÷ng nguyªn liÖu thay thÕ kh¸c, møc ®é ®éc quyÒn trªn thÞ tr−êng vµ møc t¨ng gi¸ chung cña ®ång tiÒn, t¸c ®éng cña tû gi¸ t¹i nh÷ng n−íc xuÊt khÈu, nhËp khÈu chÝnh ... Ngoµi ra, cßn cã c¸c nh©n tè kh¸ch quan kh¸c t¸c ®éng ®Õn gi¸ cao su tù nhiªn nh− t×nh h×nh chÝnh trÞ quèc tÕ, ch−¬ng tr×nh b¸n hoÆc mua cao su tån kho chiÕn l−îc cña c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hoÆc c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh s¶n xuÊt vµ mËu dÞch ë c¶ c¸c n−íc s¶n xuÊt vµ n−íc tiªu thô. T¸c ®éng ®èi víi gi¸ c¶ tõ phÝa nguån cung ng¾n h¹n liªn quan ®Õn ph¶n øng tøc th× cña n«ng d©n ®èi víi sù thay ®æi cña gi¸ c¶. T¸c ®éng cña nguån cung dµi h¹n liªn quan ®Õn ¶nh h−ëng cña gi¸ c¶ tíi c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t−. V× ®Çu t− c©y cao su sÏ cho thu ho¹ch 20 - 40 n¨m, víi thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n 7 n¨m kh«ng cã thu nhËp, kú väng vÒ gi¸ c¶ vµ thu nhËp trong t−¬ng lai ®èi víi thêi kú tiÕp theo sÏ chi phèi nguån cung.

Theo Nhãm nghiªn cøu cao su thÕ giíi, trong thËp kû qua, biÕn ®éng gi¸

cao su trong thËp kû qua nh− sau:

- N¨m 1993, gi¸ cao su gi¶m xuèng tíi møc thÊp nhÊt trong giai ®o¹n tõ n¨m 1989, nguyªn nh©n chñ yÕu do sù suy gi¶m cña ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¨m lèp trªn thÕ giíi.

- Trong giai ®o¹n 1994 - ®Çu n¨m 1998, gi¸ cao su håi phôc trë l¹i vµ ®¹t

®Ønh cao vµo n¨m 1995 vµ 1996.

- §Õn cuèi n¨m 1999 vµ sang n¨m 2000, gi¸ cao su cã håi phôc chót Ýt

nh−ng vÉn ë møc thÊp vµ l¹i gi¶m nhÑ trong n¨m 2001.

duy tr× ë møc t−¬ng ®−¬ng. Sau khi ®¹t 55,9 baht/kg trong th¸ng 6/2004, gi¸ cao su RSS3 cña Th¸i Lan b¾t ®Çu gi¶m xuèng do s¶n l−îng t¨ng lªn trong n¨m 2004 vµ tèc ®é t¨ng nhu cÇu cña Trung Quèc gi¶m ®i. Tuy nhiªn, møc gi¸ b×nh qu©n trong th¸ng 8/2004 vÉn ®¹t møc 52 baht/kg, t¨ng 16% so víi n¨m 2003. Gi¸ dÇu má - nguyªn liÖu chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt cao su tæng hîp - ®· t¨ng m¹nh trong n¨m 2004, lµm cho gi¸ cao su tù nhiªn trë nªn c¹nh tranh h¬n.

n¨m qua, cã thÓ thÊy nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:

- S¶n xuÊt cao su tù nhiªn tËp trung ë mét sè n−íc chñ yÕu, 6 n−íc s¶n

xuÊt cao su lín nhÊt chiÕm tíi 84% tæng s¶n l−îng cao su toµn cÇu.

- Hoa Kú, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc, §øc vµ Ph¸p chiÕm tíi 70%

tæng l−îng nhËp khÈu toµn cÇu

2. ThÞ tr−êng c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn lo¹i kh¸c (HS 4001.29) lín nhÊt lµ §øc (13%), Braxin (9%), §µi Loan (8%), T©y Ban Nha (7%), Trung Quèc (7%)

2 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400110 toµn cÇu

3 % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400121 toµn cÇu

4 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400121 toµn cÇu

5 % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400122 toµn cÇu

6 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400122 toµn cÇu

1 % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400110 toµn cÇu

vµ Italia (6%7) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng nµy lµ Th¸i Lan (75%), ViÖt Nam (5%), C«t®ivoa (3%), Philippin (2%) vµ In®«nªxia (2%8).

2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

N¨m 2001, Trung Quèc ®· trë thµnh n−íc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ tiªu thô cao su tù nhiªn. N¨m 2002, chØ riªng Trung Quèc ®· chiÕm tíi 17% tiªu thô toµn thÕ giíi. MÆc dï s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña Trung Quèc liªn tôc t¨ng song còng kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu trong n−íc, do vËy nhËp khÈu chiÕm mét tû lÖ lín trong tæng l−îng cao su tiªu thô. Tèc ®é t¨ng tr−ëng cao cña nÒn kinh tÕ kÐo theo viÖc më réng hÖ thèng ®−êng x¸, ph−¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i còng nh− c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¨m lèp cao su. Trung Quèc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu tõ Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, ViÖt Nam, Hoa Kú vµ Ên §é. Th¸i Lan ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang Trung Quèc víi tû träng 58% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo Trung Quèc trong n¨m 2003.

MÆt hµng cao su tù nhiªn nhËp khÈu lín nhÊt cña Trung Quèc lµ cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (HS 4001.22) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t trªn 538 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm 46% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo thÞ tr−êng Trung Quèc. Trung Quèc nhËp khÈu cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt chñ yÕu tõ Th¸i Lan (39%), Malaixia (30%), In®«nªxia (19%) vµ ViÖt Nam (8%). MÆt hµng ®øng thø hai vÒ kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc lµ cao su mñ tê x«ng khãi (HS 4001.21) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 435 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 38%. Trung Quèc nhËp khÈu cao su mñ tê x«ng khãi chñ yÕu tõ Th¸i Lan (81%), In®«nªxia (5,7%) vµ ViÖt Nam (2,6%). Cao su mñ Latex ®øng thø ba vÒ kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo Trung Quèc víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 105 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 9%. Trung Quèc nhËp khÈu mñ Latex chñ yÕu tõ Th¸i Lan (76%), Malaixia (22%) vµ ViÖt Nam (1,2%).

§Ó h¹n chÕ nhËp khÈu hµng n«ng s¶n, Trung Quèc còng ¸p dông c¸c rµo c¶n thuÕ quan vµ phi thuÕ quan nh− h¹n chÕ quyÒn th−¬ng m¹i vµ c¸c rµo c¶n kü

8 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400129 toµn cÇu

7 % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400129 toµn cÇu

thuËt. Tr−íc khi gia nhËp WTO, Trung Quèc qu¶n lý nhËp khÈu cao su chñ yÕu b»ng h¹n ng¹ch. ThuÕ nhËp khÈu cao su tù nhiªn vÉn ë møc cao vµo kho¶ng 30%. Tuy nhiªn, Trung Quèc ®ang gi¶m dÇn c¸c rµo c¶n nµy theo nh÷ng cam kÕt trong WTO. Trung Quèc ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan theo cam kÕt trong WTO b¾t ®Çu b»ng viÖc gi¶m thuÕ suÊt ®èi víi nhiÒu hµng n«ng s¶n tõ ngµy 1/1/2001. §èi víi ViÖt Nam, theo biªn b¶n tho¶ thuËn gi÷a hai chÝnh phñ, mÆt hµng mñ cao su cña ta ®ang ®−îc h−ëng møc thuÕ −u ®·i (MFN) lµ 20%. Th¸ng 1 n¨m 2002, møc thuÕ nµy ®· gi¶m xuèng 10% ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam. H¹n ng¹ch ®èi víi nhËp khÈu cao su tù nhiªn còng ®· ®−îc b·i bá tõ 1/1/2004.

2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

Tõ n¨m 2003, Hoa Kú ®· trë thµnh n−íc ®øng thø hai vÒ nhËp khÈu cao su tù nhiªn, sau Trung Quèc. Hoa Kú chñ yÕu nhËp khÈu cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (HS 4001.22) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 828 triÖu USD, chiÕm tû träng 72% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo thÞ tr−êng Hoa Kú. Cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt ®−îc Hoa Kú nhËp khÈu chñ yÕu tõ In®«nªxia (70,4%), Th¸i Lan (16,7%), Malaixia (8,8%) vµ ViÖt Nam (1,5%). §øng thø hai vÒ l−îng nhËp khÈu lµ c¸c lo¹i cao su mñ tê x«ng khãi (HS 4001.21) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 170 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 14%. Cao su mñ tê x«ng khãi ®−îc nhËp khÈu chñ yÕu tõ Th¸i Lan (71,6%), In®«nªxia (17,1%), Malaixia (8,41%) vµ Sri Lanca (2,2%). NhËp khÈu cao su mñ Latex ®¹t 98 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm 8,5% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu. Hoa Kú nhËp khÈu mñ Latex chñ yÕu tõ Liberia (58,8%), Th¸i Lan (23,9%), Malaixia (8,4%) vµ In®«nªxia (3,3%)

§èi víi cao su vµ s¶n phÈm cao su, cao su tæng hîp vµ c¸c d¹ng cao su kh¸c chÕ biÕn tõ dÇu má, nÕu muèn xuÊt khÈu ®−îc vµo thÞ tr−êng Mü th× ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ chÊt l−îng vµ c¸c thñ tôc vµ th«ng b¸o hµng ®Õn cña FDA; Phï hîp víi quy ®Þnh cña Héi ®ång th−¬ng m¹i liªn bang (FTC) vµ Héi ®ång an toµn tiªu dïng; Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr−êng cña C¬ quan b¶o vÖ m«i tr−êng Hoa Kú (EPA); Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña Bé VËn t¶i vÒ chÊt ®éc h¹i; Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña DOT, C¬ quan qu¶n lý giao th«ng (NHTSA) vÒ c¸c tiªu chuÈn an toµn xe cé.

2.3. ThÞ tr−êng EU

Ph¸p chñ yÕu nhËp khÈu cao su tù nhiªn ®Þnh chuÈn kü thuËt (HS 400122) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 163 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm 50% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn, chñ yÕu ®−îc nhËp khÈu tõ Malaixia, Th¸i Lan, In®«nªxia vµ C«t®ivoa. Ph¸p còng nhËp khÈu nhiÒu cao su mñ tê x«ng khãi víi kim ng¹ch ®¹t 97 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm 30% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu, chñ yÕu nhËp khÈu tõ Th¸i Lan, In®«nªxia, Cam¬run vµ ViÖt Nam. Trong khi ®ã, nhËp khÈu cao su mñ Latex chiÕm mét tû träng kh¸ nhá trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo thÞ tr−êng Ph¸p.

Kh¸c víi c¸c n−íc kh¸c, nhËp khÈu c¸c lo¹i cao su thuéc nhãm HS 400129 vµo thÞ tr−êng §øc chiÕm tíi 50% trong tæng kim ng¹ch cao su tù nhiªn nhËp khÈu. §øc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu tõ Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, C«t®ivoa, ViÖt Nam vµ tõ mét sè thÞ tr−êng t¸i xuÊt nh− Hµ Lan. Còng nh− §øc, T©y Ban Nha nhËp khÈu nhiÒu cao su thuéc nhãm HS 400129 víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 77 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 38% vµ cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (37,5%). T©y Ban Nha chñ yÕu nhËp khÈu tõ Th¸i Lan, Malaixia, C«t®ivoa vµ ViÖt Nam, trong ®ã C«t®ivoa chñ yÕu lµ xuÊt khÈu cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt vµ mñ Latex. Anh còng nhËp khÈu nhiÒu cao su tù nhiªn thuéc nhãm HS 400129. Anh nhËp khÈu cao tù nhiªn chñ yÕu tõ Th¸i Lan, Malaixia, C«t®ivoa, ViÖt Nam vµ In®«nªxia. Còng nh− c¸c n−íc EU kh¸c, Italia nhËp khÈu nhiÒu cao su tù nhiªn thuéc nhãm HS400129. Italia nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu tõ Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, Cam¬run vµ ViÖt Nam.

2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc

Còng nh− Hoa Kú, Hµn Quèc chñ yÕu nhËp khÈu cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (HS 4001.22) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 240 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 70% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn. Hµn Quèc nhËp khÈu cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt chñ yÕu tõ Th¸i Lan (48%), In®«nªxia (25,5%), Malaixia (22,1%) vµ ViÖt Nam (4%). NhËp khÈu cao su mñ Latex ®¹t 31 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 9% chñ yÕu ®−îc nhËp khÈu tõ Th¸i Lan (64,4%), ViÖt Nam (28,5%) vµ Malaixia (7%). NhËp khÈu cao su mñ tê x«ng khãi (HS 4001.21) ®¹t 34 triÖu USD trong n¨m 2003, chiÕm tû träng 10%.

Cao su mñ tê x«ng khãi ®−îc nhËp khÈu chñ yÕu tõ Th¸i Lan (88%), ViÖt Nam (5,2%) vµ Malaixia (2,6%).

3. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ

xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

3.1. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan - Hç trî cña ChÝnh phñ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt

vµ xuÊt khÈu:

- Chó träng ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu: - Ph¸t huy vai trß cña HiÖp héi cao su Th¸i Lan - N©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn 3.2. Kinh nghiÖm cña In®«nªxia - N©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm: - Gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt: 3.3. Kinh nghiÖm cña Malaixia - T¨ng c−êng vai trß cña Uû ban cao su Malaixia (MRB) - C¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu triÓn khai - N©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng - B¶o vÖ m«i tr−êng - §µo t¹o nguån nh©n lùc - Ph¸t triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cao su kÕt hîp víi xuÊt khÈu

cao su nguyªn liÖu.

3.4. Bµi häc rót ra cho ViÖt Nam - Thø nhÊt, thùc hiÖn liªn kÕt vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh: - Thø hai, t¨ng c−êng ®Çu t− trang thiÕt bÞ, c¶i tiÕn kü thuËt chÕ biÕn: - Thø ba, t¨ng c−êng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cao su ®Ó gi¶m lÖ

thuéc vµo xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« vµ t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu:

- Thø t−, n©ng cao vai trß cña HiÖp héi: - Thø n¨m, sö dông c¸c chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu: - Thø s¸u, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu:

Ch−¬ng 2

thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

cña ViÖt Nam

1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña

ViÖt Nam

1.1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô cao su tù nhiªn

* T×nh h×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn

Tæng diÖn tÝch trång cao su n¨m ®· t¨ng tõ 221,7 ngµn ha n¨m 1990 lªn 412 ngµn ha n¨m 2000 vµ 460 ngµn ha n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 6,6%/n¨m trong giai ®o¹n 1990 - 2000 vµ 3,1%/n¨m trong giai ®o¹n 2000 - 2004. S¶n l−îng cao su mñ kh« t¨ng tõ 57,9 ngµn tÊn lªn 290,8 ngµn tÊn n¨m 2000 vµ 500 ngµn tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 18,0%/n¨m vµ 15,9%/n¨m trong giai ®o¹n t−¬ng øng. N¨ng suÊt cao su tù nhiªn còng t¨ng ®¸ng kÓ, tõ 261 kg/ha n¨m 1990 lªn trªn 700 kg/ha n¨m 2000 vµ trªn 1 tÊn/ha n¨m 2004. §Êt ®ai vµ khÝ hËu t¹i nhiÒu vïng sinh th¸i cña ViÖt Nam nh− §«ng Nam Bé, T©y Nguyªn rÊt phï hîp víi sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y cao su.

* Tiªu thô trong n−íc, thÞ tr−êng trong n−íc

nghiÖp vµ c¶ mét sè s¶n phÈm ®−îc dïng trong lÜnh vùc quèc phßng vµ an ninh nh− c¸c lo¹i lèp dïng cho c¸c m¸y bay MIG-21 vµ SU-22 v.v…

Trong n¨m 2004, Tæng C«ng ty Ho¸ chÊt ViÖt Nam, ®¬n vÞ chñ lùc cña ngµnh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ cao su, ®· s¶n xuÊt ®−îc 1,234 triÖu lèp xe « t«, chiÕm 55% thÞ phÇn trong n−íc; 6,686 triÖu lèp vµ 13,995 triÖu chiÕc s¨m xe m¸y, chiÕm 80% thÞ phÇn trong n−íc; 16,279 triÖu chiÕc lèp vµ 20,256 triÖu chiÕc s¨m xe ®¹p, chiÕm 90% thÞ phÇn trong n−íc. S¶n phÈm s¨m lèp xe ®¹p hiÖn ®· xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng §«ng ¢u, nh−ng còng chØ míi tËp trung ë lo¹i lèp xe ®¹p ®Þa h×nh. Ngoµi ra cßn s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm cao su kh¸c cung cÊp cho thi tr−êng nh− lèp m¸y bay, èng cao su, g¨ng tay cao su...10§Ó s¶n phÈm cao su ViÖt Nam tiÕp tôc n©ng cao kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu trong n−íc, tiÕn tíi c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu vµ chuÈn bÞ cho xuÊt khÈu, Tæng c«ng ty Ho¸ chÊt ®ang thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi c«ng nghÖ, theo h−íng nhËp ®ång bé c«ng nghÖ cao kÕt hîp víi viÖc míi c¸c chuyªn gia kü thuËt n−íc ngoµi trùc tiÕp chØ ®¹o kü thuËt.

* M¹ng l−íi tiªu thô cao su tù nhiªn néi ®Þa:

§Ó phôc vô cho s¶n xuÊt trong n−íc còng nh− cho xuÊt khÈu, sau khi khai

th¸c, ng−êi trång cao su cã thÓ b¸n mñ cao su cho c¸c ®èi t¸c sau:

- B¸n cho nhµ m¸y cña GERUCO

- B¸n cho nhµ m¸y chÕ biÕn cao su cña tØnh

kh«ng (xuÊt khÈu cho Trung Quèc)

10 B¸o c¸o cña Tæng c«ng ty Ho¸ chÊt ViÖt Nam ngµy 22/6/2005

MÆc dï cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c bªn mua, nh−ng viÖc lùa chän bªn mua

chñ yÕu lµ dùa vµo kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn ®Õn nhµ m¸y

1. 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu

* Khèi l−îng, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu:

VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu: kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng gi¶m thÊt th−êng do gi¸ cao su trªn thÞ tr−êng thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng. N¨m 2001, l−îng xuÊt khÈu ®¹t trªn 522 ngµn tÊn nh−ng kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ ®¹t 165 triÖu USD. Tuy nhiªn, trong thêi gian gÇn ®©y, gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®· cã xu h−íng håi phôc vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2004 ®¹t gÇn 578 triÖu USD, t¨ng 53,2% so víi n¨m tr−íc. Víi tèc ®é t¨ng tr−ëng 30,6% vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ 21,3% vÒ l−îng xuÊt khÈu trong giai ®o¹n 1999 - 2004 so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng 11% vµ 1% cña xuÊt khÈu cao su thÕ giíi trong cïng giai ®o¹n, ViÖt Nam ®· trë thµnh n−íc ®øng thø 4 thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn.

VÒ thÞ tr−êng xuÊt khÈu:

Trong nh÷ng n¨m qua, thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su lín nhÊt cña ViÖt Nam lµ c¸c n−íc trong khu vùc ch©u ¸ nh− Trung Quèc, Singapore, §µi Loan, Hµn Quèc vµ mét sè n−íc ch©u ¢u nh− §øc, T©y Ban Nha vµ Italia. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hoa Kú cã xu h−íng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ tõ n¨m 2002, Hoa Kú ®· trë thµnh mét trong nh÷ng thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt cña ViÖt Nam. Trong khi ®ã, xuÊt khÈu sang Singapore cã xu h−íng gi¶m ®i do ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu trùc tiÕp sang nhiÒu n−íc nhËp khÈu chÝnh, gi¶m bít xuÊt khÈu trung gian qua thÞ tr−êng Singapore. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam ®· ký ®−îc hîp ®ång xuÊt khÈu trùc tiÕp s¶n phÈm mñ cao su víi mét sè tËp ®oµn s¶n xuÊt lín t¹i Trung Quèc, Hµn Quèc vµ NhËt B¶n nh− China Chem (Trung Quèc), Tong Teck (Hµn Quèc), Sam Sung (Hµn Quèc) vµ Itochu (NhËt B¶n)...

* C¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam:

- C¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu:

ViÖt Nam hiÖn cã bèn chñng lo¹i cao su xuÊt khÈu chñ yÕu:

Mñ cao su nguyªn liÖu (HS 400110) vµ c¸c lo¹i mñ cao su s¬ chÕ nh− mñ kem vµ mñ ly t©m, dïng ®Ó s¶n xuÊt g¨ng tay, bao cao su, ñng, chiÕm 3% khèi l−îng xuÊt khÈu

Mñ tê x«ng khãi (RSS - HS 400121) - chiÕm kho¶ng 1,4% khèi l−îng xuÊt khÈu

Cao su Crepe (HS 400129)- chiÕm kho¶ng 0,2% Theo nhãm Nghiªn cøu cao su quèc tÕ (IRSG) th× kho¶ng 70% nhu cÇu cao su thÕ giíi lµ RSS3, SVR 10, SVR 20. Nh÷ng n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su hµng ®Çu thÕ giíi nh− Th¸i Lan, In®«nªsia, Malaysia hiÖn ®ang cã c¬ cÊu chñng lo¹i t−¬ng ®−¬ng SVR3L kho¶ng 3%, SVR10, SVR20 kho¶ng 74%, lo¹i mñ ly t©m kho¶ng 10%, kh¸ phï hîp víi nhu cÇu nhËp khÈu cña thÞ tr−êng thÕ giíi. Trong c¬ cÊu s¶n phÈm cao su cña ViÖt Nam cao su SVR3L chiÕm tíi 70%; SVR10, SVR20: 10%, cßn l¹i lµ c¸c lo¹i kh¸c. Do ®ã NhËt B¶n hµng n¨m mua cña Th¸i Lan trªn 500.000 tÊn cao su (27-28% nhu cÇu) nh−ng chØ mua cña ViÖt Nam 5.000 tÊn (3% nhu cÇu). Hoa Kú nhËp khÈu tõ Th¸i Lan 250.000 tÊn cao su nguyªn liÖu/n¨m nh−ng chØ mua cao su cña ViÖt Nam kho¶ng 2.000 - 3.000 tÊn. Lý do lµ phÇn lín cao su ViÖt Nam lµ lo¹i 3L - chñng lo¹i mµ c¸c n−íc ®ã hÇu nh− kh«ng cã nhu cÇu.

C¬ cÊu chñng lo¹i cao su mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh khiÕn cao su ViÖt Nam phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo thÞ tr−êng Trung Quèc. HiÖn t¹i, Geruco kh«ng sö dông thÞ tr−êng kú h¹n, lý do chÝnh lµ hÇu hÕt s¶n phÈm lµ lo¹i TSR3 (SVR3), TSR5 (SVR5) vµ TSRCV (SVRC). Nh÷ng s¶n phÈm nµy kh«ng ®−îc giao dÞch trªn bÊt kú c¸c thÞ tr−êng kú h¹n nµo. SVR3 vµ SVR5 hÇu hÕt ®−îc xuÊt khÈu sang Trung Quèc, SVRCV th× phÇn lín ®−îc xuÊt khÈu sang ch©u ©u, c¸c chñng lo¹i nµy ®−îc chñ yÕu dïng cho c¸c s¶n phÈm giÇy dÐp vµ c¸c s¶n phÈm kü thuËt kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam b¾t ®Çu më réng c«ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt SVR10, SVR20 vµ cao su ly t©m, gi¶m tû lÖ cao su SVR 3L, SVR 5L. Tuy nhiªn, viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm gÆp nhiÒu khã kh¨n v× mçi s¶n phÈm cao su ®ßi hái mét quy tr×nh s¶n xuÊt riªng, khÐp kÝn, tõ v−ên c©y ®Õn nhµ m¸y chÕ biÕn, ngoµi ra cßn ph¶i thay ®æi tõ c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ®Õn thãi quen lµm viÖc cña ng−êi lao ®éng. - N¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu

+ N¨ng lùc s¶n xuÊt

MÆc dï cã sù ph¸t triÓn víi tèc ®é kh¸ cao trong 10 n¨m qua nh−ng so víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc nh− Th¸i Lan, Indonesia vµ Malaysia th×

diÖn tÝch vµ s¶n l−îng cao su ViÖt Nam cßn rÊt thÊp. S¶n l−îng cao su cña ViÖt Nam n¨m 2004 míi chØ chiÕm 4,5% tæng s¶n l−îng cao su toµn cÇu. L−îng cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong n¨m 2004 chØ b»ng 23% l−îng xuÊt khÈu cña Th¸i Lan, 35% cña In®«nªxia vµ 70 % cña Malaixia. Tuy n¨ng suÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cã tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n kh¸ cao trong nh÷ng n¨m qua, ®¹t trªn 1000 kg/ha, cao h¬n møc b×nh qu©n chung 910 kg/ha cña thÕ giíi nh−ng vÉn cßn thÊp so víi 1.471 kg/ha cña Th¸i Lan 11.

+ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt

MÆc dï n¨ng suÊt mñ cao su cßn thÊp, nh−ng do nguån lùc lao ®éng dåi dµo, chi phÝ lao ®éng thÊp cïng víi viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p canh t¸c ®¬n gi¶n nªn gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao su cña ViÖt Nam t−¬ng ®èi thÊp so víi c¸c n−íc trong khu vùc. Theo sè liÖu cña FAO, trong giai ®o¹n 1997 - 1999, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam chØ b»ng kho¶ng 60% chi phÝ s¶n xuÊt cao su cña Malaysia vµ 70% chi phÝ s¶n xuÊt cña Indonesia vµ Th¸i Lan12. §iÒu nµy cho thÊy ViÖt Nam còng lµ n−íc cã lîi thÕ t−¬ng ®èi vÒ chi phÝ s¶n xuÊt cao su. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®· t¨ng m¹nh. Theo sè liÖu cña Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao su trong n¨m 2004 lªn ®Õn 11 triÖu ®ång, t¨ng 1-1,5 triÖu ®ång/tÊn so víi c¸ch ®©y 2 n¨m. Nguyªn do v× Tæng c«ng ty sÏ ®−a 0,8% gi¸ b¸n vµo gi¸ thµnh ®Ó t¹o thµnh quü dù phßng (quü b×nh æn gi¸), ®iÒu chØnh khÊu hao v−ên c©y tõ 25 n¨m xuèng cßn 20 n¨m. TiÒn l−¬ng c«ng nh©n cao su gÇn 2 n¨m qua còng t¨ng lªn do tÝnh l−¬ng theo møc 340 ®ång/1.000 ® doanh thu.

+ Gi¸ xuÊt khÈu

Nh×n chung, gi¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ë mäi thêi ®iÓm ®Òu thÊp h¬n so víi gi¸ thÕ giíi tõ 10-15% cho tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm, thËm chÝ cã thêi ®iÓm thÊp h¬n tíi 20%. Th−êng gi¸ trÞ cao su cña ViÖt Nam cïng chñng lo¹i vµ chÊt l−îng nh−ng thua h¼n gi¸ t¹i NewYork tõ 150-500 USD/tÊn, ë Kualalumpur tõ 100-250USD/tÊn, t¹i Singapore tõ 100-200 USD/tÊn. §iÒu nµy cho thÊy, c¸c c¬ së xuÊt khÈu cao su cßn thiÕu c¸c th«ng tin cËp nhËt vÒ gi¸ c¶, thÞ tr−êng bªn ngoµi do ®ã hay bÞ thua thiÖt khi bu«n b¸n, trao ®æi víi n−íc ngoµi. H¬n n÷a,

theo diÖn tÝch kinh doanh. Do vËy, cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ gi÷a sè liÖu cña FAO vµ sè liÖu vÒ n¨ng suÊt ®−îc

12 S¬n.L D., §¸nh gi¸ c¹nh tranh cña cao su trong khèi ASEAN, 2000

11 Sè liÖu tÝnh n¨ng suÊt cña FAO theo tæng diÖn tÝch, trong khi ®ã th«ng th−êng n¨ng suÊt tÝnh ë ViÖt Nam lµ

kh©u ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn ch−a hiÖu qu¶, cßn thiÕu tæ chøc, t¹o ra sù mÊt c©n ®èi vÒ tiÕn ®é xuÊt khÈu vµ dÔ bÞ b¹n hµng Ðp gi¸.

+ Lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ (RCA):

§Ó ®¸nh gi¸ lîi thÕ so s¸nh cña cao su xuÊt khÈu ViÖt Nam so víi mét sè n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÝnh nh− Th¸i Lan, In®«nªsia ... cã thÓ sö dông chØ sè RCA- chØ sè lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ. RCA lµ tû lÖ gi÷a thÞ phÇn cña mét mÆt hµng nµy cña mét n−íc trong xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã cña thÕ giíi víi thÞ phÇn xuÊt khÈu hµng ho¸ cña n−íc ®ã trong tæng xuÊt khÈu toµn thÕ giíi. RCA cu¶ ViÖt Nam ®· gi¶m tõ 28,86 n¨m 1995 xuèng 23,87 n¨m 1998 vµ vµ chØ håi phôc ë møc 25,33 n¨m 2003 trong khi cña Th¸i Lan t¨ng tõ 34,98 lªn 38,82 vµ 41,20; RCA cña In®«nªxia t¨ng tõ 34,55 lªn 35,88 vµ 36,28 trong giai ®o¹n t−¬ng øng. Nh− vËy, chØ sè lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ cña ViÖt Nam cã xu h−íng t¨ng gi¶m thÊt th−êng trong khi cña Th¸i Lan vµ In®«nªxia l¹i cã xu h−íng t¨ng lªn æn ®Þnh.

1.3. Qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

* ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt

- QuyÒn sö dông ®Êt: LuËt ®Êt ®ai söa ®æi (chÝnh thøc cã hiÖu lùc ngµy 1/7/2003) ®· thÓ chÕ ho¸ vµ níi réng quyÒn cña ng−êi sö dông ®Êt. ChÝnh s¸ch giao quyÒn sö dông ®Êt canh t¸c l©u dµi gióp ng−êi n«ng d©n æn ®Þnh s¶n xuÊt, æn ®Þnh th©m canh c©y trång, ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång h−íng vÒ xuÊt khÈu, ph¸t huy ®−îc thÕ m¹nh tõng vïng g¾n víi thÞ tr−êng, sö dông nguån lùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n, ph¸t huy ®−îc lîi thÕ so s¸nh nhê quy m« ®èi víi nh÷ng n«ng s¶n xuÊt khÈu, trong ®ã cã cao su tù nhiªn. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai cßn cã t¸c dông thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ruéng ®Êt, thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h−íng n«ng tr¹i hµng ho¸. NhiÒu trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Nhê chÝnh s¸ch nµy mµ ®· h×nh thµnh nh÷ng trang tr¹i trång cao su ë vïng §«ng Nam Bé, T©y Nguyªn cho mét khèi l−îng lín mñ cao su lín tho¶ m·n nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa vµ phôc vô cho xuÊt khÈu.

Chñ tr−¬ng ®a d¹ng ho¸ thµnh phÇn kinh tÕ vµ khuyÕn khÝch kinh tÕ hé n«ng d©n ph¸t triÓn ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu quan träng. C¬ cÊu

thµnh phÇn kinh tÕ trong s¶n xuÊt cao su ®· cã sù chuyÓn dÞch theo h−íng t¨ng dÇn tû träng cao su tiÓu ®iÒn vµ gi¶m dÇn tû träng cao su quèc doanh.

ChÝnh phñ hç trî kinh phÝ ®Çu t− cho viÖc kh¶o s¸t, quy ho¹ch c¸c vïng trång cao su; X©y dùng tæng quan ph¸t triÓn ngµnh cao su ®Õn n¨m 2005 ®¹t diÖn tÝch 500.000 ha, s¶n l−îng ®¹t 700.000 tÊn. Trong ®ã, riªng Tæng c«ng ty cao su trång 400.000 ha. Nhµ n−íc cho phÐp ph¸t triÓn cao su d−íi nhiÒu h×nh thøc ®Çu t−: Quèc doanh, liªn doanh, liªn kÕt, t− nh©n, tiÓu ®iÒn...

- ChÝnh s¸ch vÒ gièng: Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt Ch−¬ng tr×nh gièng c©y trång, gièng vËt nu«i thêi kú 2000 -2005 (Q§ sè 225/ 1999/Q§-TTg ngµy 10/12/1999). §èi víi c¸c hé gia ®×nh trªn ®Þa bµn cã trång c©y cao su ®−îc Nhµ n−íc hç trî kinh phÝ khuyÕn n«ng th«ng qua Ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng chi hµng n¨m kho¶ng 1 tû ®ång ®Ó hç trî vÒ gièng míi, nghiªn cøu häc tËp ph−¬ng ph¸p trång, ¸p dông kü thuËt th©m canh vµ ch¨m sãc v−ên c©y cao su, kü thuËt s¬ chÕ mñ cao su trong nhãm n«ng hé,... Ng©n s¸ch nhµ n−íc hç trî mét phÇn kinh phÝ ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, ®µo t¹o c«ng nh©n vµ n©ng cao tay nghÒ cho c«ng nh©n.

* ChÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông:

- NghÞ quyÕt sè 09/2000/Q§-TTg ngµy 15/06/2000 cña ChÝnh phñ vÒ “mét sè chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp” quy ®Þnh ngoµi diÖn miÔn gi¶m theo chÝnh s¸ch ®· ban hµnh, kÓ tõ n¨m 2001, cßn ®−îc xÐt miÔn gi¶m khi gÆp rñi ro vÒ thÞ tr−êng vµ gi¸ c¶, c¾t gi¶m thuÕ ®èi víi nhiÒu lo¹i mÆt hµng vËt t−, ph©n bãn, gièng c©y trång khi thÞ tr−êng nh÷ng mÆt hµng nµy cã nh÷ng biÕn ®éng lín bÊt lîi cho ng−êi n«ng d©n. NghÞ QuyÕt 09/2000/Q§-TTg chØ ®¹o Bé Tµi chÝnh, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Thuû s¶n vµ c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan nghiªn cøu x©y dùng chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− tõ Quü hç trî ph¸t triÓn víi c¸c ®iÒu kiÖn vµ l·i suÊt −u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp khã thu håi vèn nhanh nh− c©y l©u n¨m, ch¨n nu«i gia sóc lín, thuû s¶n vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn.

- Cao su tù nhiªn lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng ®−îc khuyÕn khÝch lËp quü b¶o hiÓm vµ ®−îc hç trî ë møc cao v× ®©y lµ mét ngµnh kinh doanh cã møc ®é rñi ro thÞ tr−êng t−¬ng ®èi cao do gi¸ c¶ cao su tù nhiªn biÕn ®éng thÊt th−êng.

* ChÝnh s¸ch ®Çu t−:

Nhµ n−íc ®· chñ tr−¬ng vµ cã chÝnh s¸ch lín vÒ ®Çu t− ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn trong giai ®o¹n nµy lµ ®Çu t− ph¸t triÓn thuû lîi, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®Çu t− ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, ®Çu t− cho c¸c vïng s¶n xuÊt cao su tËp trung phôc vô xuÊt khÈu, ®Çu t− cho ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i, më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch ®Çu t− cho c«ng nghÖ chÕ biÕn cao su ch−a tho¶ ®¸ng nªn chñ yÕu vÉn chØ xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kÐm. C«ng nghÖ chÕ biÕn cßn ch−a phï hîp, thiÕu c¬ cÊu s¶n phÈm phï hîp víi thÞ tr−êng ®a d¹ng hiÖn nay.

* ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr−êng:

- ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu

+ Ngµy 19/9/1998, ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 178/1998/Q§- TTg,

+ Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®−îc më réng theo h−íng ®a ph−¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸. Bªn c¹nh hÖ thèng thÞ tr−êng xuÊt khÈu truyÒn thèng, nhiÒu thÞ tr−êng míi ®· më ra, ®©y lµ nh÷ng thÞ tr−êng tiÒm n¨ng cho ngµnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. §Ó më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu, Nhµ n−íc ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p nh»m hç trî c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh− th−ëng xuÊt khÈu, hç trî th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp t×m kiÕm thÞ tr−êng.

+ HiÖn nay, LuËt Th−¬ng m¹i ®· ®−îc söa ®æi, nh÷ng quy ®Þnh míi ®· ®−îc ®−a vµo LuËt th−¬ng m¹i nh− quy ®Þnh vÒ sµn giao dÞch hµng ho¸…Víi nh÷ng quy ®Þnh nµy, c¸c h×nh thøc trao ®æi, bu«n b¸n cao su tù nhiªn hiÖu qu¶ h¬n víi thêi gian ng¾n h¬n. MÆt kh¸c, c¸c giao dÞch kú h¹n còng lµ c¬ së b¶o hiÓm rñi ro cho ng−êi s¶n xuÊt, gióp ng−êi s¶n xuÊt yªn t©m h¬n trong s¶n xuÊt v× hä cã thÓ ph©n t¸n rñi ro trªn thÞ tr−êng.

* ChÝnh s¸ch héi nhËp:

ViÖt Nam lµ thµnh viªn míi nhÊt gia nhËp HiÖp héi Cao su quèc tÕ (ITRO), mét tæ chøc do Indonesia, Malaysia vµ Th¸i Lan thµnh lËp vµo 2001 ®Ó qu¶n lý viÖc s¶n xuÊt cao su trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. Sù gia nhËp cña ViÖt Nam sÏ gióp cho HiÖp héi trë thµnh mét tæ chøc cao su chÝnh víi khèi l−îng xuÊt khÈu 4,46 triÖu tÊn, chiÕm 77% l−îng cao su mua b¸n trªn toµn thÕ giíi. ViÖc tham gia cña ViÖt Nam trong HiÖp héi nµy lµm t¨ng kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt thÞ tr−êng cao su thÕ giíi trong nh÷ng n¨m tíi ®©y, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng b×nh æn gi¸ cao su.

2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang

mét sè thÞ tr−êng

2.1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Trung Quèc

Trung Quèc lµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su lín nhÊt cña ViÖt Nam. Trung Quèc nhËp khÈu mét khèi l−îng lín cao su cña ViÖt Nam lµ do cao su SVR3L, SVR5L - lo¹i cao su chiÕm tû träng lín trong tæng s¶n l−îng cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam - rÊt thÝch hîp cho viÖc s¶n xuÊt s¨m lèp cao su cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cao su Trung Quèc. Tuy nhiªn, tû träng cña cao su tù nhiªn ViÖt Nam trong tæng l−îng nhËp khÈu cao su cña Trung Quèc vÉn cã xu h−íng gi¶m ®i do Trung Quèc t¨ng nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm cao su tù nhiªn ®· chÕ biÕn tõ c¸c n−íc nh− Hoa Kú, NhËt B¶n vµ Mianma. Trong giai ®o¹n 1999- 2003, nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc tõ Hoa Kú ®· t¨ng tíi 194%, nhËp khÈu tõ NhËt B¶n t¨ng

117%, nhËp khÈu tõ Mianma t¨ng 226% so víi møc t¨ng nhËp khÈu 41% tõ ViÖt Nam vµ 35% tõ Th¸i Lan.13

Tõ n¨m 2004, Trung Quèc còng b·i bá h¹n ng¹ch ®èi víi nhËp khÈu cao su tù nhiªn, chuyÓn sang qu¶n lý b»ng giÊy phÐp nhËp khÈu tù ®éng. Møc thuÕ phæ th«ng ®èi víi nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo Trung Quèc lµ 40%, thuÕ MFN lµ 20%. Møc thuÕ t−¬ng øng ®èi víi nhËp khÈu mñ cao su lµ 14% vµ 7,5%. Cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam nhËp khÈu vµo Trung Quèc ®−îc ¸p dông quy chÕ −u ®·i tõ th¸ng 2/2002. VÒ mÆt ®Þa lý, thÞ tr−êng Trung Quèc thuËn lîi h¬n so víi c¸c thÞ tr−êng kh¸c trong viÖc vËn chuyÓn cao su xuÊt khÈu. Kh©u thanh to¸n thuËn tiÖn h¬n tr−íc v× c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam ®· më quan hÖ víi c¸c ng©n hµng Trung Quèc ®Ó ®−a dÞch vô thanh to¸n biªn mËu vµo ho¹t ®éng. Mñ cao su cña ViÖt Nam cã chÊt l−îng vµ ®é ®µn håi ®−îc nhiÒu nhµ nhËp khÈu Trung Quèc ®¸nh gi¸ cao. Nh÷ng diÔn biÕn thuËn lîi trªn thÞ tr−êng ®ang më ra triÓn väng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy.

2.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hoa Kú

XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®· t¨ng m¹nh tõ n¨m 2002, kÓ tõ khi 2 n−íc ký kÕt HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i song ph−¬ng. Sau khi gi¶m nhÑ trong n¨m 2003 do nhu cÇu tiªu thô gi¶m t¹i thÞ tr−êng Hoa Kú, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú håi phôc trë l¹i trong n¨m 2004. MÆc dï cßn kh¸ nhá, tû träng cña Hoa Kú trong tæng l−îng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cã xu h−íng t¨ng nhanh. ThÞ phÇn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn Hoa Kú còng ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt.

Bªn c¹nh ®ã, mét l−îng kh«ng nhá cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®−îc xuÊt khÈu sang Hoa Kú qua c¸c thÞ tr−êng trung gian. Theo Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam, trong n¨m 2003, thÞ tr−êng Hoa Kú ®· nhËp khÈu kho¶ng 7.000 - 8.000 tÊn mñ cao su cña Tæng c«ng ty nh−ng hÇu hÕt ®Òu nhËp th«ng qua c¸c ®èi t¸c trung gian Singapore. §iÒu nµy cho thÊy nh÷ng thÞ tr−êng nh− Singapore vµ c¸c thÞ tr−êng trung gian kh¸c chiÕm vai trß quan träng trong viÖc xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Hoa Kú.

ThÞ tr−êng Hoa Kú hiÖn ®ang cã nhu cÇu lín vÒ lo¹i mñ cao su 3L chÊt l−îng cao - lo¹i s¶n phÈm chñ yÕu cña ngµnh cao su tù nhiªn ViÖt Nam. Theo th«ng tin tõ phÝa thÞ tr−êng Hoa Kú, hiÖn c¸c nhµ s¶n xuÊt t¹i thÞ tr−êng nµy ®ang t×m mua lo¹i cao su cã ®é s¸ng (lo¹i 3L), nhu cÇu kho¶ng 5-7% tæng nhu cÇu tiªu thô mñ cao su, t−¬ng ®−¬ng 50.000 - 70.000 tÊn. C¸c nhµ nhËp khÈu Hoa Kú còng chÊp nhËn giao dÞch theo ph−¬ng thøc T/T, chuyÓn tiÒn 100% tr−íc khi

13 ITC, dùa trªn sè liÖu thèng kª cña COMTRADE

nhËn hµng mét tuÇn, thay v× thanh to¸n theo ph−¬ng thøc më L/C th«ng qua ng©n hµng nh− vÉn th−êng giao dÞch víi nh÷ng ®èi t¸c quan hÖ lÇn ®Çu.

Tuy nhiªn, xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam sang Hoa Kú vÉn gÆp nhiÒu khã kh¨n. M«i tr−êng c¹nh tranh xuÊt khÈu vµo Hoa Kú rÊt gay g¾t trong khi ViÖt Nam míi chØ thùc sù th©m nhËp thÞ tr−êng Hoa Kú kÓ tõ n¨m 2002 sau khi BTA cã hiÖu lùc, trong khi ®ã c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña ta ®· cã hÖ thèng b¹n hµng nhËp khÈu vµ ph©n phèi t¹i thÞ tr−êng nµy tõ rÊt l©u. HiÖn nay, cã kho¶ng 3.500 lo¹i s¶n phÈm tõ trªn 140 n−íc vµ vïng l·nh thæ ®−îc h−ëng GSP cña Hoa Kú - tøc lµ ®−îc nhËp khÈu miÔn thuÕ vµo Hoa Kú, trong ®ã cã cao su vµ s¶n phÈm cao su. MÆt kh¸c, nh÷ng n−íc ®−îc h−ëng GSP lµ nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn. PhÇn lín nh÷ng n−íc nµy cã c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu t−¬ng tù nh− ViÖt Nam, trong ®ã cã nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh chñ yÕu vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn nh− Th¸i lan, Malaixia, In®«nªsia v.v..

2.3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng EU

C¸c n−íc EU nhËp khÈu cao su cña ViÖt Nam lµ §øc, Ph¸p, Hµ Lan, Italia, T©y Ban Nha... Nhê ®Èy m¹nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i nªn l−îng cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng EU ®· t¨ng liªn tôc, tõ 36.000 tÊn vµo n¨m 2000 lªn 60.000 tÊn vµo n¨m 2003 vµ ®¹t trªn 66.000 tÊn trong n¨m 2004. Tuy nhiªn, l−îng cao su xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng EU vÉn chØ chiÕm tØ lÖ thÊp trong tæng l−îng cao su nhËp khÈu vµo EU.

2.4. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hµn Quèc

XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®· t¨ng m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi l−îng xuÊt khÈu ®¹t 27,8 ngµn tÊn trong n¨m 2004, t¨ng gÇn gÊp ®«i so víi n¨m 2000. Trong n¨m 2004, Hµn Quèc ®· trë thµnh thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lín thø hai cña ViÖt Nam, chØ sau thÞ tr−êng Trung Quèc.

Tû träng cao su xuÊt khÈu sang Hµn Quèc trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cã xu h−íng t¨ng æn ®Þnh trong nh÷ng n¨m qua. ThÞ phÇn cña cao su tù nhiªn ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng Hµn Quèc còng t¨ng tõ 2,3% trong giai ®o¹n 1997 - 1999 lªn 8,5% trong n¨m 2004.

3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc chñ yÕu

- Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®· t¨ng ®¸ng kÓ, tõ møc

bÞ b·o hoµ khi cã nhiÒu nguån cung cÊp. Do ®ã, kh¶ n¨ng tiªu thô lµ rÊt khã kh¨n vµ gi¸ l¹i thÊp.

- C«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm cao su trong n−íc ph¸t triÓn chËm, ph¶i xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«, hiÖu qu¶ thÊp. Kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm ®Ó phï hîp víi nhu cÇu cña c¸c thÞ tr−êng nhËp khÈu cßn thÊp. Ch−a cã chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t− thÝch hîp vµo c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm cao su nh»m t¨ng sö dông nguyªn liÖu mñ kh« s¬ chÕ, gi¶m xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«.

3.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt:

VÒ c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn:

C«ng t¸c quy ho¹ch ch−a ®−îc chuÈn bÞ kü l−ìng, chØ chó ý ®Õn ph¸t triÓn theo chiÒu réng nªn ®· bè trÝ mét sè diÖn tÝch c©y cao su kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn thæ nh−ìng lµm ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y cao su, gi¶m s¶n l−îng mñ khai th¸c. Ngoµi ra, v−ên c©y cao su ch−a ®−îc th©m canh ®óng quy tr×nh ngay tõ ®Çu ®· dÉn tíi viÖc kÐo dµi thêi gian kiÕn thiÕt c¬ b¶n, sè c©y ®ñ tiªu chuÈn cho mñ ®¹t tØ lÖ thÊp.

VÒ vÊn ®Ò tæ chøc qu¶n lý:

Thêi gian qua, ngµnh cao su ViÖt Nam ë trong t×nh tr¹ng kh«ng cã sù qu¶n lý thèng nhÊt cña mét c¬ quan chøc n¨ng nµo nªn hiÖn t−îng ph¸t triÓn s¶n xuÊt

mét c¸ch tù ph¸t, tranh mua, tranh b¸n mñ vµ c¸c lo¹i gç cao su diÔn ra kh¸ phæ biÕn, lµm gi¶m hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn nãi chung. Kinh nghiÖm cña c¸c n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su chñ yÕu trªn thÕ giíi cho thÊy, hä cã mét tæ chøc cã chøc n¨ng qu¶n lý thèng nhÊt toµn ngµnh vµ tæ chøc nµy thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý, ®iÒu tiÕt, phæ biÕn c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ®èi víi ngµnh cao su. HiÖn nay HiÖp héi cao su ViÖt Nam ®· ®−îc thµnh lËp ®Ó gióp ®ì vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt cao su. Tuy nhiªn, c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt ®å gç tõ cao su l¹i kh«ng thuéc HiÖp héi cao su ViÖt Nam vµ cßn ch−a cã sù g¾n bã víi c¸c nhµ s¶n xuÊt cao su ®Ó cïng nhau ph¸t triÓn. §©y còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bÊt cËp cÇn ph¶i gi¶i quyÕt.

VÒ vÊn ®Ò t¹o nguån hµng, mÆt hµng cho xuÊt khÈu:

VÒ vÊn ®Ò thÞ tr−êng xuÊt khÈu:

Ch−¬ng 3

Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt

khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kh¶

n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam

1.1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

* Dù b¸o cung cÇu cao su tù nhiªn thÕ giíi thêi kú ®Õn n¨m 2010

Dù b¸o s¶n xuÊt:

Ch©u ¸ vÉn tiÕp tôc lµ khu vùc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi tuy tèc ®é t¨ng s¶n l−îng ë hÇu hÕt c¸c n−íc ch©u ¸ ®Òu cã xu h−íng gi¶m xuèng, trõ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, Th¸i Lan vÉn lµ n−íc cung cÊp cao su lín nhÊt thÕ giíi víi s¶n l−îng dù b¸o sÏ ®¹t 2,89 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. S¶n l−îng cña In®«nªxia dù b¸o sÏ t¨ng 1,5%/n¨m, lªn 1,95 triÖu tÊn vµo n¨m 2010 trong khi s¶n l−îng cña Malaixia sÏ gi¶m ®i do Malaixia chñ tr−¬ng chuyÓn sang trång cä dÇu. S¶n l−îng cña Trung Quèc vµ Ên §é dù b¸o sÏ chØ t¨ng nhÑ do nh÷ng khã kh¨n trong më réng ®Êt trång cao su. Tèc ®é t¨ng s¶n l−îng trong nh÷ng n¨m tíi sÏ chñ yÕu phô thuéc vµo c¸c n−íc ch©u Phi vµ Mü La tinh. Dù b¸o tèc ®é t¨ng s¶n l−îng cña c¸c n−íc ch©u Phi sÏ ®¹t 2,2%/n¨m so víi 1,8%/n¨m cña thËp kû tr−íc, vµ tèc ®é t¨ng s¶n l−îng cña c¸c n−íc Mü Latinh sÏ ®¹t kho¶ng 5%/n¨m so víi 8%/n¨m cña thËp kû tr−íc.

Dù b¸o tiªu thô:

Trung Quèc vÉn lµ n−íc cã tèc ®é t¨ng tr−ëng nhu cÇu tiªu thô cao su tù nhiªn cao nhÊt trong nh÷ng n¨m tíi víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 5,1%/n¨m, lªn 2,15 triÖu tÊn vµo n¨m 2010 do tèc ®é t¨ng tr−ëng cao cña nÒn kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña ngµnh s¶n xuÊt xe h¬i. Nhu cÇu cña Ên §é vµ Hµn Quèc - 2 n−íc tiªu thô chÝnh trong khu vùc - dù b¸o sÏ t¨ng kho¶ng 1,6%/n¨m vµ 2%/n¨m, ®¹t møc t−¬ng øng 0,835 triÖu tÊn vµ 0,385 triÖu tÊn. Nh×n chung, nhu cÇu cã xu h−íng t¨ng lªn ë hÇu hÕt c¸c n−íc ch©u ¸, trõ NhËt B¶n.

* Dù b¸o triÓn väng xuÊt nhËp khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m

2010:

- Dù b¸o xuÊt khÈu:

Trong nh÷ng n¨m tíi, xuÊt khÈu cao su tù nhiªn toµn cÇu dù b¸o sÏ t¨ng 1,3%/n¨m, ®¹t 6,455 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. XuÊt khÈu cña In®«nªxia dù b¸o sÏ t¨ng 1,5%/n¨m, ®¹t 1,82 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®¹t møc t¨ng 5,5%/n¨m, ®¹t 0,7 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. XuÊt khÈu cña Th¸i Lan Ýt thay ®æi so víi hiÖn t¹i do s¶n l−îng t¨ng chËm trong khi nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa t¨ng nh−ng Th¸i Lan vÉn lµ n−íc xuÊt khÈu cao su chñ yÕu víi l−îng xuÊt khÈu 2,63 triÖu tÊn trong n¨m 2010. Trong khi ®ã, xuÊt khÈu cña Malaixia gi¶m kho¶ng 4%/n¨m, chØ cßn kho¶ng 0,645 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. C¸c n−íc ch©u Phi vµ Mü Latinh dù b¸o sÏ lµ khu vùc cã tèc ®é t¨ng tr−ëng s¶n l−îng cao nhÊt trong nh÷ng n¨m tíi.

- Dù b¸o nhËp khÈu:

* Dù b¸o xu h−íng gi¸ c¶:

Nh÷ng diÔn biÕn vÒ thÞ tr−êng cao su tõ cuèi n¨m 2004 ®Õn nay vµ triÓn väng cung cÇu trong nh÷ng n¨m tíi cho thÊy gi¸ cao su cã thÓ gi÷ v÷ng trong thêi gian tíi do nguån cung tiÕp tôc t¨ng chËm h¬n nhu cÇu tiªu thô. Tuy nhiªn, gi¸ cao su tù nhiªn sÏ t¨ng hay gi¶m cßn phô thuéc vµo sù biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè chñ yÕu nh− sau:

- Thø nhÊt, do t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi lu«n cã nh÷ng biÕn ®éng, nÕu t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®−îc æn ®Þnh trong kho¶ng thêi gian dµi th× nhu cÇu tiªu thô « t«

c¸c lo¹i sÏ t¨ng vµ nhu cÇu tiªu thô cao su tù nhiªn tiÕp tôc t¨ng khiÕn cho cÇu v−ît cung vµ gi¸ c¶ sÏ t¨ng.

1.2. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

* Dù b¸o s¶n xuÊt cao su tù nhiªn thêi kú ®Õn n¨m 2010:

Theo c¸c chuyªn gia ngµnh cao su, quü ®Êt thÝch hîp cho c©y cao su kh«ng cßn nhiÒu vµ hÇu hÕt lµ trªn vïng Ýt thuËn lîi. Theo kh¶o s¸t, t¹i miÒn §«ng Nam bé cã thÓ ph¸t triÓn thªm 50.000 ha cao su, vµ ë T©y Nguyªn, Duyªn h¶i miÒn Trung lµ 100.000 ha. Nh− vËy, ®Õn n¨m 2010, diÖn tÝch cao su cña ViÖt Nam cã thÓ sÏ chØ ®¹t kho¶ng 600.000 ha, tøc lµ tõ nay tíi n¨m 2010 ph¶i ph¸t triÓn thªm 150.000 ha, b×nh qu©n mçi n¨m lµ 30.000 ha. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, tõ n¨m 2005, Tæng c«ng ty Cao su ViÖt Nam ®· triÓn khai dù ¸n trång 50.000 ha cao su t¹i tØnh Champasak (Lµo).

Trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam vÉn ®Þnh h−íng ph¸t triÓn víi h−íng chÝnh lµ ®Çu t− th©m canh. TiÕp tôc thanh lý c¸c diÖn tÝch cao su giµ cçi, kÐm hiÖu qu¶. TÝch cùc th©m canh t¨ng n¨ng suÊt lªn 2 tÊn/ha, s¶n l−îng mñ kh« ®¹t 800 ngµn tÊn, trong ®ã xuÊt khÈu kho¶ng 640 ngµn tÊn. Víi xu h−íng gi¸ c¶ t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m tíi, kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2010 cã thÓ ®¹t 780 triÖu USD. Cïng víi viÖc ®Çu t− th©m canh ch¨m sãc, cÇn cã biÖn ph¸p ®Çu t− míi nhµ m¸y vµ ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn cao su. §Çu t− t¨ng thªm 140 ngµn tÊn c«ng suÊt ®Ó ®¶m b¶o chÕ biÕn hÕt sè mñ cao su nguyªn liÖu, gi¶m tû träng mñ s¬ chÕ tõ 70% xuèng cßn kho¶ng 55 - 60%, ®ång thêi t¨ng tû lÖ mñ chÕ biÕn tinh tõ 12% lªn 70% vµo n¨m 2010. §èi víi cao su cña khu vùc quèc doanh, sÏ c¶i t¹o vµ t¨ng c«ng suÊt chÕ biÕn lo¹i mñ SVR 10, 20, mñ kem vµ gi¶m mñ cÊp cao. Khu vùc cao su tiÓu ®iÒn cÇn trang bÞ d©y chuyÒn chÕ biÕn quy m« nhá vµ chÕ biÕn 100% lo¹i mñ cÊp thÊp cho hé gia ®×nh vµ c¸c tæ hîp t¸c.

- Víi kho¶ng 400 000 ha cao su khai th¸c th−êng xuyªn sÏ cã s¶n l−îng khai th¸c lµ 800 000 tÊn/n¨m: trong ®ã sÏ xuÊt khÈu kho¶ng 400 000 tÊn, kim ng¹ch ®¹t trªn 500 triÖu USD/ n¨m

2. Môc tiªu vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn

2.1. C¸c môc tiªu tæng qu¸t vµ môc tiªu cô thÓ vÒ xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn

Víi ®Þnh h−íng nh− trªn, kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu sÏ lµ 500 - 600 triÖu USD, c¸c s¶n phÈm cao su c«ng nghiÖp sÏ lµ 500 triÖu USD, ®å gç cao su kho¶ng 500 triÖu USD vµo n¨m 2010. Nh÷ng n¨m tõ 2011 ®Õn 2020 sÏ tiÕp tôc gi¶m xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu vµ tËp trung chñ yÕu vµo xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cao su c«ng nghiÖp. Môc tiªu cô thÓ ®èi víi xuÊt khÈu cao su nguyªn liÖu lµ ®Õn n¨m 2010 ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 500 - 600 triÖu USD, trong ®ã gi¶m xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng Trung Quèc ®èi víi c¸c mÆt hµng mñ ®«ng, mñ sèng, t¨ng xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr−êng Hoa Kú, EU, Hµn Quèc, §µi Loan, NhËt B¶n, Singapore... ®èi víi c¸c mÆt hµng cao su RSS, SVR20 vµ cao su latex. C¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu dù kiÕn nh− sau: Trung Quèc 30 - 40%; Hoa

Kú 10 - 15%; NhËt B¶n 10 - 15%; Hµn Quèc 8 - 10%; §µi Loan 8 - 10%; EU 8 - 10%; ThÞ tr−êng kh¸c 20 - 25%.

2.2. Mét sè quan ®iÓm chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn cña ViÖt Nam

Quan ®iÓm 3: Thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn theo h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu.

khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. C¸c gi¶i ph¸p chung

T¹i Héi nghÞ xuÊt khÈu cao su n¨m 2005, Héi nghÞ ®· ®−a ra 10 gi¶i ph¸p

®Ó ph¸t triÓn ngµnh cao su ®Õn n¨m 2010 nh− sau:

ho¹ch vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn

§Ó n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n−íc trong c«ng t¸c quy ho¹ch vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn ph¶i cã sù ph©n c«ng vµ phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé, ngµnh chñ chèt liªn quan ®Õn vÊn ®Ò s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lµ Th−¬ng m¹i, N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, C«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cã sù n©ng cao vÒ mÆt nhËn thøc vµ thùc hiÖn mét c¸ch nhÊt qu¸n quan ®iÓm vÒ kh«ng më réng diÖn tÝch trång cao su ®èi víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Ph¶i n©ng cao tÝnh ph¸p lý cña quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®Ó buéc c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc phaØ thùc hiÖn theo quy ho¹ch ®· ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. V× vËy cÇn ph¶i cã quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh quy ho¹ch ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ph¸t triÓn tù ph¸t nh− ®· tõng diÔn ra ë mét sè c©y trång kh¸c. §ång thêi, cÇn ®Þnh h−íng tËp trung vµo c¶i thiÖn diÖn tÝch cao su hiÖn cã, khuyÕn khÝch ng−êi d©n ph¸t triÓn cao su tiÓu ®iÒn th«ng qua h×nh thøc hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm víi c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh vµ trong ph¹m vi quy ho¹ch ®· th«ng qua.

3.1.2. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng

- Tr−íc hÕt, gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy c¸c thÞ tr−êng ®ang nhËp khÈu khèi l−îng lín vµ æn ®Þnh nh− thÞ tr−êng Trung Quèc, Singapore, Hång K«ng, Hµn Quèc. Trong thêi gian tíi, cÇn chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h−íng ®Õn khu vùc thÞ tr−êng EU, Hoa Kú ...nh»m n©ng cao gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ ®Ò phßng nh÷ng biÕn ®éng bÊt th−êng vÒ thÞ tr−êng vµ nhu cÇu tiªu thô còng nh− gi¶m dÇn sù lÖ thuéc vµo mét thÞ tr−êng.

§Ó ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu, Nhµ n−íc cÇn t¨ng c−êng hç trî ngµnh cao su ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu th«ng qua ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng

m¹i träng ®iÓm quèc gia víi c¸c ho¹t ®éng dµi h¹n, mang tÝnh chÊt chuyªn s©u chø kh«ng chØ dõng l¹i ë c¸c dù ¸n nhá nh− kh¶o s¸t thÞ tr−êng n−íc ngoµi. Ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu kh«ng ph¶i chØ lµ c«ng viÖc cña Bé Th−¬ng m¹i mµ ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia vµ phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp, cÇn chñ ®éng tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr−êng, b¹n hµng, häc hái kinh nghiÖm ph¸t triÓn thÞ tr−êng cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su cã quy m« lín, ®Æc biÖt lµ Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam, ngoµi viÖc tæ chøc c¸c bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ c«ng t¸c th«ng tin kinh tÕ vµ thÞ tr−êng th× viÖc ph¶i tæ chøc c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i c¸c thÞ tr−êng tiªu thô lín vµ c¸c thÞ tr−êng giao dÞch lµ hÕt søc cÇn thiÕt.

3.1.3. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm

§Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn mét c¸ch bÒn v÷ng th× ph¶i ®Çu t− c«ng nghÖ míi ®Ó t¨ng tû träng s¶n xuÊt c¸c lo¹i cao su kü thuËt nh− RSS, SVRCV 60, 50...X©y dùng míi vµ n©ng cÊp thiÕt bÞ cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn mñ ®Ó ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ linh ho¹t trong c¬ cÊu s¶n phÈm chÕ biÕn, t¹o ®iÒu kiÖn më réng vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm cao su cã søc c¹nh tranh cao trong xuÊt khÈu.

§Ó thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm cao su, Nhµ n−íc ph¶i lùa chän 1 sè doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh vµ cã chÝnh s¸ch −u tiªn vay vèn trong Quü hç trî ph¸t triÓn víi sù hç trî l·i suÊt tÝn dông ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy ®Çu t− nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm. ViÖc ®Çu t− nh− vËy còng cã t¸c dông hç trî ®èi víi khu vùc trång cao su tiÓu ®iÒn v× hä sÏ tiªu thô ®−îc mñ cao su æn ®Þnh víi gi¸ hîp lý mµ kh«ng ph¶i xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch.

§Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu bÒn v÷ng, c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn mñ cao su cÇn cã nh÷ng cam kÕt vÒ cung cÊp nguyªn liÖu mñ, gç mét c¸ch æn ®Þnh cho c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp, b¨ng truyÒn t¶i vµ dông cô y tÕ tõ cao su tù nhiªn hoÆc gãp vèn b»ng nguån nguyªn liÖu víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cao su c«ng nghiÖp. Thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi mµ ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su xuÊt khÈu lµ gi¶i ph¸p cã tÝnh l©u dµi.

CÇn cã c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé cña Nhµ n−íc ®èi víi c¶ khu vùc th−îng nguån vµ h¹ nguån. Trong ®ã, Nhµ n−íc cÇn tËp trung ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu g¾n víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn phôc vô xuÊt khÈu, ®Çu t− cho kh©u chÕ biÕn ®Ó t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu.

§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh kh©u chÕ biÕn ra s¶n phÈm cuèi cïng ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng, viÖc chÕ biÕn bao gåm c¶ gç cao su vµ mñ cao su.

cao su

§Ó n©ng cao h¬n n÷a vai trß cña HiÖp héi vµ ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng ngµnh cao su ViÖt Nam, HiÖp héi cao su ViÖt Nam cÇn ph¶i tËp trung thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau:

- Më réng m¹ng l−íi Héi viªn ®Õn c¸c doanh nghiÖp m¹nh ®Ó lµm chç tùa

ph¸t triÓn cao su tiÓu ®iÒn vµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa.

- TiÕp tôc më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®Êu tranh b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c

doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn, xuÊt khÈu cao su ViÖt Nam.

§Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cÇn ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ r»ng ®©y kh«ng ph¶i chØ lµ c«ng viÖc cña Nhµ n−íc mµ ph¶i lµ c«ng viÖc cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c hé s¶n xuÊt, chÕ biÕn cao su. §ång thêi, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¶i bao gåm nhiÒu cÊp ®é, tr×nh ®é vµ víi nh÷ng lÜnh vùc còng nh− c¸c yªu cÇu cô thÓ kh¸c nhau. Tr−íc m¾t, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña thùc tÕ, chóng t«i cho r»ng cÇn tËp trung vµo ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ngµnh cao su.

3.2. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng

3.2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

- C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tËp trung vµo nh÷ng kh¸ch hµng trùc tiÕp lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp « t« cña Trung Quèc ®Ó chuyÓn m¹nh bu«n b¸n cao su víi Trung Quèc tõ con ®−êng biªn mËu sang chÝnh ng¹ch. §Ó xuÊt khÈu chÝnh ng¹ch, c¸c doanh nghiÖp cÇn th−êng xuyªn cËp nhËt hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt th−¬ng m¹i cña Trung Quèc cã liªn quan ®Õn mÆt hµng cao su.

C¸c doanh nghiÖp lín cña ta ®· thiÕt lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i nh÷ng thÞ tr−êng tiªu thô chÝnh cña Trung Quèc nh−ng c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa l¹i ch−a lµm ®−îc viÖc nµy, v× thÕ ®Ó xuÊt khÈu cÇn cã sù liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp lín cña ViÖt Nam.

- CÇn nghiªn cøu ®−a s¨m lèp cao su trë thµnh s¶n phÈm míi xuÊt khÈu sang Trung Quèc. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy lµ Bé C«ng nghiÖp cÇn chØ ®¹o vµ hç trî ngµnh cao su ®Ó nghiªn cøu, tÝch cùc ®Çu t− cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm thµnh phÈm tõ cao su phôc vô cho nhu cÇu trong n−íc vµ t¨ng nguån hµng, hiÖu qu¶ xuÊt khÈu.

- Nhµ n−íc cÇn t¹o m«i tr−êng thuËn lîi vµ minh b¹ch cho viÖc xuÊt khÈu cao su sang Trung Quèc nh− ®µm ph¸n ®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc thanh to¸n tiÒn hµng xuÊt khÈu qua hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i ®Ó tr¸nh c¸c rñi ro khi thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, qua ®ã sím hîp thøc ho¸ viÖc mua b¸n cao su chÝnh ng¹ch víi Trung Quèc. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn tèt, m«i tr−êng ®Çu t− thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ®Çu t−, hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc g©y trång, s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cao su.

- C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i vµ tham gia tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ c¸c ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i träng ®iÓm cña Bé Th−¬ng m¹i.

3.2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

- §èi víi mÆt hµng cao su xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng Hoa Kú th× yÕu tè quyÕt ®Þnh lµ lùa chän c¬ cÊu mÆt hµng thÝch hîp ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ra hµng ho¸ phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr−êng, s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao vµ sè l−îng lín råi míi tÝnh ®Õn vÊn ®Ò thÞ tr−êng. V× thÕ chóng ta ph¶i chñ ®éng ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt ®−îc c¸c lo¹i cao su kü thuËt xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy víi khèi l−îng lín. §èi víi c¸c s¶n phÈm tõ cao su vµ ®å gç tõ cao su th× vÊn ®Ò lµ ë chç thiÕt kÕ kiÓu d¸ng s¶n phÈm cho phï hîp víi thÞ tr−êng h¬n.

- Nhµ n−íc vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng trong viÖc thu hót c¸c doanh nghiÖp Hoa Kú ®Çu t− vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ cao su ®Ó xuÊt khÈu trë l¹i thÞ tr−êng Hoa Kú

- Nhu cÇu nhËp khÈu vµo thÞ tr−êng Hoa Kú rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, kh«ng chØ nguyªn liÖu cao su, s¨m lèp « t« vµ b¨ng t¶i mµ cßn gåm rÊt nhiÒu s¶n phÈm tõ cao su. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Hoa Kú cÇn ph¶i ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm trªn, ®ång thêi cÇn ®Çu t− cho viÖc nghiªn cøu cao su xèp dïng s¶n xuÊt giÇy dÐp vµ vËt liÖu x©y dùng.

- CÇn ph¸t huy vai trß HiÖp héi trong viÖc tiÕp thÞ vµ ®Þnh h−íng thÞ tr−êng ®Ó gi¶m chi phÝ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Trong viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, nÕu cÇn thiÕt cã thÓ thuª t− vÊn n−íc ngoµi ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy.

3.2.3. ThÞ tr−êng EU

ThÞ tr−êng khu vùc cã nhu cÇu cao ®èi víi c¸c lo¹i cao su kü thuËt HS 400100; HS 400121; HS 400122 vµ ®Æc biÖt lµ HS 400129. §©y lµ c¸c lo¹i cao su nguyªn liÖu cã yªu cÇu chÊt l−îng cao nh−ng gi¸ xuÊt khÈu l¹i cao h¬n nhiÒu so víi c¸c lo¹i cao su nguyªn liÖu th«ng th−êng. §Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a xuÊt khÈu sang EU, trong thêi gian tíi cÇn ®Çu t− c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó võa n©ng cao chÊt l−îng vµ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ chñng lo¹i ®èi víi c¸c nhµ nhËp khÈu. Ngoµi ra, thÞ tr−êng EU cã ®ßi hái cao vÒ chÊt l−îng vµ luËt lÖ phøc t¹p nªn c¸c doanh nghiÖp cÇn lµm tèt c«ng t¸c thu thËp th«ng tin vÒ c¸c quy ®Þnh kü thuËt vµ rµo c¶n th−¬ng m¹i ®Ó tËn dông ®−îc mäi c¬ héi ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr−êng nµy.

C¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng liªn doanh, liªn kÕt hoÆc thu hót ®Çu t− cña c¸c nhµ s¶n xuÊt s¨m lèp næi tiÕng cña ch©u ¢u, qua ®ã mµ t¨ng kim ng¹ch vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. §ång thêi, cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp c¸c s¶n phÈm cao su y tÕ vµ gia t¨ng xuÊt khÈu xe ®¹p còng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng EU.

3.2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc:

HiÖn nay, mét h×nh thøc xuÊt khÈu hiÖu qu¶ lµ b¸n hµng th«ng qua c¸c ®¹i lý nhËp khÈu cña Hµn Quèc. Mçi n¨m Hµn Quèc nhËp khÈu trªn 200 tØ USD vµ cã ®Õn 80% kim ng¹ch ®ã ®−îc nhËp khÈu qua c¸c c«ng ty ®¹i lý Hµn Quèc. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu kü ®Ó tËn dông h×nh thøc xuÊt khÈu nµy thay v× ¸p dông h×nh thøc xuÊt khÈu th«ng th−êng nh− hiÖn nay. §Ó tiÕp cËn thÞ tr−êng Hµn Quèc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn tham gia vµo c¸c ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i, tham gia triÓn l·m t¹i Hµn Quèc ®Ó t×m b¹n hµng, hoÆc th«ng qua c¸c c¬ quan xóc tiÕn th−¬ng m¹i cña hai n−íc ®Ó t×m th«ng tin thÞ tr−êng, kh¸ch hµng.

3.2.5. C¸c thÞ tr−êng kh¸c

§èi víi thÞ tr−êng LB Nga, §«ng ¢u vµ c¸c n−íc SNG, Nhµ n−íc cÇn sím triÓn khai x©y dùng trung t©m giíi thiÖu hµng ViÖt Nam ë khu vùc thÞ tr−êng nµy

§Èy m¹nh th©m nhËp c¸c thÞ tr−êng míi nh− Cana®a, c¸c n−íc Mü La tinh, c¸c n−íc ch©u Phi. Cana®a cã nhu cÇu nhËp khÈu kh¸ lín ®èi víi c¸c lo¹i ®Õ giÇy kh«ng thÊm n−íc cña ViÖt Nam. §èi víi c¸c thÞ tr−êng nµy, mét mÆt c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng t×m kiÕm kh¸ch hµng, nh−ng mÆt kh¸c Nhµ n−íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cao su trong viÖc th©m nhËp thÞ tr−êng.

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ

ViÖc nghiªn cøu t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi kú ®Õn n¨m 2010 lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Th«ng qua nghiªn cøu ®Ò tµi, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau:

5. Cao su nguyªn liÖu gåm rÊt nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau vµ ®Ó sö dông cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau nªn chóng ®−îc giao dÞch trªn thÞ tr−êng thÕ giíi víi c¸c tiªu chuÈn rÊt kh¸c nhau, cã c¶ tiªu chuÈn quèc tÕ, tiªu chuÈn cña nhµ xuÊt khÈu vµ tiªu chuÈn cña nhµ nhËp khÈu. Gi¸ cao su tù nhiªn cao hay thÊp phô thuéc vµo hµm l−îng cao su tinh khiÕt vµ c¸ch chÕ biÕn nguyªn liÖu. V× vËy, bu«n b¸n cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi th−êng ®−îc thùc hiÖn ë c¸c thÞ tr−êng kú h¹n nh− Sicom ( Singapore), Tocom vµ OME (NhËt B¶n)... víi kú h¹n 1 n¨m. Bªn c¹nh ®ã vÉn cã c¸c hîp ®ång mua b¸n trùc tiÕp, giao ngay nh−ng gi¸ c¶ th−êng kh«ng cã lîi b»ng c¸c hîp ®ång kú h¹n. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu mñ cao su c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn

tham gia vµo c¸c thÞ tr−êng kú h¹n vµ Nhµ n−íc cÇn nghiªn cøu ®Ó h×nh thµnh sµn giao dÞch mua b¸n cao su.

9. Víi mçi lo¹i thÞ tr−êng kh¸c nhau cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p phï hîp, trong ®ã c¸c gi¶i ph¸p nh»m ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng cña n−íc nhËp khÈu, gi¶i ph¸p vÒ xóc tiÕn th−¬ng m¹i, gi¶i ph¸p v−ît c¸c rµo c¶n th−¬ng m¹i quèc tÕ cña c¸c n−íc nhËp khÈu cao su vµ c¸c s¶n phÈm cao su cã vÞ trÝ vµ vai trß rÊt quan träng.

Tµi liÖu tham kh¶o

TiÕng ViÖt

2. Bé Th−¬ng m¹i, ChiÕn l−îc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, Hµ Néi, 2001.

3. Bé Th−¬ng m¹i, Th−¬ng vô ViÖt Nam t¹i Indonesia, XuÊt khÈu cao su cña In®«nªxia , 2004.

5. Tæng côc H¶i quan, sè liÖu thèng kª xuÊt nhËp khÈu hàng n¨m

6. Tæng côc Thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª 2004

7. Tæng côc Thèng kª, Kinh tÕ ViÖt Nam - ThÕ giíi 2004 - 2005

10. TS. Lª Hång TiÔn, N©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc doanh cao su, Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, T¹p chÝ Ph¸t triÓn Kinh tÕ, th¸ng 2/2004.

11. Th.s. Hoµng thÞ V©n Anh, ThÞ tr−êng cao su thiªn nhiªn thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, Chuyªn ®Ò thuéc §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc m· sè KC-06- 01.NN.

TiÕng Anh

13. Department of Statistics, Malaysia, Natural Rubber Statistics, 2004

14. Customs Tariff of China, HS 4001

15. AFERA, The Global Economic Outlook and Rubber Industry Trend, Afera Congress, 2002.

16. FAO, Agriculturral Commodity Projections to 2010, 2003.

17. FAOSTAT, Natural Rubber, 2004.

18. FAO, Rubber Commodities Notes, 2004.

19. ITC, Country/Product Aproach, Product Group:231 - Natural Rubber.

20. ITC, COMTRADE statistics, Product: 4001 Natural rubber.

21. ITC, Produc Champions, Product Map: Rubber.

22. IRSG, Review of 2004 and the prospects for 2005- 06.

23. IRSG, Natural Rubber in the coming decade: policies end projections, 2000.

24. IRSG, Rubber Statistics Bulletin, 2004.

25. IRSG, The Future of the tyre and rubber sector of China, London 2003.

26. Korea Customs Service, Import Export by country, Trade statistics, 2004

27. MRB, Rubber consumption survey, 2004.

28. MRB, Role of the The Malaysian Rubber Board in R & D.

29. UNCTAD, Opportunities and constraints for the internalization of environmental costs and benefits into the price of rubber, UNCTAD/IRSG Workshop 1997.

30. UNCTAD, Rubber and Environmental, UNCTAD/IRSG Workshop 1998.

31. U.S.Department of Commerce, USA Tariff Heading 4001, 2004.

32. U.S.Department of Commerce, Industry, Trade and the Economy, Data and Analysis: U.S. Import, 2004.

33. WTO, China Accession - Annex 8

34. WTO, World mechandise export, Statistics, 2004

15. AFERA, The Global Economic Outlook and Rubber Industry Trend, Afera Congress, 2002.

16. FAO, Agriculturral Commodity Projections to 2010, 2003.

17. FAOSTAT, Natural Rubber, 2004.

18. FAO, Rubber Commodities Notes, 2004.

19. ITC, Country/Product Aproach, Product Group:231 - Natural Rubber.

20. ITC, COMTRADE statistics, Product: 4001 Natural rubber.

21. ITC, Produc Champions, Product Map: Rubber.

22. IRSG, Review of 2004 and the prospects for 2005- 06.

23. IRSG, Natural Rubber in the coming decade: policies end projections, 2000.

24. IRSG, Rubber Statistics Bulletin, 2004.

25. IRSG, The Future of the tyre and rubber sector of China, London 2003.

26. Korea Customs Service, Import Export by country, Trade statistics, 2004

27. MRB, Rubber consumption survey, 2004.

28. MRB, Role of the The Malaysian Rubber Board in R & D.

29. UNCTAD, Opportunities and constraints for the internalization of environmental costs and benefits into the price of rubber, UNCTAD/IRSG Workshop 1997.

30. UNCTAD, Rubber and Environmental, UNCTAD/IRSG Workshop 1998.

31. U.S.Department of Commerce, USA Tariff Heading 4001, 2004.

32. U.S.Department of Commerce, Industry, Trade and the Economy, Data and Analysis: U.S. Import, 2004.

33. WTO, China Accession - Annex 8

113

34. WTO, World mechandise export, Statistics, 2004